อ.รภทร เอกนธเศรษฐ

eknithiset@yahoo.com

สภาวะ/เงอนไข ทรางกาย บางสวน

ของรางกายหรออวยวะของ

รางกาย ไมสามารถท าหนาทได

อยางปกต

Principles of Epidemiology, 2nd Edition, Centers for Disease Control and Prevention

แหลงรง

โรค

ชองทางของการ

ตดตอ

เช อ

โรค

ทางเขาของ

เช อโรค

โฮสตทมภม

ไวรบ

คน, สตว, วตถสงของ หรอ

สาร ( substance) ซ งท าให

เชอกอโรคผานหรอ กระจาย

ไปสคน

1. EXOTIC

2. SPORADIC

3. ENDEMIC

4. EPIDEMIC

5. PANDEMIC

6. OUTBREAK

การเกดโรคในชมชนมใชการสมตวอยาง

แตจะเกดมากหรอนอย หรอไมเกดขนเลย

ในคนบางกลม จงตองใชความรทางระบาด

วทยา เพออธบายปจจยตางๆ ทท าใหบาง

คนหรอบางกลมมโอกาสปวยมากกวาปกต

Host

(คน)

Agent

(สงกอโรค)

Environment

(สงแวดลอม)

องคสามทางระบาดวทยา(Epidemiologic Triad)

• อาย Age

• เพศ Sex

• ลกษณะทางยนส Genotype

• สถานภาพทางสขภาพ Health status

• พฤตกรรม Behaviour

•สถานภาพทางดานโภชนาการ Nutritional status

• Weather

• Housing

• Geography

• Occupation

• Air quality

• Food

• สงมชวต Biological, สารเคมchemical

• ความสามารถในการท าใหตดเชอInfectivity

• ความสามารถในการกอพยาธสภาพPathogenicity

• ความรนแรง Virulence

• Antigenic stability

• การอยรอด Survival

Host- คน Agent- สงกอ

โรค

Environment -

สงแวดลอม

Environment -

สงแวดลอม

Environment -

สงแวดลอม

Host-

คน Agent- สงกอ

โรค

Environment -

สงแวดลอม

การระบาด คอ การมผปวยจ านวนทมากกวาจ านวนปกตทคาดหมาย

ณ สถานท หรอ ในประชากร ในชวงเวลาหนง

การทมเหตการณเกดขนในจ านวนมากกวาปกต เมอเปรยบเทยบกบจ านวนผปวยในชวงเวลาเดยวกนในอดต เชน คามธยฐาน 5 ป (median)

เหตการณทเกดขนกบคนต งแต 2 คนขนไปในระยะเวลาอนส น หลงจากรวมกจกรรมดวยกนมา

ศพท และนยาม

การตรวจจบ

รปแบบการระบาด และ Epidemic curve

14

นยามการระบาด • การระบาดคอ การมผปวยจ านวนทมากกวาปกตกวาท

คาดหมายไว ในสถานท และ เวลานน

• ??? อยางไรคอปกต

มากกวา

คามธยฐาน 5 ป ยอนหลง *** หรอ

คาเฉลย + สวนเบยงเบนมาตรฐาน 5 ปยอนหลง หรอ

คาเฉลยของ 2-3 สปดาหหรอ 2-3 เดอน กอนหนานน

ปวย 2 รายขนไป ทเกดโรคในเวลาอนส น

โดยมความเกยวของเชอมโยงกนได

ปวย 1 ราย ดวยโรคทไมเคยม หรอ เคยมแตหายไปนานแลว

15

Epidemic = Outbreak = จ านวนมากกวาปกตทคาดการณไว ในพนท กลมประชากร ณ เวลา ชวงเวลาใดเวลาหนง

(outbreak -> เปนค าทเนนการกระจายท

รวดเรว, จ ากดพนทมากกวา

Epidemic -> เปนค าทเนนไปทางการมโรคในวงกวาง)

Cluster = กลมของผปวยในสถานทและเวลาหนง

(ไมจ าเปนตองมากกวาปกต)

16

17

พจารณาวา เกดการระบาดหรอไม

Reported Cases of Leptospirosis by Month,

Thailand,1995-1999.

