กองทุน สำ รองเลี้ยงชีพเร ออากาศเอก กนก ทองเผ อก 3. นายสมช ย จร งธนะก จ

ศกษาดงานทฟนแลนดและสวเดน

ปท 13 ฉบบท 55 เมษายน - มถนายน 2560

กองทนสำ�รองเลยงชพ

Scan QR Code

เพพอดขอมลเพมเตม

กองทนสำรองเลยงชพ ซไอเอมบ-พรนซเพล สมดลตามอาย

ซงจดทะเบยนแลว

Content หนา

บรรณาธการแถลง 2

บทเรยนจากการบรหารจดการกองทนบ�าเหนจบ�านาญของฟนแลนด 3

ระบบบ�านาญในฟนแลนด 7

การพฒนาระบบกองทนส�ารองเลยงชพ และระบบการศกษาในประเทศฟนแลนด และสวเดน

10

กองทนบ�านาญทสามแหงประเทศสวเดน 13

รอบรวสมาคม 16

จากความส�าเรจในการสรางหลกประกนทางสงคม 19

ไดอะไรจาก...การดงานบรหารจดการกองทนและการลงทนในตางประเทศ 25

คณภาพชวตทดของชาว Scandinavia คอทางออกของไทย ?? 28

ไมใชแคเงนเกษยณแตคอความมงคง ตอนท 2 32

สารบญ

ทปรกษากองบรรณาธการ บรรณาธการ กองบรรณาธการ

1. ดร.พสฐ ลอาธรรม 1. นายท�านอง ดาศร 1. นายเชดศกด สกลทววฒน2. นางอญชล เจยประเสรฐ3. นางราตร จารวนากล4. นายโกศล สงเนยม5. นายเจน หนอทาว6. นายเจษฎา จนทวงษโส7. นางสาวซน ตรทรพยธนกล8. ดร.สเมต สวรรณพรหม9. นายอาคม ไมดดจนทร10. นายโกศล ประสารทอง11. นายอาทร เจรญหลาย12. นายกานต ลชตากล

2. เรออากาศเอก กนก ทองเผอก

3. นายสมชย จรงธนะกจ

4. นายธรพนธ วภาวกล

5. นายมโนชย สดจตร

จดท�ำโดย/สมาคมกองทนส�ารองเลยงชพ ส�ำนกงำน/164 ซอยนนทร 14 ถนนนนทร แขวงชองนนทร เขตยานนาวา กรงเทพฯ 10120 โทรศพท 0-2294-7430-2 โทรสำร 0-2284-3934

เวบไซต www.aop.or.th

คณะผจดทำา

1. นายวรพงศ ล�าเลศกจ

2. นางขนษฐา ชายดวงค�า

สมาคมกองทนสำารองเลยงชพ 1

บรรณาธการแถลงสวสดสมาชกสมาคมและผรวมเดนทางศกษาดงานทฟนแลนดและสวเดน ทกทาน ครบ

วารสารของสมาคมฉบบน อาจนบไดวาปนฉบบพเศษชด “ ลดเลาะสดขอบฟาพาสมาชกศกษาดงานทฟนแลนดและสวเดน” การศกษาดงานครงนเปนครงแรกทสมาคมไดจดโครงการศกษาดงานดานบรหารจดการกองทนบ�าเหนจบ�านาญ และการพฒนาทนมนษย ณ ตางประเทศ ถงสองประเทศในคราวเดยวกน โดยเปนประเทศทมสวสดการและระบบบ�าเหนจจบ�านาญทแขงแกรง ทเขาลกษณะเปนระบบทด คอ ครอบคลม เพยงพอ และยงยน รวมทงระบบการศกษาทมมาตรฐานสงเปนอนดบหนงของโลก ทมคณาจารยและนกการศกษา ไดรบรางวลโนเบล หลายคน

ณ โอกาสนในนามของนายกสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพ ผมจงขอขอบคณ ทกสถาบนทงในประเทศและตางประเทศทสนบสนนใหการจดการศกษาดงานครงนบรรลเปาหมาย ทก�าหนดไว

สถานทไปศกษาดงานครงนมทงหมด 7 แหง ทฟนแลนด 5 แหงและสวเดน 2 แหง คอท Finnish Centre for Pensions (ETK), Finnish Pension Alliance (TELA), The State Pension Fund (VER), Estlander & Partners Ltd., Hanken School of Economics, The Third Swedish Pension Fund (AP3), และ Stockholm School of Economics ตามล�าดบ

เนอหาสาระในฉบบนจงแนนไปดวยเรองราว ระบบและการบรหารจดการบ�าเหนจบ�านาญและการศกษาของฟนแลนดและสวเดน พรอมทงบทเรยนทจะน�ามาปรบใชในประเทศไทย รวมทงการบนทกความทรงจ�าทประทบใจจากผรวมเดนทางไปศกษาดงานครงน

ทายน ผมขอขอบคณทกทานทสละเวลาบนทกประสบการณครงนไวดวยกน แตเนองจากเนอทของวารสารมจ�ากด จงใหทานเขยนสนๆ เทานน หากทานมแวลาชวยเขยนเพมเตมเพอลงฉบบหนาดวยนะครบ

ทำานอง ดาศรบรรณาธการ

2 สมาคมกองทนสำารองเลยงชพ

เมอวนท 26 พฤษภาคม 2560 สมาคมกองทนส�ารองเลยงชพ ไดน�าสมาชกไปศกษาดงานเรองการบรหารจดการกองทนบ�าเหนจบ�านาญ และการบรหารการศกษาของมหาวทยาลยทมชอเสยงของประเทศฟนแลนดและสวเดนในชวง 26 พค-3 มย 2560 ซงเปนครงแรกทสมาคมจดไปศกษาดงานครงเดยว 2 ประเทศ และทส�าคญการศกษาดงานครงนประสบผลส�าเรจตามเปาหมายทก�าหนดไว โดยไดรบความรวมมอในการประสานการดงานอยางดยงจาก CEO Mathias Osterberg และ Mr. Gunnar Bjorhn, Senior Advisor ของบรษท Estlander & Partners Ltd., Finland

คณะศกษาดงานไดไปศกษาดงานทฟนแลนด 5 แหง ประกอบดวย Finnish Centre for Pensions(ETK), The Finnish Pension Alliance(Tela), The State Pension Fund(VER), Estlander & Partners Ltd., และ Hanken School of Economics

ส�าหรบทสวเดน คณะฯไดศกษาดงาน 2 แหง คอ The Third Swedish Pension Fund (AP3) และ Stockholm School of Economics

ในบทความนผเขยนจะเนนไปทการบรหารจดการะบบกองทนบ�าเหนจบ�านาญของฟนแลนด ส�าหรบผอานทสนใจระบบบ�าเหนจบ�านาญของสวเดนสามารถดได ในวารสารกองทนส�ารองเลยงชพ ทผเขยนไดเขยนลง ในฉบบท 43 ประจ�าเดอน เมษายน-มถนายน 2557

ฟนแลนด : ประเทศขนาดเลกทไมธรรมดา ทสามารถเปนตนแบบการพฒนาเปนอยางดแกไทยและหลายประเทศ

ประเทศฟนแลนดมชอเรยกเปนทางการวา “สาธารณรฐฟนแลนด (Republiken Finland)” เปนรฐสวสดการและเปนประเทศในกลมนอรดค ทเปนชาตแรกในโลกทใหสทธการเลอกตงและลงเลอกตงแกสตร

ฟนแลนด มขนาดพนทเพยง 338,145 ตารางกโลเมตร และประชากรในป 2558 เพยง 5,477,359 คน แตมรายไดตอคนตอปถง 43,545 ดอลลารสหรฐอเมรกา และทส�าคญไดรบจดล�าดบในระดบตนๆ ของโลกในหลายเรองดงตอไปน (ทมา:Wikipedia)

• เปนประเทศทมดชนการพฒนามนษย พ.ศ. 2549 ของโครงการพฒนาของสหประชาชาตในล�าดบท 11 จากทงหมด 177 ประเทศ

• เปนประเทศทไดรบจดอนดบท 5 จาก 169 ประเทศ ในการจดอนดบเสรภาพสอ ขององคกรนกขาวไรพรมแดน โดยกอนหนาน ฟนแลนดเคยเปนล�าดบท 1 ตดตอกนถง 3 ป ชวงป 2545-2549

• เปนประเทศทไดรบจดอนดบสงสดรวมกบเดนมารก และนวซแลนด ในการจดอนดบการปลอดคอรปชน โดยองคกร Transparency International ประจ�าป 2550 จากทงหมด 183 ประเทศ เปนทนาสงเกตวาฟนแลนดมกจะไดรบการจดอนดบตนๆในการจดอนดบเรองนทกครง

บทเรยนจากการบรหารจดการกองทนบ�าเหนจบ�านาญของฟนแลนด

ท�านอง ดาศร

บรรณำธกำรวำรสำรกองทนส�ำรองเลยงชพ

บทบรรณาธการ


• เปนประเทศทมการคอรบชนต�าสดและเปนประชาธปไตยมากทสดในโลก จากการจดอนดบของ World Audit

• เปนประเทศทไดรบจดอนดบ 2 ในการจดอนดบประเทศทมขดความสามารถในการแขงขนสงสด โดย World Economic Forum ในชวงป 2549-2550 กอนหนานเคยไดรบอนดบ 1 ถงสามปตดตอกน

• เปนประเทศทมเสรภาพทางเศรษฐกจล�าดบท 16 จาก 157 ประเทศ โดยThe Heritage Foundation และ The Wall Street Journal

• เปนประเทศทอยในอนดบท 1 ของดชนความยงยนดานสงแวดลอม พ.ศ. 2548 ในการวจยความรวมมอของมหาวทยาลยเยลและโคลมเบย

• เปนประเทศทไดรบจดอนดบ 6 ของดชน สนตภาพ โดย The Economist Intelligence Unit

นอกจากนนยงไดมการพดถงวาฟนแลนดเปนประเทศทปลอดภยมากทสดในโลก และชาวฟนแลนดเปนประเทศหนงในกลมสแกนดเวยทมระบบบ�าเหนจบ�านาญทครอบคลม เพยงพอและยงยนเพอใหประชาชนมเงนใชยามชรา หรอทพลภาพ หรอผน�าในการท�ามาหากนของครอบครวไมมรารายได หรอเสยชวต ซงจะไดกลาวถงตอไป

ระบบประกนสงคมและบ�าเหนจบ�านาญทแขงแกรงของฟนแลนด

จากการศกษาของ Allianz พบวา มเพยง 4 ประเทศในโลกเทานนทมระบบเบยบ�านาญแขงแกรงทสดคอ ฟนแลนด นอรเวย เนเธอรแลนด และ นวซแลนด ทงนเพราะรฐบาลแทบจะไมตองเขาไปแบกภาระในการจายเงนใหผสงอายทไมไดท�างานมากจนเกนไป

จากการไปศกษาดงานครงนพบวาการออกแบบและลกษณะเดนของระบบการประกนความมนคงของสงคม (social insurance หรอ social safety net) รวมทง ระบบบ�าเหนจบ�านาญของฟนแลนดทวาแขงแกรงทสดนนมทงภาคบงคบและภาคสมครใจสามารถสรปสาระส�าคญไดดงตอไปน

ในระบบภาคบงคบนนมระบบการประกนสงคม(Social Insurance) และระบบบ�าเหนจบ�านาญ( Pension Insurance) โดยการประกนสงคมเพอความมนคงในการด�าเนนชวตอยางเปนสขในฟนแลนดนน ในองครวมมองคประกอบมาจากหลายสวน คอจากการประกนสขภาพ ประกนอบตเหต ประกนการวางงาน ประกนชวตหมของลกจาง

สวนการระบบบ�าเหนจบ�านาญ ( Pension Insurance) เปนสวนส�าคญใน โครงสรางของ Social Insuranceทมการกนเงนสวนหนงทงจากนายจางและลกจาง เพอใหสมาชกหรอผมสทธตามเงอนไขการรบบ�าเหนจบ�านาญสามารถมเงนไวใชจายในยามชรา ทพลภาพ หรอผมเงนไดในครอบครวเสยชวตลง หรอขาดรายได

ในปจจบนนระบบบ�าเหนจบ�านาญของฟนแลนดแยกออกเปนสองสวนใหญดวยกนคอ โครงการบ�าเหนจบ�านาญแหงชาต (national pension scheme) และโครงการบ�าเหนจบ�านาญทโยงกบรายไดจากการท�างาน ( statutory earnings-related pension scheme) ซงเปนระบบบ�าเหนจบ�านาญภาคบงคบของแรงงานทท�างานในภาคเอกชน( รวมชาวไรชาวนา และคนทท�างานสวนตว(self-employed) และ คนทท�างานในภาครฐ

ผทจะมสทธรบเงนจากระบบบ�าเหนจบ�านาญแหงชาต จะตองเปนชาวฟนแลนดทอาศยอยในประเทศตามกฎระเบยบทก�าหนดไวเทานนซงเปลยนแปลงใหสอดคลองกบคนมอายขยมากขน โดยบ�านาญแหงชาตนมองคประกอบสามสวนดวยกนคอ สวนทหนงเปนโครงการบ�าเหนจบ�านาญแหงชาตทด�าเนนการโดยภาครฐ( national pension)ทจายจากรายไดภาษทรฐเกบมาไดและเงนสวนนจะบรหารจดการและจายใหผเกษยนโดย The Social Insurance Institution of Finland (Kela) เทานน อกสวนหนง เปนเงนบ�านาญแหงชาตเพมเตมทโยงกบรายไดขนต�า (supplements a low earnings-related pension) สวนทสามของบ�าเหนจบ�านาญแหงชาตนคอบ�านาญทรฐจายให(Guarantee pension)คนเกษยณทมรายไดนอยเมอชราภาพและไมมบ�านาญทโยงกบรายไดทางอนซงแปลวาเมอเกษยณแมไมมเงนทสะสมจากการท�างาน รฐบาลมหนาทจายบ�านาญเพอยงชพในวยชราให


สวนระบบบ�าเหนจบ�านาญทโยงกบรายไดจากการท�างาน ( Earnings-related pension scheme)) เปนบ�านาญทมสดสวนมากทสดทคนเกษยณของระบบบ�าเหนจบ�านาญของฟนแลนดไดรบ โดยเปนบ�านาญทจายใหผเกษยณทท�างานในระยะเวาลาหนงและไดจายเงนสะสมเขาในระบบเทานนทงทท�างานเปนลกจางในธระกจของภาคเอกชน( เรยกวา private-sector workers หรอ TyEL)รวมถงชาวไรชาวนา และท�าธรกจสวนตวดวย และคนทท�างานในภาครฐ ( public-sector workers)

