คานา

หนงสอ เรอง “หลกกฎหมายทเกยวของกบการจดทะเบยน

สทธและนตกรรม ชดประมวลกฎหมายแพงและพาณชย” เลมนเปนองคความรทไดจากการแสวงหาความรจากขอกฎหมาย ระเบยบ คาสง ประสบการณ/ปญหาทพบจากการปฏบตงาน ซงเปนการดาเนนการ

จดการความรตามแผนการจดการความร (KM Action Plan) ของกรมทดน ประจาปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๐

ความรทไดนามารวบรวมไวในหนงสอเลมน เปนองคความร

ชดแจง (Explicit Knowledge) และเปนองคความรทฝงลกในตวคน (Tacit Knowledge) ทใชในการปฏบตงานเกยวกบหลกกฎหมาย ทเกยวของกบการจดทะเบยนสทธและนตกรรม ชดประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย อนนบเปนความรททรงคณคาและเปนประโยชนทควรถายโอนความรใหแกขาราชการกรมทดนรนตอไปไดศกษาหาความร เพอใชในการปฏบตงานและตอยอดความรเผยแพรภายในองคกร ซงจะชวย

ใหคนในองคกรสามารถเขาถงความรและพฒนาตนเองใหเปนผร รวมทงใชปฏบตงานและอางองไดสะดวกรวดเรว

กรมทดนหวงเปนอยางยงวา องคความรททรงคณคาในหนงสอ

เลมนจะเปนประโยชนตอการปฏบตงานของขาราชการกรมทดนและผสนใจศกษาหาความร สามารถนาไปสการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพและขยายผลตอยอดความรตอไปไดอก

สานกมาตรฐานการทะเบยนทดน กองฝกอบรม กรมทดน กระทรวงมหาดไทย กรกฎาคม ๒๕๖๐

สารบญ

เรอง หนา

• ความหมายและลกษณะของนตกรรม ๑

• องคประกอบของนตกรรม ๒

• การสอบสวนสทธและความสามารถของคสญญา ๓

• ความแตกตางระหวางโมฆะกรรมกบโมฆยกรรม ๖

• บคคลตามกฎหมาย ๗

• บคคลซงกฎหมายคมครองในการใชสทธทานตกรรม ๗

• การทานตกรรมของผเยาว ๘

• ประเภทผแทนโดยชอบธรรมของผเยาว ๑๒

• การสอบสวนสทธและความสามารถของผเยาว ๑๒

• แผนภมการทานตกรรมของผเยาว ๑๔

• สรปการทานตกรรมของผเยาว ๑๕

• การทานตกรรมของผเยาวแตละประเภทจดทะเบยน ๒๒

• การทานตกรรมของคนไรความสามารถ ๓๒

• อานาจในการทานตกรรมของผอนบาลเกยวกบทรพยสน ๓๓ ของผไรความสามารถ

• แผนภมการทานตกรรมของคนไรความสามารถ ๓๖

• สรปการทานตกรรมของคนไรความสามารถ ๓๗

• การทานตกรรมของคนไรความสามารถแตละประเภทจดทะเบยน ๔๔

เรอง หนา

• ความสามารถในการทานตกรรมของคนเสมอนไรความสามารถ ๕๔

• แผนภมการทานตกรรมของคนเสมอนไรความสามารถ ๕๖

• สรปการทานตกรรมของคนเสมอนไรความสามารถ ๕๗

• การทานตกรรมของคนเสมอนไรความสามารถแตละ ๖๐ ประเภทจดทะเบยน

• การทานตกรรมของนตบคคล ๖๘

• ประเภทของนตบคคล ๖๘

• สทธและหนาทของนตบคคล ๗๑

• การจดการนตบคคล ๗๑

• การสอบสวนสทธและความสามารถของนตบคคล ๗๓

• ประเภท/ผแทน และการดาเนนการของนตบคคลแตละประเภท ๗๕

• ความหมาย และประเภทของวด ๘๑

• ทดนของวด ๘๑

• การทานตกรรมเกยวกบทดนของวด ๘๒

• ผแทนของวด ๘๓

• การทานตกรรมเกยวกบทดนของวดแตละประเภทจดทะเบยน ๘๕

๑

หลกกฎหมายทเกยวของกบการจดทะเบยนสทธและนตกรรม ชดประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

● ความหมายและลกษณะของนตกรรม

“นตกรรม” หมายความวา การใด ๆ อนทาลงโดยชอบ

ดวยกฎหมายและดวยใจสมครมงโดยตรงตอการผกนตสมพนธขนระหวาง

บคคล เพอจะกอ เปลยนแปลง โอน สงวน หรอระงบซงสทธ

ลกษณะของนตกรรมประกอบดวย ดงน

๑. เปนการกระทาการ ตองมการกระทาของบคคลทเกดจาก

ความคด การตดสนใจ และการกระทาเพอแสดงใหเหนความตองการ

ตามทไดตดสนใจตามขนตอนหรอกระบวนการในการกอเจตนานนเอง ซง

การกระทานนจะถอเปนการกระทาได บคคลนนจะตองกระทาไดโดยรสก

ในสงทตนกระทา

๒. เปนการกระทาทชอบดวยกฎหมาย หมายถง มกฎหมาย

รบรองการกระทาดงกลาว นตกรรมนนตองไมขดตอกฎหมาย ความสงบ

เรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน

๓. ตองทาโดยสมครใจ หมายความวาบคคลนนไดกระทานตกรรม

ไปโดยการตดสนใจของตนเอง คอตดสนใจทจะทาเองมไดกระทาไปเพราะถก

หลอกลวงหรอเรยกเปนภาษากฎหมายวาถกกลฉอฉล มไดกระทาไปเพราะ

การถกบงคบอนเปนเรองของการขมข หรอมไดกระทาไปเพราะความเขาใจผด

๒

แตไดกระทาดวยการตดสนใจของตนเองโดยไมมปจจยอนมาทาใหความ

ประสงคทแทจรงนนเปลยนแปลง

๔. ตองการกอใหเกดผลในทางกฎหมาย จะตองอยทเจตนา

หรอความตองการของผทานตกรรมวาตองการมงใหเกดผลทางกฎหมาย

หรอไม มเปาหมายหรอวตถประสงคในทางกฎหมายหรอไม

๕. เปนผลผกพนระหวางบคคล การทานตกรรมทาจากบคคล

ความผกพนทางกฎหมายหรอนตสมพนธทเกดขนจงเกดระหวางบคคลเทานน

๖. ผลนนกคอความเคลอนไหวในสทธ ซงอาจจะเปนการ

๖.๑ การกอใหเกดสทธทยงไมม

๖.๒ การเปลยนแปลงสทธทเคยมแลวเปนอยางอน

๖.๓ โอนสทธทเคยมใหกบบคคลอน เชน การโอนสทธ

เรยกรอง โอนสทธการรบจานอง โอนสทธการเชา เปนตน

๖.๔ สงวนสทธทเคยมใหเกดความมนคง เชน การคาประกน

การจานอง เปนตน

๖.๕ ระงบสทธทเคยมหรอเคยกอขนไว การบอกเลกสญญา

การบอกลางโมฆยะกรรม

● องคประกอบของนตกรรม

องคประกอบของนตกรรม ม ๒ อยาง ดงน

๒.๑ องคประกอบทเปนสาระสาคญ ถาขาดองคประกอบ

อยางใดอยางหนงดงตอไปนแลว นตกรรมกจะไมเกด ไดแก

๓

๒.๑.๑ บคคล บคคลกระทานตกรรมไดตองมความร

สานกในส งทตนกระทา ตองเปนผ ร คดรอบคอบ มความสามารถดแล

ผลประโยชนของตนเองได

๒.๑.๒ วตถประสงค การทานตกรรมนนตองเปนการ

กระทาท “มง” ตอผลอะไรสกอยาง โดยการกระทานนตองมเปาหมาย

หรอวตถประสงคเสมอ

๒.๑.๓ แบบ เปนวธการในการทานตกรรม

๒.๑.๔ เจตนา คอ มการกระทาทเกดจากความตองการ

โดยสมครใจของผทานตกรรมเอง

๒.๒ องคประกอบเสรม เปนองคประกอบทผ ทานตกรรม

อาจกาหนดเพมเตมเขามาในนตกรรม ซ งเมอกาหนดเขามาแลวกจะ

กลายเปนเนอหาสวนหนงของนตกรรม ไดแก

๒.๒.๑ เงอนไข คอ การนาเอาเหตการณในอนาคตท

ไมแนนอนมากาหนดเกยวกบความเปนผลหรอสนผลของนตกรรม

๒.๒.๒ เงอนเวลา คอ การนาเอา “เวลา” อนเปน

เหตการณในอนาคตทแนนอนมากาหนดเกยวกบความเปนผลหรอสนผล

ของนตกรรม

• การสอบสวนสทธและความสามารถของคสญญา

ในการทานตกรรมเกยวกบอสงหารมทรพยตามประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย ซงจะตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงาน

เจาหนาทนน กอนทจะมการจดทะเบยนสทธและนตกรรม พนกงานเจาหนาท

๔

จะตองสอบสวนสทธและความสามารถของบคคลทมายนคาขอ ตลอดจน

ความสมบรณของนตกรรมเปนลาดบแรก เพอใหทราบถงสทธ ความสามารถ

ในการใชสทธของคสญญาหรอผยนคาขอ วามสทธและความสามารถตามท

จะมาขอใหเจาหนาทดาเนนการใหตามความประสงคหรอไม

“สทธ” คอ ประโยชนสวนไดเสยทกฎหมายรบรองและ

คมครอง อนเปนการผกพนบคคลผมหนาทใหกระทาการหรองดเวนกระทาการ

อยางใดอยางหนง เพอประโยชนผทรงสทธ “สทธ” เปน “ประโยชน”

เพราะเจาของสทธยอมสามารถใชสทธใหเปนประโยชนแกตนในทางตาง ๆ ได

กลาวคอสามารถครอบครองใชสอย จาหนาย จายโอน หรอจะทาอะไร ๆ

ตามใจชอบได ถาหากการกระทานนไมฝาฝนกฎหมายและไมละเมดสทธ

ของบคคลอน

“ความสามารถของบคคล” บคคลมสทธแลวใชวาจะทา

อะไรตามใจชอบไดทกอยางโดยไมมขอกาหนด แตบคคลน นจะตองม

ความสามารถดวย ซงม ๒ ประเภท ดงน

๑. ความสามารถในการถอสทธ หมายถง ความสามารถของ

บคคลทจะเปนเจาของสทธได ไมวาจะเปนตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย หรอประมวลกฎหมายทดน เชน บคคลตางดาวไมอาจไดมาซง

กรรมสทธในทดนในประเทศไทยได นอกจากจะมกฎหมายพเศษยกเวนไว

หรอมาตรา ๑๙ แหงพระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. ๒๕๒๒ แกไขเพมเตม

โดยพระราชบญญตอาคารชด (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๔ ปจจบนคนตางดาว

สามารถถอกรรมสทธในหองชดได โดยปฏบตตามหลกเกณฑทกฎหมายกาหนดไว

๕

๒. ความสามารถในการใชสทธ หมายถง ความสามารถใน

การทบคคลจะใชสทธทมอยใหเกดประโยชนแกตนเอง แตในเรองการใชสทธน

กฎหมายกาหนดขอจากดไวมากมาย เพราะวาการใชสทธของแตละบคคล

อาจกระทบกระเทอนถงสทธของบคคลอนได

“ความสมบรณของนตกรรม” นตกรรม หมายถง การกระทา

ของบคคลทชอบดวยกฎหมายและดวยใจสมครมงโดยตรงตอการผกนตสมพนธ

ขนระหวางบคคล เพอกอใหเกดความเคลอนไหวแหงสทธ นตกรรมจะมผล

สมบรณตองกระทาใหถกหลกเกณฑตามกฎหมายกาหนดไว คอ วตถประสงค

ของนตกรรมไมตองหามชดแจงโดยกฎหมาย ไมเปนการพนวสย ไมเปน

การขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน หากกระทา

การฝาฝนวตถประสงคดงกลาว นตกรรมนนเปนโมฆะ คอเสยเปลาไมม

ผลบงคบตามกฎหมาย ความสมบรณของนตกรรมททาขนม ๓ กรณ คอ

๑. กรณทนตกรรมกระทาขนถกตองตามหลกเกณฑทกฎหมาย

กาหนดทกประการ ยอมสมบรณมผลใชบงคบ

๒. กรณนตกรรมทกระทาขนมขอทอาจเสอมเสยบางประการ

กฎหมายจงเขาคมครองปกปองสทธของฝายทเสยเปรยบ โดยกาหนดให

นตกรรมนนมผลสมบรณตลอดไปหรอสนผลไป สดแทแตฝายทเสยเปรยบ

นนจะเลอก เรยกวานตกรรมทเปนโมฆยะ

๓. กรณนตกรรมทกระทาขนไมถกตองตามหลกเกณฑทกฎหมาย

บญญตในเรองทเปนสาระสาคญ จงตกเปนโมฆะ ซงเหตแหงโมฆะกรรม

อนเกดจากวตถประสงคของนตกรรม แบงเปน ๓ กรณ

๖

๓.๑ นตกรรมมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดย

กฎหมาย

๓.๒ นตกรรมมวตถประสงคเปนการพนวสย คอ ทาในสงท

เปนไปไมได

๓.๓ นตกรรมมวตถประสงคเปนการขดตอความสงบ

เรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

• ความแตกตางระหวางโมฆะกรรมกบโมฆยะกรรม

โมฆะกรรม โมฆยะกรรม

๑. เปนการกระทาทเสยเปลามา

แตตนไมมผลอยางใดในกฎหมาย

๒. เสยเปลาทนทโดยไมตองบอกลาง

๓. ผมสวนไดเสยโดยทวไปมสทธ

กลาวอางความเสยเปลาได เชน

เจาหน

๔. ไมอาจใหสตยาบนได เพราะเปน

การกระทาทเสยเปลามาแตตน

๕. การกลาวอางถงความเสยเปลา

ไมมกาหนดอายความหรอ

กาหนดเวลา

๑. เปนนตกรรมทมผลใชไดจนกวา

จะถกบอกลาง

๒. เสยเปลาเมอมการบอกลาง

ใหตกเปนโมฆะ

๓. ผมสทธบอกลางไดตองเปน

บคคลทกฎหมายกาหนดไว

โดยเฉพาะ ผมสวนไดเสยทวไป

ไมมสทธบอกลาง

๔. อาจใหสตยาบนได

๕. มกาหนดเวลาบอกลาง ถาไม

บอกลางภายในกาหนด เปนอน

หมดสทธ

๗

• บคคลตามกฎหมาย “บคคล” หมายถง สงซงสามารถมสทธและหนาทไดตามกฎหมาย แบงเปน ๒ ประเภท ๑. บคคลธรรมดา หมายถง คนซงมสทธและหนาทตามกฎหมาย แตจะมสทธและหนาทตามกฎหมายไดกตอเมอมสภาพบคคลแลว ๒. นตบคคล หมายถง กลมบคคลหรอองคกรซงกฎหมาย

บญญตใหเปนบคคลอกประเภทหนงทไมใชบคคลธรรมดาและมสทธและ

หนาทตามกฎหมาย

• บคคลซงกฎหมายคมครองในการใชสทธทานตกรรม บคคลบางประเภทถกขอจากดโดยธรรมชาตหรอกฎหมาย

กาหนดความสามารถในการใชสทธทานตกรรมไว ทาใหเกดผลตอนตกรรม

ททาไป ดงนน เจาพนกงานทดนจงตองสอบสวนใหไดวาบคคลทมาขอจด

ทะเบยนนนเปนบคคลซงกฎหมายถอวาเปนผหยอนความสามารถในการใช

สทธทานตกรรมหรอไม ผหยอนความสามารถทกฎหมายกาหนดไวในการ

ควบคมการทานตกรรมเพอประโยชนของบคคลนน ม ๓ ประเภท คอ

๑. ผเยาว

๒. คนไรความสามารถ

๓. คนเสมอนไรความสามารถ

ผเยาว คอ บคคลซงมอายไมถงยสบปบรบรณ โดยจะพนจากภาวะผเยาวและบรรลนตภาวะเมอมอายยสบปบรบรณ หรอเมอทาการสมรสอายสบเจดปบรบรณแลว เวนแตในกรณทมเหตอนสมควรศาลอาจอนญาตใหทาการสมรสกอนนนได (ม. ๑๙, ๒๐ และ ๑๔๔๘ ป.พ.พ.)

