1

คมอการวจยเพอการสงเสรมการจดการมลฝอยใน

ชมชน

คานา

จากการศกษาของกรมควบคมมลพษ (2551) ชวา องคประกอบของมลฝอย

ทสามารถนากลบมาใชประโยชนใหมไดมสดสวนไมนอยกวารอยละ 80 โดยแยก

ปรมาณเปนมลฝอยรไซเคลรอยละ 30 – 35 และมลฝอยทสามารถนาไปทาปยหมก

ไดรอยละ 45–50 ในขณะทปจจบนมการ นาขยะกลบมาใชประโยชนเพยงรอยละ

18 ซงเปนอตราทตามาก

การศกษาครงน เปนการศกษาเพอวเคราะหสถานการณการจดการมลฝอย

และการวเคราะหองคประกอบของขยะทสามารถนากลบมาใชใหมได เพอบงช

ศกยภาพของชมชนในการมสวนรวมในกระบวนการคดแยกขยะมลฝอยกลบมาใช

2

วตถประสงค

1. เพอเปนแนวทางศกษาและวเคราะหปรมาณและองคประกอบท

สามารถนามลฝอยกลบมาใชประโยชนใหม

2. เพอเปนแนวทางศกษาและวเคราะหหาแนวทางการสงเสรม

การลดปรมาณมลฝอยและคดแยกมลฝอยกลบมาใชประโยชน

ใหมทเหมาะสม

วธการวจยเพอการสงเสรมการจดการมลฝอยในชมชน

วธการเกบรวบรวมขอมลการจดการมลฝอยในชมชน

ในการศกษาครงน มการเกบรวบรวมขอมล 2 รปแบบ คอ

1. การรวบรวมขอมล (Data Compilation) จากแหลงขอมลตางๆ

เพอเกบรวบรวมขอมลพนฐาน ในประเดนตางๆ ดงน

1.1 การใชทดนในปจจบน และแผนการพฒนาในอนาคต การ

กระจายตวของการตงถนฐานของชมชน เกบจากขอมลทตยภมของสานกผง

เมอง กรงเทพมหานคร และแผนทการใชทดน

1.2 ทต งและจานวนสถานประกอบการ ตางๆ ซงเปน

แหลงกาเนดมลฝอยทสาคญในพนทศกษา ไดแก ตลาดสด สถานศกษา

สถานทราชการ โรงงานอตสาหกรรม โรงแรม สถานพยาบาล เปนตน จากขอมล

ทตยภมของฝายรกษาความสะอาดและสวนสาธารณะ

1.3 ระบบเกบรวบรวมและขนสงมลฝอย ประเภทและจานวนรถเกบ

ขนมลฝอยทมอยท งหมดและจานวนทใชงานไดจรง จานวนบคลากรทรบผดชอบ

ในงานเกบขนมลฝอยเสนทางการเกบรวบรวมและขนสงมลฝอยของรถเกบขน

มลฝอย จานวนเทยวทเกบขนไดในแตละวน รายจายในงานเกบขนมลฝอย

รายไดทจดเกบไดจากงานใหบรการเกบขนมลฝอย ปญหาและอปสรรคในการ

ดาเนนงาน จากขอมลทตยภมของฝายรกษาความสะอาดและสวนสาธารณะ

1.4 ระบบกาจดมลฝอย ประเภทและจานวนเครองจกรกลหนกและ

ยานพาหนะทใชในงานฝงกลบมลฝอย จานวนบคลากรทปฏบตงานในสถานท

กาจด คาใชจายในงานฝงกลบมลฝอย ปญหาและอปสรรคในการดาเนนงาน จาก

ขอมลทตยภมของฝายรกษาความสะอาดและสวนสาธารณะ 1.5 ข อ ม ล ก า ร

ขยายตวทางเศรษฐกจ เพอใชในการประกอบการคาดการณปรมาณมลฝอย จาก

สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจแหงชาต และสานกสถตแหงชาต

2. การเกบขอมลภาคสนาม (Data Collection) เพอศกษาคณสมบต

ปรมาณมลฝอย และศกยภาพในการใชประโยชนมลฝอยตามสภาพความเปนจรง

แบงเปน

1.1 เกบตวอยางมลฝอยจากบานเรอน จานวน 100 หลงคาเรอน จาก 5

ชมชน

1.2 สมภาษณโดยใชแบบสอบถาม โดยแบงเปน 3 กลม คอ

3

2.2.1 ผพกอาศยในครวเรอนทสมตวอยาง จานวน 100

ชด พรอมกบการเกบตวอยางมลฝอยจากบานเรอน โดยผตอบแบบสอบถาม

คอผทนาตวอยางมลฝอยทเกบมาพรอมการตอบแบบสอบถาม ดงรปท 2

2.2.2 ผเกบวสดเหลอใช (ซาเลง) จานวน 10 ชด โดย

ฝากไวกบรานรบซอของเกาในพนทเชน เขตทววฒนาใหกบซาเลงทนาของ

เกามาขายทราน

2.2.3 ผรบซอวสดเหลอใช (รานรบซอของเกา) จานวน

3 ชดใหกบรานรบซอของเกาในเชน เขตบางกอกนอยซงมจานวน 3 ราน

วธการวเคราะหขอมล

ในการศกษาครงน นาขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมลมาทา

การวเคราะหขอมล ดงน

1. การวเคราะหปรมาณมลฝอยทเกดขน

การประมาณตวอยางมลฝอยทเกบมาจากบานเรอนในชมชนเชน

เขตบางกอกนอยเพอศกษาลกษณะสมบตและทางกายภาพของมลฝอย ใชการ

สารวจสมเกบตวอยาง วเคราะหผลจากแหลงกาเนด (at Source Study)

ขนตอนและวธดาเนนการศกษาจาก JICA ป ค.ศ. 1987

การกาหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชสตร Taro Yamane:

n = N /(1+Ne2)

n แทน ขนาดของกลมตวอยาง

N แทน ขนาดประชากร

e แทน ความคลาดเคลอนของการสมตวอยาง

แทนคา N = 128,449 คน มาจากจานวนประชากรในเชน เขตทววฒนา

e = เลอกความคลาดเคลอนของการสม

ตวอยางเทากบ 0.05 %

n = 128,449/(1+128,449*0.052)

= 399 คน

เชน เขตบางกอกนอยมชมชนทงหมด 43 ชมชน สมเลอกมารอยละ 10 จาก

จานวนชมชนทงหมด (คานวณได 4.3 ชมชน) เลอกสมตวอยาง 5 ชมชน

หลงจากเกบตวอยาง นาถงตวอยางขยะมลฝอยมาทาการชงนาหนก และจด

บนทกนาหนกมลฝอยในแตละหลงคาเรอนและนาขอมลทไดมาคานวณหาอตรา

การเกดมลฝอย

2. การวเคราะหหาองคประกอบมลฝอย

ศกษาลกษณะสมบตทางกายภาพของมลฝอยตวอยาง โดยนาตวอยางมล

ฝอยทสมมาจากบานเรอนของชมชนตวอยางในเชน เขตบางกอกนอยในแตละวน

จานวน 100 ถง จาก 5 ชมชน ทาตามขนตอนดงตอไปน

2.1 นาขยะมลฝอยออกจากถง 100 ถง มากองคลกเคลาผสมกนใหดเปน

เนอเดยวกนใหมากทสด

4

2.2 แบงตวอยางออกเปน 4 กอง (Quartering Method)ใหเทากน

แบบมสวนผสมทใกลเคยงกนใหมากทสด

2.3 เลอกกองขยะมลฝอย 2 กองทอยตรงกนขามกนมาคละเคลา

เขากนอกครงหนง สวนกองทเหลอใหนาไปทง

2.4 แบงกองขยะมลฝอยออกเปน 4 กอง (Quartering Method)

อกครงหนงใหเทากนทง 4 กอง

2.5 ทาวธการ Quartering Method ซ าจนไดขยะประมาณ 15

กโลกรม

3. การคานวณหาอตราการคดแยกมลฝอย / อตราการทงมล

ฝอย / อตราการเกดมลฝอย

3.1 อตราการคดแยกมลฝอย (Recycling Rate) คอ คา

รอยละของปรมาณมลฝอยทคดแยกและนากลบมาใชประโยชนทงหมด

หารดวยปรมาณมลฝอยทเกดขนทงหมดในชมชน

อตราการคดแยกมลฝอย =( ปรมาณมลฝอยทคดแยกและนากลบมาใช

ประโยชน)/ ปรมาณมลฝอยทเกดขนทงหมด

3.2 อตราการทงมลฝอย (Discarding Rate) คอ ปรมาณ

มลฝอยทผานการคดแยกแลวเขาฝงกลบในสถานทกาจดรวมกบปรมาณ

มลฝอยตกคางตามสถานทตางๆ หารดวยจานวนประชากรทงหมดใน

เชน เขตบางกอกนอย

อตราการทงมลฝอย = (ปรมาณมลฝอยทผานการคดแยกแลวเขาฝงกลบใน

สถานทกาจด+ปรมาณมลฝอยตกคาง) / จานวนประชากร

3.3 อตราการเกดมลฝอย (Generation rate) ในเชน เขตทววฒนาคอ

ปรมาณมลฝอยทงท งหมด รวมท งปรมาณมลฝอยทคดแยกออกกอนทง หารดวย

จานวนประชากรทงหมดในเขต

อตราการเกดมลฝอย = (ปรมาณมลฝอยทคดแยกและนากลบมาใชประโยชน+

ปรมาณมลฝอยททงทงหมด) / จานวนประชากร

4. การคาดการณปรมาณมลฝอยทเกดในพนท

จากอตราการเกดมลฝอยทไดจาก 3.3 นามาเปนตวแทนอตราการเกด

มลฝอยของประชาชนในเชน เขตทววฒนา มาใชคาดการณปรมาณมลฝอยทเกดขน

ในพนท

ปรมาณมลฝอยทเกดขนในพนท = อตราการเกดมลฝอย x จานวนประชาการทงหมด

เมอนาขอมลทไดจากการเกบภาคสนามมาทาการวเคราะหขางตนแลว จงนา

คาทไดมาเปรยบเทยบกบขอมลฝายรกษาความสะอาดและสวนสาธารณะ สานกงาน

เชน เขตทววฒนาและสานกสงแวดลอมกรงเทพมหานคร รวมกบขอมลการศกษา

ทศนคตทไดจากการสมภาษณดวยแบบสอบถามเพอสรปหาแนวทางสงเสรมการนา

ขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชนตอไป

5

องคประกอบของขยะมลฝอย

เมอศกษาองคประกอบทางกายภาพมลฝอยทไดจากการสมตวอยาง

ชมชนในเขตทววฒนนา ท ง 5 ชมชนขอมลดงแสดงภาคผนวกท 3 พบวา

องคประกอบทางกายภาพของขยะมลฝอยสวนใหญเปนเศษอาหาร ผกและ

ผลไมคดเปนรอยละ 49.6 รองลงมาเปนพลาสตก แกว กระดาษ โลหะ ผา

และสงทอ และอนๆ คดเปนรอยละ 16.1, 8.9, 8.3, 6.0, 4.9 และ 6.2

ตามลาดบ ดงแสดงในรปท

เศษอาหาร ผกและผลไม ,

49.6

พลาสตก, 16.1

แกว, 8.9

กระดาษ , 8.3

โลหะ, 6.0

ผาและสงทอ, 4.9อนๆ, 6.2

รป องคประกอบทางกายภาพของขยะมลฝอยทไดจากการสมตวอยาง

เ ม อ นา ขอ ม ล ท ไ ดจ า ก ก า ร ศ ก ษ า ม า เ ป ร ย บ เ ท ย บ กบ ขอ ม ล ข อ ง

กรงเทพมหานคร พบวา องคประกอบประเภทเศษอาหารและพลาสตก มสดสวน

สงเปนอนดบท 1 และ 2 เชนเดยวกน แมวาจะมปรมาณสดสวนตางกนเลกนอย

เมอพจารณาองคประกอบประเภทแกวจะพบวาสดสวนของแกวทพบในขยะมล

ฝอยทนามาศกษามคานอยกวาสดสวนทพบในขยะมลฝอยทคดแยก ณ สถานขน

ถายมลฝอย ทงน เนองจาก แกว หรอขวดแกวเปนวสดทสามารถนากลบมาใชใหม

ไดทขายไดราคาด และรานรบซอรบซอเกอบทกชนด จงทาใหมโอกาสทจะถกคด

แยกออกไปกอนทจะถกเกบรวบรวมไปยงสถานขนถายมลฝอย

ผลจากแบบสอบถาม

การศกษาเรอง เกบแบบสอบถามจานวน 119 ชด เพอสารวจ

ทศนคตทมตอการคดแยกมลฝอยเพอนาขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชน โดย

