หมอนไม 15

ความสขคอสงทตองสราง “ไมวาจะเปนศาสนาใดๆ กตาม เรองของสต เปนสงทตองฝกให

ระลกรใหทนกบสงทเราเผชญหนา ไมวาเราจะอยทไหน ในหาง

สรรพสนคา ในททำางาน หรอทกๆ ท

“เรองการบรโภคเปนรปธรรมของกเลสทเหนไดชด ความ

โลภ ความโกรธ ความหลง บางเรองยวยใหเรามโทสะ และใช

โทสะในการบรโภค

“ถาเรามสต เราจะเอาชนะไดดวยสต และใชปญญาใน

การบรโภค ไมหลงไปตามคำาโฆษณาชวนเชอ เราจะไมอยากได

เมอเขาแกลงลดราคา เพราะบางทการลดราคา ทำาใหเราบรโภค

มากขน แลวทำาใหเราสญเสยมากกวาสงทเราไดรบสวนลด”

หยอนเบดในหาง

16 หมอนไม 17

“เรองของการบรโภคเชอมตอสองดาน ดานหนงกคอ

การยกระดบทางจตวญญาณ กบอกทางหนงคอ การเกอกล

สงคม เพราะวาถาเราบรโภคอยางไมบนยะบนยง กเหมอนกบวา

ใชศกยภาพทมอยไปแยงชงไปฉกฉวย เพราะเราอาจจะมกำาลง

มากกวาคนดอยโอกาสอกมาก ทำาใหสดสวนทเขาควรจะไดในเรอง

ปจจยส มนหายไป เทากบวาเราเอาเปรยบ

“อาหารสำาคญของการเอาเปรยบคอ ‘ความเหนแกตว’

เปนเรองของตวตน และเปนสาเหตสำาคญททำาใหเราเปนทกข

เพราะวาเรายดมนถอมน

“การทเราไปหาง แลวสนคาแตละอยางมนทาทายเรา มน

ทำาใหเกดความสำาคญมนหมายวา นเปนฉน ฉนตองใชแบรนดเนม

ฉนตองใชอยางนน ฉนตองใชอยางน ฉนทงนน

“เพราะฉะนน ตลอดเวลาของการบรโภค เปนเรองของ

การภาวนาทงสน ตรงนไมวาคณจะเปนใคร คณภาวนาไดตลอด

เวลา ถาคณชนะ ก ไ มใชชนะอยางยด มนถอ มน แตคณ

กภาคภมใจวา คณเปนสวนหนงททำาใหโลกมนด สงคมมนด และ

กเกดปต เปนความสขทคนอนมความสขดวย ไมใชความสขในใจ

จากการไปภาวนาอยคนเดยว อาตมามองวา นเปนเรองสำาคญของ

นกภาวนา”

พระกตตศกด กตตโสภโณ แหงสถานปฏบตธรรม

‘สวนเมตตาธรรม’ อ.ฝาง จ.เชยงใหม ใหขอคด เมอเราถามถง

การตงใจจะงดการเขาหางสรรพสนคา และรานคาปลกขามชาต

ไดอยางไร

ทานใหคำาแนะนำาตอมาวา ตรงนในฐานะของผปฏบตธรรม

มนเปนการทดสอบทสำาคญ เรยกวาเปนอาจารยกรรมฐาน

สอบอารมณเราเลยทเดยว วาเราสามารถทจะเผชญหนากบโลก

ความเปนจรงไดไหม

เราอาจจะมความสขกบการนงสมาธภาวนาหลบตา

หายใจเขารตว หายใจออกรตว แตในความเปนจรง เมอเราอย

ทไหนกตาม เราจะไดเผชญหนากบ ‘ผสสะ’ ทมนยวย เราอาจจะ

เผลอสต และเราจะ ‘งบเหยอ’ โดยไมรตว

“ทานอาจารยพทธทาสเรยกวา เราตกปนเหยอทเขาเกยว

เบดมา เขาใชของทเราตนเตนเลกๆ นอยๆ ทำาใหเรามองไมเหน

ความสญเสยอยางไมจำาเปน

“การทเราเดนผานรานกาแฟฝรงหร เดนผานรานพซซา

แลวเราสามารถรเทาทน วาสงเหลานอาจไมเปนประโยชนจรงๆ

ถาเราเทาทนตรงน เปนเนอหาสาระมากกวาการไปปฏบตธรรม

ตามรปแบบ

หมอนไม 1918

เปนไปไดไหมวา ความทกขของเราในวนน และวนตอๆ ไป

จะเพมมากขน เพราะเราตางกำาลงขาด ‘ความสนโดษ’ กนมากขน

เราตางตองการมใหมากกวาน แลวเรากแสวงหาเงนเพอ

มาตอบสนองความอยาก เรากลววา ถาไมมกจะถกคนดถก

ดแคลนเอา

สงคมของการดถก และเหยยดกนดวยสายตา ลงลกไปจน

ทำาใหจตใจเจบปวด มาถงวนททำาใหเมองถกเผาไปแลว และใน

อนาคต อาจจะตองมอะไรถกเผามากกวาน แตทงหมดนนเปนการ

เผาภายนอก

การถกกเลสเผาภายในจตใจนน เรามองไมคอยเหนกน

และความรอนจาก ‘กเลสเผา’ เปนสาเหตสำาคญททำาใหเกดภาวะ

โลกรอนมากขน จนตองกระทำาทกอยางตามความตองการของ

สนโดษธรรมทหายไป

20 หมอนไม 21

กเลส แตยงทำาจตกยงรอน โลกกยงรอนขน เราไมเคยฉกคดทจะ

‘เผากเลส’ มนบาง กอนทมนจะรกคบหนา พาเราไปเผาเมอง

เพอนคนหนงโทรศพทมาระบายความอดอนตนใจทถก

เรยไรเปนประจำา แลวเรากชวยบนกนไปมาวา เดยวนพระกลม

หนงรวยกวาฆราวาสแลว (และอาจจะเปนมานานแลวดวย) นเปน

สงทผดปกต

ในอนาคตเราจะหาแกนพทธไมเจอ เพราะวา ทกอยางถก

เงนบงไปหมด กลายเปนศาสนาคอเงนตรา พระกเทศนไป

เชยรญาตโยมทจายสตางคไป ใครไมมจายกไมรบกจนมนต

เลอกปฏบตแตเฉพาะผมเงน รบเงนไวสรางวตถปจจยรองรบ

ฆราวาสท รำ ารวย แลวตางกหลอกกนไปมา ภายใต ยหอ

พระพทธเจา ทงๆ ทพระพทธเจาไมเคยสนบสนนใหพระรบ

อามสเลย

พระพทธเจาไมเคยใหมการบอกบญ สรางวดใหใหญโต

เปลยนกระเบองหลงคาวดทกป หรอวาจดบวชเปนหมนเปน

แสนรป แลวกซอนการชกชวนใหบรจาคเพอสรางอาณาจกร

ของตน และสมทบทนเพอสวรรคในภายภาคหนา

พระองคไมเคยตองการใหบวชมาเพอตงสำานกใหม หรอ

แสวงหากำาไรจากการเทศน แตพระพทธเจาตรสวา...

ขอใหสาวกเปนธรรมทายาท อยาเปนอามสทายาท (การ

รบมรดกสงของ) เลย

...จงสนโดษในสงทมอย แตอยาสนโดษในกศลธรรม คอ

ความเปนผไมถอยกลบในความเพยร

ดงพทธพจนททานพทธทาสแปลไววา..ใหเหลออยแตหนง

เอน กระดกเทานน เนอและเลอดในสรระจงเหอดแหงไป

ประโยชนใด อนบคคลจะบรรลไดดวยกำาลง ดวยความเพยร ดวย

ความบากบนของบรษ ยงไมบรรลประโยชนนนแลวจกหยดความ

เพยรเปนไมม...

เราควรจะเรมตน ‘ความเพยรเผากเลส’ ตนเองไดแลว

หรอยง แทนการพรำาบนกนไปมา แลวกเสยสตางคคาโทรศพท

มอถอมากขน ฉนบอกกบเพอน และบอกกบตนเองดวยวา ตอไป

เราตองไมรสกผด ถาไมมเงนทำาบญ เพราะการทำาบญมตงหลาย

วธ และการขดเกลากเลส การอยอยางสนโดษ กเปนบญอยางหนง

หากเราหนมาใสใจกบสนโดษธรรมมากขน ไมตองแครกบ

สายตาคนอนมากเกนไป เราจะจบจายนอยลง และจะรวา ไมม

พระใดทจะเปนทพงใหเราได นอกจาก ‘พระสต’ ทชวยใหเราม

ความสข แมวาเราจะไมมอยางคนอนเขา

หมอนไม 23

กระแสการตดกรรม เหนกรรม เปลยนกรรม ฯลฯ กำาลงมาแรง

อาจเปนเพราะคนเรมกลวบาปกรรมทเคยทำาไว หรอไมแนใจวา

เอะ ทำาดแลวทำาไมไมไดด หรอทำาไมเกดสงแยๆ กบตวเองเสมอ

มนเกดจากอะไรนะ กเลยหาหนทางตดกรรมซะกอน จะไดไมเกด

สงทไมดกบตนเอง

แตการตดกรรมทแทจรงนน จะใหคนอนมาชวยตดให

หรอใชเงนไปสะเดาะเคราะหตดกรรมแทนเรา กเปนไปไมไดอก

เพราะสงเหลานมแตจะนำา ‘ตวหลง’ มาใหเพมมากขน ถาเกดวา

ชวตมนไมดขนอยางน ลงทนลงแรงไป ผลทตามมาคอ อาจจะม

การตอตานไปเลยกเปนได

การตอตานกระแสการตดกรรมทเปน ‘มจฉาทฐ’ เปน

เรองด แตการตอตานแลวกลบไปทำากรรมมากขน เพราะไมเชอ

หนหลงใหความด

24 หมอนไม 25

เรองบาปบญคณโทษนน จะนำาความทกขซำาซอนมาใหอกทวมทบ

ดงผคนอกไมนอยในยคน ทกำาลงหนหลงใหความดอย

ดวยลมไปวา...

‘ทำาดกดอยในตวแลว’ คอ ‘สขใจทไดทำา’

เพราะบางคนยงยดและคาดหวงในการทำาความดของตน

สงเกนไป กเลยทำาใหผดหวง เพราะทำาดไปแลว ไมไดสงททำา

กเลยหนหลงให อกอยางหนงคอ แยกไมออกระหวางความหลง

กบความด

เชน บางครงมความหลงวา ทำาอยางนนอยางนเปนสงด

แตจรงๆ เมอพจารณาด สงททำาไปกเปนเพยงหนาทหนงเทานน

แตตวเราเองนนแหละ ไป ‘ตความวามนคอความด’ ทำาเสรจกไป

ยดมนไว วาเปนของเรา เปนเพราะเราทำามนจงดอยางน ถาไมใช

เรากไมเกดหรอก ถาคดอยางนเมอไหร ความดมนกกดตวเราเอง

เพราะทกอยางเมอออกจากตวเราไปแลว มนกคนสโลก คนส

จกรวาลนนเอง เชนเดยวกบตวเรานนแหละ มนยงแปรเปลยนได

ตลอดเวลา ถามวา เมอชวโมงทแลวคดอยางหนง อกชวโมงตอมา

คดอยางนนไหม บางทมนกไมใช

เมอไดยนรนนองคนหนงกำาลงแอนตธรรมะอยางหนก

และยงกลาววา เดยวนผมหนหลงใหความดแลว พรอมกบสหนา

และดวงตาทมความชงชงอะไรบางอยาง อกทงหนไปดมเหลา

สบบหร ทำารายตวเอง

มนกทำาใหฉนสะทอนใจวา เออ แทจรงตวธรรมะ กคอ

ธรรมชาต เขากอยอยางนนของเขาเฉยๆ แตจตของคนตางหากท

ไปจบ ไปยด ไปแบงขว ไปคาดหวงเอาเอง พอเหนวา ธรรมะไม

เหนชวยอะไรชวตได กปฏเสธ จนลมไปวา ทกอยางทเรากำาลงคด

กำาลงทำา กำาลงพด นนแหละคอตวธรรมะทงนน

จตทเปนกศลกเปนธรรม จตไมเปนกศลกเปนธรรม

ครบาอาจารยทานยงแนะนำาวา เพยงแตใหเราเฝาดวา

ขณะน จตเกดกศล หรอจตเกดอกศลเทานน เรากไดกำาไรชวต

แลว คอ รเทาทนการเกด-ดบ ของจตชนดตางๆ ทแวะเวยนกน

เขามาครอบครองพนทภายในใจเราทมองไมเหน เมอเราเทาทน

มน รทนมน มนกทำาอะไรเราไมได

ฉนอยากจะบอกนองคนนนทหนหลงใหความดวา ถาแน

จรง กจงหนหลงใหความชวดวยส ไม เอามนท งสองอยาง

นนแหละจงจะเจงจรง

หมอนไม 27

ครบาอาจารยทานวา ความไมรทำาใหเกดความกลว

แต...เอ เวลาทร กยงมความกลวอย แสดงวา ความกลว

กคอความกลวนนเอง?

วนหนงบนรถประจำาทาง พอขนรถ จตกเรมปรงไปสความ

ฟงซาน เรองนนเรองนทยอยกนมาไมขาดสาย จอทวบนรถก

ทำาหนาทถายทอดเรองราวซำาไปซำามาอยอยางนน ผโดยสารแมวา

จะเปนหนาใหมๆ แตทกคนกมจดหมายเดยวกนคอกรงเทพฯ

ไมมใครรลวงหนาไดวา...

ตวเทยวนจะไปกรงเทพฯ จรงหรอ

บอยครงทเราวางแผนการ และเชอมนวาจะตองเสรจ

ตามนนตามน แตไมมใครหยงร 100% วามนจะเปนอยางนนจรงๆ

สปรงขาด

28 หมอนไม 29

การเผอใจไววาทกอยางไมแนนอน ยอมทำาใหความทกข

ลดนอยถอยลงหากไมไดตามนน

เรองขางนอกไมเทาไหร ผดพลาดกเรมใหมได แตเรอง

ความตายนส มาครงเดยว แลวจะรบมอมนอยางไรถาไมเตรยมตว

ฉนกเปนเชนเดยวกบคนสวนใหญทประมาทเสมอ

พอสนกกบอะไรตออะไรกลม ‘มรณสต’ ไปเลย

วนนน รถประจำาทางเปนรถเสรม รถเสรมในความหมายท

เขาใจใหมกคอ เปนรถทไมมคณภาพแตเอามาเสรมยามจำาเปน

เพราะรถคนนมปญหาเรองเครองยนตบางอยาง

คนขบร แตผโดยสารไมร

เปนไปไดอยางไร ทรถมปญหาแลวโชเฟอรยงกลาขบไปสง

ผโดยสารได

เพราะ ‘เงน’ ตวเดยวหรอ ททำาใหคนเราตองทำาทกอยาง

แมวางานนนจะเสยงกบชวตอกหลายสบชวตกตามท

เมอรถขนทางดวนไปไดสกพก หลงผานดานเกบเงน รถก

จอดเทยบขางทาง แลวเครองกดบลง ฉนนงอยหลงคนขบกได

ยนเสยงเขาหมนกญแจรถ เรงคนเรงดวยเทา แลวมนกเรงอยอยาง

นนพกใหญ คนขบตะโกนบอกผโดยสารวา...

“สปรงคนเรงขาด ไมมปญหา ไมตองเปลยนรถ”

เขาใหผโดยสารนงเฉยๆ แลวเขากจอดรถบนทางดวน เพอ

ลงไปซอมสปรงทขาดไป

ฉนสงสยวา สปรงขาด ซอมไดดวยหรอ

จรงๆ แลวมนคอ สายคนเรงขาด ตางหากมง?

จะอะไรขาดกแลวแต คนขบมนใจมากทจะพาผโดยสารไป

ถงทหมายดวยรถทไมสมประกอบคนนน ฉนกปากหนกถามคนขบ

เพยงวา มนจะไปตอไดไหม เมอคนขบบอกวา ได กไมถามตอ

แตจตใจนนไมมนใจเอาซะเลย พอรถออกตว กไดแตสวดมนต

แผเมตตาภาวนาไปตลอดทาง

ตอนแรกทยงไมรวารถมปญหา จตกฝนฟงเกยวกบเรอง

อนาคต ตอนนพอรถมปญหา จตกลบถอยไปอยกบอดต ยอนไป

เปนฉากๆ ภาพทบาน ตหนงสอ กองหนงสอ โนตบค แม พอ

มากมายโผลเขามาทางจต พรอมๆ กบความกลวทกอดกบจต

อยางเหนยวแนน แยกกนไมออก ถาเปนอะไรไปตอนน จตท

ตนเตนจะไปไหนหนอ สตกลบมาอยกบลมหายใจ ในปจจบนขณะ

ไมทนเลยจรงๆ

เมอถงทหมาย ฉนรบโทรศพทกลบไปทขนสงบอก

เจาหนาทวารถทะเบยนน มปญหาเรองเครองยนตโปรดซอมดวน

อนตรายมาก

30

ชวขณะทสตกลบคนมา ฉนเรมตระหนกวา...

ไมมอะไรทจบยดไวไดจรงๆ แมแตกายและจตทคดวา

เปนของเรา

หมอนไม 33

เพยงแคทำาสงครามกบตวเองในแตละวน หรอแตละขณะกเหนอย

แลว เพราะมนจะมความคดทบงการใหเราทำาอยางนน อยาทำา

อยางนอยตลอดเวลา

ถาไมตดสนใจ ความคดอาจจะเปลยนไปเรอยๆ จนกวาจะ

มความคดใดความคดหนง ทถกประมวลผลดวยความคดเลกๆ

รายรอบ แมวาจะไมใชความคดรวบยอดทสมบรณทสด แตมน

อาจจะคดไดแคนนในเวลานน หรอไมกมเสนตายบงการอยวา

ตองทำาอยางน ใหเราเพยงแครวา ทำาไปเพราะอะไร กโอเคแลวนะ

เชนเดยวกบการตดสนใจไปทำาฟน แนนอน เพราะไมม

ทางเลอกอน สงครามระหวางเชอโรคในปากกบฟนมนเกดขนมา

นานแลว จากการดแลฟนไมทวถง ผลสดทาย เชอโรคกตงฐาน

ทมนได ถาปลอยไวอาการปวดฟนกจะทวความรนแรงขน

สนามรบในปาก

34 หมอนไม 35

ในทสด เชอโรคกบกรากฟน และกนๆๆ จนรากฟนตาย

เมอรากฟนตาย ผลสดทายกคอตองถอนฟนสถานเดยว การถอน

ฟนกคอการพายแพอยางราบคาบ เปนการถอนกำาลงอาวธทงหมด

ออกจากฐานทมนไปอยางไมมทางเลอก

แตถามสตรตวกอนทเชอโรคจะกนรากฟน ไปหาหมอกอน

หมอฟนจะเรยกวา ‘เขาขนโคมา’ คอ รกษายากสดๆ ตองไป

แลวไปอก ไมเสรจสกท

ยงเจอหมอฟนประเภทชอบดทว ตดตามขาวสารบานเมอง

อยางชนดไมใหคลาดสายตาแลวละก จะเหนภาพชดระหวางการ

ทำาสงครามกบเชอโรคในรากฟน กบสงครามระหวางปากของ

หมอฟนกบทว

โอ..พระเจา เหนความจรงแทเลยวา คนเรานนไมชอบ

ความสงบเอาซะเลย

เพราะกวาหมอจะคอยๆ ลำาเลยงอาวธมากำาจดเชอโรคใน

ปาก หมอตองดทวโหมโรง ดทวทกชอง ตงแตมอบกลางเมองไป

จนถงมอบคลงดารา แมขณะทเขาใหโหวตเดอะสตาร หมอยงขอ

เวลาไปกดเอสเอมเอสใหคะแนนกบเขาดวย ปลอยใหสนามรบใน

ปากพกไวกลางครนกบทอดดนำาลาย

นกถงสารรปตวเองแลวก...นละนะ ยคสงครามขาวสาร

จรงๆ มนบกมาแมแตในขณะททำาฟน เขาถงวา เดดดอกไม

สะเทอนถงดวงดาว เปนเชนน เอง เมอเกดอะไรขนทหนง

ยอมเกยวกบทอนๆ ดวยอยางเลยงไมได

เมอหมอลงมอกรอฟน โดยไมไดฉดยาชา

หมอบอกกบฉนวา...

อยาสรางภาพส ถายงไมเจบ อยาคดไปกอนวาจะเจบ

รอใหเจบกอน คอยรสกวาเจบ

นนเพราะหมอเหนฉนทำาหนาบดเบยว ตอสสดฤทธทงๆ ท

ยงไมเจบ เพยงเพราะเหนอาวธหลากชนดเรยงรายเขาไปในปาก

แลวกขด เจาะ ซงเสยงของมนดงกกกองไปทวสมอง ยงกวา

จกรวาลจะลมสลาย แตมนไมเจบน อยางทหมอบอกเลย

แลวฉนกลวอะไรละ จรงอยางทหมอวา ‘อยาไปสรางภาพ

กอนวามนจะเจบ’ จรงแฮะ ทำาไมหมอรละ

พอกลบมาอยกบลมหายใจอยางผอนคลาย ความรเนอ

รตวเกดขน ขณะไดยนเสยงกรอฟน แลวไมสรางภาพ กจะไดยน

เสยงกรอฟนลวนๆ ทดง แลวกดบ สลบกนไป

ฉนจงเขาใจแลววา ออ เวลาทไมคด กไมตองเจบลวงหนา

ไปกอนนน เปนเชนไร

หมอนไม 37

ในวนทฉนรสกเปนกงวลกบอนาคต จะเอายงไงดกบชวตทยางเขา

สวยชรา แตยงไมมหลกประกนใดททำาใหใจมนคงไดสกอยางเดยว

เมอมองไปในอดตกถามตนเองวา ทำาไมจงไมรจกเกบหอม

รอมรบไวบาง กไดคำาตอบวา เมอภาระของครอบครวมมาก

ขนาดนน จะเอาสวนใดไปเกบเลา เพยงแคประคองลมหายใจให

สบเนองมาจนถงทกวนนไดกบญแลว

เมอคดเขาขางตวเองกสบายใจขนนดหนอย แตไมนานนก

ความร สกวา ‘ไมปลอดภยในอนาคต’ กเขามาเยอนในใจ

เปนระยะ

พระเซนรปหนงบอกวา เปนเรองธรรมดาทเรารสกอยางน

ตอใหเรามทกอยางพรอมมล มเหลอเฟอ ‘ความรสกไมมนคง’

กยงคงอย เพราะลกๆ แลว ภายในจตใจมนษยสวนใหญ รสกวา

ใหปจจบนดแลอนาคต

38 หมอนไม 39

ไมมนคง ไมปลอดภยอยเสมอ จงไมนาแปลกใจทมนษยจงกลาย

เปนนกสะสมมอหนง กลายเปนผทำาลายสงแวดลอมตวยง

สามารถทำารายผอนได เพอใหตนเองรอด และกลายเปนผท

วนเวยนอยในวฏสงสารนไมรจบ กเพราะความกลวลกๆ นแหละ

ทมนบงการเราอย

ทานชใหเหนวา ถาเราอยนงๆ ได จะพบวา ‘ความรสกไม

มนคง กมรากมาจากความกลว’ นเอง แลวความรสกกลวน มน

ไมใชตวเรา มนเปนเพยงเสยงจากความคดปรงแตงชนดหนง

เทานน

เมอเหนเชนน เราจะคลายความกลวลง ยงเราปลดปลอย

พนธนาการจากความเชอในความคดนไปไดวาเราจะตองมนน มน

ซะกอนเราจงมนคง เราจะเปนอสระจากความกลวนน และเราจะ

ไมหวนไหวกบความม หรอความไมมอกตอไป

เราเพยงแตทำาปจจบนใหดทสด ถามเกบไดกเกบ แตถายง

เกบไมไดกไมตองทกขใจ

ทานเลาประสบการณใหฟงวา พระผใหญททานจำาวดอย

ตองการใหทานเปนเจาอาวาสวดหนง แตทานไดปฏเสธความ

ปรารถนาดกบพระผใหญไป แมวาไมสมควรทำา แตทานบอกวา

เราตองชดเจนในตวเราเองกอน วาพรอมหรอไม อยางไร

ทานบอกกบพระผใหญวา ตวทานบวชมา ไมไดปรารถนา

เปนเจาอาวาส ทานบวชเพราะตองการอสรภาพ แตถงทสดแลว

ทานกไมไดปฏเสธความตองการของพระผใหญซะทเดยว

ทานบอกวา ถากาวพนสมมตไปได ไมวาจะเปนเจาอาวาส

หรอพระลกวด กสามารถมอสรภาพไดดจเดยวกน เพยงแตวา

ตอนนขอลมรสของการแสวงหาดานในใหถงทสดกอน จนกวาจะ

รสกใหไดจรงๆ วา ทกยางกาวคออสรภาพ เมอนน ทานจงจะรบ

ภาระเชนนนได และเมอนน อาจจะมใครทเหมาะสมกวาทานไป

ทำาหนาทดงกลาวนนกยงด ทานไมยดตด

แมวาความคดดงกลาวจะดเหนแกตวกตาม แตทานเชอวา

เราตอง ‘ฟงเสยงภายในตนเอง’ ใหไดยนชดๆ กอน

ถาเรากลววาจะไมมนคง กจงดความกลวนนไปจนถงทสด

ของความกลว วามนจะยงไงตอ แตเราไมตองไปทำาตามสงท

ความกลวบอกนะ สงทสำาคญกคอ จงวางใจในปจจบนขณะ แลว

ปจจบนจะดแลอนาคตเอง

หมอนไม 41

ใกลกนจรงๆ ระหวาง ‘สญญา’ กบ ‘ปจจบน’

สญญา นนหมายถง การจำาไดหมายร ถาหากไมมสญญา

เรากไมสามารถรวานคอ ปจจบน ได เราจะไมสามารถจดจำาไดวา

นคอแม นคอพอ นคอพ นคอนอง นคอเพอน และนคอ ‘สมมต’

วาเปนตวเรากำาลงทำาอะไรอย

ใชหรอไมวา...

