Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 1 -
คมอประกอบสอการสอนวทยาศาสตรและคณตศาสตร
ระดบมธยมศกษาตอนปลาย
วชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ
เรอง เสถยรภาพของอากาศและมลภาวะในบรรยากาศ
โดย
อ.บศราศร ธนะ
พทธศกราช 2555
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 2 -
ค าชแจง
สอการสอนรายวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ จดท าโดยยดตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 เปนหลก และเพมเตมเนอหา เพอความสมบรณดานวชาการ การจดท าสอการสอนแบงออกเปน 3 สาขาวชา ไดแก ธรณวทยา ดาราศาสตร และอตนยมวทยา สอทจดท าในเบองตนจ านวน 77 ตอน ประกอบดวย 1. ธรณวทยา 35 ตอน (ตอนท 1-35) 2. ดาราศาสตร 24 ตอน (ตอนท 36-59) 3. อตนยมวทยา 18 ตอน (ตอนท 60-77)
หวงวาสอทจดท าเหลานจะเปนสงทชวยสนบสนนการเรยนการสอนและชวยสงเสรมใหนกเรยนมความรความเขาใจ วชา โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ไดดยงข น
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 3 -
สารบญ หนา หนา
1. ค าแนะน าทวไป………………………………………………………………………….. 4 2. จดประสงคการเรยนร…………………………………………………………………… 4 3. ผลการเรยนรทคาดหวง………………………………………………………………….. 4 4. แนวการจดการเรยนร.…………………………………………………………………… 5 5. เนอหาสาระ.……………………………………………………………………………… 6 6. สรป……………………………………………………………………………………….. 14 7. ตวอยางแบบฝกหด………………………………………………………………………. 15 8. แหลงขอมลเพมเตม……………………………………………………………………… 16 9. รายชอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ จ านวน 77 ตอน (ประจ าป
งบประมาณ 2555)………………………………………………………………………..
17
10. รายชอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ จ านวน 60 ตอน (ประจ าปงบประมาณ 2554)……………………………………………………………………….
20
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 4 -
คมอสอการสอน รายวชา โลกดาราศาสตร และอวกาศ ตอนท 65 เสถยรภาพของอากาศและมลภาวะในบรรยากาศ
1. ค าแนะน าทวไป
- สอการสอนฯ ตอนท 65 เรอง เสถยรภาพของอากาศและมลภาวะในบรรยากาศ เปนไปตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 รายวชาพนฐาน โลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชวงชนท 4
- ชนดของสอ: วดทศน - ส าหรบเวลาทใชในการสอน 50 นาท
2. จดประสงคการเรยนร อธบายการเปลยนแปลงของอณหภมในแนวดงและอทธพลตอสารมลภาวะทมอยในบรรยากาศ
3. ผลการเรยนรทคาดหวง อธบายเปลยนแปลงของอณหภมในแนวดงและผลกระทบหรออทธพลตอสารมลภาวะทมอยใน
บรรยากาศ เขาใจชนอณหภมผกผนของบรรยากาศ และเปรยบเทยบกบสงทสามารถพบเหนในชวตประจ าวน เชน ลกษณะของควนทถกปลองจากปลองควนของโรงงานอตสาหกรรม
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 5 -
4. แนวการจดการเรยนร
การแพรกระจายของสารมลพษตางๆ ในบรยากาศจะสามารถเคลอนทออกจากแหลงก าเนดได
ขนอยกบเสถยรภาพของอากาศในขณะนน การประยกตใชความรเรองเสถยรภาพของอากาศท าใหเกด