แบงกลมของผใหสมภาษณเปน 3 กลม ดงน

1. ผลจากแบบสอบถามกลมตวอยาง

2. ผลจากการสมภาษณซาเลง

3. ผลจากการสมภาษณรานรบซอของเกา

สามารถสรปไดดงนผลจากแบบสอบถามกลมตวอยาง จานวน 100 ชด เมอนามา

วเคราะห

6

ตาราง ผลจากแบบสอบถามกลมตวอยาง

ประเดนทสอบถาม

ยนดให

ความ

รวมมอ

ไมยนดให

ความ

รวมมอ

ไมตอบ

(รอยละ) (รอยละ) (รอยละ)

1. การใหความรวมมอในการคด

แยกมลฝอย 48 8 44

2. รวมมอในการทงขยะมลฝอย

แยกตามประเภทของถงรองรบ 48 8 44

3.การใหความรวมมอในการคด

แยกเศษอาหารออกจากขยะมล

ฝอยประเภทอน

26 30 44

เมอสอบถามสะดวกถงความสะดวกในการขายมลฝอยทยงใชได

(แกว กระดาษ โลหะ และพลาสตก) พบวา กลมตวอยางรอยละ 40 เลอก

วธการขายใหกบคนรบซอของเกาหรอซาเลงมารบซอทบาน และกลม

ตวอยางรอยละ 16 เลอกวธการขายใหกบรานรบซอของเกาในชมชน สวนท

เหลอไมตอบแบบสอบถาม รอยละ 44

ผลจากแบบสอบถามผรบซอขยะรายยอย (ซาเลง) พบวา รอยละ 62.50

ประกอบอาชพซาเลงเปนอาชพหลก และรอยละ 37.50 ทาเปนอาชพเสรม

โดยสวนใหญจะพกอาศยอยในพนทเขตทววฒนนาและออกรบเกบและรบซอของ

เกาในชวงเชา และนาไปขายใหกบรานรบซอของเกาในชวงบาย แตหากเกบไดมาก

กจะนาไปขายทรานรบซอของเกาประมาณ 2 – 3 ครงตอวน เฉลยแลวซาเลง

รวบรวมปรมาณวสดเหลอใชไดตอวนประมาณ100 – 200 กโลกรมตอวน โดยเฉลย

ซาเลงจะเขามาเกบและรบซอของเกาในชมชนเกอบทกวน และใหความเหนตรงกน

วาในภาวะเศรษฐกจไมด คนในชมชนมกจะประหยดไมคอยใชจาย และเรมเหน

คณคาของขยะมลฝอยวาสามารถนากลบมาใชใหม หรอ นาไปขายเพอสรางรายได

แมเพยงเลกนอยกตาม อกหากมการคดแยก ทาความสะอาดและลดรปตามทวธทผ

ซอกาหนด กจะขายไดราคาทสงขน เชน กระปองเครองดมอลมเนยม หากลดรป

โดยการทบใหแบน กจะไดราคาดกวา เปนตน

ผลจากการสมภาษณรานรบซอของเกาจานวน 3 รานในเขตทววฒนนาพบวา

• การตงราคารบซอขนกบราคาวสดจากผรบซอหรอโรงงาน

และสภาพการแขงขนของรานคาทอยบรเวณใกลเคยง ทงในและนอกเขตทววฒน

นาเนองจากปจจบนธรกจรานรบซอของเกามการแขงขนสง จงไมสามารถตงราคา

ใหมความแตกตางกนไดมาก

• กระดาษทรบซอ ไดแก กระดาษแขง กระดาษลง กระดาษ

ขาว กระดาษสมด กระดาษหนงสอพมพ กระดาษหนงสอ และกระดาษถงปน

กระดาษทราคาสงทสดคอ กระดาษขาว ควรทาความสะอาดกอนขาย โดยอาจให

กระดาษอยตามสภาพเดมหรอบดใหละเอยดกได

• แกวทรบซอ ไดแก ขวดแมโขง ขวดน าปลา ขวดเบยร ขวด

แกวใส ขวดสเขยว และขวดสชา โดยขวดแกวใสเปนขวดทไดราคาและกาไรมาก

7

ทสด สวนขวดเบยรทไดกาไรดนน ตองเปนขวดเบยรทใสพรอมลงกระดาษ

และกอนนาแกวไปขายจะตองใหแกวอยสภาพเดมมากทสดและทาความ

สะอาดกอน

รปแสดงผงรวมเสนทางของขยะมลฝอยในเชน เขตทววฒนา

• โลหะทรบซอ ไดแก เหลกหลอ เหลกเหนยว เหลก

รปพรรณ อลมเนยมแบบหนา อลมเนยมแบบบาง ทองแดง ทองเหลอง

และสแตนเลส โลหะทรบซอมาตองอยสภาพเดมใหมากทสด โลหะทได

ราคามากทสดคอทองแดง

• พลาสตกทรบซอ ไดแก พลาสตกขน/มส ขวดพลาสตกขาว

ขน และขวดพลาสตกใส พลาสตกทซอขายทากาไรมากทสดเปนพลาสตกสขาวขน

• รานรบซอของเกาคดวามสวนสรางรายไดใหกบคนใน

ชมชน และมสวนชวยในการรกษาสภาพแวดลอม โดยการชวยใหเกดการคดแยก

ขยะมลฝอยของคนในชมชน

ขอเสนอแนะ

1) ระบบการจดการวสดรไซเคลโดยใชหลก 3R ทาใหเหลอมลฝอยทตอง

กาจดนอยลง โดยเนนการเขาถงกลมเปาหมายระดบครวเรอน ซงเปนหนงใน

นโยบายทฝายรกษาความสะอาดและสวนสาธารณะ สานกงานเชน เขตบางกอก

นอยกาลงพยายามผลกดนใหเกดผลอยางเปนรปธรรม อยางไรกตามระบบ 3R จะ

สาเรจไดตองเรมจากการสรางจตสานกใหเกดความมวนยในการทงมลฝอยแยก

ประเภท ซงในสวนน เองยงขาดความชดเจนเนองจากระบบการจดเกบมลฝอยของ

เชน เขตบางกอกนอยเปนแบบจดเกบรวม ทาใหประชาชนเกดความเคยชนและไม

เหนความแตกตางของการคดแยกมลฝอย ดงนน หากตองการผลกดนใหเกดการคด

แยกมลฝอยเพอการนากลบมาใชใหม จงควรมการปรบปรงภาพลกษณในการ

จดเกบและรวบรวมมลฝอยใหมทงระบบ โดยอาจจะมการประชาสมพนธเรอง 3R

ขณะททาการจดเกบโดยพนกงานจดขนมลฝอย หรอพนกงานกวาดของสานกงาน

เชน เขตบางกอกนอยซงมการกระจายตวอยท วเขตทววฒนนาและอาจจะคอยๆเรม

ทละชมชนไปเรอยๆ จนกระทงครอบคลมทกชมชนในเขต ตอจากนนกควร

ประชาสมพนธในสถานทสาคญทมประชากรจานวนมากเชน ตลาดสด ตลาดทวไป

8

โรงพยาบาล โรงเรยน สถานทราชการ บรษท หางราน เปนตน ใหทวถงทก

ประเภท โดยเนนการใหความร ความสาคญ และอานวยความสะดวก หรอ

คาแนะนาใหการปฏบตตามระบบ 3R กบประชาชนทวไปอยางตอเนอง

2) ปจจบนขยะเศษอาหาร ผกและผลไมจะมจานวนมากทสดจาก

ตวอยางขยะในชมชนเขตทววฒนนาควรมการจดทาโครงการทาปยหมก

ชมชน หรอทาน า EM ขนอยกบความตองการของประชาชนภายในชมชน

จดตงสถานทวางถงหมกของชมชนไวเพอใหประชาชนในชมชนนาขยะเศษ

อาหาร ผก และผลไมมาทงไวในถงหมก ซงจากการสารวจในครงนแตละ

ชมชนในเชน เขตบางกอกนอยจะมทสวนรวมของชมชน เชน ลานวด ลาน

โรงเรยน ลานบานของหวหนาชมชน เปนตน ซงสามารถจะต งถงหมก

ชมชนได อาจจะเรมทาจากชมชนนารองและขยายตวทาทกชมชนตอไปใน

อนาคต เปนการลดปรมาณทจะตองทงไดเปนจานวนมาก

3) ถงพลาสตกเปนขยะมลฝอยทเกดขนรองลงมาจากเศษอาหาร ผก

และผลไม ท งทสามารถนาไปขายได แตประชาชนในชมชนเชน เขต

บางกอกนอยยงคงมการทงเปนจานวนมาก จง ควรจดการอบรมใหความร

ในชมชนอยางจรงจงเรองขยะพลาสตก ไดแก โทษของขยะพลาสตก

ควบคมการใชถงพลาสตก สอนวธเกบถงพลาสตกเพอนาไปขายใหไดเงน

มาแทนทการทงเปนขยะมลฝอย และลดการใชถงพลาสตกเปนการลดโลก

รอน ทงยงเพมความสวยงามกบสถานทประวตศาสตร และแมนาลาคลองใน

เชน เขตบางกอกนอย

4) การเปดโอกาสใหภาคเอกชนทประกอบธรกจรไซเคลดวยเขามา

มสวนรวมในการคดแยกมลฝอย โดยตงเปนการจดการขนตอนตรงกลางรบ

ชวงในการคดแยกมลฝอยทเกบรวมรวบไดตอจากเชน เขตบางกอกนอยกอนนาไป

กาจด อาจเปนทางเลอกหนงในการลดภาระและคาใชจายในการกาจดขยะขน

สดทายโดยเฉพาะปญหาการจดซอทดนเพอทาสถานทฝงกลบ ซงนบวนจะทวความ

รนแรงขน

5) จดทาการประกวดชมชนตวอยางดานสงแวดลอม โดยมแรงจงใจใหกบ

ประชาชนในชมชนมสวนรวม เชน ใหไปดงานตางประเทศ อบรมการจดการขยะ

มลฝอยแตละประเภท เชญผมความรมาเปนวทยากรใหกบประชาชนในชมชน จด

กจกรรมการประดษฐจากเศษวสด การทาปยหมก การทานาหมกชวภาพ เปนตน

6) การจดหาภาชนะรองรบในทสาธารณะทแยกประเภทชดเจน รวมถงม

การกาหนดเวลาในการจดเกบทชดเจน จะเปนสวนสาคญในการสงเสรมให

ประชาชนใหความรวมมอในการคดแยกมลฝอยในเชน เขตบางกอกนอย

7) สานกงานเชน เขตบางกอกนอยควรใหความสาคญกบการสราง

จตสานกของประชาชนในการลดและคดแยกมลฝอยใหเปนความเคยชนและม

ความรสกรบผดชอบรวมกนของประชาชน โดยการสงเสรมการจดระบบคดแยกมล

ฝอยในสถานศกษาทกระดบเพอใหเดกและเยาวชนมความรความเขาใจเกยวกบการ

คดแยกมลฝอย

8) การจดตงศนยวจยดานสงแวดลอมในเชน เขตบางกอกนอยเพอศกษา

แนวทางในการแกปญหาสงแวดลอมของเชน เขตบางกอกนอยโดยการนาของเสย

กลบมาใชประโยชนอยางสงสด เปนตน อาจจะจดตงทโรงเรยน หรอวด หรอชมชน

ในเชน เขตบางกอกนอย

9

9) การรณรงค สงเสรม ใหความร สรางความตระหนกในการรวม

จดการสงแวดลอมในระดบชมชน เพอพฒนาชมชน Zero Waste รวมถงการ

สงเสรมและสรางจตสานกในระดบชมชน