การพดถงการ ‘อยกบปจจบน’ จงไมสามารถทจะตดขาด

จากความจำาไดหมายรในอดตไปได เพราะในสภาวะของปจจบน

นนเองกไมมอยจรง

จะมอยจรงกเพยงแตกระแสแหงความสบเนองเทานน โดย

มตว ‘ผร’ เขาไปรบรสภาวะนนๆ โดยผาน ‘ภาษาสมมต’ ทมไว

สอสารกน ใหเขาใจตรงกนระดบหนงเทานน ใชไหม

คลนแทรก

42 หมอนไม 43

อยางเชน ขณะทรตวอยวากำาลงหายใจ การหายใจนนกยง

ดำาเนนตอไป จากหายใจเขา สการหายใจออก และในชวขณะของ

การหายใจ ยงมความคดเลดลอดเขามามากมาย จากเรองนน

เปลยนเปนเรองน แมขณะทเราบงคบตวเองใหหยดหายใจได

ชวขณะหนง แตบอยครง ไมสามารถบงคบใหหยดคดได

อกทงไมสามารถบงคบการทำางานของสงขารสวนอนๆ

ไดเชนกน ทกอยางในรางกายกำาลงเปลยนแปลงไปตามกฎของ

อนจจงทกขณะ ชนดทเราไมสามารถเขาไปบงการการทำางาน

ของมนไดเลย

ดงเชนฤดกาลทเคยตกลงกนวา นฤดฝน นนฤดหนาว

และโนนฤดรอน แตเอาเขาจรงๆ ฝนกตกหนกไดในตนเดอน

มกราคมทผานมา ขณะทคนสวนใหญกำาลงยงอยกบงานของตวเอง

หลายคนยงสนกกบการเชยรบอลในทว หลายคนอยในหาง

สรรพสนคา กำาลงเพลดเพลนกบสนคาใหมๆ หลายคนกำาลงซอ

รถคนใหม หลายคนวพากษวจารณเรองโลกรอน และหลายคน

กำาลงคลอดลก

หลายคนเมอเหนฝนตกกบอกวา 2010 ปนแหละนำาทวม

โลกแน เพราะนคอการรบรจากอดตทผานมาวา นเอง คอการ

กระทำาของเราตอโลกใบน เราใชทรพยากรของโลกมากเกนไป

แตวา (เราจะไมเปลยนแปลงพฤตกรรมของตวเองหรอกนะ

เพราะเรากนนอย ใชนอย อยแลว)

ตอใหเปนคนทใชมาก กนมาก กจะมขออางวา เราใชนอย

กนนอยอยด เพราะอยางนอยการทพดกบตวเองและคนอน วาเรา

ไมใชตวปญหาทจะทำาใหโลกมนเปนอยางน ยอมจะทำาใหรสก

ปลอดภยด แลวกชน วไปหาคนผดขางนอกโนน โรงงาน

อตสาหกรรม โรงกลนนำามน โรงไฟฟา แอร รถ ฯลฯ

ทกอยางไมใชเราทงนน!

แตถาถามวา เรานงรถไหม ขบรถไหม ใชแอรไหม ซอ

ของทผลตจากโรงงานอตสหากรรมไหม ทงหมดนนกมตวเราเปน

สวนหนงอยางแนนอน

สญญาแหงการรบรของเรา จงไมคอยอยกบความเปนจรง

เทาไหร การจำาไดของเราจงไดรบเชอของ ‘สงขาร’ ความคดปรง

แตงเขามาดวย มนจงไมใชการจำาไดแบบเพยวๆ เมอเปนเชนน

การรบร ‘ปจจบน’ ของเรา จงมกจะมความคดปรงแตงเขาไป

แทรกแซงอยเสมอ

เราจงทกขซำาซอนโดยไมรตว เพราะตว ‘ผร ผตน

ผเบกบาน’ ในตวเรา ยงไมถกปลกขนมาอยางแทจรง

หมอนไม 45

เมอโลกถกฉาบทาดวยปน ซเมนต ยางมะตอยมากขนๆ ทอยของ

สตวใตดน และเมลดพนธตางๆ ทเตรยมจะเตบโตยอมถกรบกวน

มากขนเชนกน ทกครงทมการกอสราง จงมชวตมากมายทถก

ฝงทงเปน

มนษยเราไมเคยตระหนกรหรอกวา เราเปนเพยงผอาศย

เขาอยเทานน หากไสเดอน กงกอ แมงปอง ง ฯลฯ มนสามารถ

ซอทดน และไปจดทะเบยนสำามะโนครว และทำาบตรประชาชนได

มนษยจะไมมทอยเอาเลยทเดยว

ฟาทะลายโจรตนหนง ฉนไมรวา เมลดพนธมนมาจากไหน

วนดคนด เมอพายฝนตกอยางหนก แผนปนขางบานซงมรอยแตก

อย ในรอยแตกนน กมฟาทะลายโจรตนหนง มนพยายามทจะ

เตบโตขนอยางเงยบๆ ทามกลางเสยงรถ และรอยเทาทเดน

หมอธรรมชาต

46 หมอนไม 47

ผานไปผานมา รวมทงรอดพนจากมอซนของคนทงหลายทชอบ

ถอนมาไดอยางหวดหวด

ในทสดมนกเตบโตขนอยางแขงแรง แมวาใบของมนจะไม

อวบอวนเหมอนฟาทะลายโจรทเกดในแผนดนนมๆ มพนทกวางๆ

แตมนกโตขน และออกดอกจนได

ฉนเหนความพยายามของฟาทะลายโจรตนนดวยความ

รสกถง ‘พลงเลกๆ ทยงใหญ’ เพราะบอยครง ทคนเรามกจะทอ

และมกจะบน เมอทำาอะไรไมไดดงใจ หรอไมประสบความสำาเรจ

เมอมองดฟาทะลายโจร เมลดพนธมนคงปลดปลวไปทว และมไม

นอยทไมสามารถตกลงบนแผนดนอนอบอนได แตมนกเพยร

พยายามทจะมชวตตลอดเวลา

แมวาจะอยบนพนปนอนรอนระอ แตขางๆ พนปนอนรอน

ระอนน เมอฝนและกาลเวลาชวยทำาใหมนมรอยแตก คราวน

แหละกเปนโอกาสของฟาทะลายโจรทรอคอยการเจรญเตบโต

มานานเตมท ไดถอกำาเนดขนมาโดยไมเคยบนสกคำา และไมเคย

ทอแททมพนทอนนอยนดในการหยงราก รวมทงไมเคยกลาวหา

สงใดวาทำาใหมนลำาบากลำาบนขนาดน (นนอาจจะเปนเพราะเรา

ไมไดยน) และในทสดฟาทะลายโจรกเตบโต แตกกงกานสาขา

มากมาย และยงมประโยชนกบคนอก

โดยเฉพาะฉน เวลาไอ เจบคอ ไมรวาจะหนหนาไปหาใคร

กหนไปหาฟาทะลายโจรตนนนแหละ ชวตทเพยรพยายามแทรก

ขนมาจากแผนดนอยางยากลำาบาก ยงเปนหมอทดทสด และ

เกอกลมนษยจอมเอาเปรยบอยางฉนอก ฉนขอใบของเขาสามสใบ

มาใสในนำารอน แลวดม ‘ความขมซงเปนยาเยนอยางด’ กชวย

ขบความรอนในตวออกมาไดมากมาย

บนโลกน ยงเตมไปดวยการเอาเปรยบกนในทำานองนอก

มหาศาลทเราไมเคยจะสะดดคด เพราะมวแตคดวา...

ฉนตองได ฉนตองม ฉนตองเปน ไมวาใครจะเดอดรอน

จากการกระทำาของ ‘ฉน’ กตาม ฉนไมสน ขอใหฉนไดไวกอน

วธคดเชนน สดทายกจะยอนกลบมาทำาลายตวเองอยาง

แนนอน เพราะเมอเราสรางตก โบกปนมากเขาๆ เพยงตองการ

เอาความสะดวกสบายไวกอน

สดทายกไมมทอยอาศยของหมอตามธรรมชาต เชน

ฟาทะลายโจรตนน ทจะเปนทพงในยามปวยไข

ตอนนน เราจะหนไปพงใคร หรอจะใหพงปน

หมอนไม 49

หายใจเขา...ฝนตก

หายใจออก ...ฝนหยด

หายใจเขา...ฝนตก

หายใจออก...ฝนไมหยด

หายใจเขา ...ไปทำางานไมไดแลว

หายใจออก...อยบาน

ตงแตกอนเขาพรรษาจนถงเขาพรรษา ฝนตกแทบทกวน

บางวนฉนแบกเปเตรยมออกจากบาน ฝนกเทลงมา พอวางเปลง

ฝนหยด พอจะออกจากบานฝนตกอก เปนอยางนตลอด

โชคดทมโนตบคเชอมตออนเทอรเนตสงงานกนกลาง

อากาศได จงทำาใหชวตกบสายฝนเปนเพอนกนไดดทเดยว

เสาเขมกลางใจ

50 หมอนไม 51

แตวา กไมไดเปนอยางนเสมอไป แมเรารวา มชวตได

เพราะฝน แตพอฝนตกหนก ไมสามารถทำาอะไรไดดงใจ จตกจะ

บนไปอยางเรววา เบอจง ฝนตกอกแลว

และยงถาสายฝนรวมมอกบสายลม กลายเปนพายพด

กระหนำาใหบานเรอนเสยหาย หรอไมกพรากชวตคนทเรารก

ไปดวย หรอแมแตเอาชวตเราไป เรากจะไมพอใจ และอาจจะ

เกลยดลมเกลยดฝนไปเสย ทงๆ ทชวต เตบโตมาไดกเพราะลม

เพราะฝน ถาเขาจะเอาชวตคนไปในวนหนงจะเปนไรไปเลา

บางครงเรากยอมจำานนตอเหตผลความเปนจรง แต

บางครงกไม เพราะเราลงหลกปกฐานสรางเสาเขมแหงความ

ผกพนไวกบโลกใบนอยางถอนตวไมขนเสยแลว

‘ความยดตด’ ไดทำาใหเรามขออางสารพดทจะกลาวโทษ

ใครกตามททำาใหทกอยางไมไดดงใจ

แมบอกวา ทำาอะไรไมไดกใหมาดน กระถางเลกๆ ทเดมม

แตดน และยงไมไดปลกอะไรลงไป พอฝนตกหนกๆ เขา กเรมม

ยอดออนๆ โผลขนมาจากกระถางนน หลกฐานของใบทผลออกมา

บงบอกวา ในดนมเมลดพนธหลายอยาง โดยไมจำาเปนตองทำาตาม

แผนการของคนจอมบงการ อาจเปนนกทมาขไวอยางไมเจตนา

และในขนกกมเมลดพนธอยในนน

ไมวาจะเปนมะละกอ ตำาลง อญชญ กระถน ผกเสยน

และอาจจะมชวตอนๆ อกมากมาย อยในอาณาจกรกระถางเลกๆ

นทเรามองไมเหน

ในสายฝนจงเปนสวนสำาคญในการใหพลงชวตเหลอ

คณานบ และในสายลมกมแรธาตอาหารไมนอยทโบยบนมากบ

ฝนในอากาศ ในแองนำากลางถนนจงไมนาแปลกหากจะมปลา

อยในนน โดยทไมมใครไปปลอย

ทกชวตตางพยายามทจะปรากฎตวตนทามกลางปรากฎ

การณธรรมชาตทปรวนแปรไมแนนอน

ทกชวตพยายามทจะ ‘รอด’ เพออยทามกลางความ

เปลยนแปลงนน

แมจะรดวา ‘ไมมอะไรเลยทมนคง และยดเอาไวไดอยาง

มนใจ’

มนษยเองกเปนสตวชนดหนงทอยกบความเปลยนแปลงมา

ตลอด แตกลบกลวความเปลยนแปลงเปนทสด จงพยายามลง

หลกปกฐานไวบนโลกนทกรปแบบ พยายามยดพนทไวหลากหลาย

สถานภาพ

52

แมแตในอากาศ กเตมไปดวยขอมลของมนษยทฝากเอาไว

ยงไมรวมขอมลทอยในฮารดดสตจตใจของมนษยอกมากมาย

มหาศาลทไมยอมทง ความทกขจงทวมโลก ความคบแคนใจจง

ไมไดปลดปลอย และไดรบการชำาระ

เพราะเราไมยอม ‘หายใจเขาอยางปลอยวาง’ และ

‘หายใจออกอยางทงไปใหหมด’ เลยสกครงเดยว

ขอบคณสายฝน ททำาใหฉนรวา...

ความไมไดดงใจนนมคณอนนต

หมอนไม 55

ในสงคมโลก หากจะอยใหไดอยางไมเจบปวด

กคอการโยนบาปใหคนอน?

ทำาอะไรไมเสรจกโทษผอน ตวเองผดกไปบอกวาคนอนผด

ตวเองเปนคนทำากบอกวา ตวเองไมไดทำา แลวกหาใครสกคนเปน

แพะ เพอใหตนเองรอดตว

การรอดตวในตอนแรก อาจจะได แตไมสามารถรอดไป

ตลอดไดอยางแนนอน ความจรงแทยอมประจกษแกใจตลอดเวลา

(ยำา) ตลอดเวลา

ในกรณทตนทำาผด แลวไปแจงความวาคนอนทำาผด อกทง

ยงเขยนขอความเปนลายลกษณอกษรผานสอมากมายเพอตอกยำา

ความถกตองของตนเอง แลวกลาวโทษผอน ทำาไดแคเพยงหลอก

ตนเองแคนน

เพงโทษ

56 หมอนไม 57

หลอกตนเองได แตก ‘หลอกกฏแหงกรรมไมได’ กฎน

เปนกฎเหลก ทำาสงใด ไดสงนน บางทไดของแถมกลบมาอกดวย

พระพทธองค จงทรงสอนนกสอนหนาวา...

ใหกลบมาดทกาย-ใจเรานเอง หาใชผอนไม

เพราะถาเผลอไปเพงโทษผอนเมอใด ยอมตองเจอ

สงเดยวกนกลบมา อยทวาจะชาหรอเรว เทานนเอง

แตทำาไมคนเรากยงไมเขด ชอบใชวธนกนอย

เหตผลอยางหนงกคอ ‘ความกลว’

ความกลววาคนอนจะมาวาเรา ทำาใหตองวาคนอนกอน

ตามมาดวยการกระทำาอะไรสกอยางหนงเพอปองกนความกลว

คราวนกรรมเกดขนแลว จากนน รอรบผลอยางเดยว ซงมาแน

แตจะมาแบบไหนกวากนอกท เพราะอาจจะมเหตปจจยททำาให

วบากแปรเปลยนหนาตาไปบาง แตรบรองไมพลาดเปา

เพราะวบากมนซอนตวมาพรอมกบการเกดกเลสแลว

เพยงแตมองไมเหน และเมอใดกเลสลดลง วบากมนกจะออน

กำาลงลงไปดวย ความกลวกจะลดนอยถอยลงไปตามลำาดบ

แตถาจตสงขารปรงแตงความกลวไปเรอยๆ โดยแปลงกาย

ความกลวเปนการกระทำา วบากกจะเตบโตขนเปนเงาตามตว

นองคนหนงเลาใหฟงวา ในสวนหลงบานมมดแดงอย

รงหนง เขาไมอยากทำารายมน แตกรสกวา มนอาจจะหลนมาทง

รงแลวกดเอาได เขาจงเอานำาไปฉดเพอใหรงแตกกระเจง

หลงจากนนไมนานนก พายเขา ฝนตกกระหนำาทบานเขา

จนกนสาดพง อกทงนำาทวมเขามาในบานทงชนบนและชนลาง

เปยกปอนไปหมด เขาเขาใจแลววา กเลส กรรม และวบาก มจรง

แมระบบคดเชนน หลายคนอาจมองวา ไมนาจะสอดคลอง

กน ใช ทกอยางมเหตปจจย แตไมนาจะปรงแตงแลวเชอมโยงกน

เปนเรองเดยว พายเขากคอพายเขา แมไมฉดรงมดแดง พายก

ตองเขาอยด

แตถามาระลกดดๆ วา แลวกอนหนานน ถาไมเอานำาไป

ฉดรงมดแดง จนมนแตกกระเจง มดแดงกคงอยกนอยางม

ความสข แตพอเอานำาไปฉดรงมนเขา เมอเกดเหตการณพาย

เขาบาน กปรงไประลกเชอมโยง ทำาใหเกดความเหนอกเหนใจ

เอาใจเขามาใสใจเรามากขน วาตอไปจะไมทำาอะไรใหผอน

เดอดรอนอก แมวาจะเปนเรองเลกนอยกตาม

ลองคดอยางนแลวจะเกด ‘ความเมตตา’ มากกวาเดม

ไหม กแลวแตจะพจารณา เพราะถงแมจะไมคดเชอมโยงกน แต

ทกสงมนกเชอมโยงกนอยด

หมอนไม 59

ฝน...ไมไดนำาความรนรมยใหกบคนเราเสมอไป

หรอวาจตของคนเราตางหาก ทพอไปจบฝน ในชวขณะจต

หน งๆ ต าง เวลา ต างสถานท กจะมความ ร สกตอฝนท

ไมเหมอนกน

เชน ถาหากฝนมามากเกนจนนำาทวม ในชวขณะทเรา

อยตรงนน จตกทกขเพราะฝนนำาความลำาบากมาให

เพยงชวขณะจตหนงๆ ในระหวางทตดฝน ยงมความคด

ความรสกเกยวกบฝนมากมายมหาศาล ทงชนชม ปนรำาคาญ

จตของคนเรา สงออกไปรบสงทมากระทบตลอดเวลาเลย

ทเดยว เพยงแคเมดฝนทตกลงมาตามธรรมชาต เรากเอาจตของ

เราไปจบ ไปปรง ไปกลาวหา

ทงๆ ทฝน ไมรเรองรราวอะไรกบเราดวยเลย

ชวขณะจตหนง

60 หมอนไม 61

ขณะทเดนไปทามกลางฝนตกหนก เมอเจอกองขยะทมา

กบนำาทวมกขยะแขยง เมอเดนผานนำาสกปรกๆ กปรงไปวาจะตอง

คนเทาแนๆ ยงเดนๆ ไป เจอทอ มองไมเหน ตกลงไปในทอ

ความโกรธมาเรวจไมตองเชญ

แตถามสตพอ กจะไมโกธรใคร แตจะพยายามเอาตวเอง

ขนมาจากทอ แลวไปตอ

จตตอมา ถาสตมาไมทนกจะอายมาก เพราะเปยกปอนไป

ทงตว สมภาระกเปยกใชงานไมไดแลว ความโกรธมาอกแลว

ไมตองเชญ

กวาจะถงบาน จตผลบๆ โผลๆ เปนอยางนตลอดเสนทาง

ระหวางฝนตก จนลมนกถงสงอนใด นอกจากตวตนของตวเอง

ทกำาลงโดนฝนเลนงาน แตจรงๆ แลวเราโดน ‘จตสงขาร’

เลนงานตางหาก!

บอยครงเพยงใดทมนษยเราเจอสถานการณตางๆ แลว

กลบไมมองสถานการณตามความเปนจรง แตกลบเอาจตไป

เกาะตดอยกบสถานการณนนๆ จนเปนทกข

และทกขกเพมขนเมอคดไปวา สถานการณนนๆ เปน

ผทำาใหชวตของเราเลวรายยงขน แตแททจรง จตเราตางหากท

ทำารายตวเราเองมาตลอด

ดงเชน คนทชอบกลาวโทษผอนอยเสมอ ไมวาจะทำาอะไร

แลวไมประสบผลสำาเรจกจะกลาวโทษนนโทษน ไมเคยกลบมาดท

ตวเองเลย

นกเรยนโทษครสอนไมด แตตวนกเรยนเองกไมเคย

ขวนขวายหาความรนอกตำารามาเรยนร ทงๆ ท ครนนมอยรอบตว

ไมจำาเปนตองเปนครทสอนเฉพาะหนาหองเทานน

หรอเพอนชอบโทษเพอนทชกนำาไปในทางทไมด ทงๆ ทม

โอกาสเลอกเพอนมากมาย และไมจำาเปนตองไปกบคนทคดวาจะ

ชกนำาไปในทางทไมดกได

คนทำางานทไมเกรงกลวตออปสรรค แตใชอปสรรคเปน

บททดสอบ จงไปขางหนากวาคนทยอมจำานนกบอปสรรค และ

กลาวหาอปสรรคอยเสมอ

เพราะ ‘อปสรรค’ เขาไมรหรอกวา เขาคออปสรรค

เขาเพยงทำาหนาทของเขาเทานน แตเราตางหากทไป

เรยกชอเขาวาอปสรรค แลวกตกหลมพลางอปสรรคนนเสยเอง

หากเพยงรทน ‘จตสงขาร’ หรอ ‘ความคดปรงแตง’ ใน

ชวขณะจตหนงๆ เราจะรวา ไมมสงใดทจะทำารายตวเราได

62

นอกจากจตทเรายดถอวาเปนของเรา แลวกหลงเอาจตนกระโดด

ไปจบโนนจบนจนเกดทกข

เชนเดยวกบฝน...

ถาฝนยดตดวา ตกลงไปในกองขยะจะตองเหมน ฝนก

คงทกข แตฝนไมทกข เพราะฝนเพยงแตตกลงมาเทานน

หมอนไม 65

ยงโลกทนนยมเรงใหเราวงแขงกนมากเทาไหร เรายงตองหนกลบ

มามองตวเราใหมากขน หาใชการมองผอนไม

อยาเพงไปดาโลกทนนยมตามความเคยชน แตควรหน

กลบมามองตวเองใหชดกอนวา...

โลกทนนยมทำาใหเราตองแขงขน?