๘

• การทานตกรรมของผเยาว

ก. ผเยาวจะทานตกรรมใด ๆ ตองไดรบความยนยอมของผแทน

โดยชอบธรรมกอน

ถาผเยาวไดทาลงโดยไมไดรบความยนยอม นตกรรมนน

เปนโมฆยะ (ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

เวนแต

๑. นตกรรมทเปนคณประโยชนแกผเยาวฝายเดยว คอ

นตกรรมทผเยาวสามารถทาไดโดยลาพงโดยไมจาเปน

ตองไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม มนตกรรม ๓ ประเภท ดงน

๑.๑ นตกรรมซงไดมาซงสทธอนใดอนหนง เชน การรบให

ทดนทมผใหโดยเสนหาหรอรบทรพยสนตามพนยกรรมอนไมมภาระตดพนใด

(ม. ๒๒ ป.พ.พ.)

๑.๒ นตกรรมซงทาใหผ เยาวหลดพนจากหนาท อนใด

อนหนง (ม. ๒๒ ป.พ.พ.)

๒. นตกรรมทผเยาวตองทาเองเฉพาะตว (ม. ๒๓ ป.พ.พ.)

ตลอดจนผเยาวทาพนยกรรมไดเมออาย ๑๕ ปบรบรณ (ม. ๒๕ ป.พ.พ.)

๓. นตกรรมทจาเปนในการดารงชพของผเยาวตามสมควร

และสมแกฐานานรป (ม. ๒๔ ป.พ.พ.)

ข. นตกรรมทผเยาวทาได โดยตองขออนญาตศาลกอน

๑. นตกรรมเกยวทรพยสนของผเยาวบางประการทผ ใช

อานาจปกครองหรอผปกครองไมอาจทาไดโดยลาพง ตองไดรบอนญาต

จากศาลกอน ดงน

(ตาม ม. ๑๕๗๔ แหง ป.พ.พ.) มดงน

๙

๑.๑ ขาย แลกเปลยน ขายฝาก ใหเชาซอ จานอง

ปลดจานอง หรอโอนสทธจานองซงอสงหารมทรพย หรอสงหารมทรพย

ทอาจจานองได

๑.๒ กระทาใหสดสนลงทงหมดหรอบางสวนซงทรพยสทธ

ของผเยาวอนเกยวกบอสงหารมทรพย

๑.๓ กอตงภาระจายอม สทธอาศย สทธเหนอพนดน

สทธเกบกน ภาระตดพนในอสงหารมทรพย หรอทรพยสทธอนใดใน

อสงหารมทรพย

๑.๔ จาหนายไปทงหมดหรอบางสวนซงสทธเรยกรองท

จะใหไดมาซงทรพยสทธในอสงหารมทรพย หรอสงหารมทรพยทอาจ

จานองได หรอสทธเรยกรองทจะใหทรพยสนเชนวานนของผเยาวปลอด

จากทรพยสทธทมอยเหนอทรพยสนนน

๑.๕ ใหเชาอสงหารมทรพยเกนสามป

๑.๖ กอขอผกพนใด ๆ ทมงใหเกดผลตามขอ ๑.๑

๑.๒ หรอ ๑.๓

๑.๗ ใหกยมเงน

๑.๘ ใหโดยเสนหา เวนแตจะเอาเงนไดของผเยาวให

แทนผเยาวเพอการกศลสาธารณะ เพอการสงคม หรอตามหนาทธรรมจรรยา

ทงนพอสมควรแกฐานานรปของผเยาว

๑.๙ รบการใหโดยเสนหาทมเงอนไขหรอคาภาระตดพน

หรอไมรบการใหโดยเสนหา

๑๐

๑.๑๐ ประกนโดยประการใด ๆ อนอาจมผลใหผเยาว

ตองถกบงคบชาระหนหรอทานตกรรมอนทมผลใหผเยาวตองรบเปนผรบ

ชาระหนของบคคลอนหรอแทนบคคลอน

๑.๑๑ นาทรพยสนไปแสวงผลประโยชนนอกจากใน

กรณทบญญตไวในมาตรา ๑๕๙๘/๔ (๑) (๒) หรอ (๓)

๑.๑๒ ประนประนอมยอมความ

๑.๑๓ มอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการวนจฉย

หากฝาฝนกระทาไปโดยไมไดรบอนญาตจากศาล

กฎหมายไมไดบญญตไววาใหเปนโมฆะ ผลจะเปนประการใดแลวแตเหต

ทจะอาง เชน อางวากระทาฝาฝนขอหามตามกฎหมาย หรอแตกตางกบ

บทบญญตของกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด

ของประชาชนยอมตกเปนโมฆะ แตถาอางวาผแทนโดยชอบธรรมกระทา

โดยไมมอานาจ นตกรรมนนยอมไมสมบรณหรอไมมผลใชบงคบ เปนตน

๒. ถาในกจการใดประโยชนของผใชอานาจปกครองหรอ

ผปกครองรวมทงคสมรสหรอบตร รวมถงประโยชนในกจการตามมาตรา ๑๕๗๖

ดวยขดกบประโยชนของผเยาว ผใชอานาจปกครองหรอผปกครองตองไดรบ

อนญาตจากศาลกอนจงจะทากจการนนได มฉะนนเปนโมฆะ (ฝาฝนมผล

เปนโมฆะ) (ม. ๑๕๗๕ ๑๕๗๖ และ ๑๕๙๘/๓ ป.พ.พ.)

๓. กรณทผ ใชอานาจปกครองและผปกครองไมอาจทาได

โดยลาพงแลว กไมอาจใหความยนยอมใหผเยาวเปนผทาเองไดดวย หาก

๑๑

ฝาฝนกระทานตกรรมไปยอมมผลไมสมบรณหรอตกเปนโมฆะใชไมได นตกรรม

ดงกลาวขางตนจะกระทาไดกแตโดยไดรบอนญาตจากศาลเทานน

ค. กรณผแทนโดยชอบธรรมไมมอานาจจดการทรพยสนของผเยาว

๑. กรณทผ โอนทรพยสนใหผ เยาวโดยพนยกรรมหรอโดย

การใหโดยเสนหาซงมเงอนไขวาใหบคคลอนนอกจากผใชอานาจปกครอง

หรอผปกครองเปนผจดการทรพยสนทโอนใหจนกวาผเยาวจะบรรลนตภาวะ

กรณเชนน ผ แทนโดยชอบธรรมไมมอานาจจดการเก ยวกบทรพยสน

(ม. ๑๕๗๗ ป.พ.พ.)

(นอกจาก ม. ๑๕๗๔, ๑๕๗๕, ๑๕๗๖ ป.พ.พ.) มดงน

๒. กรณทผใชอานาจปกครองสละมรดกและผเยาวซงเปน

ผสบสนดานนนสบมรดกไดตามสทธของตน ผใชอานาจปกครองซงสละมรดกนน

ไมมสทธในสวนทรพยสนอนผเยาวซงเปนผสบสนดานของตนไดรบมรดกมา

ในอนทจะจดการและใชทรพยสนทผเยาวไดรบมรดกมา (ม. ๑๖๑๖ ป.พ.พ.)

๓. ผใชอานาจปกครองและผปกครองตองจดการทรพยสน

ของผเยาวดวยความระมดระวงเชนวญชนจะพงกระทา จะจดการตาม

อาเภอใจใหเสยหายมได (ม. ๑๕๗๑ ป.พ.พ.)

๔. ผใชอานาจปกครองและผปกครองจะทาหนทบตรจะตอง

ทาเองโดยมไดรบความยนยอมของบตรไมได (เปนหนทตองอาศยความร

ความสามารถพเศษของผเยาว เชน สญญารบจางรองเพลง แสดงภาพยนตร

เปนตน) (ม. ๑๕๗๒ ป.พ.พ.)

๑๒

• ประเภทผแทนโดยชอบธรรมของผเยาว ม ๒ ประเภท คอ

๑. ผใชอานาจปกครอง ไดแก บดามารดาเปนผใชอานาจ

ปกครองรวมกน ยกเวนบางกรณทอานาจปกครองอยกบบดาหรอมารดา

เพยงฝายเดยว บดาหรอมารดาฝายนนยอมเปนผแทนโดยชอบธรรมของ

บตรผเยาว

๒. ผปกครอง แตงตงโดยคาสงศาล มขนไดใน ๒ กรณ

๒.๑ ผเยาวไมมบดามารดา (หมายถง ตายหรอไมปรากฏ)

๒.๒ บดามารดาถกถอนอานาจปกครองตามทบญญตไว

ในบรรพ ๕ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

• การสอบสวนสทธและความสามารถของผเยาว

- ผเยาว เปนผยงไมบรรลนตภาวะอยในความดแลของผใช

อานาจปกครองหรอผ ปกครอง นตกรรมทผ เยาวไมสามารถทาไดดวย

ตนเองตองใหผแทนโดยชอบธรรมทานตกรรมแทน เวนแตนตกรรม ตาม

มาตรา ๑๕๗๔ แหง ป.พ.พ. ผใชอานาจปกครองจะทาไมไดตองขออนญาต

จากศาลกอน

- การยนคาขอแสดงตวเปนผใชอานาจปกครองเพอทาการแทน

ผเยาว โดยทาคาขอแสดงตวเปนผใชอานาจปกครองผเยาว (ท.ด. ๙) ตองให

บดามารดายนคาขอรวมกน เวนแตอานาจปกครองอยกบบดาหรอมารดา

ในกรณดงน

๑. บดาหรอมารดาตาย

๒. ไมแนนอนวาบดาหรอมารดามชวตอยหรอตาย

๑๓

๓. บดาหรอมารดาถกศาลส งใหเปนคนไรความสามารถ

หรอเสมอนไรความสามารถ

๔. บดาหรอมารดาตองเขารกษาตวในโรงพยาบาลเพราะจตฟนเฟอน

๕. ศาลสงใหอานาจปกครองอยกบบดาหรอมารดา

อานาจปกครองอยกบมารดาในกรณทบตรเกดจากหญงทไมได

มการสมรสกบชายและยงไมไดเปนบตรทชอบดวยกฎหมาย

- กรณผเยาวอายตงแต ๗ ปขนไป ผเยาวจะตองมาใหถอยคา

วาตนอยในความปกครองและยนยอมใหผใชอานาจปกครองทานตกรรม

แทนตน (คาสงกรมทดน ท ๑๐/๒๔๗๕ ลว. ๒๐ มกราคม ๒๔๗๕)

- กรณผเยาวรบใหทดน ถาผเยาวอายตงแต ๗ ปขนไป สามารถ

ทาเองได แตถาผเยาวอายไมถง ๗ ป ผใชอานาจปกครองทาแทน

๑๔

แผนภมการทานตกรรมของผเยาว

ผเยาว

ลกษณะ

ผล

หลก

ขอ ยกเวน

ไมบรรลนตภาวะ

อายไมครบ ตาม ม. ๑๙

การสมรสไมเปนไป ตาม ม. ๑๔๔๘

ทานตกรรมโดยลาพงไมได

ตองไดรบอนญาตจาก ผแทนโดยแทนชอบธรรม

ฝาฝน

เปนเรอง ๆ (ม.๒๑)

กวาง ๆ (ม. ๒๖ - ๒๗)

โมฆยะ

นตกรรมตาม ม. ๒๒ -๒๕

เพอใหไดสทธ

เรองเฉพาะตว

สมแกฐานานรป และจาเปนในการ ดารงชพ

พนยกรรม

๑๕

• สรปการทานตกรรมของผเยาว

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

ผเยาว คอ บคคล

ซงมอายไมถงย สบป

บรบ รณ

ผเยาว

เ วนแต

ทาการสมรสเมออาย

สบเจดปบรบรณแลว

- ผเยาวจะทานตกรรมใด ๆ

ตองไดรบความยนยอมของ

ผแทนโดยชอบธรรมกอน

- ประเภทนตกรรม มดงน

๑. ขาย (ผเยาวซอ)

๒. ขายฝาก (กรณผเยาว

รบซอฝากจานวนเงนทรบ

ซอฝากตองไมเกนกงหนง

ของราคาตลาดทรพยนน)

๓ . ก ร ร ม ส ท ธ ร ว ม

(ผเยาวขอถอกรรมสทธรวม

โดยมคาตอบแทน (ซอ))

๔. เวนคน (กรณมการ

รงวดแบงเวนคน)

๑ . ถ า ได ร บ ค า

ยนยอมจากผแทน

โ ด ย ช อ บ ธ ร ร ม

พนกงานเจาหนาท

จดทะเบยนได

๒ . กรณ ไม ม ค า

ยนยอมจากผแทน

โ ด ย ช อ บ ธ ร ร ม

พนกงานเจาหนาท

จะจดทะเบยนได

ตอเมอคกรณยนยน

ใหจดทะเบยน

๑๖

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

๕. จานอง (กรณผเยาว

ร บ จ า นอ งล า ด บ แ ร ก

จานวนเงนท รบจานอง

ตองไมเกนก งของราคา

ตลาดของทรพยนน)

๖. เชา (ผเยาวเชา)

๗. ภาระจายอม/สทธ

เกบกน/สทธเหนอพนดน/

สทธอาศย/ภาระตดพนใน

อสงหารมทรพย/บรมสทธ

(กรณผเยาวเปนผไดรบสทธ)

๘. สอบเขต แบงแยก

ในนามเดม และรวมโฉนด

(กรณไมมการคดคานรงวด)

๑๗

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

- นตกรรมทผเยาวสามารถ

ท า ได โ ดยล า พ ง โดย ไม

จา เปน ตองไดรบความ

ยนยอมจากผแทนโดยชอบ

ธรรม มดงน

๑. ให (กรณผเยาวรบ

ใหโดยไมมเง อนไขหรอ

คาภาระตดพน/มภาระ

ผกพนอย)