10) เพมพนความรบคลากร เพอเพมศกยภาพในการปฏบตงานใหม

ประสทธภาพ มวนย ตรงเวลา และทางานดวยความระมดระวง พรอมทงให

บคลากรทกระดบใหความรความเขาใจกบประชาชนในการจดการขยะมล

ฝอยประเภทตาง ๆ

11) สรางองคความรโดยรวบรวมการศกษาดานการจดการมลฝอย

ในประเทศตางๆ ทบคลากรไปศกษาดงาน ใหเปนชมชนตนแบบทาง

วชาการดานการจดการมลฝอย และเผยแพรใหผสนใจสามารถเขาถงไดงาย

12) ปจจบนประเทศไทยยงขาดระบบกฎหมายทเกยวกบการจดการ

มลฝอยทมประสทธภาพ ท งในแงตวกฎหมายเองและการบงคบใช ใน

ประเทศทพฒนาแลว เชน ประเทศญปน ประเทศองกฤษ และประเทศ

เยอรมนน จะใหความสาคญในเรองนคอนขางสง มการออกกฎหมาย

สงเสรมการนามลฝอยทใชประโยชนไดกลบมาใชประโยชนทชดเจน ซงม

ผลตอความรบผดชอบของผมสวนเกยวของ ซงไดแก หนวยงานของรฐ

ผบรโภค ผผลต และผรไซเคล

แหลงกาเนดมลฝอย

พฒนา (2541 ) ไดกลาวถงแหลงกาเนดของขยะมลฝอย ซงมกจะแบงตาม

การใชประโยชน

ของทดนไดดงน คอ

1. มลฝอยจากบานพกอาศย (Residential Waste) เปนมลฝอยทเกดจาก

กจกรรมการดารงชพของคนทอาศยอยในบานพกอาศย หรออาคารชด

หรออพารทเมนท ไดแก เศษอาหาร เศษพชผก ขวดพลาสตก ใบไมใบ

หญา ภาชนะหรออปกรณทชารดหรอเสอมคณภาพ เฟอรนเจอรเกาท

ชารด เศษแกว ฯลฯ

2. มลฝอยจากธรกจการคา (Commercial Waste) หมายถง มลฝอยทมา

จากสถานททมการประกอบกจการคาขายสง ขายปลก หรอการบรการ

ทางการคาตางๆ ซงขนอยกบวาจะเปนการคาประเภทใด ไดแก อาคาร

สานกงาน (Office Building) ตลาด รานขายอาหาร รานขายของชา

รานขายผลตภณฑทางการเกษตร โรงแรม โรงมหรสพ หรอโกดงเกบ

สนคา ซงมกจะมภาชนะเกบมลฝอยเปนของตนเอง มลฝอยทเกดขน

อาจมเศษอาหาร เศษแกว พลาสตก เศษวสด สงกอสรางตางๆ หรออาจ

มของเสยอนตราย

3. มลฝอยจากการเกษตร (Agricultural Waste) แหลงมลฝอยทสาคญมา

จากกจกรรมการเพาะปลกและการเลยงสตวเพอเปนอาหาร มลฝอย

จากแหลงดงกลาวมกประกอบดวยมลสตว เศษหญา เศษพชผก

ภาชนะบรรจ ยาปราบศตรพช เปนตน ในอดตของเสยจากการเกษตร

10

เหลานสวนใหญ (ยกเวนภาชนะบรรจยาปราบศตรพช) มกถก

นาไปไถกลบลงพนททจะทาการเพาะปลก ซงถอเปนการ

หมนเวยนเอาของเสยทเกดขนนากลบมาใชประโยชนไดเปน

อยางด แตในปจจบนนไดมการเรงผลผลตใหไดปรมาณมากขน

ตามจานวนของประชากรทเพมมากขน ทาใหมการนาเอา

ปยเคมมาใชแทน ทาใหปรมาณของมลฝอยจากการเกษตรเพม

ปรมาณมากขนตามไปดวย

4. มลฝอยจากการพกผอนหยอนใจ (Recreational Waste) มลฝอย

จากสถานทพกผอนหยอนใจ หรอสถานททองเทยวไมวาจะ

เปนแหลงธรรมชาต ไดแก ชายหาดตางๆ เขอน อางเกบน า

ทะเลสาบ สระวายนา เปนตน หรออาจจะเปนแหลงทองเทยวท

เปนแหลงศลปกรรม ไดแก โบราณสถานตางๆ เชน

พพธภณฑสถาน วดวาอาราม ฯลฯ กจกรรมในการพกผอนมก

ตองมการรบประทานอาหาร การรบประทานอาหารเครองดม

ของวางตางๆ ทาใหเกดมลฝอย

5. มลฝอยจากโรงพยาบาล (Hospital Waste) มลฝอยจาก

โรงพยาบาลมกถกจดไวในกลมของมลฝอยอนตรายเพราะอาจ

ทาใหเกดผลเสยตอสงแวดลอมไดหลายประการ เชน อาจเปน

การแพรกระจายของเชอโรค ฯลฯ จงนบวามความสาคญเปน

อยางยงทนาจะพจารณาจดการแยกออกตางหางจากมลฝอยทมา

จากแหลงอนๆ

6. มลฝอยจากโรงงานอตสาหกรรม (Industrial Waste) มลฝอยจาก

โรงงานอตสาหกรรมมความแตกตางกนขนอยกบกระบวนการผลต

ของอตสาหกรรมนน เชน ประเภทกระดาษแขง กลองกระดาษ ฯลฯ

ขเถา ของเสยอนตราย เปนตน

ชมชนและมลฝอยของชมชน

ความหมายและองคประกอบชมชนโดย กรมควบคมมลพษ (2542)

ชมชน หมายถง กลมชนทอยในบรเวณหรอพนทหนง ซงอาจเปนพนทเลก

เชน หมบาน ตาบล อาเภอ หรอ พนทใหญขนาดจงหวดหรอประเทศ กได

องคประกอบของชมชน ประกอบดวย สถานททคนในพนทนนใชในการ

ประกอบกจกรรมตางๆ ซงมกมสถานทหลายชนด/ประเภทอยรวมกน โดยอาจ

จาแนกเปนกลมใหญๆ ดงน

1. ทพกอาศย เชน บานเดยว บานแถว หมบานตกแถว อพารตเมนต และ

อาคารชด เปนตน

2. ส ถ า น ป ร ะ ก อ บ ธ ร ก จ ก า ร ค า เ ช น ร า น อ า ห า ร ภต ต า ค า ร

หางสรรพสนคา ศนยการคา รานคา ตลาด โรงแรม สถานเรงรมย และโรง

ภาพยนตร เปนตน

11

3. สถานพยาบาล เชน โรงพยาบาล สถานบรการสาธารณสข

สถานอนามย และคลนก รวมทงโรงพยาบาลและคลนกรกษาสตว เปนตน

4. สถานทตงระบบสาธารณปโภค เชน โรงผลตน าประปา โรง

กรองน า โรงงานผลตไฟฟายอย โรงงานบาบดน าเสยรวม และโรงงาน

เตาเผามลฝอยตดเชอ เปนตน

5. สถานทใชประโยชนสวนรวม/สถานทสาธารณะ เ ชน

สวนสาธารณะ สถานททองเทยวทางธรรมชาต ชายหาด ถนน ทจอดรถ

สนามกฬา และสนามเดกเลน เปนตน

6. สถานทกอสราง เชน อาคาร/พนททกาลงกอสราง รอถอน ซอม

ปรบปรง และตอเตม เชน ทพกอาศย ถนน ทางเทา เปนตน

ขยะมลฝอยชมชน (กรมควบคมมลพษ ,2544) หมายถง ขยะมลฝอย

ทเกดจากกจกรรมตางๆในชมชน เชน บานพกอาศย ธรกจรานคา สถาน

ประกอบการ สถานบรการ ตลาดสด สถาบนตางๆ รวมทงเศษวสดกอสราง

ทงนไมรวมของเสยอนตรายและมลฝอยตดเชอ

ศรกลยา สวจตตานนท และคณะ (2541) กลาววา มลฝอยชมชน

หรอมลฝอยเทศบาล (Municipal Waste) หมายถง มลฝอยทถกปลอยทงมา

จากบานพกอาศย (Residential) และสถานทประกอบธรกจรานคา

(Commercial) ทอยในเขตชมชนหรอเขตเทศบาล (Municipal Area) การเกบ

รวบรวม และการกาจดมลฝอยดงกลาวมกเปนหนาทของเทศบาล

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม (2548) ไดนยามประเภทของขยะมลฝอย

ไว 4 ประเภท คอ

2. ขยะยอยสลายได เชน เศษผก เศษอาหารและเปลอกผลไม สามารถ

นาไปหมกทาปยได ซงจากปรมาณขยะมลฝอยทงหมดมอยประมาณ

46 %

3. ขยะรไซเคลหรอขยะทสามารถนาไปขายได เชน แกว กระดาษ

พลาสตก โลหะ อโลหะ ซงจากปรมาณขยะมลฝอยท งหมดมอย

ประมาณ 42 %

3. ขยะทวไป เปนขยะทยอยสลายยากและไมคมคาในการนาไปรไซเคล

เชน ซองบะหมสาเรจรป เปลอกลกอม ถงขนม ถงพลาสตกเปอนอาหาร ซงจาก

ปรมาณขยะมลฝอยทงหมดมอยประมาณ 9 %

4. ขยะพษ หรอขยะมพษทตองเกบรวบรวมแลวนาไปกาจดอยางถกวธ

เชน กระปองยาฆาแมลง หลอดไฟ ยาหมดอาย ถานไฟฉาย ซงจากปรมาณขยะมล

ฝอยทงหมดมอยประมาณ 3 %

12

การประเมนปรมาณและลกษณะของมลฝอย

ภสสร พรหมทอง (2540 : 12-18) จาแนกออกเปน 2 ลกษณะดวยกน ซง

เปนวธทนยมใชกนอยโดยทวไปในปจจบนน คอ

1. การประเมนปรมาณลกษณะของมลฝอยโดยการสารวจและเกบ

ขอมลจากแหลงกาเนดมลฝอยโดยตรง มขนตอนดงน

1.1 จาแนกชนดของแหลงกาเนดมลฝอยในพนทซงโดยทวไปแลว

ไดแก บานพกอาศย อาคารพาณชย สถานททางาน โรงแรม ตลาด โรงพยาบาล

โรงงานอตสาหกรรม และอนๆ

1.2 ทาการนบจานวนของแหลงกาเนดมลฝอยแตละชนดทจาแนก

ไว

1.3 เนองจากขอจากดทางดานทรพยากร ดงนนการศกษาปรมาณ

มลฝอยจากแหลงกาเนดทกแหลงทงหมดในพนทยอมเปนไปไมได จงตองทา

การชกตวอยางของแหลงกาเนดมลฝอยแตละชนดเหลานเพอใชสาหรบ

การศกษา

1.4 สารวจปรมาณมลฝอยทเกดขนจากกลมตวอยางทเลอกไว โดย

ใชวธแจกถงเกบมลฝอย หรอภาชนะรองรบทเหมาะสม) ใหกบกลมตวอยาง

เพอใหบรรจมลฝอยทเกดขนในชวงเวลาททาการศกษา

1.5 นามลฝอยในถงเกบตวอยางมาวเคราะหหาปรมาณ (น าหนก

และปรมาตร) และลกษณะทตองการทราบของมลฝอยนน

1.6 ผลของการวเคราะหจะถกคานวณออกมาเปน “อตราการผลตมลฝอย

จากแหลงกาเนดแตละชนด” และ “ความหนาแนนของมลฝอยจากแหลงกาเนดแตละ

ชนด”