ความเขาใจมากขนเกยวกบมลภาวะทเกดขน
สอการสอนนส าหรบการจดการสอน 1 คาบ (50 นาท)
ขนน า (15 นาท)
ผสอนทบทวนเสถยรภาพแบบตางๆ และยกตวอยางเหตการณทท าใหสภาพอากาศ
เปลยนแปลงจากปกต เชน เหตการณไฟไหมปาบรเวณภาคเหนอของประเทศไทย และใหนกเรยน
อภปรายผลกระทบทเกดขนจากเหตการณดงกลาว
ขนสอน (20 นาท)
เสถยรภาพของอากาศในแตละชวงเวลาของวนตามปกตแลวจะมการเปลยนแปลงอย
ตลอดเวลาจากการรบพลงงานจากดวงอาทตย หากมปจจยภายนอก เชน บรเวณความกดอากาศสงก
จะท าใหมการเปลยนแปลงเสถยรภาพของอากาศไดอกดวย ผสอนใหความรเกยวกบการเปลยนแปลง
ของอณหภมไปตามความสงทมความสมพนธกบเสถยรภาพของอากาศ เพออธบายการเคลอนทของ
กลมควนหรอมลพษ โดยใชสอการสอนฯ
ขนตอนกจกรรม (15 นาท)
เลอกตวอยางแบบฝกหดจากในคมอฯ น เพอเปนแบบทดสอบความเขาใจของผเรยนหลงจาก
ไดศกษาสอการสอนแลว
ขนตอนสรป (5 นาท)
เสถยรภาพทเปลยนแปลงจะสงผลตอการเคลอนทของมลพษ ซงความรนแรงของมลพษท
เกดขน นอกจากความเขมขนของสารทถกปลดปลอยออกสบรรยากาศแลว สารพษหรอมลพษเหลาน
สามารถแพรกระจายออกจากแหลงก าเนดไดแตกตางกน
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 6 -
5. เนอหาสาระ ในปจจบนไดมการปลอยสารตาง ๆ สบรรยากาศเปนจ านวนมาก อาท เชน ควนและสาร
แขวนลอยจากแหลงอตสาหกรรม ไอเสยจากรถยนต แมวาบางสวนจะถกชะลางโดยฝนหรอหยาดน า
ฟาลงมาบางกตาม แตสถานการณมลภาวะของอากาศเปนสงทนากงวลเนองจากการสงผลตอสขภาพ
อนามยของประชาชนทอาศยอยในพนทนน ลกษณะอากาศเองกมสวนในการเพมหรอลดความรนแรง
ของมลภาวะทางอากาศ นอกจากลมทพดพาใหสารมลภาวะกระจดกระจายออกไปและลดความเขมขน
ของสารแลว แสงแดดทท าปฎกรยาเคมท าใหเกดผลลพธในทางบวกหรอลบไดแลว เสถยรภาพของ
อากาศยงเปนองคประกอบส าคญในการบรรเทาหรอเพมความรนแรงของมลภาวะในอากาศได ทงนใน
อดตมความเขาใจผดวา ปลองโรงงานอตสาหกรรมทสงพอจะท าใหควนทถกปลอยสามารถกระจด
กระจายลดความเจอจางได แตปรากฏวาในความเปนจรงแลวบรรยากาศมความสลบซบซอนมากกวา
เสถยรภาพของอากาศเปนปจจยส าคญในการก าหนดการแพรกระจายของงควนหรอสารมลภาวะ ใน
บางโอกาสควนจากปลองควนโรงงานอตสาหกรรมอาจแพรกระจายออกไปไกลโดยทยงมความเขมขน
ในระดบสง หรอกรณหมอกควนปกคลมพนทเปนเวลานาน
นาทท 02:20
รปท 1 เหตการณ smog ในกรงลอนดอน ป ค.ศ. 1952
สมอก (Smog) เปนค าท Dr. H.A. des Vœux คดคนขนในป ค.ศ. 1905 (รปท 1) เพออธบาย
สวนผสมของควน กรดก ามะถน และสารมลภาวะอน ๆ ทไดจากการเผาไหมถานหนเพอความอบอนใน
กรงลอนดอนในชวงฤดหนาว ซงสมอกจะปกคลมกรงลอนดอนท าใหทศนวสยเลวรายและกอใหเกด
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 7 -
ปญหาในระบบหายใจของชาวลอนดอนมาเปนเวลานาน ในขณะหนงกษตรยเอดวารด (ค.ศ. 1272-
1307) ไดออกกฎหมายหามการเผาถานหนในกรงลอนดอน แตไมไดผลมากนก
เหตการณในตนเดอนธนวาคมในชวงฤดหนาวของป ค.ศ. 1952 ทสมอกปกคลมมหานคร
ลอนดอน เปนเวลานานกวา 6 วน คราชวตผคนไปกวา 4,000-12,000 คน ขณะทเกดนนลกษณะ
อากาศเหนอเกาะองกฤษมบรเวณความกดอากาศสงปกคลมอย ในขณะทอากาศใกลผวพนโลกเยน