๒. กรรมสทธรวม

(ผ เยาวขอถอกรรมสทธ

รวมโดยไมมคาตอบแทน

และไมมเง อนไขหรอคา

ภาระตดพน)

๓. มรดก (ผ เยาวรบ

มรดก)

๔. โอนชาระคาหน

๕. โอนตามคาสงศาล

๑. กรณผเยาวอาย

๗ ปขนไป พนกงาน

เจาหนาทสามารถ

จดทะเบยนได

๒. กรณผเยาวอาย

ตากวา ๗ ป พนกงาน

เจาหนาทจดทะเบยน

ใหไดตอเมอผแทน

โดยชอบธรรมมา

ทานตกรรมแทน

ผเยาว

๑๘

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

๖. จานอง (ผ เยาวไถถอน

จากจานอง)

๗. หามโอน (ผเยาวรบ

มรดกตามพนยกรรมทม

ขอกาหนดหามโอน)

- นตกรรมเกยวกบทรพยสน

ของผเยาวบางประการท

ผ ใชอานาจปกครองหรอ

ผปกครองไมอาจทาไดโดย

ลาพง ตองไดรบอนญาต

จากศาลกอน (นตกรรมทม

ผลเปนการจาหนาย จาย

โอน การกอต งสทธและ

นตกรรมททาใหผเยาวเสย

สทธ) มดงน

๑. ขาย (ผเยาวขาย)

๑. พนกงานเจาหนาท

จะจดทะเบยนได

ตอเมอมคาพพากษา

ศาลในเรองนนมา

ประกอบการจด

ทะเบยน

๒ . ก ร ณ ไ ม ม ค า

พพากษาศาลใน

เร องน น พนกงาน

เจาหนาทไมสามารถ

จดทะเบยนได

๑๙

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

๒ . ขายฝาก (ผ เยาว

ขายฝาก หรอเปนผรบซอ

ฝากกรณจานวนเงนทรบ

ซอฝากเกนกงราคาตลาด

ของทรพยนน)

๓. ให (ผเยาวให หรอ

กรณรบใหโดยมเง อนไข

หรอคาภาระตดพน เชน

รบใหโดยมเงอนไขหามขาย,

รบใหแลวจดทะเบยนสทธ

เกบกน เปนตน)

๔. กรรมสทธรวม

(ผเยาวใหถอกรรมสทธรวม

หร อกร ณผ เ ย า ว ขอ ถอ

กรรมสทธรวมไมมค าตอบแทน

แตมเง อนไขหรอคาภาระ

ตดพน เชน กรรมสทธรวม

(รบให) โดยมขอกาหนด

๒๐

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

หามขาย, กรรมสทธรวม

(รบให) แลวจดทะเบยน

สทธเกบกน เปนตน

๕. มรดก (ผเยาวสละ

มรดก)

๖. แลกเปลยน

๗. โอนเปนทสาธารณ-

ประโยชน/แบงหกเปนท

สาธารณประโยชน

๘ . จ านอง (ผ เยาว

จานอง หรอกรณผเยาว

รบจานองมใชการจานอง

ลาดบแรกและจานวนเงน

ทรบจานองเกนกงราคา

ตลาดของทรพยนน)

๙. เชา (ผเยาวใหเชา

เกนกวา ๓ ป)

๑๐. บรรยายสวน

๒๑

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

๑๑. ภาระจายอม/สทธ

เกบกน/สทธเหนอพนดน/

สทธอาศย/ภาระตดพนใน

อสงหารมทรพย/บรมสทธ

(กรณผเยาวเปนผใหสทธ

กบบคคลอน หรอผเยาว

จดทะเบยนยกเลกสทธ)

๑๒. หามโอน (ผเยาว

รบใหมขอกาหนดหามโอน

(ม. ๑๗๐๐ ป.พ.พ.)

๑๓. สอบเขต แบงแยก

ในนามเดม และรวมโฉนด

(กรณมการคดคานรงวด)

๑๔. แบงกรรมสทธรวม,

แบงให, แบงขาย

๒๒

• การทานตกรรมของผเยาวแตละประเภทจดทะเบยน

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของผเยาว

๑. ขาย - ผเยาวขาย

- ผเยาวซอ

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอนและตองใหผ ใชอานาจปกครองทาแทน (ม. ๑๕๗๔ (๑) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรมกอน และใหผใชอานาจปกครองทาแทน (ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๒. ขายฝาก - ผเยาวขายฝาก

- ผเยาวรบซอฝาก

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอนและตองใหผ ใชอานาจปกครองทาแทน (ม. ๑๕๗๔ (๑) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

ผเยาวรบซอฝากจานวนเงนทรบซอฝากต อ ง ไ ม เ ก น ก ง ร า ค า ต ล า ด ข อ งอสงหารมทรพยนนทาได (ม. ๑๕๙๘/๔ (๒) ป.พ.พ.) โดยตองไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม แตหากไมเปนตามกรณดงกลาวขางตนตองขออนญาตศาลกอน และตองใหผใชอานาจปกครองทาแทน (ม. ๑๕๗๔ (๑๑) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๒๓

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของผเยาว

๓. ให

- ผเยาวให

- ผ เยาวรบให โดยไม ม

เงอนไขหรอคาภาระตดพน

- ผ เ ย า ว ร บ ใ ห โ ด ย ม

ภาระผกพนอย เชน จานอง

ภาระจายอม เปนตน

- ผ เ ย า ว ร บ ใ ห โ ด ย ม

เง อนไขหรอคาภาระตดพน

เชน รบให โดยมเ ง อนไข

ห ามขาย , ร บ ให แล ว จด

ทะเบยนสทธเกบกน เปนตน

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอนและ

ตองใหผ ใชอานาจปกครองทาแทน

(ม. ๑๕๗๔ (๘) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

ผ เยาวทาไดโดยลาพง ไมจาเปนตอง

ไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม

(ม. ๒๒ ป.พ.พ.)

ผ เยาวทาไดโดยลาพง ไมจาเปนตอง

ไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม

(ม. ๒๒ ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอนและ

ตองใหผ ใชอานาจปกครองทาแทน

(ม. ๑๕๗๔ (๙) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๒๔

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของผเยาว

๔. กรรมสทธรวม

- ผเยาวใหถอกรรมสทธรวม

- ผเยาวขอถอกรรมสทธรวม

โดยไมมคาตอบแทน และไมม

เงอนไขหรอคาภาระตดพน

- ผเยาวขอถอกรรมสทธรวม

ไมมคาตอบแทน แตมเงอนไข

หรอคาภาระตดพน เชน

ขอถอกรรมสทธรวม (รบให)

โดยมขอกาหนดหามขาย ,

ขอถอกรรมสทธรวม (รบให)

แลวจดทะเบยนสทธเกบกน

เปนตน

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอนและ

ตองใหผ ใชอานาจปกครองทาแทน

(ม. ๑๕๗๔ (๑), (๘) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

ผ เยาวทาไดโดยลาพง ไมจาเปนตอง

ไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม

(ม. ๒๒ ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอนและ

ตองใหผ ใช อานาจปกครองทาแทน

(ม. ๑๕๗๔ (๙) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๒๕

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของผเยาว

- ผเยาวขอถอกรรมสทธรวมโดยมคาตอบแทน (ซอ)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรมกอน และตองให

ผใชอานาจปกครองทาแทน (ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๕. มรดก - ผเยาวรบมรดก

- ผเยาวสละมรดก

- ผเยาวทาพนยกรรม

- ผเยาวเปนผจดการมรดก

ผเยาวทาไดโดยลาพง ไมจาเปนตองไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม

(ม. ๒๒ ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม และขออนญาตศาลกอน (ม. ๑๖๑๑ ป.พ.พ.)

ผเยาวทาไดเมอมอาย ๑๕ ปบรบรณ (ม. ๒๕ ป.พ.พ.)

ผเยาวเปนผจดการมรดกไมได (ม. ๑๗๑๘

(๑) ป.พ.พ.) แตหากศาลมคาสงตงผเยาวเปนผจดการมรดก กอนดาเนนการใหสอบถามศาลโดยระบใหชดเจนวา คาสงศาลดงกลาวมคาสงตงผเยาวเปนผจดการมรดกโดยใหผแทนโดยชอบธรรมหรอผใช

๒๖

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของผเยาว

อานาจปกครองดาเนนการแทนผเยาว

หรอศาลมคาสงตงผแทนโดยชอบธรรม

หรอผใชอานาจปกครองของผเยาวเปน

ผจดการมรดก หากศาลแจงยนยนมา

ประการใดกใหดาเนนการตอไป

๖. แลกเปลยน ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอนและ

ตองใหผใชอานาจปกครองทาแทน

(ม. ๑๕๗๔ (๑) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๗. โอนชาระคาหน ทาไดเนองจากมฐานะเสมอนบคคลท

บรรลนตภาวะแลว (ม. ๒๗ วรรคสอง

ป.พ.พ.)

๘. โอนตามกฎหมาย เฉพาะกรณมกฎหมายกาหนดใหทรพย

ของผเยาวตกเปนของผรบโอน

๙. ลงชอคสมรส/

แบงทรพยสนระหวางคสมรส

ผ เยาวทาได เมอผ เยาวทาการสมรส

โดยถกตองตามกฎหมาย ซงถอวา

บรรล นตภาวะโดยการสมรส (ม. ๒๐

ป.พ.พ.)

๒๗

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของผเยาว

๑๐. โอนตามคาสงศาล ทาไดโดยพจารณาจากคาสงศาล และ

ตองใหผ ใช อานาจปกครองทาแทน

(ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๑๑. โอนเปนทสาธารณ-

ประโยชน/แบงหกเปนท

สาธารณประโยชน

ทาได โดยตองขออนญาตศาลกอน

และตองใหผใชอานาจปกครองทาแทน

(ม. ๑๕๗๔ (๘) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๑๒. เวนคน

- กรณมพระราชกฤษฎกา

กาหนดเขตทดนทจะเวนคน

แลวผเยาวตกลงขายทดน

ในกรณนพนกงานเจาหนาทผจดทาสญญา

ซอขายมใชพนกงานเจาหนาทกรมทดน

พนกงานเจาหนาทกรมทดน มหนาท

ดาเนนการแกไขหลกฐานทางทะเบยน

ในหนงสอแสดงสทธในทดนเทานน

(ม . ๑๑ พ .ร .บ . วาดวยการเวนคน

อสงหารมทรพย พ.ศ. ๒๕๓๐) หากม

การรงวดแบงเวนคนทาไดโดยตองไดรบ

ความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรมกอน

และตองใหผใชอานาจปกครองทาแทน

๒๘

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของผเยาว

- กรณมพระราชบญญตเวนคนทดนของผเยาว

เนองจากกรรมสทธในอสงหารมทรพยทถกเวนคนตกเปนของผเวนคนแลว

ตาม ม. ๑๖ พ.ร.บ. วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย พ.ศ. ๒๕๓๐ หากมการรงวดแบงเวนคนทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรมกอน และตองใหผใชอานาจปกครองทาแทน

(ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๑๓. จานอง - ผเยาวจานอง

- ผเยาวรบจานอง

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอนและตองใหผ ใชอานาจปกครองทาแทน

(ม. ๑๕๗๔ (๑) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

ผเยาวรบจานองลาดบแรกจานวนเงนทรบจานองตองไมเกนกงราคาตลาดของอสงหารมทรพยนนทาได (ม. ๑๕๙๘/๔ (๒)

ป.พ.พ.) โดยตองไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม แตหากไมเปนตามกรณดงกลาวขางตนตองขออนญาตศาลกอน และตองใหผใชอานาจปกครองทาแทน (ม. ๑๕๗๔ (๑๑) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๒๙

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของผเยาว

- ผเยาวไถถอนจากจานอง

ผ เยาวทาไดโดยลาพง ไมจาเปนตอง

ไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม

(ม. ๒๒ ป.พ.พ.)

๑๔. เชา

- ผเยาวใหเชาเกนกวา

๓ ป

- ผเยาวเชา

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอนและ

ตองใหผ ใช อานาจปกครองทาแทน

(ม. ๑๕๗๔ (๕) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผแทนโดยชอบธรรมกอน และตองให

ผใชอานาจปกครองทาแทน (ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๑๕. บรรยายสวน

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอนและ

ตองใหผ ใช อานาจปกครองทาแทน

(ม. ๑๕๗๔ (๑๒) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๓๐

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของผเยาว

๑๖. ภาระจายอม/สทธเกบกน/

สทธเหนอพนดน/ สทธอาศย/

ภาระตดพนในอสงหารมทรพย/

บรมสทธ

- ผเยาวเปนผใหสทธ

กบบคคลอน

- ผเยาวเปนผไดรบสทธ

- ผเยาวจดทะเบยน

ยกเลกสทธ

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอนและ

ตองใหผ ใชอานาจปกครองทาแทน

(ม. ๑๕๗๔ (๓) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผแทนโดยชอบธรรมกอน และตองให

ผใชอานาจปกครองทาแทน (ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอนและ

ตองใหผ ใชอานาจปกครองทาแทน

(ม. ๑๕๗๔ (๒) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๓๑

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของผเยาว

๑๗. หามโอน - ผ เยาวรบใหมขอ

กาหนดหามโอน (ม. ๑๗๐๐ ป.พ.พ.)

- ผเยาวรบมรดกตาม

พนยกรรมทมขอกาหนด หามโอน

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน และ

ตองใหผ ใช อานาจปกครองทาแทน (ม. ๑๕๗๔ (๙) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ. และหนงสอ ท มท ๐๗๑๒/ว ๑๑๖๗๖ ลว. ๓๑ พ.ค. ๒๕๓๔)

ผ เยาวทาไดโดยลาพง ไมจาเปนตองไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรม (ม. ๒๒ ป.พ.พ.)

๑๘ . สอบเขต แบงแยก

ในนามเดม และรวมโฉนด

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผแทนโดยชอบธรรม (ม. ๒๒ ป.พ.พ.) แตหากรงวดแลวมการคดคาน ตองขออนญาตศาลกอน และตองใหผใชอานาจปกครองทาแทน (ม. ๑๕๗๔ (๑๒) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๑๙. แบงกรรมสทธรวม แบงให แบงขาย

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน และตองใหผ ใช อานาจปกครองทาแทน (ม. ๑๕๗๒ (๑), (๘), (๑๒) และ ม. ๒๑ ป.พ.พ.)

