อ.อารยา อินชัน คณะวิชาสามัญ

ภูมิเศรษฐศาสตร์ภาคตะวันตก

1. ลักษณะทางภูมิศาสตร์

2. ทรัพยากรธรรมชาตแิละประชากร

3. เศรษฐกิจ

4. สังคม วฒันธรรม และประเพณี

5. ปัญหาที่ส าคัญ

5. ภาคตะวันตก มี 5 จังหวดั

1. ที่ตั้ง ขนาด พรมแดน

ภาคตะวันตกของประเทศไทยมี 5 จงัหวัด ประกอบด้วย จังหวัดตาก กาญจนบุรี ราชบุรี เพชรบุรี และประจวบคีรีขนัธ์ มีที่ตั้งทางภูมิศาสตร์

อยู่ที่ระหว่างละติจูดที่ 11 องศาถึง 17 องศาเหนือ และลองจิจดู 98 องศา15 ลิปดาตะวันออกถึง 100 องศาตะวันตก

ภาคตะวันตกมีพื้นที่ทั้งสิ้นประมาณ 53,679.02 ตารางกิโลเมตรจังหวัดที่มีพื้นที่มากที่สุด คือ จังหวัดกาญจนบุรี จังหวัดที่มีพื้นที่น้อยที่สุด

คือ ราชบุรี

พรมแดนของภาคตะวันตก

1. ทิศเหนือของภาค ที่จังหวัดตาก ติดกับภาคเหนือของประเทศ

2. ทิศตะวันออกของภาค ที่จังหวัดตาก กาญจนบุรี ราชบุร ีและเพชรบุรี ติดกับภาคกลาง

ของประเทศ และติดกับอ่าวไทยที่จังหวัดเพชรบุรีและประจวบคีรีขนัธ์

3. ทิศตะวันตกของภาค ครอบคลุมด้านตะวันตกของทุกจังหวัดติดกับพม่า

4. ทิศใต้ของภาค ที่จังหวัดประจวบคีรีขนัธ์ ติดกับภาคใต้ของประเทศ

ภูมิประเทศของภาคตะวันตก

1. บริเวณเทือกเขาสลับกับหุบเขา เทือกเขาที่ส าคัญได้แก่ เทือกเขาถนนธงชัย เทือกเขา

ตะนาวศรี

2. บริเวณที่ราบลุ่มแม่น้ า ได้แก่ แมน่้ าแควน้อย แม่น้ าแควใหญ่

3. บริเวณที่ราบตอนกลาง เป็นที่ราบลูกฟูกสลับกับแม่น้ าสายสั้นๆ และเนินเขา ใช้ในการท า

ไร่ อ้อย มนัส าปะหลัง

4. บริเวณที่ราบชายฝั่งทะเล จังหวัดเพชรบุรี ประจวบคีรีขนัธ์มคีวามยาวชายฝั่งประมาณ 315 กิโลเมตร บริเวณชายฝั่งมีเกาะต่างๆ มากมาย

เช่น เกาะนมสาว เกาะทราย และมีอ่าวที่ส าคัญคือ อ่าวมะนาว

เทือกเขาที่ส าคัญ

1. เทือกเขาถนนธงชัย เป็นเทือกเขาที่ต่อเนื่องมาจากภาคเหนือ เป็นพรมแดนธรรมชาติกั้น

ระหว่างไทยกับพม่ายอดเขาที่สูงที่สุดคือ

เขาใหญ่ อยู่ในพื้นทีก่าญจนบุรี สงูประมาณ 1,645 เมตร เทือกเขาถนนธงชัยมี

ความส าคัญคือท าหน้าที่เป็นสันปนัน้ า

2. เทือกเขาตะนาวศรี เริ่มต้นจากเขาใหญ่บริเวณที่บรรจบกับเทือกเขาถนนธงชัย เป็น

พรมแดนทางธรรมชาติกั้นระหว่างไทยกับพม่า มีความยาว 843 กิโลเมตร ยอดเขาที่สูงที่สุดคือ ยอดงะยันนิวยวกตอง