กวาปกต และมการใชถานหนในการใหความรอนในครวเรอนเปนสวนใหญ ชนอณหภมผกผนเกดขน
เนองจากการจมตวลงของอากาศ (Subsidence) ในบรเวณความกดอากาศสงหรอแอนตไซโคลน
(Anticyclone) ทปกคลมอย ซงท าใหมอณหภมอนกวาปกคลมอยดานบน (รปท 2) ท าใหเกดการปด
กนไมใหอากาศผสมผสานกนในแนวดง ประกอบกบขณะทเกดเหต ลมหรอการเคลอนตวของอากาศ
ในแนวราบเองคอนขางสงบจงไมมการพดพาเอามลภาวะทเกดจากกลมควนทไดจากการเผาถานหน
ซงเปนสารประกอบก ามะถน และปฎกรยาเคมทเกดขนเนองจากแสงอาทตย กอใหเกดสารซลเฟอรได
ออกไซด มผลตอระบบทางเดนหายใจ
นาทท 03:08
รปท 2 การไหลเวยนของอากาศในขณะทมการเคลอนทของความกดอากาศสง
เขามาปกคลมดานบนท าใหอากาศจมตวลง
นอกจากนยงมเหตการณการเกดสมอกในรฐแคลฟอรเนยตอนใต แตเกดในชวงฤดรอนซงม
การใชรถยนตและเชอเพลงน ามนกนมาก ท าใหการเผาไหมและปลดปลอยสารมลภาวะซงท าปฎกรยา
กบแสงแดด ปกคลมเมองลอสแอนเจลส ซงมลกษณะอากาศทมเสถยรภาพและมช นอณหภมผกผนอย
ท าใหอากาศไมสามารถผสมผสานหรอเจอจางไดงาย ลกษณะสมอกยงพบบอยในกรงปกกง กรง
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 8 -
เตหะราน เมกซโกซต บาเซอโลนา ซงพนททางภมศาสตรทภเขาลอมรอบจะจ ากดการเคลอนทของ
มวลอากาศอกทางหนง
เพอใหเกดการเขาใจอทธพลของเสถยรภาพของอากาศ เราอาจสงเกตปลองควนตามโรงงาน
อตสาหกรรมเพอบงบอกเสถยรภาพของอากาศได ลกษณะของควนทออกมาจากปลองซงปกตจะยกตว
เหนอปากปลองเลกนอยตามแรงลอยตวของควน กอนทจะถกลมพดแพรแพรกระจายไป ลกษณะการ
แพรกระจายของควนมรปรางแตกตางกนไป (รปท 3) ขนกบเสถยรภาพของอากาศหรออตราการ
เปลยนแปลงของอณหภมตอระดบสงของบรรยากาศในขณะนน เมอเทยบกบอตราการเปลยนแปลง
อณหภมตามสวนสงอะเดยเบตก
นาทท 04:13
รปท 3 ลกษณะการแพรกระจายของกลมควนในรปแบบตาง ๆ
จะเหนวาลกษณะกลมควนทถกปลอยออกมาทางปลองควนจะมรปแบบแตกตาง เพอใหงายใน
การอธบาย เราจะพจารณาลกษณะอากาศแวดลอมไมไดอยในสภาวะอมตวดวยไอน า หรอมเมฆ ฝน
ปรากฎอยบรเวณควนทแพรกระจาย ดงนนเสถยรภาพทเราพจารณานเปนกรณอากาศแหง โดย
พจารณาการเปลยนแปลงอณหภมตามความสงของอากาศเปรยบเทยบกบสงแวดลอม
DALR คอ อตราการลดลงของอณหภมตามสวนสงของอากาศแหงโดยกระบวนการ
อะเดยเบตค (Dry Adiabatic Lapse Rate)
ELR คอ อตราการลดลงของอณหภมตามสวนสงของอากาศในธรรมชาต (สงแวดลอม)
เชน คาทไดจากการบอลลนตรวจอากาศ (Dry Adiabatic Lapse Rate)
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 9 -
หาก คา ELR < DALR บรรรยากาศชวงนนจะมเสถยรภาพ (STABLE)
หาก คา ELR = DALR บรรยากาศชวงนนจะเปนกลาง (NEUTRAL)
หาก คา ELR > DALR บรรรยากาศชวงนนจะไมมเสถยรภาพหรออเสถยรภาพ (UNSTABLE)
ส าหรบชนบรรยากาศทมลกษณะเปนกลางนนจะเหนวา ถามวลอากาศถกท าใหลอยตวหรอ
จมลงกจะคงอยทระดบต าแหนงใหม เหมอนกระจายออกไปไดเรอยๆ ถาพจารณาจากปลองควนจะ
เหนกลมควนทลอยตามลมจะอยในลกษณะคอย ๆ ขยายตวออก (รปท 4)
นาทท 04:37
รปท 4 การเคลอนทของกลมควนในสภาวะอากาศทมเสถยรภาพเปนกลาง
อธบายไดงายๆ ดงน หากชนบรรยากาศมเสถยรภาพ อากาศทลอยขนหรอจมลงมแนวโนมจะ