๓๒

• การทานตกรรมของคนไรความสามารถ

- คนไรความสามารถ ไดแก บคคลวกลจรตทศาลไดมคาสง

ใหเปนคนไรความสามารถและตองอยในความอนบาลของผอนบาล (บคคล

วกลจรตมไดหมายเฉพาะถงบคคลผมจตผดปกตเทานน แตหมายรวมถง

บคคลทมกรยาอาการผดปกตเพราะสตวปลาส คอขาดความราลก ขาดความรสก

และขาดความรสกรบผดชอบดวย เพราะบคคลดงกลาวไมสามารถประครอง

กจการของตนหรอประกอบกจสวนตวไดทเดยว)

- คนไรความสามารถไมสามารถทานตกรรมไดโดยลาพง หรอแมจะ

ไดรบความยนยอมจากผอนบาลใหทานตกรรม กไมสามารถทานตกรรมได

หากฝาฝนกระทาไปยอมตกเปนโมฆยะ การทานตกรรมตองใหผอนบาล

เปนผทาแทน

- ผอนบาลทศาลจะมคาสงแตงตงม ๔ ประเภท คอ

๑. ผใชอานาจปกครอง ในกรณทคนไรความสามารถยง

เปนผเยาวอย

๒. บดามารดา ในกรณทคนไรความสามารถไดบรรลนตภาวะแลว

แตไมมคสมรส

๓. สามหรอภรยา ในกรณทคนไรความสามารถไดทาการ

สมรสโดยมสามหรอภรยาโดยชอบดวยกฎหมายอย

๔. บคคลอน นอกจาก ๓ กรณแรก

๓๓

• อานาจในการทานตกรรมของผอนบาลเกยวกบทรพยสนของ

ผไรความสามารถ

๑. กรณศาลตงบดามารดาเปนผอนบาล

๒.

(บตรยงไมบรรลนตภาวะ)

ตาม ม. ๑๕๙๘/๑๘ วรรคหนง ป.พ.พ.

กรณศาลตงบดามารดาเปนผอนบาล

๓.

(บตรบรรลนตภาวะแลว)

ตาม ม. ๑๕๙๘/๑๘ วรรคหนง ประกอบ ม. ๑๕๙๘/๓ ป.พ.พ.

กรณศาลตงบคคลอน

กรณ ๑. - ๓. กฎหมายใหนาบทบญญตวาดวยสทธและหนาท

ของผใชอานาจปกครองหรอผปกครองแลวแตกรณ มาใชบงคบโดยอนโลม

จงนา ม. ๑๕๗๔ ป.พ.พ. มาใชบงคบ ดงนน นตกรรมตอไปนผ อนบาล

ตองไดรบอนญาตจากศาลกอนเชนเดยวกบผเยาว ไดแก

(ไมใชบดามารดาหรอคสมรส) เปน

ผอนบาล ตาม ม. ๑๕๙๘/๑๘ วรรคสอง ประกอบ ม. ๑๕๙๘/๓ ป.พ.พ.

๑) ขาย แลกเปลยน ขายฝาก ใหเชาซอ จานอง ปลด

จานอง หรอโอนสทธจานองซงอสงหารมทรพย หรอสงหารมทรพยทอาจ

จานองได

๒) กระทาใหสดสนลงทงหมดหรอบางสวนซงทรพยสทธของ

ผเยาวอนเกยวกบอสงหารมทรพย

๓) กอตงภาระจายอม สทธอาศย สทธเหนอพนดน ภาระ

ตดพนในอสงหารมทรพย หรอทรพยสทธอนใดในอสงหารมทรพย

๔) จาหนายไปทงหมดหรอบางสวนซงสทธเรยกรอง ทจะให

ไดมาซงทรพยสทธในอสงหารมทรพย หรอสงหารมทรพยทอาจจานองได

๓๔

หรอสทธเรยกรองท จะใหทรพยสทธเชนวาน นของผ เยาวปลอดจาก

ทรพยสทธทมอยเหนอทรพยสนนน

๕) ใหเชาอสงหารมทรพยเกนสามป

๖) กอขอผกพนใด ๆ ทมงใหเกดผลตาม ๑) ๒) หรอ ๓)

๗) ใหกยมเงน

๘) ใหโดยเสนหา เวนแตจะเอาเงนไดของผเยาวใหแทนผเยาว

เพอการกศลสาธารณะ เพอการสงคม หรอตามหนาทธรรมจรรยา ทงน

พอสมควรแกฐานานรปของผเยาว

๙) รบการใหโดยเสนหาท มเง อนไขหรอคาภาระตดพน

หรอไมรบการใหโดยเสนหา

๑๐) ประกนโดยประการใด ๆ อนอาจมผลใหผเยาว ตอง

ถกบงคบชาระหน หรอทานตกรรมอนทมผลใหผ เยาวตองรบเปนผ รบ

ชาระหนของบคคลอนหรอแทนบคคลอน

๑๑) นาทรพยสนไปแสวงหาผลประโยชนนอกจากในกรณท

บญญตไวในมาตรา ๑๕๙๘/๔ (๑) (๒) หรอ (๓)

๑๒) ประนประนอมยอมความ

๑๓) มอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการวนจฉย

๔. กรณศาลตงสามหรอภรรยาเปนผอนบาล

ตาม ม. ๑๕๙๘/๑๕

ป.พ.พ.

๓๕

กฎหมายใหนาบทบญญตวาดวยสทธและหนาทของผใชอานาจ

ปกครองมาใชบงคบโดยอนโลม และ ม. ๑๕๙๘/๑๖ ป.พ.พ. ใหคสมรสทเปน

ผอนบาลมอานาจจดการ สนสวนตวของคสมรสอกฝายหนง และอานาจ

จดการสนสมรสแตผเดยวแตการจดการสนสวนตวของผไรความสามารถ

และสนสมรสตอไปน คสมรสนนจะจดการไมได เวนแตจะไดรบอนญาต

จากศาลกอน รวม ๘ ประการ ตาม ม. ๑๔๗๖ ป.พ.พ. คอ

๔.๑ ขาย แลกเปลยน ขายฝาก ใหเชาซอ จานอง

ปลดจานอง หรอโอนสทธจานอง ซงอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพย

ทอาจจานองได

๔.๒ กอตงหรอกระทาใหสดสนลงทงหมดหรอบางสวน

ซงภาระจายอม สทธอาศย สทธเหนอพนดน สทธเกบกน หรอภาระตดพน

ในอสงหารมทรพย

๔.๓ ใหเชาอสงหารมทรพยเกนสามป

๔.๔ ใหกยมเงน

๔.๕ ใหโดยเสนหา เวนแตการใหทพอควรแกฐานานรป

ของครอบครวเพอการกศล เพอการสงคม หรอตามหนาทธรรมจรรยา

๔.๖ ประนประนอมยอมความ

๔.๗ มอบขอพพาทใหอนญาโตตลาการวนจฉย

๔.๘ นาทรพยสนไปเปนประกนหรอหลกประกนตอ

เจาพนกงานหรอศาล

๓๖

แผนภมการทานตกรรมของคนไรความสามารถ

คนไรความสามารถ

หลกเกณฑ

ผล

บคคลตาม ม.๒๘ รองขอ

ศาลสง

โฆษณาคาสงในราชกจจานเบกษา

คสมรส

บพการ

ผสบสนดาน

ผปกครอง

ผซงปกครองดแลบคคลนนอย

ผพทกษ

พนกงานอยการ

ทานตกรรมเองไมได

ผอนบาลทาแทน

ฝาฝน - โมฆยะ

กรณผเยาว - ผแทนโดยชอบธรรม

กรณผบรรลนตภาวะแลว

มคสมรส

ไมมคสมรส

สาม

ภรยา

บดามารดา

๓๗

• สรปการทานตกรรมของคนไรความสามารถ

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

คนไรความสามารถ

และตองอยในความ

อนบาลของผอนบาล

(บคคลวกลจรตมได

ห ม า ย เ ฉ พ า ะ ถ ง

บคคลผมจตผดปกต

เทานน แตหมายรวม

คนไรความสามารถ

ไดแก บคคลวกลจรต

ทศาลไดมคาสงให

เปนคนไรความสามารถ

ถงบคคลท ม กรยา

อาการผดปกตเพราะ

สตวปลาส คอขาด

ความราลก ขาดความ

รสก และขาดความ

รสกรบผดชอบดวย

เพราะบคคลดงกลาว

- คนไรความสามารถไม

สามารถทานตกรรมได

โดยลาพง หรอแมจะ

ไดรบความยนยอมจาก

ผอนบาลใหทานตกรรม

กไมสามารถทานตกรรมได

การทานตกรรมตองให

ผอนบาลเปนผทาแทน

มดงน

๑. ขาย (คนไรความ

สามารถซอ)

๒. ขายฝาก (คนไรความ

สามารถรบซอฝาก)

๓. ให (คนไรความ

สามารถรบใหโดยไมม

เงอนไขหรอคาภาระตดพน

หรอกรณรบใหทมภาระ

๑. พนกงานเจาหนาท

จะจดทะเบยนได

ตอเมอมคาสงศาล

แตงต งผ อนบาล

และผอนบาลตอง

มาดาเนนการแทน

คนไรความสามารถ

๒. กรณไมมคาสง

ศาลและผอนบาล

มาดาเนนการแทน

คนไรความสามารถ

พนกงานเจาหนาท

ไมสามารถจดทะเบยน

ใหได (หากมการจด

ทะเบยนไปนตกรรม

นนจะเปนโมฆยะ

ตาม ม. ๒๙ ป.พ.พ.)

๓๘

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

ไมสามารถประครอง

กจการของตนหรอ

ประกอบกจสวนตว

ไดทเดยว)

ผกพนอย เชน จานอง

ภาระจายอม สทธเกบกน)

๔ . กรรมสทธ รวม

(คนไรความสามารถขอ

ถอกรรมสทธรวมโดยไม

มคาตอบแทน และไมม

เงอนไข หรอคาภาระตดพน

หรอขอถอกรรมสทธ

รวมโดยมคาตอบแทน

(ซอ))

๕. มรดก (คนไรความ

สามารถรบมรดก)

๖. ลงชอคสมรส

๗ . แบงท รพยส น

ระหวางคสมรส (กรณ

คสมรสเปนผอนบาล)

๘. โอนตามคาสงศาล

๙. เวนคน (กรณม

การรงวดแบงเวนคน)

๓๙

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

๑๐. จานอง (คนไรความ

สามารถไถถอนจากจานอง)

๑๑. เชา (คนไรความ

สามารถเชา)

๑๒. ภาระจายอม/

สทธเกบกน/สทธเหนอ

พนดน/สทธอาศย/ภาระ

ตดพนใอสงหารมทรพย/

บรมสทธ (กรณคนไร

ความสามารถเปนผไดรบ

สทธ)

๑๓. หามโอน (คนไร

ความสามารถรบมรดก

ตามพนยกรรมทมขอ

กาหนดหามโอน)

๑๔. สอบเขต แบงแยก

และรวมโฉนด (กรณไมม

การคดคานหรอการรงวด

แบงกรรมสทธรวม)

๔๐

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

- น ต ก ร รม เ ก ย ว ก บ

ทร พย ส นข อ ง ค น ไ ร

ค ว า ม ส า ม า ร ถ บ า ง

ประก าร ท ผ อน บ า ล

ไมอาจทาไดโดยลาพง

ตองไดรบอนญาตจาก

ศาลกอน มดงน

๑. ขาย (คนไรความ

สามารถขาย)

๒. ขายฝาก (คนไรความ

สามารถขายฝาก)

๓. ให (คนไรความ

สามารถให หรอรบให

โดยมเงอนไขหรอคาภาระ

ตดพน เชน รบใหโดย

มเงอนไขหามขาย, รบให

แลวจดทะเบยนสทธเกบกน

เปนตน)

๑. พนกงานเจาหนาท

จะจดทะเบยนได

ตอเมอมคาสงศาล

แต งต ง ผ อน บาล

พรอมทงมคาพพากษา

ศาลในเรองนนมา

ประกอบการจด

ทะเบยนและผอนบาล

ตองมาดาเนนการแทน

คนไรความสามารถ

๒. กรณไมมคาสง

ศาลแตงตงผอนบาล

และคาพพากษา

ศาลในเรองนนมา

พนกงานเจาหนาท

ไ ม ส า ม า ร ถ จ ด

ทะเบยนได

๔๑

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

๔ . กรรมสทธ รวม

(คนไรความสามารถให

ถอกรรมสทธรวม หรอ

ขอถอกรรมสทธรวมไม

มคาตอบแทนแตมเงอนไข

หรอคาภาระตดพน เชน

ขอถอกรรมสทธ รวม (รบให)

โดยมเงอนไขหามขาย,

ขอถอกรรมสทธ รวม

(รบให) แลวจดทะเบยน

สทธเกบกน เปนตน)

๕. มรดก (คนไรความ

สามารถสละมรดก)

๖. แลกเปลยน

๗. โอนชาระคาหน

๘ . แบ งทร พย ส น

ระหวางคสมรส (กรณ

บคคลอนนอกจากคสมรส

เปนผอนบาล)

๔๒

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

๙. โอนเปนทสาธารณ-

ประโยชน/แบงหกเปน

ทสาธารณประโยชน

๑๐. จานอง (คนไรความ

สามารถจานอง)

๑๑. เชา (คนไรความ

สามารถใหเชา)

๑๒. บรรยายสวน

๑๓. ภาระจายอม/

สทธเกบกน/สทธเหนอ

พนดน/สทธอาศย/ภาระ

ตดพนในอสงหารมทรพย/

บรมสทธ (กรณคนไร

ความสามารถเปนผให

สทธบคคลอน หรอจด

ทะเบยนยกเลกสทธ)

๔๓

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

๑๔. หามโอน (คนไร

ความสามารถรบให ม

ขอกาหนดหามโอนไป

ยงบคคลอน)

๑๕. สอบเขต แบงแยก

ในนามเดม และรวมโฉนด

(กรณมการคดคานรงวด)

๑๖. แบงกรรมสทธรวม

แบงให แบงขาย

๔๔

• การทานตกรรมของคนไรความสามารถแตละประเภทจดทะเบยน

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของคนไรความสามารถ

๑. ขาย

- คนไรความสามารถขาย

- คนไรความสามารถซอ

ทาได โดยตองขออนญาตศาลกอน

(ม. ๑๔๗๖ (๑) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๑) ป.พ.พ.)

และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖

หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

ทาได โดยตองใหผ อนบาลทาแทน

(ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๒. ขายฝาก

- คนไรความสามารถ

ขายฝาก

- คนไรความสามารถ

รบซอฝาก

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน

(ม. ๑๔๗๖ (๑) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๑) ป.พ.พ.)

และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖

หรอ ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

- กรณผอนบาลเปนคสมรส ทาไดโดย

ใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๕ ป.พ.พ.)

- กรณผอนบาลเปนบคคลอนรบซอฝาก

จานวนเงนทรบซอฝากตองไมเกนกงราคา

๔๕

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของคนไรความสามารถ

ตลาดของอสงหารมทรพยนน (ม. ๑๕๙๘/๔

(๒) ป.พ.พ.) ทาไดตองใหผอนบาลทาแทน

แตหากไมเปนตามกรณดงกลาวขางตน

ตองขออนญาตศาลกอน และตองให

ผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๗๔ (๑๑) และ

มาตรา ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๓. ให

- คนไรความสามารถให

- คนไรความสามารถ

รบใหโดยไมมเงอนไขหรอ

คาภาระตดพน

- คนไรความสามารถ

รบให กรณทมภาระผกพนอย

เชน จานอง ภาระจายอม

สทธเกบกน เปนตน

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน

(ม. ๑๔๗๖ (๕) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๘) ป.พ.พ.)

และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖

หรอ ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

ทาได โดยตองใหผ อนบาลทาแทน

(ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

ทาได โดยตองใหผ อนบาลทาแทน

(ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๔๖

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของคนไรความสามารถ

- คนไรความสามารถ รบใหโดยมเ งอนไขหรอ คาภาระตดพน เชน รบใหโดยมเงอนไขหามขาย, รบใหแลวจดทะเบยนสทธเกบกน เปนตน

- กรณสามภรรยาเปนผอนบาลทาไดโดยใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๕ ป.พ.พ.) - กรณบคคลอนเปนผอนบาลทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๗๔ (๙) และ ม. ๑๕๙๘/๑๘ป.พ.พ.)

๔. กรรมสทธรวม - คนไรความสามารถ ใหถอกรรมสทธรวม

- คนไรความสามารถ ขอถอกรรมสทธรวมโดยไมมค าตอบแทน และไม มเงอนไขหรอคาภาระตดพน

- คนไรความสามารถ ขอถอกรรมสทธรวม ไมมคาตอบแทน แตมเงอนไขหรอคาภาระตดพน เชน ขอถอกรรมสทธรวม (รบให)

ทาได โดยตองขออนญาตศาลกอน (ม. ๑๔๗๖ (๑) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๑) ป.พ.พ.) และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

ทาได โดยตองใหผ อนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

- กรณสามภรรยาเปนผอนบาลทาไดโดยใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๕ ป.พ.พ.) - กรณบคคลอนเปนผอนบาล ทาไดโดยตอง ขออนญาตศาลกอน และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๗๔ (๙) และ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๔๗

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของคนไรความสามารถ

โดยมขอกาหนดหามขาย , ขอถอกรรมสทธรวม (รบให)

แลวจดทะเบยนสทธเกบกน เปนตน

- คนไรความสามารถ ขอถอกรรมสทธรวมโดย มคาตอบแทน (ซอ)

ทาไดโดยตองใหผ อนบาล ทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๕. มรดก - คนไรความสามารถ รบมรดก

- คนไรความสามารถ

สละมรดก

- คนไรความสามารถ ทาพนยกรรม

- คนไรความสามารถ

เปนผจดการมรดก

ทาได โดยตองใหผ อนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๖๑๑ ป.พ.พ.)

คนไรความสามารถทาพนยกรรมไมได เนองจากเปนบคคลทไมสามารถประกอบ

กจการสวนตวได (ม. ๑๗๐๔ ป.พ.พ.)

คนไรความสามารถเปนผจดการมรดกไมได เนองจากขาดความสามารถในการเปนผจดการมรดก (ม. ๑๗๑๘ ป.พ.พ.)

๔๘

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของคนไรความสามารถ

๖. แลกเปลยน ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน

(ม. ๑๔๗๖ (๑) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๑) ป.พ.พ.)

และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖

หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๗. โอนชาระคาหน ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน

(ม. ๑๔๗๖ (๑) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๑๑) ป.พ.พ.)

และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖

หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๘. ลงชอคสมรส/

แบงทรพยสนระหวางคสมรส

- ลงชอคสมรส

- แบงทรพยสนระหวาง

คสมรส

ทาไดโดยตองใหผ อนบาลทาแทน

(ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

- กรณคสมรสเปนผอนบาลทาไดโดยให

ผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖ ป.พ.พ.)

- กรณบคคลอนเปนผอนบาลทาไดโดย

ตองขออนญาตศาลกอน และใหผอนบาล

ทาแทน (ม. ๑๕๗๔ (๑๒) และ ม. ๑๕๙๘/๑๘

ป.พ.พ.)

๔๙

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของคนไรความสามารถ

๙. โอนตามคาสงศาล กรณเปนผ ซ อจากการขายทอดตลาด ทาได โดยตองใหผ อนบาลทาแทน

(ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๑๐. โอนเปนทสาธารณ-ประโยชน/แบงหกเปนทสาธารณประโยชน

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน (ม. ๑๔๗๖ (๕) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๘) ป.พ.พ.) และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖

หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๑๑. เวนคน - กรณมพระราชกฤษฎกากาหนดเขตทดนทจะเวนคน

แลวคนไรความสามารถตกลงขายทดน

ในกรณนพนกงานเจาหนาทผจดทาสญญาซอขายมใชพนกงานเจาหนาทกรมทดน

พนกงานเจาหนาทกรมทดนมหนาทดาเนนการแกไขหลกฐานทางทะเบยนในหนงสอแสดงสทธในทดนเทานน (ม . ๑๑ พ .ร .บ . วาดวยการเวนคนอสงหารมทรพย พ.ศ. ๒๕๓๐) หากม

การรงวดแบงเวนคนทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรมกอน และตองใหผใชอานาจปกครองทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๕๐

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของคนไรความสามารถ

- กรณมพระราชบญญต

เวนคนทดนของคนไรความ

สามารถ

เนองจากกรรมสทธในอสงหารมทรพย

ทถกเวนคนตกเปนของผ เวนคนแลว

ตาม ม. ๑๖ พ.ร.บ. วาดวยการเวนคน

อสงหารมทรพย พ.ศ. ๒๕๓๐ หากม

การรงวดแบงเวนคนทาไดโดยตองไดรบ

ความยนยอมจากผแทนโดยชอบธรรมกอน

และตองใหผใชอานาจปกครองทาแทน

(ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๑๒. จานอง

- คนไรความสามารถ

จานอง

- คนไรความสามารถ

รบจานอง

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน

(ม. ๑๔๗๖ (๑) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๑) ป.พ.พ.)

และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖

หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

- กรณผ อนบาลเปนคสมรสทาไดโดย

ใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๕ ป.พ.พ.)

- กรณบคคลอนเปนผอนบาล สามารถรบ

จานองลาดบแรกจานวนเงนทรบจานองตอง

ไมเกนกงราคาตลาดของอสงหารมทรพยนน

๕๑

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของคนไรความสามารถ

- คนไรความสามารถ

ไถถอนจานอง

(ม.๑๕๙๘/๔ (๒) ป.พ.พ.) ทาไดโดยให

ผอนบาลทาแทน แตหากไมเปนตามกรณ

ดงกลาวขางตนตองขออนญาตศาลกอน

และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๗๔ (๑๑)

และ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองใหผ อนบาลทาแทน

(ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๑๓. เชา

- คนไรความสามารถ

ใหเชาเกนกวา ๓ ป

- คนไรความสามารถเชา

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน

(ม. ๑๔๗๖ (๓) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๕) ป.พ.พ.)

และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖

หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองใหผ อนบาล ทาแทน

(ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๑๔. บรรยายสวน ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน

(ม. ๑๔๗๖ (๖) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๑๒) ป.พ.พ.)

และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖

หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๕๒

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของคนไรความสามารถ

๑๕. ภาระจายอม/สทธเกบกน/สทธเหนอพนดน/ สทธอาศย/ ภาระตดพนในอสงหารมทรพย/บรมสทธ - คนไรความสามารถ เปนผใหสทธบคคลอน

- คนไรความสามารถ เปนผไดรบสทธ

- คนไรความสามารถ จดทะเบยนยกเลกสทธ

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน (ม. ๑๔๗๖ (๒) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๒) ป.พ.พ.) และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

ทา ได โดยตองให ผ อน บาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน (ม. ๑๔๗๖ (๒) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๒) ป.พ.พ.) และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๖ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๑๖. หามโอน - คนไรความสามารถ รบใหมขอกาหนดหามโอนไปยงบคคลอน (ม. ๑๗๐๐ ป.พ.พ.)

- กรณสามภรรยาเปนผอนบาลทาไดโดยใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๕ ป.พ.พ.) - กรณบคคลอนเปนผอนบาลทาไดโดยตองขออนญาตศาลกอน และใหผอนบาลทาแทน (ม. ๑๕๗๔ (๙) ป.พ.พ.)

๕๓

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของคนไรความสามารถ

- คนไรความสามารถ

รบมรดกตามพนยกรรมทม

ขอกาหนดหามโอน

ทาได โดยตองให ผ อน บาลทาแทน

(ม. ๑๕๙๘/๑๕ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.)

๑๗ . สอบเขต แบงแยก

ในนามเดม และรวมโฉนด

ทาไดโดยใหผ อนบาลทาแทน (ม. ๑๕๙๘/๑๕

หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘ ป.พ.พ.) แตหาก

รงวดแลวมการคดคาน ตองขออนญาต

ศาลกอน (ม. ๑๔๗๖ (๖) หรอ ม. ๑๕๗๔

(๑๒) ป.พ.พ.)

๑๙. แบงกรรมสทธ รวม

แบงให แบงขาย

ตองขออนญาตศาลกอน (ม. ๑๔๗๖ (๑),

(๕), (๖) หรอ ม. ๑๕๗๔ (๑), (๘), (๑๒)

ป .พ .พ . ) และใหผ อนบาลทาแทน

(ม. ๑๕๙๘/๑๖ หรอ ม. ๑๕๙๘/๑๘

ป.พ.พ.)

๕๔

• ความสามารถในการทานตกรรมของคนเสมอนไรความสามารถ

คนเสมอนไรความสามารถ คอ บคคลทศาลสงใหเปนคน

เสมอนไรความสามารถและใหอย ในความดแลของผ พทกษ เน องจาก

บคคลนนมกายพการหรอจตฟนเฟอนไมสมประกอบหรอประพฤตสรยสราย

เสเพลเปนอาจณหรอตดสรายาเมา หรอมเหตอนใดทานองเดยวกนนน

จนไมสามารถจะจดการงานโดยตนเองได หรอจดกจการไปในทางทอาจจะ

เสอมเสยแกทรพยสนของตนเอง หรอครอบครว

คนเสมอนไรความสามารถ สามารถทานตกรรมไดดวยตนเอง

ทงสน เวนแตบางกรณตอไปนจะตองไดรบความยนยอมจากผพทกษกอน

มฉะนนเปนโมฆยะ (ตาม ม. ๓๔ ป.พ.พ.) คอ

๑. นาทรพยสนไปลงทน

๒. รบคนทรพยสนทไปลงทน ตนเงนหรอทนอยางอน

๓. กยมหรอใหกยมเงน ยมหรอใหสงหารมทรพยอนมคา

๔. รบประกนโดยประการใด ๆ อนมผลใหตนเองถกบงคบ

ชาระหน

๕. เชาหรอใหเชาสงหารมทรพยมกาหนดระยะเวลาเกนกวา

กาหนดหกเดอน หรออสงหารมทรพยมกาหนดระยะเวลาเกนกวาสามป

๖. ใหโดยเสนหา เวนแตการใหทพอสมควรแกฐานานรป

เพอการกศล การสงคม หรอตามหนาทธรรมจรรยา

๗. รบการใหโดยเสนหาทมเงอนไขหรอคาภาระตดพน หรอไมรบ

การใหโดยเสนหา

๕๕

๘. ทาการอยางหนงอยางใดเพอจะไดมาหรอปลอยไปซงสทธ

ในอสงหารมทรพยหรอในสงหารมทรพยอนมคา

๙. กอสรางหรอดดแปลงโรงเรอนหรอสงปลกสรางอยางอน

หรอซอมแซมอยางใหญ

๑๐. เสนอคดตอศาลหรอดาเนนกระบวนพจารณาใด ๆ เวนแต

การรองขอตอศาลกรณผพทกษไมยอมใหกระทาการตามขอ ๑. - ๑๑.

โดยปราศจากเหตอนควร (ตาม ม. ๓๕ ป.พ.พ.) หรอการรองขอถอน

ผพทกษ

๑๑ . ประนประนอมยอมความหรอมอบขอพพาทให

อนญาโตตลาการวนจฉย

ในบางกรณนอกจากกจการขางตนซงคนเสมอนไรความสามารถ

จดการไดเอง แตอาจจดการไปในทางทเสอมเสยแกทรพยสนของตนเอง

หรอครอบครว ศาลอาจสงใหคนเสมอนไรความสามารถตองไดรบความ

ยนยอมจากผพทกษกอนจงจะทาการนนไดกได

ผพทกษไมมอานาจทากจการแทนคนเสมอนไรความสามารถ

(มแตอานาจใหความยนยอมในกจการตาม ๑. - ๑๑. เทานน) เวนแตกรณ

คนเสมอนไรความสามารถไมสามารถทาการอยางใดอยางหนงไดดวยตนเอง

เพราะเหตมกายพการหรอจตฟนเฟอนไมสมประกอบ ศาลจะสงใหผพทกษ

เปนผมอานาจกระทาการนนแทนคนเสมอนไรความสามารถกได โดยกฎหมาย

กาหนดใหนาบทบญญตเกยวกบผอนบาลมาใชบงคบกรณนโดยอนโลม

๕๖

แผนภมการทานตกรรมของคนเสมอนไรความสามารถ

คนเสมอนไรความสามารถ

ลกษณะ

หลกเกณฑ

บกพรอง

จดการงานเอง ไมไดเตมท

จดแลวเสยหาย

กาย

ใจ

ความประพฤต

บคคลตาม ม. ๒๘ รอง

ศาลสง

โฆษณาคาสงใน ราชกจจานเบกษา

คสมรส

บพการ

ผสบสนดาน

ผปกครอง

ผซงปกครองดแลบคคลนนอย

พนกงานอยการ

ผล

หลก - ทานตกรรมไดเอง

ขอยกเวน

ตองไดรบความยนยอมจาก ผพทกษกอน

ผพทกษทาแทน - ม. ๓๔ ว. ๒

นตกรรมตาม ม. ๓๔ ว. ๑ นตกรรมอนตาม ม. ๓๔ ว.๒

๕๗

• สรปการทานตกรรมของคนเสมอนไรความสามารถ

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

คนเสมอนไร . . . . .

ความสามารถ คอ

บคคลท ศาลส ง ให

เป นคน เส มอนไร

ความสามารถ

คนเสมอนไร

ความสามารถ

และใหอย ในความ

ด แลของผ พ ท กษ

เน องจากบคคลนน

ม ก า ย พ ก า รห ร อ

จ ต ฟ น เ ฟ อ น ไ ม

สมประกอบ หรอ

ประพฤตสรยสราย

เส เพลเปนอาจณ

หรอตดสรายาเมา

ห ร อ ม เ ห ต อ น ใ ด

ทานองเดยวกนนน

- คนเสมอนไรความสามารถ

สามารถทานตกรรมได

ดวยตนเองทงสน เวนแต

บางกรณจะตองไดรบความ

ยนยอมจากผพทกษกอน

นตกรรมทสามารถทาได

ดวยตนเอง มดงน

๑. มรดก (คนเสมอนไร

ความสามารถรบมรดก)

๒. เวนคน (กรณม พ.ร.บ.