โครงการบ�านาญประเภทนหากเปนลกจางจะไดเงนมาจากสามสวนดวยกนคอ เงนสะสมของลกจาง เงนสมทบจากนายจาง และเงนสมทบจากรฐบาล เงนบ�านาญสวนนจายใหตอเมอชราภาพ เกดทพลภาพและและผมเงนไดในครอบครวไมมรายไดจากแรงงานหรอเสยชวต และหากมการยายงาน นายจางแหงสดทายทคนนนท�างานจนเกษยณเปนผจายบ�านาญรวมจากทกแหงให โดยมองคกรทเรยกวา The Finnish Centre for Pensions (ETK) ดแลและท�าหนาทเปน “clearing house”

ส�าหรบอตราจายเขากองทนฯนนกระทรวงสงคมและสาธารณสข( Ministry of Social Affairs and Health) จะประกาศเปนปๆไป เชน ในป 2560 เงนทจายสะสมและสมทบโดยรวมทงลกจางและนายจาง รวมกนในอตรา 24.4 % ของคาจางบองตน( กอนหกภาษและคาประกนสงคม) โดยลกจางทมอายนอยกวา 53 ป หรอ เกน 62 ป ลกจางจายเงนสะสม 6.15 % ของรายไดเบองตน และถาลกจางมอายระหวาง 53-62 ป ลกจางจายเงนสะสม 7.6 % ของรายไดเบองตน สวนนายจางจายเงนสมทบโดยเฉลยประมาณ 18 % (17.99%)

สวนผทมรายไดจากการท�าธรกจสวนตวตองจายเงนสะสมเขากองทนฯโดยตรงตอบรษทประกนภยทรบด�าเนนการดานบ�าเหนจบ�านาญของคนนน ตามอตราททางการก�าหนดไว คอถามอายต�ากวา 53 ป หรอเกน 62 ปตองจายเขากองทนฯ ในอตรา 24.1 % ของรายไดเบองตน และถามอายระหวาง 53-62 ป ตองจายในอตรา 25.6 %

ส�าหรบอายการเกษยณจากงานนน ฟนแลนดมไดก�าหนดไว กลาวคอใครมแรง สามารถท�างานไดนานทสดเทาทจะท�าได แตไดก�าหนดเกณฑอายทจะตองจายเงนเขากองทนบ�าเหนจบ�านาญตามปทเกดไว กลาวคอ ถาเกดในป 2500 หรอกอนป 2500 ไมตองจายเงนเขากองทนฯเมออายครบ 68 ป ถาเกดชวงป 2501-2504 ไมตองจายเงนเขากองทนฯเมออายครบ 69 ป ถาเกดระหวางป 2505-2507 ไมตองจายเงนเขากองทนฯเมออายครบ 70 ป สวนถาเกดตงแตป 2508 เปนตนไปขณะนรฐยงไมไดก�าหนด อยางไรกตามกมการโยงไวจนสนอายขย

เปนทนาสงเกตวาแทบไมมใครรอดจากตาขายแหงความมนคงทางสงคม (social safety net) ของระบบนเลย!!!

อนงหากบ�าเหนจบ�านาญทไดรบจากโครงการบ�าเหนจบ�านาญทโยงกบรายไดจากการท�างานซงเปนภาคบงคบนมจ�านวนนอยไมเพยงพอตการด�ารงชพ ผเกษยนอาจไดรบเงนบ�านาญ เพมเตมจากบ�าเหนจบ�านาญแหงชาต ( National pension) และบ�านาญประกนขนต�า (Guarantee pension) จากรฐบาลดวย

อานมาถงชวงนอยากเปนคนฟนแลนดหรอยงครบ???

อนง นอกจากมโครงการบ�าเหนจบ�านาญทงสองโครงการดงกลาวขางตนแลว ฟนแลนดยงไดออกแบบระบบบ�าเหนจบ�านาญภาคสมครใจมาเพมความแขงแกรงเพมขนอก 2 ประเภท คอ (1) ส�าหรบลกจางทนายจางทบรษทหรออตสาหกรรมนนๆจดใหเปนสวสดการเพมเตม การประกนชวตหมกบบรษทประกนชวต และการเกบเงนส�ารองไวเปนบ�าเหนจบ�านาญ (Book reserve pension plans) และ(2) สมครใจเกบออมเปนเงนบ�านาญสวนบคคล ( personal pension insurance) ทแตละคนสมครใจซอกรมธรรมจากบรษทประกน

บทเรยนส�าหรบการปฏรประบบบ�าเหนจบ�านาญไทย

จากทกลาวมาขางตนนนระบบการบรหารจดการดานการประกนสงคมและบ�าเหนจบ�านาญของฟนแลนดนาจะถอวาแขงแกรงทใหคนฟนแลนดทกคนสบายใจไดวา มเงนทนเพยงพอเกบไวใชในยามชรา โดยมสถาบนทสนบสนนก�ากบดแลแบบกระจายตว ทคณะไดไปศกษาดงานมา ทงสถาบนทดแลและสนบสนนการบรหารจดการดานบ�าเหนจบ�านาญภาคเอกชน และภาครฐ รวมทง บรษทจดการลงทนระดบสากล และการบรหารจดการมหาวยาลยทมชอเสยง


จงอาจกลาวไดวา ระบบบ�าเหนจบ�านาญของฟนแลนดครบองคประกอบระบบบ�าเหนจบ�านาญทด คอ ครอบคลม เพยงพอ และยงยน ซงสามารถสรปเปนบทเรยนส�าหรบประเทศไทยไดดงน

(1) การพฒนาทนมนษย ( human capital) ทเขมแขงทงในระบบการศกษาและนอกระบบ ท�าใหมบคลากรทมคณภาพเขามาท�างาน สงเกตไดจากบคลกรทท�างานแตละแหงทไปดงานใชคนไมมาก

(2) การปลอดคอรปชนท�าใหประชาชนยนดจายภาษและจายเงนเขากองทนในอตราสง และมนใจวาระบบจะตอบแทนดแลดานการเงนเพอใชจายเมอชราภาพ ทพลภาพ วางงาน หรอดแลคนในครอบครวถาตนเองไมมรายไดหรอตายไป ไดเตมท

(3) ไมไดก�าหนดอายเกษยณจากงาน แตไดก�าหนดอายทไมตองจายเงนสะสม/สมทบเขากองทนบ�าเหนจบ�านาญ ถามแรงและมความสามารถกยงท�างานไปเรอยๆได

(4) รายไดประชากรอยในระดบสงและการมวนยทางการเงนท�าใหการสะสมเกบเงนออมจากอตราททางการก�าหนดจากผทอยในวยท�างานไดมากขน

(5) ไดก�าหนดอตราจายเงนสะสมตามอาย ท�าใหระบบมความยดหยนและมเงนจายเปนบ�าเหนจบ�านาญอยางเพยงพอ โดย Ministry of Social Affairs and Health จะประกาศปรบปรงอตราเงนสะสม/สมทบเขากองทนบ�าเหนจบ�านาญทกป ทงนเพอใหสอดคลองกบภาวะแวดลอมทเปลยนแปลง เชนการเปลยนแปลงของภาวะเงนเฟอ เปนตน

(6) มหนวยงานทงภาครฐและเอกชนทมประสทธภาพในการบรหารจดการระบบบ�าเหนจบ�านาญ และลงทนใหเงนสะสมมาได ทโปรงใสเชอถอได จนผเกษยณแทบไมอยากรเลยวาเงนบ�านาญทไดรบมความเปนมาอยางไร โดยมหนวยงานก�ากบดแล 3 แหงคอ- Ministry of Social Affairs and Health, (www.stm.fi/Resource.phx/eng/index.htx.)- Finnish Centre for Pensions (www.etk.fi/Default.aspx?Lang=2, www.tyoelake.fi/Default.aspx?Lang=2- The Social Insurance Institution of Finland, (www.kela.fi/in/internet/english.nsf.)

โดยทงสามองกรก�ากบดแลดงกลาวคณะศกษษดงานไดไปศกษาดงานท Finnish Centre for Pensions สวนการบรหารจดการกองทนไดไปศกษาดงานท Finnish Pension Alliance(Tela), The State Pension Fund ทตงอยในกรง Helsinki และ Estlander & Partners Ltd. ทเมอง Vaasa

(7) รฐบาลฟนแลนด ไดออกกฎหมายก�ากบดแลบ�าเหนจบ�านาญแยกเปนอาชพไวอยางชดเจน อาท- The Employees Pension Act(TyEL)- The Self-Employed Persons Pensions Act (YEL)- The Farmers’ Pensions Act (MyEL)- The Seamen’s Pension Act (MEL)- The State Employees’ Pension Act (VEL)- The Local Government Pensions Act (KuEL)- The Evangelical-Lutheran Church Pensions Act (KiEL)

สรปไดวา บทเรยนทผเขยนไดหยบยกจากมมมองของผเขยนเองจากการทไดมโอกาสไปรวมศกษาดงานกบสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพทฟนแลนด ชวง 28-31พฤษภาคม 2560 ไดเสนอจดเดนของการบรหารจดการระบบบ�าเหนจบ�านาญ ทไทยนาจะน�ามาปรบใชในการบรหารจดการบ�าเหนจบ�านาญเพอเปาหมายใหระบบบ�าเหนจบ�านาญของไทย ครอบคลม เพยงพอ และยงยน และเปนสวนหนงทจะท�าใหประเทศชาตบรรลยทธศาตรชาตอก 20 ป ขางหนาไดตามทรฐบาลไดก�าหนดเปาหมายยทธศาสตรชาตไววา “เศรษฐกจไทยจะมนคง มงคง และยงยน”

อนงเพอใหส�าเรจผลโดยเรวสมควรอยางยงทจะเรมในรฐบาลชดน อยารอเลยครบ


ระบบบ�านาญในฟนแลนดเปนระบบทครอบคลมทกดานของประกนสงคม และการจายเขากองทนกเปนการจายรวม เปนระบบ defined benefits และมการแยกบญชการบรหารเงนดานตางๆ คอ การประกนสขภาพ ประกนชวต ประกนการวางงาน และกองทใหญทสดคอ กองทนบ�านาญชราภาพซงมสดสวน 45%ของรายจายสวสดสงคม ซงมสดสวนสงถง 30%ของ GDP

กองทนบ�านาญชราภาพ(pension fund) ยงแยกเปน 2 ประเภท คอ กองทนสงเคราะส�าหรบผมรายไดนอย(Kela) มเงน 2.5 พนลานยโรซงบรหารโดย Social Insurance Institution of Finland และกองทนทโยงกบรายไดสมาชก 25.2 พนลานยโร ซงเรมป 1962และมFinnish Centre for Pensions ดแล ดงนนหากเทยบมาตรฐานทธนาคารโลกศกษา กองแรกคอ pillar 0 (national pension & guarantee pension that covers the basic needs) ทโยงกบงบประมาณของรฐ หรอจายจากการเกบภาษอากร สวนกองหลงจะเปนpillar 1 ทเปนกองสาธารณะทจายจากสมาชก (a public mandatory contributed fund) นอกจากนยงมการออมแบบสมครใจ ( pillar 2: private voluntary fund)ซงเปน defined contributionอก จ�านวน 0.6 พนลานยโร ซงมเพยง 5 แสนคนเทานนทม เทยบกบประชากร 5.5 ลานคน และประชากร(เกอบ)ทกคนเปนสมาชกยกเวนเดก โดยมผรบบ�านาญรวม 1.5 ลานคน มคนในวยท�างาน 3 ลานคน ระดบรายได ทแบงระหวางคนทรบ pillar 0และะ pillar 1 อยท 2,000 ยโรตอเดอน ซงจะท�าใหผนนมเงนบ�านาญ 1,250 ยโรตอเดอน หากมรายไดต�าจนมบ�านาญไมถง 750 ยโรตอเดอนกจะไดรบ guarantee pension ท 750 ยโรตอเดอนซงม สมาชกชาย 2.5% และหญง 4.4% ของผรบบ�านาญทไดเงนขนต�า 750 ยโรตอเดอน ส�าหรบผประกอบอาชพอสระกตองถกก�าหนดใหมรายไดระดบเฉลย 3,200ยโรตอเดอน

แตมสตรการปรบเงน บ�านาญทสมาชกจะไดรบ ตามสตรทผกไวซงมตวแปรหลายตวเชน อตราการมอายยนของประชากรแตละกลม จ�านวนปทเปนสมาชก ยงอยนานกจะไดยงมาก และเปน ระบบตามรายไดของสมาชก ยงมรายไดมากกจายมาก แตกจะไดบ�านาญยงมากไมมเพดานก�าหนดไวเชนของไทย จงเปนแรงจงใจวาหากมการจายมากกมรายไดบ�านาญกลบคนมามาก จง

มลกษณะคลายการซอประกนชวตและไมเปนแรงจงใจใหหลบเลยง เมอเกษยณอายสมาชกจะไดเงนบ�านาญ คดเปน 60%ของรายไดเฉลย 5 ปยอนหลง แตหากสมาชกประสงคจะรบบ�านาญกอนอายทก�าหนดเพราะจะเกษยณกอนวย กจะไดเงนบ�านาญเปนสดสวนลดลง ในทางกลบกนถายงท�างานตอเนองแมจะพนวยเกษยณและจายเขากองทนกจะไดเงนบ�านาญสงขนตามสตรทผกไวแลว สตรดงกลาวจะโยงกบ เงนไดรายได(annual earnings)*สทธทจะไดคดเปน 1.5%ของรายไดตอจ�านวนปทจายใหกองทน(accrual rate)*อายทคาดหวง(life ex-pectancy coefficient) แตส�าหรบผมอายอยระหวาง 53-62 ปจะได 1.7%ตอป

ระบบบ�านาญในฟนแลนดดร. พสฐ ลอาธรรม

นำยกสมำคมกองทนส�ำรองเลยงชพ


อายของผเกษยณและมาเรมรบบ�านาญไดเพมขนเปนล�าดบ เมอป 2000 อายเฉลยไมถง 57.5 และเพมขนมาสงกวา 60.5 เมอป 2015 ส�าหรบคนรนใหมอาจจะถกก�าหนดใหท�างานและจายเขากองทนจนถงอาย69 ป ดงนน อายเกษยณจงไมตายตวแลวแตวาเกดในปใดรนใด รนใหมทม life expectancy สงขนยอมตองท�างานยาวนานขน แลวแตการเจรจาระหวางรฐบาลและตวแทนตลาดแรงงาน