กลบมาทระดบต าแหนงเดมทเรมตน ท าใหอากาศ ไมสามารถแพรกระจายได โดยกรณพเศษของ
อากาศทมเสถยรภาพคอ ชนอณหภมผกผน หรอ INVERSION ซงเปนชนทมเสถยรภาพมาก เปน
เสมอนฝาปดกนไมใหอากาศออกไปผสมผสาน โดยการทบทวนความรเกยวกบชนบรรยากาศ ทราบ
วาบรรยากาศชนถดจากชนโทรโพสเฟยรคอชนโทรโพพอส ซงเปนชนอณหภมผกผน เมฆควมโลนม
บสทอาจพฒนาตวสงขนไปกถกจ ากดโดยชนโทรโพพอส เชนเดยวกาซสวนใหญทหอหมโลกใกลผว
พนในชนโทรโพสเฟยร หากพจารณาควนทออกมาจากปลองควน จะเหนวากลมควนจะถกลมพดไป
ในลกษณะรวมตวเปนแนวแคบๆ ลกษณะเชนน ควนทถกปลอยออกอาจเดนทางโดยมความเขมขนอย
เปนระยะทางพอควร (รปท 5)
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 10 -
นาทท 05:07
รปท 5 การเคลอนทของกลมควนในสภาวะอากาศทมเสถยรภาพ
สวนกรณทอากาศไมมเสถยรภาพหรอเรยกอกอยางหนงวา อเสถยรภาพนน ควนทถกปลอย
ลงมาจะกระจายขนลงเหมอนแนวคลน เพราะหากอากาสถกกระตนใหลอยตวหรอจมตวมนกจะ
เคลอนทตอไปในทศทถกกระตน อากาศทไมมเสถยรภาพท าใหความเขมของมลภาวะไมอยก บ
แตกตางจากการเคลอนตวกบขณะทบรรยากาศมเสถยรภาพโดยเฉพาะหากมชนอณหภมผกผนเกดขน
(รปท 6)
นาทท 05:45
รปท 6 การเคลอนทของกลมควนในสภาวะอากาศทมเสถยรภาพเปนกลาง
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 11 -
ส าหรบการสงเกตเสถยรภาพของอากาศจากลกษณะการกระจายของควนจากปลองในรปแบบ
อนๆ จะเปนการผสมกนระหวางชนบรรยากาศทมเสถยรภาพตาง ๆ กน ดงเชนในกรณของ Lofting ท
มช นบรรยากาศทมเสถยรภาพอยขางลางสวนขางบนเปนชนบรรยากาศเปนกลาง จะเหนวา ควนไมได
กระจายสพนโลกนก (รปท 7)
นาทท 06:18
รปท 7 การเคลอนทของกลมควนในสภาวะอากาศทมเสถยรภาพอยดานลางและม
เสถยรภาพอากาศเปนกลางอยดานบน
ตวอยางทนาสนใจอกตวอยางหนง คอ กรณ Fumigation ซงชนบนของบรรยากาศทมผลตอ
ควนมเสถยรภาพด สวนชนลางมคณสมบตเปนกลาง บงคบใหควนตกลงสพนโลกในความเขมขนสง
หางจากปลองไประยะหนง (รปท 8)
จากค าอธบายขางตน เราจะเหนความส าคญของเสถยรภาพของอากาศตอการเคลอนทหรอ
การกระจายของมวลอากาศหรอสารแขวนลอยในอากาศ ซงเปนประโยชนในการศกษาตดตามการ
แพรกระจายของสารมลภาวะในอากาศ การเขาใจเสถยรภาพของอากาศท าใหเราสามารถสงเกตสภาพ
อากาศรอบตวเราเพอสามารถบงบอกสภาวะเสถยรภาพของอากาศได ยกตวอยาง เชน หากเราเหน
เมฆแผน อาท เชน เมฆสเตรตส เราจะเขาใจวาบรเวณเมฆนนอากาศคอนขางมเสถยรภาพโดยเฉพาะ
ตอนบนของยอดเมฆ นอกจากนในฤดหนาว เรามกเหนอากาศทแจมใสเพราะการจมตวลงของอากาศ
ท าใหอากาศขณะนนมเสถยรภาพ การเกดเมฆจะเกดขนยากขน นอกจากเสถยรภาพของอากาศจะม
ความส าคญตอกระบวนการเกดเมฆ เสถยรภาพของอากาศยงจ าเปนในการศกษาและปองกนมลภาวะ
ในอากาศ
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 12 -
นาทท 07:08
รปท 8 การเคลอนทของกลมควนในสภาวะอากาศทมเสถยรภาพเปนกลาง
อยดานลางและมเสถยรภาพอยดานบน
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 13 -
เกรดความร