0

500

1000

1500

M N M N M N M N M

Nu

mber o

f

Cases

1995 1996 1997 1998 1999

ผปวยในชวงเวลาและสถานทเดยวกน มจ านวน

มากกวาปกตทเกดในอดต

18

ผปวยเพยงรายเดยว แตปวยดวยโรคทไมเคย

พบมากอน

เดกชายอาย 3 ป ถก

วนจฉยวาปวยเปน

ไขหวดนก (H5N1) ใน

ฮองกง กระตนใหนก

สาธารณสขทวโลกเรง

สอบสวนอยางเตมท

พจารณาวา เกดการระบาดหรอไม

ผดสงเกต นาสงสย

นาตกใจ

ใครๆกสนใจ

ผใหญเดอดรอน

สอมวลชนเกาะตด และบอยคร งคนขอมล

เอง

ประชาชนคาดหวงใหมการด าเนนงาน

บางอยาง

แหลงขอมลและขาว :

ระบบเฝาระวงทเกบขอมลและวเคราะห เปนประจ า อยางครบถวน ถกตอง และทนเวลา

เจาหนาท สธ. หรอ ประชาชนทเหนการเกดโรค ซ า ๆ กนหลายราย

สอสารมวลชน : หนงสอพมพ, ทว, อนเตอรเนต

20

21

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Jan Apr July Oct Jan Apr July Oct Jan Apr July Oct Jan Apr July Oct Jan Apr July

การเฝาระวงมเพอตรวจจบการระบาด

1995 1996 1997 1998 1999

จ านวนผปวยอจจาระรวงอยางแรง จงหวด

ขอนแกน,

ประเทศไทย January 1995 - July 1999

22

ควบคมการระบาดทก าลงเกด

ปองกนการระบาดในอนาคต

ศกษาวจยเพอหาความรเกยวกบโรค

ประเมนประสทธผลของมาตรการควบคมโรคทม

ประเมนประสทธผลของระบบเฝาระวง

ฝกอบรมนกสาธารณสข

ตอบสนองความตองการทางสงคม การเมอง หรอกฎหมาย

23

วตถประสงคของการสอบสวนการระบาด

24

0

20

40

60

80

100

1 5 9 13 17 21 25 29 33 37

ผป. ราย

แรก

รายแรก

มา รพ.

รง. ตอ

จงหวด

ผลแลบ

ออก

สง

แลบ เร มออก

คมโรค

Days

โอกาสในการ

ปองกนโรค

ล าดบเวลาเหตการณ “ ในความเปนจรง ”

25

0

20

40

60

80

100

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39

Days

จ านวนทปองกน

การปวยได

ผป.

รายแรก

เร ม

คมโรค

26

สอบสวน +

ควบคม +++

สอบสวน+++

ควบคม +

สอบสวน+++

ควบคม +++

สอบสวน+++

ควบคม +

ร ไมร

แหลงโรค/วธถายทอดโรค

ร

ไมร

ชนดเชอสาเหต

1. เตรยมการปฏบตงานภาคสนาม

2. ตรวจสอบยนยนการวนจฉยและการระบาด

3. ก าหนดนยามผปวยและคนหาผปวยเพมเตม

4. ศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนา -การมผปวยตาม

เวลา สถานท บคคล

5. สรางสมมตฐานการเกดโรค

6. ศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะห – ทดสอบสมมตฐาน

7. มการศกษาเพมเตม ถาจ าเปน

8. ควบคมและปองกนโรค รวมถงการเฝาระวงตอ

9. น าเสนอผลการสอบสวน

27

ขนตอนการสอบสวนโรค

A. การสอบสวน : ความร ทบทวนวรรณกรรม

การระบาดทคลายคลงกนกอนหนาน??, วสด

อปกรณ, เคร องมอตางๆ เกบตวอยางและการ

ขนสง คอมพวเตอรฯลฯ

B. การบรหารจดการ การประสานงาน การ

ตดตอสอสาร– หนงสอแจง โทรแจง

C. การขอค าปรกษา

D. แผนปฏบตการ ท าอะไรกอนหลง บทบาท

หนาท

28

จ านวนผปวย “ เพมขนจรง ” หรอไม

ไดรบการวนจฉยอยางไร ? ใชอาการอยางเดยว ?

