1. นักเรยีนมคีวามรู ้ความเขา้ใจและสามารถอธบิายโครงสรา้ง

และหนา้ทีข่องเซลล์ได้

2. นักเรยีนมคีวามรู ้ความเขา้ใจและสามารถเปรยีบเทยีบ

ความแตกตา่งระหว่างเซลลพ์ชืและเซลล์สัตว์

จุดประสงค์การเรียนรู้

สิ่งมีชวีิตจะด ารงชีวิตอยู่ได้จะต้องประกอบด้วยหนว่ยยอ่ย

เล็กๆ ทีเ่รยีกว่า เซลล ์

โครงสร้างและหน้าที่ของเซลล์พืชและเซลล์สัตว์

ถงึแมว้่ารปูร่างของเซลลส์ิง่มชีีวติจะแตกตา่งกนั แต่

โครงสร้างหลักก็ยังคงเหมอืนกนั

2. เซลลส์ัตว์

เซลลม์กัมรีปูรา่งเปน็เหลี่ยม มผีนังเซลล์ห่อหุ้ม

เพื่อเพิม่ความแข็งแรงให้กับเซลล์

เซลล์สัตวม์รีปูรา่งไมแ่น่นอน ไม่มผีนังเซลล ์

1. เซลลพ์ืช

โครงสร้างที่เป็นส่วนประกอบหลักของเซลลพ์ืช

และเซลลส์ัตว์

1. สว่นเยือ่หุ้มเซลล ์

2. ส่วนทีอ่ยู่ภายในส่วนหอ่หุ้มเซลล ์

1.1 เยือ่หุม้เซลล์

1.2 ผนงัเซลล์

2.1 ไซโทพลาซึม

2.2 นิวเคลียส

1. สว่นเยื่อหุม้เซลล์ เปน็ส่วนที่ท าหน้าทีห่อ่หุม้องคป์ระกอบภายในเซลล์

ให้คงอยูไ่ด ้

1.1 เยือ่หุม้เซลล ์พบทั้งในเซลลพ์ืชและเซลลส์ัตว ์เปน็

เยือ่ที่บางมากมรีูพรุน ท าหน้าที่ควบคุมปรมิาณและชนดิของสารที่ผา่น

เขา้และออกจากเซลล์

1.2 ผนังเซลล ์พบเฉพาะในเซลล์พืช ท าหน้าทีเ่พิ่ม

ความแข็งแรงและปอ้งกนัอนัตรายให้กบัเซลลพ์ืช โดยการหอ่หุม้เยือ่หุม้

เซลล์ไว้อกีชั้นหนึ่ง

2. สว่นทีอ่ยู่ภายในส่วนหอ่หุม้เซลล์ เรยีกวา่ โพรโทพลาซมึ

ประกอบดว้ย

2.1 ไซโทพลาซึม เปน็โพรโทพลาซมึทีอ่ยูน่อกนวิเคลยีส

มีลกัษณะเปน็ของเหลวกึง่แข็งทีม่โีครงสรา้งสว่นประกอบของเซลล์อยู่

2.2 นิวเคลียส เปน็โครงสร้างทีม่ีบทบาทส าคญัทีส่ดุ

ของเซลล์ เพราะเปน็ศูนย์กลางควบคุมการท างานของเซลล ์โดยท างาน

รว่มกบัโพรโทพลาซึม และมีความส าคญัต่อกระบวนการแบ่งเซลล์

โครงสร้างและหน้าที่ของเซลล์

เยื่อหุ้มเซลล์

เยือ่หุม้เซลล์ส่วนใหญป่ระกอบดว้ยโมเลกลุของโปรตีนและไขมันมีลกัษณะ

เปน็เยื่อบ่าง ๆ มีความยนืหยุ่นได ้และมรีูพรนุสามารถจ ากดัขนาดของ

สารทีผ่่านเข้าออกได ้จึงมสีมบัตเิปน็เยื่อเลือกผ่าน คอื ยอมใหโ้มเลกลุ

ของสารขนาดเลก็ผา่นได ้เชน่ น้ า กา๊ซออกซเิจน กา๊ซคาร์บอนไดออกไซด ์

