หน่วยที่ 10 มาตรฐานอาหารในประเทศเพื่อการควบคุมคุณภาพ และ ...humaneco.stou.ac.th/UploadedFile/71414-10.pdf1.2

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ


สธ

มสธ มสธ

หนวยท 10

มาตรฐานอาหารในประเทศเพอการควบคมคณภาพ

และการประกนคณภาพ

รองศาสตราจารยศศมน ปรดา

ชอ รองศาสตราจารยศศมนปรดาวฒ วท.บ.,วท.ม.(เทคโนโลยทางอาหาร)จฬาลงกรณมหาวทยาลยต�าแหนง รองศาสตราจารยระดบ9สาขาวชามนษยนเวศศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชหนวยทเขยน หนวยท10

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

10-2 การควบคมคณภาพและการประกนคณภาพอาหาร

แผนการสอนประจ�าหนวย

ชดวชา การควบคมคณภาพและการประกนคณภาพอาหาร

หนวยท 10 มาตรฐานอาหารในประเทศเพอการควบคมคณภาพและการประกนคณภาพ

ตอนท 10.1 มาตรฐานอาหารของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา10.2มาตรฐานอาหารของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม10.3มาตรฐานอาหารของส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

แนวคด1. มาตรฐานอาหารภายใตพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522โดยส�านกงานคณะกรรมการอาหาร

และยา ก�าหนดขนเพอก�ากบดแลความปลอดภยของอาหารทผลตในประเทศรวมทงอาหารทน�าเขาจากตางประเทศมาตรฐานแบงเปน4ดานไดแก1)มาตรฐานการจดการสถานทผลตอาหารและสขลกษณะการผลต 2) มาตรฐานผลตภณฑอาหาร 3) มาตรฐานภาชนะบรรจอาหาร4)มาตรฐานการเกบตวอยางและการตรวจวเคราะห

2. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(มอก.)ภายใตพระราชบญญตมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมพ.ศ.2511โดยส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมก�าหนดขนเพอสงเสรมและยกระดบคณภาพมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมซงรวมถงผลตภณฑอาหารมอก.แบงเปน2กลมไดแก1)มาตรฐานบงคบเปนมาตรฐานทมพระราชกฤษฎกาก�าหนดใหผลตภณฑนนตองเปนไปตามมาตรฐาน 2) มาตรฐานทวไป เปนมาตรฐานภาคสมครใจ สวนมาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช.) เปนมาตรฐานภาคสมครใจ ใชเพอการพฒนาคณภาพผลตภณฑชมชนและเปนการสงเสรมดานการตลาดผลตภณฑชมชนทมการผลตทวประเทศ

3. มาตรฐานสนคาเกษตรภายใตพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตรพ.ศ.2551โดยส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตก�าหนดขนเพอสงเสรมสนคาเกษตรใหไดคณภาพสอดคลองกบมาตรฐานสากล สามารถแขงขนในตลาดโลกได มาตรฐานสนคาเกษตร ม 2ระดบ ไดแก มาตรฐานบงคบ และมาตรฐานทวไปนอกจากนมาตรฐานสนคาเกษตรแบงไดเปน3ประเภทไดแกมาตรฐานสนคามาตรฐานระบบและมาตรฐานขอก�าหนดทวไป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

10-3มาตรฐานอาหารในประเทศเพอการควบคมคณภาพและการประกนคณภาพ

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท10จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายมาตรฐานอาหารของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาได2. อธบายมาตรฐานอาหารของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมได3. อธบายมาตรฐานอาหารของส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตได

กจกรรมระหวางเรยน1. ท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท102. ศกษาเอกสารการสอนตอนท10.1-10.33. ปฏบตกจกรรมตามทไดรบมอบหมายในเอกสารการสอนแตละตอน4. ศกษาสอเสรมประจ�าชดวชา5. ท�ากจกรรมประจ�าชดวชา(ถาม)6. ท�าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท10

สอการสอน1. เอกสารการสอน2. แบบฝกปฏบต3. สอเสรมประจ�าชดวชา4. แบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน

การประเมนผล1. ประเมนผลจากแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยน2. ประเมนผลจากกจกรรมและแนวตอบทายเรอง3. ประเมนผลจากการสอบไลประจ�าภาคการศกษา

เมออานแผนการสอนแลว ขอใหท�าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยน

หนวยท 10 ในแบบฝกปฏบต แลวจงศกษาเอกสารการสอนตอไป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


บทน�า

“มาตรฐาน (standard)” มความส�าคญอยางยงในทกวงการรวมทงภาคการผลตและการบรการอาหารมาตรฐานหมายถงเอกสารทจดท�าขนจากการเหนพองตองกนและไดรบความเหนชอบจากองคกรทไดรบการยอมรบโดยทวไป เอกสารดงกลาววางกฎระเบยบและแนวทางปฏบตหรอลกษณะเฉพาะของกจกรรมหรอผลทเกดขนของกจกรรมนนๆ เพอใหเปนหลกเกณฑใชกนโดยทวไปจนเปนปกตวสย โดย มงใหบรรลถงความส�าเรจสงสดตามขอก�าหนดทวางไวนอกจากนมาตรฐานควรตงอยบนผลทแนนอนทางวทยาศาสตรเทคโนโลยและประสบการณโดยมงการสงเสรมใหเกดผลประโยชนสงสดแกชมชน

มาตรฐานมหลายระดบทงนพจารณาจากการก�าหนดขนและการน�าไปใช กลาวคอมตงแตระดบองคกรระดบประเทศระดบภมภาคและระดบนานาชาตดงน

1. มาตรฐานระดบองคกร (Company standards)เปนมาตรฐานทก�าหนดขนจากการก�าหนดโดยองคกรซงอาจจะเปนภาครฐหรอภาคเอกชนเพอใชเปนแนวทางในการด�าเนนงานในลกษณะตางๆเชน

1.1 มาตรฐานการปฏบตงานทองคกรก�าหนดขนเพอใชเปนแนวปฏบตของพนกงานในองคกรตลอดจนใชประเมนความสามารถในการปฏบตงานของผทดลองงาน

1.2 มาตรฐานการจดการการผลตของอตสาหกรรมอาหารทองคกรก�าหนดขนใชเอง ทงนอาจใชขอก�าหนดของมาตรฐานสากลมาเปนแนวทางในการจดท�ามาตรฐานขององคกรนอกจากนยงหมายถงมาตรฐานทองคกรจดท�าขนเพอใชในการควบคมคณภาพการจางผลตดย

2. มาตรฐานระดบสมาคม (Association standards)เปนมาตรฐานทก�าหนดขนโดยกลมบรษทหรอโดยกลมบคคลทอยในวงการคาเดยวกนหรอเกดจากขอก�าหนดของบรษทหรอโรงงานทมกจกรรมของอตสาหกรรมเปนอยางเดยวกนหรอมการผลตสนคาชนดเดยวกนเชนสมาคมผผลตอาหารส�าเรจรป(ThaiFoodProcessors’Association)ซงประกอบไปดวยกลมอตสาหกรรมอาหาร 6ประเภท ไดแก ทนาสนคาประมงสบปะรดขาวโพดหวานผกและผลไมสวนผสมในอาหาร(ingredients)และอาหารพรอมรบประทาน

3. มาตรฐานระดบประเทศ (National standards)เปนมาตรฐานทเกดขนจากการประชมหารอเพอหาขอตกลงรวมกนของผเกยวของหลายฝายในระดบชาตโดยมหนวยงานระดบชาตเปนศนยกลางซงอาจเปนของภาครฐหรอภาคเอกชนเชนมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(มอก.)ก�าหนดขนโดยผทรงคณวฒทเปนนกวชาการผประกอบการผบรหารของหนวยงานภาครฐและในระดบสมาคมทเกยวของกบอตสาหกรรมประเภทนนๆ โดยส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเปนศนยกลางการจดประชมเพอจดท�ามาตรฐาน

4. มาตรฐานระดบภมภาค (Regional standards)เปนมาตรฐานทเกดขนจากการประชมหารอระหวางประเทศในภมภาคเดยวกนแลวก�าหนดขอก�าหนดโดยมากมกเปนการปรบมาตรฐานระดบประเทศในทเกดขนจากการประชมหารอระหวางประเทศในภมภาคเดยวกน แลวก�าหนดขอก�าหนด โดยมาก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


มกเปนการปรบมาตรฐานระดบประเทศในภมภาคเดยวกนใหมสาระส�าคญสอดคลองกน เชน มาตรฐานดานความปลอดภยของอาหารในระดบอาเซยนเปนตน

5. มาตรฐานระดบระหวางประเทศ (International standards)เปนมาตรฐานทไดจากขอตกลงรวมกนของประเทศสมาชกตางๆทมความสนใจรวมกน เชนมาตรฐานISOจดท�าโดยองคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน (InternationalOrganization for Standardization: ISO) ทงน ISO22000คอมาตรฐานทเกยวของกบการจดการคณภาพและความปลอดภยในอาหาร

มาตรฐานเปนเครองมอส�าคญทท�าใหเกดความเขาใจและชวยลดปญหาอปสรรคเรองขอตกลงทางการคาทงในและตางประเทศตลอดจนมความส�าคญในดานการประกนคณภาพในอตสาหกรรมอาหารทงตอผผลตผบรโภคและเศรษฐกจสวนรวมกลาวคอมาตรฐานถกน�าไปใชในการสรางระบบปฏบตงานของทกกระบวนการของสถานประกอบการไมวาจะเปนขนตอนตางๆของกระบวนการผลตการควบคมคณภาพการจดซอ การจดสง การซอมบ�ารง-บ�ารงรกษา การจดการบคลากร ฯลฯ เมอการปฏบตงานของทกหนวยงานในองคกรมคณภาพจะสงผลตอประสทธภาพการปฏบตงานและการไดมาซงผลตภณฑอาหารทมคณภาพอยางสม�าเสมอสามารถสรางความเชอมนใหกบลกคาและผบรโภคอกทงยงชวยลดการสญเสยผลตภณฑทเกดขนในกระบวนการผลต