หรอมผลแลบดวย ?

จ านวนผปวยทพบโดยปกตในอดตเปนเทาใด?

ขอมลระบบเฝาระวง, เวชระเบยน, บนทกผปวยในฯลฯ

29

ขอควรระวง!

เพมขนตามฤกาลหรอเปลา (Seasonal variations)

การเปลยนแปลงของการเฝาระวง นยามเปลยนไหไหม ระบบการรายงานเขมขนขน เปนตน

การวนจฉยโรคโดยโดยอาศยเทคนคใหมๆ สามารถพบโรคไดมากขนท าใหพบผปวยมากขนจากเดม

ความผดพลาดจากการวนจฉยโรค

31

เกด การระบาด หรอไม ?

ผป. เกยวของเชอมโยงถงกน?

จ านวนมากกวาปกต?

วนจฉยวาเปนโรคอะไร?

ใชอาการอยางเดยว?

มแลบยนยน?

เตอนตวเองเสมอวา :

สามารถใชมาตรการควบคมการระบาดไดเลยหรอไม ?

32

ผปวยวยผใหญหลายคนในหมบานชนบทแหง

หนง ปวยดวยอาการมไข ปวดขอ ปวดกลามเนอ

และมผนขนตามรางกาย

• เปนการระบาด ใชหรอไม?

• โรคอะไร?

•ควรเร มสอบสวนหรอไม?

•มมาตรการคมโรคทเร มไดเลยหรอไม?

ยนยนการระบาด

โรคทอาจเปนได measles, rubella,

dengue etc.

ตดสนใจออกสอบสวนการระบาด

พนหมอกควนก าจดยงเลย ดหรอไม?

ตวอยางท 1

33

กลมผปวย ไดรบการยนยนวาเปนโรคหดใน

โรงเรยนประถมแหงหนง ซงต งยในประเทศท

ไมมการฉดวคซนโรคหด • เปนการระบาด ใชหรอไม? • โรคอะไร? •ควรเร มสอบสวนหรอไม? •มมาตรการคมโรคทเร มไดเลยหรอไม?

ยนยนการระบาด

ยนยนการวนจฉยแลว

การสอบสวนการระบาดอาจไม

จ าเปน

ไมมมาตรการควบคมอยางจ าเพาะ

ตวอยางท 2

34

นกระบาด นกจลชวะ แพทย นกอนามย สวล. จนท.รฐ ผสอขาว อนๆ

ประสานงาน การสอบสวนภาคสนาม •ขอเขาพนท แจงผเกยวของ

ยนยนการระบาด และตดสนใจออกสอบสวน

จดทมสอบสวน และ ควบคมโรค

การก าหนดนยามผปวย

นยามเปนชดเงอนไขทตดสนวา บคคลนนปวยดวยโรคทก าลงสอบสวนหรอไม ซงตองค านงวา

มเงอนไขอาการ/อาการแสดง ซงระบคณสมบตบคคล เวลา และสถานท นอกจากน ยงรวมถงผลแลบดวย

ควรงาย ใชไดในทางปฏบต

พจารณาความไว (Sensitivity) และ ความจ าเพาะ (specificity)

35

36

ผปวยอาย 5 ปขนไป ทพกอาศยในเมอง ก. ทมประวต อาการตาเหลองหรอไดรบวนจฉยในโรงพยาบาลวามอาการตาเหลอง โดยไมมโรคตบหรอสาเหตทชดเจน ต งแตวนท 1 มกราคม – 30 มนาคม