หรอวา เรานนแหละคอผทกระโจนลงไปรวมแขงขน เพอ

สรางโลกทนนยมใหเปนไปอยางนเองกนแน

เราสวนใหญพดวา ‘หยด’ พดวา ‘พอเพยง’

แตความเปนจรง มใครสกกคนกนทหยดไดจรง

บางทเมอสบสาวเขาไปลกๆ แลว มนอาจจะเปนความ

เหนแกตวอยางรายกาจของตนเองกเปนได ทพดเพราะอยากให

คนอนหยด เพอทตนเองจะไดเปนผใชมนใหมากขน

มตรภายใน

66 หมอนไม 67

เพราะแทจรงแลว อาจไมใช ทนนยมไลลาเรา

แต เราตามกเลสตวเราไมทน ตางหาก

อยนงๆ สกพก กอนทจะกนดาผอน และทำาใหตนเองเปน

ทกขเพราะขออางจากสงภายนอก แตควรกลบมาพดคยและฟง

โลกภายในตนเองอยางลกซง ดวยความเปนมตรอยางแทจรง

เราอาจจะพบคำาตอบทตางไปจากเดม และพบกบทางออก

ใหมๆ ททำาใหตนเองเปนทกขนอยลงกเปนได

บางทเราอาจพบวา ทกครงทเราแตงตวขนสลวงนน เราจะ

ตองสรางภาพ หรอปรงแตงภาพของคตอสไวกอน เพราะถาไมม

คตอส เรากจะไมมความพยายามในการขนลวง เพราะขาดตวเรง

ในการทำาใหฮกเหม

เหนไหมวา แคยงไมทนทจะออกจากบานเพอไปขนลวง ก

เหนแลววา ตวเราเองนนแหละ คอตวผลกดนไปสทนนยมทแท

หาใชใครไม

เมอเหนอยางน อนดบแรก เราอาจจะเปลยนใจทจะขน

ลวง แลวหนมาทบทวน ความเหนอยยากทสญเปลาแทนวา

ทผานมาเราทำาอะไรอย และเราทำามนไปเพออะไร

เราทำางานเพอเงน หรอเพองาน หรอเพอความสขกนแน

เงนทไดมากมไดมากมายอะไร บางทไมพอใชอกตางหาก ความ

สขกไมมอยจรง แลวเราเหนอยเกนไปไหม กบความพยายาม

ทำางานแขงขนกบใครกไมร ทดดพลงเราไปมากมายขนาดนน

คอยๆ ทบทวนไปเรอยๆ เราอาจพบวา ความทกขทแทจรง

คงไมใชเรองโลกทนนยมทรกไปขางหนา ไมใชเรองการถก

ผบรหารรกใหแขงขนกบเพอนรวมงาน

แตอาจเปนเรอง ‘การไมเหนคณคาทแทจรงภายใน

ตนเอง’ เปนอนดบแรก

มนษยเราจงเพยรพยายามทำาทกวถทางเพอใหกาวหนา

เพอเอาใจผมอำานาจ และทำาตวใหยนอยบนทสงเสมอ เพอใหผอน

เหน ใหคนอนยอมรบ เพราะนนหมายถงเงนตราและอำานาจ และ

ความนบหนาถอตาทจะตามมา แตแลว ผลทออกมาคอ ความ

ทกขทซกซอนอยตามทตางๆ ในกายและใจนนเอง จากการวงไป

ขางหนาโดยไมหยด และเมออยากจะหยด อาจจะไมทนเสยแลว

‘การเหนคณคาของตนเอง’ จงเปนสงสำาคญมาก ทชวย

ใหเราสามารถลงจากลวงไดอยางสงางาม กอนทจะลงไมไหว และ

จงตระหนกเสมอวา...

คนบนลวงไมมใครควรแกการเกลยดชง

เราจะไดหนหลงและจากไปอยางเขาใจ และไมเจบปวด

หมอนไม 69

ปจจบนมคนมากมายทฉลาดทางโลก แตการฉลาดทางโลกกไมได

ใหคำาตอบวา จะปลอดภยในวฏสงสาร ทมกฎแหงกรรมทำาหนาท

เปนผพพากษา ทไมเคยรบสนบนผใด

อาจารยหมออมรา มลลา เลาไวในการบรรยายธรรมเรอง

‘อรยทรพย 7’ ทชมรมพทธธรรม ตกวชรยาณวงศ โรงพยาบาล

จฬาลงกรณมหาวทยาลย เมอวนท 20 เมษายน 2548 ตอนหนง

วา มนกศกษามหาวทยาลยปสดทายคนหนง ผลการเรยนดเปน

ตวเกงวาจะไดเหรยญทองของรน แตถกจบไดวาทจรตในการ

สอบไล เมอถกสอบสวน เขาใหเหตผลวา เขาเชอพระพทธเจาจง

ตองทำาตามทพระพทธเจาทรงสอน คอใหเปนอยดวยความไม

ประมาท เพราะฉะนนกตองทจรต เพอจะไดไมพลาดจากเหรยญ

ทอง หากคแขงของเขาโกง

การโกงคอความประมาท

70 หมอนไม 71

อาจารยของนกศกษาคนนมาถามคณหมออมราวา อยางน

เรยกวาปฏบตธรรมหรอเปลา คณหมอตอบวา เปนการปฏบต

กเลส เพราะนอกจากจะรมาก เหนแกตวแลว ยงนำาธรรมคำาสอน

มาปฏรป มาบดเบอนอก เอา ‘เหตผลทกเลสเสยมสอน’ มาอาง

วาพระพทธเจาทรงสอน ใหเปนอยดวยความไมประมาท

“ถาเปนอยดวยความไมประมาทจรงกตองไมโกง เพราะ

การโกงคอการประมาท เอาศลซงเปนมนษยสมบตทงไป ทำาให

เราวบตจากโอกาสทจะมคณธรรมเปนสมบตของใจเพอใหเรารอด

ปลอดภย ไมเหนคณคา ไมรวาความซอสตยเปนคณธรรม เปน

อรยทรพย

“การไดเหรยญทอง การมหนามตา มชอเสยงเปนท

นบหนาถอตาของผคนเปน ‘โลกธรรม’ เทานน เปน ‘สงสมมต’

พอเราหมดลมหายใจไปแลว เราเอาไปดวยไมได ตอใหเขา

สรรเสรญวาเราเกงเปนเทวดา เรากไมมปก เราเหาะไมได บน

ไมได แตถาเราทำาดจรงๆ ถงเขาจะกลาวหาวาเราเปนหมา เรากไม

เปนหมา”

คณหมออธบายวา จตใจของนกศกษาผนฉลาดในทางโลก

กจรง แตเขาไมมปญญาทจะคมครองตวใหอยในสงสารวฏ

อยางปลอดภย แลวกไมม ‘หรโอตตปปะ’ ดวย เพราะวาไมได

ดวยเลหกเอาดวยกล เพอจะใหแลดดในสงคมวตถนยมเทานนเอง

เราจะเลอกทจะประมาทในชวต วงแสวงหาความสำาเรจ

ทางโลกดวยการโกงผอน มความสขรอนเพยงชวครยาม แลวทกข

ภายหลง

หรอวาจะอยอยางผไมประมาท แตมความสขในขณะนเลย

โดยไมตองแบกหนาแบกตาโชวในสงคม

กแลวแตจะเลอกปฏบตเอา ไมวาจะทำาอยางไรกตาม อยา

ลมทจะเปดตาเปดใจ รบผลแหงการปฏบตนนดวยกแลวกน

หมอนไม 73

พระพทธเจาทานตรส ‘อลคททปมสตร’ วาดวยขออปมาเกยวกบ

อสรพษ ไวมากพอสมควร

พระสตรนพระองคตรสขณะประทบอย ณ พระวหารเชต

วนอาราม อยในเขตพระนครสาวตถ ซงอนาถบณฑกเศรษฐ

สรางถวายให

อลคททปมสตร เปนพระสตรทตกเตอนภกษ วาดวยการ

ศกษาปรยต ทเรยนแลวกเอาปรยตนนไปอวดอาง ไปขมคนอน

หรอเอาไปทำามาหากนหลอกชาวบาน

ทำาใหความรทางปรยตเหลานแหละ ทคลายกบงพษทจะ

ฉกเราใหตายได เพราะไมไดนำาไปใชเพอใหพนทกข แตกลบนำาไป

สรางอาณาจกร บารม และสาวก ทจะทำาใหตนไดลาภ และ

สรรเสรญมากขน ซงพระพทธองคไดตรสไวมากทเดยวเกยวกบ

งพษ

74 หมอนไม 75

ลาภ ยศ และสรรเสรญนนกคลายดงงพษเชนกน แตเหตไฉน

กลบตร กลธดา ผมปญญามาก จงตามมนไมทน?

ลองมาศกษาตอนหนงในพระไตรปฎก ฉบบมหามกฎ.

(ไทย) วาดวย ‘บรษเปลาเรยนธรรม’ ไปดวยกนกอน

[278] ดกรภกษทงหลาย บรษเปลา บางพวกในพระ

ธรรมวนยน ยอมเลาเรยนธรรมคอ สตตะ เคยยะ เวยยากรณะ

คาถา อทาน อตวตตกะ ชาดก อพภตธรรม เวทลละ บรษเปลา

เหลานน เลาเรยนธรรมนนแลว ยอมไมไตรตรองเนอความแหง

ธรรมเหลานนดวยปญญา ธรรมเหลานน ยอมไมควรซงการเพง

แกบรษเปลาเหลานน ผไมไตรตรองเนอความดวยปญญา

บรษเปลาเหลานนเปนผมความขมผอนเปนอานสงส และ

มการเปลองเสยซงความนนทาเปนอานสงส ยอมเลาเรยนธรรม ก

กลบตรทงหลาย ยอมเลาเรยนธรรมเพอประโยชนอนใด บรษ

เปลาเหลานน ยอมไมไดเสวยประโยชนนนแหงธรรมนน ธรรม

เหลานน อนบรษเปลาเหลานนเรยนไมดแลว ยอมเปนไปเพอ

ความไมเปนประโยชน เพอทกขสนกาลนาน ขอนนเปนเพราะ

อะไร เพราะธรรมทงหลายอนตนเรยนไมดแลว.

ดกรภกษทงหลาย เปรยบเหมอนบรษผมความตองการ

ดวยงพษ เสาะหางพษ เทยวแสวงหางพษเขาพงพบงพษตวใหญ

พงจบงพษนนทขนดหรอทหาง งพษนนพงแวงกดเขาทขอมอ

ทแขน หรอทอวยวะใหญนอยแหงใดแหงหนง เขาพงถงความตาย

หรอความทกขปางตาย มการกดนนเปนเหต ขอนนเปนเหตเพราะ

อะไร เพราะงพษตนจบไมดแลว แมฉนใด...

พระพทธองค ทรงชไปทวา เพราะบรษนน “ยอมไม

ไตรตรองเนอความแหงธรรมเหลานนดวยปญญา” จงเกดปญหา

ตามมาดงกลาว คอถกธรรมแวงกดเอา

เพราะตว ‘ปญญา’ ทพระพทธองคพดถง มใชปญญาทได

จากการ คด นก แตเปน ‘ปญญาจากวปสสนา’ คอ ‘การรเหน

ตามความเปนจรง’ วา แมแต ‘ธรรม’ นน กไมเทยง ‘หากใชไม

เปนกสรางทกขมาให’

และ ธรรมทกอยางนน ไมมตวตนทจะไปยดเอามาวาเปน

เชนนน เชนน นอกจากปฏบตเอง รเอง เปนปจจตตง

การทบางคนไปดวนสรป อธบายความยามสาวความยด

เกยวกบธรรม จงอาจจะถกงพษกด หรอไมกตกมาตายมานกตอ

นกแลว

หมอนไม 77

เมอครงทไดมโอกาสชวยจดตหนงสอธรรมะทวดแหงหนง ตอน

แรกกคดวาเปนงานทไมหนกหนาอะไร เพยงแคสองตเทานน ก

เรมทยอยนำาหนงสอออกมาวาง แลวกปดกวาด เชดหนงสอไป

เรอยๆ ยงเชด กยงเพลน

เพราะหนงสอแตละเลมทพลกมาอาน โอโห ไมเคยเหนมา

กอนในชวต จนอดคดไมไดวา ถาเจอหนงสอของครบาอาจารย

เหลานตงแตอายนอยๆ ปานนอาจจะบวชไปแลวกเปนได

แตเอาเขาจรงๆ กอาจจะไมเปนอยางนน

ในวยเยาว เรากมความสนใจตามประสาของคนวยนน

นนแหละ แตความคดปรงแตง มนมกจะทำาหนาทใหรสกวา

อกสงหนงจะดกวาอกสงหนงเสมอ ถา...

มนกจะเปนอยางนแทบทกครงไป

ความตายในตคมภร

78 หมอนไม 79

พอยงเพลนกบการอานหนงสอ งานทำาความสะอาด

ตหนงสอกไมคบหนา เพราะเราสามารถมสมาธ ทำาอะไรไดทละ

อยางจรงๆ เมอนกขนกดงหนงสอออกจากตตอ

อาว แลวทำาไมมดตวโตๆ มาอยในนละ รงใหญเชยว กวา

จะกวาดรงมดออกไปจากตไดกใชเวลาอกพอสมควร หนงสอถก

มดเอาไปทำารงทงแถบ

นละนะ ตหนงสอเมอไมมใครอาน กตองคนทอยอาศยให

เจาของถนเขาไป พอจะอานขนมากมาขบไลเจาถนเขาไปอก

มดมนคงงงกบพฤตกรรมของมนษยไมนอย จตปรงแตงไป

ตางๆ นานา ทกครงทมอไปหยบหนงสอ จตขอแจมดวยตลอด

บางทไมขอแจม แตลอยไปเอาอะไรไมรมาฝากใหคดตอเนองกน

เปนลกโซบาง ไมปะตดปะตอบาง มากนเปนกองทพความคด

เมอจดเสรจไปตหนง กถอยมาชนชมผลงานทำาความ

สะอาดของตนเอง เหนหนงสอจดเรยงเปนระเบยบเรยบรอยกม

ความสข จตฟขนมาอกแลว จะมคนมาชมเราไหมเนย อกจตหนง

กบอกวา ชางเถอะ ไมไดทำาใหคนชมนะ เขาใหเราทำากเพราะเหน

วาตหนงสอสกปรกมาก เทานนเอง

พอมอเลอนไปหยบหนงสอพระไตรปฎกอกตหนงลงมาเชด

และจะทำาความสะอาดชน กเหลอบไปเหนซากของคางคกตวหนง

ขาขางหนงของมนอยในอาการเหยยดยาวไปสดตว อกขางหนง

แนบอยกบตว มนคงตายมานานแลว เพราะสภาพคอแหง

จตกปรงไปอกวา คนทมาอานหนงสอ หรอหยบหนงสอ

ออกไป คงไมรวา มคางคกตวหนงอยในต พอเอาหนงสอกลบมา

คนทชน อาจไปกนทางออกของมนเสย เมอมนจะออกมา คงถบ

หนงสอสดตว หนงสอพระไตรปฎกซงหนา และหนก ไมเขยอน

ไปไหนเลย จงทำาใหมนตองตายอยขางๆ นนเอง

กวามนจะตาย คงทรมานนาด จตปรงไปเปนกโลเมตร

ชวตไมไดมความสขทเทยงแทถาวรเลยจรงๆ นะเนย

ขนาดตหนงสอทคางคกคดวา...

‘อยสบาย’ กถก ‘อดตาย’ อยในนน

เชนเดยวกบโลก โลกทำาใหเราเพลดเพลนกบอะไรงายๆ

เสมอ มนหลอกใหเรารก ชอบ แลวสดทาย พอไมไดดงใจ เราก

ชงชง และเปนทกข

แลวกคงจะคลายกบความเพลนในการอานพระคมภร

โดยไมกลบมาปฏบตทจตทใจตนเอง

นนแหละ อาจจะฆาเราทงเปน

เพราะคดวาร แตจรงๆ ไมรอะไรเลยกเปนได

หมอนไม 81

ใครๆ กอยากเปนมหาอำานาจ อเมรกา รสเซย และลาสดจนสงคน

ไปทดลองใชชวตในอวกาศแลว และเตรยมสรางทอยใหมของคน

(บางกลม) ในอวกาศดวย เพอจะหนจากโลกนไปกอน ในวนท

โลกใบนลมสลายลงในวนขางหนา

ความฝนทอยบนการแขงขนเพอเปนหนงใน ‘โลกสมมต’

ตางมขออางสารพดทจะทำาอะไรสกอยางหนงเพอความชอบธรรม

ตามความคดของตน แตละเลยความชอบธรรมสำาหรบคนสวนรวม

ไปเสยสน

ดงประเทศทกาวไปขางหนาเรองเทคโนโลยตางแขงกน

เรองสมรรถภาพของเทคโนโลย

โดยลมไปวา กระบวนการพฒนาและการใชเทคโนโลยนน

เตมไปดวยสารพษททำาลายสภาวะแวดลอมโลกใหเขาสภาวะวกฤต

มหาอำา (นาจ)

82 หมอนไม 83

เรวขน ยงหาทางใหกบคนกลมเลกๆ รอดเทาไหร คนสวนใหญก

ตายเรวเทานน

เชนเดยวกบประเทศไทย กมคนทอยากเปนมหาอำานาจไม

นอยเหมอนกน ยอมทำาทกอยางเพอไดสทธพเศษสวนตน ไมวาจะ

เปนการแกกฎหมาย หรอแกรฐธรรมนญกยอม แมวาสงททำาไปจะ

ไมถกตอง และจะกอใหเกดความเดอดรอนกบคนสวนใหญกยอม

เพยงแตขอใหครอบครวของตนรอดกพอ

เมอสองพนกวาปกอน ‘เจาชายสทธตถะ’ กถกวางตวให

เปนมหาอำานาจเหมอนกน แตพระองคกลบสละอำานาจเหลานน

เสย เพราะมองเหนความทกขซบซอนจากการครอบครอง เพราะ

พระองครสกวา การเปนผครอบครองนน แทจรงแลวมนมอะไร

สกอยางหนงครอบครองความคดจตใจพระองคอยอกชนหนง

สงนนคออะไร?

ในคนวนแหงการตนร พระองคกคนพบวา...

กเลสตางๆ นนเอง ทเปนมหาอำานาจอยางแทจรง

‘กเลส’ เปนตวบงการใหทำาโนนทำานไมหยดเพอรบใชมน

คนบนโลกมากมายทตองการเปนมหาอำานาจ หรอคดวาตนเปน

มหาอำานาจ ตางถกมหาอำานาจทแทจรงหลอกใชมาตลอด

ภายใตชดอวกาศทออกแบบมาอยางดสำาหรบการใชชวต

นอกการควบคมของโลก แตกยงไปไมพนการควบคมของจกรวาล

อกชนหนง ในชนบรรยากาศไรนำาหนก ไรอากาศออกซเจนหายใจ

มนษยยงตองหอบออกซเจนไปหายใจนอกโลกอยด

ฉนสงสยวา แลวความเปนมหาอำานาจนนละ

...มนอยตรงไหน ภายใตชดอนหนาแนนเทอะทะนน

หมอนไม 85

พระอาจารยมตซโอะ คเวสโก แหงวดสนนทวนาราม จงหวด

กาญจนบร มอบธรรมะเปนของขวญปชวดวา...

“ชนะใคร ไมเทาชนะใจตน”

ทำาอยางไร จงจะชนะใจตนได จะวางายกงาย จะวายากก

ยาก เพราะคนสวนใหญชอบทำาตวให ‘ชนะใจคนอน’ มากกวาท

จะ ‘ชนะใจตนเอง’ โดยไมรตว

แลวมกจะคดวา นนคอการชนะใจตน เมอดจากผลออก

มาวามคนนบหนาถอตามากมาย หรอมคนเกรงขามมหาศาล

แตสงเหลานอาจนำาทกขมาใหโดยไมรตว เพราะชนะใจคนอน

(บางคน) แตไมอาจทจะรเทาทน ‘ตนเอง’ อยางแทจรง

ทำาตวเลกๆ ไวใหเปนหน

86 หมอนไม 87

ทานคเวสโก ยกตวอยางในสมยพทธกาลใหฟงวา มสาวก

รปหนงชอวา ตจโฉโปฏฐละ เปนพระผมปญญามาก แตกฉานใน

พระสตร มวดสาขา 18 แหง เปนครบาอาจารย มลกศษยนบหนา

ถอตาโดยทวถง ถาใครไดยนชอ ตจโฉโปฏฐละ กกลวเกรง

ไมกลาพด ไมกลาเถยง เมอทานอธบายธรรมะ

วนหนงทานไปกราบพระพทธเจา ขณะทานกำาลงกราบลง

พระพทธองคตรสวา “มาแลวหรอพระใบลานเปลา” พอทานจะ

กราบลาพระพทธองคกลบวด พระพทธองคกกลาววา “กลบแลว

หรอพระใบลานเปลา” ทานตรสแคนน

ตจโฉโปฏฐละ เปนอาจารยใหญกคดในใจวา ทำาไมทานจง

กลาวเชนนน แตเมอพจารณาดวยปญญาจนเขาใจความหมาย

จงรวา ตนเองมแตเพยงจำาคำาสอนของพระพทธเจาได แตจตใจ

เหมอนปถชน จงเกดสลดสงเวช ยอมตนไปเรยนรกบสามเณรนอย

สามเณรนอยกแกลงทานดวา ทาน ‘ยอมละทฐมานะ’

ลงหรอยง โดยการสงใหทานเดนลงไปในหนองนำาปนเปอนขเลน

แลวแกลงโยนรองเทาเขาไปในกอไผทมหนามแหลม แลวใหทาน

ตจโฉโปฏฐละ เขาไปเกบมาให

เมอทานตจโฉโปฏฐละฝาดงหนามเขาไปเกบรองเทามาให

สามเณรจงเหนวา ทานลดมานะทฐลงแลวจรงๆ จงสอนวธตามด

จตของตน โดยยกอบาย ‘เรองบรษจบเหย’ ใหฟง

เหยตวหนง เขาไปในโพรงจอมปลวกซงมรอยหกร ถาเหย

เขาไปในทนนจะตองปดทางออกหารกอน แลวใหนงจองมองอยท

รนน ครนเหยวงออกมากจบได เปนฉนใด การกำาหนดจตกฉนนน

ตากปดไว หกปดไว จมกกปดไว ลนกปดไว กายกปดไว เหลอแต

จตอนเดยว คอใหสำารวม สงวร ภาวนาโดยการกำาหนดจต

อยางเดยว

เมอเราตามดจต เฝาสงเกตจตใจของเราแลว มความรสก

นกคดตางๆ เกดขน เชน นอยใจ เสยใจ โมโห ฯลฯ เราจะรทน

ความรสกเหลานมากขน

เมอรเทาทน เรากไมเปนทกข

แมแต เมอเราทำาความดอะไรไป แลวไมมใครเหน เราก

ไมสนใจ เพราะถาเราฝกดจตทำาใจแลว ทำาสงใดเสรจกสามารถ

ทงสงนนไดทนท โดยไมตองรอผลใด

หมอนไม 89

นำาทวม นอกจากเกดจากธรรมชาตแลว กยงเปนผลมาจาก

‘โลกาภวฒน’ ดวยอยางหนก

สำาหรบประเทศไทยนอกจากผลพวงจาก ภเขานำาแขงจาก

ขวโลกเหนอละลาย เพราะการเผาผลาญพลงงานทกชนดบน

โลกแลว เหตผลสำาคญอนหนงมาจากการโกงกนภเขาทวประเทศ

มาทำาถนนจนเกนความจำาเปน ทำาใหปดทางระบายนำาไปหมด

สรวรณ วเคราะหไวใน ‘กาลามสตรสบ’* ตอนหนงวา

เพราะโลกาภวฒนนนสรางขนจากวธคดแบบวทยาศาสตรทม

สมมตฐานของความเชอเหมอนกนคอ ‘ความกลว’

ไมวาจะเปนการกลวตาย กลวไมมกน กลวไมมทอยอาศย

จงสรางกฎออกมาเปนสากล สรางคนออกมาเหมอนๆ กน ทำาให

เกดผนำาเหมอนๆ กน คดคลายๆ กนไปทวโลก

อนตรายจากโลกาภวฒน

90 หมอนไม 91

รากวธคดดงกลาวมสมตฐานหลก 3 ขอ คอ

1. บชาความคดตนเองเปนใหญ มความเชอวา คนและ

ธรรมชาตอนๆ แยกขาดจากกน คนเปนผทคมธรรมชาตได

2. บชาสงทตนผลตออกมาเปนใหญ แลวพยายามศกษา

กลไกการทำางานในระดบอนภาค อะตอม สองเขาไปจนมองเหน

ชวตเลกๆ เตมไปหมด แตมองไมเหนความเปนสวนหนงของกน

และกน กอใหเกดพนธวศวกรรมทตดตอเอาเฉพาะสวนทคน

ตองการมารบใชคนดวยกน รบใชพวกพองทคดเหมอนกนกบตน

3. บชาตวตนเปนใหญ เพราะชยชนะจากการเอาชนะ

ธรรมชาต กเลยยงไมฟงใคร ไมฟงธรรมชาต คดแตวาทรพยากร

ธรรมชาตเปนของตน กอใหเกดการทำาลายธรรมชาตมากขน

ในนามของเพอความเจรญ แตแทจรงกเพอประโยชนตนเปนทตง

สรวรณอธบายวา นนเปนตนเหตทำาใหตวก (อหงการ)

ใหญมากยงขน

“แลวความเจรญนน เนอในคอความหายนะ... โลกาภวฒน

นกปราชญตะวนออกจงเรยกวา มจฉาทฏฐ เชน การพลก

แผนดนจากเกษตรกรรมธรรมชาตมาเปนเกษตรเชงเดยว การ

เกบเกยวไปสการแปรรปวสด แลวเขาสกระบวนการเกบรกษา

ถนอนอาหาร ทงหมดลวนเปนการกระทำา ทมผลเสยหายตอดน

นำา อากาศ ความรอน และทำาใหเกดฝนผงอนตรายบนแผนดนทงสน

“แลวผลตภณฑปรงแตงทมาจากกระบวนการแปรรป

เหลาน ทเราเหนแลวกเขาไปชนชมและใชมน ภายใตหบหอท

สวยงาม และการโฆษณาชวนเชอนนเปนเพยงภาพลกษณ

ภายนอก ทแทคอกลลวง”

ดงเชนพระพทธองคตรสวา...