นอกจากนมาตรฐานการจดการความปลอดภยในอาหารในระดบสากลมขอก�าหนดใหเกดระบบสอบยอนกลบ(traceability)ซงเปนการจดการความเสยงความไมปลอดภยในอาหารตลอดหวงโซอาหารจงท�าใหสามารถระบแหลงทมาและ/หรอปลายทางของการปนเปอนไดอยางรวดเรวในดานธรกจจะสามารถปกปองและขยายสวนแบงดานตลาดดวยหลกฐานทยนยนถงความสามารถทสามารถบรรลมาตรฐานสากลดานการจดการคณภาพและความปลอดภยในอาหาร

มาตรฐานอาหารหมายถงขอก�าหนดทางวชาการเกยวกบอาหารทใชเปนบรรทดฐานในการจดการทจะกอใหเกดคณภาพและความปลอดภยในอาหาร ถกก�าหนดขนจากขอมลพนฐานทางวทยาศาสตรทชดเจนเปนธรรมและไดรบการยอมรบรวมกนของผมสวนไดสวนเสยโดยมงประโยชนสงสดส�าหรบผบรโภคในการไดมาซงอาหารทปลอดภย คมคาและสมประโยชน มาตรฐานอาหารทกลาวถงในหนวยนมทงแบบมาตรฐานบงคบและมาตรฐานสมครใจ

อนง มาตรฐานระดบประเทศทมความส�าคญตอการพฒนาอตสาหกรรมฮาลาลรวมทงผลตภณฑอาหารฮาลาลไดแกมาตรฐานอาหารฮาลาลประเทศไทยจดท�าขนโดยคณะอนกรรมการเฉพาะกจพจารณามาตรฐานอาหารฮาลาลซงประกอบดวยบคลากรจากกระทรวงเกษตรและสหกรณส�านกงานคณะกรรมการอสลามแหงประเทศไทยและหนวยงานอนๆ ทเกยวของ โดยใชชอวา มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตมอกช.8400-2550อาหารฮาลาล(HalalFood)ขอบขายครอบคลมการจดหาวตถดบการจดเตรยม กระบวนการผลต การบรรจ การเกบรกษา การน�าเสนอและการจดจ�าหนาย การรกษาความปลอดภยของอาหารและการแสดงเครองหมายและฉลาก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 10.1

มาตรฐานอาหารของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

โปรดอานหวเรองแนวคดและวตถประสงคของตอนท10.1แลวจงศกษารายละเอยดตอไป

หวเรอง10.1.1 อ�านาจหนาทของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา และส�านกอาหาร และการ

แบงกลมอาหารตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.252210.1.2การก�าหนดมาตรฐานอาหารตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.252210.1.3มาตรฐานอาหารตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522

แนวคด1. ส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.)สงกดกระทรวงสาธารณสขมหนาทส�าคญ

ประการหนงในดานการก�ากบดแลและก�าหนดคณภาพมาตรฐานอาหารทบงคบใชเปนกฎหมายโดยส�านกอาหารซงเปนหนวยงานภายใตส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยามอ�านาจหนาทดานการควบคมอาหารกอนออกสตลาด และการควบคมอาหารหลงออกสตลาดรวมทงการก�าหนดคณภาพมาตรฐานอาหารทเปนกฎหมายโดยการด�าเนนการของส�านกอาหารเปนไปตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522

2. การแบงกลมอาหารตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 แบงตามความเสยงเปน 4กลมไดแกอาหารควบคมเฉพาะอาหารก�าหนดคณภาพหรอมาตฐานอาหารทตองมฉลากและอาหารทวไป

3. การก�าหนดมาตรฐานอาหารอยบนพนฐานทส�าคญ3ประการไดแกขอมลพนฐานทางวทยาศาสตร ฐานอ�านาจตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 และขอตกลง/ กฎระเบยบทางการคาระหวางประเทศทงระดบนานาชาตและระดบภมภาค

4. ขนตอนการก�าหนดมาตรฐานอาหารตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 ไดแก (1) พจารณาเรองทสมควรก�าหนดเปนมาตรการทางกฎหมาย (2) ศกษาคนควารวบรวมขอมลทางวชาการ มาตรฐานระหวางประเทศ และขอมลจากแหลงตางๆ ทเกยวของทงหมด(3)จดตงคณะท�างานเพอพจารณายกรางกฎหมาย(4)น�าเสนอรางกฎหมายตอคณะอนกรรมการ (5) ประชมชแจงและ/หรอเวยนแจงหนวยงานหรอ ผเกยวของเพอรบฟงขอคดเหน (6) น�าเสนอรางกฎหมายตอคณะกรรมการอาหาร (7) แจงเวยนขอขอคดเหนจากประเทศสมาชกองคการการคาโลก (8) น�าเสนอรางกฎหมายตอรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขเพอพจารณาลงนาม(9)ลงราชกจจานเบกษาเพอใหมผลบงคบใช

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


วตถประสงคเมอศกษาตอนท10.1จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายอ�านาจหนาทของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาและส�านกอาหารได2. อธบายการแบงกลมอาหารตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522ได3. อธบายหลกการและขนตอนของการก�าหนดมาตรฐานอาหารภายใตพระราชบญญต

อาหารพ.ศ.2522ได4. อธบายมาตรฐานอาหารตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522ได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


เรองท 10.1.1

อ�านาจหนาทของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา และส�านก

อาหาร และการแบงกลมอาหารตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ 2522

ส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.)สงกดกระทรวงสาธารณสขมหนาทส�าคญประการหนงในดานการก�ากบดแลและก�าหนดคณภาพมาตรฐานอาหารทบงคบใชเปนกฎหมายก�าหนดหลกเกณฑเงอนไขวธการใชวตถเจอปนอาหาร (food additive) ก�าหนดคณภาพมาตรฐานของภาชนะบรรจอาหารก�าหนดระบบการจดการสขลกษณะทดในการผลต ทงนเพอการปกปองคมครองสขภาพของผบรโภค ลดความเสยงของผบรโภคทจะไดรบอนตรายจากอาหาร และสงผลตอการเสรมสรางความเขมแขงของเศรษฐกจของประเทศ

1. อ�านาจหนาทของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยามโครงสรางองคกรทประกอบดวยส�านกงานเลขานการกรม

ส�านกอาหารส�านกยาส�านกดานอาหารและยาส�านกควบคมเครองส�าอางและวตถอนตรายกองควบคมเครองมอแพทยกองควบคมวตถเสพตดกองพฒนาศกยภาพผบรโภคกองสงเสรมงานคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพในสวนภมภาคและสวนทองถนกองแผนงานและวชาการและมอ�านาจหนาทดงน

1.1 ด�าเนนการตามกฎหมายวาดวยอาหาร กฎหมายวาดวยยา กฎหมายวาดวยเครองส�าอางกฎหมายวาดวยวตถอนตรายกฎหมายวาดวยวตถทออกฤทธตอจตและประสาทกฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษกฎหมายวาดวยเครองมอแพทยกฎหมายวาดวยการปองกนการใชสารระเหยและกฎหมายอนทเกยวของ

1.2 พฒนาระบบและกลไกเพอใหมการด�าเนนการบงคบใชกฎหมายทอยในความรบผดชอบ1.3 เฝาระวงก�ากบและตรวจสอบคณภาพมาตรฐานของผลตภณฑสถานประกอบการและการ

โฆษณา รวมทงผลอนไมพงประสงคของผลตภณฑ ตลอดจนมการตดตามหรอเฝาระวงขอมลขาวสาร ดานผลตภณฑสขภาพจากภายในประเทศและภายนอกประเทศ

1.4 ศกษาวเคราะหวจยและพฒนาองคความร เทคโนโลยและระบบงานคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพใหมประสทธภาพและประสทธผล

1.5 สงเสรมและพฒนาผบรโภคใหมศกยภาพในการเลอกบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตองเหมาะสมปลอดภยและคมคารวมทงเพอใหผบรโภคมการรองเรยนเพอปกปองสทธของตนได

1.6 พฒนาและสงเสรมการด�าเนนงานคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพโดยการมสวนรวมของภาครฐภาคเอกชนประชาชนและเครอขาย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1.7 ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก�าหนดใหเปนอ�านาจหนาทของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาหรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

พระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522มาตรา7ใหมคณะกรรมการอาหารประกอบดวยกรรมการโดยต�าแหนง 14คนและกรรมการผทรงคณวฒทรฐมนตรแตงตงอก9คนรวม23คนคณะกรรมการอาหารมหนาทใหค�าแนะน�าความเหนแกรฐมนตรหรอผอนญาตในการออกประกาศเกยวกบการควบคมอาหาร การวนจฉยอทธรณเกยวกบการขออนญาตไมตอใบอนญาต ยายสถานท การเพกถอนทะเบยนต�ารบอาหาร การท�าลายของกลางทไมไดฟองคด การพกใชใบอนญาตและการเพกถอนใบอนญาต การแตงตงคณะอนกรรมการเพอปฏบตการตางๆ ตามทมอบหมาย การออกค�าสงเปนหนงสอเรยกใหบคคลหนงบคคลใดมาใหถอยค�าและตรวจวเคราะหอาหารทผลตหรอน�าเขามาขอเขาหรอมาขอขนทะเบยนต�ารบอาหารและระงบการโฆษณาทเหนวาอาหารนนไมมประโยชนคณภาพหรอสรรพคณตามทโฆษณา

2. อ�านาจหนาทของส�านกอาหารส�านกอาหารมบทบาทส�าคญในดานการคมครองสขภาพผบรโภคจากอนตรายในอาหารมอ�านาจ

หนาทในดานการควบคมอาหารกอนออกสตลาด และการควบคมอาหารหลงออกสตลาด ครอบคลม การพจารณาอนญาตสถานทผลตอาหาร สถานทน�าเขาอาหาร การขนทะเบยนต�ารบอาหาร กฎระเบยบเกยวกบวตถเจอปนอาหารคณภาพหรอมาตรฐานอาหารฉลากอาหารและฉลากโภชนาการการโฆษณาอาหาร การตดตามเฝาระวงอาหารหลงการอนญาตโดยพนกงานเจาหนาทมการด�าเนนการตรวจสอบตดตามแนะน�าปองกนและปราบปรามเพอใหอาหารมความปลอดภยตอการบรโภคทงนการด�าเนนการของส�านกอาหารเปนไปตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522

3. การแบงกลมอาหารตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 การแบงกลมอาหารเพอการพจารณาขออนญาตผลตหรอน�าเขาตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.