37

SENSITIVITY SPECIFICITY

38

มผลบวกลวงจ านวนมาก

ตองตรวจแลบมาก

ผลตรวจยนยนใหผลบวกนอย

วนจฉย ผป. ไดมาก, แต …

Danger of overload

39

ผลบวกลวงมนอย

ตรวจแลบจ านวนไมมาก

ตรวจเจอวาปวยจรงไดมาก

วนจฉย ผป. ไดนอย, แต …

Danger of underload

ผปวยสงสย (Possible ) ผทมอาการอจจาระรวงอยางแรง ...

ผปวยนาจะเปน (Probable)

ผทอาย 5 ปขนไป มอาการขาดน าอยางรนแรง หรอตายเนองจากการถายเหลวเปนน า

ผปวยยนยน (Confirmed)

สงตรวจอจจาระ แยกเชอ Vibrio cholerae ได

40

41

คนหาผปวย

เพมเตม

คนหาผปวยเพมเตม

Active case finding พยายามคนหา โดยระบขอบเขตใหชดเจน • ผรวมงานเลยง • ผเขางานเทศกาล • ผอาศยในหมบาน • คนงานโรงงาน • คนหาในโรงพยาบาล หรอผลแลบ • ฯลฯ

ส ารวจ

ทบทว

น

บนทก

เอกสา

รตางๆ

42 46

ท าไมตองคนหาผปวย

เพมเตม

43

เกบขอมล

• หาขอมล รายละเอยด. ชอ ท

อย

เบอรโทร

• ขอมลทางประชากรศาสตร

• อาการทางคลนก วนเร มปวย

• ปจจยเสยง

คนหาผปวย

รายละเอยดทควรเกบ

รวบรวม

ขอมลสวนบคคล ชอ

สกล ทอยปจจบน เบอร

โทรทตดตอได

ขอมลทางดาน

ประชากร อาย เพศ

เช อชาต อาชพ

ขอมลทางคลนก

วนเร มปวย อาการ

และอาการแสดง,

การพกรกษาตวใน

โรงพยาบาล,

สถานภาพการรกษา

, เสยชวต

ขอมลเกยวกบ

ปจจยเสยง:

ปจจยเสยง

จ าเพาะ,

สถานภาพ

เกยวกบการไดรบ

ภมตานทาน

45

Survey of hepatitis B cases in a male juvenile detention, Saraburi, Thailand, November 1999

Date of interview Interviewer's name Patient number

Patient's name-Surname Age (in years) Number of domitory (1-5)

Study field 1. Machanic 2. Carpanter 3. Electric

4. Barber 5. Music 6. Agriculture

Clinical symptoms (sick inside the juvenile detention, since 1 Jan 99) Possible risk factors

No Yes Y N

Homosexual Y N

Injected drug user Y N

This hepatitis cases is laboratory confirmedY N

Tatooing

Jaundice

Nausia/Vomiting

Fatigue

Onset of symptoms

Clinical info.

Risk factors

Identifying

info.

Demographic info.

47

เกบขอมล

วเคราะหขอมล

ระบาดวทยาเชง

พรรณนา

เรยบเรยงดการกระจาย - เวลา - สถานท - บคคล

คนหาผปวย

Epidemic curve or “epi curve” = กราฟ (ฮสโตแกรม) ของจ านวนผปวยตามเวลาของการเร มปวย

จ านวนปวย เปน แกน y

เวลาแกน x

ขอไดเปรยบ:

สามารถแสดงระยะเวลาของการระบาด

อาจสามารถใชในการประมาณระยะเวลาของการสมผสกบปจจย

การระบาดทมแหลงโรครวม

(Point source

epidemic)