เทยบกบในกลมประเทศ OECD ซงมประชากรเฉลย 40%มบ�านาญจาก pillar1 และ 12%จาก pillar2 ดวย ของ ฟนแลนดจะเปนระบบ pillar1ทงหมดกบประชากร เทยบกบ เนเธอรแลนดและสเปนซงเปน pillar 2 กวา 80%

ส�าหรบอตราการจายเงนของสมาชกไดเพมขนมาอยางมากจากเดมในป 1960 มอตราเพยงรอยละ 4 ของเงนได ในปจจบนไดปรบขนเปนรอยละ 24.4ของเงนได โดยนายจางจาย รอยละ 17.4และลกจางจาย รอยละ 7 แตส�าหรบองคการบรหารทองถน (local government) อตรานจะสงขนเปน 27%ทงหมดนนายจางจะเปนผน�าสง หากเปนผประกอบวชาชพอสระกตองจายทงหมดโดยเฉพาะหากท�างานหลายทกตองมารวมกน ยกเวนชาวนากจายเพยงครงเดยว ส�าหรบนกศกษา รฐบาลกถอวาเปนสมาชกดวยโดยรฐบาลจะจายคาสมาชกเขากองทนโดยถอวามเงนอดหนนทรฐจายใหนกศกษา 500 ยโรตอเดอนเปนรายไดทตองมาค�านวณการจายเงนเขาระบบบ�านาญ ซงจะท�าใหนกศกษาไดสะสมแตมในการรบบ�านาญในอนาคต แมบานทมภาระเลยงดลกกไดแตมตออกเชนกน หากคสมรสทรบบ�านาญเสยชวต ผอยรอดกจะไดรบบ�านาญตกทอดถาผนนมบ�านาญไมถงระดบหนงในชวงไมกปนปรากฏวาเงนจากสมาชกไหลเขากองทนเรมจะต�ากวาภาระการจายออก ซงจะมสภาพนไปถงป 2030ในป 2016 มเงนทจายในภาคเอกชนการจายออก 7.66% ของGDP แตรบเขาจากสมาชก เพยง 7.34% ของGDP จงตองอาศยรายไดจากเงนผลประโยชนการลงทนมาชวย ซงปทแลวผลประโยชนทไดจากการลงทน มสงถง 2.76 % ของGDP จงท�าใหกองทนยงโตขนเปน55.1% ของGDP ในสวนของภาคราชการ มเงนรบ 4.48% ของGDP และจายออก 4.48% ของGDPซงเกอบจะเทากน แตรายรบตองมการหกคาบรหารอ 0.04% ซงนอยกวาของภาคเอกชนเพราะไมตองเสยคาโฆษณา ดงนนกองทนสวนนจงยงโตขนเปน 33%ของGDP โดยรวมกองทนทมาจากภาคเอกชนเทยบกบภาคราชการมสดสวน 2 ตอ 1 และขณะนมเงนสะสมรวม 88%ของ GDP

เมอสนปทแลวมการลงทนในหนเปนสดสวนถง 35% พนธบตร 32.2% ซงตางไปจากเมอ ป 2004 ทลงใหหนเพยง 28.4% แตลงทนในพนธบตร 48%ทงนมการลงทนใน ตราสารใหมๆ เชน Hedge Fund และ Private Equity ซงเพมจากรอยละ 0.9 และ 2.2 เปนรอยละ 8.2 และรอยละ 7.3 ตามล�าดบ หากดจากการกระจายการลงทน กมการกระจายออกไปมากขน จากทเคยลงในฟนแลนดรอยละ34 กลดลงเหลอรอยละ 25 และทเคยลงทนในยโรปกลดลงจากรอยละ 40 เหลอรอยละ 19 แตกระจายไปนอกยโรปรวมทงไปเอเชยเพมจาก รอยละ 25 เปนรอยละ 55 ในการบรหารความเสยงซงอยภายใตการก�ากบของ ก.ล.ต. (Financial Supervisory Authority) กไมยดความเสยงตามประเภทตราสาร แตมระบบการใหน�าหนกความเสยงตามสภาพของตราสารนนๆทตองมการด�ารงเงนกองทน (capital requirement) เทากบวาตราสารหนบางรายการอาจจะถอวามความเสยงมากกวาตราสารทนบางรายการเปนตน ขนอยกบลกษณะและความผนผวนของราคาตราสารนนๆ

ปทผานมากองทนสามารถท�าผลตอบแทนหลงหกเงนเฟอได รอยละ 3.5 ตอป ซงเงนเฟอทนอยในระดบ 1.7% ตอป และมการเสยคาใชจายในการบรหาร 0.2% ของGDP ซงเทยบกบอดตถอวาพอใชไดเพราะอตราดอกเบยในตลาดคอนขางต�าจงตองพยายามยายออกจากกาลงทนในพนธบตร ในชวง 20 ปนอตราผลตอบแทนเฉลยตอปหลงหกเงนเฟอเปนดงน 6.1% (2012-2016), 2.8%(2007-2016), 3.9%(2002-2016) และ 4.3%(1997-2016) โดยมเงนเฟอ 2%ตอป

การบรหารจดการเงน จะมการกระจายใหนกการเงนท�าหนาทโดยเฉพาะ จ�านวน 32 ผจดการ เปนเหมอน


บรษทหลกทรพยจดการกองทนรวม หรอ กองทนสวนบคคล แตของฟนแลนดจะก�าหนดใหท�างานแตเฉพาะบรหารเงนจากกองทนเพอบ�านาญนโดยเฉพาะไมท�าหนาทอน นายจางจะเปนผเลอกผจดการกองทน มหนวยงานกลางทท�าหนาทเสมอนสมาคมของผจดการกองทนบรหารเงนบ�านาญ คอ TELA มระบบการใหโบนสแกผจดการกองทนทท�าผลตอบแทนไดสงกวากองอน

การบรหารเงนกองทน มผจดการกองทน 2 รายทบรหารเงนของภาคราชการคอ VER (บรหารให state pension fund) และ KEVA (บรหารให local government pension fund) มการลงทนในหนสงขนเกอบถงครงของเงนลงทน ทงนเพอพยายามหาผลตอบแทน VER ดแลเงน19.2 พนลานยโรเมอสนเดอนมนาคม 2017

ตวเลขเฉลยของ VER ในรอบ 5 ปและ 10 ปผานมามอตรา สทธหลงหกเงนเฟอท 6.1% และ 3.1% ต�ากวาการบรหารของกองเอกเชน ลาสดผลตอบแทนในไตรมาสท1/2017มผลตอบแทนกอนหกเงนเฟออยท 3% ส�าหรบเงนลงทน 19.2 พนลานยโร โดยเปนตราหน 45.4% หน 44.4% ซงมผลตอบแทนรอยละ 1 และรอยละ 5.7 ตามล�าดบ เทยบกบผลตอบแทนทไดจาก PE 3.7%, HF 1.6% เปนตน การลงทนในตราสารหนไดมการกระจายไปหลายภมภาค ทงในพนธบตรรฐบาลตางๆ (20%) ตลาดเงน (32.1%) Emerging Market หรอ EM (22%) และหนกเอกชน (25.9%) ในสวนของหน กไดกระจายการลงทนไปทวปตางๆ คอ ประเทศใน Nordic (32.3%) ยโรป (30.2%) อเมรกาเหนอ (17.3%) ญปน (5.2%) และ EM (15.1%) ผลตอบแทนสงสดไดจากการลงทนใน EM ส�าหรบการลงทนในตราสารตางๆมผลตอบแทนเฉลย5ปเรยงจากสงมาต�าดงน หน 12.2% PE11.5% กองทนโครงสรางพนฐาน 7.8% กองทนอสงหารมทรพย 7.4% กองทน Private Credit 6.1% HF 4.3% และตราสารหน 2.9% ซงยงมสดสวนการลงทนสงสดในระยะหลงไดพยายามมง alternative investment เชน Hedge Fund และ Private Equity รวมทง listed real estate funds. กองทนนไดเปรยบกวาของภาคเอกชนเพราะไมถกก�ากบใหตองมการดแลความเสยง (solvency rule requirement) จงไมมภาระในการด�ารงเงนกองทน

ในสวนของ VER ซงเหมอนกบ กบข. ของไทย โดยเปนผจายคาใชจายบ�านาญแกขาราชการบ�านาญทตงในงบประมาณแผนดนรอยละ40อยางไรกดเงนรบเขาจากขาราชการทยงไมเกษยณเรมนอยกวาเงนจายออก จงมการวางแผนแกไข ใหบรรลเปาหมาย funding ratio รอยละ 25 ตามทก�าหนดในกฎหมายใหไดในป 2033 ซงจะตองไดจากผลตอบแทนการบรหารเงน ไมใชจากการเรยกเกบจากสมาชกเพมขน เมอสนป 2016 กองทนมภาระหน 93 พนลานยโรเทยบ funding ratioไดเกน 20% เปนครงแรก ดงนนการแสวงหาแหลงลงทนสงในระดบความเสยงทรบไดจงมความส�าคญ

ปจจบน VER มเจาหนาท 23 คน โดยเปนนกลงทน 15 คน มการพมพรายงานผลการลงทนรายไตรมาสใหสาธารณะไดรบทราบ และยงอาศยบรหารการวจย ของ ORTEC ในเนเธอรแลนดเกยวกบ การจดใหม optimum portfolio ในระยะยาวผลตอบแทน

ฟนแลนดมการจดตงองคกรกลาง คอ Centre for Pensionsท�าหนาทเปนหนวยงานเปนองคกรอสระ (Regulation &Supervision) ดแลดานนโยบายการผกสตรการจายชดเชย การประชาสมพนธสอสารกบสมาชก เปน นายทะเบยนกลาง ซงจะท�าหนาทเปนศนยกลางในการรวบรวมขอมลเกยวกบสมาชกตลอดการจางงานเพอก�าหนดวงเงนบ�านาญทพงไดดแลงานดานกฎหมาย การตางประเทศ และการฝกอบรมใหความร ก�ากบหนวยงานบรหารเงน แตไมมหนาทบรหารเงน องคกรนมผน�าระดบ ผอ�านวยการ 3 คน งานส�าคญหนงคอการศกษาวเคราะห สถานภาพของระบบในอนาคตเพอใหกองทนอยรอดไดอยางยงยนและมการปรบปรงอตราแตเนนๆ ไมปลอยใหมชองวาง (sustainability gap) นานเกนไป และค�านงภาระผกพนทมตอสมาชกแตละรน ท�าใหอาจมองไดวามการเลอกปฏบตได แตขอดคอสญญาทเคยใหในอดตกยงคงรกษาไว การศกษานไดมการพมพแจกจายใหสาธารณะไดศกษา “Statutory pensions in Finland--Long-term projections 2016, Finnish Centre for Pensions, reports 02/2017”

15มถนายน2017


ผมเปนหนงในทมงานทสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพไดจดใหเดนทางไปศกษารปแบบการจดการและบรหารเงนส�ารองเลยงชพหรอบ�าเหนจบ�านาญทดทประเทศฟนแลนดและสวเดนโดยสาเหตทเลอกทงสองประเทศนนาจะมาจากการจดอนดบหลายดานทท�าใหฟนแลนดและสวเดนนาจะเปนตนแบบทดส�าหรบการถอดแบบเรยนการสรางระบบบ�าเหนจบ�านาญทจะเปนพงยามเกษยณอยางยงยนไดโดยศนยวจยของดอโคโนมสตไดจดอนดบฟนแลนดและสวเดนอยในกลมประเทศทมสดสวนคนสงอายมาก คอมประชากรอายมากกวา 60 ป เปนสดสวนกวา25-26% ของประชากรทงหมด

การมสดสวนประชากรสงอายจ�านวนมากดงกลาวจะมความยากล�าบากในการจดสรรเงนและบรหารเงนส�ารองใหเพยงพอตอวยเกษยณ แตกลบสามารถบรหารใหเงนกองทนเพยงพอและมากกวาภาระทตองจายใหประชาชนเปนรายไดหลงเกษยณในระดบประมาณ 50% ของเงนเดอนสดทาย และใหสวสดการอนเชนเงนสนบสนนการรกษาพยาบาล การวางงาน และการเรยน

หนงสอ สงผลใหพลเมองของทงสองประเทศมความมนคงและกาวหนาในชวตทสง มระดบของดชนการพฒนาทรพยากรมนษย (human development index)ดชนความกาวหนาทางสงคม (social progress index) อย ในระดบสง และการจดอนดบความสามารถดานนวตกรรม (global innovation index 2017) สวเดนอยล�าดบท 2 และฟนแลนดอยในล�าดบท 8

จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวาฟนแลนดและสวเดนเขาขายทจะเปนประเทศตนแบบการบรหารทสรางความสขความมนคงในชวตของพลเมองและสรางความกาวหนาและนวตกรรมใหแกประเทศ

ในฐานะทผมเปนอาจารยและสอนดานการบรหารและการจดการ ผมจงขอเรมตนศกษาปจจยและตนเหตของความส�าเรจเมอมองจากปจจยของการบรหารและการศกษาเปนหลก ส�าหรบปจจยดานการบรหารงานนน ผมมความเชอวาการบรหารทมหลกธรรมาภบาล โปรงใสตรวจสอบได และมสวนรวมจากผมสวนไดเสยนนจะสรางใหเกดความมนคงและยงยนใหแกองคกรโดยเฉพาะกองทนทตองรบภาระในการบรหารบ�าเหนจบ�านาญเพอ

การพฒนาระบบกองทนส�ารองเลยงชพ และระบบการศกษาในประเทศฟนแลนดและสวเดน

ดร.ขวญรฐ สวนพงษคณะพำณชยศำสตรและกำรบญช จฬำลงกรณมหำวทยำลย


เลยงชพของประชาชนในระยะยาว ซงปจจยเหลานยงเปนแนวทางหลกในการประกวดกองทนส�ารองเลยงชพดเดนทผานมาของสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพอกดวย

ผลของการไปเยยมเพอศกษา Finnish Centre for Pensions (ETK Elaketurvakeskus)ซงเปนศนยวจยและปฏบตงานทะเบยนของกองทนโดยม Dr. Mikko Kautto ผอ�านวยการฝายวจยวางแผนและสถต และFinnish Pension Alliance TELA ซงเปนสมาคมกองทนบ�านาญฟนแลนด (คลายกบสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพ AOP ของเราครบ) โดยม Dr. Reijo Vanne ต�าแหนงนกเศรษฐศาสตร เปนผบรรยาย โดยอธบายวาฟนแลนดมรปแบบการจดการกองทนตามกฎหมายโดยมบรษทบรหารและประกนเงนกองทน(pension insurance company, PIC) เปนบรษทเอกชนทรบบรหารกองทนและค�าประกนภาระทรฐตองจายใหประชาชนยามเกษยณภายใตการควบคมของรฐ (เหมอนรวมบลจ.และบรษทประกนเขาดวยกน) ซงก�ากบดแลโดยคณะกรรมการ (board of director) ซงเปนตวแทนผมสวนไดเสยจากบรษทผวาจาง พนกงาน ตวแทนชาวนา ชาวประมง และตวแทนกลมแรงงานนอกระบบ มคณะกรรมการเลอกตง (election committee) เปนผจดการการเลอกตงใหไดตวแทนทเปนทงผทเปนตวแทนจากกลมผมสวนไดเสย (representative) และเปนผทมทกษะและความสามารถในการบรหารเงนลงทน (effective) เพอสรางผลตอบแทนทเหมาะสมกบความเสยง แตการทจะไดทงคนเกงและเปนตวแทนของกลมผมสวนไดเสยในคนเดยวนนมกจะท�าไดยากเพราะเปนปจจยทมกจะขดแยงในตวเอง

ดงนนกองทนทดจะตองมสวนชวยในการสงเสรมและพฒนาใหระบบการเลอกตงกรรมการกองทนโปรงใสเพอใหไดคนทมาเปนตวแทนทแทจรงของกลมทมสวนไดเสย และสงเสรมอบรมใหคนทเปนตวแทนนนพฒนาเพมพนความรและความสามารถเพอใหสามารถบรหารกองทนใหมความมงคงยงยนสรางประโยชนเพอผเปนเจาของเงนอยางยงยน

ส�าหรบดานการศกษานนประเทศฟนแลนดและสวเดนไดชอวามการบรหารศกษาทดทเปนตนแบบของหลายประเทศ ตนเหตของความส�าเรจนนอาจมาจากประวตศาสตรของฟนแลนดทไดบรรดาครอาจารยและนกวชาการทเปนตวตงตวตในการตอสเพอเปนอสระภาพจากรสเซยและเปนกลมทสรางวสยทศนและตวตนของคนฟนแลนดเพอสรางประเทศใหมความกาวหนา ท�าใหอาชพครเปนอาชพทไดรบความส�าคญ แมวาจะมการตงมาตรฐานใหคนทจะเปนครไดตองเรยนจบระดบปรญญาโทและใหมการฝกทกษะในการสอนกอนทจะไปสอนจรง

เปนทนาสงเกตวาอาชพครยงคงเปนอาชพทคนสนใจไดรบความนยมเปนอนดบหนงในการสอบแขงขน ผลลพธทไดจากการเนนดานความสามารถของผทบรหารการศกษาคอการประเมนความรและทกษะดานวทยาศาสตรคณตศาสตรและการอานของนกเรยนโดย OECD ทเรยกวา PISA (Program International Student Assessment) จดล�าดบใหฟนแลนดอยในอนดบ 1 ในป 2009 (แมวาจะลดลงมาในอนดบ 5 ในป 2015)

นอกจากนน สงทนาสนใจคอผลการศกษาของนกเรยนทดของฟนแลนดนนไมไดมาจากงบประมาณทใหแกโรงเรยนหรอคาจางครทสงมากกวาประเทศอน แตมาจากการสรางแรงจงใจในการเรยนโดยครทมคณภาพทใชวธการสอนแบบผเรยนเปนศนยกลาง และใหความเทาเทยมกนในการใหบรการการศกษาโดยจดใหมการตวพเศษส�าหรบนกเรยนทเรยนไมทน จะไดตวตวตอตวกบอาจารย โดยไมตองมคาใชจายเพมจากรฐเพมเตมไปจากทจดใหบรการการศกษาฟรตงแตเรมตนจนถงปรญญาเอกอยแลว

เมอทมของเราไปดงานท Hankel School of Economics ทเมอง Vaasa กไดพบกบอาจารยทมความเชยวชาญดานการจดการและการสรางผประกอบการ (entrepreneurship, management and organization)Prof. Sören Kock ปจจบนเปนคณบดและเปนผทท�าวจยในดานcoopetition(รวมค�ากนระหวาง cooperative-การรวมมอกน competition-การแขงขน) โดยรวมในสวนทจะสามารถสรางสงทเสรมกนเพอใหทกฝายไดประโยชน (win-win) โดยเสนอใหบรษทในอตสาหกรรมทปกตจะแขงขนในดานการใหบรการแกลกคาหนมาเพมความรวมมอกนในดานการพฒนาพนฐานทงในระดบคคา กลมการคา อตสาหกรรม และระดบประเทศซงเปนแนวคดทสอดคลองกบบรบทของประเทศฟนแลนดทเนนการสงออกไปตลาดตางประเทศ เพราะเปนการสรางใหเกดการรวมมอกนในอตสาหกรรมตนน�าทจะเกดการประหยดจากขนาด แลวหนไปสรางความแตกตางในการการแขงขนเพอตอบโจทยความตองการของลกคาในตางประเทศทมความหลากหลายมากกวา


นอกจากนน ท Hanken School of Economics น พวกเรายงไดพบอาจารยทมความเชยวชาญดานการเงน Prof. Johan Knif ทดแลดานการเงนและถนดงานวจยดานการวดมลคาสนทรพยทางการเงน (asset pricing model) และการวดผลการด�าเนนงานของกองทนรวม ซงนอกจากจะเปนนกวจยทเกงแลวยงสามารถสรางลกศษยใหออกไปเปนผบรหารและผประกอบการจดตงธรกจใหมในธรกจการเงนคอบรษทบรหารและจดการกองทน Estlander & Partners Ltd.ทปจจบนบรหารเงนกองทนกวา 300US$ ทวโลก

กอนเดนทางนนผมสงสยเหมอนกนวาท�าไมตองไปดระบบทฟนแลนดและสวเดน หลงจากกลบมาแลวไดอานรายงานความยงยนของระบบบ�านาญและสวสดการ (the most sustainable pension system by Alliance) ป 2014 ทระบวาฟนแลนดและสวเดนอยในกลมทสวสดการครอบคลมและยงยนมากทสด แตนาเสยดายทประเทศไทยยงอยในระดบทตองพฒนาอกมาก ดงนนจงยงมความจ�าเปนททกคนจะเขามารวมกนพฒนาระบบและเครอขายในการบรหารการลงทนเพอเลยงชวตหลงการท�างานใหครอบคลมและยงยนมากขน

การไปดงานในครงนท�าใหผมเหนวาการบรหารงานดานการศกษาและบรหารการลงทนนนมความใกลเคยงกนมากกวาทผมเคยคดไว ความเหมอนอยางแรกคอทงสองดานคอเปนการลงทนเพออนาคตทจะเหนผลในระยะยาว การบรหารการศกษานนเปนการสอนใหผเรยนไดรวธและกระบวนการเรยนรตลอดชวตทจะสรางความสามารถทกษะในการท�างานเพอใหสามารถเรมตนชวต กาวหนา สะสมความดและทนทรพยเพอใหมการงานทมนคงและมความสข สวนการจดการการลงทนนนเปนการจดการทนทรพยทสะสมมาจากการท�างานนน ใหสามารถสรางความมงคงและมนคงใหแกผรบประโยชนหลงจากพนวยท�างานแลว ซงผทเปนผบรหารในการจดการกองทนนนจะตองมทกษะความรความสามารถ เปนตวแทนทดของกลมผมสวนไดเสย จากกระบวนการทโปรงใสเปนธรรมและรวมมอกนเพอทงสรางและแขงขนในการพฒนาขดความสามารถของตนเองใหสงขน

สดทายน ผมขอขอบพระคณ ดร.พสฐ ลอาธรรม คณท�านอง ดาศร ศ.ดร.อจฉรา จนทรฉาย คณะกรรมการและทมงานของสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพทกทาน ส�าหรบความตงใจเสยสละในการพฒนาคณภาพชวตของคนไทยหลงเกษยณ และส�าหรบการอนเคราะหโอกาสในการเดนทางครงน


ชวงตนเดอนมถนายน ผมมโอกาสไดรวมคณะเดนทางของสมาคมกองทนสารองเลยงชพไปศกษาดงานดานระบบบานาญในประเทศฟนแลนดและสวเดน ผมขอขอบคณสมาคมฯ ทมงาน และผรวมเดนทางทกทาน ทไดจดงานและรวมแลกเปลยนความรในครงนซงมประโยชนและไดความรเปนอยางด ผมจงขอลองสรปเรองราวจากทไดฟงมาและตามความเขาใจของผมเอง โดยเนนในสวนของการศกษาดงานทกองทนบานาญในประเทศสวเดนนะครบ ซงคณะเราไดรบเกยรตจากคณ Kerstin Hessius CEO ของ AP3 ทไดบรรยายและตอบขอซกถามตางๆใหฟงเองเลย

AP3 คอชอยอๆของ Third Swedish National Pension Fund หรอ Tredje AP-fonden แปลเปนไทยนาจะประมาณวา กองทนบานาญทสามแหงประเทศสวเดน ซงเปนสวนหนงของระบบประกนสงคมในสวเดน แคฟงชอกชวนคดแลวนะครบวามกกอง ซงขอยอนความไปกอนวา เมอกอนนนกองทนบานาญมเงนรบสวนเกนหรอ Surplus ทเกดจากเงนทรบเขามาเยอะกวาเงนทจายออกไป เงนทกองๆไวเรยกวา Buffer Fund คอเกบไวเตรยมจายในยามทเงนออกเยอะกวาเงนรบหรอ Deficit ตงแตป 2001 เกดการปฏรประบบบานาญทสวเดนขน โดย Buffer Fund ถกแบงเปน 4 กองเทาๆกน เรยกชอเรยงเบอรไปเลยวา AP1, AP2, AP3, และ AP4 โดยแตละกองกแยกกนไปบรหารเลย อสระจากกนและอสระจากรฐบาล (ตอมามการตงกองอนๆอกเชน AP6 ไวลงทน Private Equity เทานน และ AP7 เปนทางเลอกใหลงทน)

เรองแบงยอยเปน 4 กอง หรอรวมเปนกองใหญกองเดยวนน นาสนใจครบ บานเรากาลงจดตงและพฒนากองทนบานาญตางๆและเรากคงเคยไดยนวา การมกองขนาดใหญนนจะทาใหประหยดตนทนหรอทเรยกวาเกด Economies of Scale ซงเปนเรองทสาคญมากครบ และเรากไดเหนความพยายามควบรวมการบรหารกองทนบานาญใหมขนาดใหญขนในบางประเทศเชนกน อยางไรกตามระบบทสวเดนนนแบงเงนออกเปน 4 กองทขนาดไมเลกเกนไป แลวใหแขงขนกนโดยเชอวาการแขงขนจะกดดนตนทนใหลดลงและผลงานลงทนดขนเอง ลดการพงพาผจดการกองทนรายใดรายหนงและการแทรกแซงยากขน อกเรองทนาสนใจคอ การแบงเปนกองทนทขนาดเลกลงทาใหไมมกองใดทใหญคบตลาดทนใน

ประเทศและขยบเขยอนการลงทนไดสะดวกขน ไมใชเปนแบบทมกองทนใหญๆกองเดยวขยบตวทกขยบกนทงตลาดไปเลย

หนวยงานลงทนทเปนอสระ มโครงสรางทเนนความเปนมออาชพ และมภารกจทชดเจนนนสาคญมาก AP3 มเปาหมายการลงทนใหไดประโยชนสงสดตอระบบบานาญ มขอกาหนดหรอขอจากดการลงทนทระบไวในระดบกฎหมายไปเลย บางขอระบไวนาสนใจดครบ เชน การลงทนตองอสระจากนโยบายดานเศรษฐกจและธรกจ ถอหนและออกเสยง

กองทนบ�านาญทสามแหงประเทศสวเดนฉตรชย ทศาดลดลก CFA FRM

ทปรกษำสมำคมกองทนสำรองเลยงชพ


ไดไมเกน 10% ในบรษทจดทะเบยน และลงทนในตลาดหนสวเดนเองรวมไดไมเกน 2% ของมลคาตลาด ควรใชสทธผถอหนออกเสยงเพอประโยชนการลงทน และควรคานงถงหลกจรยธรรมและการรกษาสงแวดลอมในการลงทนดวย บางขอฟงดคลายๆกบหลกธรรมาภบาลการลงทน (i-code) ทองคกรในตลาดทนบานเราเพงจะรวมกนประกาศเจตนารมณไปเมอตนปนเอง

มาดดานผลงานกนบางนะครบ เปาหมายผลตอบแทนระยะยาวของ AP3 คอตองไดผลตอบแทนเยอะกวาเงนเฟอไปอก 4% ซงเปนเปาทไดคยกบหนวยงานกากบระบบบานาญของประเทศแลววาเพยงพอทจะทาใหระบบบานาญยงยน นนคอไดประเมนภาระบานาญไปในอนาคตขางหนาเทยบกบเงนทนทมและจะม แลวคานวนกลบมาวาจะตองไดผลตอบแทนไมนอยกวา 4% หลงหกเงนเฟอ จงจะทาใหระบบบานาญมความยงยน ซงผลตอบแทนในชวง 10 ปทผานมา AP3 ทาไดมากกวาเงนเฟออย 4.6%

ความทาทายดานความยงยนทระบบบานาญหลายๆทรวมทงทสวเดนกาลงเจออย คอการเปนสงคมผสงอายททาใหมสดสวนคนทางานทสงเงนเขาระบบบานาญนอยลงแตมผเขาสชวงรบเงนบานาญมากขน ผลตอบแทนการลงทนทดกเปนสวนหนงทจะชวยใหระบบบานาญมความยงยน แตยงคงมตวแปรอนๆทจะปรบเปลยนไดอกเพอชวยใหเกดสมดลในสมการความยงยนของระบบบานาญ ทเหนภาพงาย