ผใดหลงมายาวาเปนความจรง ผนนกำาลงอยในความ

ประมาท ผประมาทถงมชวตอย กนบวาไดตายแลว

และนคอกฎขอสองในกาลามสตรสบ ทสรวรณยกคำากลาว

ของพระพทธองคทยำานกยำาหนาวา...

อยาปลงใจเชอเพราะภาพลกษณจากภายนอก

เพราะภาพลกษณภายนอก คอ ‘โมหมล’ ททำาใหเรา

ตดคกของชวต และอาจทำาใหทวมใจเราจนมดมด ยงกวานำาทวมท

เปนอยมากมายนก

* กาลามสตร เปนหลกแหงความเชอทพระพทธองคทรงวางไวใหแกพทธ

ศาสนกชน ไมใหเชอสงใดๆ อยางงมงายโดยไมใชปญญาพจารณาใหเหน

จรงถงคณโทษหรอดไมดกอนเชอ

หมอนไม 93

การทำางานจนสำาเรจชนหนงนน จะวาไป มนไมใชความสำาเรจของ

คนๆ เพยงคนเดยวหรอก แตมนประกอบดวยผคน และสงทตอง

ไปของเกยวมหาศาล

ลาสด ฉนเขาใจสจธรรมขอนอยางลกซง จนไมกลาพดอก

ตอไปวา นคอผลงานของฉน นคองานทฉนทำา

เพราะอะไร เพราะตงแตเรมตนทคดจะทำาอะไร กตองใช

พลงงานความคด จะมพลงไดกตองรบประทานอาหาร เวลากน

อาหารนนกมาจากทกสารทศ

ถาเปนภาษาของ ‘ทานตช นท ฮนห’ กคอ...

อาหารนนมาจากแสงแดด ฝน สายลม ดน ตนไม พอ

ครว แมครว สารพด และยงผานระบบการตลาดทเราตองไป

ซอหามาดวย

จงจกอาบแสงจนทร

94 หมอนไม 95

พอมแรงแลว เราจงทำางานได ถางานชนนนเปนการผลต

หนงสอสกเลม กตองเขาไปเกยวของกบฝายศลป การจดหนา

บรรณาธการ คอมพวเตอร กระดาษ เทคโนโลยระบบการพมพ

เกยวกบผคนททำางานในโรงพมพ จนถงสายสงไปวางรานหนงสอ

จนกระทงมคนมาซอหนงสอไปอาน

เวลาเราอานหนงสอสกเลม ตวหนงสอทปรากฎจงมใช

เรองราวเกยวกบการปรงแตงทผเขยนสงมาใหผอานเทานน

หากมนหมายถง ชวตมากมายทเขาไปเกยวของกวาจะ

มาถงมอเรา

ตอนเปดอานกยงตองอาศยมอเปดเลย ไมใชตวเราเปด

หนงสอสกหนอย

นแหละททำาใหฉนมองผลงานทคดวาตวเองเปนผทำานน

เปลยนไป เปลยนไปอยางสนเชง เมอเรามตรรกะใหมในการคด

พจารณา

ประโยชนอนยงใหญทเรามองไดเชนน กไมไดเปนประโยชน

กบใคร เปนประโยชนกบตวเราเองนนแหละ

กคอ เราจะไมยดตดในคำาชม คำาดา หรอคำาวพากษ

วจารณตางๆ นานากบผลงานทเราคดวาตวเราเปนผทำาออกไป

เมอไมมตวเราเปนผกระทำา คำาชมและคำาดาจะเปนของใครเลา

การถอยออกมาจากสงทเราผลตไปแลว

ทำาใหเราเบาสบายมากขน

เมอนำาจะทวมผลงานทเราคดวาเปนของเราสญไป เรากไม

เสยใจ มนกเปนเพยงสงภายนอกทเราไดทำาไปแคนนเอง

หลกใหญกคอ เปนกาาร ‘ฝกทง ฝกละ ฝกจาคะ’

นนเอง เพราะสงทเราจะตองละเปนครงสดทายกคอ การละทง

สงขารเรานแหละ การฝกไมยด ไมตด ไมหวงตงแตสงเลกๆ ไป

จนถงสงทรกทสด มประโยชนตอนจบนเอง วาจะจบอยางไร

จบแน หรอจบแบบวา มภาคตอไปชาตหนา กวดกนตรงทการ

เรมตนละสงเลกๆ ไปกอน

พอจตใจปลดปลอยความยดตดไปไดบาง คำาคนนน เมอ

มองขนไปททองฟา ผานจานดาวเทยมทมจงจกตวหนงนอน

อาบแสงจนทรอยอยางมความสข (มนจะมความสขหรอเปลาฉนก

ไมสามารถรไดเหมอนกน แตปรงแตงเอาวามนคงมความสข)

ฉนเหนมนนอนดวยทาทางทไมตองปองกนภยอะไรเลย

เพราะในจานดาวเทยมนน มมนแตเพยงผเดยว มนจงนอนชนด

ทวา หากมแมลงบนผานไปมา มนคงโฉบกนไดอยางสบายใจเฉบ

ไมมใครมาแยงมนกน หรอ ณ เวลานน มนอาจจะกนอมแลวกได

มนจงนอนอยางไมเปนทา?

หมอนไม 97

ฉนกบแมชวยกนบอกเจาคางคกนอย ตอนคำาหลงฝนตกหนก

ใหมนกนแมลงเฉพาะในบรเวณฟตบาท อยาออกถนนไปไกลนก

เดยวรถมาจะโดนเหยยบ

มนจะฟงรเรองหรอไม กไมมใครรได แตฉนกบแมก

เฝามองมนไว หากมนออกไปไกลกกวาดมนกลบมา ในเฉพาะชวง

เวลาทเรานงคยกนอยหนาบาน นอกจากนนกตางคนตางดแล

ตวเองไปกแลวกน

พอมาพจารณา การเฝามองคางคกไปพลาง กคลายกบ

การเฝาดจตของตวเองไปพลาง บอยแคไหนทเราปลอยใหจตเรา

เตลดออกไป เรยกวา แทบจะนบจำานวนไมทนเลยทเดยว เพราะ

จตมนแลนไปโนนแลนไปนอยางรวดเรว เกนกวาทสตจะตามทน

และไมนอยเลยทเราปลอยใหกเลสนำาหนาจนเกดความเสยหายไป

อยาออกไปนะ เดยวแบน

98 หมอนไม 99

แลวคอยคดได ดกนงายๆ เรอง ‘วาจา’ ทแพรสะพดไปในทกท

จนทำาใหเกดสงครามกลางเมอง

เราอาจจะไมรตววาพดอะไรไปบาง เราอาจจะไมรตววา

แสดงความคดเหนอะไรไปบาง และคนทำาสออาจจะไมรตววาได

เอยงขางขนาดไหน ‘ไฟ’ จงลามเลยไปเผาเมอง และเผาประเทศ

ตอใหแผนดนถลมทลายไป บางทเรายงไมรวา ผจดชนวน

มนอาจจะมาจากวาจาของเราเองกได เพยงแตเรารไมทนมน

เพราะเจากเลส ทเกาะกมจตใจเรา และมกจะเสนอหนาไป

กอนเสมอ แลวเรามกคดวา คนนนผด คนนผด ตองจดการกบ

คนนน จดการกบคนน บานเมองจงจะสงบ

แตเราไมเคยหวนกลบมาจดการกบตวเราเองกอนเลย เรา

ไมเคยระวงคำาพดของเรา ในโลกของสอทว วทย และสอออนไลน

เตมไปดวยวาจาของคนทวโลก ทไมมตวตนจบตองได แตมนกม

พลงพอทจะหนนทพใหคนรวมพลงกนออกมาทำาอะไรสกอยาง

ตามความเชอของตน

แลวแตละคนกไมรเลยวา เจาตวปญหาทแทจรงไมใชใคร

ทไหน แตมนคอเจาตวความเชอนเอง ทมเบองหลงคอความ

กลว และเจาความกลวนแหละ ทผลกคนใหออกมาปกปองตนเอง

ในนามของการสรบ จากความคด สวาจา และออกไปสการ

กระทำาตางๆ นานา

วนน เรายงคงหลบสนทกนอยไหม ยงนอนผวากนอยไหม

และยงมความกลวไหม วาไฟจะมาถงตวเราเมอไหรกไมร

แทจรงแลว ไฟมนลกโพลงอยบนศรษะเราตลอดวน

ตลอดคน เหนหรอไม

พระพทธองคตรสวา เพลงกเลสมนเผากายเผาใจเรา

ตลอดเวลา แตเราไมเคยเหนมน เราคดวาเราเปนคนด เราม

ทนอนอนสบายแลว เราทำางานหนก สมควรอยเปนสข แตทำาไม

มนไมเปนอยางนนเลา

วนดคนด เราตองยายออกจากบานตวเองราวกบผอพยพ

ไปอยในวด และใชชวตราวกบอยในสงคราม เรารองไหกบชะตา

กรรมของเรา แลวเรากกนดาสถานการณ วาทำาไมมนถงเปน

อยางน

แลวทำาไมมนจะเปนแบบนไมไดเลา

ทกอยางมเหต-ปจจยหนนหลงเสมอ

เมอฝนตก แมลงกออกมาเลนไฟ คางคกกออกมากน

แมลง ฉนมองดถนนทตดผาน หากไมมมน คางคกคงไมถก

เหยยบ และโลกคงไมถกแบงเปนสอง

แตมนกไมจรงเสมอไปใชไหม?

หมอนไม 101

เมอวนทรฐบาลประกาศพ.ร.ก.ฉกเฉน กเปนเหตใหฉนตองเขาไป

ปวนเปยนอยแถวมอบสแดงบรเวณราชประสงคพอด

บทเพลงการเรยกรองประชาธปไตยกระหมขนกลางเมอง

สลบกบการไฮปารคบนเวททเนนความรอนแรง ความรอนของ

พระอาทตยไมพอ ยงมเสอสแดง และเสยงทดงกระหมชวยทำาให

ความรอนเพมมากขนอกหลายเทานก

แตทกคนกบอกวา ไมเหนอย เขายนดมา และจะมา

จนกวาการยบสภาจะเกดขนจรง จะมาจนกวา สองมาตรฐานทเขา

ถกปฏบตตางจากมอบสเหลอง จะไดรบการปฏบตแบบไมเลอก

ปฏบต ฯลฯ

หลายคนพดไป บนไป บางสวนกหลบไปใตเสนทาง

รถไฟฟา สะพานลอย บางสวนกมานอนหลบแดดกนขางหาง

ทางขนานของความเชอ

102 หมอนไม 103

สรรพสนคา และโรงแรม ทยงทำาใหรสกวา โลกนไมใชแคสอง

มาตรฐานแลวละ มนชางเหลอมลำาตำาสง เปนทางขนานกนเสย

จรงๆ เพราะยงเหนคนเดนจากในตกออกมาขางนอก และเดน

กลบเขาไปได สวนคนใสเสอสแดง จะเขาไปขอเขาหองนำาหนอย

ยงไมได กยงเกดความเปรยบเทยบไปมากยงขน การดดากยง

ออกรสชาตมากขน

บางคนบอกวา เขามา เพราะโนนนนนเตมไปหมด ฉน

ฟง ฟง และฟง บางคนบอกวา เขาอยากไดรฐบาลทใหโนตบคกบ

ลกเขา กเลยถามเขาไปวา เขาอยากไดโนตบคใหลกแคนนหรอ

อนตรายของโนตบคมมากมหาศาล ลองคดด ถาเมองไทยเราม

รฐบาลทแจกโนตบคเดกๆ ตงแตอยชนประถม เมอโตขนไป เขา

จะเปนอยางไร เรากเหนๆ อยวา ปญหาจากเดกทตดอนเตอรเนต

นนเปนอยางไร เขาบอกวา อมม ไมเปนไร เอามากอน

ฉนก อมม เราผดเอง เพราะตวเองพดมากไปแลว ทงๆ ท

ตงใจจะมาฟงไมใชหรอ

หลายคนทมาเพราะตองการพลงกลม หลายคนมาดวย

ความรสกอดอนตนใจ หลายคนเปนหนเปนสน และตองการ

ปลดหน บางคนฉนเหนความทกขในดวงตาเขามหาศาล มนอาจ

จะเปนความทกขอยางเดยวกบฉนกได บางคนดเหยมๆ แตพอ

เขาไปคยดวย เขากทกทายอยางยมแยม เปลยนบทบาทจากผคม

มอบ เปนคณลงทใจดไปเลย

หนงในทกขนนทฉนสมผสได คอ

ความเชอในอะไรบางอยาง ททำาใหทกขเพมมากขนโดย

ไมรตว เปนความทกขทละมายคลายกบกลมคนสเหลองทออกมา

เคลอนไหวเมอครงกอน ทงสองส ตางมความเชอกนคนละชด

และมนใจมากวา ใช

ความเชอสดขวของคน จะไปลงเอยแบบใด เพอใหไดดงใจ

ในสงทตองการ (ของใคร?)

ฉนเองกไมรไดเหมอนกน

มนจะมความสำาคญอะไรกนเลา ถาชยชนะทไดมาเปนของ

กลมใดกลมหนง แตความพายแพเปนของทกคน ตงแตเรมตนท

คดจะสแลว

ปญหาทฉนพบกคอ แทจรงแลว ‘เราไมเคยฟงกนเลย’

วาแตละคนตองการอะไรกนจรงๆ

ทงๆ ทเรามสอมากมายมหาศาล แตกลบไมมประโยชน

อนใดในการสอสารสกนดเดยว

หมอนไม 105

ขาวสารทกวนนมากนทกสารทศ ไมวาหนไปทางไหนกเตมไป

ดวยสอ ทงสอกระแสหลก สอกระแสรอง สอทางเลอก

และทกคนตอนนกสามารถเปนผเผยแพรขาวสารจาก

อนเทอรเนต จากมอถอไดดวยตนเองแลว โดยไมตองพงพง

ขาวสารกระแสหลกดวยซำา

แตเรากลบลมไปวาทกอยางทรบร และสงตอไปใหคนอนร

นนเปนเพยงปรากฎการณ หรอเรองราวในอดตทเพงผานมา

เทานน ‘ขาวสารยงมใชความจรงทงหมด’ ถาเราหลงไปเชอ

ขาวสารใดกใหระวงไวดวยวา อาจจะกำาลงถกหลอกอยกเปนได

เพราะสอทนำาเสนอเปนเพยงการตดบางสวนมาใหรบร

และบางทยงไปนำาบางสวนมาตอเขาไปแบบบดเบยวอก หรอ

บางครงกทงตดตอเตมแตงเขาไปจนเปนเรองใหมกม การเสพสอ

สอนอก สอใน

106 หมอนไม 107

เพยงชองทางใดชองทางหนง หรอจากบคคลใดบคคลหนง หรอ

เสพทกชองทางดวยความเมามน บางทกไดคำาตอบเหมอนกนคอ

ไดรบรแต ‘สงขาร’ หรอ ‘การปรงแตง’ เทานน มใชเรองจรงแต

อยางใด

ถงตอใหขาวสารนนเปนเรองจรง หลายๆ เรองลองถามใจ

ตวเองวา จำาเปนไหมตองรบร ถารบรไปแลวทำาใหเกดความทกข

ในสปดาหหนง อาจมสกวนทเราจะเวนวรรคสอภายนอก

บาง แลวหนกลบมาอานขาวสารในตวเรา ดวาภายในตวเรา เขา

กำาลงสอสารอะไรกบเราอย เชน บางทรางกายกบอกวา อยาก

ออกกำาลงกาย กควรพาเขาไปออกกำาลงกายบาง หรอรางกายบอก

วา เหนอยมาก อยากพกผอนกฟงเขาบาง

ขณะทเราฟงกายเขาสอสารกบเรา จตใจทไมเคยแกเฒา

ไมเคยเหนอยเหมอนกาย กอาจจะชกชวนใหเราทำาในสงทคนเคย

เชน ไปดขาวสารเถอะ อยาไปสนใจรางกายเลย

เรากอยาไปเชอจตใจทมกเลสคอยบงการอยนก ลองฝน

จตใจทมกเลสเกาะกมมาฟงรางกายดบาง แลวจะรวา จตใจ+กเลส

ของเรา หลอกเกงยงกวาหนงนำาเนาในจอทวอก

ดงนน การเสพสอภายนอกจงเกดจากความอยากของ

กเลสทอาศยอยในจตกอน ถารเทาทนกเลสทอยในจต เราจะดสอ

ภายนอกไมสนกแลว เพราะเราจะดออกวา สอคายนกำาลงนำา

เสนอใหเราเขาไปตดกบดกอะไร หรอสอคายนกำาลงชกชวนใหเรา

คดไปในทางเดยวกบเขาหรอเปลา หรอสอสำานกนกำาลงจะชกชวน

เราเขาเปนพวกไมทางใดกทางหนงไหม

เราจะแยกแยะออกวา สอแตละคาย แตละสำานก แตละ

เรองทนำาเสนอ ลวนมประเดน มคอนเซปต มจดประสงค มจด

มงหมาย และมคำาถามทาทายใหเราคดไปในทางใดทางหนงเสมอ

การกลบมาอานขางใน หรอเสพสอขางในกไมแตกตางกน

มหนงหลายเรองทกเลสในจตมนสรางใหเราดในแตละวน แตละ

ชวโมง แตละนาท แตละวนาท ไมซำากนกม เปนหนงยาวกม

หนงสนกม

ยงดเขาไปกยงเหนวา กเลสเขาปรงแตงเรองเกงจรงๆ

ทงเรองททำาใหเราทกข และสขไดในชวขณะทเพยงกระพรบตา

เทานน

แลวเรายงจะเชอเขาอกหรอ...

ทงสอภายนอก และสอภายใน

หมอนไม 109

สถานการณบานเมองเปนสงทสะทอนภายในจตใจเราไดอยางมาก

ทเดยว!

บานเมองเปนอยางไร จตเรากเปนอยางนน

ความวนวายของบานเมองสวนหนง กเกดจากความ

วนวายภายในจตของเรา

เชนเดยวกบขาวตางๆ ทปรากฏบนสอ นอกจากปรากฎ

การณทผสอขาวนำาเสนอแลว ยงคลกเคลาดวยการตความ และ

การปรงแตงของคนทำาสอทเขาใจวาอยางนน เขาใจวาอยางน

แลวนำาเสนอออกมา กบอกสวนหนงคอ การตอบรบของผชม ผฟง

และผอานทอยากใหเปนอยางนน

เคยสงเกตไหมวา ทำาไมเราจงเขาขางฝายหนง และไมเขา

ขางฝายหนง เปนเพราะเราม ‘สญญา’ (ความจำาไดหมายร)

วาระซอนเรน

110 หมอนไม 111

เบองหลงปรากฎการณนนๆ มากอนแลวแบบหนง เมอเกด

เหตการณใดขน เราจงไมลงเลทจะเอาจตของเรากระโดดเขาไป

เกาะกบขางใดขางหนงทนท

เปนไปไดวา ผลประโยชนอาจเปนสวนชนำาในการเขาขาง

อาจเปนผลประโยชนทางจตใจ หรอผลประโยชนทางวตถทนำา

ความสะดวกสบายมาใหกตามท

ไมวาเรองนนจะดหรอไม เราเคยถามตวเองหรอเปลาวา

การกระโดดเขาไปเกาะกบฝายใดฝายหนงเปนอนตรายอยางยง

อนตรายเพราะมนจะทำาใหเรามองไมเหนเหตปจจย

ของความเปนจรง เพราะเราไมเทาทนการทำางานของกเลสท

วงพลานไปพลานมาในตวเรา

ใน ‘การเจรญสต’ พระพทธเจาทานแนะนำาใหเราดการ

ทำางานของจตทหลอกเราไปทางโนนท หลอกเราไปทางนทอยาง

นาอศจรรย ดมนเฉยๆ แตไมตามมนไป (ทำาไดหรอเปลา) ทำาได

ยากมาก แตกตองฝกด ฝกรไปเรอยๆ

เพราะการจบผดคนอนนน งายกวาการจบผดตวเองเยอะ

คนสวนใหญจงเลอกทจะจบผด หรอตรวจสอบคนอนมากกวา

เพราะแลดปลอดภยด ไมตองตรวจสอบตนเอง เขาทำานองทวา

กฎหมายมไวใชกบคนอน แตอยามาใชกบฉนกแลวกน โลกของ

เราจงเตมไปดวยคนเลยงบาล เอาความถกใจเขาวา ถกตองไว

ทหลง

แทจรงแลว ธรรมชาตใหเรามสองตานนไมใชใหเราจบผด

คนอนเลยสกนดเดยว แตใหสองตานพจารณาสงภายนอกจน

เหนวา เปนสงเดยวกบภายในของเราตางหาก

ถาเราพจารณาไดวา คนทอยขางหนาเรา เขากมสงท

เหมอนเราทกประการ คอประกอบดวยธาตดน นำา ลม ไฟ และ

ธาตร เราจะรวา ถาเราตกอยในสถานการณแบบเขา เราอาจ

เปนแบบเขากไดเชนกน

ถาเราพจารณาไดอยางน เราจะเกดความเหนอกเหนใจ

กนขน หนหนาเขาหากน ชวยกนหาทางออกจากวงวนของกเลส

นน ดกวาดากนไปดากนมา และพยายามแยกขางระหวางคนดกบ

คนชวอยางชดเจน

วนหนง อยาลมวา ถาคนทคดวาตวเองด กำาจดฝายคนท

คดวาเขาชวไปหมดแลว ใหระวงวา คนทคดวาตวเองดนนแหละ

อาจจะทำาความชวได ยงกวาคนทเคยชวมาแลวซะอก

...ตราบใดท ‘กเลสภายใน’ ยงไมถก ‘กำาจด’ ไปอยาง

ราบคาบ

หมอนไม 113

ทำาไมความเคยชนจงเปนสงทตองระวง!

เพราะมนจะทำาใหเราทำาอะไรโดยกลไกทถกควบคมโดยจต

จนทำาใหไมเปนอสระ และเมอวนหนง ไมไดทำาอยางนน จตมนจะ

เปนทกขมาก

บางคนตนมาใสบาตรทกเชา ถาวนไหนไมไดใสบาตร ไมม

ความสข หงดหงด พาลวาคนโนนคนนเขาให โดยไมรวา ปญหา

ไมใชเรองไมไดใสบาตร แตปญหาคอ ตกหลมพรางความเคยชน

ไปแลว จรงๆ แมไมไดใสบาตร อนโมทนากบคนทใสบาตรก

สบายใจไดเหมอนกน เปนการฝกการไมยดตดดวย ดซะอก

เชนเดยวกบคนตดอนเทอรเนต หรอไมตดมน แตตองใช

มนเพอทำางาน ถาวนใดไมมคลน ไมมสญญาณ วนนนรบรองวา

คนนนอยไมเปนสข ทรมาน ไมรวาจะทำาอะไร นอกจากกนดา

โปรดระวง...ความเคยชน

114 หมอนไม 115

เครอง หรอไมกโทรศพทไปดาศนยบรการ แลวความเครยดก

ตามมา แทนทจะขอบคณทไมมคลน จะไดไปทำาอยางอนแทน

โรคความเคยชนยงทำาใหเรามองความจรงบดเบยวมากขน

เรอยๆ อาจทำาใหกลายเปนโรคยำาคดยำาทำาไปกได เพราะเราจะ

มองสงนนจาก ‘สญญา’ (ความจำาไดหมายร) เดมๆ คอ ถามน

เปนอยางน มนกตองเปนอยางน ถาไมเปนอยางนน กทกข อาว

แลวมนจะเปนอยางอนไปไมไดรไง

คนเราจงมกประเมนสถานการณผดอยเสมอ เพราะ

สถานการณตางๆ ขนอยกบเหตปจจย ไมใชความเคยชน

วธการลาออกจากความเคยชน ครบาอาจารยทานบอกวา

แกงายนดเดยว คอ

ถามสตรเมอไหรวากำาลงจะทำาสงน เพราะกลไกของจต

กำาลงบงการใหทำาอยางนน หายใจเขาแรงๆ หายใจออกแรงๆ หรอ

เปลยนอรยาบททนท

หากถาจะยงคงทำาตามความเคยชนอก กใหทำาดวยสตท

รตวทวพรอมวา เอาอกแลว นกำาลงทำาเพราะความเคยชนนะเนย

ตองฝกทำาบอยๆ จนกวาความเคยชนนนๆ จะคอยๆ ถอน

ตวจากไป ไมใหเปนทาสมนจนหลงทาง ไมตนมารบรความเปน

จรง หรอทำาใหปดโอกาสรบรความเปนจรงไปเลย เมอเวลาเกด

อะไรขน กชอคเพราะไมไดเตรยมตวเตรยมใจไวรบกบเหตการณ

เฉพาะหนา และความทกขจะตามมาเปนสาย ทำาใหเราตอง

เวยนวายอยในกองทกขไมรจบสน

ปญหาแทบทงหมด จงไมไดเกดขนจากภายนอก แตเปน

เพราะเราคอยๆ สรางสมจนกลายเปนความเคยชนนนเอง

หากวนน คณกำาลงเปนพวกของสใดสหนงอยางถอนตว

ไมขน โปรดตรวจสอบตวเองโดยดวน คณอาจจะกำาลงตกหลม

พรางความคด ททำาใหเกดความเกลยดจนกลายเปนความเคยชน

ไปแลวหรอเปลา โดยเฉพาะคนในบานเดยวกน อยาใหสทำาให

คนในบานแตกแยก

ลองมองหาขอดของผทคณเกลยดชง หากยงหาไมได

ในตอนแรก หายใจเขาลกๆ หายใจออกยาวๆ แลวกลนหายใจ

สกพก จะรวา ขณะทเราไมไดหายใจนน มนทรมานแคไหน ฝาย

ทคณเกลยดกเชนกน ถาไมมลมหายใจกอยไมได เราตางตกหลม

พราง ‘ตวสมมต’ ทงสน

ลองคดด หากนเปนลมหายใจสดทาย

จะไปอยางสบาย หรอจะแบกเอาผทเกลยดชงไปดวย

กเลอกเอา...