• รปราง – ชนขน มยอด

หนงยอด คอยๆลดลง

• การแปลผล - คนมการสมผสกบแหลงโรค

เดยวกนในชวงเวลาสนๆ

0

5

10

15

20

25

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19

แหลงโรครวม

แหลงโรคยงคงอยและการ

เจบปวยยงคงเกดขนเร อยๆ

คอยๆเพมขนไมไดม

ลกษณะเปน ยอดสง

เหมอนแหลงโรครวม เปน

แนวราบ และมผปวยอยาง

ตอเนองจนกระทงแหลงโรค

ถกก าจดไป

50

แหลงโรคกระจาย

• Shape - a series of

progressively taller peaks

• แปลผล - person-to-

person spread

0

5

10

15

20

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19

person to person

0

2

4

6

8

10

12

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

0

1

2

3

4

5

6

1 2 3 4 5 6 7 8

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

hours

cases

cases

cases

days

weeks

Common point source Common persistent

source

Propagated source cases

days

Common intermittent

source

การระบาดทมแหลงโรครวม (Common source outbreak)

Point (แพรโรคจากจดเดยว เวลาเดยวส นๆ)

Intermittent (แพรโรคจากจดเดยว และหยดเปนพกๆ)

Continuous (แพรโรคจากจดเดยว อยางตอเนอง)

การระบาดทแหลงโรคแพรกระจาย

Propagated source outbreak (Person-to-person)

53

54

Food

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

55

Case

Date of onset

(เวลาทเกดการแพรโรค)

Point source OB •ผป.ทกรายเกดโรค 1 ระยะฟกตว •กราฟ “ขนชน – ลงชา” •ท านายเวลา สมผสโรคได

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10จ านวนผป.

วนเร มปวย

Point source • All cases occur in 1 incubation period • Steep upslope • More gradual down slope • Able to predict exposure period

1 ระยะฟกตว

sou

rce

ระยะฟกตวสนทสด

ระยะฟกตวเฉลย

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

57

Case

Date of onset

(Point source outbreak)

Min. IP

Max. IP

Median. IP

5 2

6 3 1 4

15 25 26 27 28 29 30 31 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

April May

Probable infection time period

June

N° c

ases Shortest incubation period:

Longest incubation period: 60 suspected case

probable case

confirmed case

59

การระบาดทมแหลงโรคแพรกระจาย

Propagated source outbreak

60

Epidemic Curve ของการระบาดทมแหลงโรคแพรกระจาย

0

5

10

15

20

25

30Cases

Date of onset

ท าใหเหนขอบเขตของปญหา/

การระบาดของโรค

ท าใหเหนรปแบบ หรอ กลมกอน

ของโรควาอยบรเวณใด เชน ใกล

แมน า บรเวณทใกลกบ

รานอาหาร เปนตน

Portinatx

Ibiza-City

10 km

63

Spot map of facial palsy casesSpot map of facial palsy casesin in ThawangphaThawangpha district, Thailand, 1 Jan - 22 Sep 1999 district, Thailand, 1 Jan - 22 Sep 1999

Thawangpha district

River case Subdistrict border

แผนทแสดงต าแหนงหมบานทมผปวยกลามเนอ

ใบหนาอมพาตครงซก ซงพบวาอยตดแมน า หรอ

ล าธาร

แหลงขอมล- นพ.เฉวตสรร นามวาท ส านกระบาด

64

อตราปวยจ าแนกตามหมบาน (N=180)