ทสดคอการขยายอายเกษยณ เชนในระบบของสวเดนนน ผทเกดหลงป 1999 ซงคาดวาจะอายยนถง 89 ป ใหเรมเขาวยเกษยณตงแตอายประมาณ 69 ป เปนตน การปรบเปลยนผลประโยชนบานาญใหสอดคลองกบสภาวะของกองทนบานาญ กเปนอกตวแปรหนงทปรบเปลยนอยเรอยๆในสวเดน กลไกการปรบคาตวแปรตางๆแบบอตโนมตเหลานไดโดนออกแบบมาโดยผกเปนสตรไวเพอใหตอบโจทยดานความยงยนของระบบบานาญในสวเดน ซงระบบบานาญในหลายๆประเทศกไดมการนากลไกดงกลาวไปใชแลวเชนกน

สดทายน ดเหมอนวาผมคงจะเขยนเลาไดไมหมดจากทไดไปฟงมา แตโชคดทคณะเราไดลองทาบทามคณ Kerstin ไววาหากมโอกาสนาจะไดมาบรรยายทเมองไทยบาง เพราะคงจะเปนประโยชนกบหลายๆองคกรและบคคลโดยทวไปครบ


App โดนใจ

รอบรวสมำคมฯผลการจดแขงขนกอลฟการกศลชงถวยพระราชทานสมเดจพระเทพฯ ครงท 16 ประจ�าป 2560

เมอวนศกรท 28 เมษายน 2560 สมาคมไดจดแขงขนกอลฟการกศล ชงถวยพระราชทานสมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมาร ครงท 16 ประจ�าป 2560 ณ สนามกอลฟเมองแกว สมทรปราการ โดยทมกอลฟ “ประชาชน MRI “ ชนะเลศประเภท ไดครองถวยพระราชทานสมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมาร ประจ�าปน

จดอบรมหลกสตร “กรรมการกองทนส�ารองเลยงชพ” รนท 9

ตามทสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพ ไดจดโครงการอบรมเสรมความรแกกรรมการและผปฏบตงานกองทนหลกสตร “กรรมการกองทนส�ารองเลยงชพ” รนท 9 ณ หอง บษราคม ชน 1 โรงแรมอะรสตน สขมวท 24 ระหวาง วนท 18-19 พฤษภาคม 2560 ไดเสรจสนไปแลวน โดยมผเขาอบรม จ�านวน 43 คน จาก 16 หนวยงานกองทน การอบรมครงนไดรบความรวมมอจากบรษทหลกทรพยจดการกองทน กรงไทย จ�ากด (มหาชน),บรษท ทพยประกนชวต จ�ากด (มหาชน),บรษทหลกทรพยจดการกองทน ซไอเอมบ-พรนซเพล จ�ากด, บรษทหลกทรพยจดการกองทน กสกรไทย จ�ากด ผทรงคณวฒมาเปนวทยากร


การประชมคณะกรรมการบรหารสมาคมครงท 3/2560

เมอวนองคารท 20 มถนายน 2560 สมาคมกองทนส�ารองเลยงชพไดจดประชมคณะกรรมการบรหารและทปรกษาสมาคม ครงท 3/60 โดยม ดร.พสฐ ลอาธรรม นายกสมาคมเปนประธานในทประชม ณ หองประชม 413 ชน 4 อาคารศนยเรยนรสขภาวะ ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) มกรรมการและทปรกษาสมาคมเขารวมประชม จ�านวน 22 ทาน

รอบรวสมำคมฯจดอบรมโครงการ การประชมเชงปฏบตการกองทนส�ารองเลยงชพ พนกงานธนาคารออมสน (GSB PVD Network)

ตามทสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพ ไดจดจดอบรมโครงการอบรมเสรมความรแกกรรมการและผปฏบตงานกองทนครงท 1/60 วนจนทรท 19 มถนายน 2560 ณ โรงแรมอมาร วอเตอรเกท กรงเทพฯ การอบรมครงนไดรบความรวมมอจากบรษท การบนไทย จ�ากด (มหาชน) บรษทหลกทรพยจดการกองทน วรรณ จ�ากด และสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพ


เสร�มสภาพคล�องในการปล�อยสนเช�อบ�าน

จากการศกษาดงานกองทนบ�าเหนจบ�านาญของประเทศฟนแลนดและสวเดน ระหวางวนท 26 พฤษภาคม – 3 มถนายน 2560 ท�าใหเหนภาพรวมของความส�าเรจในการสรางหลกประกนทางสงคมของประเทศในกลมนอรดกทง 2 ประเทศน ซงไดชอวามระบบบ�าเหนจบ�านาญดทสดอนดบตน ๆ ของโลกจงขอน�าขอมลและความรทไดมาน�าเสนอวาระบบบ�าเหนจบ�านาญไทยควรจะเดนตอไปอยางไร มสวนใดบางทควรปรบปรงเปลยนแปลง เพอใหระบบบ�าเหนจบ�านาญไทยมความครอบคลม เพยงพอ และยงยน ดงน

1. ในเรองของความครอบคลม (Coverage) ระบบบ�าเหนจบ�านาญของฟนแลนดครอบคลมประชาชนวยแรงงานทงหมด ซงฟนแลนดม Statutory earnings-related pension scheme เปนระบบบ�านาญภาคบงคบทครอบคลมผทมรายไดประจ�าทงในภาครฐและเอกชน รวมถงผประกอบอาชพอสระดวยซงด�าเนนการโดยบรษทประกน กองทนบ�าเหนจบ�านาญของแตละบรษท และกองทนบ�าเหนจบ�านาญของภาคอสาหกรรม โดยมกฎหมายรองรบทชดเจนส�าหรบประเทศไทยนน มระบบบ�าเหนจบ�านาญภาคบงคบส�าหรบผทมรายไดประจ�าทกคน และภาคสมครใจส�าหรบผประกอบอาชพอสระ ซงปจจบนมผประกอบอาชพอสระเพยงรอยละ 10 ทมการออมเงนระยะยาวเพอการเกษยณอาย ดงนน การสงเสรมการใหความรทางการเงนแกประชาชนอาจเปนจดเรมตนทจะท�าใหทกคนตระหนกถงความส�าคญของการออมเพอการเกษยณอาย และเขามาสกองทนบ�าเหนจบ�านาญทรฐจดไวใหไดแก กองทนประกนสงคมส�าหรบแรงงานนอกระบบ และกองทนการออมแหงชาต

2. ในเรองของความเพยงพอ (Adequacy) ซงกคอ ความเพยงพอของเงนออมทจะสามารถน�ามาใชหลงเกษยณ โดยทวไปไมควรนอยกวารอยละ 50 ของรายไดกอนเกษยณ ซงคนฟนแลนดไดรบบ�านาญโดยเฉลยคดเปนรอยละ 55 ของรายไดกอนเกษยณ สวนคนสวเดนไดรบบ�านาญสงถงรอยละ 63 ของรายไดกอนเกษยณ ขณะทลกจางเอกชนของไทยไดรบบ�านาญประมาณรอยละ 20 – 40 ของรายไดกอนเกษยณ ซงนอยกวามาตรฐาน ดงนน เพอเพมความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณ อาจดทงสองประเทศนเปนแนวทาง ดงน

(1) อตราเงนสะสมของลกจางและเงนสมทบจากนายจางทสงเขากองทนการออมเพอการเกษยณอายตองมจ�านวนทมากพอ ซงสวเดนก�าหนดใหลกจางและนายจางสงเงนรอยละ 24 ของคาจาง (รอยละ 17 ส�าหรบนายจาง และรอยละ 7 ส�าหรบ

จากความส�าเรจในการสรางหลกประกนทางสงคมของประเทศในกลมนอรดกสแนวทำงกำรสรำงควำมเขมแขงของระบบบ�ำเหนจบ�ำนำญไทย

นวพร วรยานพงศ ผอ�ำนวยกำรสวนนโยบำยกำรออมและกำรลงทนในภำพรวม

ส�ำนกงำนเศรษฐกจกำรคลง กระทรวงกำรคลง


ลกจาง)และฟนแลนดรอยละ 18.5 ของคาจาง(รอยละ 9.7ส�าหรบนายจาง และรอยละ 8.8 ส�าหรบลกจาง) ขณะทไทยก�าหนดอตราบงคบทรอยละ 6.35 (นายจางและลกจางฝายละ 3 และรฐสมทบใหรอยละ 0.35) ซงนอยเกนไป ดงนนจงควรก�าหนดใหมการปรบเพมอตราเงนสะสมและเงนสมทบอยางคอยเปนคอยไป เพอเปนหลกประกนวาผทอยในระบบบ�าเหนจบ�านาญจะมเงนใชทเพยงพอตลอดชวงชวตหลงเกษยณ

(2) ผลตอบแทนจากการลงทนตองสงพอ ซงในตางประเทศมสดสวนการลงทนใน equity สงขน และสนบสนนการแขงขนในการบรหารจดการเงนกองทน ซงสวเดนมหลายกองทนแขงกนเพอเพมประสทธภาพโดยรวมและจ�ากดโอกาสในการแทรกแซงจากรฐ นอกจากน ไดมการประมาณการวา หากกองทนบ�าเหนจบ�านาญของฟนแลนดสามารถลงทนหาผลตอบแทนทแทจรงไดไมนอยกวารอยละ 3.5 ในแตละป จะท�าใหคนฟนนชไมจ�าเปนตองจายเงนสะสมเพมขนจากเดม

(3) การขยายอายเกษยณหรออายทเกดสทธในการรบบ�าเหนจบ�านาญ มความจ�าเปนและสอดคลองกบอายขยเฉลยทเพมสงขนมาโดยตลอด (ปจจบนสวเดนเกษยณทอายแตใเมออาย 68 ป ฟนแลนดไมมเกษยณแตไดก�าหนดอายทไมตองจายเขากองทนตามปทเกดโดยปจจบนก�าหนดสงสดไวท 70 ป สวนเอกชนไทย 55 ป) ซงในประเทศฟนแลนดการขยายอายเกษยณเปนปจจยส�าคญทท�าใหเกดเสถยรภาพทางการเงนของกองทนบ�าเหนจบ�านาญ และความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณของประชาชน

3. ในเรองของความยงยน (Sustainability)ของกองทนบ�าเหนจบ�านาญ และระบบบ�าเหนจบ�านาญในภาพรวมมแนวทางด�าเนนการ ดงน

(1) ควรมหนวยงานก�ากบดแล หรอ Regulator ทชดเจนและแยกออกจากผก�าหนดนโยบาย ส�าหรบประเทศไทยนน หนาทในการดแลระบบบ�าเหนจบ�านาญกระจดกระจายอยหลายกระทรวง จงควรก�าหนดใหมผก�ากบดแลทชดเจน ซงอาจไมตองไปถงการม Financial Supervisory Authorityทก�ากบดแลสถาบนการเงนทก ประเภท อยางในสวเดน ฟนแลนด และประเทศพฒนาแลวอนๆ

(2) สรางระบบบ�าเหนจบ�านาญแบบ Fully funded หรออาจเปน Partial funded แตม buffer fundsเชนกองทน VER ในฟนแลนด และกองทน AP1-4ในสวเดน

(3) ฐานขอมลดานบ�าเหนจบ�านาญจะตองอยภายใตระบบทเชอถอไดและหากมการจดเกบขอมลแบบรวมศนยไวทเดยวกน จะสามารถลดตนทนการจดการ เชน ฟนแลนดมหนวยงาน Finnish Centre for Pensions หรอ Eläketurvakeskus (ETK) ในการท�าหนาทดงกลาว

กอนจบบทความน ขอขอบพระคณทาน ดร. พสฐ ลอาธรรม นายกสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพ ในฐานะหวหนาคณะศกษาดงาน และเจาหนาทสมาคมทกทานทไดดแลใหการศกษาดงานครงนส�าเรจลลวงและไดความรทเปนประโยชนอยางมาก รวมถงมตรภาพดๆ ทไดรบจากผรวมคณะทกคนสดทายนหวงวาขอมลและความเหนทไดน�าเสนอมาขางตนจะเปนประโยชนใหแกผทเกยวของตอไปคะ


ศกษาดงานการบรหารจดการกองทนฯ และการลงทนในตางประเทศ รนท 13

ณ ประเทศฟนแลนดและสวเดน ระหวางวนท 26 พ.ค.- 3 ม.ย.2560(จดโดยสมาคมกองทนสำารองเลยงชพ)

การเดนทางไปศกษาดงานรวมกบสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพครงนเปนครงท 2 และยงรสกประทบใจในคราวกอนทไดมโอกาสเดนทางไปศกษาดงานกบทางสมาคมฯทกรงลอนดอนเปนครงแรก เพราะสามารถน�าความรทไดมาปรบปรงแกไขในเรองระบบทใชในการบรหารความเสยงการลงทนไดอยางมประสทธภาพ เนองมาจากการทไดมโอกาสแลกเปลยนขอมลและไดมโอกาสซกถามกบผจดการกองทนระดบโลก สวนในการเดนทางมาศกษาดงานในครงนนน มความตองการทจะไดความรเพมเตมเพอน�าไปปรบปรงแกไขระบบงานเพอเพมประสทธภาพใหกบองคกร

หลงจากเครองลงจอดและไดกาวยางเขาสตวอาคารของสนามบน Arlanda ท Stockholm สามารถสมผสไดถงชวตของคนทนน ผคนไมพลกพลานเหมอนสนามบนเมองใหญเมองอนๆทเคยไป และทกทานทรวมเดนทางไมวาจะเปนใครกตาม ตองรบผดชอบสมภาระของตนเองและตองลากกระเปาจาก Terminal 5 ไปยง Terminal 2 เพอตอเครองบนไปยงเฮลซงก ซงใชเวลาเดนประมาณ 15 นาท เมอมาถงเคานทเตอร check-in ท Terminal 2 น ผคนยงนอยไปอก มเจาหนาทเพยงคนเดยวท�าทกอยาง มอยเคานทเตอรเดยวทง Terminal เลยนกถงเรอง Man กบ Machine ขนมา