โรงงานพลงงานถานหนในสหรฐอเมรกา เปนแหลงก าเนดกาซคารบอนไดออกไซดมากทสดในประเทศ ในป ค.ศ 2011 โรงงานผลตพลงงานจากถานหน ปลดปลอยคารบอนไดออกไซด 1.7 พนลานตน (ครงหนงของไฟฟาทใชในสหรฐอเมรกามาจากถานหน)
(ทมา Union of Concern Scientists, www.ucsusa.org/clean_energy/coalvswind/c02c.html)
รหรอไม
ในบานเราข นอณหภมผกผนอาจไดใกลพนโลกในฤดหนาวใกลเชาตรเมอแสงแดดเรมสอง
ลงมามา ท าใหอากาศเหนอพนโลกขนไปเลกนอยอนกวาทอยลางลงไป หากบรเวณนนมหมอก
เกดขนกอนแลวกอนเชา จะอยนานกวาปกต
เพมเตม
ปจจบนสถานณาปนกจในวดจะเปลยนไป โดยไมไดปลอยควนออกตามปลอง เพราะจะ
สรางความร าคาญตอชมชนทงใกลและไกลจากวดจากกลนไมพงประสงค และสามารถลดมลพษอก
ดวย
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 14 -
6. สรป เสถยรภาพของอากาศนอกจากมผลตอการเกดและพฒนาของเมฆลว ยงมผลตอการกระจาย
ตวของสารมลภาวะในอากาศ อากาศทมเสถยรภาพ โดยฉพาะชนอณหภมผกผน เปนปจจยในการ
จ ากดการผสมผสานของสารมลภาวะกบอากาศในบรเวณทกวางหรอสงขนไปไดงาย และเปนสาเหต
หนงในการเกดวกฤตทางมลภาวะทางอากาศ ไมวาจะเปน เหตการณสมอกในกรงลอนดอน หรอนคร
ลอสแอนเจลส การสงเกตสงแวดลอมเชนลกษณะควนทแพรกระจายจากปลองควนท าใหเราสามารถ
ทราบถงลกษณะเสถยรภาพของอากาสได
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 15 -
7. ตวอยางแบบฝกหด
1. ชนบรรยากาศทมเสถยรภาพกบชนอณหภมผกผนตางกนอยางไร แนวค าตอบ ชนอณหภมผกผน เปนชนบรรยากาศทมเสถยรภาพทดแบบหนง โดยมอณหภม
เพมขนตามระดบความสง 2. บางครงเราไมสามารถคาดหมายเสถยรภาพจากควนจากปลองไดงายนก เพราะเหตใด
แนวค าตอบ การกระจดกระจายของควนนอกจากเสถยรภาพซงขนกบโครงสรางอณหภมในแนวดงของชนบรรยากาศนนๆ แลวควนยงไดรบอทธพลจากลมซงเปนอากาศทเคลอนท
3. ชนอณหภมผกผนทพบกนไดบอยมอะไรบาง แนวค าตอบ ชนอณหภมผกผนจากการแผรงส (radiation inversion) จากแนวปะทะอากาศ
(frontal inversion) จากการจมตวของงอากาศ เชน ในบรเวณความกดอากาศสง (subsidence inversion) และอนๆ
4. ควนทถกปลอยออกมาจะเกดการแพรกระจายไดเหมอนกนหรอไม อยางไร แนวค าตอบ ไมเหมอนกน เนองจากเสถยรภาพของอากาศแตละชวงเวลามการเปลยนแปลง
5. บรเวณทอยใกลแหลงมลพษจะไดรบอนตรายจากมลพษจ านวนมากเสมอไปหรอไม แนวค าตอบ ไม หากเสถยรภาพบรเวณใกลแหลงก าเนดมลพษมเสถยรภาพ จะเกดการ
แพรกระจายแบบ fanning และหากตอนบนมเสถยรภาพอากาศเปนกลางหรอไมเสถยร จะท าใหมลพษทลอยสงขนไปจะแพรออกในระยะทางไกลออกไปไมตกลงสพนดานลางในระยะทางใกล ๆ ในลกษณะการเคลอนทแบบ Lofting
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 16 -
8. แหลงขอมลเพมเตม
1. เวปไซตของกรมอตนยมวทยา www.tmd.go.th 2. เวปไซตขององคการอตนยมวทยาโลก www.wmo.ch 3. เวปไซตของ เหตการณหมอกควนในลอนดอน ประเทศองกฤษ
http://history1900s.about.com/od/1950s/qt/greatsmog.htm 4. เวปตไซตทเกยวของ
- http://www.rpi.edu/dept/chem-eng/Biotech-environ/Environmental/Air/plumes/smokestack.html
- http://apollo.lsc.vsc.edu/classes/met130/notes/chapter18/plumes1.html