80.95

70.37

63.64

35.63

72.28

81.82

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1 2 3 4 5 OtherVillage

%

ประชากรกลมเสยง เชน เพศ กลมอาย

เช อชาต ศาสนา การ

การสมผสปจจย เชน เร องอาชพ การท า

กจกรรมวนวาง การใชยา การสบบหร

การใชยาเสพตด เปน

67

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45+

Age Group

Ad

mis

sio

ns/1

00,0

00 p

op

อาการและอาการแสดงของผปวย

4.48

14.14

21.72

22.07

27.24

28.97

34.48

38.97

42.19

43.45

43.75

44.83

46.88

46.88

50.34

0 20 40 60 80 100

Arm/Leg weakness

Constipation

Dyspnea

Diplopia

Blure vision

Diarrhea

Neusea/Vomiting

Abd. Discomfort

Fatigue

Abd. Pain

Dysarthia

Dysphagia

Dyspepsia

Ptosis

Dry mount

Signs & symptoms

%

69

Cases

0

5

10

15

20

25

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

0

200

400

600

800

1000

1200

0-4 '5-14 '15-44 '45-64 '64+

Age Group

วเคราะห และสงเคราะห

เชอสาเหต ? แหลงโรค ? วธถายทอดโรค

?

Person Place Time

สรางสมมตฐาน

70

- ใคร คอกลมเสยง ?

- อะไรเปนแหลง หรอพาหะของโรค ?

- ถายทอดโรคดวยวธใด ?

5. สรางสมมตฐานการเกดโรค

ตวอยาง • การสก เปนปจจยเสยงของโรคตบอกเสบ บ เพราะ ผป. 13 จาก 15 ราย ปวยหลงจากมาการสกผวหนงไมนาน • บอน า เปนแหลงแพรเชอชเกลลา เพราะ ผป.สวนใหญใชน าจากบอน • (จากกรณ โรคอาหารเปนพษในนกเรยน) น าสมค นในโรงเรยน เปนสาเหตของโรค เพราะม พขร. สงน าอดลมมาแวะดม น าสมค นเพยงแกวเดยวแลวปวย

71

- ใคร คอกลมเสยง ?

- อะไรเปนแหลง

หรอพาหะของโรค ?

- ถายทอดโรคดวยวธใด ?

6. ศกษาระบาดวทยาเชงวเคราะห – ทดสอบสมมตฐาน

การศกษา

ระบาดวทยาเชงวเคราะห

กน/สมผส ไมกน/ไมไดสมผส

ปวย ไมปวย ปวย ไมปวย

กลมประชากร

ทศกษา

= Risk

ไมกน/ไมสมผส

Risk

กน/สมผส

=

Relative

risk =

Risk

Risk

ประชากร

ไม

ปวย

ปวย

Exposed

Non-exp.

Exposed

Non-exp. Oddc

s =

Oddc

t=

Odds

ratio =

Oddcs

Oddct

74

ไมมปจจย มปจจย

ปวย

ไมปวย

ปวย

ไมปวย

ปวย ไมปวย รวม

มปจจย A B A+B

ไมมปจจย C D C+D

RR = [A/(A+B)] [C/(C+D)]

75

ไมกน กน

ปวย ไมปวย รวม

สบ 90 160 250

ไมสบ 70 1130 1200

RR = 6.2,

การสบบหร กบ โรคมะเรงปอด

แปลผล - -

ผทสบบหร มความเสยงตอการเกดโรคมากเปน

6.2 เทา เมอเปรยบเทยบกบผทไมไดสบบหร

ปวย

ไมปวย

ปวย

ไมปวย

76

Control (ไมปวย)

Case (ปวย)

Case Control

กน A B

ไมกน C D

OR = (A*D) / (B*C)

ในการระบาดของโรคโบทล

ซม สงสยวาหนอไมปบเปน

สาเหต

Exposed

Non-exp.

Exposed

Non-exp.

77

Case Control Total

สมผส 13 4 17

ไมสมผส 1 62 63

OR = 201, 95%CI 18, 5410

โรคมะเรง กบ การสมผส

สารเคม ก. แปลผล - -

ผทสมผสสาร ก. มความเสยงตอการเกดโรคมาก

เปน 201 เทา เมอเปรยบเทยบกบผทไมไดสมผส

Control (ไมปวย)

Case (ปวย)

Exposed

Non-exp.