นอกจากจะสมผสไดถงประชากรทนอยแลว ยงเหนถงการใชทรพยากรบคคลอยางคมคาและมประสทธภาพ มการน�าระบบคอมพวเตอร (Machine) มาใชในการควบคม ซงระบบนนจะตองเทยงตรง ความผดพลาดตองไมเกดขนหรอเกดขนไดยาก คน (Man) จะเปนผดแลปอนขอมลและแกไขเมอมปญหาเกดขน ในแตละททไปจ�านวนพนกงานกนอยมาก เชน The State Pension Fund (VER) มทมลงทนเพยง 15 คนจากเจาหนาท 23 คน Estlander & Partners Ltd. (Vaasa) มทมลงทน 8 คน จาก 23 คน Third Swedish National Pension Fund (AP3) มทมลงทน 20 คน จาก 57 คน ซงบงบอกถงการใชคนไดอยางมประสทธภาพ บคลากรมความรความสามารถ มความรบผดชอบในหนาทของตน มประสบการณ และค�านงถงผลประโยชนขององคกรและประเทศเปนส�าคญ ซงท�าใหเหนถงการบรหารจดการกบ 2 M คอ Man & Machine ใหเกดประสทธภาพสงสดในการท�างานและท�าใหประหยดเงนทนในการลงทน

ความรทไดรบจากการเดนทางมาในครงน คอ มมมองและวธคดของชาวฟนแลนดและชาวสวเดนในการใหความส�าคญกบการใช Man & Machine ใหเกดประสทธภาพสงสด ซงสามารถน�าความรทไดรบนมาปรบปรงพฒนาระบบการจดการขอมล(Data Management) ใหกบ กบข. อนไดแก การพฒนาศกยภาพและคณภาพของพนกงาน และการพฒนาเครองมอจดการขอมลทดทจะสามารถรองรบการลงทนทซบซอนไดในระยะยาวใหเกดประสทธผลอยางสมบรณ

FinlandFinnish Centre for Pensions ETK

Finnish Pension Alliance Tela

The State Pension Fund (VER)

Estlander & Partners Ltd. (Vaasa) Hanken School of Economics

SwedenThird Swedish National Pension Fund (AP3)

Stockholm School of Economics (HHS)


การศกษาดงาน ประเทศฟนแลนด และประเทศสวเดน26 พฤษภำคม - 3 มถนำยน 2560

โดย นายจระศกด มณฑางกรผอ�ำนวยกำรฝำยบรหำรและแผนงำนดำนกำรใช ไฟฟำ

กำรไฟฟำฝำยผลตแหงประเทศไทยในฐำนะกรรมกำรฝำยนำยจำง กองทนส�ำรองเลยงชพกำรไฟฟำฝำยผลตแหงประเทศไทย ซงจดทะเบยนแลว

สวสดครบ...กอนอนตองขอขอบคณรองผวาการบญช ประธานคณะกรรมการกองทนส�ารองเลยงชพการไฟฟาฝ ายผลตแหงประเทศไทย ซงจดทะเบยนแลว ทไดโอกาสผมในฐานะกรรมการกองทนฯ ฝายนายจางเดนทางไปศกษาดงานทประเทศฟนแลนด และประเทศสวเดน ซงจดโดยสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพ ระหวางวนท 26 พฤษภาคม - 3 มถนายน 2560 น

ผมเองถอไดวาเปนมอใหมมากในเรองการบรหารจดการกองทนส�ารองเลยงชพ เพราะเพงเขามาเปนกรรมการฝายนายจาง เมอเดอนมนาคม 2560 ทผานมานเอง...จากเดมเปนเพยงผสะสมเงนเขากองทนฯ และตดตามการบรหารงานของกองทนฯ บางประปรายเมอตองมาเปนกรรมการฯ ทตองมการประชมและตดตามผลการด�าเนนงานของบรษทฯ ทเขามาบรหารจดการทกเดอน กเปนเรองททาทายและตองอาศยเวลาในการเรยนรสงใหมๆ ในดานการเงนและการลงทน

ดงนน การไดรบโอกาสเดนทางไปศกษาดงานในครงน จงถอไดวาเปนการเพมพนความรและประสบการณทตางประเทศไดด�าเนนการ อนจะไดน�ามาปรบใชกบการก�ากบดแลการบรหารจดการกองทนฯ ของ กฟผ. ตอไป

การศกษาดงานไดรบความรทงจากหลายๆ หนวยงานทงของประเทศฟนแลนด และประเทศสวเดน เชน Finnish Centre for Pensions - ETK, Finnish Pension Alliance - Tela, The State Pension Fund - VER และ Third Swedish National Pension Fund (AP3) เปนตน แตเนองจากยงมพนความรในดานนไมมากนก จงไมสามารถสอบถามหรอออกความเหนอะไรไดมากนก อยางไรกตาม กไดรบฟงและไดขอมล อนจะน�ากลบมาเผยแพรตอใหทมงานในคณะกรรมการไดรบทราบตอไป

เหนอสงอนใด ประโยชนทไดรบอกประการหนงทส�าคญไมแพกนกบการไดขอมลตางๆ ทเปนประโยชน นนกคอการได Connection กบพๆ เพอนๆ นองๆ ทไดไปศกษาดงานดวยกนในครงน อนจะเปนประโยชนตอการด�าเนนงานทางดานกองทนส�ารองเลยงชพทอาจปรกษาหารอ หรอแลกเปลยนขอมลกนไดในอนาคต หรออาจเปนงานประจ�าอนๆ ทรบผดชอบนอกเหนอจากงานก�ากบดแลกองทนฯ ซงอาจมสวนเกยวของ และสามารถพงพาอาศยกนไดอกดวย


จากการทไดมโอกาสเปนผแทนของคณะกรรมการกองทนส�ารองเลยงชพ บรษท ทาอากาศยานไทย จ�ากด (มหาชน) (ทอท.) ไปรวมดงานกบสมาคมกองทนฯ ซงการเดนทางในครงนถอเปนการเดนทางรวมกบสมาคมฯ เปนครงแรกรวมทงเปนการเดนทางไปเยอนประเทศฟนแลนดและสวเดนในครงแรกดวยเชนกน ประเทศฟนแลนดและประเทศสวเดนถอเปนรฐสวสดการทมระบบ Social Security ทดทสดตดอนดบโลก

ทงน เนองมาจากการทภาครฐมความมงมน ตงใจทยกระดบคณภาพชวตของประชาชนภายในประเทศไมวาจะเปนดานสาธารณสข การศกษา ประกนสงคมดานอบตเหต รวมไปถงการใหหลกประกนกบประชาชนภายในประเทศในการใชชวตหลงเกษยณอายจากการท�างานไดอยางมความสขและสะดวกสบายตอไป

การศกษาเดนทางไปดงานในครงน ไดรบขอมลเพมเตมทส�าคญและเปนประโยชนหลายประการ โดยเฉพาะการไดเหนบคลากรทมคณภาพ รวมไปถงการมระบบบ�านาญทดใหกบประชาชนในทง 2ประเทศ ซงสามารถสรปรายละเอยดไดดงน

1. การมบคลากรทมศกยภาพ– เนองจากทง 2 ประเทศไดใหความส�าคญกบการศกษาเปนอยางมาก เพราะรฐบาลเปนผจดหางบประมาณเพอสนบสนนใหประชาชนสามารถเรยนไดโดยไมเสยคาใชจายตงแตระดบอนบาลจนถงระดบปรญญาเอก ส�าหรบการศกษากจะเนนใหผเรยนเลอกในสงทตนเองถนด มการบรณาการดานการเรยนการสอนอยางครบถวนโดยเนนทงทางดานทฤษฎและทดลองปฏบต ดงนน จงท�าใหบคลากรทส�าเรจการศกษามความรและทกษะในการปฏบตงานไดเปนอยางดและมประสทธภาพ จนเปนทยอมรบขององคกรตางๆ ทงภายในประเทศและตางประเทศทวโลก

2. การสรางระบบบำานาญทมคณภาพ

2.1 ในประเทศฟนแลนด: เปนระบบบ�านาญภาคบงคบ ซงครอบคลมประชากรทงผมรายไดประจ�าและผทประกอบอาชพอสระ วธการคอจะมการกนเงนสวนหนงทงจากฝงนายจางและลกจางเพอจายเขากองทนโดยก�าหนดใหจายไมต�ากวา 18.5% ของคาจาง มการจางบรษทเอกชนเขามาเปนผบรหารกองทนใหโดยจะdesign model จากระบบคอมพวเตอรตามความตองการของลกคาเพอใช trading ในการลงทนตอไป ส�าหรบเงนบ�านาญของคนฟนแลนดทไดรบหลงเกษยณเฉลยแลวอยท 55% ของรายไดกอนเกษยณอาย

การศกษาดงานบรหารจดการกองทนและการลงทนในตางประเทศ รนท 13 ณ ประเทศฟนแลนด และสวเดน ระหวางวนท 26 พ.ค. – 3 ม.ย.60Finnish Centre for Pensions ETK, Finnish Pension Alliance Tela, The State Pension Fund (VER), Estlander&Partnerss Ltd., Third Swedish National Pension Fund (AP3), Hanken School of Economics, Stockholm School of Economics

โดย ดร.สรศา พลาวงศเจำหนำทบรหำร 7 สวนพฒนำคณภำพชวต

ฝำยสวสดกำรและแรงงำนสมพนธบรษท ทำอำกำศยำนไทย จ�ำกด (มหำชน)


2.2 ในประเทศสวเดน: เปนระบบบ�านาญภาคบงคบเชนกน โดยก�าหนดใหลกจางและนายจางสงเงนไมต�ากวา 24% ของคาจาง การบรหารเงนบ�านาญจะมกองทนบรหารทงหมด 4 กอง ซงเรยกวา AP1, AP2, AP3 และ AP4 ซงแตละกองจะเปนหนวยงานลงทนทเปนอสระจากกน (decentralization) และจะแขงกนบรหารเงนลงทนเพอเพมประสทธภาพและท�าใหจ�ากดโอกาสในการแทรกแซงจากรฐได สงผลใหระบบบ�านาญของประเทศมความแขงแกรงและยงยนตอไป ส�าหรบเงนบ�านาญของคนสวเดนทจะไดรบหลงเกษยณเฉลยแลวอยท 63% ของรายไดกอนเกษยณอาย

ปจจบนในประเทศไทย มการก�าหนดอตราบงคบการจายเงนเขากองทนบ�านาญเพยง 6.35% ซงอาจจะเปนอตราทยงไมเพยงพอตอการออมเงนเพอใหประชาชนมเงนไวใชในยามเกษยณ แตทงน การด�าเนนการกควรจะตองมการพฒนาอยางคอยเปนคอยไปและเปนระบบ นอกจากน ควรมผก�ากบดแลในเรองนอยางชดเจน มฐานขอมลทดและใหประชาชนเขาถงไดงายดวย

ส�าหรบการพฒนารปแบบการบรหารในสวนของกองทนส�ารองเลยงชพนน กสามารถน�ากลยทธและระบบการลงทนจากทไดไปศกษาจาก Investment companyมาเชน Estlander& Partners Ltd. โดยน�ามาใชเปนแบบอยางทจะmonitor การบรหารจดการของบรษทจดการกองทนส�ารองเลยงชพ ไมวาจะเปนเรอง การบรหารความเสยงในการลงทน หรอ มมมองในการลงทนในสนทรพยตางๆ เปนตน

ทายน ขอขอบคณ ดร.พสฐ ลอาธรรม นายกสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพ ในฐานะหวหนาคณะศกษาดงาน รวมทงทางเจาหนาทของสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพทเปนผจดหลกสตรทนาสนใจและเปนประโยชนตอการพฒนากองทนใหกบองคกรตางๆตอไป และทส�าคญคอ การไดรบมตรภาพทอบอน ความเปนกนเอง และสายสมพนธทดจากพๆ ทกทานตลอดการเดนทางครงนคะ


การมาดงานครงนไดสมผส Social Security Country ทดทสดในโลกทอยในแถบน โดยไดเหนถงความมนใจของการใชชวตของประชาชน และไดฟงความตงใจของภาครฐในการมงทจะดแลประชาชนใหด�ารงชวตอยไดบนความจ�าเปนพนฐาน ไมวาจะเปนการสาธารณสข การศกษา และมการประกนสงคมในเรองอบตเหต ตกงาน รวมถงหลงเกษยณดวย แนนอนยอมแลกมาดวยภาษ เงนสะสมทสง แตจะเหนวามการออกแบบระบบทผสมผสานระหวาง defined benefits กบ defined contribution ทมความเฉพาะบคคล มความยดหยนเพอใหการบรหารเงนสามารถรองรบภาระในอนาคตได ทงในสวนของเงนสะสม/เงนสมทบและการบรหารการลงทนดวย

ผมไดสมผสดนแดนทไดชอการมระบบการศกษาทดทสดในโลก โดยไดเขาเยยม Hanken School of Economics และ Stockholm School of Economics สงทรสกสมผสไดคอการมงมนสความเปนเลศ เปนการแขงขนในแวดวงมหาวทยาลยในระดบนานาชาต ทยงไมเหนในบานเรา เรมมบางมหาวทยาลยวางวสยทศนก�าหนดยทธศาสตรมาในแนวนบาง

ทส�าคญส�าหรบผมคอการบรหารการลงทน เพอน�ามาใชในการพฒนานโยบายการลงทนในกองทนส�ารองเลยงชพ เราไดเหนการ Diversification ทม Asset Class ทหลากหลาย และมการแบง Asset Class ทแปลก มการลงทนใน Equity ทสง มการลงทนในตางประเทศในสดสวนทสง ถงแมจะม Home based Investment กตาม มการวดผลตอบแทนในลกษณะ real rate of return ซงนาสนใจมาก ไดเหนแนวคดของ model ทใชในการ trading โดยศกษาเขาใจพฤตกรรมของตลาดดวยแบบจ�าลองคอมพวเตอร(ท Estlander & Partners Ltd.) หากเราน�าแนวคดนมาประยกตใชได กจะเปนการด

ทส�าคญเรามโอกาสรจกเพอนรวมวงการหลายๆคน ทงทมาจากหนวยงานภาครฐ รฐวสาหกจ และเอกชน นจะเปนโอกาสทด ทจะไดรวมมอกนตอไปในการพฒนาการบรหารจดการกองทนส�ารองเลยงชพของไทยใหดตอไปยงขน ในวนขางหนาตอไป

ไดอะไรจำก...การดงานบรหารจดการกองทนและการลงทนในตางประเทศ ณ กรงเฮลซงก เมองวาซา ประเทศฟนแลนด และกรงสตอกโฮลม ประเทศสวเดน