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 17 -
9. รายชอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ จ านวน 77 ตอน
(ประจ าปงบประมาณ 2555)
ตอนท ชอตอน อาจารยผจดท าสอ ธรณวทยา
1 หลกธรณวทยา ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 2 โครงสรางภายในโลก ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 3 กระบวนการทางน าผวดน และน าใตดน อ.ดร. วชย จฑโกสทธกานนท 4 ทฤษฎการแปรสณฐาน อ.ดร. พษณพงศ กาญจนพยนต
5 ปรากฏการณทางธรณวทยาซงเกดจากการ
แปรสณฐาน อ.ดร. พษณพงศ กาญจนพยนต
6 ธรณแปรสณฐานของประเทศไทย อ.ดร. พษณพงศ กาญจนพยนต 7 ดนถลม ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 8 การกดเซาะชายฝ งทะเล เลศสน รกษาสกลวงศ 9 กรณศกษาการปองกนน าทวม จ.ชมพร ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน
10 กรณศกษาการฟนฟดนเสอมสภาพ
เขาหนซอน จ.ฉะเชงเทรา ผศ. ปองศกด พงษประยร
11 มาตราธรณกาล ผศ. ปองศกด พงษประยร
12 ไดโนเสารในประเทศไทย ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน และ อ.ดร. โยชโอะ ซาโต
13 ธรณวทยาและแหลงแรประเทศไทย ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 14 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเชยงราย เลศสน รกษาสกลวงศ 15 แหลงเรยนรทางธรณวทยาพะเยา ผศ.ดร.บรพา แพจย 16 แหลงเรยนรทางธรณวทยานาน เลศสน รกษาสกลวงศ 17 แหลงเรยนรทางธรณวทยาแพร เลศสน รกษาสกลวงศ 18 แหลงเรยนรทางธรณวทยาล าปาง เลศสน รกษาสกลวงศ 19 แหลงเรยนรทางธรณวทยาล าพน ผศ.ดร.บรพา แพจย 20 แหลงเรยนรทางธรณวทยาพษณโลก ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 21 แหลงเรยนรทางธรณวทยาพจตร ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 22 แหลงเรยนรทางธรณวทยาอทยธาน ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 23 แหลงเรยนรทางธรณวทยาสพรรณบร ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 18 -
24 แหลงเรยนรทางธรณวทยากาญจนบร ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 25 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเพชรบรณ 2 ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 26 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเลย ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 27 แหลงเรยนรทางธรณวทยามกดาหาร ผศ.พชรส วรรณขาว 28 แหลงเรยนรทางธรณวทยากาฬสนธ ผศ.พชรส วรรณขาว 29 แหลงเรยนรทางธรณวทยาขอนแกน ผศ.พชรส วรรณขาว 30 แหลงเรยนรทางธรณวทยาระยอง ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 31 แหลงเรยนรทางธรณวทยาฉะเชงเทรา ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 32 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเพชรบร ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 33 แหลงเรยนรทางธรณวทยาประจวบครขนธ ผศ.ดร. นภดล มวงนอยเจรญ 34 แหลงเรยนรทางธรณวทยาชมพร ผศ.ดร. สมชาย นาคะผดงรตน 35 ทรพยากรถานหนและการใชประโยชน ผศ. ปองศกด พงษประยร