Exposed

Non-exp.

attack rate ของกลมทกนอาหารชนดนน หรอ

สมผสปจจยนน= จ านวนคนทกนอาหารชนดนนหรอสมผสปจจยนนและปวย/จ านวนคนทงหมดทกนอาหาร

ชนดนนหรอสมผสปจจยนน

จ านวนคนทกนอาหารชนดนนและปวย

จ านวนคนทกนอาหารชนดนน

ทงหมด

Exposed Group =

attack rate ของกลมทไมกนอาหารชนดนน หรอไม

สมผสปจจยนน= จ านวนคนทไมกนอาหารชนดนนหรอไมสมผสปจจยนนและปวย/จ านวนคนทงหมดทไม

กนอาหารชนดนนหรอสมผสปจจยนน

จ านวนคนทไมกนอาหารชนดนนและปวย

จ านวนคนทไมกนอาหารชนดนน

ทงหมด

Unexposed Group =

เพอพสจนหาแหลงของการระบาด

ใหพจารณา

› attack rate สงในกลมทสมผสกบ

ปจจย และ

› attack rate ต าในกลมทไมได สมผสปจจย และ

› สวนใหญของคนทปวยไดมการสมผส

กบปจจยนน

Attack rate for people who were exposed to the item

Attack rate for those who

were not exposed

Relative Risk =

ชนดอาหาร ปวย ไมปวย รวมAttack

Rate %ปวย ไมปวย รวม

Attack

Rate %

Relative

Risk

แฮม 29 17 46 17 12 29

มะเขอเทศบด 23 14 37 23 14 37

ผกโขม 26 17 43 20 12 32

สลดกะหล ำ 18 10 28 28 19 47

นม 2 2 4 44 27 71

ไอศครมวนลำ 43 11 54 3 18 21

สลดผลไม 4 2 6 42 27 69

ไอศรมชอกโกแลต 25 22 47 20 7 27

กลมทกน กลมทไมไดกน

ชนดอาหาร

แฮม

มะเขอเทศบด

ผกโขม

สลดกะหล า

นม

ไอศครมวนลา

ไอศครมชอคโกแลต

ฟรตสลด

กลมทกน

29/46 = 63%

23/37 = 62%

26/43 = 60%

18/28 = 64%

2/4 = 50%

43/54 = 80%

25/47 = 53%

4/6 = 67%

กลมทไมไดกน

17/29 = 59%

23/37 = 62%

20/32 = 62%

28/47 = 60%

44/71 = 62%

3/21 = 14%

20/27 = 74%

42/69 = 61%

ชนดอาหาร

• แฮม

• มะเขอเทศบด

• ผกโขม

• สลดกะหล า

• นม

• ไอศครมวนลา

• ไอศครมชอคโกแลต

• ฟรตสลด

อาหาร ปวย ไมปวย รวมAttack

Rate %ปวย ไมปวย รวม

Attack

Rate %

Relative

Risk

แฮม 29 17 46 63 17 12 29 59

มะเขอเทศบด 23 14 37 62 23 14 37 62

ผกโขม 26 17 43 60 20 12 32 62

สลดกะหล ำ 18 10 28 64 28 19 47 60

นม 2 2 4 50 44 27 71 62

ไอศครมวนลำ 43 11 54 80 3 18 21 14

ฟรตสลด 4 2 6 67 42 27 69 61

ไอศครมชอคโกแลต 25 22 47 53 20 7 27 74

จ านวนคนทกน จ านวนคนทไมไดกน

อาหาร ปวย ไมปวย รวมAttack

Rate %ปวย ไมปวย รวม

Attack

Rate %

Relative

Risk

แฮม 29 17 46 63 17 12 29 59 1.07

มะเขอเทศบด 23 14 37 62 23 14 37 62 1.00

ผดโขม 26 17 43 60 20 12 32 62 0.97

สลดกะหล ำ 18 10 28 64 28 19 47 60 1.07

นม 2 2 4 50 44 27 71 62 0.81

ไอศครมวนลำ 43 11 54 80 3 18 21 14 5.71

ฟรตสลด 4 2 6 67 42 27 69 61 1.10

ไอศครมชอคโกแลต 25 22 47 53 20 7 27 74 0.72

กลมทกน กลมทไมไดกน

Cohort study อาหาร จ านวน อตราปวย (%) RR(95%CI)