2522มการพจารณาจากความเสยงอนตรายในอาหารทมตอสขภาพของผบรโภคเปนส�าคญจงแบงอาหารเปน4กลมเรยงตามล�าดบความเสยงจากมากไปนอยดงน

3.1 อาหารควบคมเฉพาะ เปนอาหารทตองมการควบคมก�ากบดแลเขมงวดมากทสด มทงหมด14รายการ(แสดงในตารางท10.1)อาหารประเภทนมการก�าหนดดานคณภาพหรอมาตรฐานรวมทงการแสดงฉลากการอนญาตอาหารประเภทนจะพจารณารายละเอยดของอาหาร เชนสตรกรรมวธการผลตฉลากและรายงานผลการตรวจวเคราะหคณภาพอาหารเปนตน

อาหารควบคมเฉพาะมลกษณะส�าคญดงน3.1.1 เปนอาหารทมความเสยงอนตรายตอสขภาพอนามยของผบรโภคอยางรนแรงหรอ

คอนขางสงอาจท�าใหผบรโภคเสยชวตไดไดแกอาหารส�าหรบผทตองการควบคมน�าหนกและอาหารทมงเนนกลมผบรโภคเปนกลมเสยงโดยเฉพาะทารกเชนนมดดแปลงส�าหรบทารกและนมดดแปลงสตรตอเนองส�าหรบทารกและเดกเลกเปนตน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


3.1.2 เปนอาหารทมกระบวนการผลตซงหากควบคมไมดพอ อาจมผลท�าใหผลตภณฑ

ไมปลอดภยอยางมากตอการบรโภคไดแกอาหารในภาชนะบรรจทปดสนทเชนอาหารในภาชนะบรรจทปดสนททมความเปนกรดต�านมโคนมปรงแตงนมเปรยวไอศกรมเปนตน

3.1.3 เปนอาหารทยงเปนปญหาดานคณภาพมาตรฐานอยางตอเนองไดแกเครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท

3.1.4 เปนอาหารหรอสารเคมทมการใชรวมกบการผลตอาหารประเภทอนอกหลายชนด ซงหากไมควบคมใหมคณภาพมาตรฐานแลว จะเปนลกโซกอใหเกดปญหากบผลตภณฑอนตามไปดวยไดแก สสงเคราะหผสมอาหาร วตถทใชปรงแตงรสอาหาร วตถเจอปนอาหาร โซเดยมซยคลาเมต และอาหารทมโซเดยมซยคลาเมต

ตารางท 10.1 ประเภทของอาหารควบคมเฉพาะ

ล�าดบ ชออาหาร

1 นมดดแปลงส�าหรบทารกและนมดดแปลงสตรตอเนองส�าหรบทารกและเดกเลก

2 อาหารทารกและอาหารสตรตอเนองส�าหรบทารกและเดกเลก

3 อาหารเสรมส�าหรบทารกและเดกเลก

4 โซเดยมซยคลาเมตและอาหารทมโซเดยมซยคลาเมต

5 วตถเจอปนอาหาร

6 อาหารส�าหรบผทตองการควบคมน�าหนก

7 สตวโอไซดและอาหารทมสวนผสมของสตวโอไซด

8 เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท

9 อาหารในภาชนะบรรจทปดสนท

10 นมปรงแตง

11 นมเปรยว

12 นมโค

13 ผลตภณฑของนม

14 ไอศกรม

ทมา:ส�านกอาหาร2558.

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


3.2 อาหารก�าหนดคณภาพหรอมาตรฐานเปนอาหารทตองควบคมก�ากบดแลเขมงวดรองลงมาจากอาหารควบคมเฉพาะ มทงหมด 32 ประเภท (แสดงในตารางท 10.2) อาหารกลมนมความเสยงตอสขภาพอนามยของผบรโภคแตไมรนแรงเทากบกลมแรก (ขอ 1.1) โดยอนตรายทอาจเกดขนมกเนองมาจากกระบวนการผลตหรอกรรมวธการผลตอาหารนนไมเปนไปตามหลกเกณฑวธการทดในการผลตมการ ก�าหนดคณภาพหรอมาตรฐานและฉลากส�าหรบอาหารแตละประเภทเหมอนกลมแรก แตการขออนญาตผลตภณฑกลมน ผประกอบการตองรบผดชอบขอมลอาหาร เชน สตร กรรมวธการผลต ฉลาก ความปลอดภย รวมทงคณภาพมาตรฐานของผลตภณฑ ยกเวนผลตภณฑเสรมอาหารจะตองยนขอใชฉลากอาหาร

อาหารก�าหนดคณภาพหรอมาตรฐานมลกษณะดงน3.2.1 เปนอาหารทมความเสยงอนตรายตอสขภาพอนามยของผบรโภคไมรนแรงเทากลม

แรก ซงมกเปนการปนเปอนโดยธรรมชาต มผลกระทบในดานคณคาโภชนาการและความปลอดภย เชนน�าปลาน�าสมสายช

3.2.2 เปนอาหารทมกระบวนการผลตซงหากไมควบคมใหดพอ อาจท�าใหผลตภณฑม

ผลตอสขภาพอนามยของผบรโภคไมรนแรงมากแตอาจมผลตอสขภาพอนามยของผบรโภคอยางรนแรงในระยะยาวเชนน�าบรโภคในภาชนะบรรจทปดสนทเกลอบรโภคชากาแฟเปนตน

ตารางท 10.2 ประเภทของอาหารทก�าหนดคณภาพหรอมาตรฐาน

ล�าดบ ชออาหาร ล�าดบ ชออาหาร

1 กาแฟ 17 น�ามนเนย

2 เกลอบรโภค 18 น�ามนปาลม

3 ขาวเตมวตามน 19 น�ามนมะพราว

4 ไขเยยวมา 20 น�ามนและไขมน

5 ครม 21 น�าแรธรรมชาต

6 เครองดมเกลอแร 22 น�าสมสายช

7 ชอกโกแลต 23 เนย

8 ชา 24 เนยแขง

9 ชาสมนไพร 25 เนยเทยม

10 ซอสบางชนด 26 เนยใสหรอก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



11 น�าแขง 27 ผลตภณฑปรงรสทไดจากการยอยโปรตนของถวเหลอง

12 น�านมถวเหลองในภาชนะบรรจทปดสนท 28 ผลตภณฑเสรมอาหาร

13 น�าในภาชนะบรรจทปดสนท 29 แยม เยลล มารมาเลดในภาชนะบรรจทปดสนท

14 น�าปลา 30 รอยลแยลลและผลตภณฑรอยลเยลล

15 น�าผง 31 อาหารกงส�าเรจรป

16 น�ามนถวลสง 32 น�าเกลอปรงอาหาร


3.3 อาหารทตองมฉลากเปนอาหารทมความเสยงตอสขภาพอนามยของผบรโภคคอนขางต�ากวา2 กลมแรก มทงหมด 11 ประเภท (แสดงในตารางท 10.3) อาหารกลมนมกประสบปญหาเกยวกบการหลอกลวงผบรโภค จงตองมการบงคบใหแสดงฉลากควบคไปกบการควบคมคณภาพมาตรฐานใหเปนไปตามทกฎหมายก�าหนด ผประกอบการตองรบผดชอบในขอมลอาหารดานฉลาก เชน สตร กรรมวธการผลตและความปลอดภยยกเวนอาหารวตถประสงคพเศษตองยนขอใช

อาหารทตองมฉลากมลกษณะดงน3.3.1 เปนอาหารทมความเสยงอนตรายต�า เชน หมากฝรงและลกอม เนองจากมการ

ควบคมการใชวตถเจอปนอาหารอยางเขมงวดและสภาพแวดลอมไมเหมาะสมตอการเจรญของเชอจลนทรยจงท�าใหอาหารมความเสยงต�าในการบรโภค

3.3.2 เปนอาหารทมกระบวนการผลตซงหากควบคมไมดพอ ผลตภณฑจะมความเสยง

อนตรายตอสขภาพอนามยของผบรโภคคอนขางต�าเชนอาหารพรอมปรงอาหารพรอมบรโภคทนท

ตารางท 10.2 (ตอ)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตารางท 10.3 ประเภทของอาหารทตองมฉลาก


1 ขนมปง

2 ซอสในภาชนะบรรจทปดสนท

3 แปงขาวกลอง

4 ผลตภณฑจากเนอสตว

5 วตถแตงกลนรส

6 วนส�าเรจรปและขนมเยลล

7 หมากฝรงและลกอม

8 อาหารพรอมปรงและอาหารส�าเรจรปทพรอมบรโภคทนท

9 อาหารมวตถประสงคพเศษ

10 อาหารฉายรงส

11 อาหารทวไปทเปนอาหารดดแปรพนธกรรมหรอพนธวศวกรรม


3.4 อาหารทวไปประกอบไปดวยอาหารทอยนอกเหนอจากอาหารใน3กลมขางตนอาหารกลมนจดเปนอาหารทมความเสยงนอยทสด สวนใหญเปนวตถดบทตองน�าไปผลตตอ เชน แปงสาล น�าตาลเปนตน อาหารกลมนไมตองขอรบเลขสารบบอาหาร ทงนส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาได แบงกลมยอยเพอสะดวกในการสบคนออกเปน9ประเภท(ตารางท10.4)