หมอนไม 117

ไมวาเราจะมความทรงจำาอนแสนงดงามตอกน หรอวา เราตาง

ชงชงอาฆาตกนมาแตชาตปางกอน เมอหมดลมหายใจ เราตางก

ตองแยกยายหมนตวกนไปตามแรงกรรมทไดทำาไวนนเอง

ยงเกลยดยงเจอ?

ครบาอาจารยทานบอกไว ถาไมเชอ กลองด แตบงเอญวา

ทกครงทกลบมาใหม เราไมอาจจดจำาสงทเคยทำาไวตอกนได เราจง

ไมเชอวา ยงเกลยดยงเจอ (จรงๆ)

มนษยเปนสตวทมโอกาสมากทสดทจะหลดพนจากการ

เวยนวายตายเกดทเปนมานบไมถวน

ขณะเดยวกนมนษยกไมคอยใชโอกาสนนนำาตนเอง

ออกนอกวงโคจรของบวงกรรม แตกลบจะยงมดตวเองดวย

บวงกรรมมากยงขนตามจำานวนอายทมากขน

ในทสดเรากไมรจกกน (อกแลว)

118 หมอนไม 119

ดงเชนคนทเคยคดจะบวชตลอดชวต กลบมลกหลาน

เตมบาน มทรพยสนเงนทองรำารวย แตกมาพรอมกองทกขอก

มหมา สดทายกจากไปแตสงขาร หากจตกลบเวยนวายอยแถวๆ

สมบตเหลานน

บางคนไมเคยคดจะบวชเลย แคจะบวชไมกวน แตบงเอญ

ธรรมะจดสรร หรอเคยตงจตอธษฐานอยางแรงไว กเลยไดม

โอกาสเดนทางไปส ‘สดทางทกข’ ไดเรวขน

ชวตคออะไรกนนะ

ถาเราไมยอมถาม (อยางลกซง) เรากจะใชชวตแบบ

เลอกขาง เหลอง-แดง-ดำา-เขยว-ขาว อยอยางนเรอยไป อยกบ

กองขอมลทมความจรงเพยงนอยนด แลวเรากเชอมนเตมหวใจ

ปลอยใหขอมลเหลานนบงการใหเราเกลยดชงกนไปมา ราวกบวา

เราเปนผสรางขอมลนนมากบมอ

ทงๆ ทเราเพยงอานมนจากทไหนสกแหงหนง หรอหลายๆ

แหงทตอกยำาเขาไปใหเราเชอ วามนเปนอยางนนจรงๆ

นนเปนเพราะเราไมมภมคมกนคอ ‘กาลามสตร’ ไง

ทพระพทธองคทรงมอบไวใหเรากรอง สบสาว และแยกแยะให

เหนวา สงทอยตรงหนานน อาจจะไมใชกได

แลวอะไรละทใช?

นคอสงททาทายมาก ทมนษยควรจะม เพอทจะออกตาม

หาความจรงขางหลงขอมลเหลานน (ดวยตนเอง) กรณาอยาให

คนอนมาบอก

และถงทสด เมอเราออกตามหาความจรงจนไดพบกบ

ความจรงแทแลว มนอาจจะไมสลกสำาคญอะไรเลยกได แตขอด

ของการตามหาความจรงกคอ การไมตดสนอะไรงายๆ มสต

ไตรตรอง มสมาธทจะรบรมนอยางรอบดาน มปญญาทจะเขาใจ

อะไรมากขน และมความเมตตาตอทกๆ ชวตอยางเปนธรรมชาต

เพอนคนหนงเคยบอกวา คนเรากลวอะไรมากทสดรไหม

คนเรากลววา คนอนจะรความคดของตนเอง เพราะ

ความคดของมนษยนนสวนใหญคดอกศล มากกวากศล

จรงหรอ?

ลองพจารณาดกไดวา ขอมลใดททำาใหเรามความเกลยดชง

ใครมากขน ขอมลนนแหละ มทมาจากจตทคดอกศล เพราะมน

เตมไปดวยอคต และการเลอกขาง มนอาจจะดไมสลกสำาคญอะไร

นก แตมนจะหนาวมาก เมอเราตองลมตาดโลกครงใหมซำาแลว

ซำาเลา แลวเรากเกลยดกน โดยทไมรวา ทำาไม?

หมอนไม 121

เมอธรรมะถกศกษาแบบแยกสวน พทธศาสนาเปนเครองมอรบใช

ทนนยมเตมรปแบบ พระเทศนเอาใจแตคนรวย ไมชวยคนจน

ปญหาสงคมทเกดขนจงบานปลาย เพราะพทธบรษทสตางคน

ตางอย ไมเกอกลกนและกน ฯลฯ

ทกอยางทสะทอนออกมาใหเราเหน ตางมเหต และมผล

อยในตวเอง ปญหาทเราตไมแตก มนเปนเรองสลบซบซอน

ซงสบเนองเปนสาย จนเราตามไมทน ทำาใหบอยครง จบตน

ชนปลายไมถก แลวกไปเพงเอาบางจดมาขยายความแคนน

และมองสงทเขาไปเพง วาจรงแทแนนอน

เราจงเกลยดคนบางคนไดมากมหาศาล (ทงๆ ทเหนเขา

เพยงแคผานสอทกวน) และรกคนอกคนไดอยางไมนาเชอ

(จากสอเชนกน)

ชางปากบขาวเปลา

122 หมอนไม 123

ความททงรก และทงเกลยดกตางอยใน ‘โมหะ’ หรอ

อาการ ‘หลง’ เชนเดยวกน แตเราไมรตววา ‘หลง’ เทานนเอง

เราจะออกจากความหลงนไปไดอยางไรกน

ครบาอาจารยบอกวา ถาเพยงแคเรา ‘ร’ กไม ‘หลง’

แลวเราจะ ‘ร’ อะไรเลา และรอยางไร

รวาทกอยางนน มนมเหต ทมา แลวทกอยางมนเตมไป

ดวยความไมแนนอน ไมเทยง เปนทกข และไมมสงใดทจะไป

ยดไวไดสกอยางเดยว แมแตตวเราเอง วนหนงกตองแตกดบไป

(พดงาย แตทำายาก?)

แตเหนอความเปนจรงทบงการไมได คอ ‘ความเมตตา’

ทเราสามารถทำาไดในชวขณะทมลมหายใจอยเดยวนเลย หากเราม

เพยงความเมตตาตอตนเอง และตอผทอยตรงหนา ไมวาเขาจะ

เปนใคร เชอวา สงคมทเราคดวารอนรายจะพลกจากทเหน

เปนเยนขนในพรบตา และทนตาเหนเลยทเดยว

ถามใจตวเองวา เมอเราพบเหนชางปามาอยในเมองทรอน

ระอ เพราะไมมปาอย เราชวยเขาไดอยางไรบางในขณะนน

เวลาขนแทกซ แทนทจะระแวงตอกนมากเกนไป ลองพด

คยซกถามเขาหนอยไหม วาเขาคดเหนเรองการเมองวนนอยางไร

เขาเดอดรอนอะไรบาง และเขาอยากมรฐบาลแบบไหน เมอไดพด

คยกน เราจะรเลยวา ความตองการของเขากบของเราเปนความ

ตองการไมแตกตางกน คอเรองความมนคง ซงตองอาศย

เศรษฐกจเปนตวขบเคลอนสวนหนง

แลวถงทสด เศรษฐกจกไมใชปญหาอก เมอไดพดคยกน

เยอะๆ และฟงเขาใหไดยน กจะรวา แทจรงแลว เขาไมตองการ

อะไรเลย นอกจาก ‘ความเขาใจ’ เขาตางหาก โดยทไมตองรอวา

ใหรฐบาลมาฟง แตเราคนเลกๆ ดวยกนเองนแหละ หากฟงกน

มากขน เราจะเหนปญหา และเราจะชวยกนไดตรงจดมากขน

เมอเราพบเหนเดกไรบาน เดนเตรดเตรอยบนทองถนน

เรากลาเขาไปคยกบเขาไหม ลองคยกบเขาด ชวนเขาไปกนขาว

ดวยกน แลวเราจะรวา เหตแหงทกขของคนนนมทมาไมคอย

ตางกนมากนก

อยาปลอยใหเรองสวนตวมาทำาใหความสมพนธของชวต

ตางๆ มชองวางทหางไกลมากขนเรอยๆ

จนเราไมรวา...

ถาคนหนงมขาวเปลา แลวอกคนมกบขาว

เราจะไปแบงกนกนอยางไร

หมอนไม 125

การทมเหบมาพกรอนบนใบหนา บรเวณปลายควกะหางตาเปน

เวลา 3 วน 2 คน ทำาใหฉนคดถงเหบมาจนถงทกวนน

ทำาไมมนจงมาอยกบฉนไดนานขนาดนนนะหรอ

อนดบแรกคอ ‘ขาดสต’ ชวร เพราะไปเลนกบหมาอยาง

ใกลชด จนเหบกระโดดเกาะทใบหนาของตวเองโดย ‘ไมรตว’ คด

วาเปนสวอกเสบ และเพราะสายตายาว จงทำาใหมองไมเหนเหบ

อยางชดเจน แตรสกถงความเจบปวดทแผซานไปทวใบหนา

เลยไปถงอาการคลายเปนไขอยสองวน

กระทงเหบมนอวนกลมขนเรอยๆ จนในทสดมอไปแตะมน

เขาดวยความเจบมาก กเลยตดสนใจดงมนออก พอดงออกมาแลว

เลอดกระฉดออกจากแผล ไหลลงมาขางใบหนา มองดตวเองใน

กระจกกนาสมเพชเวทนาแท ยงมองดตวเหบกลมๆ ในมอกยง

สงครามเหบ

126 หมอนไม 127

เวทนามนใหญ ชวตตางเกดมาเพอหาทางรอดทงนน มนคงหว

มากนะ ฉนชกอยากใหมนอยนานกวานน แตกสยองขวญ

พอสมควรถาเปนจรง

สองสามวนทเหบอยกบฉน มนไมไปไหนเลย มนใชสมาธ

อยางมนคงอยตรงนนรอยเปอรเซนต ไมวอกแวก มนเกาะตด

สถานการณอย าง เอรดอรอยในรสเลอดของคนตวกลมๆ

จนกระทงตวมนเปลงบวม เหมอนคนอมนำานนแหละ จงเหนมน

ชดมากๆ แลวจบตวมนได

ขณะทดงมนออกมา ฉนสงเกตขาทง 8 ของมน ทเปน

คลายรากฝอย ปากของมนกคลายรากแกวทยดอยกบรางกายของ

เราอยางแนวแน

ฉนจะโยนมนทงไปไหนด เพราะตอนนนอยในหองนำาของ

หางสรรพสนคาแหงหนงใจกลางเมอง ไมมตนไมใหปลอยมน

ฉนกเลยโยนมนลงถงขยะ แลวสวดมนตแผเมตตาตามไป

รสกวาตวเองชางโหดรายจรงๆ เมอทำาอยางนน รเลยวา

ชวตนน เตมไปดวยการเบยดเบยนกนและกนอยางไมมทสนสด

จรงๆ ฉนนกถงหมา ถาหมาไมมเหบมากอกวน มนคงเปนหมาทม

ความสขมาก แลวเหบมาจากไหนละ

ความสงสยทำาใหเรมหาขอมลเกยวกบเหบ ทงหนงสอ

และเวบไซต เตมไปดวยสงครามระหวางเหบกบคน เมอคน

รกหมา เอาหมามาเลยงกเลยงไมไดทจะตองมเหบแถมมาดวย

การกำาจดเหบ จงกลายเปนธรกจขนาดใหญ คลายการกำาจดปลวก

มด ยง ฯลฯ

มการคดคนการกำาจดเหบมากมาย ไมวาจะเปนสมนไพร

สารเคม ฯลฯ อดมนใสกระปองจดไฟเผา ฆาทงเปน

แมกระทงการทำาการวจยวา จะวดอณหภมในตวเหบ

ไดอยางไร เพอหาวธการฆามนอยางเลอดเยน ทงๆ ทเหบเปน

เพยงชวตเลกๆ ทตองอาศยเลอดสตวกนเทานน

จากการวจยยงพบวา เหบเปนสตวทรกษาศลขอสามอยาง

มนคงดวย มนจะอยกบคของมนตราบจนวนตาย ไมแยกจากกน

ยงอาน ยงทำาใหฉนเหนภาพสงครามระหวางมนษยกบเหบ

ชดขน เลยมาถงสงครามระหวางมนษยกบมนษยดวยกนเอง

อยางหลกเลยงไมได

ไมนาแปลกใจวา...

ทำาไมมนษยกบมนษยจงกลายเปนศตรกน

ฉนรสกวา เลอดในตวฉน ไมเพยงแตเปนเลอดของฉน

เทานน แตมนมเลอดของเหบ และวญญาณของเหบดวย

หมอนไม 129

คนเราสวนใหญมกจะเรยกรองความเมตตาจากผอนกอนเสมอ

พอไมไดกกลาวโทษนนโทษนหาวาเขาเปนอยางนน ไมดอยางน

โดยลมมองตวเองไปวา แลวเราละมเมตตาใหกบเขาผนน

และมเมตตาตอตนเองบางหรอยง

โลกแหงการรองขอตดตวเรามาแตไหน?

คงจะตงแตเกดมากระมง เพราะถาเราไมไดรองขอความ

เมตตาจากพอแม ปยา ตายาย คนทเลยงดดวยเสยงรองไห เสยง

โยเย เสยงออดออน เรากไมอาจเตบโตมาไดถงทกวนน

ชวตของเราทกวาจะกอรางสรางตวมาเปนตวตนอยทกวน

น จงลวนมาจากความเมตตาจากผอนทงสน ไมเพยงแตผคนใน

ครอบครวเทานน ยงหมายถงอากาศ นำา แผนดน ตนไม สายฝน

ความเมตตาทหายไป

130 หมอนไม 131

บานเรอน อาหาร เสอผา ยารกษาโรค โรงเรยน ครบาอาจารย

ททำางาน ฯลฯ แลวเรายงจะขอความเมตตาอะไรตออะไรอก

มากมายจากผอนอยางไมรจบ

ชวตทเหลออยเรานาจะมาฝกมความเมตตาใหกบตนเอง

และผอนกนดกวาหรอไม ไมใชเพยงคำาพดวา ‘เมตตา’ แตดวย

การปฏบต แลวทำาอยางไรเลา

เพอนของฉนคนหนงมความขดแยงกบพชายมาตงแตเลกๆ

เธอรสกวา พชายคนนไมเคยมความเปนพเลย มแตชอบรงแกนอง

อกทงแมกเขาขางพชายตลอดเวลา เวลาพชายทำาผด แมกโอบอม

ดแลตลอด

เธอจงรสกนอยใจแม และมความเกลยดพชายเพมมากขน

เรอยๆ ทตองทำาใหแมเดอดรอนอยบอยๆ จนแทบไมอยากพบ

ไมอยากสอสาร และไมอยากนกถงวามพชายคนนอยแมแตใน

ความคด

ความรสกเปนเรองแปลก ยงอยากจะลมใคร ดเหมอนจะ

จำาเขาไดมากกวาปกต และมกจะจำาในสวนทไมดของเขาเสยดวย

จนอาจทำาใหความขดแยงบานปลาย หากไมมใครสกคนเรมตน

เมตตาใครสกคนกอน

แลววนหนงเพอนกไดสตวา บางทพชายทเขานสยไมด

อาจเปนเพราะตองการความเมตตาจากแม ตองการการยอมรบ

และตองการความเมตตาจากเธอกอนกได แตเมอเธอปฏเสธทจะ

ไมดดวยกยงทำาใหพชายหนหลงให และทำาอะไรทดแยลงไปเรอยๆ

ในสายตาของเธอ

วนนนเธอเลาวา หลงจากนงสมาธนงๆ กเหนทางออก

เธอคดวา หากไมเมตตาเขา ชาตหนาคงตองพบกนอก สทำา

อยางไรใหความรสกไมดในชาตนหมดลง พรอมๆ กบทำาอยางไร

ใหแมสบายใจกอนทแม หรอเธอ หรอพชาย ใครคนหนงจะตอง

จากกนไปในชาตนกอน

เธอจงเรมตนเปนฝายใหความเมตตาแกพชายกอน ดวย

การโทรศพทไปหาดวยความรสกของนองทมตอพ ลมอคตทงปวง

ทผานมา ผลตอบรบคอ พชายของเธอรบโทรศพทและพดคยกบ

เธอดวยนำาเสยงทสนเครอ

30 กวาปแหงอคต ผกใจเจบ ละลายหายไปเพราะ

อานภาพพลงแหงความเมตตา เพยงชวไมกนาทเทานน

เปนถอยคำาแหงสตทมาเตอนตวฉนเองวา อยารอชาทจะ

ใหความเมตตาตอตนเองและผอน กอนทจะรองขอความเมตตา

จากผใด

หมอนไม 133

ในแตละวน เราทกคนตางตองเจอกบการกระทบกระทงกน

ไมมากกนอย ตงแตในบาน ในททำางาน ระหวางการเดนทาง

ตลอดเวลาทตองพบปะผคน

มนหลกไมไดทจะตองพบกบ ‘ผสสะ’ ตางๆ นานา แลว

จตกปรงไปวา ชอบใจ ไมชอบใจ แลวบางทกดากนไปมา จนกวา

จะจบลงทฝายใดฝายหนงยอมแพ แตวา ยอมแพกนจรงหรอ!

จากประสบการณทผานมาของใครหลายๆ คน เมอไดมา

พดคยกนตางพบวา ไมจรงทเราจะยอมและอโหสกรรมตอกน

ไดจรง จนกวาจะไดลางแคน หรอแกแคนคนซะกอน

‘ความสะใจ’ คอคำาตอบในขณะทไดแกแคน

แตหลงจากทำาไปแลวเลา อะไรตามมา กตองยอมรบวบาก

กรรมกนละ แตสวนใหญแลว ตางไมยอมรบวบากกรรมทเกดขน

แกแคนดวยอนตตา

134 หมอนไม 135

เพอนกจะตอบวา นอกจากไมฉลาดแลว เรานะยงตก

หลมพลางทเขาขดลอเอาไวเขาแลวนะ

เขาอยากใหเราโกรธ เรากโกรธตอบ

เพอนบอกวา อนดบแรก เราไมตองคดคำาดาใหดฉลาด

หรอก ทงใหหมด ทงคนดา และคำาดา และตวเรา กลบมา

‘เคลยรจต’ เราเองกอน เพราะเวลาโกรธ จตจะไปกระตกอกศล

ขนมาทงหมด แตถาจตด กดงกศลขนมาทงหมดเชนกน

ดงนน ‘ตองทำาฐานของจตใหดกอน’ การใหทาน รกษา

ศล กชวยเพมกำาลงสตมาใหทน ถามฐานของจตทตงมนดแลว

จะทำาจตใหเปนกศลไดงาย อะไรทกระทบกเขามาไมได แลวพอ

เจอคนทดาเราอกท กเอา ‘อนตตา’* ฟาดหนาเขาไปเลย เขาก

ทำาอะไรเราไมได เพราะเราไมมตวตนซะแลว

เรายมใหเขากอน เขาจะเหนวาไมมอะไรกระทบเราได

จตทคดรายของเขา กทำาอะไรเราไมได นนเปนเพราะเราให

อนตตาเขากอน

แตผลกคอ เราไดกอน คอ ‘ไดความสบายใจ’ กำาไรสอง

ตอ ‘ใหเขา แตเราจตเกลยง’ อมม นาสน !

* อนตตา แปลวา ไมมอตตา ไมมตวตน มใชอตตา มใชตวตน หรอ

สภาพทบงคบบญชาไมได

เพราะคดวา ตนเองไมผด คนทมาดา คนทมาวาเรากอนนนแหละ

ผด แลวมนจะจบลงตรงไหนละเนย

ชาวตางชาตคนหนง ไปเขาคอรสวปสสนาในสถานปฏบต

ธรรมแหงหนง หลงจากจบคอรส เขาเลาใหในกลมฟงวา ตลอด

ชวตทผานมาเขาเอาแตโกรธพอมาตลอดทชอบดาวาเขา แตวนน

เขาสามารถมองใหมไดแลว

เขามาพจารณาดวา ‘พนทของใจน’ ทำาไมจะตองใหความ

ขนของหมองใจเขามาอยดวย ความคดไมดกไมไดจายคาเชาท

ในใจสกหนอย ฉะนน นบแตวนน เขาจะไมเอาเรองทไมดของพอ

มาไวในใจอก หลงจากนน เขากเปนคนใหม

ฉนเองกเคยโดนคนดา เวลาคนดา รเลยวา อะไรเขากดา

ได ถาเขาอยากจะดา ตอใหเราทำาด เขากดา ตอนทโดนดา

กโมโห เลยเถดไปจนกระทง ‘แคน’ และอยากจะแกแคนตามมา

แตดวยความทคดชา ทำาอะไรกชา กเลยปลอยใหเวลาผานเลยไป

พอไดสตทไรกไมคด แตพอขาดสตกจะคดขนมาทกท และยงทำาใจ

ไมไดเหมอนชาวตางชาตคนนน จะทำาอยางไรด กเลยคดแผนจะ

ไปดากลบบาง

โชคดทมกลยาณมตรรบฟงทดเลศ เวลาโมโหขนมากจะ

เอาคำาดาไปถามดกอนวา ดาอยางนเปนไงบาง ดฉลาดไหม

หมอนไม 137

คำาคนทพายฝนโหมกระหนำา ฉน ‘เดนไปกบความคด’ อยท

หลงบาน จรงๆ แลวภาษาทางการกคอ ‘เดนจงกรม’ หรอ

‘เดนสมาธ’ นนเอง แตเพราะไมมสมาธ จงเรยกวา เดนไปกบ

ความคดแทน

แลวระหวางทเดนไปเดนมา กมความคดแวบเขามาตลอด

เรยกวา ความคดนนมากกวาฟาแลบทสวางวบไปวบมา และ

มากกวาเสยงฟาผามากมายนก จากเรองโนนกระโดดไปเรองน

จากเรองนหลดไปเรองนนไดยงไงไมร ไมตองวางแผน ความคด

มนจดใหอยางรวดเรว ไมตองมชองวางใหพกเลยมนยงทำาได

นอกจากวา จะขอเบรก ขอพกใหมชวงวางจากความคด

บาง กตอนทกลบมารเนอรตวอยกบลมหายใจนนแหละ คอยทำาให

ไดยนเสยงฝนกระหนำาชดขน และไดยนเสยงฟาผาดงเหลอเกน

การทดลองไมมตวตน

138 หมอนไม 139

อกทงรวาขณะน เทากำาลงกาว หรอหยด หรอกำาลงแตะพน แลว

พนเยนอยางไร

ขณะนน รเลยวา เวลาทความคดครอบงำาเรา มนครอบงำา

เราเกอบทงหมดจรงๆ สงทเหลออย คอสญชาตญาณเอาตวรอดท

บงการใหสองขาทกาวเดนคอยหลบแสงของฟาทแลบไปแลบมา

โดยไมตองสงการเชนกน

สญชาตญาณนนทำาหนาทหลบ เพราะเกรงวา แสงฟานน

มนจะเขามาในตว จรงๆ กไมรวาจะหลบไปทำาไม เพราะหลบไปก

ไมทน แสงมนเดนทางรวดเรวกวาการกาวเทา และขณะท

หลบแสง กรวาทหลบเพราะวา ‘จตกระเพอม’ แสดงวา จตมน

กลววาฟาจะทำาอะไรเขานะ

เอ แลวทำาไมไมไปนอนซะ จะไดไมตองมาเดนหลบฟา

ไปมาอยางน มาทรมานตวเองทำาไม ฉนบอกกบตวเองหลายครง

แตกเดนตอไป

ตองทรมานตนเองบาง ไมงนจะเผชญกบความทกขทแสน

สาหสทกำาลงกอตวอยขางหนาไดอยางไร

หลายคนทผานความรนแรงในสงครามมา หรอผานการท

ตองอยทามกลางลกระเบดและเสยงปน บางคนบอกวา ไมกลว

ตายแลว แตบางคนกลบขยาดเสยงเหลานนไปเลยกม บางคนก

เคยดแคนชงชง เพราะทำาใหสญเสยทรพยสน สญเสยอวยวะ

สญเสยคนในครอบครว และบางสญเสยคนรกไปไมนอย เลยตอง

รอเวลาเอาคน

ฉนอดตงคำาถามกบตวเองไมได ขณะทเดนไป แลวกเดน

กลบมา ทำาไมเราจงหนหนาเขาหากนไมได ยงสมานฉนท กยง

แปลวา ฉนจะทำาสงครามกบเธอมากขน ทำาไม

เมอยงเดนในตอนทฟาแลบ กยงเหนความไมมนคงของ

ตวเองมากขน ยงเดนไป เดนไป กยงรวา สงทเราเฝาระวงรกษาก

คอ ตวตนของเราเอง และเรากลววา ตวตนของเราจะสญหายไป

เราจงทำาทกอยางเพอปกปองตวตนของเราไว โดยทลมไปวา

บางครงการปกปองตวตนของเราอาจไปกระทบตวตนของคนอน

เขาโดยไมรตว

หนทางทพระพทธองคคนพบนนวเศษนก คอ ทำาอยางไร

ใหตวตนเราหายไปซะกอน จะไดไมตองเดอดรอนใจในภายหลง

แลวจะทำาอยางไรละ?