1.7 คานวณหามวล (น าหนก) และปรมาตรท งหมดของมลฝอย (จาก

แหลงกาเนดทกชนด) ทเกดขนในพนทศกษา

แนวทางการจดการมลฝอย

กรมควบคมมลพษ (2543) ไดกลาวถงหลกการจดการมลฝอยชมชนมอย 2

หลกการ คอ การลดปรมาณ และการกาจด ซงประกอบดวย ขนตอนทสาคญ คอ

การลดปรมาณการเกดมลฝอยซงรวมทงการนากลบมาใชประโยชน การเกบกก การ

ขนถายและขนสง และการกาจด ดงน

1. การลดปรมาณมลฝอยชมชน

การลดปรมาณมลฝอย หมายถง การใชกลยทธหรอเทคนควธการ

ตางๆ ในการทาใหมมลฝอยทจะตองนาไปกาจดนอยทสดเทาทจะเปนไปได ซง

สามารถกระทาได 3 วธการคอ

1.1 การลดปรมาณการผลตมลฝอย ซงเปนการลดปรมาณของเสย

(Waste Minimization) ทแหลงกาเนดตามหลกการการจดการของเสยทวไป

สาหรบกรณมลฝอยชมชน การมสวนรวมของประชาชนในชมชนมความสาคญ

มาก ซงกลยทธในการสงเสรมและผลกดนใหประชาชนมสวนรวมดวยความเตมใจ

13

เสมอนน คอ ความมจตสานกหรอจรยธรรมสงแวดลอม ดงนน การลด

ปรมาณมลฝอยใหไดผลดทสดตองเรมท กอนการใชวตถดบใดควรพจารณา

วาจะกอใหเกดมลฝอยประเภทใดปรมาณเทาใด ซงตองมการจดการตอ

กระบวนการจดการยงยากและมคาใชจายมากไหม ถาเลอกใชวตถดบชนด

อนจะกอใหเกดมลฝอยนอยกวาหรอไม อยางไร เปนตน ซงถาทกคน

พจารณาเชนนทกครงผลสดทายปรมาณการผลตมลฝอยชมชน กจะสามารถ

ลดลงไดแนนอน และเมอเหลอเปนมลฝอยแลวตองคดแยกมลฝอยแลวตอง

คดแยกมลฝอยกอนทงเพอไมใหเกดการปนเปอน ทาใหไดมลฝอยหรอวสด

เหลอใชทมคณภาพสง สามารถนาไปใชประโยชนไดงาย ในทน การคดแยก

จะกลาวไวในหวขอตอไป สวนในหวขอนขอกลาวถงการลดปรมาณมลฝอย

ตามรายละเอยดตวอยางการเลอกซอสนคาเพอลดการเกดมลฝอยบรรจภณฑ

ควรปฏบตดงน

1.1.1 บรรจภณฑของสนคาระดบเดยวกน ควรเลอกซอ

และใชสนคาทมคณภาพ บรรจภณฑนอย อายการใชงานนาน และตวสนคา

ไมกอใหเกดมลพษ

1.1.2 ลดการทงบรรจภณฑ โดยเลอกใชสนคาชนดเตมเชน

สารเคมใชในชวตประจาวนตางๆ เชน สารซกฟอก ทาความสะอาดพน ลาง

จาน ถานไฟฉายชนดชารตใหมได และแชมพ รวมทงสบเหลว เปนตน

1.1.3 ลดบรรจภณฑกาจดยาก เชน ลด ละ เลก ใชบรรจ

ภณฑทเปนวสดกาจด/ทาลายยาก เชน โฟม บรรจอาหาร ถงพลาสตก และ

ไมสรางและ/หรอซอสนคาทมบรรจภณฑดงกลาว เปนตน

1.1.4 ลดบรรจภณฑทมสสนฉดฉาดเขมขน เนองจากสอาจมสาร

โลหะหนกและสารพษเปนองคประกอบ เมอทงรวมกบมลฝอยชมชนจะละลาย

ออกมาสะสมและเปนพษตอสงแวดลอมได

1.2 การลดปรมาณมลฝอย ดวยหลก 7R ตามวธการของกรมควบคม

มลพษ (2547) แนะนาการแกไขปญหาขยะมลฝอยดวยผทงโดยการลดปรมาณขยะ

และนาขยะกลบมาใชประโยชนใหมโดยมแนวคดอย 7R คอ

- REFUSE การปฏเสธหรอหลกเลยงสงของหรอบรรจภณฑทจะ

สรางปญหาขยะรวมทงเปนมลพษตอสงแวดลอม เชน กลองโฟม หรอ ขยะมพษอน

ๆ

- REFILL การเลอกใชสนคาชนดเตมซงใชบรรจภณฑนอยชนกวา

ขยะกนอยกวาดวย

- RETURN การเลอกใชสนคาทสามารถสงคนบรรจภณฑกลบส

ผผลตได เชน ขวดเครองดมประเภทตาง ๆ

- REPAIR การซอมแซมเครองใช ใหสามารถใชประโยชนได

ตอไป ไมใหกลายเปนขยะ

- REUSE การนาบรรจภณฑใชแลวกลบมาใชใหม เชน ใชถง ผา

ไปชอปปงแทนถงพลาสตก

14

- RECYCLE การแยกขยะทยงใชประโยชนไดใหงายตอ

การจดเกบและสงแปรรป เชน บรรจภณฑ พลาสตก แกว กระปองเครองดม

ตาง ๆ

- REDUCE การลดการบรโภคและหาทางเพม

ประสทธภาพการใชงานของสงของเครองใชตาง ๆ

1.3 การนามลฝอยชมชนมาใชประโยชน จดเปนวธการหนงใน

ก า ร ล ด ป ร ม า ณ ม ล ฝ อ ย ท จ ะ ต อ ง ก า จ ด แ ล ะ เ ป น ก า ร อ น ร ก ษ

ทรพยากรธรรมชาตทางออมโดยใชทรพยากรทนามาจากธรรมชาตมาผลต

สงทตองการใช และใชใหเกดประโยชนสงสดดวยการนามลฝอยทเกดจาก

สงทตองการใชนน มาใชอกตามชนดของสวนประกอบแตละอยางของมล

ฝอย เชน เศษอาหาร เศษพชผก หรอสารอนทรย ขวดแกว กลองพลาสตก

กระดาษ ฯลฯ

1.3.1 ใชมลฝอยพวกสารอนทรยทาอาหารสตวและหมกทา

ปย อาจจดเปนวธการกาจดมลฝอยชมชนวธหนง เนองจากสภาพมลฝอยถก

กาจดใหหมดไปแตเกดสงทเปนประโยชนขนมาแทนคอ อาหารสตว และปย

หรอวสดบารงดน จงอาจจดเปนการนากลบมาใชประโยชนไดเชนกน สวน

จะเรยกวาเปนวธใดกแลวแตจดสนใจของผเรยก ซงสามารถดาเนนการได

ตามแตกรณ ดงตอไปน คอ

กรณใชทาอาหารสตว อาจดาเนนการไดโดยการนาเศษ

อาหาร ผก ผลไม เศษเนอสตว ซงเกดจากการปรงและรบประทานอาหาร ไปใช

เลยงสตวโดยตรง เชน ใชเลยงไกปลา หรอนามาตมฆาเชอโรคในกรณทเปนเศษ

อาหารคางคนหรอเรมบด อาจเพมเตมสารอาหารและปรบปรงคณภาพและลกษณะ

ใหเหมาะสมสาหรบนาไปเปนอาหารสตว เปนตน

กรณทาปย สามารถกระทาไดโดยการนา เศษอาหาร ผก

ผลไม เศษเนอสตว และใบไม อาจรวมทงมลสตวซงไดจากการเพาะปลกพช มา

รวมกนแลวเกดกระบวนการหมกเปนปย โดยปลอยใหจ ลนทรยยอยสลาย

สารอนทรย ซงอาจทาเปนปยหมก ปยนา หรอนาชวภาพ แลวแตรายละเอยดของแต

ละรปแบบวธการหมกทใช สาหรบเกบไวใชในครวเรอนและชมชน ทงน ปยหมกท

ไดจะมปรมาณลดลงประมาณรอยละ 50 ของมลฝอยทใช โดยในปจจบนสามารถ

คนหาขอมลและวธการผลตปยดงกลาวจากแหลงขอมลหลากหลาย ไดแก

อนเตอรเนต วทย โทรทศน หนงสอพมพ เอกสารสงพมพ หองสมด สถานศกษา

หนวยงานของรฐทเกยวของ เชน กรมสงเสรมการเกษตร สานกงานเกษตรทกระดบ

พฒนาชมชน ฯลฯ เปนตน

1.3.2 ใชมลฝอยเปนเชอเพลงและผลตพลงงาน กลาวคอ แยกมล

ฝอยทเผาไหมไดงาย เชน เศษไม กระดาษ และน ามนหรอไขมนจากครวเรอนมา

เปนเชอเพลงโดยตรง ซงเหมาะกบชมชนในชนบททมการใชไมและถานในการหง

ตมอยแลว สาหรบมลฝอยทยอยสลายไดสามารถนามาหมกในภาวะไรอากาศ โดย

จลนทรยทาหนาทเปลยนสารอนทรยเปนกาซมเธนทนามาใชเปนเชอเพลงในการ

หงตนได ซงเปนการใชมลฝอยเปนเชอเพลงโดยทางออมอยางหนง นอกจากนมการ

15

นามลฝอยพลาสตกมาเผาเพอใหไดพลงงานความรอนไปใชในการผลต

กระแสไฟฟาหรอประโยชนอนๆ โดยตองมการควบคมควน เขมา และ

สารพษอยางมประสทธภาพใหได ตวอยางเชน การใชเผาเปนเชอเพลงใน

เตาเผาไพโรไลซส (Pyrolysis) เตาเผาอณหภมสง (Incineration) เปนตน ซง

มการดาเนนการมานานแลวในตางประเทศ

1.3.3 แปรรปมลฝอยเปนวตถดบในอตสาหกรรม เปนการ

รไซเคลมลฝอย พวกกระดาษ แกว พลาสตก ฯลฯ ซงมรายละเอยดของ