อาหารทวไปมลกษณะดงน3.4.1 เปนอาหารทมความเสยงอนตรายตอสขภาพนอยมาก เชน น�าตาลทราย ถวเมลด

แหงเปนตน3.4.2 เปนอาหารทกระบวนการผลตไมมอนตรายทจะตองควบคมในระดบของการผลต

หรอการแปรรปเชนเสนกวยเตยวขนมจนเบเกอรเปนตน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตารางท 10.4 ประเภทของอาหารทวไป


1 สตวและผลตภณฑ(เชนเนอสตวสดสตวน�าสดไขสด)

2 พชและผลตภณฑ(เชนพชผกสดผลไมสดถวและนต)

3 สารสกด/สารสงเคราะห(เชนสารสกดจากพชทใชเปนวตถดบ)

4 สารอาหาร(เชนกรดอะมโนทใชเปนวตถดบ)

5 แปงและผลตภณฑ(เชนแปงมนส�าปะหลงวนเสนกวยเตยว)

6 ผลตภณฑส�าหรบท�าอาหารชนดตางๆทยงไมพรอมบรโภค

7 เครองปรงรส(เชนผงเครองปรงรสในซองบะหมกงส�าเรจรป)

8 น�าตาล(เชนน�าตาลทรายแบะแซ)

9 เครองเทศ(เชนมสตารดพรกไทยพรกปน)


จะเหนไดวาอาหารทมการแบงกลมตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ. 2522 เพอการพจารณาขออนญาตผลตหรอน�าเขามระดบความเสยงอนตรายในอาหารทตางกน ผผลตตองท�าการผลตหรอน�าเขาอาหารตองปฏบตตามกฎหมายอาหารทเกยวของเพอการประกนคณภาพดานความปลอดภยตอผบรโภค

กจกรรม 10.1.1

1. อ�านาจหนาทของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาสวนทเกยวของกบมาตรฐานอาหารคออะไร

2. อ�านาจหนาทของส�านกอาหารครอบคลมอะไรบาง3. การแบงกลมอาหารตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522แบงเปนกกลมอะไรบาง4. เกณฑทใชก�าหนดวาเปนอาหารควบคมเฉพาะตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522ไดแก

อะไรใหยกตวอยางอาหารควบคมเฉพาะมา3ชนด

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


แนวตอบกจกรรม 10.1.1

1. อ�านาจหนาทของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาสวนทเกยวของกบมาตรฐานอาหารไดแก

1) ด�าเนนการตามกฎหมายวาดวยอาหาร2) พฒนาระบบและกลไกเพอใหมการด�าเนนการบงคบใชกฎหมายทอยใตความรบผดชอบ3) เฝาระวงก�ากบและตรวจสอบคณภาพมาตรฐานของผลตภณฑสถานประกอบการและ

การโฆษณารวมทงผลอนไมพงประสงคของผลตภณฑตลอดจนมการตดตามหรอเฝาระวงขอมลขาวสารดานผลตภณฑสขภาพจากภายในประเทศและภายนอกประเทศ

2. อ�านาจหนาทของส�านกอาหารไดแก1) ควบคมอาหารกอนออกสตลาดโดยพจารณาอนญาตสถานทผลตอาหารสถานทน�าเขา

อาหารการขนทะเบยนต�ารบอาหาร2) ควบคมอาหารหลงออกสตลาดโดยมการตดตามเฝาระวงอาหารหลงการอนญาตเพอให

อาหารมความปลอดภยตอการบรโภค3) ก�าหนดคณภาพหรอมาตรฐานอาหารตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522

3. ตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522มการแบงกลมอาหารเปน4กลม ไดแก 1)อาหารควบคมเฉพาะ2)อาหารก�าหนดคณภาพหรอมาตรฐาน3)อาหารทตองมฉลากและ4)อาหารทวไป

4. เกณฑทใชก�าหนดวาเปนอาหารควบคมเฉพาะตามตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522ไดแก

1) เปนอาหารทมความเสยงอนตรายตอสขภาพอนามยของผบรโภค2) เปนอาหารทกระบวนการผลตซงหากควบคมไมดพอ อาจมผลท�าใหเปนอนตรายอยาง

มากตอการบรโภค3) เปนอาหารทยงเปนปญหาดานคณภาพมาตรฐานอยางตอเนอง4) เปนอาหารหรอสารเคมทมการใชรวมกนกบการผลตอาหารประเภทอนอกหลายชนดซง

หากไมควบคมใหมคณภาพมาตรฐานแลวจะกอใหเกดปญหากบผลตภณฑอนไปดวยตวอยางอาหารควบคมเฉพาะเชนอาหารทารกและอาหารสตรตอเนองส�าหรบทารกและเดกเลก

เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนทอาหารในภาชนะบรรจทปดสนทผลตภณฑของนม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



การก�าหนดมาตรฐานอาหารตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522

การก�าหนดมาตรฐานอาหารตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 ใชเปนบรรทดฐานในการปฏบตซงก�าหนดขนจากการยอมรบรวมกนของผมสวนไดเสยโดยมงประโยชนสงสดของผบรโภคในการไดบรโภคอาหารทปลอดภยคมคาและสมประโยชนการก�าหนดมาตรฐานอาหารอยบนหลกการ4ประการคอ

ประการท1สามารถพสจนไดทางวทยาศาสตรประการท2มประสทธภาพในการคมครองสขภาพอนามยของผบรโภคประการท3สามารถปฏบตไดเหมาะสมกบสถานการณสอดคลองกบนโยบายและระบบสากลประการท4ไมกอใหเกดอปสรรคทางการคาและเออตอระบบการคาระหวางประเทศมาตรฐานอาหารทออกภายใตพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522จดเปนมาตรฐานบงคบโดยภาค

รฐใชเปนเครองมอในการควบคมก�ากบดแลธรกจดานอาหารโดยหากมผฝาฝนไมปฏบตตามหรอปฏบตไมถกตองจะไดรบโทษตามทก�าหนดไวเปนตน

มาตรฐานดานความปลอดภยของอาหารหมายถงขอก�าหนดทพจารณาจากปจจยอนตรายทอาจปนเปอนในอาหารทท�าใหเกดโรคหรอการเจบปวย ในขณะทมาตรฐานดานคณภาพของอาหาร หมายถงขอก�าหนดดานคณคาทางโภชนาการในอาหารและดานลกษณะทางกายภาพทสามารถรบรไดดวยประสาทสมผสเชนความเหนยวกลนรสส

1. ปจจยทเกยวของทใชในการก�าหนดมาตรฐานอาหารภายใตพระราชบญญตอาหาร พ.ศ.

2522การก�าหนดมาตรฐานอาหารทงดานคณภาพและความปลอดภยพจารณาจากปจจยทเกยวของ

ไดแก ขอมลพนฐานทางวทยาศาสตร ฐานอ�านาจตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 และขอตกลงและ/หรอกฎระเบยบทางการคาระหวางประเทศ

1.1 ขอมลพนฐานทางวทยาศาสตร เปนปจจยพนฐานทหนวยงานทคณะกรรมาธการมาตรฐานอาหารระหวางประเทศ (CodexAlimentariusCommission)หรอโคเดกซ (Codex)น�ามาใชในการก�าหนดกรอบแนวทาง(guideline)หรอมาตรฐาน(standard)เกยวกบอาหารเพอใหประเทศสมาชกน�าไปใชเปนกรอบในการก�าหนดมาตรฐานอาหารในประเทศของตนเองกระบวนการทจะน�ามาขอมลพนฐานทางวทยาศาสตรมาก�าหนดมาตรฐานเรยกวาการวเคราะหความเสยง (risk analysis)ซงประกอบดวยขนตอนดงน

1.1.1 การประเมนความเสยง เปนกระบวนการใชขอมลทางวทยาศาสตรทสบคนเพอประเมนถงผลกระทบทจะเกดความเปนพษตอสขภาพมนษย จากการไดรบสารพษ สารเคมหรอเชอ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


จลนทรยทท�าใหเกดโรคผลทไดจากการประเมนความเสยงจะเปนประโยชนตอการทหนวยงานภาครฐน�ามาใชในการตดสนใจเชนออกมาตรการควบคมตางๆเพอลดการปนเปอนของสารเคมสารพษและเชอจลนทรยทปนเปอนในอาหารใหอยในระดบทปลอดภยเพอการคมครองสขภาพและความปลอดภยของ ผบรโภคในประเทศและเมอมขอมลหรอหลกฐานทางวทยาศาสตรเพมขนกจะท�าการประเมนความเสยงใหมเพอปรบเปลยนรปแบบการจดการทเหมาะสมตอไป

1.1.2 การจดการความเสยง ฝายบรหารจะน�าขอมลทไดจากการประเมนความเสยงมา คดเลอกทางเลอกทเหมาะสมเพอก�าหนดเปนนโยบายหรอมาตรการเพอการปองกนหรอลดอนตรายทอาจจะเกดขนกบสขภาพของผบรโภคหรอประชาชนโดยตองมการวเคราะหผลกระทบทเกดขนจากการก�าหนดนโยบายดงกลาวทงตอระบบเศรษฐกจ การเมอง และสงคมของประเทศ รวมถงตองพจารณาปจจยอนๆทเกยวของเชนความพรอมดานเทคโนโลยการผลตการตรวจวเคราะหความพรอมของผประกอบธรกจอาหารในประเทศ รวมถงทรพยากรของภาครฐ ซงหมายถง งบประมาณและก�าลงคนทมอยในขณะนนประกอบดวย