เวนคนทดนของคนเสมอน

ไรความสามารถ)

๓. หามโอน (คนเสมอน

ไรความสามารถรบมรดก

ตามพนยกรรมทมขอ

กาหนดหามโอน)

- พนกงานเจาหนาท

จดทะเบยนไดโดย

ไมตองมคายนยอม

จากผพทกษ

๕๘

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

จนไมสามารถจะจด

การงานโดยตนเองได

หรอจดกจการไปในทาง

ทอาจจะเสอมเสยแก

ทรพยสนของตนเอง

หรอครอบครว

๔. โอนตามคาสงศาล

๕. สอบเขต แบงแยก

ในนามเดม และรวมโฉนด

(กรณไมมการคดคานรงวด)

- นตกรรมทคนเสมอนไร

ความสามารถจะตอง

ไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน มดงน

๑. ขาย

๒. ขายฝาก

๓. ให

๔. กรรมสทธรวม

๕. แลกเปลยน

๖. โอนชาระคาหน

๗. ลงชอคสมรส/แบง

ทรพยสนระหวางคสมรส

๘. โอนเปนทสาธารณ-

ประโยชน/แบงหกเปนท

สาธารณประโยชน

๑. พนกงานเจาหนาท

จดทะเบยนใหได

เ ม อม คายนยอม

จากผพทกษกอน

๒ . กรณไม ม คา

ยนยอมจากผพทกษ

พนกงานเจาหนาท

จะจดทะเบยนได

ตอเมอคกรณยนยน

ใหจดทะเบยน

๕๙

ประเภทของบคคล ความสามารถ

ในการทานตกรรม การจดทะเบยน

๙. จานอง

๑๐. เชา (เกนกวา ๓ ป) ๑๑. บรรยายสวน ๑๒ . ภาระจายอม /สทธเกบกน/สทธเหนอพนดน/สทธอาศย/ภาระ

ตดพนในอสงหารมทรพย/บรมสทธ ๑๓. หามโอน (คนเสมอน ไรความสามารถรบใหมขอกาหนดหามโอนไปยง

บคคลอน) ๑๔. สอบเขต แบงแยก ในนามเดม และรวมโฉนด (กรณมการคดคานการรงวด)

๑๕. แบงกรรมสทธรวม แบงให แบงขาย ๑๖. สละมรดก (ตองไดรบความยนยอมจากผพทกษและขออนญาตศาลกอนดวย)

๖๐

• การทานตกรรมของคนเสมอนไรความสามารถแตละประเภทจดทะเบยน

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของ

คนเสมอนไรความสามารถ

๑. ขาย

- คนเสมอนไร

ความสามารถขาย

- คนเสมอนไร

ความสามารถซอ

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

๒. ขายฝาก

- คนเสมอนไร

ความสามารถขายฝาก

- คนเสมอนไร

ความสามารถรบซอฝาก

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

๓. ให

- คนเสมอนไร

ความสามารถให

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๖) ป.พ.พ.)

๖๑

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของ

คนเสมอนไรความสามารถ

- คนเสมอนไรความสามารถ

รบใหโดยไมมเงอนไขหรอ

คาภาระตดพน

- คนเสมอนไรความสามารถ

รบให กรณทมภาระผกพนอย

เชน จานอง ภาระจายอม

สทธเกบกน เปนตน

- คนเสมอนไรความสามารถ

รบใหโดยมเงอนไขหรอคา

ภาระตดพน เชน รบใหโดย

มเง อนไขหามขาย, รบให

แลวจดทะเบยนสทธเกบกน

เปนตน

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๗) ป.พ.พ.)

๔. กรรมสทธรวม

- คนเสมอนไรความสามารถ

ใหถอกรรมสทธรวม

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๖) ป.พ.พ.)

๖๒

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของ

คนเสมอนไรความสามารถ

- คนเสมอนไรความสามารถ

ขอถอกรรมสทธรวมโดยไมม

คาตอบแทน เง อนไขหรอ

คาภาระตดพน

- คนเสมอนไรความสามารถ

ขอถอกรรมสทธรวมโดยไมม

คาตอบแทน แตมเง อนไข

หรอคาภาระตดพน เชน

ขอถอกรรมสทธรวม (รบให)

โดยมเงอนไขหามขาย, ขอถอ

กรรมสทธรวม (รบให) แลว

จดทะเบยนสทธเกบกน เปนตน

- คนเสมอนไรความสามารถ

ขอถอกรรมสทธรวม โดยม

คาตอบแทน (ซอ)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๗) ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

๖๓

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของ

คนเสมอนไรความสามารถ

๕. มรดก

- คนเสมอนไรความสามารถ

รบมรดก

- คนเสมอนไรความสามารถ

สละมรดก

- คนเสมอนไรความสามารถ

ทาพนยกรรม

- คนเสมอนไรความสามารถ

เปนผจดการมรดก

ทาไดดวยตนเอง โดยไมตองไดรบ

ความยนยอมจากผพทกษ

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผ พทกษและตองขออนญาตศาลกอน

(ม. ๑๖๑๑ ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ฎกา ๑๗๗/๒๕๒๘)

คนเสมอนไรความสามารถเปนผจดการ

มรดกไมได (ม. ๑๗๑๘ ป.พ.พ.)

๖. แลกเปลยน ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

๗. โอนชาระคาหน ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๑) ป.พ.พ.)

๖๔

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของ

คนเสมอนไรความสามารถ

๘. ลงชอคสมรส/

แบงทรพยสนระหวางคสมรส

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

๙. โอนตามคาสงศาล ทาไดดวยตนเอง โดยไมตองไดรบ

ความยนยอมจากผพทกษกอน

๑๐. โอนเปนท สาธารณ-

ประโยชน/แบงหกเปน ท

สาธารณประโยชน

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๖) ป.พ.พ.)

๑๑. เวนคน

- กรณมพระราชกฤษฎกา

กาหนดเขตทดนทจะเวนคน

แลวคนเสมอนไรความสามารถ

ตกลงซอขายทดน

ในกรณน พนกงานเจาหนาท ผ จดทา

สญญาซอขายมใชพนกงานเจาหนาท

กรมทดน พนกงานเจาหนาทกรมทดน

มหนาทดาเนนการแกไขหลกฐานทาง

ทะเบยนในหนงสอแสดงสทธในทดน

เทานน โดยสามารถทาไดดวยตนเอง

ไมตองไดรบความยนยอมจากผพทกษ

๖๕

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของ

คนเสมอนไรความสามารถ

- กรณมพระราชบญญต

เวนคนทดนของคนเสมอน

ไรความสามารถ

เนองจากกรรมสทธในอสงหารมทรพย

ทถกเวนคนตกเปนของผเวนคนแลว

ตาม ม. ๑๖ พ.ร.บ. วาดวยการเวนคน

อสงหารมทรพย พ.ศ. ๒๕๓๐ โดยสามารถ

ทาไดดวยตนเองไมตองไดรบคายนยอม

จากผพทกษ

๑๒. จานอง

- คนเสมอนไร

ความสามารถจานอง

- คนเสมอนไร

ความสามารถรบจานอง

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๔) ป.พ.พ.)

สญญาจานองตองมสญญาประธาน คอ

สญญากยมเงนทผเสมอนไรความสามารถ

เปนผใหกยมเงน ทาไดโดยตองไดรบความ

ยนยอมจากผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๓)

ป.พ.พ.)

๑๓. เชา

- คนเสมอนไรความ

สามารถใหเชาเกนกวา ๓ ป

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๕) ป.พ.พ.)

๖๖

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของ

คนเสมอนไรความสามารถ

- คนเสมอนไรความ

สามารถเชาเกนกวา ๓ ป

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๕) ป.พ.พ.)

๑๔. บรรยายสวน ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๑๑) ป.พ.พ.)

๑๕. ภาระจายอม/สทธเกบกน/

สทธเหนอพนดน/สทธอาศย/

ภาระตดพนในอสงหารมทรพย/

บรมสทธ

- คนไรความสามารถ

เปนผใหสทธกบบคคลอน

- คนไรความสามารถ

เปนผไดรบสทธ

- คนไรความสามารถ

จดทะเบยนยกเลกสทธ

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) ป.พ.พ.)

๖๗

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของ

คนเสมอนไรความสามารถ

๑๖. หามโอน

- คนเสมอนไรความ

สามารถรบใหมขอกาหนด

หามโอนไปยงบคคลอน

- คนเสมอนไรความ

สาม า ร ถ ร บ ม รดกต าม

พนยกรรมทมขอกาหนด

หามโอน

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผพทกษกอน (ม. ๓๔ (๗) ป.พ.พ.)

ทาไดดวยตนเอง โดยไมตองไดรบ

ความยนยอมจากผพทกษ

๑๗. สอบเขต แบงแยก

ในนามเดม และรวมโฉนด

(กรณไมมการคดคาน

การรงวด)

ทาไดดวยตนเอง โดยไมตองไดรบ

ความยนยอมจากผพทกษ

๑๘. แบงกรรมสทธ รวม

แบงให แบงขาย (กรณ

มการคดคานการรงวด)

แบงกรรมสทธรวม แบงให

แบงขาย

ทาไดโดยตองไดรบความยนยอมจาก

ผ พทกษกอน (ม. ๓๔ (๘) หรอ (๑๑)

ป.พ.พ.)

๖๘

• การทานตกรรมของนตบคคล

นตบคคล คอ บคคลตามกฎหมายทกฎหมายสมมตขนและรบรอง

ใหมสทธและหนาทเชนเดยวกบบคคลธรรมดา เวนแตสทธและหนาท

บางอยางซงบคคลธรรมดามอยนน นตบคคลจะมไมได เชน สทธในดาน

ครอบครว สทธในทางการเมอง เปนตน

• ประเภทของนตบคคล

นตบคคลแบงตามอานาจของกฎหมายทกอตงขนไดเปน ๒

ประเภท คอ นตบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และนตบคคล

ตามกฎหมายอน ๆ

๑. นตบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ไดแก

๑.๑ หางหนสวนทจดทะเบยน ซงแบงออกเปน ๒ ประเภท

ไดแก หางหนสวนสามญ และหางหนสวนจากด

- หางหนสวนสามญ คอ สญญาซงบคคลตงแตสองคน

ขนไปตกลงเขากนเพอกระทากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงปนกาไร

จะพงไดแตกจการนนและเมอนาไปจดทะเบยนตอนายทะเบยนแลว จะม

ฐานะเปนนตบคคล นบเปนบคคลหนงตางหากจากผเปนหนสวน ผเปน

หนสวนทกคนจะเปนหนสวนประเภทไมจากดความรบผดทงหมด

- หางหนสวนจากด คอ ตองจดทะเบยนตอนายทะเบยน

โดยมผถอหนสวนสองประเภท คอ หนสวนจากดความรบผด และหนสวน

ไมจากดความรบผด

๖๙

๑.๒ บรษทจากด คอ บรษททตงขนดวยการแบงทนเปน

หนมมลคาเทา ๆ กน โดยมผถอหน ๓ คนขนไป และผถอหนทกคนตาง

รบผดจากดเพยงไมเกนจานวนเงนทตนยงสงใชไมครบมลคาของหนทตนถอ

และบรษทจากดนกฎหมายบงคบใหจดทะเบยนซงเมอจดทะเบยนแลวกจะ

มสภาพเปนนตบคคล

๑.๓ สมาคม คอ การทบคคลหลายคนตกลงเขากน

เพอทาการอนใดอนหนงอนมลกษณะตอเนองรวมกน และมใชเปนการหา

กาไรหรอรายไดมาแบงปนกน จงแตกตางกบบรษทจากดหรอหางหนสวนซง

มงหากาไร สมาคมทไดจดทะเบยนแลวเปนนตบคคล

๑.๔ มลนธ คอ ทรพยสนอนจดสรรไวโดยเฉพาะสาหรบ

วตถประสงคเพอการกศลสาธารณะ การศาสนา ศลปะ วทยาศาสตร

วรรณคด การศกษา หรอเพอสาธารณประโยชนอยางอน โดยมไดมงหา

ผลประโยชนมาแบงปนกนและตองจดทะเบยนตามกฎหมาย โดยตอง

ประกาศการจดตงมลนธในราชกจจานเบกษา มลนธทไดจดทะเบยนแลว

เปนนตบคคล การจดการทรพยสนของมลนธ ตองมใชเปนการหาผลประโยชน

เพอบคคลใดนอกจากเพอดาเนนการตามวตถประสงคของมลนธนนเอง

๗๐

๒. นตบคคลตามกฎหมายอน ๆ

นตบคคลนนจะตองมกฎหมายกาหนดไวเปนเรอง ๆ ไป เชน

๒.๑ สหกรณ เปนนตบคคลตามพระราชบญญตสหกรณ

พ.ศ. ๒๔๗๑ ซงหมายความวา คณะบคคลซงรวมกนดาเนนกจการ เพอ

ประโยชนทางเศรษฐกจและสงคม โดยชวยตนเองและชวยเหลอซงกนและกน

และเมอจดทะเบยนตอนายทะเบยนจงมฐานะเปนนตบคคล

๒.๒ นตบคคลหมบานจดสรร เปนนตบคคลตามพระราชบญญต

การจดสรรทดน พ.ศ. ๒๕๔๓ เปนกรณผซอทดนจดสรรไมนอยกวากงหนง

ของแปลงยอยตามแผนผงโครงการรวมตวกนจดตงนตบคคลหมบานจดสรร

และนาไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท เมอจดทะเบยนแลวจงมฐานะ

เปนนตบคคล

๒.๓ นตบคคลอาคารชด เปนนตบคคลตามพระราชบญญต

อาคารชด พ.ศ. ๒๕๒๒ เปนกรณไดจดทะเบยนอาคารชดแลว และจะขาย

หองชดตองจดทะเบยนนตบคคลอาคารชดกอน เพอเปนผดแลอาคารชดนน

เมอจดทะเบยนแลวจงมฐานะเปนนตบคคล

๒.๔ วด เปนนตบคคลตามพระราชบญญตคณะสงฆ

พ.ศ. ๒๕๐๕ แกไขเพมเตมโดย พ.ร.บ. คณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕)

วด คอ สถานททางพระพทธศาสนาโดยปกตมพระอโบสถ พระวหาร

เจดย และมพระภกษสงฆอยอาศย เปนตน

๗๑

• สทธและหนาทของนตบคคล

๑ . มสทธและหนาทภายในขอบแหงอานาจหนาทหรอ

วตถประสงค ซงยอมเปนไปตามทไดกาหนดไวในกฎหมาย ขอบงคบ

หรอตราสารจดตงของนตบคคลนน จะทาการใดนอกขอบเขตวตถประสงค

ทกาหนดไวไมได (ม. ๖๖ ป.พ.พ.)

๒. มสทธและหนาทเหมอนกบบคคลธรรมดา เวนเสยแต

สทธและหนาทซงวาโดยสภาพจะพงมพงเปนไดเฉพาะแกบคคลธรรมดา

เชน ไมอาจทจะทาการสมรส ไมมหนาทรบราชการทหาร ไมมสทธทาง

การเมอง เปนตน (ม. ๖๗ ป.พ.พ.)