กระบวนการแปรรป/รไซเคลแตกตางกนตามชนดของมลฝอย เชนตวอยาง

ตอไปน

1.3.3.1 การแปรรปกระดาษเปนเยอกระดาษ มลฝอย

กระดาษทสามารถนามารไซเคลเปนเยอกระดาษเพอใชเปนวตถดนใน

อตสาหกรรมผลตกระดาษนน ไดแก กระดาษหนงสอพมพ กระดาษพมพดด

กระดาษทถายสาเนา กระดาษคอมพวเตอร ซองจดหมายสขาว และ

บตรรายการ เปนตน สวนกระดาษทไมสามารถนามารไซเคลเพอผลตใหม

ได คอ กระดาษทตดกาวหรออาบมน เชน พวกใบโฆษณาสนคาทมสสน

ฉดฉาดของหางสรรพสนคาต างๆ เ ปนตน เ นองจากความรอนใน

กระบวนการแปรรปจะทาใหสารเคลอบกระดาษละลายแลวไปอดตน

เครองจกรกอใหเกดความเสยหายได

กระบวนการแปรรปมลฝอย เพอผลตเปนกระดาษใหมเรมตนดวย

การใชนาและสารเคม ละลายกระดาษและกาจดสหมก กลายเปนเยอ

กระดาษ แลวทาความสะอาดเยอ เพอนาเขาสการผลตเสนใยทสามารถนาไปผลต

เปนกระดาษตอไป

การผลตกระดาษจากกระดาษใชแลว มขนตอนคอนขางซบซอนโดยเฉพาะ

ตองกาจดสทปนเปอนออกใหหมด เพราะการทมสเจอปนแมเพยงเลกนอยอาจทา

ใหกระดาษทผลตขนมาใหมใชไมได และเสนใยในเนอกระดาษจะลดนอยลงทก

ขนตอนของกระบวนการแปรรป กระดาษทผลตไดใหมจงมคณภาพดอยลงและมก

มราคาสง อกประการหนง มลฝอยกระดาษทนามารไซเคลมสสนมากและกาจดยาก

กตองใชสารเคมในการกาจดสจานวนมากและซบซอนขน ทาใหมมลฝอยสารพษ

จากขนตอนนซงตองทาการกาจดตออก

การแปรรปมลฝอยกระดาษ พบวา ม เพยง รอยละ3 ของกระดาษ

หนงสอพมพเทานนทสามารถนามาผลตเปนกระดาษใหมสาหรบสงพมพ กระดาษ

รไซเคลสวนใหญเหมาะสาหรบทากลองบรรจสนคา ฝาเพดาน หรอฉนวนกนความ

รอน

1.3.3.2 ก า ร แ ป ร ร ป ม ล ฝ อ ย แ ก ว เ ป น ว ต ถ ด บ ใ น

อตสาหกรรมแกว โดยปกต ขวดแกวทใชแลวบางชนด เชน ขวดเครองดม เมอนามา

ลาง ทาความสะอาด และฆาเชอโรคแลวใชบรรจสนคาชนดเดมใหมไดซ าอก อยาง

นอย 30 ครง โดยผานขนตอนการทาความสะอาดและฆาเชอโรคกอนใชอกทกครง

แกวใชแลว ซงสวนใหญเปนเศษแกว เมอจะนาเขาสกระบวนการรไซเคล

จะถกทบและบดใหแตกละเอยด แลวนาไปหลอมรวมกบวตถดนทใชในการผลต

16

สนคาแกวครงใหม ทงน เนองจากแกวใชแลวกเกดจากสวนผสมของทราย

หนปน แร ฯลฯ ทใชเปนวตถดบในการผลตแกวใหมเชนกน จงสามารถใช

แทนทวตถดบในการผลตครงใหมไดสวนหนง และพบวา การ ร

ไซเคลแกวชวยลดพลงงานความรอนทใชในการผลตไดมากกวาการผลต

แกวจากวตถดบจากธรรมชาต โดยพลงงานทประหยดไดจากแกวรไซเคล 1

ใบจะเทากบปรมาณไฟฟาทใชกบหลอดไฟขนาด 400 วตต นาน 4 ชวโมง

1.3.3.3 การแปรรปมลฝอยพลาสตกเปนเมดพลาสตก มพลาสตกใชแลวบาง

ชนดเทานน คอ เทอรโมพลาสตกหรอพลาสตกทนามาหลอมทาผลตภณฑ

ใหมได เชน ขวด/ภาชนะบรรจ/ผลตภณฑพลาสตกททาจากพลาสตก PET

ขวดยาคลท และถงพลาสตกรอน เปนตน ดงนนจงตองทาการคดแยก

พลาสตกแตละชนดออกจากกน แลวนาเฉพาะชนดใชไดดงกลาวมาแกะแยก

วสดอนเชนสวนของฝาทอาจทาดวยอะลมเนยม พลาสตกออกกอนนาเขา

กระบวนการหลอมเปนเมดพลาสตก เพอใชหรอจาหนายเปนวตถดบสาหรบ

ผลตสนคาพลาสตกตางๆ ตอไป ทงน มการประทบตราสญลกษณบน

ผลตภณฑทสามารถนากลบมารไซเคลอกได

การรไซเคล (Recycle)

หมายถง การปรบปรงคณภาพของวสดทใชแลว ใหกลบมามคณภาพดงเดม

และสามารถใชประโยชนไดเหมอนเดมทกประการ

ลาดบความถกตองในการจดการของเสย

ลาดบแรก : การพยายามทาใหของเสยนอยลง โดยใช Clean Technology

ลาดบทสอง : นาของเสยทเกดขนมาเขากระบวนการรไซเคล เพอให

สามารถนากลบมาใชงานใหมไดอก

17

ลาดบทสาม : ของเสยทไมสามารถพฒนาใหนากลบมาใชใหมได ควร

พจารณาเปลยนเปนพลงงาน โดยนามาเผาทาลายในเตาเผาอณหภมสง ทม

ระบบกาจดมลพษจากการเผาไหมอยางครบถวน

ลาดบสดทาย : ถาไมสามารถจดการโดยใชวธอนได ควรทาการฝงกลบให

ถกตองตามวธปฏบตทถกตองตามระเบยบวธฝงกลบ

การจดเกบของเสยอยางถกวธ

ภาชนะทนามาบรรจสารเคมทใชแลว ควรเปนภาชนะทบรรจสารชนด

เดยวกน ไมควรนาภาชนะทบรรจสารเคมอนมาใชปะปนกน

หามนาสารเคมทใชแลวชนดอนมาบรรจรวมกน เพราะจะทาใหการร

ไซเคลทาไดยากยงขน

สารเคมบางชนดสามารถละลายนาได ควรปองกนไมใหนาละลายลงไป

เพมขน

ปดฝาถงใหสนททกครงหลงการถายเท เพอปองกนการระเหยของ

สารเคม และเพอความปลอดภย

ภาชนะทใชบรรจตองปดฉลากบงชชนดของสารเคมทใชแลว เพอ

ปองกนความสบสน และผดพลาด

ควรมผรบผดชอบเกยวกบการจดเกบสารเคมใชแลวเหลานโดยเฉพาะ สถานทเกบสารเคมทใชแลว ควรอยในทรมหรอมหลงคาและมปาย

แสดงวาเปนพนทเกบสารเคมทใชแลวเพอนาไปรไซเคล

ประโยชนทไดจากการรไซเคล

ชวยลดภาระในการกาจดกากของเสยจากกระบวนการทางอตสาหกรรม

ชวยประหยดคาใชจายไดอยางนอยครงหนงของคาใชจายในการซอ

สารเคมใหม เพราะสามารถใขผลตภณฑ

รไซเคลทดแทนได

18

ชวยรฐประหยดเงนตรา เพราะเคมภณฑสวนใหญตองนาเขาจาก

ตางประเทศ

ชวยใหการจดเกบของเสยมระเบยบ จนสามารถสรางวฒนธรรมใหมให

เกดขนในสงคมไทย

ชวยลดปญหาในการจดหาพนทสาหรบการฝงกลบ และลดปรมาณ

มลพษทเกดจากการเผาไหมกากของเสย

ชวยใหโรงงานทตองการสรางระบบการจดการสงแวดลอม ISO 14000

เปนไปไดงายยงขน

ชวยใหเกดความตระหนกในการใชทรพยากรของโลกดวยความ

ประหยด และคมคา

การจดการขยะเหลอศนย ( Zero Waste Management )

สานกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร (2552)มแนวคดการจดการ

ขยะเหลอศนย ( Zero Waste Management ) ยดหลกการทวา “ ขยะมมลคา

ทางเศรษฐกจ สามารถนากลบมาใชไดใหมได”มเปาประสงคคอ “การทาให

ขยะเหลอนอยทสดและกาจดทเหลอดวยเทคโนโลยทมประสทธภาพ” การ

จดการขยะเหลอศนยเปนการวางยทธศาสตรใหมทตองการขบเคลอนดวย

พลงจากฐานสงคมทปรบเปลยนวธการเกาๆ ไปสการดาเนนการแบบใหมท

จะเปลยนแปลงทศนคตและพฤตกรรมของผบรโภคใหเกดความรวมมอ ซง

หลกการของกรอบแนวคดขยะเหลอศนยประกอบดวยหลายสวน คอ

1. ลดปรมาณของเสยทจะทงใหเหลอนอยทสด

2. ใชวสดดบในการผลตทสามารถนากลบมาแปรรปใชใหมใหไดมาก

ทสด

3. จากดการบรโภคหรอบรโภคลดลง

4. บรโภคสนคาทมนใจไดวา สนคาน นสามารถนากลบมาใชซ าได

ซอมแซม หรอแปรรปใหมได

5. ผลตสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม ( ใชวสดการผลตนอยกสราง

มลพษนอยลง)