1.1.3 การสอสารความเสยง เปนการตดตอสอสารเชอมโยงแลกเปลยนขอมลขาวสารและความคดเหน ระหวางผประเมนความเสยง ผจดการความเสยง ผบรโภค ภาคอตสาหกรรม สถาบน การศกษาและองคกรอนทเกยวของและสนใจ(stakeholder)เพอใหไดมาซงขอมลทถกตองและแมนย�า

1.2 ฐานอ�านาจตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522พระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522เปนกฎหมายส�าคญทใชในการก�ากบดแลความปลอดภยอาหาร มาตรา 5 แหงพระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522 ไดใหอ�านาจแกรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขในการออกกฎกระทรวงและประกาศกระทรวงเพอก�าหนดหนาทของผมสวนเกยวของและแนวทางการปฏบตรวมถงมาตรฐานอาหารตามขอบเขตทระบไวในมาตรา6ภายใตค�าแนะน�าของคณะกรรมการอาหาร

ดงนนในการก�าหนดมาตรฐานอาหารภายใตพระราชบญญตอาหารพ.ศ. 2522 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขจะใชอ�านาจตามมมาตรา5รวมกบอ�านาจขอใดขอหนงหรอหลายขอในมาตรา6ขนอยกบเนอหาสาระของประกาศแตละฉบบ โดยอ�านาจการออกมาตรฐานหรอแนวทางการควบคมอาหารตามมาตรา6มดงน

1.2.1 ดานสถานทผลตอาหาร ไดแก การก�าหนดหลกเกณฑวธการผลต เครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหารเพอใหอาหารมความปลอดภยเชนการผลตอาหารในภาชนะบรรจทปดสนททมความเปนกรดต�าและชนดทปรบกรดปฏบตตามประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท349)พ.ศ.2556 เรองวธการผลต เครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหารในภาชนะบรรจทปดสนททมความเปนกรดต�าและชนดทเปนกรดเปนตน

1.2.2 ดานผลตภณฑอาหาร ไดแก การก�าหนดประเภทอาหารเปนอาหารควบคมเฉพาะอาหารก�าหนดคณภาพมาตรฐาน หรออาหารทตองแสดงฉลาก การก�าหนดอตราสวนของสวนผสม การก�าหนดหลกเกณฑการใชวตถเจอปนอาหาร การก�าหนดอาหารทหามผลต น�าเขา หรอจดจ�าหนายรวมถงวธการแสดงฉลากผลตภณฑอาหารแตละประเภท

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1.2.3 ดานภาชนะบรรจอาหารโดยมการก�าหนดคณภาพหรอมาตรฐานและการใชภาชนะบรจอาหาร

1.2.4 ดานการเกบตวอยางและการวเคราะหเชนการก�าหนดวธการตรวจวเคราะหคณภาพหรอมาตรฐานการแพรกระจายของภาชนะบรรจอาหารทท�าจากพลาสตกเปนตน

1.3 ขอตกลง/กฎระเบยบทางการคาระหวางประเทศ ทงระดบนานาชาตและระดบภมภาค ในระดบนานาชาตมขอตกลงและกฎระเบยบทจ�าเปนตองน�ามาเปนขอมลในการพจารณาทส�าคญไดแก

1.3.1 ความตกลงวาดวยการใชมาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (Agreement on

the application of sanitary and phytosanitary measure: SPS)เปนกรอบความตกลงเกยวกบการใชมาตรการสขอนามยพชและสตวเพอความจ�าเปนในการปกปองสขภาพและชวตมนษย สตวและพช โดยอยบนพนฐานของหลกการวทยาศาสตรและไมเลอกปฏบต มาตรการทใชตองสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศเพอปองกนมใหแตละประเทศก�าหนดมาตรฐานตามใจชอบซงจะเปนอปสรรคทางการคา

1.3.2 ความตกลงวาดวยอปสรรคทางการคา (Agreement on technical barrier to trade:

TBT) เปนกรอบความตกลงเกยวกบการใชกฎขอบงคบดานเทคนคและมาตรฐานใหมความรดกม เปนธรรมและโปรงใสยงขนรวมทงการทดสอบและระเบยบการรบรองโดยครอบคลมถงกระบวนการผลตและวธการผลตจะไมกอใหเกดอปสรรคตอการคาโดยไมจ�าเปนทงนกฎระเบยบดงกลาวจะตององกบมาตรฐานระหวางประเทศยกเวนบางกรณเชนเรองทเกยวกบความมนคงระหวางประเทศการคมครองสงแวดลอมเปนตน

1.3.3 กรอบขอตกลงการคาเสรอาเซยนวาดวยการลดอปสรรคอนเกดจากมาตรการกดกน

ทางการคาทมใชภาษ ซงเนนการจดท�าความตกลงยอมรบรวม (Mutual Recognition Arrangement:

MRA) ในการยอมรบผลการตรวจสอบและรบรองผลตภณฑตางๆ รวมทงผลตภณฑอาหารของประเทศสมาชกอนวาเปนไปตามมาตรฐานโดยไมตองมการตรวจซ�าอกซงเปนการอ�านวยความสะดวกทางการคาในภมภาคอาเซยน

2. ขนตอนการก�าหนดมาตรฐานอาหารภายใตพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522การก�าหนดมาตรฐานอาหารเพอบงคบใชตามกฎหมายคอการออกประกาศกระทรวงสาธารณสข

ทอาศยอ�านาจรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขตามมาตรา5และมาตรา6แหงพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522โดยมขนตอนการด�าเนนงานดงน

2.1 พจารณาเรองทสมควรก�าหนดเปนมาตรการทางกฎหมายโดยอาศยหลกเกณฑ2ประการไดแก 1)อาจเปนอนตรายตอสขภาพอนามยของผบรโภคและ2)คณภาพมาตรฐานทผบรโภคจะไดรบหรอคณคาหรอคณประโยชนตอรางกายในระดบทอาจไมเหมาะสม

2.2ศกษาคนควารวบรวมขอมลทางวชาการและขอมลเทคนคภาคปฏบตทเกยวของกบมาตรฐานทจะจดท�าขนรวมทงมาตรฐานระหวางประเทศมาตรการขอก�าหนดกฎระเบยบของประเทศคคาทส�าคญหรอแนวทางปฏบตของหนวยงานทเกยวของในประเทศพรอมทงขอมลจากผประกอบการผลตและจากหนวยงานอนๆทเกยวของ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2.3 จดตงคณะท�างานทประกอบดวยผเชยวชาญทเกยวของกบเรองทจะออกประกาศฯ เพอพจารณาขอมลดานวชาการและประเดนอนๆเชนผลกระทบตอผมสวนไดสวนเสยหรอผลกระทบตอการคาระหวางประเทศพรอมทงยกรางกฎหมายเปนตน

2.4น�าเสนอรางกฎหมายทผานการพจารณาจากคณะท�างานแลวตอคณะอนกรรมการ2.5ประชมชแจงและ/หรอเวยนแจงหนวยงานหรอผเกยวของเพอรบฟงขอคดเหน2.6น�าเสนอรางกฎหมายทผานการพจารณาจากคณะท�างานแลวตอคณะกรรมการอาหาร2.7แจงเวยนขอขอคดเหนจากประเทศสมาชกองคการการคาโลก2.8น�าเสนอรางกฎหมายทผานการกลนกรองจากคณะกรรมการอาหารแลวตอรฐมนตรวาการ

กระทรวงสาธารณสขเพอพจารณาลงนาม2.9น�าประกาศฯ ทรฐมนตรลงนามแลวสงลงราชกจจานเบกษาเพอใหมผลบงคบใช พรอมทง

เผยแพรประชาสมพนธผานชองทางตางๆเพอใหการบงคบใชเปนไปในทศทางเดยวกน


1. หลกการส�าคญของการก�าหนดมาตรฐานอาหารภายใตพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522ไดแกอะไร

2. จงบอกขนตอนการก�าหนดมาตรฐานอาหารตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522


1. หลกการส�าคญของการก�าหนดมาตรฐานอาหารภายใตพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522ไดแก

1)สามารถพสจนไดทางวทยาศาสตร2) มประสทธภาพในการคมครองสขภาพอนามยของผบรโภค3) สามารถปฏบตไดเหมาะสมกบสถานการณสอดคลองกบนโยบายและระบบสากล4) ไมกอใหเกดอปสรรคทางการคาและเออตอระบบการคาระหวางประเทศ

2. ขนตอนการก�าหนดมาตรฐานอาหารตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522มดงน1) พจารณาเรองทสมควรก�าหนดเปนมาตรการทางกฎหมาย โดยอาศยหลกเกณฑ

2 ประการ ไดแก อาจเปนอนตรายตอสขภาพอนามยของผบรโภค และคณภาพมาตรฐานทผบรโภคจะ ไดรบหรอคณคาหรอคณประโยชนตอรางกายในระดบทอาจไมเหมาะสม

2) ศกษาคนควา รวบรวมขอมลทางวชาการและขอมลเทคนคภาคปฏบตทเกยวของกบมาตรฐานทจะจดท�าขน รวมทงมาตรฐานระหวางประเทศ มาตรการ ขอก�าหนดกฎระเบยบของประเทศ คคาทส�าคญหรอแนวทางปฏบตของหนวยงานทเกยวของในประเทศพรอมทงขอมลจากผประกอบการผลตและจากหนวยงานอนๆทเกยวของ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


3) จดตงคณะท�างานทประกอบดวยผเชยวชาญทเกยวของกบเรองทจะออกประกาศฯเพอพจารณาขอมลดานวชาการและประเดนอนๆพรอมทงยกรางกฎหมาย