กอนทพายฝนจะซาลง ฉนทดลองเดนผานสายฟาทยงคง

แลบไป แลบมา โดยคดวาไมมตวตนอย

กสงเกตวา ‘จตกระเพอม’ นอยลง

แตวา นยงคงเปนเพยงการทดลองเทานนเอง

หมอนไม 141

ในวนทฉนกำาลงโมโหอยางแรง และตองเขยนงานในชวขณะนน

พอด ทำาอยางไรจงจะใหความโมโหจรออกไปจากใจเรวๆ ใหทน

เวลาทจะตองทำางาน เพราะเวลาโมโหนนทำางานไมไดเลยจรงๆ

หายใจแรงๆ กแลว กยงไมหายซกท กเลยคลกเขาไปหา

อะไรอานเลนในโลกไซเบอร

แลวกพบคำาตอบทดมากจาก ‘ทานชยสาโร’ ในเวบไซด

‘โรงเรยนทอส’ http://www.thawsischool.com

ทานกลาววา หายใจเขา ไมตองเปนอะไร เปนใคร ไมตอง

เปนแมใคร ไมตองเปนพอใคร ไมตองเปนลกใคร ไมตองเปน

ผชาย ไมตองเปนผหญง ไมตองเปนคนด ไมตองเปนคนไมด

มแตธรรมชาต หายใจเขา หายใจออก

นคอความไมสนใจ อาศยอยในโลกทเปนจรง ไมไดอยใน

Somebody เปนของหนก Nobody สบาย

142 หมอนไม 143

โลกมายา อยางทเราอยกน สงเกตวามนสบายนอ ไมตองไปคด

ไมตองไปหวง ไมตองไปกลว ไมตองไปกงวล ไมตองไประแวง ไม

ตองเสยดาย ไมตองเสยใจ

อยกบธรรมชาต อยในปจจบน

นคอศลปะสงสด...ศลปะแหงชวต

เราจะอยกบคณพอ คณแมตลอดชวตเปนไปไดยาก วนใด

วนหนงเราตองพลดพรากจากคณพอ คณแม แตไมเปนไร เรามา

อยกบคณอา คณอาจะอยกบเรา ตลอดจนถงวนสดทายของชวต

คณอา คอ ‘คณอานาปานสต’ คะ ทานชยสาโรกลาวตอ

มาอกวา ลมหายใจเขา...ลมหายใจออก...ทานเปนญาตทมเมตตา

ตอเรามาก คณอากยงเกงกวาคณพอคณแม คณอาสามารถพาเรา

ไปสมรรค ผล นพพานได

เวลาเราหายใจ สงทตองการไมใชตองการลม ตองการสต

แตสตของเราจะตอเนองได ตองมทเกาะ มเครองระลก เรานงใน

อรยาบททนง ใหเกดความรสกวานง เปนอรยาบททสงผลใหเกด

ความรสกเปนตวของตว เปนทพงของตน

ดทศรษะกอน รสกลมหายใจเขาออกอยในศรษะของเรา

อยในหวของเรา นกอยในใจวา...

ลมหายใจเขา กเขาอยเตมศรษะของเรา ออกกออกจาก

ศรษะ ใหรสกเหมอนลมหายใจเขาถงทกสวนของศรษะ ใหรสกถง

ลมหายใจในไหล แขน มอทงสองขาง

หายใจเขา หายใจออกสบายๆ ไมใหเครงเครยด ไมตอง

ตงใจมากเกนไป ตงใจพอดๆ

ใหรสกถงลมในลำาตวเหมอนลำาตวเราเปนลกโปง รสก

ลำาตวเราพองหรอยบ ดวยลมหายใจเขา ลมหายใจออก ใหรสกถง

ลมหายใจ ในกน ในขา ในเทา หายใจเขา หายใจออก ใหรสกถง

ลมหายใจเขา ลมหายใจออกทกสวนของรางกาย

หายใจเขา กเหมอนกบรางกายเตมไปดวยลมหายใจ

ปลอยวางความวตกกงวลตางๆ เรองอดต เรองอนาคต นเปน

โอกาสทเรามาอยกบธรรมชาตของกาย ของใจ

เราไมตองเปนใครเลย เปนโอกาสทจะไดรจกความเปน

Nobody

การเปน Somebody เปนของหนกเนอ

การเปน Nobody สบาย

ฉนรสกสบายขนจรงๆ พอพมพคำานจบลง

หมอนไม 145

ความโกรธเปนสงทเกดขนงาย และกำาจดยากจรงๆ ใครเปน

อยางนบางเอย ผเขยนคนหนงละ จะทำาอยางไรด!

ครงหนง ‘ทานอาจารยเขมานนทะ’ แสดงธรรมทวดปา

ธรรมดา บานคมอ จงหวดนครราชสมา เมอยสบกวาปกอน

ธรรมบรรยายของทานไดนำามารวมอยใน ‘ปรชาญาณของผไมร

หนงสอ’ (หลวงพอเทยนทขาพเจารจก)

มตอนหนงนาสนใจ วาดวย ‘การเยยวยาความโกรธ ดวย

การเคลอนไหวมอ’ เปนจงหวะ 14 จงหวะตามรปแบบท

หลวงพอเทยนสรางขน

ทหลายคนเรยกวา เปน ‘การเดนจงกรมดวยมอ’ เพอให

เราใชการเคลอนไหวดกความคด ใหเทาทนความคด คอใหมสต

รตว ไมใหเราตกหลมพลางความคดนนเอง

เคลอนไหวดกความคด

146 หมอนไม 147

ทานกลาววา เปาหมายของการเจรญวปสสนา คอ

‘การทนความคด’ ตามปกตเราไมทน การทเราโกรธ เราโลภ

เราอะไรนน มนตองคดกอนจงโลภ คดแลวกโกรธ คอเราไม

เทาทนมน แลวเรากเขาไปในหวงโซของความคด

“การเขาไปในความคดนคลายกบปลาเขาไซ เขางาย

ออกยาก พอตดเขาไปในความคดแลวออกยาก บางเรองเราไม

อยากคด แตกคด คดจนกระทงปวดหว บางทตองไปฆาตวตาย

เพอใหพนมน พลงสรางสรรคและอนตรายจงอยทความคด

มนษยเปนจอมพลงอนน

“ความคดทำาใหมนษยกาวหนา สรางสรรคศลปวทยาการ

ตางๆ แตพรอมกนนนกอาจยอนมาทำาลายมนษยไดดวย เหมอน

มดสองคม คอใชเปนกเปนประโยชน ใชไมเปนกกลบมาทำาราย

ตวเอง”

ผเขยนจงทดลองเคลอนจงหวะมอด เวลาฟงมากๆ หรอ

เวลาโกรธไปแลว กกลบมาหายใจแรงๆ สกสองสามครง ไมกมา

รสกตวกบการกระพรบตา หรอคลงนวเลนๆ บาง กชวยให

ความโกรธออนแรงลง วธการอยางน ทานอาจารยเขมานนทะ

อธบายวา คอ ‘การกลบเขาไปในตวเอง’

“ทำาใหเหมอนเตานา หรอเตาทะเลทหดทกสวนเขาไปใน

กระดอง กระดองเตานนวเศษทสด เคยไดยนคนแกพดวา

ยากเหมอนเสอกนเตา คอ ถามนหดเขาไปในกระดองแลวเสอทำา

อะไรไมได พระพทธเจาทรงแนะนำาใหปฏบตเชนน คอกลบเขาไป

ในตวเอง ผหญงกกลบเขาไปในตวเอง ผชายกกลบเขาไปในตวเอง

แลวคอยๆ คนพบความโลงโถงภายในหวใจเราเอง”

ทานกลาววา เมอเรารสกตวไดดขน เราจะพบวา เราเปน

ชวตเดยวกบผอน แลวเราจะมความรสกดกบคนอน มความปราน

และเอนดคนอนเสมอ ตลอดเวลาเราเปนอยางนอยแลว แตเรา

ไมเขาใจ เราพยายามวงหนตวเอง พยายามยดถอไขวควาหาสง

ทตองการ

“ของเหลานเปนสงไมเทยงแท เปนของนอกกาย ดงนน

เราจงตองเรยนรทจะกลบไปรสกตว ทำาใหบอยๆ ทำาใหมากๆ แลว

ความรสกสดๆ ความตนตว (ทไมมกเลสครอบงำา) จะเกดขน

เปนการตนรทมสตแจมชดในเวลานน”

และเมอสตแจมชด อาจารยบอกวา...

‘ปญญากจะมาเรวกวาความคด’ และจะทำาใหเราตดสน

ใจแกปญหาอะไรไดดขน โดยไมขนกบอารมณความรสกทสดสาย

ในเวลานน

หมอนไม 149

เหตสำาคญททำาใหเราขาดสต หรอทำาใหสตเราไมเจรญกคอ

‘นนท’ หรอ ‘ความเพลน’ นนเอง

เราเพลนกบอะไรบางในแตละวน มาพจารณาด

บางคนเพลนกบการหาของอรอยมากน ถาไมไดกนอะไร

อรอยๆ กจะหงดหงด พาลใหโมโหกบสงอนๆ ตามมาไมรตว

บางคนเพลนกบการทำางาน ถาไมไดทำางานซกวนกจะทอแท

เหนอยหนาย รสกหมดคณคา บางคนเพลนกบการไมทำางาน

พอตองทำางานกบนสารพด

พอแมบางคนเพลนกบการดาลก ดาทกวน ผานไปกสบป

กยงดาไมเลก คงตองใหลกไปฆาตวตายมงถงจะได ‘สตทหลง’

สำาหรบสตทมาทหลงน ไมมประโยชนแลว จะทำาอยางไรลกก

ไมฟนมาอก

นนท

150 หมอนไม 151

เพราะฉะนน อยาใหความเพลนมนฆาตวเรา ฆาลก หรอ

ฆาผอนทงเปน ถาจะดาลกคราวหลง หายใจเขาลกๆ หายใจออก

ยาวๆ กอนสก 7 ครง ตงสตแลวพจารณาด อาจจะกลบมาดา

ตวเองแทน วาทำาไมเลยงลกแบบนนะ พอจะดาตวเองกฉกคด

ไดวา ดาทำาไม ดาเพราะตวเองกถกเจานายดามากอนหรอเปลา

เลยมาลงทลก

ถารเหตวา ออ เปนอยางนนเอง กมาพจารณาวา ทำาไมจง

ถกเจานายดา ทำางานบกพรองตรงไหนบาง หรอวา ทำาดแลวกยง

ถกดา ถาบกพรองกแกไข แกไขแลวยงถกดา กปลอยใหเขาดาไป

เราอยาไปรบแรงสนสะเทอนนนมาเปนของเราอก (ขาดทน)

เพราะจรงๆ แลว คนดาสมควรเปนทกขมากกวาคนถกดา

‘พระอาจารยคกฤทธ โสตถผโล’ เจาอาวาสวดนาปาพง

จ.ปทมธาน กลาววา ใหเราฝกหดดจตของตวเองเมอ ‘ผสสะ’

มากระทบ

สรรเสรญมากตาม ไดรบความสขมากตาม ตองไมลม

ไมเพลน ไดยศมากตาม ไดลาภมากตาม บางททองไวในใจวา

อยาเพลน อยาเพลนกบอะไร อยาเพลนกบความคด อดตกตาม

อนาคตกตาม อยาเพลนกบอารมณอนเปนสข อนเปนทกข ทำาแค

นสตจะวองไวขนเรอยๆ

“ขณะทเราไมเพลน จตกตองกลบมาอยกบกาย อยกบ

ปจจบน ขณะทเราไมเพลน คอมสต มความระลกได ขณะทเราม

ความระลกไดอยางตอเนอง นนคอเรามสมาธ ความตงใจมน

ตอเนองกน เมอความตงใจมนเกด เดยวปญญามนเกด เกดยงไง

“ปญญาในทางพทธศาสนาไมมอะไรมาก เปนปญญาทเหน

ความเกดดบ เหนความไมเทยง เหนอารมณเกด-ดบ เหนอนาคต

เกด-ดบ สขทกขกเกด-ดบ

“พระพทธเจาบอกวา นเปนความมหศจรรยของจต เรา

เหนกนอยบอยๆ แตเราผานเลยไป ไมเหนวามนมประโยชนมาก

เพราะขณะทความรของเราไปรบรสงใดสงหนงในใจ นคอภพแลว

นคอการเกดของจต จตเกดแลว ทใดมภพ ทนนมชาต มการเกด

มชรา มรณะแลวแกไมได

“ฉะนน ถามการเกดของจตรบรสงใดมา พระพทธเจา

บอกวา อยาเพลน ถาเราฝกอยางนบอยๆ ทำาใหเรามสตวองไว

รวดเรว ภพการเกดของจตทเขาไปเกาะรปนามกสนเขา สนเขา

สตกลบมาเรวเทาไหร เทากบเราเจรญสมถะ และวปสสนาเคยงค

กนไปตลอดเวลา ดงนน ความดบลงแหงกองทกขมได เพราะ

ความดบไปแหงความเพลน”

หมอนไม 153

บอยครงทคนเรามกจะโมโหเมอไมไดดงใจ!

ผลของการโมโหบางครงไปถงการลงไมลงมอกบอะไร

สกอยาง บางทกไปลงกบคนดวยกนเอง โดยเฉพาะคนใกลตวทสด

อาจจะโดนหางเลขโดยไมรอโหนอเหนแมแตนอย

ครอบครวแทนทจะเปนทซงปลอดภยทสดกลบกลายเปนท

บมเพาะความรนแรงไปตงแตตนโดยไมรสาเหต

‘พระอาจารยมตซโอะ คเวสโก’ เจาอาวาสวดสนน

ทวนาราม จ.กาญจนบร เลาเรองเกยวกบวธกำาจดความโกรธ

โมโห ไมไดดงใจ เสยใจ ฯลฯ ไวครงหนงวา...

มชายหนมชาวญปนคนหนง กำาลงเรยนปรญญาโทอย

ชวงปดเทอมเขาอยากจะใชเวลาไปทองเทยวทประเทศอสราเอล

พอเขาเดนทางไปอสราเอลในวนแรกเปนเวลาคำา ไมมทพก

ภาษาวเศษ

154 หมอนไม 155

โรงแรมปดหมดแลว ยงเดนไปหมะยงตกลงมา กยงหาทพกไมได

หนาวกหนาว พอเดนไปไดสกพกกเจอคณปาแกๆ คนหนงเดนมา

และหยดตอหนาเขา มองเขาเขาไปในดวงตา แลวกลาววา “จะ

ไปไหน”

ชายหนมจงตอบวา “กำาลงหาทพกอย แตยงหาไมได”

คณปากเลยบอกวา “ถาคนนไมมทพก ไปพกบานปาก

ไดนะ” จากนนปากเขยนทอยพรอมแผนทใหชายหนมคนนนแลว

เดนจากไป

สวนชายหนมยงคงตระเวนหาทพกอย จนในทสดหมะ

ตกหนกมากขนจนไปไมไหวแลว เลยตดสนใจไปบานปาคนนน

ตามแผนททเธอใหไว พอไปถงชายหนมกเคาะประตบาน

คณปากมาเปดประตและเชญเขาไปในบาน-บานซงม

คณปาอยคนเดยว

คณปาเตรยมซปรอนๆ ไวใหเขา เหมอนกบรวาเขาจะตอง

มาแนๆ พอชายหนมรบประทานซปเสรจแลว รางกายอนขน

คณปากเลาเรองของเธอตงแตสมยสงครามโลกครงทสอง

ชวตของปาลำาบากอยางนน อยางน และมาลงทายทวา แตสงท

ทำาใหปาผานชวงเวลาอยางนนมาได เพราะมภาษาวเศษอย 2 คำา

“ภาษาวเศษนนคออะไร” ชายหนมสงสย

คณปาบอกวา “ภาษานนคอ คำาวา ‘ขอบคณ’ และ

‘ซาบซงในพระคณ’ ใหทองไว แลวชวตจะดขน”

“ทำาไมละ เพยงแคทองคำางายๆ อยางนแลวชวตจะดขน”

ชายหนมสงสงสยตอ

คณปาบอกวาใหลองฝกด ไมวาจะเปนสงดๆ หรอเปนสง

แยๆ กตามใหกดฟนพดออกไปวาขอบคณ เชน แฟนไปมคนอน

ขอบคณ พอตาย ขอบคณ แมตาย ขอบคณ คนรกตาย ขอบคณ

อบตเหต ขอบคณ ใหกดฟนกบทกๆ สถานการณ แลวพดวา

ขอบคณไปเถอะแลวจะดเอง

เชนเดยวกบคำาวาซาบซงในพระคณ คำาหลงนเปนเรองของ

ความกตญญ ใครทำาอะไรใหเราคณปาบอกวา อยาลมพดกบเขาวา

ซาบซงในพระคณ รบรองวามสองคำานไวไมอบจน

คนไทยเราเองกใชสองคำานอยเหมอนกน

แทจรงแลวคนทวโลกกคดคลายๆ กน เปนการเยยวยา

ตนเองกอนทจะไปกระทบกบคนอนตอเปนลกโซ

ลองคดด ถาเรามภาษาวเศษสองคำาน เปนอาวธค ใจ

ไวตลอดเวลา ไมมทางเลยทใครจะสามารถกระทบกระเทอนจตใจ

เราใหเสยศนย แลวจะหลอกใหเราไปกระทบกบคนทเรารกไมได

อกตอไป!

หมอนไม 157

การเปลยนแปลงชวตจะไมมโอกาสเกดขนไดเลย หากเราไมเปดใจ

ฟงเสยงของตนเองอยางลกซง และยอมรบในความงเงา ความบา

ความไรสาระของตนกอน เรากจะไมสามารถกาวขามตวตนออก

ไปได และเราจะอยกบหลมดำาทฝงตวตนของเราไวกบความเชอ

และความรสกผดๆ ตลอดกาลนาน

แตถาเรายอมรบ เราจะเปลยนแปลง...

ดงเชน ‘ทานคลอด อนชน ธอมส’ พระเซนนกายโซโตะ

ของญปน ทานเคยเปนทหารอเมรกนทไปรบในเวยดนามเมอป

2509-2511 และไดฆาชาวเวยดนามไปเปนจำานวนมาก

จนภายหลงสงครามจบลงไปแลว แตเมลดพนธแหง

สงครามกลบเตบโตแผก งกานสาขาอย ในใจของทานตอมา

อกหลายสบป

ความรสกผด

158 หมอนไม 159

กระทงไดพบกบ ‘ทานตช นท ฮนห’ พระเซนชาว

เวยดนามทเคยถอวาเปนศตรมากอน แตศตรทานนกลบเปน

ผเยยวยาหวใจทบอบชำา และเตมไปดวยความหวาดระแวงของเขา

ใหคนพบทางสวาง

ทานนท ฮนห ไมไดทำาอะไรเลย ทานเพยงแตปรากฏ

ตวขน เมอธอมส (กอนบวช) ไปเขารวมปฏบตธรรมกบทาน

เพยงเหนทานปรากฏตวเทานน นำาตาของทหารผานศกคนนก

พรงพร ประสบการณแหงความสบสน ความทกขตางๆ ทไดฆา

และทำาลายชวตชาวเวยดนามไปนบไมถวนกปรากฏออกมา

จากภายใน

ทานนท ฮนหไดชวยเปดตานำาแหงความทกขของเขาให

หลงไหลออกมาอยางถลมทลาย โดยไมเขาไปตดสน นอกจากทาน

นท ฮนหแลว ความรก ความเมตตาจากสงฆะชาวเวยดนามใน

หมบานพลม ประเทศฝรงเศส กชวยรกษาบาดแผลสงคราม

จนทำาใหเขาเปลยนแปลงเปนคนใหม

ทานคลอดเลาไวในหนงสอ ‘สดทางทกข’ (At Hell’s

Gate: A Soldier’s Journey from War to Peace) ทเขา

เขยนขนวา ทานนท ฮนหบอกวา พวกเธอทเปนทหารผานศก

คอแสงสวางปลายเทยน เธอเผาไหมตวเองจนรอนและสวาง

พวกเธอเขาใจความทกขโศกจนถงกนบง วธเดยวทจะเยยวยาและ

แปลงสภาพความทกขไดกคอ เราตอง ‘เผชญหนากบความทกข’

ตองตระหนกถงรายละเอยดลกซงของความทกข และตระหนกวา

ชวตของเราในปจจบนไดรบผลกระทบจากความทกขอยางไร

ในกนบงลกสดในความรสกของทานคลอด ทานพบวา

ความรนแรงไมมวนแกปญหาของมนษยชาตได ไมมความ

ชอบธรรมจากความรนแรงและสงคราม แมวามนจะกลาวอางเพอ

สนตภาพมานำาหนากตามท แตแทจรงแลวมนเปนเพยงมายา

ททำาใหเราใชชวตและมปฏสมพนธกบผคนจากกรอบความคดท

บดเบยว และนำาไปสการหลงทางในทสด

หนทางเยยวยาตนเองหลงจากทเรารสกผดตอสงทเรา

เคยทำาไมดนน ทานคลอดแนะนำาวา อยางแรกใหเราเผชญกบ

ความเศราเสยใจ และดบาดแผลตวเอง แลวหยดทจะสรบกบ

ความคดของตนเอง คอยๆ สดลมหายใจเขา และผอนลมหายใจ

ออก เพอตดตอสอสารกบตนเองอยางลกซง

จากนนเพยงรสกถงสงทผดขน แลวสำารวจใครครวญ

จนกระทงคนพบอสรภาพซงเกดจากการหยดดนรน และกลบมา

อยกบปจจบนขณะอยางเตมเปยม

นคอมรรควธทจะนำาเราไปสสนตและอสระ

เราทกคนสามารถทำาสงนใหกบตวเอง และครอบครว

แลวสงคมโลกทงผองจะไดอานสงสไปดวย

หมอนไม 161

สงหนงททำาใหการปฏบตธรรมของเราๆ ทานๆ ทงหลายไมไปไหน

กคอ ‘อปกเลส’ หรอ ‘จตตอปกเลส’ หรอ ‘อปกเลสของใจ

16 ตว’ นเอง ทมกจะจบไมได ไลไมทน และมนมกจะเขามา

บงการใหเราทำาตามมน จนเกดทกขซำาแลวซำาเลา

กระทงบางครงถงขนาดจบชวตกนไปเลยกได กวาจะไดมา

เรมตนเรยนรกนใหมกชาตหนา ซงไมรวาจะไดเกดมาเปนมนษย

อกหรอไม

อยากระนนเลย ดวยเวลาอนนอยนดท เรามอย เพยง

ชวลมหายใจเขา และหายใจออกน

มาทำาความรจกกบกเลสทง 16 ตวกนดกวา

...วาหนาตานสยมนเปนอยางไรบาง และเราจะสามารถ

ละมนไดดวยวธใด

อปกเลสท 1 อภชฌาวสมโลภะ (ความโลภ)

162 หมอนไม 163

ใน ‘พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม’ โดย

‘พระพรหมคณาภรณ’ (ป.อ.ปยตโต) อธบายไววา...