6. ออกแบบการผลตทผสมผสานวตถดบใหมและนาวสดเกามาแปรรป

ใชใหมได

7. เรงการประชาสมพนธหรอรณรงคการใชสนคาทผลตจากวสดเหลอ

ใช

8. พฒนาการนาขยะกลบมาแปรรปใชใหมใหไดมากทสด

9. ออกกฎกตกาการเกบภาษโดยใหรวมอยในราคาสนคาทคดจากตนทน

ทแทจรงจากผผลตสนคาและผบรโภค

10. ชวยยกระดบเปาหมายทางเศรษฐกจของชมชนทองถนใหสามารถเลยง

ตวเองไดภายในชมชน

11. สรางงานใหกบชมชนเพอปองกนและแกปญหาสงคม

ปจจบนมหลายประเทศทนาแนวคดขยะเหลอศนยมาใชในการจดการขยะ

เชนออสเตรเลย นวชแลนด แคนาดาอนเดย เกาหล ฟลปปนส เนเธอรแลนด สวเดน

เยอรมน ออสเตรย องกฤษ ไอรแลนด สกอตแลนด สวตเซอรแลนด นามเบย

19

บราซล และบางรฐในสหรฐอเมรกา ไดแก รฐวอชงตน รฐแคลฟอรเนย รฐ

ออรกอน รฐนอรทแคโรไลนา และรฐจอรเจย เปนตน

แนวนโยบายดานการลดปรมาณมลฝอยของกรงเทพมหานคร

กลยทธหลกของกรงเทพมหานครดานการลดปรมาณมลฝอย และ

นาของเสยกลบไปใชประโยชน สานกสงแวดลอมเปนผรบผดชอบ ไดแก

1. ควบคมปรมาณมลฝอยไมใหเพมขน ชวดจากอตราการเกดมล

ฝอยตอคนลดลงจาก 0.98 กโลกรม/คน/วน เหลอเพยง 0.75 กโลกรม/คน/วน

ภายในป 2555 โดยการดาเนนการโครงการสาคญตางๆ ดงน

(1) โครงการรณรงคทกภาคสวนลดการสรางมลฝอย

(2) โครงการรณรงคทกภาคสวนหลกเลยงการใชวสดทนา

กลบมาใชใหม (Recycle) ไมได

(3) โครงการรณรงค/เชญชวนศนยการคาเลกใชถงพลาสตก

(4) โครงการลดและคดแยกมลฝอยโดยการมสวนรวมของ

ประชาชน

(5) โครงการจางวทยากรเพอสนบสนนกจกรรมการมสวนรวม

ของประชาชนดานการลดปรมาณมลฝอยเพอเพมประสทธภาพการจดการ

มลฝอยของสานก

2. เพมประสทธภาพการคดแยกมลฝอย ของเสยอนตราย และกากไขมนท

แหลงกาเนด ชวดจาก

2.1 ปรมาณมลฝอยทสามารถนากลบมาใชไดใหม (Recycle) ทคด

แยกทแหลงกาเนดจากรอยละ 10 ตอป เพมขนเปนรอยละ 15 ตอป ภายในป 2555

(1) โครงการขยายจดรบมลฝอยทสามารถนากลบมาใชไดใหม

(Recycle)ใหครอบคลมพนทแหลงกาเนด

(2) โครงการจดตงจดรบทงขยะ (Drop – off) ใหครอบคลม

พนทแหลงกาเนด

(3) โครงการสงเสรมการแปรรปขยะเศษอาหาร เพอนามาใช

ประโยชน

(4) โครงการรณรงคสงเสรมการแปรรปขยะเศษอาหารเปนขยะ

หอม

(5) โครงการอบรมและประกวดผลตภณฑรไซเคล

(6) โครงการอาสาสมครชกลากมลฝอยในชมชน

(7) โครงการทรพยทว บญทว รไซเคล

(8) โครงการจดตงศนยคดแยกวสดรไซเคลของกลมซาเลง

(9) โครงการจดทาระบบการจดการรไซเคลในสถาบนการศกษา

(10) โครงการความรวมมอกบรานสะดวกซอในการให

ประชาชนทงขยะใหถกถง

(11) โครงการจดซอโรงงานกาจดมลฝอยจากการกอสรางและ

รอถอนสงกอสรางและนากลบมาใชประโยชนขนาดรบ

20

(12) โครงการจดซอโรงงานกาจดมลฝอยจากการ

กอสรางและนากลบมาใชประโยชนขนาดรบมลฝอยกอสรางไดไมนอยกวา

100 ตน/วนทศนยกาจดมลฝอยตวอยางผลผลต/โครงการสาคญทควร

ดาเนนการภายในป 2555

(13) โครงการปรบปรงรถเกบขนมลฝอยแยกประเภท

(14) โครงการขยายเครอขายมลฝอยทสามารถนากลบมา

ใชไดใหม (Recycle) ครบวงจร

2.2 ปรมาณของเสยอนตรายทคดแยกทแหลงกาเนดเพมขน

จากปทผานมาเปนรอยละ 10 ตอป ภายในป 2555 จากรอยละ 5 ตอป 2550

ตวอยางผลผลต/โครงการสาคญทควรดาเนนการภายในป 2552

(1) โครงการสงเสรมการคดแยกและจดการขยะอนตราย

อยางมประสทธภาพ

(2) โครงการจางบรษททปรกษาเพอศกษาการจดการมล

ฝอยในสถานพยาบาล

(3) โครงการจางเหมาเอกชนกาจดมลฝอยอนตราย

(4) โครงการจดซอเตาเผามลฝอยตดเชอขนาดไมตา

กวา 10 ตน/เตา จานวน 2

เตา พรอมตดตงเครองจกรและอปกรณทศนยกาจดมลฝอยหนองแขม

(5) โครงการจดซอระบบกาจดมลฝอยตดเชอดวยไอ

นาขนาดไมตากวา 20 ตน/

วน พรอมตดตงเครองจกรและอปกรณทศนยกาจดมลฝอยออนนช

(6) โครงการรณรงคคดแยกของเสยอนตรายในครวเรอน

(7) โครงการจดตง “จดรบของเสยอนตราย”

(8) โครงการขยายเครอขาย จดรบของเสยอนตราย ในชมชน

ศนยการคาธนาคาร สถานศกษา และปมนามน เปนตน

(9) ภายในป 2555 โครงการปรบปรงรถเกบขนมลฝอยแยก

ประเภท

2.3 ปรมาณของกากไขมนไดรบการกาจดอยางถกสขลกษณะ

เพมขนเปน 100 ตน/วนภายในป 2555

(1) ภายในป 2552 โครงการปรบปรงโรงงานกาจดไขมนและ

แปรรปไขมนพรอมอปกรณจดเกบไขมน บรเวณโรงงานกาจดมลฝอยออนนชและ

หนองแขม

(2) ภายในป 2555 โครงการสงเสรมครวเรอนตดตงบอดก

ไขมนทแหลงกาเนด

2.4 สนบสนนการนาเทคโนโลยแปรรปผลผลต

2.4.1 ปรมาณปยหมกจากมลฝอยเพมขนเปนรอยละ 15 ตอป

ภายในป 2555 จากรอยละ 11 ตอปในป 2550 ตวอยางโครงการสาคญทควร

ดาเนนการภายในป 2552

(1) โครงการผลตปยหมกจากมลฝอย

(2) โครงการปรบปรงและพฒนาระบบกาซชวภาพจาก

มลฝอยอนทรยในโรงเรยนในสงกดกรงเทพมหานคร

(3 ) โครงการจาง เหมาเอกชนจดการมลฝอยแบบ

ผสมผสานทศนยกาจดมลฝอยออนนช

21

(4) โครงการจางเหมาเอกชนจดการมลฝอยแบบ

ผสมผสานทศนยกาจดมลฝอยหนองแขม

(5) โครงการกอสรางโรงหมกปยบรเวณศนยกาจด

มลฝอยหนองแขม

(6) โครงการจางเหมาเอกชนปรบปรงโรงงาน

พรอมเดนเครองจกรโรงงานกาจดมลฝอยขนาด 1,000 ตน/วน ทโรงงาน

กาจดมลฝอยออนนช (ผลตปยหมกไดประมาณ 300 ตน/วน)

(7) ภายในป 2555 โครงการนาพลงงานไฟฟาจาก

มลฝอยไปใช

(8) โครงการผลตพลงงานไฟฟาจากกาซชวภาพท

ผลตไดจากมลฝอย

2.4.2 ปรมาณปยอนทรยจากกากตะกอนของสงปฏกล

เพมขนเปน 10,000 ตน/ป ภายในป 2555 จาก 8,000 ตน/ป ในป 2550 ตวอยาง

ผลผลต/โครงการสาคญทควรดาเนนการภายในป 2552

(1) โครงการเพมขดความสามารถในการใหบรการสบ

สงปฏกล

(2) โครงการผลตปยอนทรยจากกากตะกอนของสง

ปฏกลผสมเศษกงไมใบไม

ปญหาขยะลนเมอง

ปญหาขยะลนเมองเปนกนทวโลกไมวาจะเปน ยโรป สหรฐอเมรกา

เอเชย ทวทกมมโลกเนองจากการพฒนาทางดานวตถมมากขน การใช

ทรพยากรอยางสนเปลอง คานยมทางวตถ ฯลฯตอไปนขอยกตวอยางปญหาท

เกดขนเปนเมองและประเทศเทาทไดศกษาและคนความาเปนตวอยาง

1. ปญหาขยะลนเมองในกรงเทพมหานคร

Agence (2548) กรงเทพมหานครกาลงประสบปญหาขยะลนเมอง มอตรา

การเกดปรมาณมลฝอยสงทสดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต (ยกเวนสงคโปร) คอ 1.3