4) น�าเสนอรางกฎหมายทผานการพจารณาจากคณะท�างานแลวตอคณะอนกรรมการ5) ประชมชแจงและ/หรอเวยนแจงหนวยงานหรอผเกยวของเพอรบฟงขอคดเหน6)น�าเสนอรางกฎหมายทผานการพจารณาจากคณะท�างานแลวตอคณะกรรมการอาหาร7)แจงเวยนขอขอคดเหนจากประเทศสมาชกองคการการคาโลก8)น�าเสนอรางกฎหมายทผานการกลนกรองจากคณะกรรมการอาหารแลวตอรฐมนตร

วาการกระทรวงสาธารณสขเพอพจารณาลงนาม9)น�าประกาศฯทรฐมนตรลงนามแลวสงลงราชกจจานเบกษาเพอใหมผลบงคบใช


มาตรฐานอาหารตามพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522

พระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 ถอเปนกฎหมายแมบทส�าคญทใชในการก�ากบดแลความปลอดภยอาหารโดยมาตรา 5 แหงพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 ไดใหอ�านาจแกรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขในการออกกฎกระทรวงและประกาศกระทรวงเพอก�าหนดหนาทของผทมสวนเกยวของและแนวทางในการปฏบตรวมถงมาตรฐานอาหารตามขอบเขตทระบไวในมาตรา6ภายใตค�าแนะน�าของคณะกรรมการอาหาร ซงประกอบดวยกรรมการทเปนตวแทนจากทงหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และ ผเชยวชาญหรอผทรงคณวฒจากสถาบนการศกษา

การก�าหนดมาตรฐานอาหารอาหารภายใตพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขจะใชอ�านาจตามมาตรา5รวมกบอ�านาจในขอใดขอหนงหรอหลายขอในมาตรา6ขนอยกบเนอหาสาระของประกาศแตละฉบบ โดยอ�านาจการออกมาตรฐาน หรอแนวทางการควบคมอาหารตามมาตรา 6 แบงมาตรฐานไดเปน 4 ดาน ไดแก 1) มาตรฐานการจดการสถานทผลตอาหารและสขลกษณะการผลต 2) มาตรฐานผลตภณฑอาหาร 3) มาตรฐานภาชนะบรรจอาหาร และ4)มาตรฐานการเกบตวอยางและการตรวจวเคราะห (ไมกลาวรายละเอยดในทน) นอกจากนยงรวมถงคณภาพหรอมาตรฐานของวตถเจอปนอาหารและเงอนไขการใชวตถเจอปนอาหาร

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1. มาตรฐานระบบการจดการการผลตอาหารและสขลกษณะการผลต มาตรฐานระบบการจดการการผลตอาหารและสขลกษณะการผลตจดวาเปนมาตรฐานดานการ

จดการสขลกษณะขนพนฐานโดยมวตถประสงคเพอใหสถานทผลตอาหารสามารถผลตอาหารทปลอดภยตอการบรโภคโดยระบบดงกลาวมงหมายใหมการปองกน(prevention)ไวกอนทจะปลอยใหเกดปญหาดานความไมปลอดภยในอาหารแลวจงหาทางแกไข(correction)

ขอก�าหนดของมาตรฐานนครอบคลมโครงสรางอาคารผลตการควบคมกระบวนการผลตบคลากรการสขาภบาลสขลกษณะและสงอ�านวยความสะดวกทเกยวของและจ�าเปนการด�าเนนการตามขอก�าหนดของมาตรฐานจะสามารถลดและขจดโอกาสของการปนเปอนอนตราย(hazard)ในอาหารได

มาตรฐานการจดการสถานทผลตอาหารและสขลกษณะการผลตทจดท�าโดยส�านกงานคณะ-กรรมการอาหารและยา เรยกวา หลกเกณฑวธการทดในการผลตอาหาร (Good Manufacturing

Practice: GMP)มาตรฐานนจดท�าขนโดยใชหลกการและแนวทางจาก“หลกวธปฏบตนานาชาตทเสนอแนะ หลกการทวไปเกยวกบสขลกษณะอาหารของโคเดกซ (Recommended International of CodePractice:GeneralPrincipleofFoodHygiene)”และน�ามาปรบใหเหมาะสมกบบรบทการผลตอาหารของประเทศไทยนอกจากนก�าหนดใหมการตรวจประเมน(GMPauditing)สถานทผลตอาหารเพอการไดรบใบอนญาตสถานทผลตอาหารดวย

ขอก�าหนดในGMP เปนการจดการขนพนฐานเพอใหเกดความปลอดภยในการผลตอาหารของประเทศไทยหากสถานทผลตอาหารตองการตอยอดดวยมาตรฐานการจดการความปลอดภยในอาหารในระดบสากล ทส�าคญไดแก ระบบการวเคราะหอนตรายและจดควบคมวกฤต (Hazard Analysis andCriticalControlPoint:HACCP)กตองจดท�าระบบงานเพมเตม เชนการเรยกคน (recall) เพอใหครบถวนตามขอก�าหนดของหลกการทวไปเกยวกบสขลกษณะอาหารของโคเดกซ

หลกการส�าคญ3ประการทจะท�าใหเกดสขลกษณะทดตามหลกเกณฑวธการทดในการผลตอาหารไดแก

1) การลดการปนเปอนเบองตน โดยการดแลรกษาโครงสรางอาคารผลต เครองมออปกรณการผลตใหอยในสภาพทดการคดเลอกวตถดบทมคณภาพดรวมถงภาชนะบรรจเพอลดโอกาสการปนเปอนทงทางดานกายภาพเคมและจลนทรยลงสอาหาร

2)การลดและท�าลายจลนทรยทท�าใหเกดโรคและจลนทรยทท�าใหอาหารเนาเสยโดยมการควบคมกระบวนการผลตอยางถกตองตามหลกวชาการเชนการใชอณหภมสงในการฆาเชอเปนตน

3) การปองกนการปนเปอนซ�า โดยการลางท�าความสะอาดและฆาเชออปกรณและเครองมอเครองจกรในการผลตการควบคมสขลกษณะพนกงานและวธการตางๆ

สาระส�าคญของหลกเกณฑและวธการทดในการผลตอาหารมดงน1.1 ประเภทของหลกเกณฑวธการทดในการผลตอาหารหลกเกณฑวธการทดในการผลตอาหาร

ทออกโดยอาศยอ�านาจตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522จ�าแนกไดเปน2ประเภทไดแก(1)หลกเกณฑและวธการทดในการผลตอาหารหรอทเรยกวาGMPทวไป(generalGMP)เปนขอก�าหนดแนวกวางทสามารถประยกตใชไดกบการผลตอาหารทกชนดและ(2)หลกเกณฑวธการทดในการผลตอาหารเฉพาะ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ผลตภณฑ (specific GMP) เปนขอก�าหนดส�าหรบผลตภณฑอาหารบางประเภททมขนตอนการผลตเฉพาะเชนน�าดมในภาชนะปดสนทซงมขอก�าหนดเพมเตมจากGMPสขลกษณะทวไปเพอใหสามารถควบคมการผลตใหเกดความปลอดภยไดอยางมประสทธภาพยงขน

1.1.1 GMP ทวไป ไดแก ประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบทเกยวของทงหมดจนถงปจจบนไดแก

1) ประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท193)พ.ศ.2543เรองวธการผลตเครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหาร

2) ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 239) พ.ศ. 2544 เรอง แกไขเพมเตมประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท193)พ.ศ.2543สาระส�าคญเกยวกบการเพมรายละเอยดอาหารแชเยอกแขงในล�าดบท57

3) ประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง แกไขเพมเตมประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท193)พ.ศ.2543(ฉบบท2)สาระส�าคญเกยวกบประเภทอาหารเพมเตมทตองปฏบตตามGMPทวไป

4) ประกาศส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เรอง ค�าชแจงประกาศกระทรวงสาธารณสขเรองแกไขเพมเตมประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท193)พ.ศ.2543(ฉบบท2)สาระส�าคญเกยวกบการยกระดบสถานทผลตอาหารพรอมปรงและอาหารส�าเรจรปพรอมบรโภคทนท รวมทงอาหารบางกลมทยงพบปญหาการใชวตถเจอปนอาหารจงไดเพมเตมอาหารทตองปฏบตตามGMPทวไปอก4ประเภท

จากประกาศฯขางตนทง4ฉบบสรปวาสถานทผลตอาหารประเภททระบในตารางท10.5ตองปฏบตตามวธการผลตเครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหารส�าหรบผน�าเขาอาหารดงทระบในตารางท10.5เพอจ�าหนายกตองจดใหมใบรบรองวธการผลตเครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหารไมต�ากวาเกณฑทก�าหนดในGMPทวไป

ตารางท 10.5 ประเภทอาหารทก�าหนดใหผประกอบการตองด�าเนนการตาม GMP ทวไป


1 อาหารทารกและอาหารสตรตอเนองส�าหรบทารกและเดก

34 น�ามนมะพราว

2 อาหารเสรมส�าหรบทารกและเดกเลก 35 เครองดมเกลอแร

3 นมดดแปลงส�าหรบทารกและนมดดแปลงสตรตอเนองส�าหรบทารกและเดกเลก

36 น�านมถวเหลองในภาชนะบรรจทปดสนท(ยกเวนทมสถานทผลตทไมเขาลกษณะเปนโรงงานตามกฎหมายวาดวยโรงงาน)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



4 น�าแขง 37 ชอกโกแลต

5 น�าบรโภคในภาชนะบรรจทปดสนท 38 แยมเยลลมารมาเลดในภาชนะบรรจทปดสนท

6 เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท 39 อาหารทมวตถประสงคพเศษ