• การจดการนตบคคล

- เนองจากนตบคคลเปนสงไมมชวตจตใจจงไมสามารถทจะ

แสดงเจตนาหรอทาการโดยตนเองได ดงนน นตบคคลตองมผแทนและม

อานาจทาการแทนนตบคคล ตามมาตรา ๗๐ วรรคสอง แหงประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย

- ผแทนนตบคคล คอ ผมอานาจหนาทจดการแทนนตบคคล

อาจจะมคนเดยวหรอหลายคนกได เชน รฐมนตรเปนผแทนกระทรวง

อธบดเปนผแทนกรม เจาอาวาสเปนผแทนวดวาอาราม กรรมการเปน

ผแทนบรษท เปนตน ซงเมอผแทนไดจดการอยางใดใหแกนตบคคลภายใน

ขอบวตถประสงค และตามบทบญญตของกฎหมายแลว การนนยอมผกพน

นตบคคล อานาจของผแทนนตบคคลโดยปกตแลวยอมมกาหนดไวในกฎหมาย

หรอในขอบงคบหรอตราสารจดตงนตบคคลนน และถามผจดการหลายคน

๗๒

และมไดมขอกาหนดไวเปนประการอน การทาความตกลงตาง ๆ ในทาง

อานวยกจการใหเปนไปตามเสยงขางมาก (ม. ๗๑ ป.พ.พ.) ถาผแทนของ

นตบคคล หรอผมอานาจทาการแทนนตบคคลไดทาการตามหนาทและทาให

เกดความเสยหายอยางหนงอยางใดแกบคคลอน นตบคคลนนจาตองเสย

คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนน แตมสทธไลเบ ยเอาแกตวผเปน

ตนเหตททาใหเกดความเสยหายในภายหลงได แตถาความเสยหายนนเกด

จากการกระทา ซงมไดอยภายในขอบวตถประสงคของนตบคคล หรออานาจ

หนาทของนตบคคล บคคลทงหลายเหลานนทไดเหนชอบใหทาการนนกบ

ผจดการทไดเปนผลงมอทาการจะตองรวมกนรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน

(ม. ๗๖ ป.พ.พ.)

- ผแทนนตบคคลตางจากตวแทน ผแทนนตบคคลยอมมอานาจ

ดาเนนการทกอยางแทนนตบคคลภายในขอบแหงวตถประสงคในฐานะท

เปนตวการเสยเอง สามารถทาการทงหลายไดโดยไมถกจากดเหมอนตวแทน

คอมอานาจจาหนายจายโอนอสงหารมทรพย นาคดขนฟองรองตอศาลได

เพราะเปนการกระทาของตวการเอง ตางจากตวแทนซงจะตองไดรบมอบ

อานาจจากตวการ คอ ตองมผแทนนตบคคลขนกอน นอกจากผรบมอบ

อานาจทวไปจะทาการทงหลายแทนตวการได แตนตกรรมสาคญบางประเภท

กทาแทนตวการไมได เวนแตจะไดมอบอานาจไวเปนการเฉพาะ ทงน ผแทน

นตบคคลมอานาจแตงตงตวแทน หรอมอบอานาจใหผอนทาการแทนตนได

๗๓

การกระทาของตวแทนยอมผกพนนตบคคลซงมฐานะเปนตวการเหมอน

นตบคคลทาการดวยตนเอง และผแทนนตบคคลเปนไดทงบคคลธรรมดา

และนตบคคล

- ขอหามทาการแทนกรณประโยชนไดเสยขดกบนตบคคล

หลกสาคญในการจดการนตบคคล คอ หากประโยชนไดเสยของนตบคคล

ขดกบประโยชนไดเสยของผแทนนตบคคล ผแทนของนตบคคลนนจะเปน

ผแทนในการนนไมได (ม. ๗๔ ป.พ.พ.) โดยพจารณาจากสภาพแหงประโยชน

ในกจการนน ๆ หรอจากมาตรฐานความรสกนกคดและประสบการณของ

วญชน และกฎหมายมงคมครองประโยชนของนตบคคลโดยตรง เชน กรณ

ทานตกรรมกบตนเอง โดยขายทรพยของนตบคคลใหผแทนเอง ผลประโยชน

ของผขายและผซอขดกนอยในตว ผแทนของนตบคคลจะกระทาไมได

หากการกระทาดงกลาวสงผลใหนตบคคลขาดผแทน หรอมผแทนไมเพยงพอ

ทจะทาการในนามของนตบคคลไดใหปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ หรอ

ตราสารจดตงนตบคคลในการหาบคคลเขาทาหนาทเปนผแทนกอน แตถา

ไมไดกาหนดไวกใหผมสวนไดสวนเสยหรอพนกงานอยการรองขอใหศาล

แตงตงผแทนเฉพาะการขนเพอทาการแทนนตบคคล (ม. ๗๕ ป.พ.พ.)

• การสอบสวนสทธและความสามารถของนตบคคล

พนกงานเจาหนาทตองสอบสวนและตรวจสอบ ดงน

๑. ผแทนของนตบคคลยงมอานาจอยหรอไม ตรวจสอบจาก

หนงสอรบรองตาง ๆ ของนตบคคลทนามาแสดง โดยใหผมอานาจทาการ

๗๔

แทนนตบคคลรบรองสาระสาคญตาง ๆ ในหนงสอรบรอง (ท มท ๐๗๑๐/

ว ๓๖๘๒๓ ลว. ๒๒ ต.ค. ๒๕๔๒) ถามการมอบอานาจใหตวแทนมา

ดาเนนการใหตวแทนทไดรบมอบอานาจเปนผใหคารบรองความเปนปจจบน

ของหนงสอรบรองของนตบคคล (มท ๐๗๑๐/ว ๔๓๕๐๐ ลว. ๓ ธ.ค. ๒๕๔๒)

๒. ผแทนของนตบคคลทานอกวตถประสงคของนตบคคลหรอไม

โดยใหตรวจดจากวตถประสงคของนตบคคล

๓. นตกรรมทผแทนของนตบคคลทามประโยชนไดเสยของ

นตบคคลขดกบประโยชนไดเสยของผแทนนตบคคล ผแทนของนตบคคล

นนจะเปนผแทนไมได (ม. ๗๔ ป.พ.พ.) มคาอธบายตามหนงสอ ท มท

๐๖๑๐/ว ๐๘๔๒๙ ลว. ๒๖ ม.ค. ๒๕๓๖

๔. กรณเลกนตบคคลผชาระบญชของหางหนสวนหรอบรษท

ไดมการจดทะเบยนเสรจสนการชาระบญชแลว ตอมาพบวายงมทดนของ

นตบคคลหลงเหลออย จะตองไปรองตอศาลสงใหผชาระบญชกลบมามอานาจ

การชาระบญชของนตบคคลอกครง

ขอสงเกต

“คณะบคคล” ไมใชนตบคคลตามประมวลกฎหมายแพง

และพาณชย และ “หางหนสวนสามญทยงไมไดจดทะเบยน” ยงไมมสภาพ

นตบคคลตามกฎหมาย หาก “คณะบคคล” หรอ “หางหนสวนสามญทยง

ไมไดจดทะเบยน” มาทานตกรรมใหใสชอในนามบคคลธรรมดารวมกน

๗๕

• ประเภท/ผแทน และการดาเนนการของนตบคคลแตละประเภท

ประเภทของ

นตบคคล ผแทนนตบคคล

กรณผแทน

ไมสามารถทาได

๑. หางหนสวนสามญ นตบคคล

- มหนสวนผจดการเปนผแทน

- ถาไมไดตกลงกนไว ผ เปนห นส วน ทกคนยอมจดการหางหนสวนได

(ม. ๑๐๓๓ และ ๑๐๖๔ (๕) ป.พ.พ.)

- ถาไดตกลงกนไววามหนสวนผจดการหลายคน หนสวนผจดการแตละคน

จะจดการหางห นสวนน น กได (ม . ๑๐๓๕ ป.พ.พ.)

- ผเปนหนสวนจะเขาทาสญญาอะไร ซงผเปนหนสวนอนทกทวงไมได (ม. ๑๐๓๓ ป.พ.พ.)

- หนสวนผจดการ จะทาการอะไรซงหนสวนผจดการอนทกทวงไมได (ม.๑๐๓๕ ป.พ.พ.)

- ถ าประโยชน ไดเสยของนตบคคลขดกบประโยชนไดเสยของผแทนของน ต บ คคล ผ แทน

ของนตบคคลนนจะเ ป น ผ แ ท น ไ ม ไ ด (ม. ๗๔ ป.พ.พ.)

๗๖

ประเภทของ

นตบคคล ผแทนนตบคคล กรณผแทน

ไมสามารถทาได

๒. หางหนสวนจากด

- มหนสวนผจดการเปน

ผแทน

- หนสวนไมจากดความ

รบผด ตองจดการหาง

ห นสวนภายใตวตถ

ประสงคของหางหนสวน

(ม. ๑๐๗๘ (๒), (๖),

๑๐๘๗ ป.พ.พ.)

- ถ าประโยชน ได

เสยของนตบคคล

ขดกบประโยชนได

เสยของผแทนของ

น ต บ คคล ผ แทน

ของนตบคคลนนจะ

เ ป น ผ แ ท น ไ ม ไ ด

(ม. ๗๔ ป.พ.พ.)

๓. บรษทจากด

- มกรรมการผ จดการ

เปนผแทน

- กรรมการคนหนงหรอ

หลายคนจดการตาม

ขอบงคบของบรษทและ

ทประชมใหญผ ถอห น

(ม. ๑๑๑๑ (๖), ๑๑๔๔

ป.พ.พ.)

- ถ าประโยชน ได

เสยของนตบคคล

ขดกบประโยชนได

เสยของผแทนของ

น ต บ คคล ผ แทน

ของนตบคคลนนจะ

เ ป น ผ แ ท น ไ ม ไ ด

(ม. ๗๔ ป.พ.พ.)

๗๗

ประเภทของ

นตบคคล ผแทนนตบคคล

กรณผแทน

ไมสามารถทาได

๔. สมาคม

- มคณะกรรมการของ

สมาคมเปนผแทน

- คณะกรรมการของ

สมาคมเปนผ ด า เนน

กจการของสมาคมตาม

กฎหมายและขอบงคบ

ภายใตการควบคมดแล

ของทประชม

(ม. ๘๖, ๘๗ ป.พ.พ.)

- ถ าประโยชน ได

เสยของนตบคคล

ขดกบประโยชนได

เสยของผแทนของ

น ต บ คคล ผ แทน

ของนตบคคลนนจะ

เ ป น ผ แ ท น ไ ม ไ ด

(ม. ๗๔ ป.พ.พ.)

๕. มลนธ

- มคณะกรรมการของ

มลนธเปนผแทน

- คณะกรรมการของ

มลนธประกอบดวย

บคคลอยางนอยสามคน

เปนผดาเนนกจการของ

มลนธตามกฎหมายและ

ขอบงคบของมลนธ

- ถ าประโยชน ได

เสยของนตบคคล

ขดกบประโยชนได

เสยของผแทนของ

น ต บ คคล ผ แทน

ของนตบคคลนนจะ

เ ป น ผ แ ท น ไ ม ไ ด

(ม. ๗๔ ป.พ.พ.)

๗๘

ประเภท ของนตบคคล

ผแทนนตบคคล กรณผแทน

ไมสามารถทาได

- คณะกรรมการของมลนธ เปนผ แทนของมลนธในกจการทเกยวกบบคคลภายนอก (ม. ๑๑๘, ๑๑๑ ป.พ.พ.)

๖. สหกรณ

- มคณะกรรมการของสหกรณเปนผแทน

- ใ ห คณะกรรมกา รด า เ น น ก า ร สหกรณ เปนผ ด า เนน กจการและเปนผแทนสหกรณ ในกจการอนเกยวกบบคคลภายนอก

- ค ณ ะ ก ร ร ม ก า รดาเนนการสหกรณจะมอบหมายใหกรรมการคนหนงหรอหลายคนเปนผจดการทาการแทนกได (ม. ๕๑ พ.ร.บ. สหกรณ)

- ถ าประโยชน ได

เสยของนตบคคล

ขดกบประโยชนได

เสยของผแทนของ

น ต บ คคล ผ แทน

ของนตบคคลนนจะ

เปนผแทนไมได

(ม. ๗๔ ป.พ.พ.)

๗๙

ประเภท ของนตบคคล

ผแทนนตบคคล กรณผแทน

ไมสามารถทาได

๗. นตบคคลหมบานจดสรร

- คณะกรรมการหมบานจดสรรเปนผแทน

- คณะกรรมการหมบานจดสรรเปนผ แทนของ นตบคคลหมบานจดสรรในกจการ ท เ ก ยวกบบคคลภายนอก (ม. ๔๖พ.ร.บ.จดสรร)

- ถ าประโยชน ได

เสยของนตบคคลขดกบประโยชนไดเสยของผแทนของน ต บ คคล ผ แทนของนตบคคลนนจะ

เ ป น ผ แ ท น ไ ม ไ ด (ม. ๗๔ ป.พ.พ.)

๘. นตบคคลอาคารชด

- มผ จดการนตบคคลอาคารชดเปนผแทน

- ผจดการนตบคคลอาคารชดปฏบตใหเปน ไปตามวต ถประสงคของการจดทะเบยนอาคารชด ตามขอบงคบหรอตามมตของทประชมใหญเจาของรวมหรอคณะกรรมการ ทงน โดยไมขดตอกฎหมาย (ม. ๓๖ พ.ร.บ. อาคารชด)

- ถ าประโยชน ไดเสยของนตบคคลขดกบประโยชนได

เสยของผแทนของน ต บ คคล ผ แทนของนตบคคลนนจะเ ป น ผ แ ท น ไ ม ไ ด (ม. ๗๔ ป.พ.พ.)

๘๐

ประเภท/ลกษณะ

ของนตบคคล ผแทนนตบคคล

กรณผแทน

ไมสามารถทาได

๙. วด

- มเจาอาวาสเปนผ แทนของวด และมอานาจดาเนนการในกจการทวไปตาง ๆ เกยวกบทดนของวด ตาม ม. ๓๑

พ.ร.บ. คณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕

- ถ าประโยชน ได

เสยของนตบคคล

ขดกบประโยชนได

เสยของผแทนของ

น ต บ คคล ผ แทน

ของนตบคคลนนจะ

เ ป น ผ แ ท น ไ ม ไ ด

(ม. ๗๔ ป.พ.พ.)