กโลกรมตอคนตอวนตามทธนาคารโลกรายงาน ตวเลขนเพมขนเมอประเทศฟนตว

จากวกฤตการณทางการเงนในป 2540 – 2541 และสงเสรมการใชสนคาเพอกระตน

เศรษฐกจ แตยงตามหลงดานการหมนเวยนขยะอยางโซล หรอ นวยอรค อยมาก ใน

กทม.มการนาของเสยกลบมาใชใหมเพยง 3.5 %

ธนาคารโลกกลาววา หากแนวโนมเปนอยางน อตราการหมนเวยนขยะ

ยงคงตา กมโอกาสทปลายทศวรรษน อตราการเกดขยะในเมองจะเพมขน 25 %

และขยะอนตรายจากอตสาหกรรมเพมขน 35 % ปรมาณขยะของกทม. ซงเปนหนง

ในสของทงประเทศจะเพมขนเปน 3 เทา ตงแตป 2528 เปน 9,500 ตนตอวน เมอป

ทผานมาขอมลของกรมควบคมมลพษจะเพมเปน 2 เทาอก ในป 2558 การเพม

ปรมาณขยะตดเชอและขยะอนตราย

ธารา บวคาศร นกรณรงคดานสารพษของหนวยงานกรนพซในกรงเทพ

กลาววาเปนวกฤตของ กทม.ทรฐบาลควรสรางศนยรไซเคลพลาสตกและโรงทาปย

หมกขนาดเลก มขอบกพรองมากมายทงการวางนโยบายและนโยบายเรองการร

ไซเคลทไมเหมาะสม บทลงโทษการทงขยะทไมรนแรง ทาใหกองขยะเพมขนตาม

ชานเมองกรงเทพมหานครในอตราทตองระวง

22

การปรบปรงขยายทฝงกลบขยะแถบชานเมองทมอยแลวตองเสย

คาใชจายประมาณ 1 พนลานเหรยญสหรฐ (41.2 พนลานบาท) ซงผบรหาร

กทม. ไดรบปากแตกองขยะกเพมขนเรอยๆ ธนาคารโลกใหขอมลวาการทง

วสดทสามารถรไซเคลไดของคนไทยทาใหสญเสยมลคาเงนไป 400 ลาน

เหรยญสหรฐในทกๆป การเกบขยะมโอกาสในการสรางผลกาไร ผสนใจ

เรองนไดแขงขนเพอควบคมผลประโยชนทางการคาในดานการจดการขยะ

มการชมนมคดคานการฝงกลบขยะในจงหวดตดกบกรงเทพมหานครท

กอใหเกดกลนเหมนจากขยะ ชาวบานไดรวมตวกนเหนยวแนนเพอควบคม

สถานการณดงกลาว นางมณฑนา ถนอมพน นกรณรงคไดตอสเปนเวลา 20

ปเพอใหชมชนตางๆเปลยนวธการทงขยะ ลดการเกดขยะ และนาขยะ

กลบมาใชใหม โดยมแนวคดวาความรบผดชอบของประชาชนในการจดการ

ขยะ แตรฐบาลตองมทางเลอกทมากขนใหพวกเขาไดมสวนรวม แทนทจะ

เพมแตคาธรรมเนยมการเกบขยะ ควรใหแรงจงใจทางเศรษฐกจกบ

ประชาชนตามบานเรอนในการลดปรมาณขยะและหมนเวยนขยะมาใช

ขณะนกรงเทพมหานครมกลมคนเกบคนขยะไปขาย กอใหเกดอตสาหกรรม

การซอ – ขายขยะเชนเดยวกบในเมองตางๆ ของเอเชย คาดวามคนเกบขยะ

อสระถง 20,000 คน ททางานอยในกรงเทพมหานครชวยใหอตราการ

หมนเวยนขยะเพมขนเปน 11 %

2. ปญหาขยะลนเมองของยโรป

LorenZo (2007) การเพมมาตรฐานการครองชพโดยไมคานงถงผล

ทตามมาในการเพมการอปโภคบรโภคตามแบบอยางเพอนบานแถบ

ตะวนตก ตวอยางเชน บลเกเรย เมอเมองหลวงอยางโซเฟยมปญหาสถานทกาจด

ขยะ เมอมการประทวงเกยวกบมลภาวะและกลน จงตองทาใหตองหอขยะเกบไว

ชวคราว ทาใหสหภาพยโรปไดขบลเกเรยกวาจะลงโทษหากไมปฏบตตามระเบยบ

ในการประเมนผลกระทบสงแวดลอม อตาลกมปญหาการทลมเหลวในการหา

ยทธศาสตรทเหมาะสมในเรองการจดการขยะ ประชาชนไมพอใจไดพยายามปดท

ฝงกลบในเรองการทงขยะอนตรายจากอตสาหกรรมอยางผดกฎหมายและเตาเผา

ขยะทไมคานงถงสขภาพ รฐบาลสวนทองถนจงตองยอมยกเลกความพยายามใน

การกาจดขยะ เกดการสะสมขยะตามทางเทาดสภาพนากลว รฐบาลอตาลเคยใชเงน

กวา 1.3 พนลานยโรในการยตปญหาในเนเปล ในระหวางทมการทะเลาะกนใน

เมองเมเปล ขยะถกเผาในทกๆ ท บนทองถนนโดยชาวเมอง ทาใหเกดกลนเหมน

แมลงพาหนะ ควนพษ และความกงวลเรองโรค การทงขยะผดกฎหมายทาใหม

ปรมาณขยะเกดขนทวไปในตอนตะวนออกเฉยงใตของยโรปทมประชากรอยอยาง

กระจดกระจายมากกวายโรปตะวนตกเพราะการบงคบใชกฎหมายทหยอนยาน แม

แมน ากเปนททงขยะ กลไกทางสงคมทาใหทกาจดขยะมกจะอยใกลกบชมชน

ยากจน เมอมการขยายเมองออกไป เมองรอบๆจะเรมไมยอมรบใหมการนาขยะไป

ทง การฝงกลบเปนทางเลอกการกาจดขยะทคาใชจายตา ดงนนจงเหลอทางเลอกท

ทาไดยากขน ตวอยางเชนเมองชคาโก ขนสงขยะไปเปนระยะทาง 160 กโลเมตรถง

ทฝงกลบ ไมเแปลกทเนเปลขนสงขยะไปถงเยอรมน เยอรมนเคยถกจบไดวามการ

นาขยะไปทงอยางผดกฎหมายทตอนใตของฮงการ

อนาคตยโรปนาจะมการปรบปรงกฎหมายและเปาหมายในการแยกขยะใน

อตราทสงขน ในป 2556 – 2558 ไมเชนนนจะเกดวกฤตเพมขนเรอยๆ ถาการใช

ทรพยากรยงดาเนนตอไปโดยไมมการเสนอกระบวนการรไซเคลทมประสทธภาพ

23

การพฒนาควรจะใชเทคโนโลยขาวสารทสามารถจดการเรองวสดและ

ออกแบบโครงสรางใหเกดความสวยงามและไมเสยทรพยากร

3. ปญหาขยะลนเมองประเทศสหรฐอเมรกา

Hilary (1988)สหรฐอเมรกาในปจจบนยงทงขยะมากกวาชาตอนๆ

ในโลก โดยมปญหาทางเศรษฐกจและสงแวดลอมไปพรอมๆกน ทฝงกลบ

ขยะในประเทศมเพมมากขน ทางเลอกในการเผาไหมขยะเพอแปลงเปน

พลงงานเปนสงทโตเถยงกนในทางสงแวดลอมและไมสามารถรบคาใชจาย

ได ขณะนมเพยง 3 วธทไดรบการยอมรบในการจดการขยะ คอ การฝงกลบ

การแปรรปขยะมาใชใหม (Recycle) หรอการใชเตาเผาขยะทเรยกวาการ

หมนเวยนทรพยากรหรอการผลตพลงงานจากขยะแตคาใชจายสงกวาการฝง

กลบ ดงนน 80% ของขยะในประเทศยงคงฝงกลบ ปจจบนมเตาเผาขยะ

ประมาณ 100 เตาทใชงานอยสวนใหญอยทางตะวนออกเฉยงเหนอ และยงม

อก 76 เตาอยระหวางการกอสราง แตคากอสรางมราคาแพงโดยคาใชจาย

เฉลยของเตาเผาขนาดความจ 1,000 ตนคดเปนเงน 100 ลานเหรยญสหรฐ

เมองตางๆจงไมอนมตคาใชจายดงกลาว จนกวาคาฝงกลบจะแพงขน

โครงการรไซเคลมกวา 8,000 โครงการอยระหวางการดาเนนงานโดยกลม

ธรกจและองคกรปกครองสวนทองถน ขยะกระดาษประมาณได 5.5 ลานตน

จากท งหมด 26.5 ลานตนถกเกบสกระบวนการรไซเคล กลายเปนการ

สงออกทใหญทสดในทาเรอนวยอรคในปจจบน ญปนเปนประเทศทมการร

ไซเคลมานานยงคงทาไดแค 50 % เปาหมายอเมรกาเพยงลดขยะเพยง 25%

แตขณะทรายไดประชากรเพมขน และสงคมแหงความสะดวกสบายในการ

ใชสนคาทตองทงทาใหปรมาณขยะเพมขน เปนการเพมธรกจกาจดขยะและจาเปน

ทจะตองหาทางออกใหม

นกวทยาศาสตรทไปศกษาผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ซงมกกลาวถงแถบละตจดทางตอนเหนอวามผลกระทบดงกลาวเปนพเศษ การ

กาจดขยะเปนปญหาหนง อลาสกามประชากรประมาณ 650,000 คน และมเมอง

ใหญคอ แอนชอเรจ แฟรแบงค และจโน มชมชนกวา 200 ชมชน ทตองดาเนนการ

กบขยะปรมาณมาก แมการคดแยกขยะและแปรรปขยะยงไมเปนทสนใจของชาวอ

ลาสกาทตางจาก 48 รฐในสหรฐและญปน การมขอจากดเรองพนทและการแปรรป

ขยะทอยในขนวกฤตแลว ในอลาสกา โครงการการคดแยกขยะมอยนอยมาก

โดยเฉพาะในชมชนทหางไกลจากบรการรบแปรรปขยะทมกไปอยใกลเมองใหญ

โรงงานอตสาหกรรมนอย วสดรไซเคลมกถกขนสงทางเรอไปยงตลาดรบซอทอย

หางไกล เชน ในวอชงตน และโอเรกอน มเพยงแกว กระดาษหนงสอพมพ และขยะ

อนทรยทมการใชในการผลตภายในทองถน นอกนนเปนขยะรไซเคลทตองสงทาง

เรอไปยงอก 48 รฐทางตอนลางในราคาถก ทาใหผลกาไรขนกบคาขนสงและมลคา

ในตลาดรบซอ

ดานอตราการเกดขยะเทากบ 5 ปอนดตอคนตอวน (2.3 กโลกรมตอคนตอ

วน) ชมชนมกต งอยตามถนนใจกลางอลาสกา สงกวาอตราการผลตขยะของ

ประเทศ คอ 4 ปอนดตอคนตอวน บางแหลงคาดการณวาอลาสกามอตราการผลต

ขยะถง 6 – 7 ปอนดตอคนตอวน ยงไมถงขนวกฤตในปจจบน แตอาจจะปนปญหา

ใหญในอนาคตอนใกล

4. ปญหาขยะลนเมองในประเทศแถบเอเชย

24

C. Visvanathan (2007)แนวโนมการเกดขยะในประเทศแถบเอเชยม

ปรมาณมากขน ดวยสาเหตจากปจจยหลกคอ ประชากร การเกดเมอง

อตสาหกรรม และการเปลยนวถชวต จากขอมลของธนาคารโลก เมองใน

แถบเอเชยมขยะเกดขนประมาณ 760,000 ตนตอป หรอในอตรา 2.7 ลาน

ลกบาศกเมตรตอวน ตอไปในป 2568 จะมขยะเพมเปน 1.8 ลานตนตอวน

หรอเทากบ 5.2 ลานลกบาศกเมตรตอป เรองทมผลตอการเกดขยะไดแก

- พนททมนกทองเทยวมากจะมอตราการเกดขยะสงขน

- ในเมองใหญมปรมาณขยะมากกวาและตองเสยคาใชจายสง

ในการเกบขน

- องคประกอบของขยะเปลยนไปตามการเพมอยางรวดเรวของ

ปรมาณกระดาษ พลาสตก โลหะ และของเสยอนตราย

- การใหบรการกาจดขยะในเมองทไม ดทาใหเ กดปญหา

สงแวดลอมดานขยะและสภาวะทเพมขน

การจดการมลฝอยในตางประเทศทนาสนใจ

1. การจดการมลฝอยในประเทศญปน

อรชา (2010) ประเทศญปนมระบบการจดการวสดรไซเคลโดยใชหลก 3R

ทาใหเหลอมลฝอยทตองกาจดนอยลง เนนการเขาถงกลมเปาหมายระดบ

ครวเรอน การตรงตอเวลาในการเกบขนมลฝอย การเกบแยกประเภท ตามเวลานด

หมาย ประชาชนมวนยในการทงมลฝอยแยกประเภท มระบบควบคมการทงมล

ฝอย ทงโดยภาครฐและภาคสงคม ทเนนการนาทรพยากรกลบมาใชใหมมากทสด

เหลอไปฝงกลบนอยทสด ซงจะคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอมเปนหลก

มลฝอยทเกดขนในประเทศญปน แบงออกเปน 2 สวนใหญๆ คอ มลฝอย

จากครวเรอน และมลฝอยจากอตสาหกรรม มลฝอยจากครวเรอนยงแบงออกเปน

มลฝอยทวไป และมลฝอยของเสยจากมนษย โดยมเทศบาลตาง ๆ รบผดชอบใน

การจดการมลฝอยทวไปจากครวเรอน ซงแตละเทศบาลจะมวธการจดการมลฝอย

แตกตางกน ซงจะเหนไดวา กฎเกณฑของการทงมลฝอย หรอรปแบบการคดแยก

มลฝอยในแตละเมองมความแตกตางกนอยางเหนไดชด และนอกจากเทศบาลจะม

หนาทในการจดการมลฝอยทมาจากครวเรอนแลว ยงมอานาจในการเรยกเกบ

คาธรรมเนยมซงสวนใหญจะเรยกเกบจากสถานประกอบการหรออาคารสานกงาน

เนองจากคาใชจายสวนใหญจะไดจากภาษของประชาชนอยแลว และในเทศบาล

บางแหงดาเนนการในรปแบบของการจดจาง บรษทเอกชนใหเขามาจดการมลฝอย

ไดตามความเหมาะสม ซงแนวทางททกเทศบาลในประเทศญปนนยมนามาใชเพอ

ลดปรมาณมลฝอยและเพมประสทธภาพในการกาจดกคอ การคดแยกมลฝอย ซง

การคดแยกมลฝอยในประเทศญปน มการแบงมลฝอยเปนประเภทหลก ดงน

1. มลฝอยเผาได ไดแก มลฝอยสด จาพวกเศษผก เศษอาหารจาก

ครวเรอน มลฝอยสดตองจดทงแยกใหถก เพอไมใหเกดกลนรบกวน และไมทาให

25

มลฝอยอนๆ สงกลนเหมน นอกจากนยงรวมถงมลฝอยอนๆ ทไมสามารถ

นากลบไปใชใหมได มลฝอยประเภทนจะกาจดโดยวธการเผาในเตาเผา

ออกแบบเฉพาะ ซงจะตองเปนวสดทเผาไฟได มขนาดไมใหญเกนไป คอ

ตองบรรจลงไดในถงพลาสตกเนอหนา ขนาด 2 ลตร หรอ 3 ลตร ซงเปน

ขนาดถงมาตรฐานทรฐหรอเทศบาลญปนกาหนดใชทวประเทศ ถาเปนมล

ฝอยทเผาไดแตขนาดใหญ เกนจะบรรจลงถงมาตรฐานน กจะถอเปนมลฝอย

ขนาดใหญ ตองแยกออกไปตางหาก หรอซอถงมลฝอยขนาดใหญ ประเภท

ถงดาเนอหนา มาบรรจใหเรยบรอย

2. มลฝอยเผาไมได ไดแก ขวดแกว ภาชนะแกว กระปอง

เครองดม กระปองเหลกวลาส (เชนกระปองบรรจอาหาร) ขวดพลาสตกทง

ชนดบาง (pet bottle) และพลาสตกหนา เชน ขวดบรรจเครองสาอาง น ายา

ซกลางซกฟอก โฟมและเมดพลาสตก ภาชนะทใชบรรจสารเคม ยา กระปอง

ฉดแบบสเปรย ของใชททาจากยาง เครองหนง แผนซด แผนดสเกต มวน

เทป บนทกภาพและเทปบนทกเสยง ฯลฯ ถาเปนมลฝอยทมสวนประกอบทง

ทเผาไดและเผาไมได กจะตองถอเปนมลฝอยเผาไมได มลฝอยประเภทน

ตองจายเงนซอถงมลฝอยทมขอความระบหนาถงชดเจนวา "มลฝอยเผา

ไมได"