สูงประมาณ 1,412 เมตร อยู่ในจงัหวัดเพชรบุรี มีด่านที่ส าคัญคือ

ด่านเจดีย์สามองค์ ด่านบ้องตี้

ภูมิอากาศ

ภาคตะวันมีภูมิอากาศแบบทุ่งหญ้าสะวันนา มีปริมาณน้ าฝน

น้อยเนื่องจากเทือกเขาถนนธงชัย ตะนาวศรีก าบังลมท าให้เป็นเขต

อับฝน

ภูมิอากาศแบ่งได้เป็น 2 บรเิวณ คือ

1. บริเวณตอนเหนือของภาค จังหวัดตาก กาญจนบุรี ราชบรุี ร้อน

มากในฤดูร้อน หนาวมากในฤดูหนาวเนื่องจากห่างจากทะเล

2. บริเวณตอนใต้ของภาค จังหวัดเพชรบุรี ประจวบคีรีขันธ์มีพื้นที่ติด

กับทะเล แต่ละฤดูไม่แตกต่างกัน มีปริมาณน้ าฝนมากกว่าตอน

เหนือเนื่องจากได้รับอิทธิพลของทะเล

ทรัพยากรธรรมชาติและประชากร

2.1 ทรัพยากรป่าไม้

ทรัพยากรป่าไม้ ภาคตะวันตกมีพื้นที่ป่าไม้รองจากภาคเหนือ จังหวัดที่มี

พื้นที่ป่าไม้มากที่สุดในภาคตะวันตก คือจงัหวัดตาก จงัหวัดที่มีพื้นที่ป่า

น้อยที่สุดในภาค คือ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ป่าไม้ที่พบเป็นประเภท

ป่าดงดิบ ป่าไผ่ และป่าเบญจพรรณ

2.1 ทรัพยากรดิน

ดินในภาคตะวันตกแบ่งได้เป็น 5 บริเวณดังนี้

1.บริเวณที่สูงและภูเขา มีลักษณะเป็นดินร่วนและดินเหนยีวปนทรายและมีเศษหินปูน สภาพดินค่อนข้าง

สมบูรณ์ ปลูกพืชไร่

2. บริเวณที่ราบเชิงเขา มีลักษณะเป็นดินตะกอนเนื้อดินร่วนปนทราย ใช้ท านา

3. บริเวณที่ลูกฟูก มีลักษณะเป็นดินร่วนทับถมอยู่บนเหนยีว ปลูกพืชไร่

4. บริเวณที่ราบชายฝั่งแม่น้ า มีลักษณะเป็นดินตะกอนที่ถูกพัดพา ปลูกพืชไร่ พืชสวนครัว

5. บริเวณที่ราบชายฝั่งทะเล บริเวณชายหาด มีลักษณะเป็นดินทราย

ปลูกมะพร้าว เล้ียงสัตวท์ะเลและท านาเกลอื

2.3 ทรัพยากรแร่ธาตุ

ภาคตะวันตก ถือเป็นภาคที่มีความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุทั้งแร่โลหะแร่อโลหะ โดยแร่ที่พบ

และมีการขุดมาใช้จนมีความส าคัญต่อเศรษฐกิจของภาคตะวันตก เช่น แร่ดีบุก ในจังหวัดตาก

กาญจนบุรี และราชบุรี แร่ตะกั่วในจงัหวดักาญจนบุรี แร่ฟูลออไรต์ในจงัหวัดกาญจนบุร ีราชบุร ี

แร่รัตนชาติในจงักาญจนบุรี แร่สงักะสีในจังหวัดตาก

2.4 ทรัพยากรน้ า

1. แหล่งน้ าบนดิน ซึ่งมีทั้งแหล่งน้ าตามธรรมชาติและแหล่งน้ าที่มนุษย์สร้างขึ้นแม่น้ าที่ส าคัญ