สมบรณ สนนทพงศศกดกำรประปำนครหลวง


ท�าไมในหลายปทผานมาประเทศฟนแลนดจงตดอนดบตนๆในการจดอนดบระหวางประเทศขององคกรตางๆ วา ฟนแลนดเปนประเทศทดทสดในโลก โดยนตยสารนวสวค (ป พ.ศ. 2553)ฟนแลนดอยในอนดบทหนงของดชนความยงยนดานสงแวดลอม พ.ศ. 2548 ในการวจยความรวมมอของมหาวทยาลยเยลและมหาวทยาลยโคลมเบยองคกรนกขาวไรพรมแดน จดอนดบใหขาวในฟนแลนดวามอสระทสด ฟนแลนดอยในกลมประเทศทมการทจรตนอยทสด โดยการจดอนดบขององคกรทรานสแพเรนซ อนเตอรเนชนแนล นตยสาร โมโนเคล จดใหกรงเฮลซงกเปนเมองทมชวตชวา มความทนสมยทสด (พ.ศ. 2554) ผลการเรยนของนกเรยนชาวฟนแลนดท�าคะแนนไดสงสดโดยการประเมนผลของPISA (Program for International Student Assessment โปรแกรมส�าหรบประเมนผลนกเรยนระหวางประเทศ) หลายปตดตอกน ซงแลดงวาฟนแลนดเปนประเทศทประสพความส�าเรจในการใหการศกษาแกเดกๆ จงนาสนใจวาฟนแลนดมวธการบรหารจดการอยางไร

ประเทศฟนแลนดมสภาพภมประเทศเปนเกาะและทะเลสาบจ�านวนมากมปาไมทอดมสมบรณซงสวนใหญเปนปาสน มธรรรมชาตทสวยงามอากาศหนาวเยนตลอดป มประชากรโดยประมาณ 5.5 ลานคน ในตวเมองผคนไมพลกพลานปญหาเรองจราจรตดขดบนทองถนนกไมมเชนประเทศอนคนเขาใหความส�าคญกบการอนรกษสงแวดลอม ไปพรอมกบการสรางความเจรญและทนสมยของวตถไดอยางลงตว ตลอดเสนทางทรถวงผานระหวางเมองHelsinki ไปยงเมอง Vaasaเราเพลดเพลนกบการชมทวทศนอนสวยงามสองขางทาง เรามองเหนสวนสนเปนสวนใหญสลบกบฟารมปลกหญา มองเหนสตวในฟารมอยไกลลบเมอเขาสเมองเราจะมองเหนสถานทส�าคญ ๆ อาคารพาณช ฯ ตามเกาะถนนหรอบรเวณทวางจะมตนไมแซมท�าใหดมชวตชวา

บานเมองของฟนแลนดเปนระเบยบเรยบรอย สะอาดงามตา ผคนมรอยยม อธยาศยดและมน�าใจกบคนตางชาต ทนพระอาทตยตกชามาก 3 ทมยงสวางอยเลย ดงนนหลงเสรจจากภารกจดงานชวงเวลาค�าหลงอาหารมอเยน พวกเราพากนไปเดนเลนชมสวนสาธารณะ สดอากาศอนบรสทธเตมปอด มตนไม ดอกไมสวยงาม มเลนรถจกรยานและถนนใหคนเดนออกก�าลงกาย ในตอนเยนของบางวนพวกเรากพากนเดนชมเมอง

รานคาทวไปจะปดรานประมาณ 6 โมงเยน รานคาใหญ ๆ กจะปดรานประมาณ 3 ทม บรรยากาศในเมองยามค�าคนจงดเงยบ ๆ แตมความปลอดภยสงมาก

เกรดควำมร ในตำงแดนจากการศกษาดงาน ณ ประเทศฟนแลนด และประเทศสวเดนระหวำงวนท 26 พฤษภำคม -3 มถนำยน 2560

ฉตรกาญจน ดรมาศนกวชำกำรศกษำ ช�ำนำญกำรพเศษ

มหำวทยำลยเทคโนโลยรำชมงคลกรงเทพ


คณะไดศกษาดงานทางดานการบรหารจดการกองทนท Finnish Pension Alliance, Finnish Centre for Pensions ,The State Pension Fund and The Third Swedish National Pension Fund- AP3 ศกษาดงานดานการลงทนในตางประเทศทบรษทEstlander& Partners Ltd. และศกษาดงานดานการศกษาท Hanken School of Economics and Stockholm School of Economics

ฟนแลนดและสวเดน ใหความส�าคญกบการวางรากฐานทางการศกษา โดยรฐบาลเปนผจดสรรงบประมาณสนบสนนใหทกคนเขาถงการศกษาไดเทาเทยมกนทกคนตงแตอนบาลถงปรญญาเอก คณภาพการศกษาของแตละสถานศกษาไมแตกตางกน การศกษามไดมงเนนใหผเรยนแขงขนกน ไมมโรงเรยนกวดวชา ไมจ�าเปนตองใชเวลาในการเรยนมาก ไมมการแยกแยะกลมคนเรยนเกงคนเรยนออน โดยสอนใหทกคนมความรบผดชอบตอตนเอง สงคม และชวยเหลอกน

นอกจากนนผเรยนยงสามารถเลอกเรยนและไดรบการฝกทกษะในสงทตวเองถนดครและครอบครวมบทบาทในการสนบสนนใหผเรยนเปนคนดและคนเกงคนเกง ๆ ในทงสองประเทศนจงนยมเลอกอาชพคร โดยครเปนอาชพไดรบการยกยองและยอมรบในสงคมสง รวมทงมคาตอบแทนสง ครจงทมเทเอาใจใสในการสอนและไมไดเปดสอนพเศษแตอยางใด

แกนหลกสตรในมหาวทยาลยStockholm School of Economicsแบงเปน 3 สวน คอ Education, Research และ Outreach สวนท Hanken School of Economics กเนนทงการเรยนทฤษฎ งานวจย และปฏบต แตละมหาวทยาลยจะม Lab ปฏบตการทางการเงนใหผเรยนไดทดลองลงทนเสมอนจรง และใหผเรยนไดไปปฏบตงานกบ Partner ภาคเอกชน หลกสตรบรณาการเรยนการสอน และงานวจยทท�ารวมกนระหวางมหาวทยาลย และภาคเอกชน และรฐบาลใหความส�าคญกบการสรางความรดานบรหารจดการการเงนโดยจดสรรงบส�าหรบงานวจยดานการเงนคอนขางสง เมอผเรยนจบการศกษาจากทงสองสถาบนจงมทงความรและทกษะการปฏบตงาน สามารถท�างานไดหลากหลายทงในประเทศและประเทศในแถบยโรปดวยกน

รฐบาลทงสองประเทศสงเสรมใหประชาชนออมเงนภาคบงคบคอตองจายเงนสมทบเขากองทนส�ารองเลยงชพในอตราทสงมากเมอเทยบกบประเทศไทยเพอเปนหลกประกนดานความมนคงทางการเงน และมงคงในชวตเมอถงอายเกษยณทกคนจะมเงนเกบออมในอตราทสงมาก ๆ เรยกวาเกษยนอยางมสขและใชชวตในวยชราสบาย ๆ

ในการเดนทางครงนขอกราบขอบพระคณอธการบดมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลกรงเทพ ทใหโอกาสเขารวมโครงการฯ และขอขอบพระคณ ดร. พสฐ ลอาธรรม นายกสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพ ในฐานะหวหนาคณะศกษาดงาน บคลากรของสมาคม ขอบคณในไมตรจตของคณะผรวมเดนทางทกทานทชวยเหลอเกอกลกนตลอดการเดนทาง และขอบพระคณผบรหารพรอมทงเจาหนาทของหนวยงานในประเทศฟนแลนดและสวเดนทใหการตอนรบและใหความร ทกคนนารกมาก ๆ คะ


คณภำพชวตทดของชำว Scandinavia คอทางออกของไทย ??

อธปตย อทยรตนผอ�ำนวยกำรส�ำนกพฒนำนโยบำยและยทธศำสตร

รกษำกำรผอ�ำนวยกำรฝำยบญชและกำรเงนกรรมกำรกองทนส�ำรองเสยงชพเฉพำะสวน สสส.

กอนอนผมตองขออนญาตออกตวกอนวา สวนตวนนมใชผเชยวชาญทางดานการเงนการคลงมาจากไหน อกทงประสบการณในการบรหารกองทนส�ารองเลยงชพนนกเพยงนอยนดจนเรยกวาไมมเลยจะถกตองกวา แตการไดรบโอกาสจากทานอาจารยพสฐ ลอาธรรม ทกรณาเปด โอกาสใหเดนทางไปศกษาดงานดวยนนถอเปนเกยรตอยางยงส�าหรบผม แถมการไดเดนทางไปกบเหลาทานผรทงดานการเงนการลงทนชนเซยนระดบประเทศอกหลายทาน ยงเปนโอกาสทไมไดหางายนก ทงนผมตองกราบขอบพระคณทกทานโดยเฉพาะทานอาจารยพสฐ รวมถงทานผจดการ สสส. ดวยเพราะความมวสยทศนและนโยบายทใหความส�าคญในการพฒนาบคลากรของทาน จงท�าใหผมไดรบโอกาสใหศกษาดงานในครงน

ตวอยางคณภาพชวตดดวยการจดการอยางเปนระบบ

ทผานมา แมวาผมจะเคยเดนทางไปประเทศในกลม Scandinavia อยบาง และดวยภาระงานทท�าอยของกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพซงเปนองคกรทมงมนสนบสนนใหทกคนบนแผนดนไทยมสขภาวะและคณภาพชวตทดจะท�าใหผมไดรบรถงความส�าเรจของประเทศกลมนทสามารถยกระดบคณภาพชวตและการศกษาของประชาชนในประเทศจนตดอนดบสงของโลกจากรายงานการศกษาขององคกรตางๆ อยบาง

แตการเดนทางไปศกษาดงานในครงนกไดเปดหเปดตาของผมอยางมาก โดยเฉพาะการไดศกษาระบบทเหมอนกบการออมภาคบงคบผานการจดเกบภาษในระดบสงมาก หรอการสนบสนนใหเกดการออมเพมเตมเพอเตรยมความพรอมสวยเกษยณ ตอเนองมาถงการบรหารจดการเงนทนเหลานนและการบรหารความเสยงอยางมประสทธภาพเพอใชเปนทนในการพฒนาทรพยากรมนษยตงแตอยในครรถมารดา พฒนาการศกษาใหคนในประเทศไดเรยนฟรจนถงปรญญาเอก แถมตอไปยงคดถงขนาดจะจายเงนเดอนใหนกปรญญาเอกเสยอก รวมถงใชในการหลอเลยงระบบตาขายความปลอดภยทางสงคม(Social Safety Net)ของประเทศอยางเปนระบบ ซงทงหมดดราวกบวารฐบาลของเขาไดคดและวางระบบเรองนไวดแลว ประชาชนมหนาทเพยงท�างานแลวเสยภาษ รวมถงออมใหมากพอเทานน จนผมไดยนบางทานพดวา “ระบบเหลานเกอบจะเหมอนระบบสงคมนยม (Socialism)อยแลว”


ประเทศไทยปรบทศสการ “สราง” น�า “ซอม”

จากการทโครงสรางประชากรทเปลยนไปสสงคมสงอาย และคาใชจายดานสขภาพทเนนการรกษา (Curing) รวมถงปจจยอนๆ สงผลใหรายจายสวสดการสงคมดานการรกษาพยาบาลและการดแลผสงอายเพมขนอยางตอเนอง และคาดการณวารฐบาลตองจดสรรงบประมาณรายจายเพมขนอกมหาศาลจนอาจท�าใหการเขาถงบรการของรฐท�าไดยากขนหรออาจไมทวถงไดในอนาคตดงนนทางออกของประเทศไทยทไดคดไวอยางดแลวประการหนงคอ การลงทนเพอการสรางเสรมสขภาพ (Health Promotion) ซงเปนการพฒนาสขภาพของประชาชนทมประสทธภาพมากทสดและคาใชจายไมสงมากนกจนเปนทมาของการเกดพระราชบญญตกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ พ.ศ. ๒๕๔๔ ซงทานอาจารยพสฐเองถอเปนบคคลส�าคญอยางยงทท�าใหพระราชบญญตฉบบนก�าเนดขนมาจนไดรบการยกยองจากองคการอนามยโลก และไทยเปนประเทศก�าลงพฒนาประเทศแรกทท�าเรองนไดส�าเรจจนเปนแบบอยางไปในหลายประเทศทวโลก

นอกจากการสรางเสรมสขภาพ การเตรยมความพรอมทางการเงนยงเปนสงจ�าเปนดวยความเขาใจไปเองของผมทวา

“หากคนไมมนสยรกการออมและขาดการเตรยมความพรอมทางการเงนตงแตวยเยาวแลว แมวนนสขภาพจะดขนาดไหนกยากทจะคณภาพชวตและสขภาวะทดในบนปลายได”

ท�าใหตลอดเวลาของการศกษาดงาน ผมอดตงค�าถามกบผรวมเดนทางบางทานไมไดวา “ประเทศไทยสงเสรมการออมเพอเตรยมความพรอมทางการเงนรองรบภาวะสงคมสงวยสมบรณของประเทศขนาดไหน” หรอ “หนวยงานใดของเราทควรจะมหนาทสนบสนนใหเกดการออมอยางจรงจง”หรอ “ระบบประเมนผลรฐวสาหกจจะชวยชทศชทางธนาคารรฐใหท�าหนาทนไดหรอไม” ฯลฯจนคดไปเองเลนๆ แตมความหมายจรงวา “ในเมอเรองการเตรยมความพรอมทางการเงนเกยวของกบคณภาพชวตและสขภาวะของคนในชาตแลว สสส. กนาจะรวมสนบสนนใหเกดการศกษาและวางระบบเหลานอยางจรงจง รอแคมใครถอขอเสนอแผนงาน/โครงการดๆ มาคยกบ สสส.”