3. มลฝอยขนาดใหญ เชน เครองใชไฟฟา เครองเรอน ทนอน

หมอนมง ไปจนถงรถจกรยาน จกรเยบผา ฯลฯ มลฝอยประเภทน อาจมทงท

เผาไดและเผาไมได แตทตองแยกประเภทออกมากเพราะรถเกบมลฝอย

บรรทกไปไมได หรอเอาไปเผารวมกบมลฝอยธรรมดาจากครวเรอน

ไมได ซงจะตองเสยคาใชจายในการทงใหกบทางราชการและจะมกาหนด

วนทงไวโดยเฉพาะเชนกน แตเนองจากของเหลานบางครงกยงมสภาพดอย จงม

ผคนจานวนไมนอยทแอบเกบมลฝอยเหลานมา Recycle ใชอกครง

4. มลฝอยมพษหรอมลฝอยอนตราย เชน พวกภาชนะบรรจสารเคมทเปน

พษ มลฝอยตดเชอ (มลฝอยโรงพยาบาล) กระปองทมหวฉดแบบสเปรย ซงอาจ

ระเบดได และมลฝอยทถอเปนวตถระเบด เชน ดอกไมไฟ แกสกระปอง รวมทง

แบตเตอร (dry cell) หลอดฟลออเรสเซนต และมลฝอยประเภทของมคม เชน มด

เศษแกว เศษวสด แหลมคมตางๆ ฯลฯ มลฝอยประเภทนจะมวธการจดการแตกตาง

กนไป มการกาหนดวนทงเปนพเศษ แตในบางเทศบาลมลฝอยประเภทนจะถกทง

รวมกบมลฝอยทวไป และนาไปกาจดโดยวธการเผา

5. มลฝอยทนาไปหมนเวยนใชในการผลตใหมได (recycle) เชน กระดาษ

ชนดตางๆ ตงแตหนงสอพมพ หนงสอเลม นตยสาร ไปจนถงกลองกระดาษ ลง

กระดาษ กระดาษเคลอบมน เชน พวกกลองนม กลองน าผลไม และขวดพลาสตก

ขวดเครองดม กระปองเครองดมทเปนอะลมเนยมบาง (บบได) มลฝอยเหลานถอ

เปนมลฝอยรไซเคล แตในการทงมลฝอยประเภทนจะตองแยกยอยลงไปอก ไมทง

รวมกน และถอวาเปนความรบผดชอบ (หรอเปนผลประโยชน) ของบรษทผผลตท

ใชวสดประเภทน เนองจากญปนมกฎหมายเกยวกบการจดการซากเครองใชไฟฟา

ซงคดคากาจดโดยรวมอยกบราคาสนคา ในญปนมโรงงานหลายแหงททากจการ

เกยวกบการรไซเคลชนสวนอปกรณเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส โดยเฉพาะ

ประเภทหลกๆ ไดแก โทรทศน เครองปรบอากาศ เครองซกผา ตเยน และโนตบค

ชนสวนทไดจากการรไซเคลจะนาไปเปนวตถดบสาหรบการผลตใหม

6. มลฝอยทตองแจงหนวยงานพเศษของรฐหรอเทศบาลใหมาเกบ หรอ

นาไปสงทหนวยงานผรบผดชอบ เชน คอมพวเตอรและวสดอปกรณคอมพวเตอร

26

เครองดนตรขนาดใหญ รถจกรยานยนตและมอเตอรไซค รวมทงรถยนต

เครองใชไฟฟาขนาดใหญ และซากสตว ฯลฯ การคดแยกมลฝอยของแตละ

เทศบาลมความแตกตางกน ผทเขาไปอาศยใหม เมอมการเขาไปตดตอเพอ

ยายทอยกบหนวยงานราชการกจะไดรบเอกสารคาแนะนาเกยวกบการคด

แยกมลฝอยของเมองนนๆพรอมไปดวย ซงสวนใหญแลวชาวญปนจะให

ความรวมมอในการคดแยกเปนอยางด แตทไมใหความรวมมอกมบาง โดย

ครวเรอนใดทไมใหความรวมมอในการแยกมลฝอยหรอนามลฝอยมาทงไม

ตรงกบวนทกาหนด ตลอดจนรายละเอยดปลกยอยบางประการ เชน การผก

ปายสาหรบทงมลฝอยบางประเภท ถาผทงมลฝอยทาไมถกวธ รถมลฝอยก

จะไมเกบมลฝอยใหกบครวเรอนนน หรอบางเทศบาลอาจใชวธการตกเตอน

ไปจนถงขนถกปรบหรออาจเปนการลงโทษทางสงคม เชน เพอนบานตฉน

นนทา เปนตน ซงทาใหเหนไดวา ชาวญปนเปนชาตทมวนยในการดาเนน

ชวต แมเปนเพยงเรองเลกนอยกยงปฏบตภายในกรอบไดอยางสมบรณ

รวมทงยงสามารถดแลกนและกนในสงคมไดอกดวย

ดวยญปนเปนประเทศทขาดแคลนทรพยากรธรรมชาต ประชาชน

และรฐบาลจงตระหนกตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เนนการนา

ทรพยากรกลบมาใชใหมากทสดเหลอฝงกลบนอยทสด รฐบาลไดทออก

กฎหมายควบคมผผลตสนคาตองรบผดชอบตอขยะมลฝอยทจะเกดขนกบ

สนคาน นๆ ท งนยงมเทคโนโลยรองรบเพอแปรรปการนากลบมาใช

ประโยชนใหมของมลฝอย โดยเฉพาะความมระเบยบวนย ใหความรวมมอ

คดแยกประเภทของมลฝอย ดงน

1) มลฝอยเผาได ตองบรรจถงเนอหนา 2 หรอ 3ลตร ถามลฝอยบรรจ

ไมไดใหถอเปนมลฝอยขนาดใหญ

2) มลฝอยเผาไมได ถาเปนมลฝอยทมสวนประกอบทงทเผาไดและเผา

ไมได กจะตองถอวาเปนมลฝอยเผาไมได ตองจายเงนซอถงมลฝอยทมขอความระบ

หนาถงวา มลฝอยเผาไมได

3) มลฝอยขนาดใหญ ตองเสยคาใชจายในการทงใหกบทางราชการและ

จะมกาหนดวนทงโดยเฉพาะ บางชนยงใชไดอยมคนจานวนไมนอยทมารไซเคลใช

อกครง

4) มลฝอยมพษหรอหรอมลฝอยอนตราย มการกาหนดวนทงเปนพเศษแต

บางเทศบาลทงรวมกบมลฝอยทวไป

5) มลฝอยทนาไปหมนเวยนใชในการผลตใหมได (Recycle) การทงตอง

แยกยอยลงไปอก ไมทงรวมกน และถอเปนความรบผดชอบ หรอผลประโยชน ของ

บรษทผผลต เนองจากญปนมกฎหมายเกยวกบการจดการซากเครองใชไฟฟา ซงคด

คากาจดรวมอยกบราคาสนคานนๆ เพอนาไปเปนวตถดนสาหรบการผลตใหม

6) มลฝอยทตองแจงหนวยงานพเศษของรฐหรอเทศบาลในการเกบเมอ

เขาไปอยในเขตเทศบาลตางๆกนกจะไดรบเอกสารคาแนะนาในการคดแยกเปน

อยางด ถาไมทาตามจะตกเตอนหรอถกปรบหรออาจเปนการลงโทษทางสงคม

การคดแยกมลฝอย โดยออกแบบการคดแยก และเกบรวบรวมวสดรไซเคล

และรณรงคใหประชาชนมความรความเขาใจในการลดและแยกมลฝอยในครวเรอน

ใชสอประชาสมพนธ ในรปแบบ แผนพบ โปสเตอร หนงสอเผยแพร ใหเขาถงทก

ครวเรอน จดการประชมสมมนาในรปแบบตางๆโดยใชหลก 3 R คอ Reduce Reuse

27

Recycle วสดทไดจากการคดแยกจะนาไปสงหรอจาหนายภายใตขอกาหนด

ของกฎหมาย

การเกบรวบรวมมลฝอยและกาจดมลฝอย เปนการรวบรวมควบค

ไปกบการคดแยกมลฝอยทสามารถนากลบมาใชประโยชนตางๆ มลฝอยท

เผาไดจะทาใหเลกลง คดแยกโลหะออกแลวนาไปเผาลดมลฝอยใหเหลอ 1

ใน 20 สวนไดขเถาทปรบปรงแลวมาใชประโยชน นอกจากนไดพลงงาน

ความรอนนาไปผลตกระแสไฟฟา และความรอนสาหรบอาคาร ขเถา

นอกจากนาไปผงกลบแลวยงนาไปแปรเปนSlag ผสมปนซเมนตผลตวสดป

พนถนน สวนมลฝอยทเผาไมไดแยกโลหะพลาสตกออก แลวนาไปฝงกลบ

นอกจากนยงมการกาจดกากตะกอน (Sludge) และกากตะกอนจากถงเกรอะ

(Night Soil) จะนาไปนาไปฝงกลบและเกดกาซผลตกระแสไฟฟาไดดวย

เอกสารอางอง

สานกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร. 2552. แผนบรหาร

ราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2552-2555. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : บรษท สนธ

ครเอชน จากด สานกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร. 2550. หนงสอรายงานและ

แผนปฏบตการวาดวยการลดปญหาภาวะโลกรอนของกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2550-

2555. พมพครงท 1. กรงเทพฯ

สานกสงแวดลอม กรงเทพมหานคร. 2551. รายงานสถานการณ

สงแวดลอม 2549-2550. พมพครงท 1. กรงเทพฯ

ราชบณฑตยสถาน. 2546. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน .

กรงเทพมหานคร : สานกพมพอกษรการพมพ

กองอนามยสงแวดลอม 2545. รวมกฎหมายสาหรบการปฏบตงานดาน

อนามยสงแวดลอม. กรงเทพฯ: สานกอนามย กรงเทพมหานคร.

สานกรกษาความสะอาด. 2546. สานกรกษาความสะอาด2545. กรงเทพฯ:

สานกรกษาความสะอาด

28

สานกรกษาความสะอาด. 2546. ขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง

คาธรรมเนยมการเกบและขนสงปฏกลหรอมลฝอยตามกฎหมายวาดวยการ

สาธารณสข พ.ศ.2546. กรงเทพฯ: สานกรกษาความสะอาด

สานกรกษาความสะอาด. 2547. สถตดานการรกษาความสะอาด.

กรงเทพฯ: สานกรกษาความสะอาด

สานกรกษาความสะอาด. 2548. ขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง

คาธรรมเนยมการเกบและขนสงปฏกลหรอมลฝอยตามกฎหมายวาดวยการ

สาธารณสข (ฉบบท 2) พ.ศ.2548. กรงเทพฯ :สานกรกษาความสะอาด

อดม คมพยคฆ. 2526. การกาจดและควบคมของเสย. เอกสารการ

สอนชดวชาความรทวไปเกยวกบการสาธารณสข. (หนวยท1-7). นนทบร:

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. 2542. คมอสงแวดลอม.

กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม. กรงเทพฯ: โรงพมพ

ดอกเบย

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. 2543. คมอการคดแยกขยะร

ไซเคล. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและ

สงแวดลอม

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. 2548. คมอการคดแยกขยะรไซเคล. พมพ

ครงท 3. กรงเทพฯ:กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม

กรมควบคมมลพษ. ม.ป.ป. รวมรรวมคดนาของเสยมาใชประโยชน.

กรงเทพฯ: กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม.

กรมควบคมมลพษ. เอกสารคมอแนวทางและขอกาหนดเบองตนการลด

และใชประโยชนขยะ.2543 กรงเทพฯ: กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและ

สงแวดลอม

ชชพล ทรงสนทรวงศ. 2546. มนษยกบสงแวดลอม. กรงเทพฯ: ดานสท

ธาการพมพ

มชย วรสายณห. 2535. มนษยและสงแวดลอม. กรงเทพฯ: โรงพมพ โอ

เอส พรนตงเฮาส

ปรดา แยมเจรญวงศ. 2531. การจดการขยะมลฝอย. ขอนแกน: โรงพมพ

มหาวทยาลยขอนแกน.

พฒนา มลพฤกษ. 2541. อนามยสงแวดลอม. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: พมพท หจก เอน เอส แอล พรนตง

29

สถาบนวจยสภาวะแวดลอม จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2542. สภาวะ

แวดลอมของเรา. พมพครงท 5.กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย

Hilary Stout.1988.The Economics of the Waste Crisis (Online)

แหลงทมา:

http://www.nytimes.com

LorenZo Salvia. 2007. Napoli : Waste Crisis Provokes Protests

(Online) แหลงทมา:http://www.corriere.com

Hiroyuki Matsuura ,Daniel E.Lung and Anthony Nakazawa. 2008.

Commentary : Solid Waste as It Impacts Community Sustainability in

Alaska (Online). แหลงทมา : http://www.jrcd.ca