- แม่น้ าแควน้อยหรอืแม่น้ าไทรโยค ต้นก าเนิดจากภูเขาในจังหวัดกาญจนบุรี

- แม่น้ าแควใหญ่หรือแม่น้ าศรีสวัสดิ์ ต้นก าเนิดจากเทือกเขาถนนธงชัย

- แม่น้ าแม่กลอง ต้นก าเนิดจากจุดบรรจบกันของแม่น้ าแควน้อยและแควใหญ่

- แม่น้ าเมย ต้นก าเนิดอยู่ในพม่า แล้วไหลเข้าสู่ประเทศไทยทางจังหวัดตาก

- แม่น้ าปราณบุรี ต้นก าเนิดจากจังหวัดเพชรบุรี

- แม่น้ าเพชรบุรี ต้นก าเนิดและไหลลงสู่อ่าวไทยในจังหวัดเพชรบุรี

เขื่อนที่ส าคัญ

1. เขื่อนภูมิพล กั้นแม่น้ าปิง อยู่ในจังหวัดตาก ประโยชน์ในการทดน้ าและผลิต

ไฟฟ้า

2. เขื่อนวชิราลงกรณ์ กั้นแม่น้ าแควน้อย อยู่ในจังหวัดกาญจนบุรี ประโยชน์ใน

การทดน้ าและผลิตไฟฟ้า

3. เขื่อนศรีนครินทร์ กั้นแม่น้ าแควใหญ่ อยู่ในจังหวัดกาญจนบุรี ใช้ประโยชน์ใน

การทดน้ าและผลิตไฟฟ้า

4. เขื่อนท่าทุ่งนา กั้นแม่น้ าแควใหญ่ อยู่ในจังหวัดกาญจนบุรี ประโยชน์เปน็อ่าง

เก็บน้ า

5. เขื่อนแก่งกระจาน กั้นแม่น้ าเพชรบุรี อยู่ในจังหวัดเพชรบุรี ใช้ประโยชน์ในการ

ทดน้ าและผลิตไฟฟ้า

6. เขื่อนปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ประโยชน์ทดน้ า

ประชากรในภาคตะวันตก

ประชากรในภาคตะวันตกมีปริมาณเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง จากข้อมูลสถิติ

จังหวัดราชบุรีมีประชากรสูงที่สุดในภาค ส่วนจังหวัดที่มีประชากรน้อยที่สุดในภาคคือ จังหวัด

เพชรบุรี

ความหนาแนน่ของประชากร จังหวัดที่มีความหนาแน่นมากที่สดุ คือจังหวัดราชบุรี และจังหวัดที่มี

ความหนาแนน่น้อยที่สุด คือ จังหวัดตาก

โครงสร้างอายขุองประชากรภาคตะวันตกจากข้อมูลสถิติพบว่าในภาคตะวันตกมีประชากรวัยท างาน

มากกว่าประชากรนอกวัยท างาน

กิจกรรมทางเศรษฐกิจ

1. เกษตรกรรม

- การปลูกพืช ได้แก่ ข้าว อ้อย สับปะรด มันส าปะหลัง มะนาว มะพร้าว

2. การปศุสัตว์

- โค สุกร และไก่

3. การประมง

- มีทั้งประมงน้ าลึก ประมงน้ ากร่อยและประมงน้ าจืดและการเพาะเลี้ยงชายฝั่ง

2. อุตสาหกรรม

ส่วนใหญ่เป็นอุตสาหกรรมการเกษตรที่ใชว้ัตถุดิบในท้องถิน่มาแปรรูป

เช่น แปรรูปผลิตภัณฑ์มันส าปะหลัง อุตสาหกรรมน้ าตาลทรายและอุตสาหกรรมในครัวเรือน เช่น

การผลิตโอ่งในจังหวดัราชบุรี

3. การท่องเที่ยวมีแหล่งท่องเที่ยวที่หลากหลายทั้งทางธรรมชาติ วัฒนธรรม และประวัติศาสตร์