ในทายน ระหวางรอแสงสวางจากนโยบายระดบชาตในฐานะทผมเปนกรรมการกองทนส�ารองเลยงชพเฉพาะสวนของ สสส.จงขอใหค�ามนวาจะพยายามหาทางผลกดนใหเกดนโยบายองคกรดานการสงเสรมการออมและการเพมทกษะดานการเงน เพอจะท�าใหมนใจวาสมาชกของกองทนส�ารองเลยงชพเฉพาะสวนจะมความพรอมทางการเงน มคณภาพชวตทด ควบคกบสขภาพทแขงแรงในอนาคต


สวสดคะ ขอแนะน�าตวกอนนะคะ ดฉน นางราณ นตลกษณ นกบญชระดบ 9 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ดฉนเปนนกบญช มความรดานการอานและวเคราะห งบการเงน และลงทนในตลาดหลกทรพยฯ มาประมาณ 10 ป มความรในดานลงทนพอสมควร และมความคดวาอยากน�าความรทมมาใชใหเปนประโยชนตอผอนบาง จงไดตดสนใจลงสมครเปนกรรมการกองทนส�ารองเลยงชพการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย และไดรบความไววางใจจากสมาชกกองทนฯ เลอกใหเปนกรรมการกองทนฯ ฝายลกจาง เมอเดอนมนาคม 2560

ขณะเดนทางไปเสนอรายงานการทางเงนใหผบรหาร ไดรบการตดตอจากเลขานการกองทนฯ บอกวาทานประธานกองทนฯ ใหไปดงานเกยวกบ Provident Fund ของประเทศฟนแลนดและสวเดน ดฉนตอบตกลงทนท โดยไมไดคดวาไปแลวจะตองพบความยากล�าบาก ปญหา และอปสรรคอะไรบาง คดแตเพยงวาจะไดรบความรมาพฒนากองทนฯ ใหมากทสด และสมาชกจะตองไดรบประโยชนในการดงานครงน

เมอไดรบ STUDY VISIT PROGRAM แลวกไมผดหวง ตารางแนนไปดวยการดงานทงชวงเชาและชวงบาย โดยดงานกองทนฯ และสถานศกษา :The Finnish Centre for Pensions- ETK , Finnish Pension Alliance-Tela, The State Pension fund – VER, Estlander& Partners Ltd. At Vaasa Office, Hanken School of Economics, และ Third Swed-ish National Pension Fund-AP3

การดงานครงนดฉนไดความรมากมาย เนองจากเนอทมจำากดขอสรปสาระสำาคญดงน

• ดาน pension : ท�าใหทราบถงการบรหารจดการ จะะตองค�านงถง การบรหารความเสยงควบคไปกบผลตอบแทนทจะท�าใหผเกษยณอาย มรายไดเพยงพอส�าหรบใชในอนาคต จากการดงานท AP3AP3คาดการวา ผลตอบแทนทแทจรง 4% จะมความสมดลกบความเสยงทต�ายอมรบได กลยทธในการลงทนของ AP3 คอ 1. เลอกการลงทน จะตองลงทนระยะยาว กฎระเบยบตองมความยดหยน ตองเปนเจาของสนทรพยทจะสรางความไดเปรยบ และตองมการลงทนทมขนาดใหญพอสมควรทจะใหสถาบนการเงนจดการสนทรพยไดอยางคมคา 2. การลงทนทหลากหลายทวโลก เพอเพมผลตอบแทนและกระจายความเสยง

• ดานการศกษา : ประเทศฟนแลนด จะใหความส�าคญดานการศกษา ประชาชนเรยนฟรถงระดบปรญญาเอก ใหความส�าคญแกเดกทเรยนออนมากกวาเดกทเรยนเกง การเรยนเปนการพฒนาแตละบคคล ไมใชการแขงขน จงไมมการใหเกรดเฉลยมาเปนตวแบงแยกความภาคภมใจหรอความอบอายใหแกเดก และมหาวทยาลยสงเสรมการวจย ซงมผลงานวจยจ�านวนมากเปนอนดบตนๆ ของโลก

คณะทรวมไปดงาน ประกอบดวยบคคลทมคณวฒ ต�าแหนงหนาทการท และมประสบการณในการบรหารจดการกองทนส�ารองเลยงชพ บรหารการเงนและการลงทน จากหลากหลายหนวยงาน ดฉนไดแลกเปลยนเรยนรกบทานทงหลาย จงท�าใหดฉนมความรเพมเตม และสามารถน�ากลบมาใชใหเปนประโยชนกบกองทนส�ารองเลยงชพ กฟผ.

สดทายนขอขอบพระคณ คณวนชย หงสเชดชย รองผวาการบญชและการเงน ในฐานะประธานกองทนส�ารองเลยงชพการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ทไดเปดโอกาส ใหดฉนไดไปดงาน และขอขอบพระคณทาน ดร. พสฐ ลอาธรรม นายกสมาคมกองทนส�ารองเลยงชพทไดจด STUDY VISIT PROGRAM ในครงน มประโยชนมากๆ คะ

STUDY VISIT : FINLAND&SWEDEN26 May- 3 June 2017


ฟนแลนดและสวเดนมระบบสวสดการทใหแกประชาชนอยางดมากๆ ทงในเรองหลกประกนสขภาพ หลกประกนการศกษา หลกประกนการด�ารงชพ ทครอบคลมและพอเพยงตอการใชชวต รฐรบภาระในการรกษาพยาบาลแกประชาชนทงหมด ในดานการศกษาประชาชนเรยนฟรตงแตชนอนบาลจนถงปรญญาเอก และทนาทงถาพอหรอแมเปนคนตางดาว รฐมหนาทในการจดหาครหรอผสอนภาษาแม (Mother Tongue) ใหแกลกดวย นอกจากนระบบสวสดการ/การบ�านาญครอบคลมและชวยเหลอประชาชนในอกหลายมต ไมวาเปนคนทไมมงานท�า คนเกษยณอาย คนลางานเพอดแลบตรหลงคลอด ใหมรายไดหรอเงนพอเพยงกบ การใชชวตอยางด โดยรวมเชอวาประชาชนของ 2 ประเทศ ฟนแลนดและสวเดน นาจะมคณภาพชวตทดมความรสกมนคงในการใชชวต

สงทไดเหนจากฟนแลนดและสวเดน

ในสวนระบบบ�านาญ (Pension System) ซงรฐบาลใชในการดแลประชาชนใหไดรบสวสดการอยางครบถวน กลาวไดวามประสทธภาพทงในดานการบรการประชาชนและการบรหารเงนกองทน จากการดงานท Finnish Centre For Pensions (ETK) ประเทศฟนแลนดกอตงเมอ 5 ตลาคม 2504 หรอประมาณ 56 ปแลว เปนหนวยงานอสระ ไมเกยวของกบรฐบาล ท�าหนาทหลายอยางไมวาเปนการประมาณการ การวจยและจดท�าสถตเกยวกบระบบบ�านาญทงหมด ใหบรการทางกฎหมายหรอการท�าหนาทเปนผรวบรวมจดท�ารายงาน/ขอมลของประชาชนเกยวกบเงนบ�านาญรายบคคล (Cleaning house)

ตวอยางเชนถาเราอยใน Pension fund แหงหนง เมอยายงานและไปอยใน Pension fund อกแหง เราไมตองด�าเนนการแจงโอนยายหรอยายเงนบ�านาญตามไป แตเมอเกษยณอายเราแคแจงทท�างานสดทาย ETK ท�าหนาทออกรายงานผลประโยชนและเงนทงหมดใน Pension fund ของเราเอง ซงเปนระบบงานทดและสะดวกมากๆ

ส�าหรบระบบการบรหารเงนกองทนบ�านาญ (Pension fund System) ของฟนแลนดเปนแบบ Earnings-related pension ซงบรหารโดยบรษทเอกชน (Private Pension System) ซงมประสทธภาพดมาก จากการคาดการณของ ETK แมประชาชนจะมอายยนยาวขนผลตอบแทนของการบรหารเงนลงทนโดยรวมมากพอเพยงทรฐบาลน�าไปใหสวสดการแกประชาชนไดโดยไมตองมภาระหรอคาใชจายเพมขน

สงทอยากเหนในไทย

โดยสรปสงทเหนจากการดงานทงประเทศฟนแลนดและสวเดนแมวารฐบาลจะเกบภาษจากประชาชนในอตราทสง แตประชาชนไดรบการดแลจากสวสดการทมากเพยงพอแกการใชชวตทด นอกจากนดวยระบบการบรหารบ�านาญทดประชาชนไดรบความสะดวกและรฐบาล ไมตองมภาระคาใชจายเพมขน สงทอยากเหนจากประเทศไทย ผมเหนวารปแบบของทง 2 ประเทศนาสนใจและเปนประโยชนในการน�ามาปรบใชในประเทศไทย เปนประโยชนในแงประชาชนไดสวสดการ ทดครอบคลมทงการศกษา สขภาพรกษาพยาบาล และมรายไดเพยงพอตลอดชวงอาย ทส�าคญในสวนรฐบาลไมตองมภาระคาใชจายทอาจเพมขนซงอาจกระทบตอฐานะการคลงของประเทศในอนาคต

สงทไดเหนจำกฟนแลนดและสวเดนสงทอยากเหนในไทย

ชเกยรต ธตหรญเจรญผชวยผอ�ำนวยกำรธนำคำรออมสน


ตอเนองจากฉบบทแลวยงคงคางไวทการออกแบบกองทนฯทด และพดถงกลยทธตางๆทถกน�ามาใชออกแบบกองทนใหเกดประโยชนสงสดและมนคงพอทจะเปน หลกประกนใหผทเกษยณไดใชชวตหลงเกษยณอยางมความมนใจและไมประสบตอปญหาทางการเงนหลงจากทไมมงานประจ�า ส�าหรบ คราวทแลวไดทงทายไวในเรองของ การใช วธการตางๆ (Approach) ในการสรางกองทนใหเตบโต โดยเฉพาะอยางยงไดพดถงเหตผล ของการเลอก Bench-mark เพอใหเปนไปตามกลยทธระยะยาวของ กองทนส�ารองเลยงชพฯ การบนไทย

อาจจะมสมาชกหลายคนมองวา การลงทนในแบบ ก�าหนดสดสวนตายตว ทไมใช Flexible Fund นนเปนขอจ�ากดในท Fund Manager จะขาดเครองมอทใชในการมองตลาดเมอยามท หมหรอกระทงมาเยอน แตในความเปนจรงแลวผจดการกองทนฯ หรอ Fund Manager ไดท�ามนผาน กระบวนการลดการถอครองหนในสวนของแทงตราสารทนอยแลว ซง เทากบเปนการปรบสดสวนของการลงทนใน สวนของเงนสดและหน ผมเองจงอยากใหความเขาใจสมาชกฯวา เมอเลอกแผนทเหมาะสมกบความเสยงของตนแลว ไมจ�าเปนตองคอยไปจบจงหวะตลาดเอง ซงผจดการกองทนไดท�าสงเหลานอยภายในระบบอยแลว การไปท�าเองเทากบไปสวนหรอ บวกกบ Fund Manager ทเราจางเขามาท�า Asset Allocation อยแลว นอกจากสมาชกบางทานทมความร เรอง Cash Management ในระบบผกกบการคาดการณ ดชนทแมนย�า กสามารถท�าไดโดยการเขาไปในระบบ และ เลอกแผนลงทนเดมของตน อนนจะไดประโยชนกวา เชน สมมตเหตการณจรง วาดชน คาดการณของปนจะอยในชวง 1400-1600 จด เมอเหนวาดชนเขาใกล 1600 จดมากแลว แตยงไมถง วนท 1 เมษา หรอ 1 ตลา ทเปนวนทมการ Rebalance เองของระบบ สมาชก อาจอาศยจงหวะในชวงท ดชนตลาดหลกทรพยขนมาสงสด โดยเขาไปท�าการ เลอกแผนลงทนเดมของตน และ ท�าเชนเดยวกนในตอนทตลาด ต�าสดทไดคาดการณไว กจะไดประโยชนสงสดจากความผนผวนของตลาด

เมอพดถง การเขาไปRe-balance ซง ท�าใหสมาชกตองเขาใจกลไกอนนในระบบวา ออกแบบมาเพออะไร ส�าหรบ บางกองทน ทมการออกแบบ Pure Product บางทไมไดมการ Re-balance ใหสมาชกฯ เพราะมองวาท�าใหสมาชกเสยโอกาสในการทจะปลอยใหกองทนโตไปโดยแยกจากกน ในทางปฏบตแลวมองไดเฉพาะชวงทเปนตลาดกระทงเทานน ในชวงของตลาดหม การไมมการRe-balance จะท�าใหภาวะ ผลตอบแทนตดลบมสงกวา (Draw Down) กองทนจะท�าการ Re-balance 2 ครงใน 1 ป เนองจากการลงทนใน กองทนในแบบ Composite Benchmark มปรบสดสวนวนตอวน ซงมทงขอดและขอเสย ขอดคอคงวนย ใหเปนไปตามเจตจ�านงคของสมาชกฯ แตในสวนของผลตอบแทน การไมยอมปลอยใหสดสวนใหมความผนผวนของ กลายเปน การเสยโอกาสทจะเพม งบประมาณของความเสยง (Risk Budget)อนเกดจากการปลอยใหหลดกรอบ รายวนและใชกรอบราย 2ครงตอป นอกจากระยะยาวจะท�าใหผลตอบแทนหรอ จ�านวนหนวยมากขนกวาการท�าทกวนแลว ยงเปนสวนทลดคาใชจายในการ ซอ ขาย อนเปนคาใชจายททกคนมองขามแตกลบมผลกบการออมระยะยาวของตน นอกจาก การRe-balance จะเปนเครองมอทชวยลดความผนผวนแลว การใช Re-balance ในกรอบของคาเงน ส�าหรบคนทเลอกแผนการลงทนทมตางประเทศดวย ยงเปนการเพมผลตอบแทนอนเกดจากอตราแลกเปลยนในระยะยาวดวย เนองจาก การRe-balance คอเครองมอพนฐานทสญของกองทนประเภท Hedge Fund ทใชในการสรางผลตอบแทนแบบ Absolute ใหกบผลตภณฑประเภทคาเงน ทมการจ�ากด ความเสยงทแนนอน ดวย ตราสารอนพนธ ซงกองทนส�ารองเลยงชพ ไมไดลงทนในอนพนธแตการยมกลไกบางสวนของการท�างานมาปรบใขในกลยทธ ของการลงทนผานตลาดตราสารทน ทตองมการรบบรหนวยลงทน เปนเงนสกลอนดวย ซงสมาชกทเลอกแผนการลงทนทมตางประเทศ สวนนผสมดวยจะเรมเหนการท�างานของกลไกดงกลาวปรากฏผลแบบมนยส�าคญ หลงจากชวง2 ป ผานไป

ไมใชแคเงนเกษยณแตคอความมงคงNot just pension but wealth

ม.ล.กวน ศรธวชบรษท กำรบนไทย จ�ำกด (มหำชน)

ตอจากฉบบท 54


Documents

กองทุน สำ รองเลี้ยงชีพเร ออากาศเอก กนก ทองเผ อก 3. นายสมช ย จร งธนะก จ