หนอไม กน ไมกน

น าพรกกะป

กน ไมกน

ไกตมฟก

กน ไมกน

ขาวเหนยว กน ไมกน

น า

กน ไมกน

219

71

212

78

194

96

226

64

148

57

81.74

1.41

81.13

10.26

79.38

27.08

77.43

7.81

70.16

14.29

81.74(8.28-406.72)

7.91(4.09-15.30)

2.93(2.09-4.10)

9.91(4.26-23.06)

4.91(2.33-10.35)

Analytic cohort study: การวเคราะหแบบหลายตวแปร (Multivariate

analysis)

Food Adj. RR 95% CI

หนอไม

น าพรกกะป

ไกตมฟก

ขาวเหนยว

น า

166.24

0.92

1.24

2.65

0.82

15.09-1831.42

0.11-7.51

0.46-3.35

0.29-24.42

0.13-4.97

การศกษาทางหองปฏบตการ-การเพาะเชอ การตรวจทางซโรโลย

ฯลฯ

การศกษาทางสภาพแวดลอม-การตรวจคณภาพน า การส ารวจพนท

ฯลฯ

การศกษาอน ๆ

การศกษาเพมเตม

…………………………………

การศกษาเพมเตม

• Clinical manifestation • ความชกของเชอในดนในพนทจงหวด

• การผลตหนอไมปบทปลอดภย

การศกษา/สอบสวนเพมเตม

• ทางจลชวะ เช อโรค

• สงแวดลอม

• สตว

• ตดตามยอนหลง (ตนก าเนดของ

อาหาร)

• ภมอากาศ

• แมลง/ทางดานกฏวทยา

การควบคมแหลงโรค: ก าจดแหลงโรค เคลอนยายคนออกจากพนทเสยง แยกผปวยและใหการรกษา ท าลายเชอ

ตดวงจรการถายทอดโรค: ปรบปรงสขาภบาลสงแวดลอม ควบคมพาหะน าโรค ใหสขศกษาประชาสมพนธ

เพมภมคมกนในคน: ใหวคซนหรอใหยาปองกน

มาตรการเฉพาะ

แกทสาเหตการระบาด

มาตรการท วไป

เปนการปองกนการระบาดใหม

มาตรการควบคมโรค

• Antitoxin

• การผลตหนอไมปบท

ปลอดภย

• กนรอน

May occur at any time during the

outbreak!!

สงสยวามการระบาดเกดขน

เวลา

ยนยนการรบาด

เตรยมทมสอบสวน

การระบาดควบคม

โรค

ยนยนการวนจฉยโรค

ลงพนท

นยามผปวย

ท าบญชรายการ

( Line list)

จดการขอมล

ระบาดวทยาเชงพรรณนา

ด าเนนมาตรการควบคมโรค

ศกษาระบาดเชงวเคราะห

ใหขอเสนอแนะ

เขยน สรปรายงานการสอบสวนโรค

เผยแพรรายงานการสอบสวนโรค

จงจบกลมละ 3 คน เพออธบายหลกการทท าใหเกดโรค

มาแบบละเอยด และออกมาอธบายหนาหองกลมละ 5 นาทในคาบเรยนคร งตอไปพรอมสงเปนรายงาน

95

https://www.google.co.th/?gws_rd=cr,ssl&ei=H7SbVo6UD8-

KuATdlJ3wAw#q=%E0%B9%81%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%84%E

0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B9%88

%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A+%E0%B

8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0

%B9%88%E0%B8%97%E0%B8%B3%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B9%89%

E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B9%82%E0%B8%A

3%E0%B8%84+%E0%B9%82%E0%B8%AE%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%

B9%8C+%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B4

%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A1+ppt

96

97