4. การค้าชายแดนมีพรมแดนติดต่อกับประเทศพม่า บริเวณจังหวัดกาญจนบุรี ประจวบคีรีขันธ์ และราชบุรี

สังคม วัฒนธรรมและประเพณี

1. ศาสนา ส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ รองลงมา คือ ศาสนาครสิต์และศาสนาอิสลาม

2. เชื้อชาติ ประชากรภาคตะวันตกส่วนใหญ่เป็นชาวไทยเชื้อสายไทย มีเพียงส่วนน้อยที่อาศัย

อยู่ในบริเวณที่ติดกับประเทศพม่าที่มีเชื้อสายไทยใหญ่ มอญ พม่า และละว้า นอกจากนี้

ภาคตะวันตกยังมชีนกลุ่มน้อยอาศัยอยู่ โดยแบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือชาวไทยภูเขาเผ่าต่างๆ เช่น มูเซอกะเหรี่ยง ส่วนชนกลุ่มนอ้ยที่อาศัยบนที่ราบ เช่น ไทยยวน ลาวโซง่

3. ภาษา ใช้ภาษากลาง ซึ่งบางแห่งจะออกส าเนียงท้องถิน่ นอกจากนี้ในชนกลุ่มน้อยยงัมีการใช้

ภาษาของตนเอง เชน่ ภาษากะเหรี่ยง ลาว

4. การแต่งกายและอาหาร

การแตง่กายของภาคตะวันตกมีลักษณะเช่นเดียวกับภาคกลาง คือแต่งกายตามสมัยนิยม

ส่วนอาหารก็เหมือนอาหารของภาคกลาง

5. ประเพณี

ประเพณีของภาคตะวันตกได้รับอิทธิพลจากแหล่งต่างๆ คือ จากประเทศพม่าจาก

ภาคเหนือ และจากภาคกลาง ซึง่ถูกน ามาใช้อย่างผสมผสานกนัอย่างเหมาะสมนอกจากนี้ยงั

ได้รับอิทธิพลจากศาสนา คือ ศาสนาพุทธ ส่วนประเพณีที่เป็นที่นิยมของภาคตะวันตก เชน่

ประเพณีสงกรานต์ การแข่งเรือ

ปัญหาส าคัญ

1. ปัญหาด้านความเสื่อมโทรมของทรัพยากรธรรมชาติ

- การลดลงของป่าไม้ เนื่องจากการลักลอบตัดไม้

- การลดลงของแร่ธาตุ เนื่องจากการปลอ่ยน้ าเสียของโรงงาน เช่น กรณีโรงงานน้ าตาล

ปล่อยน้ าเสียลงสู่แมน่้ าแม่กลอง เป็นต้น

2. ปัญหายาเสพติด

ภาคตะวันตก เป็นอกีภาคหนึ่งที่มีการเพาะปลูก ผลิต และจ าหน่าย ยาเสพติด โดยเฉพาะ

ตามบริเวณแนวพรมแดนไทย-พม่า

เขื่อนในภาคตะวันตก จังหวัดตาก เขือ่นภูมิพล(เขือ่นยันฮี): กั้นแม่น้้าปิง ที่ต้าบลสามเงา อ้าเภอสามเงา ความจุของน้้าในอ่าง13,462 ลูกบาศกเ์มตรประโยชน์ท่ีได้จากการสร้างเขือ่น1.ผลิตกระแสไฟฟ้าได้ 560,000 กิโลวัตต์2.ใช้ในการชลประทานในฤดูฝน 1,500,000 ไร่ ฤดูแลง้ 2,500,000 ไร่3.ใช้เป็นแหลง่เพาะพันธ์ปลา และการประมง

จังหวัดกาญจนบุรีเขือ่นศรีนครินทร(์เขื่อนเจ้าเณร)