อปกเลส 16 หมายถง

ธรรมเครองเศราหมอง สงททำาใหจตขนมว รบคณธรรม

ไดยาก ดจผาเปรอะเปอน สกปรก ยอมไมไดด

พระพทธเจาไดตรสเรองอปกเลส16 นกบพระมหาจนทะ

อยในพระสตรชอ สนเลขสตร พระไตรปฎกเลม 12

พระมหาจนทะ เปนนองชายพระสารบตร ทานไดทลถาม

พระพทธเจาเกยวกบทฐ การยดมนถอมนในตน และการยดมน

ถอมนในโลกนนมมากมาย และจะละทฐเหลานนดวยอบาย

อยางไร

พระพทธเจากใหอบายการละทฐไปหลายอยาง กระทงมา

ถงการละอปกเลส 16 ตวแรก คอ

‘อภชฌาวสมโลภะ’ อนหมายถง คดเพงเลงอยากไดของ

ของคนอน โลภชนดทไมสมควรจะโลภ เรยกวา ‘โลภกลา’ คอ

จองจะเอาทาเดยว ไมเลอกวาควรไมควร ไมไดดวยเลห กตองเอา

ดวยกล และคนทเปนเชนนไดมาก กไมตองดอนไกล นกการเมอง

ไทยเปนตวอยางทดสำาหรบการเรยนรอภชฌาวสมโลภะ เชน

ลงทนหาเสยงเลอกตง กเพราะสองตานนแลเหนวาจะเอยวกบ

นกธรกจทไหน เพอตดถนน สรางเกาะกลางถนน หรอซอตนไม

เหมนๆ มาปลกแทนตนไมใหญรมทาง จะไดเอาตนไมไปขายตอ

ยงมตวอยางอกมากมายทใครๆ กรๆ แตจะวานกการเมอง

อยางเดยวกไมถก กตองกลบไปดวา ใครกนทเปนพอหรอแม

นกการเมองคนนนๆ เมอสบสาวไป เราอาจจะเหนความทกขใน

ครอบครวเขามหาศาล ทเราไมสามารถเขาใจได

ระบบการศกษาอกทหลอหลอมใหเขาเปนคนเชนใด

ตลอดจนนกการเมองรนกอนๆ ททำาใหนกการเมองรนตอๆ มา

เสยนสยอยางไร

แตทงหมดนนกไมสำาคญเทากบวา หากเราตางกลบมา

มองทตวเอง และกลบมารจกกบกเลสตวแรกคอ ‘ความโลภอน

ไมสนสดน’ แลวสบสาวไปเรอยๆ กจะร ทมาของตวเอง วา

ทำาไมหนอ ความโลภมนจงมาครอบงำาเราได และเมอรแลว กจะ

สามารถสกดกนมนดวย ‘ความรตว’ หรอ ‘สต’ วาของของใคร

ใครกรก ตนไมในปา มนกอยากอยในปา สตวปามนกไมอยากไรท

อยอาศย เราเองกไมอยากพลดถน เปนตน

แคนความโลภกออนกำาลงลง ความเมตตากปรากฏขน

เรากจะอยรวมกนอยางเปนสข

หมอนไม 165

เมอจตระลกถงคำาวา ‘พยาบาท’ เรารสกอยางไร?

บางคนอาจจะนกถงความรอนรม ผกใจเจบ ตองเอาคน

แคนนตองชำาระ แคการถกยมเงนแลวไมจาย กอาจจะหาทาง

ฟองรอง ทวงสารพดวธ จนกระทงถาไมไดเงนกขอเอานวมาแทน

หรอเอาชวตมาแทนกได ทงๆ ทเอาชวตเขาแลว ชวตเขากหายไป

เงนกไมไดคน แตทำาไมบนหนาหนงสอพมพจงเตมไปดวยขาวทมา

จากการพยาบาทมากมายไมเวนแตละวน ทำาไมเราจงใหอภยกน

ไมได ทำาไมความพยาบาท มนจงเลยเถดไปจนถงการอาฆาต

จองเวรจองกรรมกน ขามภพขามชาตไปได

สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหา

สงฆปรณายก พระสงฆราชพระองคท 19 แหงกรงรตนโกสนทร

วดบวรนเวศวหาร กรงเทพมหานคร กลาวไวตอนหนงวา...

อปกเลสท 2 พยาบาท

166 หมอนไม 167

อาหารของพยาบาท หรอของกเลสกองโทสะน อยางหนง

ไดแก ‘ปฏฆะนมต’

“นมต คอ จตกำาหนดหมาย จดจำา รำาลกถง ปฏฆะ คอ

ความกระทบกระทง เมอเราไดรบการกระทบกระทง เชน เขาดา

มา กมตวเราออกรบการดาของเขา กบงเกดเปนการกระทบ

กระทงขน แตถาเขาดามา ไมมตวเราออกรบ การกระทบกระทง

กไมม การดาของเขากกระทบหแลวกผานไปเทานน ไมของตด

“แตเพราะมตวเรามาออกรบ รบวาเขาดาเรา จงเกด

‘สงโยชน’ คอความผกใจ ผกใจอยในคำาดานน กเปนปฏฆะนมต

คอจตใจกกำาหนดอย ระลกถงอย จตใจกคดปรง หรอปรงคด

สงเสรมความกระทบกระทงนนใหตอเนอง จงกลายเปนความโกรธ

กลายเปนโทสะ กลายเปนพยาบาทขนโดยลำาดบ

“เหมอนอยางเมอขดไมขดตดไฟขนมา แทนทจะใหไมขด

ดบลงแคนน กเอากานไมขดไปจอเชอเขา เกดไฟลกขนมากองโต

แลวกคอยเตมเชอใหแกกองไฟนน เมอเตมเชอใหมากไฟกกองโต

มาก เปนกองไฟอยตลอดเวลาทยงมเชออย”

ทางแก ทานอธบายวา ตองไมใหอาหารแกกเลสกองน

กลาวคอ ไมทำาปฏฆะนมต ความกำาหนดหมายผกความ

กระทบกระทงไวในใจ

“โดยทหด ‘ดบใจ’ คอดบโทสะเสย ดบกระทบกระทงเสย

หรอวาหดทจะไมเอาตวออกรบ เชนเดยวกบ เมอตดกานไมขด

ขนมาแลว กใหไฟดบอยแคกานไมขดเทานน ไมเอาไปจอเชอให

ไฟกองโตขน”

ดงนน การทเราจะมององคกรพฒนาเอกชน (NGO)

ในกมพชาจดงาน ‘วนแหงความโกรธแคน ตนไทยรกราน’

(Day of Anger) ขนทกรงพนมเปญ

ดวยความเขาใจวา เขาอาจจะตองการระบายความอดอด

คบของใจอะไรบางอยางออกมาโดยผานงานศลปวฒนธรรม กอาจ

ทำาใหวนแหงความโกรธของเขา กลายเปนจดเรมตนของมตรภาพ

กนระหวางเพอนบานกนกได

ขอเพยงแตอยาใหใครมาเปาห ใหเราคดโกรธเพอนบาน

ตอบกลบไปจนกลายเปนศตรอก เพราะเขาพระวหาร ไมวาใครจะ

ทำาแผนทใหใครเปนเจาของ เขาพระวหารกอยตรงนนเปนสมบต

ของโลก ทวนหนงกตองสลายไปตามธรรมชาต

อยาใหสมมตของความเปนเจาของนน มนกดจตของเรา

จนตองทะเลาะกนอกเลย

หมอนไม 169

แคเหนคำาวา ‘โกธะ’ เราทกคนตางรจกกนด ไมตองแปล

ภาษาไทยเปนภาษาไทยอกครงใชไหม เอ หรอวาจรงๆ แลวเรา

ตางไมรจกเจาความโกรธนเลย (ชกสงสยเองเหมอนกน)

เพราะถารจกเขา เราคงไม ‘ทกขเพราะความโกรธ’ หรอ

สงคลนความโกรธไปใหคนอนทกขตอ แลวสดทาย เราอาจจะตาย

หรอเขาอาจจะตายเพราะความโกรธกเปนได โดยไมรเลยวา เรา

ตางตายเพราะความโกรธ แตหลงคดไปวา คนนนคนน เปนคน

ทำาใหเราโกรธ แลวคนนน คนน เขาทำารายเรา จงตองทำารายเขา

ตอบ แลวในทสดกตายทงคเพราะความโกรธ

แตเจาความโกรธมนยงลอยนวลอย นงกนไอตมสบายใจ

อยางไมรอโหนอเหน แลวพอกนอมกไปชวนคนนนคนนทะเลาะ

กนตอ พอคนทะเลาะกน มนกแอบไปกนไอตมเฉย ไมรเรองดวย

อปกเลสท 3 โกธะ (ความโกรธ)

170 หมอนไม 171

นนไง เราเหนเจาตวความโกรธกนบางหรอยง ฉนเรมเหน

มนวบๆ แวมๆ อยตรงนนแหละ

มนอาจจะคลายเหบหมาทเกาะอยทไหนสกทบนตวเรา

แลวเรามองไมเหน แตมนทำาใหเราเจบเจบ อยางทฉนเคยเจอ

มากอน กวาจะสลดมนทงได กเสยดายนาด (อาว)

มาลองวจยเจาความโกรธนอกตำารากนดไหม วาเขากำาเนด

มาจากอะไร และทำาไมจงมอทธพลมากมายมหาศาลไดขนาดน

เพราะบอยครงเราเชอเชญเขามาเปนเพอนสนทโดยไมรตว

มาอยในครอบครว มาครอบครองพนทหวใจเราแทบทงหมด หรอ

บางทปลอยใหความโกรธกนอมอวนพ จนนำาหนกลนออกมาจากใจ

ทวมไปทงรางกายเลยใชไหม เผลอๆ ยงผลกไสความโกรธไปยง

คนใกลเคยงดวย คนใกลเคยงกสงตอไปเรอยๆ จนกระทง

ยอนกลบมาหาเราอกรอบ แลวกยงไมรหรอก วานนคอการ

สะทอนกลบของความโกรธทสงออกโดยตวเราเอง กลบไปโกรธ

คนทสงความโกรธเอง อยางทตงคำาถามในตอนแรก

แหม ถารจกเจาความโกรธน และสามารถจดการกบ

มนได เรากคงบรรลธรรมกนหมดแลวส ไมตองมกจกรรม

ไกลเกลย สนตวธ กระชบพนท ขอคนพนทหวใจอะไรเลย ใชเลย

ไมเถยง (พดเองตอบเองกได เพราะเปนบอย)

กำาเนดของเจาตวความโกรธนน ถาเราลองนงนงๆ กจะ

เหนวา มนอาจจะมาพรอมกบความไมไดดงใจของเราเอง ทคาด

หวงอะไรบางอยาง หรอหลายอยางจากคนอนแลวไมได เจาตว

ความโกรธมนจะกอหวอดขนมา แลวคอยๆ เดอดปดๆ ยงไมได

ดงใจมาก หรอหวงมากแลวกผดหวง ความโกรธกยงอวนขน

อวนขน จนในทสดมนกระเบดไปลงตรงไหนสกทหนง

ผลของมนยงกวาระเบดปรมาณอก เพราะไมเพยงแต

ทำาลายทรพยสน ทำาลายชวต แตมนยงสามารถทำาลายไปถงระดบ

จตวญญาณ ขามภพขามชาตเลยทเดยว

ฉนชกสงสยแลววา บางทเจาตวความโกรธนเอง ทชวย

ทำาใหโลกรอนมากขนอยางรวดเรว จนเราอาจจะไมมอากาศ

บรสทธหายใจกนในเรววนน

...เปนไปไดไหม

หมอนไม 173

‘อปนาหะ’ แปลเปนไทยวา ‘ความผกโกรธ’ ความผกโกรธ ตาง

กบความพยาบาทอยางไร?

ถายงไมเปดพจนานกรมตามความเคยชน เรามาฝกถาม

ความรสกแทๆ กนดไหมวา ‘ผกโกรธ’ มนคออะไร แลวทำาไมเรา

ตองไป ‘ผก’ มนดวย เพราะบอยครงทเดยวทเราอาจจะถกคนอน

‘ชกลากใหโกรธ’ แลวเรากเอาความโกรธนนมาผกไวในใจเรา

‘คนอน’ น อาจจะหมายถง คนททำาใหเราโกรธโดยตรง

หรอคนอนๆ มาบอกเลาความไมดของคนนนคนน ทำาใหเราโกรธ

ไปดวย รวมทงสอทกรปแบบทชวยกนลาง ‘สญญาแหงความ

ดงาม’ ในหวใจของเราไป แลวคอยๆ ตอกหมดแหงความ

เกลยดชงมาใหเรา จนเรารสกโกรธ และในทสด ความโกรธนนก

กลายเปนกอนๆ จกอยใจเรา เอาไมออกซะแลว

อปกเลสท 4 อปนาหะ (ความผกโกรธ)

174 หมอนไม 175

ทงๆ ทเราไมไดรสกอยากผกโกรธใครแมเพยงนอยนด แต

เพราะกระแสพลงงานของความโกรธนนมอยจรง (แตถาเราไมรบ

มนจะสลายตวไปเอง) แลวมนกสงผานมาทกทางจนทำาใหเรา

คอยๆ เขว เขวจากสญญาเดมๆ ทมอย

จากนนมนกตอกยำาเราเรอยๆ จนตกหลมพรางมนเขาให

กคลายๆ กบความรก ทเรา ‘คดวารก’ แตจรงๆ นะ คอ ‘หลง’

ลวนๆ กวาจะรตว ความหลงทซอนอยในภาษาสมมตวา ‘รก’

กกดกรอนจนเราตองคลาน และเดยงกนมานกตอนกแลว

เจาตวความผกโกรธ กเปนสภาวะคลายๆ กน คอ

1. มเสยงสญญาณบอกใหเราทำาสงทอยากจะใหโกรธกอน

2. เตมเชอไฟไปเรอยๆ ไมมใครเลาใหฟง ตวเรากเลาให

ตวเองฟง ฉายหนงซำาไปซำามาในจอจตอยนนแหละ แลวกผกไป

เรอยๆ

ถาไมรบแก ความผกโกรธจะแปลงรางกายเปนอาฆาต

พยาบาท และลงมอทำาอะไรบางอยางทขาดสตอยางรนแรงก

เปนได สดทาย ความผกโกรธกจะฆาตวเราเอง เศรานะ อยาให

เปนเชนนนเลย

เพราะฉะนน อยาปลอยใหความโกรธลอยนวล มาสลาย

ปมมน กอนทมนจะรวมตวกนเปนกอนกนดกวา

อนดบแรกคอ ถาใครจะทำาใหเราโกรธอยางไร แลวเรา

‘เหน’ ตวความโกรธกอน ไมเอามาเปนอารมณ ความโกรธกไม

สามารถเขามาเปนกาฝากอยใจเราได แตถามนมา หรอมนมาอย

นานแลว เพงรตววาอยากจะแกะปมมนออกไป แลวทำาไงด

งายนดเดยว พระพทธองคทรงมอบวทยายทธใหเราไว

ใชปราบอปกเลสทกตว กคอ

‘สตปฏฐาน4’ เหนกาย เหนเวทนา เหนจต และเหน

ธรรม เหนความโกรธวาเปนธรรมอยางหนง

โกรธขนมาแลวไมไดใหคณกบใครเลย กวางมนลงซะ

แตถายงมองไมเหน กกลบไปทหมวดแรกงายทสด คอให รกาย

ความผกโกรธเดอดปดๆ ขนมาเม อ ไร กลบมาร

การเคลอนไหวของกาย กลบมาขยบแขน ปดความคดโกรธ

ออกไป นกโกรธเมอไหร กลบมาขยบกาย หรอไมกดกายลมกได

‘กายลม’ กคอ ‘ลมหายใจ’ นเอง เมอโกรธขนมาคราใด

กหายใจเขาลกๆ หายใจออกยาวๆ จนใจสงบ ใจสบาย อยางท

‘พระอาจารยมตซโอะ คเวสโก’ สอน เมอเรากลบมารกาย

บอยๆ ปมทผกไวกจะคอยๆ คลายออก และหายไปในทสด

หมอนไม 177

เมอสะกดคำาทเรายงไมรความหมาย ‘มกขะ’ เรากสะกดไปอยาง

นนเอง แตเมอรความหมายวามนคอ ‘ความลบหลคณทาน’

กทำาใหฉนสะอกขนมาไมนอย เมอยอนกลบไปในดชวตเปนฉากๆ

ทผานมา

มไมนอยเลยทเราหลงลมบญคณของผ มพระคณไป

นอกจากนยงปดบงความดของผอน ลบหลความดของผอน เชน

เขาดกบเรามากๆ กยงวาเขาไมด เปนตน

เมอมาทบทวน ใชเวลานงๆ อยกบตวเอง กลบมาดจต

บอยๆ ซงอยใน ‘สตปฏฐาน’ หมวดทสาม คอ เมอกลบมาด

กระบวนการทำางานของจต เวลานกถงคนอนในทางไมด จตใจเปน

อยางไร มนไมสงบใชไหม มนแสสาย มนมพลงงานบางอยางท

ผลกดนใหเราพดไมดออกมาควบคกนไปดวย

อปกเลสท 5 มกขะ (ความลบหลคณทาน)

178 หมอนไม 179

ยงไปกวานน อาจจะทำาใหเรากระทำาอะไรทไมดออกไปอก

ถาเปนอยางนน กครบเลย เมอมอปกเลสมกขะบงการ มกรรม

เกดขน วบากยอมตดตามมาแนนอน

ผลกคอ ตวเรากจะเปนคนทไมนาคบหาไง ใครจะมาคบ

เลา ไมมใครดสกคนเลย ยกเวนตวเอง แบบนมนหนาวแน

เมอรดงนกรบเปลยนแปลงตวเองดกวา เพราะโลกใบน

ไมไดมแค ‘ฉน’ คนเดยวนะ

แตถามองอปกเลส ‘มกขะ’ ไปไกลขน จะเหนวาไมเพยง

เปนการลบหลบญคณของผมพระคณทงหลายทมองเหนเทานน

ผมพระคณ ไมใชเปนเพยงพอ แม ป ยา ตา ยาย ญาต

พนอง เพอนฝง มตรสหาย พรรคพวก หรอผมพระคณแกเรา

เทานน แตยงหมายถงแผนดนทเราเดนทกวน แผนดนทใหอาหาร

ทกชนด แมนำาทใหชวตแกเรา อากาศทหายใจ ดวงอาทตยทให

ความอบอน ใหแสงสวาง ใหพลงงานแกสรรพชวตดวย ทกๆ สงท

เราจบตองไมได ทมอบความเปนไทใหแกเรา นบแตเราไดมโอกาส

ลมตาดโลกใบน

แตวา เมอโตขน จากคลานเปนเดนสองขา จากพดไมได

จนพดได และในทสด กใชสมองทำางานมากกวาหวใจ ทำาใหเราไม

สามารถทจะสมผสผมพระคณเหลานไดอก มากไปกวานน

ยงทำารายเขามากกวาทคด

โครงการโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรในประเทศไทย

กำาลงเดนหนา โครงการตดถนนผานเขาใหญกยงไปตอ โรงงาน

อตสาหกรรมหนกทงหลายกยงผดขน แมวาจะมเสยงคดคาน

มากมายอยางไรกตาม

นคอสงทผไมรคณ ตางกำาลงทำารายผมพระคณโดยไมรตว

การทำารายผมพระคณกคอ การลบหลคณทานนนเอง และ

การลบหลคณทาน กจะเปนการกลบมาทำารายตวเราเองในทสด

ภาวะโลกรอนทเปนอย คอผลจากการทเราตางลบหล

พระคณของธรรมชาตอยางชดเจน การทเราเคยรกกน แลวกมา

ทะเลาะกน กเพราะวาเราตางลมความดของกนและกนไป

ตางลบหลคณความดของกนและกน

แลวยงไงละ หลายคนบอกวา ชวตกตองไปตอ เพราะ

ตางคนตางเกง โครงการกตองเดนหนา

ถายงงน เรากตองรบวบากแหงความแตกแยกในฐานะของ

คนอกตญญ ในวนน และในอนาคตขางหนา อยางหลกเลยงไมได

หมอนไม 181

‘ตเสมอ ยกตวเทยมทาน เอาตวขนตงขวางไว ไมยอมยกใหใคร

ดกวาตน’ คอความหมายของ ‘ปลาสะ’ ในพจนานกรม

พทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม โดย ‘พระพรหมคณาภรณ’

(ป.อ. ปยตโต) ไดอธบายไว

สำาหรบมนษยในยคทสทธสวนบคคลเปนใหญ อปกเลส

ขอน เราอาจไมคอยเทาทนกน วาแทจรงแลว สงทซอนอยในคำาวา

‘สทธสวนบคคล’ นน มนอาจจะเปนอปสรรคทสำาคญในการท

ทำาใหเราไมอาจกาวขามตวตนของเราไปสความไมมตวตนได

แลวอาจจะทำาใหเรามความเชอมนในตนเองจนเลยเถดไป

ถงความกาวราว ไปจนถงการกาวขามหวผหลกผใหญไปเลยกม

ซงเรากมกจะเหนจากเดกสมยนทเตมไปดวยอารมณรนแรงแลว

แสดงออกมาอยางไมเกรงใจใคร

อปกเลสท 6 ปลาสะ

182 หมอนไม 183

นนคอผลพวงหนงจากการศกษาทตความคำาวา ‘ใหเดก

เปนจดศนยกลาง’ ผดไปหรอเปลา

ไมกตามกนตะวนตกจนขาดสมมาคารวะไป จนในทสด

เดกกเตบโตมาโดยไมมไมเรยวกำากบ มแตความอสระทไรทศทาง

และสดทายบางคนก ‘ตกหลมพลางอารมณ’ จนทำารายตนเอง

ถงแกชวตกม

การทำารายตนเองถงแกชวตนน แทจรงแลวกคอการ

หลงตนประการหนง ทคดวา ตวเองเปนเอกเทศ ไมขนอยกบใคร

ฉนมชวตเปนของฉนเอง คนอนไมเกยว เพราะฉะนน ถาฉน

ผดหวง ฉนยอมรบไมได ฉนกเลยยอมตายไปกบตวตนของฉน

ดกวา

แตขอโทษ ตายแตกายนะ จตนะไมตายดวย อาจยง

ทรมานมากขนไปอกตอนเปนสมภเวส ไมมรางอาศย จะกลบคน

มาขอโทษใครๆ กลำาบาก อยากระนนเลย มาเรยนรกนหนอยวา

ตวตนของเรานน แทจรงแลวเปนสวนประกอบจากธาตดน นำา ลม

ไฟ อากาศธาต และจตวญญาณทพอแมบรรพบรษ และกรรม

อนเปนเผาพนธนนมอบใหมา

ดงนน การทำารายตวเองกคอการทำารายพอและแม ทำาราย

บรรพบรษ และทำารายทกๆ สรรพชวตทเกอกลเรา เปนการดถก

พอแมพนอง และบรรพบรษของเราอยางยง

การทเรารจก ‘ปลาสะ’ อปกเลสตวน จะทำาใหเราเหนวา

ไมมความสำาคญอะไรเลยทเราจะตองเอาตวเองไปตเสมอกบใคร

ไมมความจำาเปนเลยทจะตองไปยกตวเทยมทาน และไมจำาเปนเลย

ทจะตองเอาตวเองไปขวางการเจรญเตบโตของคนอน เพราะจะ

ทำาใหตวเราทกขเปลาๆ โดยไมจำาเปน

วธการฝกละกเลสตวน กคอ

‘พรหมวหาร 4’ ขอท 3 ‘มทตา’

พลอยยนดเมอผอนไดด คอเมอผอนไดรบความสำาเรจ

มความสขความเจรญกาวหนา กพลอยชนชมยนดในสงทเขาไดรบ

มากไปกวานน แมวาแฟนเราอาจจะถกคนอนแยงเอาไป

กยกประเคนใหไปเลย อยาไปตามทวง ‘ตวทกข’ กลบคนมา

และไมตองเสยใจวา ตวเองไมด เขาจงไป มนไมเกยว ทำาใจใหได

มนอาจจะเปนของๆ เขามากอนกได พรอมทงอวยพรใหไปดวยวา

ขอใหตลอดรอดฝงนะ

ไมใชการประชดประชน แตถาทำาใหไดจากใจจรง กจะ

เปนการปลดเปลองกรรม และวบากทจะตกมาแกเราใหหมดไป

หมอนไม 185

แทบจะไมมใครรวา ‘อจฉา’ กบ ‘อสสา’ นน คนละความหมาย

กน ‘สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสง

ฆปรณายก’ วดบวรนเวศวหาร อธบายไววา ถาจะเรยกใหถกดวย

ภาษาบาล กจะตองเรยกวา ‘อสสา’ หรอไมเชนนนกเรยกวา

‘รษยา’

สวนคำาวา ‘อจฉา’ แปลวา ‘ความปรารถนา’ เชนวา เมอ

เหนเขาไดดมสข กเกดปรารถนาอยากจะไดดมสขเชนนนๆ ดวย

ความหมายของอจฉาอกคำากคอ ‘โสมนส’ ความยนดพอใจ

ซงภาษาธรรมะเรยกวา อาศยเรอน อนหมายความวา อาศย

กามคณ อนมลกษณะททำาใหตองการอยากจะไดดวย อยากจะ

ไดอก จงเกดความอจฉาขน และเมอไมไดอยางนน รษยา กจะ

ตามมากำากบ!