ดาราศาสตร 36 การขนตกของวตถทองฟา อ.อ านาจ สาธานนท
37 ฤดกาล อ.อ านาจ สาธานนท
38 เวลาดาราคตและสรยคต อ.อ านาจ สาธานนท
39 เวลาทองถนและเวลาสากล อ.อ านาจ สาธานนท
40 ระบบปฏทน อ.อ านาจ สาธานนท
41 การโคจรของดวงจนทร อ.อ านาจ สาธานนท
42 ดถของดวงจนทร อ.อ านาจ สาธานนท
43 จนทรปราคา อ.อ านาจ สาธานนท
44 กฏของเคปเลอรขอ2 อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ 45 กฏของเคปเลอรขอ3:กฏ อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ
46 กฏแรงดงดดระหวางมวลของนวตน:แรง
โนมถวง อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ
47 กฏการแผรงส กฏของวน และสของดาว
ฤกษ อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ
48 ความสวาง และอนดบความสวาง อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ 49 อตราเรวหลดพน อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ 50 ดาวเคราะหวงใน:elongation อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 19 -
51 ดาวเคราะหวงนอก: retrograde motion อ.ดร. สธน วจารณวรรณลกษณ 52 เนบวลา แหลงก าเนดดาวฤกษ อ.ดร.ไพศาล ตประกาย
53 ววฒนาการของดวงอาทตย อ.ดร.ไพศาล ตประกาย
54 ดวงอาทตย: พายสรยะ อ.ดร.ไพศาล ตประกาย
55 ดวงอาทตย: ลมสรยะและฮลโอสเฟยร อ.ดร.ไพศาล ตประกาย
56 รงสคอสมกและแหลงก าเนด อ.ดร.ไพศาล ตประกาย
57 ผลกระทบทางสภาพอวกาศ อ.ดร.ไพศาล ตประกาย
58 ผลกระทบของรงสคอสมกตอดาวเคราะห อ.ดร.ไพศาล ตประกาย
59 สมาชกของระบบสรยะ:ดาวหาง อ.ดร.ไพศาล ตประกาย
อตนยมวทยา 60 แนวปะทะอากาศ (1) อ.บศราศร ธนะ 61 แนวปะทะอากาศ (2) อ.บศราศร ธนะ 62 การเกดเมฆ cloud condensation อ.บศราศร ธนะ 63 การเกดหยดฝน อ.บศราศร ธนะ 64 เมฆชนดตาง ๆ อ.บศราศร ธนะ
65 เสถยรภาพของอากาศและมลภาวะใน
อากาศ อ.บศราศร ธนะ
66 มราจ อ.บศราศร ธนะ 67 ระบบลมของโลกแบบเซลเดยว อ.บศราศร ธนะ 68 มรสม (1) อ.บศราศร ธนะ 69 มรสม (2) อ.บศราศร ธนะ 70 พายหมนเขตรอน (2) อ.บศราศร ธนะ 71 ภาวะเรอนกระจก อ.บศราศร ธนะ 72 การตรวจวดสภาพอากาศ (2) อ.บศราศร ธนะ 73 การวดความชนในอากาศ อ.บศราศร ธนะ 74 การวดลม อ.บศราศร ธนะ 75 พายฤดรอนและลกเหบ อ.บศราศร ธนะ 76 ลมเฉอน อ.บศราศร ธนะ 77 ลมกรด อ.บศราศร ธนะ
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 20 -
10. รายชอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ จ านวน 60 ตอน (ประจ าปงบประมาณ 2554)
ธรณวทยา
ประเภท ล าดบท ชอตอน บทน าเขาสการเรยน 1 แผนทภมประเทศ และแผนทธรณวทยา บทน าเขาสการเรยน 2 การส ารวจธรณวทยาเบองตน บทน าเขาสการเรยน 3 ดนพนฐาน บทน าเขาสการเรยน 4 ผลกศาสตร: การวเคราะหทางกายภาพของแร
ธรณภาค 5 การผพง การกดกรอน และการยายมวล ธรณภาค 6 แผนธรณภาค ธรณภาค 7 ววฒนาการของทฤษฎการแปรสณฐาน
ปรากฏการณทางธรณวทยา 8 น าทวม ปรากฏการณทางธรณวทยา 9 กรณศกษาการจดการน าทราบภาคกลางตอนบน