: กั้นแม่น้้าแควใหญ่ ทีต่า้บลท่ากระดาน อ้าเภอศรีสวัสดิ์ ความจุของน้้าในอ่าง 8,860 ล้านลกูบาศกเ์มตรประโยชน์ที่ได้จากการสร้างเขือ่น1.ผลิตกระแสไฟฟ้าไดป้ีละ 720,000 กิโลเมตร2.ใช้ในการชลประทานช่วยในด้านเกษตรกรรมครอบคลุมพื้นที่ 1 ล้านไร่3.ช่วยป้องกันน้้าท่วม4.ใช้ในการคมนาคม และการประมง

เขื่อนเขาแหลม: กั้นแม่น้้าแควน้อย อ.ทองผาภูม ิความจุของน้้าในอ่าง 8,860 ล้านลูกบาศก์เมตรประโยชน์ที่ได้รับจากการสร้างเขื่อน1.ใชใ้นการชลประทาน2.ใชผ้ลิตกระแสไฟฟ้า3.ช่วยป้องกันน้้าท่วม

เขื่อนวชิราลงกรณ์: กั้นแม่น้้าแม่กลอง ทีต่้าบลม่วงชุม อ้าเภอท่าม่วง (ไม่มีอ่างเก็บน้้า)ประโยชน์ที่ได้จากการสร้างเขื่อน1.ใชก้ารชลประทาน สามารถช่วยในการเพาะปลูกได้ถึง 2,500,000 ไร่ ของโครงการแม่กลองใหญ่2.ใช้ประโยชน์ในการประมง3.ใช้ระบายน้้า ปอ้งกนัน้้าท่วม และไล่น้้าเสียในแม่น้้าแม่กลอง

. เขื่อนท่าทุ่งนากั้นแม่น้้าแควใหญ่ ต้าบลช่องสะเดา อ้าเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี ความจุของอ่างเก็บน้้า 55 ล้านลูกบาศก์เมตรประโยชน์ที่ได้จากการสร้างเขื่อน1.ใชใ้นการชลประทานเพื่อการเกษตรกรรม2.ใชใ้นการประมง

จังหวัดเพชรบุรีเขื่อนเพชร: กั้นแม่น้้าเพชรบุรี ที่ต้าบลท่าคอย อ้าเภอท่ายาง (ไม่มีอ่างเก็บน้้า)

ประโยชน์ที่ได้รับจากการสร้างเขื่อน1.ใช้เป็นเขื่อนทดน้้าเพื่อเกษตรกรรม2.ใช้ในการประมงเขื่อนแก่งกระจาน: กั้นแม่น้้าเพชรบุรี ที ่ต้าบลสองพี่น้อง อ้าเภอท่ายาง ความจุของน้า้ในอ่าง 710 ล้านลูกบาศก์เมตรประโยชน์ที่ได้รับจากการสร้างเขื่อน1.ใช้ในการชลประทานเพื่อเกษตรกรรม2.ใช้ในการประมง3.ใช้เป็นสถานที่ท่องเที่ยว4.ใช้ผลิตกระแสไฟฟ้า

จังหวัดประจวบคีรีขันธ์เขื่อนปราณบุรี: เปิดใช ้พ.ศ. 2524 กั้นแม่น้้าปราณบุร ีที่อ้าเภอปราณบุร ีความจุของน้้าในอ่าง 445 ล้านลูกบาศก์เมตรประโยชน์ที่ไดร้ับจากการสร้างเขื่อน1.ใช้ในการชลประทานเพือ่เกษตรกรรม2.ใช้ในการประมง

เขื่อนยางชุม: เปิดใช้ พ.ศ.2523 กั้นคลองกุยที่บริเวณซอกเขาหาดเชือก ที่ต้าบลหาดขาม อ้าเภอกุยบุรี ความจุของอ่างเก็บน้้า 32 ล้านลูกบาศก์เมตร ประโยชน์ที่ได้รับจากการสร้างเขื่อน1. ใช้ในการชลประทานเพื่อเกษตรกรรม2. ใช้เป็นแหล่งเพาะพันธ์ปลา3. ช่วยบรรเทาอุทกภัยในบริเวณลุ่มน้้า4. ช่วยบรรเทาความเดือดร้อนจากน้้าเค็มในฤดูแล้ง