7 อาหารในภาชนะบรรจทปดสนท 40 ไขเยยวมา

8 นมโค 41 รอยลเยลลและผลตภณฑรอยลเยลล

9 นมเปรยว 42 ผลตภณฑปรงรสทไดจากการยอยโปรตนของถวเหลอง

10 ไอศกรม 43 น�าผง(ยกเวนทมสถานทผลตทไมเขาขายลกษณะเปนโรงงานตามกฎหมายวาดวยโรงงาน)

11 นมปรงแตง 44 ขาวเตมวตามน

12 ผลตภณฑของนม 45 แปงขาวกลอง

13 วตถเจอปนอาหาร 46 น�าเกลอปรงรส

14 สผสมอาหาร 47 ซอสในภาชนะบรรจทปดสนท

15 วตถทใชปรงแตงรสอาหาร 48 ขนมปง

16 โซเดยมซยคลาเมตและอาหารทมโซเดยมไซคลาเมต

49 หมากฝรงและลกอม

17 อาหารส�าหรบผทตองการควบคมน�าหนก 50 วนส�าเรจรปและขนมเยลล

18 ชา 51 ผลตภณฑกระเทยม

19 กาแฟ 52 ผลตภณฑจากเนอสตวทงนไมรวมผลตภณฑจากเนอสตวตามประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท243)พ.ศ.2544เรองผลตภณฑเนอสตว

20 น�าปลา 53 วตถแตงกลนรส


มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



21 น�าแรธรรมชาต 54 อาหารแชเยอกแขงทไดผานการเตรยม(prepared)และหรอการแปรรป(processed)

22 น�าสมสายช 55 อาหารพรอมปรงทไดจดเตรยมสวนประกอบตางๆแยกจากกนเปนสวนๆชดเจนและจดรวมเปนชดไวในหนวยภาชนะบรรจเดยวกนเพอน�าไปปรงเปนอาหารชนดใดชนดหนงโดยเฉพาะ

23 น�ามนและไขมน 56 ผลตภณฑขนมอบ(bakeryproduct)ทงนไมรวมขนมปงตามประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท244)พ.ศ.2544เรองขนมปง

24 น�ามนถวลสง 57 กวยเตยวและเสนหมทท�าจากแปงขาวเจา

28 เนยแขง

29 กและเนยใส

30 เนยเทยม

31 อาหารกงส�าเรจ

32 ซอสบางชนด

33 น�ามนปาลม

ทมา:กระทรวงสาธารณสข(2543)(2544).

ขอก�าหนดใน GMP ทวไปประกอบดวยขอก�าหนด 6 หมวด ดงน (รายละเอยดใน ภาคผนวกก)

1) สถานทตงและอาคารผลต2) เครองมอเครองจกรและอปกรณการผลต3) การควบคมกระบวนการผลต4) การสขาภบาล


มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


5) การบ�ารงรกษาและการท�าความสะอาด6) บคลากรและสขลกษณะผปฏบตงาน

1.1.2 GMP ขนตน (Primary GMP)ไดแกประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท342)พ.ศ. 2555 เรอง วธการผลต เครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหารแปรรปทบรรจใน ภาชนะพรอมจ�าหนาย

อาหารแปรรปทบรรจในภาชนะพรอมจ�าหนาย หมายถง อาหารทผานการแปรรป เชน ตดแตงในลกษณะทน�าไปปรงหรอบรโภคควท�าใหแหงหมกดองเปนตนหรอท�าใหเกดการเปลยนแปลงคณลกษณะของอาหารหรออาหารทผานกระบวนการผลตเรยบรอยแลวและบรรจในภาชนะพรอมจ�าหนายตอผบรโภคทงนไมรวมถงอาหารควบคมเฉพาะอาหารทก�าหนดคณภาพหรอมาตรฐานและอาหารทตองมฉลากทมประกาศกระทรวงสาธารณสขก�าหนดใหตองปฏบตตามวธการผลต เครองมอเครองใชใน การผลตและการเกบรกษาอาหาร

ตวอยางอาหารแปรรปทบรรจในภาชนะบรรจพรอมจ�าหนายมดงน1) เนอสตวและผลตภณฑทมการตดแตงเชนเนอสตวสดทผานการหนบดเนอสตว

แหง(เชนหมกแหง)2) พชและผลตภณฑทมการตดแตง เชน ผกผลไมสดและแหง ถวและนต ธญชาต

และขาวตางๆผกดอง3) แปงและผลตภณฑ เชน แปงสาล แปงมนส�าปะหลง วนเสน ขนมจน เสนอดง

รวมถงผลตภณฑส�าหรบท�าอาหารชนดตางๆทยงไมพรอมบรโภคเครองปรงรสน�าตาลและเครองเทศ4) อาหารพรอมปรงเชนบะหมสดพรอมเครองปรงขาวโพดดบปรงรสแปงส�าเรจรป

ส�าหรบท�าขนมเคก5) อาหารส�าเรจรปพรอมบรโภคทนท เชนน�าพรกถวตดทองมวนขนมหมอแกง

ทองหยอดฝอยทองน�าสลดขอก�าหนดของวธการผลต เครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหารแปรรปท

บรรจในภาชนะพรอมจ�าหนายประกอบดวยขอก�าหนด6หมวดเหมอนจเอมพทวไป(รายละเอยดในภาคผนวกข)แตมความแตกตางในรายละเอยดของขอก�าหนด

1.1.3 GMP เฉพาะผลตภณฑ เปนหลกเกณฑจ�าเพาะผลตภณฑบางกลมซงมกพบปญหาความไมปลอดภยในอาหารทเกดขนเนองจากกระบวนการผลตจงตองออกขอก�าหนดใหชดเจนและมความเฉพาะเจาะจงกบกรรมวธการผลตทเปนความเสยงนน

GMPเฉพาะผลตภณฑไดแก1)GMP น�าบรโภคในภาชนะบรรจทปดสนท ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข

(ฉบบท220)พ.ศ.25442) GMP ผลตภณฑนมพรอมบรโภคชนดเหลวทผานกรรมวธฆาเชอดวยความรอน

โดยวธพาสเจอรไรสตามประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท298)พ.ศ.2549

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


3) GMP อาหารในภาชนะบรรจทปดสนทชนดทมความเปนกรดต�า และชนดท ปรบกรดตามประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท349)พ.ศ.2556

ในทนไดแสดงรายละเอยดขอก�าหนดGMP ผลตภณฑนมพรอมบรโภคชนดเหลวทผานกรรมวธฆาเชอดวยความรอนโดยวธพาสเจอรไรสในภาคผนวกคเปนตวอยาง

1.2 การตรวจประเมนสถานทผลตอาหาร 1.2.1 การตรวจประเมนสถานทผลตอาหาร ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท

193) พ.ศ. 2543 หรอ GMP ทวไปหลกเกณฑการตรวจประเมนมดงน1) เกณฑการตดสนใหคะแนนในบนทกการตรวจสถานทผลตอาหารตามขอก�าหนด

ของGMPทวไปม3ระดบคอด หมายถงเปนไปตามหลกเกณฑทกประการพอใช หมายถง เปนไปตามหลกเกณฑ แตยงพบขอบกพรองทยอมรบได

เนองจากมมาตรการปองกนการปนเปอนในอาหารหรอขอบกพรองนนไมมผลกระทบตอความปลอดภยโดยตรงกบอาหารทผลต

ปรบปรง หมายถงไมเปนไปตามหลกเกณฑ2) ตองมคะแนนทไดรวมแตละหวขอไมนอยกวารอยละ60และตองไมพบขอบกพรอง

รนแรงและถาผลประเมนคะแนนทไดไมผานเกณฑทก�าหนดผขออนญาตจะตองท�าการปรบปรงแกไขและน�าหลกฐานการปรบแกไขมาแสดงกบเจาหนาทหรอในบางกรณอาจตองด�าเนนการตรวจประเมนสถานทผลตซ�าอกครง

ทงนขอบกพรองรนแรง(majordefect)หมายถง- ขอบกพรองทท�าใหเกดความเสยงซงอาจท�าใหอาหารเกดการปนเปอน ไม

ปลอดภยตอการบรโภค เชน น�าทใชปรงผสมหรอสมผสอาหารโดยตรงในกระบวนการผลตมคณภาพมาตรฐานไมเปนไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง น�าบรโภค ยกเวนกรณทพนกงานเจาหนาทพจารณาเหนวาคณสมบตของน�าทางกายภาพหรอทางเคมซงตางไปจากคณภาพมาตรฐานของน�าบรโภคไมมผลตอความปลอดภยของอาหาร

- ขอบกพรองอนๆทผตรวจประเมนเหนวาเปนความเสยงซงอาจท�าใหอาหารเกดความไมปลอดภยตอการบรโภค

1.2.2 การตรวจประเมนสถานทผลตอาหารแปรรปทบรรจในภาชนะบรรจพรอมจ�าหนาย

ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 342) พ.ศ. 2555 หรอ GMP ขนตน หลกเกณฑการตรวจประเมนมดงน

1) เกณฑการตดสนใหคะแนนในบนทกการตรวจสถานทผลตอาหารตามขอก�าหนดของGMPขนตนม3ระดบคอ

ด หมายถงเปนไปตามหลกเกณฑทกประการพอใช หมายถง เปนไปตามหลกเกณฑ แตยงพบขอบกพรองทยอมรบได

เนองจากมมาตรการปองกนการปนเปอนในอาหารหรอขอบกพรองนนไมมผลกระทบตอความปลอดภยโดยตรงกบอาหารทผลต

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ปรบปรงหมายถงไมเปนไปตามหลกเกณฑการยอมรบผลการตรวจวา ผานการประเมน หมายความวา ตองมคะแนนทไดรวม

แตละหวขอและคะแนนรวมทงหมดไมนอยกวารอยละ60และตองไมพบขอบกพรองรนแรงทงนขอบกพรองรนแรง(majordefect)หมายถง