ธรณประวต 10 หนตะกอน ธรณประวต 11 โครงสรางทพบในหนตะกอน ธรณประวต 12 ซากดกด าบรรพ
แหลงเรยนรทองถน 13 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเชยงใหม 1 แหลงเรยนรทองถน 14 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเชยงใหม 2 แหลงเรยนรทองถน 15 แหลงเรยนรทางธรณวทยาแมฮองสอน แหลงเรยนรทองถน 16 แหลงเรยนรทางธรณวทยาก าแพงเพชร แหลงเรยนรทองถน 17 แหลงเรยนรทางธรณวทยาสระบร แหลงเรยนรทองถน 18 แหลงเรยนรทางธรณวทยาลพบร แหลงเรยนรทองถน 19 แหลงเรยนรทางธรณวทยาเพชรบรณ 1 แหลงเรยนรทองถน 20 แหลงเรยนรทางธรณวทยาหนองคาย แหลงเรยนรทองถน 21 แหลงเรยนรทางธรณวทยาสกลนคร แหลงเรยนรทองถน 22 แหลงเรยนรทางธรณวทยาอบลราชธาน แหลงเรยนรทองถน 23 แหลงเรยนรทางธรณวทยาบรรมย
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 21 -
ธรณวทยา ประเภท ล าดบท ชอตอน
แหลงเรยนรทองถน 24 แหลงเรยนรทางธรณวทยาจนทบร แหลงเรยนรทองถน 25 แหลงเรยนรทางธรณวทยาชลบร แหลงเรยนรทองถน 26 แหลงเรยนรทางธรณวทยาราชบร แหลงเรยนรทองถน 27 แหลงเรยนรทางธรณวทยาพทลง แหลงเรยนรทองถน 28 แหลงเรยนรทางธรณวทยาสตล แหลงเรยนรทองถน 29 แหลงเรยนรทางธรณวทยาสงขลา แหลงเรยนรทองถน 30 ทรพยากรน าบาดาลภายใตแองเจาพระยา
ดาราศาสตร บทน า 31 มนษยและทองฟา
ดาราศาสตรทรงกลม 32 โลกและต าแหนงบนโลก ดาราศาสตรทรงกลม 33 การโคจรของดวงอาทตยและเสนสรยวถ ดาราศาสตรทรงกลม 34 ระบบพกดขอบฟา (Horizontal Coordinate System) ดาราศาสตรทรงกลม 35 ระบบพกดศนยสตร (Equatorial Coordinate
System). ระบบสรยะ 36 กฎของเคปเลอรขอท 1 ระบบสรยะ 37 กฏของเคปเลอรขอ 3 ดาวฤกษ 38 ก าลงสองสวาง ดาวฤกษ 39 ปรากฏการณพารลแลกซ ระบบสรยะ 40 อตราเรวในวงโคจร ระบบสรยะ 41 ก าเนดของระบบสรยะ ระบบสรยะ 42 ดวงอาทตย: พลงงานของดวงอาทตย ระบบสรยะ 43 ดวงอาทตย: บรรยากาศของดวงอาทตย ระบบสรยะ 44 ดวงอาทตย : จดมดและวฎจกรมดของดวงอาทตย ระบบสรยะ 45 ดวงอาทตย: ดาวฤกษทใกลทสดและโครงสรางภายใน
ของดวงอาทตย
คมอสอการสอนวชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ โดยความรวมมอระหวาง ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
- 22 -
อตนยมวทยา ประเภท ล าดบท ชอตอน
สอน าเขาสบทเรยน 46 บรรยากาศ สอประกอบการสอน 47 มวลอากาศ
สอเพมเตมเนอหานอกเหนอจากบทเรยน
48 เสถยรภาพของอากาศ
สอประกอบการสอน 49 ระบบลมของโลก สอเพมเตมเนอหานอกเหนอจาก
บทเรยน 50 การหมนของลม
สอประกอบการสอน 51 พายหมนเขตรอน (1) สอประกอบการสอน 52 ภมอากาศ (1)
สอเพมเตมเนอหานอกเหนอจากบทเรยน
53 การเกดคลนในทะเล
สอเพมเตมเนอหานอกเหนอจากบทเรยน
54 ภมอากาศกบภาวะเรอนกระจก
สอน าเขาสบทเรยน 55 การตรวจวดสภาพอากาศ (1) สอเพมเตมเนอหานอกเหนอจาก
บทเรยน 56 การวเคราะหแผนทอากาศ
สอเพมเตมเนอหานอกเหนอจากบทเรยน
57 การพยากรณอากาศ
สอเพมเตมเนอหานอกเหนอจากบทเรยน
58 การพยากรณอากาศกบชวตประจ าวน
สอประกอบการสอน 59 รองความกดอากาศต า สอประกอบการสอน 60 เมฆฟาคะนอง