(รายละเอยดการทา

นตกรรมเกยวกบทดน

ของวดแตละประเภท

การจดทะเบยน ตาม

ตารางดานทายน)

๘๑

วด วด หมายถง สถานททางพระพทธศาสนาโดยปกตมพระอโบสถ

พระวหาร เจดย และมพระภกษสงฆอยอาศย

• ประเภทของวด

ตามมาตรา ๓๑ พระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕

แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ วด

แบงออกเปน ๒ ประเภท

๑. วดทไดรบพระราชทานวสงคามสมา หมายถงวดทมประกาศ

ตงวดโดยชอบดวยกฎหมายแลว และตอมาไดรบพระราชทานวสงคามสมา

๒. สานกสงฆ วดทต งโดยชอบดวยกฎหมาย แตยงไมได

พระราชทานวสงคามสมา (มสภาพทกสงทกอยางเหมอนวด แตไมมโบสถ)

วดทไดรบพระราชทานวสงคามสมาและสานกสงฆ ตางกเปน

นตบคคล

• ทดนของวด

มาตรา ๓๓ พระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕ ไดแบงวด

และทซงขนตอวดแบงเปน ๓ ประเภท ดงน

๑. ทวด คอ ทซงตงวดตลอดจนเขตของวดนน

๒. ทธรณสงฆ คอ ทซงเปนสมบตของวด

๓. ทกลปนา คอ ทซงมผ อทศแตผลประโยชนใหวดหรอ

พระศาสนา

๘๒

• การทานตกรรมเกยวกบทดนของวด

คาวา “นตกรรม” ตามในมตคณะสงฆมนตร ครงท ๑/๒๔๙๖

เมอวนจนทรท ๕ มกราคม ๒๔๙๖ หมายถง การขอรงวดรบโฉนดทดน

การขอสอบเขต การขอแบงแยกและการขอรบรองเขตทดน มใช “นตกรรม”

ตามความหมายในมาตรา ๑๔๙ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

กจการอนใดทเกยวของกบทดนซงเรยกชอตางออกไปบางแตมลกษณะ

ใกลเคยงทานองเดยวกบกจการ ๔ ประการดงกลาวขางตนใชไดโดยอนโลม

การทานตกรรมอนเกยวกบทดนของวด ๔ ประการ คอ

การขอรงวดรบโฉนดทดน การขอสอบเขต การขอแบงแยก และการขอ

รบรองเขตทดนของวด มหลกเกณฑดงน

๑. วดมพระสงฆทตงอยในเขตกรงเทพมหานคร เขตเทศบาล

หรอสขาภบาล ใหเจาอาวาสมอบฉนทะใหสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

หรอตวแทนของสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตเปนผดาเนนการแทนวด

แตขอตกลงใด ๆ ในการทานตกรรมนตองไดรบความเหนชอบจากเจาอาวาส

๒. วดทอยนอกเขตดงกลาวในขอ ๑) ใหเจาอาวาสพจารณา

คดเลอกทายก ทายกาแหงวดนน ทนาเชอถอจานวน ๒ หรอ ๓ ทาน

ใหเปนผดาเนนการแทนเจาอาวาสในการทานตกรรมเกยวกบทดนของวด

แตขอตกลงใด ๆ ในการทานตกรรมนตองไดรบความเหนชอบจากเจาอาวาสกอน

(ตามมตคณะสงฆมนตร ท ๑/๒๔๙๖ และ ท ๑๖/๒๕๒๘ ลงวนท ๒๐

มถนายน ๒๕๒๘)

๘๓

๓. การทานตกรรมเกยวกบทดนอนเปนศาสนสมบตของวด

กรณวดไดมอบการจดประโยชนศาสนสมบตของวดให

สานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตดาเนนการทานตกรรมใด ๆ เกยวกบศาสนสมบต

ของวดตองใหผอานวยการสานกงานพระพทธศาสนาจงหวดเปนผทาการ

แทนวด แตถาวดมไดมอบใหสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตดาเนนการ

เจาอาวาสในฐานะผ แทนวดหรอมอบอานาจใหไวยาวจกร หรอผ ใดไป

ดาเนนการแทนได ตามมาตรา ๓๑ แหงพระราชบญญตคณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕

แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕ และ

การทจะทราบวา วดทขอจดทะเบยนมอบการจดประโยชนศาสนสมบต

ของวดใหสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาตหรอไม ใหตรวจสอบจากสญญา

ทคกรณนามาจดทะเบยน หากวดไดมอบการจดประโยชนใหแกทางราชการ

สญญาจะระบวา วด.....โดยสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ผรบมอบ

อานาจสาหรบวดทอยในกรงเทพมหานคร สวนวดทอยในสวนภมภาคจะ

ระบวา วด.....โดยผอานวยการสานกงานพระพทธศาสนาจงหวด และถา

วดมไดมอบอานาจการจดประโยชนจะระบวา วด.....โดยเจาอาวาส (หนงสอ

กรมทดน ท มท ๐๗๑๐/ว ๒๔๒๖๑ ลงวนท ๑๐ กนยายน ๒๕๔๑)

● ผแทนของวด

๑. เจาอาวาสเปนผแทนวดตามกฎหมาย ยอมมอานาจทจะ

ดาเนนการในกจการทวไปตาง ๆ เกยวกบทดนของวด ตามมาตรา ๓๑

พระราชบญญตคณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕

๘๔

๒. ทดนของวดซงอยในความปกครองดแลของกรมพระคลง

ขางทและตองใหผแทนกรมพระคลงขางทเปนผแทนวด (หนงสอกรมทดน

ท ๔๒๗๘/๒๔๙๖ ลงวนท ๒๔ สงหาคม ๒๔๙๖) ซงม ๖ วด คอ

๒.๑ วดบวรนเวศวหาร

๒.๒ วดเบญจมบพตร

๒.๓ วดเทพศรนทราวาส

๒.๔ วดราชบพตร

๒.๕ วดราชประดษฐ

๒.๖ วดนเวศธรรมประวต

๘๕

• การทานตกรรมเกยวกบทดนของวดแตละประเภทจดทะเบยน

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของวด

๑. ขาย

- วดขาย

- วดโอนใหสวนราชการ

รฐวสาหกจ หรอหนวยงาน

อนของรฐ โดยไดรบเงน

คาผาตกรรม (เงนคาทดแทน)

- วดซอ

ทาไดโดยออกเปนพระราชบญญตกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๔ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

ทาไดโดยตองไดร บความเหนชอบ

จากมหาเถรสมาคม และวดไดรบเงน

คาผาตกรรมแลว โดยออกเปนพระราชกฤษฎกา

และใหเจาอาวาสเปนผดาเนนการ

(ม. ๓๔ วรรคสอง พ.ร.บ. คณะสงฆ

(ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕)

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม.๓๑ พ .ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๘๖

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของวด

๒. ขายฝาก

- วดขายฝาก

- วดรบซอฝาก

ทาไดโดยออกเปนพระราชบญญตกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๔ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๓. ให

- วดให

- วดรบใหโดยไมมเงอนไข

หรอคาภาระตดพน

ทาไดโดยออกเปนพระราชบญญตกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๔ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๘๗

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของวด

- วดรบใหโดยมภาระ

ผกพนอย เชน จานอง

ภาระจายอม เปนตน

- วดรบใหโดยมเงอนไข

หรอคาภาระตดพน (เชน

รบให โดยมเ ง อนไขหาม

ขาย, รบใหแลวจดทะเบยน

สทธเกบกน เปนตน)

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม.๓๑ พ .ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๔. กรรมสทธรวม

- วดใหถอกรรมสทธรวม

- วดขอถอกรรมสทธรวม

โดยไมมค าตอบแทน และไมม

เงอนไขหรอคาภาระตดพน

ทาไดโดยออกเปนพระราชบญญตกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๔ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอน

และใหเจาอาวาสเปนผดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๘๘

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของวด

- วดขอถอกรรมสทธรวม

ไมมคาตอบแทน แตมเงอนไข

หรอคาภาระตดพน (เชน

ขอกรรมสทธ รวม (รบให)

โดยมขอกาหนดหามขาย,

ขอถอกรรมสทธรวม (รบให)

แลวจดทะเบยนสทธเกบกน

เปนตน)

- วดขอถอกรรมสทธรวม

โดยมคาตอบแทน (ซอ)

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๕. มรดก

- วดรบมรดก

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๘๙

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของวด

- วดสละมรดก ทาไดโดยออกเปนพระราชบญญตกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๔ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๗. โอนตามกฎหมาย เฉพาะกรณมกฎหมายกาหนดใหทรพย

ของวดตกเปนของผรบโอน

๘. โอนตามคาสงศาล ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๙ . โอนเปนทสาธารณ-

ประโยชน/แบงหกเปนท

สาธารณประโยชน

(เปนการอทศใหโดยสภาพ

เปนทางสาธารณประโยชนแลว)

ทาไดโดยใหเจาอาวาสเปนผดาเนนการ

เปนกรณทกรรมสทธตกไปโดยผลของ

กฎหมาย ไมขด ม. ๓๔ พ.ร.บ.คณะสงฆ

(ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕)

๙๐

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของวด

๑๐. เวนคน

- กรณมพระราชกฤษฎกา

กาหนดเขตทดนทจะเวนคน

แลว ว ดตกลงขาย ท ด น

(ตาม ม. ๑๐ พ.ร.บ. วาดวย

การเวนคนอสงหารมทรพย

พ.ศ. ๒๕๓๐)

- กรณมพระราชบญญต

เวนคนทดนของวด (ตาม ม. ๑๕

พ.ร.บ. วาดวยการเวนคน

อสงหารมทรพย พ.ศ. ๒๕๓๐)

วดตกลงซอขายจะตองออกเปน พ.ร.บ.

ตาม ม. ๓๔ แตถาสวนราชการ รฐวสาหกจ

หรอหนวยงานอนของรฐ จายคาผาตกรรมแลว

เมอมหาเถรสมาคมเหนชอบ ใหกระทา

โดยพระราชกฤษฎกา และใหเจาอาวาส

เปนผดาเนนการ (ม. ๓๑, ๓๔ วรรคสอง

พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕)

ทาไดตาม ม. ๑๗ พ.ร.บ. วาดวยการ

เวนคนอสงหารมทรพย พ.ศ. ๒๕๓๐

ใหถอวาพ.ร.บ.เวนคน เปน พ.ร.บ.โอน

กรรมสทธทวดหรอธรณสงฆแลว

๑๑. ไดมาโดยการครอบครอง

ตามประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชย มาตรา

๑๓๖๗ และ ๑๓๘๒

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๙๑

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของวด

๑๒. จานอง - วดจานอง

- วดรบจานอง

- วดไถถอนจานอง

ทาไดโดยใหเจาอาวาสเปนผดาเนนการ (ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕)

ทาไดโดยใหเจาอาวาสเปนผดาเนนการ (ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕)

ทาไดโดยใหเจาอาวาสเปนผดาเนนการ (ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕)

๑๓. เชา - วดใหเชาเกน ๓ ป

- วดเชา

ทาไดเมอไดรบความเหนชอบจากสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และเจาอาวาสเปนผดาเนนการ (กฎกระทรวง ฉบบท ๒ (พ.ศ. ๒๕๑๑) ออกตามความใน พ.ร.บ. คณะสงฆ พ.ศ. ๒๕๐๕)

ทาไดโดยใหเจาอาวาสเปนผดาเนนการ (ม . ๓๑ พ .ร .บ .คณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕)

๙๒

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของวด

๑๔. บรรยายสวน

ทาไดโดยใหเจาอาวาสเปนผดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๑๕. โอนใหตวการ

(ม. ๗๙๗ ป.พ.พ. กรณวด

เปนผรบโอน)

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอน

และให เจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๑๖. ภาระจายอม

- วดจดทะเบยน

ภาระจายอมใหบคคลอน

- วดเปนผ ไดรบสทธ

ภาระจายอม

ทาไดโดยตองไดรบความเหนชอบจาก

คณะกรรมการพจารณางบประมาณ

ศาสนสมบตกลางประจา และใหเจาอาวาส

เปนผดาเนนการ (มตมหาเถรสมาคม

ครงท ๑๘/๒๕๔๐ ลว. ๓๐ ม.ย. ๒๕๔๐

และ ม. ๓๑ พ.ร.บ. คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

ทาไดโดยใหเจาอาวาสเปนผดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ. คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๙๓

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของวด

- วดจดทะเบยนยกเลกภาระจายอม

ทาไดโดยใหเจาอาวาสเปนผดาเนนการ (ม. ๓๑ พ.ร.บ. คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕)

๑๗. หามโอน - วดรบใหมขอกาหนดหามโอน (ม. ๑๗๐๐ ป.พ.พ.)

- วดร บมรดกตามพนยกรรมท มขอกาหนด หามโอน

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอนและใหเจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ. คณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕)

ทาไดโดยตองขออนญาตรฐมนตรกอนและใหเจาอาวาสเปนผ ดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๓๕)

๑๘. การรงวดออกโฉนดทดน การสอบเขต การขอ

แบงแยก และรวมโฉนด - วดรงวดออกโฉนดทดน การสอบเขต การขอแบงแยก และการขอรบรองเขตทดน

- กรณวดทตงอยในเขตกรงเทพมหานคร เขตเทศบาล หรอสขาภบาล ใหเจาอาวาสมอบฉนทะใหสานกงานพระพทธศาสนาแหงชาต หรอตวแทนของสานกงาน

๙๔

ประเภทการจดทะเบยน การทานตกรรมของวด

- วดรวมโฉนดทดน

พระพทธศาสนาแหงชาตเปนผดาเนนการ

แทนวด แตข อตกลงใดๆ ในการทานตกรรมน

ตองไดรบความเหนชอบจากเจาอาวาส

- กรณวดทอยนอกเขตดงกลาวขางตน

ใหเจาอาวาสพจารณาคดเลอกทายกทายกา

แหงวดนน ทนาเชอถอจานวน ๒ หรอ

๓ ทาน ใหเปนผดาเนนการแทนเจาอาวาส

ในการทานตกรรมเกยวกบทดนของวด

แตขอตกลงใด ๆ ในการทานตกรรมน

ตองไดรบความเหนชอบจากเจาอาวาสกอน

(ตามมตคณะสงฆมนตร ท ๑/๒๔๙๖ และ

ท ๑๖/๒๕๒๘ ลงวนท ๒๐ มถนายน ๒๕๒๘

ทาไดโดยใหเจาอาวาสเปนผดาเนนการ

(ม. ๓๑ พ.ร.บ.คณะสงฆ (ฉบบท ๒)

พ.ศ. ๒๕๓๕

คณะผจดทา ชอหนงสอ เรอง หลกกฎหมายทเกยวของกบการจดทะเบยนสทธและนตกรรม ชดประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ทปรกษา :

๑. นายโศภนมตร บนนาค ผอานวยการสานกมาตรฐาน

การทะเบยนทดน

๒. นางสพนดา นาคบว ผอานวยการกองฝกอบรม

คณะผจดทา :

สานกมาตรฐานการทะเบยนทดน

๑. นายสยมภ สรเกยรต ผ เช ยวชาญเฉพาะดาน

การทะเบยนทดน

๒. นายณฎฐฑพฒณ กลเพมทวรชต ผอานวยการสวนมาตรฐาน

การจดทะเบยนสทธและนตกรรม

๓. นายสมพล ธนวชชาบรณ นกวชาการทดนชานาญการพเศษ

๔. นางยพา แตงเสง นกวชาการทดนชานาญการพเศษ

๕. นางบษบา โพธทองศรสทธ นกวชาการทดนชานาญการพเศษ

๖. นายหรรกษ หตถศาสตร นกวชาการทดนชานาญการพเศษ

๗. นางสาวชญญา มนคง นกวชาการทดนชานาญการ

กองฝกอบรม :

๑. นายชยณรงค รเจยมสน นกทรพยากรบคคลชานาญการพเศษ

หวหนากลมวางแผนและพฒนา

การฝกอบรม

๒. นางสาวกรรณการ เสมมณ นกทรพยากรบคคลชานาญการ

๓. นางสาวกนยารตน กรวทยโยธน นกทรพยากรบคคลชานาญการ

๔. นายพรพเนตร โมะเมน นกทรพยากรบคคลชานาญการ

พมพท : กองการพมพ กรมทดน กระทรวงมหาดไทย

ปทพมพ : กรกฎาคม ๒๕๖๐