สว่นสารขนาดใหญ่ผา่นไมไ่ด ้เชน่ โปรตีน หน้าที ่คือ หอ่หุม้เซลล์ท าให้

เซลล์คงรปูอยู่ได ้ชว่ยคัดเลอืกสารและควบคุมปรมิาณของสารที่ผา่นเข้า

และออกจากเซลล ์

ผนังเซลล์

ผนังเซลล ์(Cell Wall) เปน็ผนังแขง็แรงอยู่ชัน้นอกสดุของเซลล์พชืสว่น

ใหญส่ร้างจากสารเซลโลโลส เปน็ส่วนที่ไม่มีชวีติ ท าให้เซลลท์นทานและ

เปน็เยื่อทีย่อมให้สารต่าง ๆ ผา่นเขา้และออกจากเซลลไ์ด ้มหีน้าทีเ่พิม่

ความแข็งแรงและปอ้งกนัอนัตรายให้กบัเซลล์

คลอโรพลาสต์

มีลกัษณะเปน็เมด็สเีขยีวมเียือ่หุม้ 2 ชัน้ โดยชั้นนอกท าหน้าทีค่วบคุม

โมเลกลุของสารที่ผา่นเขา้ออกชัน้ในมีสารสเีขียวทีเ่รยีกวา่ ครอโรฟลิล ์

(Cholorophyll) มสีมบัตดิดูพลงังานแสงมาใช้ในกระบวนการ

สังเคราะหแ์สง ท าให้พืชสามารถสรา้งอาหารไดเ้อง ซึ่งเซลลส์ัตวไ์ม่

มีครอโรพลาสต์

ไมโทคอนเดรีย

มีลกัษณะกลมจนถึงเรยีวแตกตา่งกนัตามชนิดของสิง่มชีวีติท าหน้าที่

เปน็แหลง่สร้างพลงังานให้แกเ่ซลล์

แวคิวโอล

ลกัษณะเปน็ถุงใสที่มขีนาดและรปูรา่งไม่แน่นอนท าหน้าที่ควบคุม

ปรมิาณน้ าในเซลล ์สะสมน้ า เกบ็อาหาร และขับของเสียทีเ่ปน็ของเหลว

นิวเคลียส

เปน็ส่วนประกอบทีส่ าคัญของเซลล์ มลีกัษณะคอ่นข้างกลม มเียือ่หุม้ 2 ชัน้

มรีเูลก็ ๆ เปน็เยื่อเลอืกผ่านซึง่เปน็ทางผา่นของสารต่าง ๆ เข้าและออกจาก

นิวเคลียส ภายในมีโครโมโซม บนโครโมโซมมหีนว่ยพันธกุรรมหรอืยนีอยู่

หน้าที ่ของนวิเคลียส เปน็ศนูยก์ลางในการควบคุมการถ่ายทอดลกัษณะ

ทางพนัธกุรรมของสิ่งมชีวีิต และควบคุมการท างานของเซลล์และการ

เจรญิเตบิโตเปน็แหล่งสังเคราะหส์ารพันธุกรรมและควบคุมการสงัเคราะห์

โปรตีนภายในเซลล์

เปรียบเทียบส่วนประกอบของโครงสร้างเซลล์พืชและ

เซลล์สัตว์

โครงสรา้งของเซลล์ ชนิดของเซลล์

เซลลพ์ชื เซลล์สัตว์

ผนังเซลล ์ ม ี ไมม่ ี

เยือ่หุม้เซลล์ ม ี ม ี

ไซโทพลาซมึ ม ี ม ี

นิวเคลียส ม ี ม ี

คลอโรพลาส ม ี ไมม่ ี

เปรียบเทียบความเหมอืนและความแตกต่างระวา่ง

โครงสร้างเซลล์พืชและเซลล์สัตว ์

ผนงัเซลล ์

คลอโรพลาสต ์

แวควิโอล

ไลโซโซม

เยือ่หุม้เซลล์

นวิเคลยีส

ไมโทคอนเดรยี

ไรโบโซม

รา่งแหเอนโดพลาซึม

กอลจคิอมเพลกซ ์

เซลล์พืช เซลล์สัตว ์