อปกเลสท 7 อสสา (ความรษยา)

186 หมอนไม 187

โอ ลกซงมากเลย เมอไดรจกกบอปนสยของอปกเลสตวน

จรงๆ จตใจกเรมเกดความเมตตาบรรดาตวอจฉาขนมาอยางไมม

ประมาณ (อารมณนางเอกขน) กเลยคดวา ไมมสงใด ของใคร

หรอตวใครๆ ทนาอสสาเลย เพราะเมอมองทะลในสงทเขาม

เขาเปน เขาอย เขาครอบครอง เราจะเหนความทกข ทซอนอยใน

การครอบครองลกๆ ดวย

เพราะอะไร เพราะวาเมอเขาม เขาเปน เขาครอบครอง

เขายอมกลววามนจะสญเสยไป แลวเราจะไปอสสา ในสงทเขา

กลววามนจะสญเสยไปทำาไม กในเมอทกสงทม ท เปน ท

ครอบครองมนจะตองสญเสย หรอเสอมสลายไปทกๆ ขณะอยแลว

รวมทงเจาตวอสสานมนกมอายขยของมน ถาเราไมเตม

อาหาร คอเชอไฟใหตารอนผะผาวเขาไปเรอยๆ หมนชโลมดวย

นำาฝนใหเขาเยนจตเยนใจในชวงเขาพรรษาเยอะๆ

ไมกพาตวอสสาไปอบรมธรรมะ เขาคอรสวปสสนากรรม-

ฐานบาง เชอไดวาเจาตวอสสาจะตองออนกำาลงลงเปนแน ถาได

กนขาววดอรอยๆ มแตคนยมแยมแจมใสในวด เพราะใครๆ กชอบ

ความเยนใจเยนกาย ไมเวนแมแตอปกเลส 16 ตวน มนกอยาก

บรรลธรรมเหมอนกน

เมอจตเรานงๆ ไมแสสาย มสตรจกหนาตา อปนสยใจคอ

ของอปกเลสตวนอยางชดเจน เราจะรวา แทจรงรากของอสสาก

คอความกลวนเอง และสงทเราตองสลดมนกคอ ความกลว

นแหละ

เมอสลดความกลว ตวอสสากจะกระเดนไปดวย เพราะ

ความกลว มนคอ มารตวเซยนทเปนปญหา กอนทพระพทธเจา

จะเรยงลำาดบอปกเลส 16 มาใหเราศกษากนซะอก

เพราะความกลวนเอง ทใหเราตองสะสม เพมพน และ

ทำาใหกลายเปนคนทนาอสสา แตถาเราไมมปญญาทางโลกพอ เรา

กจะกลายเปนผอสสาคนอนตลอดไป

มศลปนเดยวไมโครโฟนทานหนงบอกวา “เราไมจำาเปน

ตองอสสาใคร แตเราควรทำาตวเองใหเปนทอสสา” นเปนการ

ลบปมของตวขอสสา ใชหรอไม?

จรงๆ แลวมนกไมตางกนเลยระหวางผถกอสสา กบผ

อสสา เพราะทงสองตวตางเปนกระจกสองซงกนและกน ระหวาง

ตวอสสา กบผถกอสสา

ไมมอะไรนาเอานาเปนทงค!

หมอนไม 189

ไมมสตวชนดใดบนโลกทสะสมสงของไดมากเทากบ ‘มนษย’

สตวสองเทาทมมอเพยงสองมอ แตสามารถหยบฉวยสงของ

จากธรรมชาตนไปเปนของตว อยางไมละอายและเกรงกลวตอบาป

นอยมากทมนษยเราจะอยอยางพอเพยงตามทปากวา และ

โฆษณาทชวยกนรณรงค ไมวาจะเปนการคาขายสตวชนดตางๆ

เพอนำามาเปนอาหาร แลวยงมการขดสนแรในดน ขดนำามนกลาง

ทะเล ขดกาซธรรมชาต ขดสารพดขด

กดวยขออางของมนสมองทถกกเลสบงการนนแหละ

หลอกใหสองมอหยบฉวยไมรจกพอ เพยงเพอทจะสะสมพลงงานไว

ขายและใชใหนานๆ

โดยลมไปวา ยงสบ ยงฆา ยงกน ยงสะสม โลกกจะเอยง

ขาง หรอไมสมดลนนเอง

อปกเลสท 8 มจฉรยะ (ความตระหน)

190 หมอนไม 191

เชนเดยวกบทอระบายนำา ถามขยะอดตน นำากทวม แลวก

จะกลบมาทวมตวเราอยางแนนอน แตทงๆ ทร เรากยงไม

ตระหนกทจะลดการใช การบรโภค และการสะสมลง เพราะอะไร

ลกๆ กคอ ความกลวอกนนเอง ททำาให ‘มจฉรยะ’ หรอความ

ตระหน เปนอปกเลสคอยเสยมเราอยได

คนยงรวย ยงตระหน อนน เปนความจรงสวนหนง เพราะ

ถาไมตระหน กจะไมมวนรวย เนองจากคนไมรวยสวนใหญ เขาให

เปน เขาใหระหวางทาง เขาไมตองรอวาใหรวยกอนจงให

เพราะนอยมาก ทรอใหรวยแลว ผลสดทายกยงใหไมเปนอยด

เพราะอะไร เพราะความกลวมนจอคอหอยอย ความกลวมนคอย

จะบอกวา ยงไมพอ ยงไมพอ อกนดนา อกนด และในทสด

คนรวยหลายคนกตายไป โดยไมไดใชเงนทตวเองหามา

ยงไปกวานน ถาตอนตายจตคดถงเงน อาลยอาวรณ

สมบต จตกอาจจะกลายเปนพลงงานทวนเวยนอยแถวๆ นน

แตถายงไมตาย กลองสงเกตจตใจตวเองดกได วาวนๆ เราคดถง

อะไร ถาคดวาหวงอยางนน อยากไดอยางนเพมอก ไมเคยพอ

สละออกกไมเปน ไมกพยายามทำาอะไรโดยการลงทนนอยทสด

เพอจะไดผลประโยชนมากทสด กระวงใหด

ขางบนคอ ‘ธรรมวจยนอกตำารา’ วาดวยคำาวา ตระหน

มาดความหมายกนชดๆ อกท

พระอรรถกถาจารย กลาวไวใน อรรถกถา ทฆนกาย

ปาฏกวรรค สงคตสตร ตอนหนงวา มจฉรยะ คอกเลสภายใน

เปนเหตใหคนใจแคบ เหนแกตว ขาดความกรณา

มจฉรยะ ม 5 ประการ คอ

1. ตระหนทอย คอ หวงแหนทจำาพรรษา ไมตองการให

คนพวกอนเขามาปะปนอยดวย

2. ตระหนตระกล คอ หวงแหนตระกลของตน หวงแหน

สงฆะของตน หรอตระกลทตนสนทสนมคนเคย ไมตองการให

ผอนเขามาเกยวของ

3. ตระหนลาภ คอ หวงแหนลาภผลทรพยสงของทไดมา

ไมอยากแบงใหคนอน

4. ตระหนวรรณะ คอ หวงแหนความด ไมอยากใหคน

อนมเทยมตน หรอไดดเทาตน

5. ตระหนในปรยตธรรม คอ หวงแหนวชาความร

ไมอยากใหคนอนรจากตน หรอรเทาตน

พระพทธองค และพระเถระทงหลาย ทานจะใหภกษละ

ความตระหนเสย ไมเชนนนการปฏบตเพอไปสการหลดพน

จากความทกขนน จะเปนไปไมไดเลย

หมอนไม 193

คำาน เราตางรจกกนด ไมเวนวาจะเปนผหญง ผชาย ครงหญง

ครงชาย ครงชายครงหญง คนด คนไมด ตางมอปกเลสทชอ

‘มายา’ หรอ ‘มารยา’ แอบแฝงอยไมมากกนอย

อาจจะมเสยงแยงมาวา ไมจรงหรอก ไมไดมกนทกคน

ผหญงนะมมากกวาผชาย ดในละครนำาเนาส ผานมากสบป กยงม

ตวอจฉาตบตนางเอกอยเลย

อมม กตองกลบไปถามนะวาใครเขยนบทใหผหญงราย

อยางน แลวใครละกำากบผหญงใหออกมาดนาสมเพชเชนนน

ใครกนเลาทเปนแบบอยางใหเธอๆ ตองแสดงบทอนนาทเรศทรง

อยางนนออกมา

ทงนางเอกและตวอจฉา ลวนนาสงสารเชนเดยวกบคนทำา

และคนดเขาตบตกนอยไดทกวน กนาสงสารไมแพกน

อปกเลสท 9 มายา (มารยา)

194 หมอนไม 195

ยงคำาวา ‘สทธมนษยชน’ ทนำาเขาจากตะวนตกกำาลง

มาแรง หญง-ชาย มความเทาเทยมกนในการทำางานมากขน ผลก

คอ เจาตว ‘มายา’ นกยายฝงไปสงผชายมากขนตามไปดวย

(บางทผชายเองอาจจะไมรตว เพราะฟอรมเยอะ)

แต! คณผชายลองสงเกตดดๆ จะเหนวา บางทกมอจฉา

รษยา ผหญงทเขาทำางานไดดกวาตวไมนอย ผลของการอจฉา

รษยา กทำาใหตว ‘มายา’ ทำางานมากขน เมตตากบลกผหญงท

ไมมผลประโยชนดวยนอยลง และเมตตากบผหญงทตวเองอยาก

จะไดอะไรจากเธอมากขน

เขาจงเรยกโลกนวา ‘โลกมายา’ ไงละ ไมวาจะในจอ

นอกจอ ในบาน นอกบาน ในมหาวทยาลย ในททำางาน มนษยเรา

ลวนถกมายาบดบงดวงตากนทงนน

คำาจำากดความของอปกเลสตวน ทมคนพยายามนยามไว

มากมาย เชน เสแสรงแกลงทำา ความเปนคนลวงโลก ไมจรงใจ

ฯลฯ จงยงคงเปนเพยงมายาในระดบจตวทยาเทานน ยงไมลก

เขาไปถงระดบหวหนาของมนคอ ‘จตสงขาร’ หรอความคด

ปรงแตงนเอง ทเปนตวใหอาหาร ‘มายา’ จนมนใหญขนๆ

จนครอบใจเราไวเหนยวแนน

ทางลดทจะกะเทาะเปลอกมายานออกมาดตวเอง กคอ

‘สต’ ตวเดยว

สต จะทำาใหเรามองดตวเราเองอยางทมนเปนจรงๆ

สงเกตงายๆ กคอ ถามสต เราจะรวา เวลาพด ใจเราพดอกอยาง

หรอเปลา เวลาเราชมเขา ใจเราชมเขาจรงๆ หรอไม

เมอลองสงเกตไปเรอยๆ กจะเหนเองวามเหมอนกนนะ

ทไมอยากชมหรอก แตกตองชมตามมารยาท มเหมอนกนนะ

อยากไปมากเลย แตกตองบอกวาไมอยากไป กลวเสยฟอรม

มเหมอนกนนะ รกจรงๆ แตกบอกวา ไมรก และมเหมอนกนนะ

ทเกลยดมาก แตกแกลงบอกวาชอบใหตายใจ

นคอความวปรตทางจตอกอยางหนง ถาตามมนไมทน

มนจะหลอกเราไปเรอยๆ จนตายไปกบมนกม แลวเรากไมได

เรยนรวา ‘มายา ไมใชของจรง’ มนเปนเพยง สนมหรอกาฝาก

ทมาเกาะตดอยทจตเราเทานนเอง

พระพทธเจาทานอปมาอปกเลสเหลานไวดงผาทเปอน

สยอมอยางไร ผากสหมน ไมไดสใหมสกท และนคออกตวหนง

ทขวางกนไมใหเราดวงตาเหนธรรมได

หมอนไม 197

‘สาเถยยะ’ นอกจากอยใน อปกเลส 16 แลว ยงมอยใน

‘ปรสมละ’ หรอสนมของลกผชาย 1 ใน 9 ประการดวย

แลวใน ‘พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม’

โดย ‘พระพรหมคณาภรณ’ (ป.อ.ปยตโต) อธบายความหมาย

ของคำานไววา ความโออวดหลอกเขา, หลอกดวยคำาโออวด

ดงปรากฏอยในพระอภธรรมปฎก วภงค เลม 2 ภาค 2

หนา 836 ตอนหนงวา

สาเถยยะ หมายถง...

ความโออวด คออยางน บคคลบางคนในโลกนเปนผ

โออวด เปนผโออวดมาก การโออวด สภาพทโออวด ความโออวด

ความกระดาง สภาพทกระดาง การพดเปนเหลยมเปนค สภาพท

พดเปนเหลยมเปนคของบคคลนน

อปกเลสท 10 สาเถยยะ (ความโออวด)

198 หมอนไม 199

สวนในหนงสอนกธรรมชนตร อธบายไววา สาเถยยะ คอ

ความมกอวด เปนคนขโม โออวดสรรพคณของตนเอง วาด

อยางนนอยางน เพอใหผอนชนชมยกยองตนวาเปนคนเกง คนด

พดงายๆ กคอ เปนคนอวดด

จรงๆ แลว ความโออวดน ม ใชสนมของลกผชาย

อยางเดยว ลกผหญงกมขสนมนไมนอยเหมอนกน แลวเดยวนไม

โออวดแตวาจา อวดเนอหนงมงสากนอยางไมอายใคร แถมยง

ถายคลปไวโออวดกนตออก กลองคดดละกนวา เมอสนมกลาย

เปนสงธรรมดา อะไรจะเกดขน

ยงโลกของมลตมเดยไดเปดพนทใหแตละคนไดโออวดกน

ทกวนาท กเลยทำาใหการโออวดกลายเปนเรองจำาเปนไปกม ถาวน

ไหนไมไดเอาอะไรมาอวด มาโม จะรสกอยไมเปนสข วงการคน

โฆษณาจงคกคก งานสอสารมวลชนจงทำาทาจะกลายเปนงาน

ประชาสมพนธเขาไปทกท เฟชบค ทวตเตอร จงลนไปดวยผคนท

ตองการจะโชว และโออวดตวตน ความสามารถ และการขาย ไม

ทางใดกทางหนง

ในปจจบนเราจงเหนเดกกาวราวมากขน เพราะพอแม

สนบสนนการโออวดกนตงแตเลก ถาไมไดดงใจกโวยวาย บางคน

ทำาใหลกตวเองฟตงแตอยในครรภ โดยการไปถายภาพโชวพง

พอลกเกดมากถายเขาไปโชวในทวตงแตยงไมลมตา เดยวนจงไม

คอยพบเดกขอาย สวนใหญ มแตเดกทอายไมเปน เราจงเหนใน

ทวกวารอยชอง มแตรายการ ‘นรกสงมา’ หนงตางๆ กแขงกน

โชวความรนแรง เกมตางๆ กมงการโชวฆากน สวนรายการ

ธรรมะดๆ เวลาดทสดคอ ตส ไมกหาทม หรอเทยงคน มนเปน

ยคทผหาซาตานครองเมองจรงๆ

แมวาจะอยในยคทเฉยดนรกไปมาอยางไรกตาม ยงม

ทางรอด ถารสกอดอด เวลาไมไดโออวด หรอถกคนอนมาโออวด

ขมทบ ครบาอาจารยทานใหกลบมา ‘เจรญสต’ หนมาหายใจเขา

ลกๆ หายใจออกยาวๆ สกพกใหใจสงบ ใจสบาย เมอใจสงบ

จะเหนอาการของจตทกำาลงหลอกใหเราโงอกแลว

อยาไปแขงขนกบคนขโมโออวด หรอพยายามเปนคนขโม

โออวดใหมากกวาคนอนเลย เสยเวลา เพราะจะทำาใหสนมมนเกาะ

ในจตมากยงขน จนมนกลายเปนตวเราเอง แลวตวตนเราจะ

หนกขน ใหญขน เพราะสนมมนเกาะ และตองมาขดขสนมโชว

อยรำาไป ชางไรสาระจรงๆ

หมอนไม 201

มนษยสวนใหญหวดอ จงยากทจะเขาถงกระแสแหงความ

เปนจรง? แตมนษยสวนใหญกคดวา ตวเองรจรง ทงๆ สงทรนน

อาจจะเปนสงทตวรกจรง (ตามความคดความเชอของตน) แตอาจ

จะไมใชความจรงสากล (ปรมตถธรรม) กได

การทะเลาะกนตามความเชอของตวเอง จงเปนปญหาท

แกไมตก และทำาใหเกดสงครามมาแลวนบครงไมถวน

กนนแหละ แตกใชวา คนหวออน จะเขาถงกระแสแหง

ความเปนจรงไดเรวกวากหาไม ทงหวออน และหวดอ จรงๆ แลว

เหมอนเปนเหรยญเดยวกน เพยงแตอยคนละดานเทานน

คนหวดอสวนใหญ จงกลายเปนคนหวออนอยางมาก เมอ

เจออะไรทสามารถทำาใหคนๆ นนสยบได เชน เงน ผลประโยชน

ทางกาย วาจา และใจ ทเปนตวดดใหคนๆ นนเขาไปเปนสาวก

อปกเลสท 11 ถมภะ (ความหวดอ)

202 หมอนไม 203

เมอเขาไปอยในหลมดำาดวยกนแลว จงสามารถพลกคำาพด

ทตนเคยมอดมการณ หรอมความเชอเดมไปไดอยางชนดหนามอ

เปนหลงเทากได ลทธคลงครบาอาจารย คลงส คลงฮโร จงผด

เปนดอกเหด เพราะมศษยทเคยหวดอ มาศโรราบ

ลาสด ฉนเองกเพงเจอกบคนทยดตดในความเชอของตน

และยดตดความเชอในสทตนศรทธา มายนดาคนอนอยาง

นาสงสาร โดยไมไดดตวเองเลยวา สงทตวเองดาคนอนวาไมด

ไมถกตางๆ นานานน แทจรงแลวผดากเปนอยางทดาคนอน

ทงหมด (แตไมรตวเพราะหวดอ) และไมยอมรบความเปนจรง

(ตองระวงไว ตวเราเองกอาจเปนเชนเขาไดเสมอ ถาขาดสตและ

ปญญาในตอนนน)

นจงเปนทมาของอปกเลสตวน ‘ถมภะ’ หรอ ‘ความหว

ดอ’ ทไมอาจนำาพาผทตดอยกบมนกาวขามอตตา ตวตน ไปสการ

บรรลธรรมได

มผรในเวบไซตด ธรรมจกร www.dhammajak.net

ชวยแปลความหมายของ ‘ถมภะ’ ไวมากมาย อาท ความหวดอ

หรอความดออยางรนแรง เปนความไมมเหตผลอยางยง จะเชอ

หรอไมเชอสงใด กเปนไปตามความตองการจะเชอ หรอจะไมเชอ

เทานน ไมฟงเหตผลใดๆ ไมคำานงถงเหตผลเลย ไมใชปญญาคด

หรอไมมปญญาพอจะคด จงเปนความโง ความมดแหงปญญา

การแกโรคหวดอ พระทานวา ตองใชปญญา ใชเหตผลให

ถกตองเพยงพอ กเปรยบดงมแสงสวางเพยงพอ ตรงกนขามกบ

ใชเหตผล ใชปญญาไมเพยงพอ กเปรยบดงมแสงสวางไมเพยงพอ

มความมดมาก ซงจะมดหรอสวางนน กขนอยกบความคด

ปรงแตง หรอ ‘จตสงขาร’ หนงในขนธ 5 (กาย เวทนา สญญา

สงขาร และวญญาณ) วาเราคดปรงแตงไปในทางทถกตอง หรอไม

ถกตอง เปนกศล หรอไมเปนกศล

ถาเปนความคดปรงแตงอยางแรก คอ ถกตอง เปนกศล

กจะทำาใหเราไมยดตดกบมน สามารถสลดมนใหหลดไปจากใจ

เราได

เพยงแค ‘มปญญา’ มองเหนวา สงทเชอนนเปนเพยงการ

ปรงแตงของจตเทานน หาใชความจรงแทไม

ถาเหนตรงน ปญญากเกด จตกสวางไสว ประภสสร

หมอนไม 205

ความแขงด ไมยอมลดละ มงแตเอาชนะกน นคอ อปกเลส ท

มชอเรยกวา ‘สารมภะ’

ขณะทสารมภะ คออปสรรคทขวางกนไมให เราเขา

สกระแสแหงธรรม แตทางโลก สารมภะ กลบกลายเปนสงท

ทนนยมใชมนเปนเครองมอใหประสบความสำาเรจ เปนทหนง

ใหทะลเปา และตองเปนเบอรหนงตลอดกาล นคอความทกข

อนใหญหลวงทมนษยเชอเชญใหกเลสตวนเขามาอยในหวใจเอง

อยางไมมใครชวยได นอกจาก...

ในหนงสอ ‘แสงสองใจ’ พระนพนธในสมเดจพระญาณ

สงวรฯ ตอนหนง ทานกลาวถง ความแขงดไววา ความแขงด

เกดจากความคดปรงแตงทไมด ใหความรอนแกตนเองกอน

ซงเปนเรองของใจ ตอไปกจะเปนเรองของกายและวาจา เมอ

อปกเลสท 12 สารมภะ (ความแขงด)

206 หมอนไม 207

ตองการแขงดกบผใดกจะตองพดตองทำา เพอใหบรรลถงความ

มงหมาย อนจะเปนการพดการทำาทไมเลอกความควรไมควร

หรอความถกความผด เพราะมความตองการแขงดเทานนเปนเหต

ผลกดน ไมมเหตผลอน

ทานกลาวตอมาวา “ความแขงด ไมใชความด!”

อะไรเลาทจะทำาใหเรารเทาทนกเลสตวน สต จะมาทนไหม

ถามาไมทน กจะเกดอาการนคอ เวลาทรสกวาคนอนทำาดแซงหนา

แลว ไมไดละ เราตองรบทำาดแซงขนไปกอน ใครจะมาเปนคนด

ทหนงแทนเราไมได

และแลว เมอเราไปอยหนาสด เปนทชนชมของใครหลายๆ

คน เรากลอยขนมาอยางไมรตว ฟฟอง เหมอนในหนงโฆษณา

สวยงามเปนนางฟาอยกลางเมฆ ยมอยคนเดยว ไมมสวสกเมด

ไมมรวรอยบนใบหนา เนยนอยางผดธรรมชาต

แตวา ฝนยงไมทนจบ เรากตกลงมา จากนางฟากลายเปน

มาร เมอมองเหนวาเบอรหนงทไดรบมานน เปนเพยงเบลอๆ

เทานน หาใชหนงเดยวทแทจรงไม เพราะ ‘เหนอฟายงมอวกาศ’

นนเปนความจรง

สมเดจพระญาณสงวรฯ ทานนพนธใหเราเหนภาพวา ถา

ยงคดแขงดกบผมระดบแตกตางจากตนมากเพยงไร ความเรารอน

กจะรนแรงมากมายเพยงนน ผลกดนใหพดชว ทำาชว วางแผนชว

เพอดำาเนนไปสความสำาเรจของตน อนผลทไดจากการแขงดนน

แมเจาตวผคดแขงดจะถอวาเปนผลด แตความจรงมใช

ความแขงด จงมใชความดอยางทครบาอาจารยทาน

เตอนไว เพราะมนทำาดวยกเลสทซบซอนซอนเงอนอยภายใน อาท

ทำาไปเพราะตองการความรก ทำาไปเพราะกลวการสญเสยตวตน

กลวการไมไดรบเกยรตอยางทเคยไดรบ กลวหวโขนยหอ ‘คนด

ทหนง’ จะหลดไป

การรกษาตำาแหนงแชมปแขงด เพราะ ‘ตดด’ จงเปนทกข

ของแท มนไมใชความดทแทจรง แตเปนการแขงด ยำาอกครง

ลกๆ ถาเรายงยดตดการแขงดอย ไมมองดมนเหมอน

อาคนตกะจากแดนไกล และมนตองไปตอของมน กลบชวนมนมา

อยกบเรา ตวเรากจะทกขซำาซาก แลวเราจะกลายเปนคนนาเบอ

ตอนแก (เปนอยางไรตอนแกจะรเอง)