- ขอบกพรองทท�าใหเกดความเสยงซงอาจท�าใหอาหารเกดการปนเปอน ไมปลอดภยตอการบรโภค เชน น�าทใชปรงผสมหรอสมผสอาหารโดยตรงในกระบวนการผลตมคณภาพมาตรฐานไมเปนไปตามประกาศกระทรวงสาธารณสข เรอง น�าบรโภค ยกเวนกรณทพนกงานเจาหนาทพจารณาเหนวาคณสมบตของน�าทางกายภาพหรอทางเคมซงตางไปจากคณภาพมาตรฐานของน�าบรโภคไมมผลตอความปลอดภยของอาหาร

- ขอบกพรองอนๆทผตรวจประเมนเหนวาเปนความเสยงซงอาจท�าใหอาหารเกดความไมปลอดภยตอการบรโภค

1.2.3 การตรวจประเมนสถานทผลตอาหารเฉพาะผลตภณฑบางกลม ตาม GMP เฉพาะ

ผลตภณฑ ในทนยกตวอยางประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท349)พ.ศ.2556เรองวธการผลตเครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหารในภาชนะบรรจทปดสนทชนดทมความเปนกรดต�าและชนดทปรบกรดโดยหลกเกณฑการตรวจประเมนมดงน

1) เกณฑการตดสนใจใหคะแนนในแบบฟอรมการตรวจGMPทวไปม3ระดบคอด หมายถงเปนไปตามหลกเกณฑทกประการพอใช หมายถง เปนไปตามหลกเกณฑ แตยงพบขอบกพรองซงยอมรบได

เนองจากมมาตรการปองกนการปนเปอนในอาหาร หรอขอบกพรองนนไมมผลตอความปลอดภยโดยตรงกบอาหารทผลต

ปรบปรงหมายถงไมเปนไปตามหลกเกณฑ2) การยอมรบผลการตรวจวาผานการประเมนตองมคะแนนทไดรวมแตละหวขอไม

นอยกวารอยละ 70 และตองไมพบขอบกพรองทรนแรง จงผานเกณฑตามกฎหมาย ผขออนญาตจะตองท�าการปรบปรงแกไขและน�าหลกฐานการปรบแกไขมาแสดงกบเจาหนาท หรอในบางกรณอาจตองด�าเนนการตรวจประเมนสถานทซ�าอกครง

ทงนขอบกพรองรนแรงหมายถงหมายถงขอบกพรองทเปนความเสยงซงอาจท�าใหเกดการปนเปอนไมปลอดภยตอการบรโภคไดแก

(1) เครองฆาเชอมอปกรณทจ�าเปนไมถกตอง ไมครบถวน และไมสามารถใชงานไดดโดยไมมการจดแบงเครองมอและอปกรณการผลตเฉพาะประเภทอาหาร

(2)กรณผลตอาหารชนดทปรบกรด ไมมเอกสารขนตอนวธการปรบกรด วธการเกบตวอยางวธการวดความเปนกรดดางรวมทงมการตรวจสอบคาความเปนกรดดางของอาหารตามความถทเหมาะสมและบนทกผล

(3) ไมมการปรบกรดภายในระยะเวลาทก�าหนดและบนทกผล

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


(4)ไมมการศกษาการทดสอบการกระจายอณหภมในเครองฆาเชอ (tem-peraturedistribution)

(5)ไมมการศกษาอตราการแทรกผานความรอนในผลตภณฑ(heatpenetra-tion)

(6) ไมมการก�าหนดกระบวนการฆาเชอภายใตปจจยทเกยวของ(7)การควบคมการปฏบตงานส�าหรบกระบวนการฆาเชอไมเหมาะสม(8)ผควบคมการผลต(retortsupervisor)ไมผานการฝกอบรม(9)ผก�าหนดกระบวนการฆาเชอดวยความรอน (process authority) ไมม

ความรความสามารถและคณสมบตตามเกณฑทก�าหนด(10)ขอบกพรองอนๆ ทคณะเจาหนาทผตรวจประเมนแลววาเปนความเสยง

ซงอาจท�าใหอาหารเกดความไมปลอดภยตอการบรโภค

2. มาตรฐานผลตภณฑอาหารส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาไดก�าหนดคณภาพมาตรฐานผลตภณฑอาหารจ�านวน32

ประเภทดงแสดงในตารางท10.2เพอกอใหเกดการประกนคณภาพมาตรฐานและความปลอดภยในอาหารตอผบรโภคโดยมรายละเอยดในประกาศกระทรวงสาธารณสขทเกยวของกบผลตภณฑแตละประเภท

ในทนยกตวอยางคณภาพมาตรฐานของอาหารกงส�าเรจรป ตามประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท210)พ.ศ.2543สาระส�าคญของประกาศฯมค�านยามอาหารกงส�าเรจรปเกณฑคณภาพมาตรฐานดานจลนทรยและดานเคมดงตอไปน

2.1 ใหอาหารกงส�าเรจรปในภาชนะปดสนทเปนอาหารควบคมเฉพาะ และก�าหนดคณภาพมาตรฐาน

2.2อาหารกงส�าเรจรปหมายถงอาหารทผานกรรมวธและปรงแตงมาบางแลวและใชรบประทานหลงจากผานวธการอยางงายๆ และใชเวลาสนโดยการเตมน�ารอน การตม หรอการเตมอาหารอนลงไปแบงออกเปน4ชนดดงตอไปน

1) กวยเตยวกวยจบบะหมเสนหมและวนเสนทปรงแตง2) ขาวตมและโจกทปรงแตง3) แกงจดและซปชนดเขมขนชนดกอนชนดผงหรอชนดแหง4) แกงและน�าพรกแกงตางๆ

กวยเตยวกวยจบบะหมเสนหมและวนเสนทปรงแตงตองมคณภาพหรอมาตรฐานดงตอไปน1)ไมมกลนหน2)มความชนไมเกนรอยละ10ของน�าหนกในกรณททอดดวยน�ามนและไมเกน

รอยละ13ของน�าหนกในกรณทท�าโดยกรรมวธอน3)มโปรตนไมนอยกวารอยละ5ของน�าหนกส�าหรบกวยเตยวกวยจบและเสนหมและไมนอยกวารอยละ8.5ของน�าหนกส�าหรบบะหม4)ไมมจลนทรยทท�าใหเกดโรค 5) ไมมสารเปนพษจากจลนทรยในปรมาณทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ 6) มแบคทเรยชนด อ.โคไล (Escherichia coli) นอยกวา 3 ในอาหาร 1 กรม โดยวธเอมพเอน (Most Probable

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


Number)7)มแบคทเรยไมเกน10,000ในอาหาร1กรมส�าหรบบะหมและไมเกน30,000ในอาหาร1กรมส�าหรบกวยเตยวกวยจบเสนหมและวนเสนและ8)มเชอราไมเกน100ในอาหาร1กรม

2.3เครองปรงทบรรจอยในภาชนะบรรจ กวยเตยว กวยจบ บะหม เสนหม และวนเสน หรอเครองปรงทบรรจแนบมากบภาชนะบรรจกวยเตยวกวยจบบะหมเสนหมและวนเสนตองมคณภาพหรอมาตรฐานดงตอไปน1)มแบคทเรยไมเกน500,000ในอาหาร1กรม2)มแบคทเรยชนดอ.โคไลนอยกวา3ในอาหาร1กรมโดยวธเอมพเอน3)มเชอราไมเกน500ในอาหาร1กรม4)ไมมจลนทรยทท�าใหเกดโรคและ5)ไมมสารพษจากจลนทรยในปรมาณทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ

2.4ขาวตมและโจกทปรงแตงตองมคณภาพหรอมาตรฐานดงตอไปน 1) ไมมกลนหน 2) มความชนไมเกนรอยละ10ของน�าหนก3)มโปรตนไมนอยกวารอยละ8ของน�าหนก4)ไมมจลนทรยทท�าใหเกดโรค 5) ไมมสารเปนพษจากจลนทรยในปรมาณทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ 6) มแบคทเรยชนดอ.โคไลนอยกวา3ในอาหาร1กรมโดยวธเอมพเอนและ7)มเชอราไมเกน100ในอาหาร1กรม

2.5แกงจดและซปชนดเขมขน ชนดกอน ชนดผง หรอชนดแหง ตองมคณภาพหรอมาตรฐาน ดงตอไปน1)ไมมกลนหน2)มความชนไมเกนรอยละ8ของน�าหนกเวนแตแกงจดและซปชนดเขมขน3) ไมมจลนทรยทท�าใหเกดโรค 4) ไมมสารพษจากจลนทรยในปรมาณทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ 5)มแบคทเรยชนดอ.โคไลนอยกวา3ในอาหาร1กรมโดยวธเอมพเอนและ6)มเชอราไมเกน100ในอาหาร1กรม

2.6แกงและน�าพรกตางๆตองมคณภาพหรอมาตรฐานดงตอไปน1)ไมมกลนหน2)ไมมจลนทรยทท�าใหเกดโรค3) ไมมสารเปนพษจากจลนทรยในปรมาณทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ4)มแบคทเรยชนดอ.โคไลนอยกวา3ในอาหาร1กรมโดยวธเอมพเอน5)มเชอราไมเกน100ในอาหาร1กรม

2.7การใชวตถเจอปนอาหารใหปฏบตตามประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรองวตถเจอปนอาหาร

2.8การใชภาชนะบรรจอาหารกงส�าเรจรป ใหปฏบตตามประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวย เรองภาชนะบรรจ

2.9การแสดงฉลากของอาหารกงส�าเรจรป ใหปฏบตตามประกาศกระทรวงสาธารณสขวาดวยเรองฉลาก

3. มาตรฐานภาชนะบรรจอาหารส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาก�าหนดคณภาพมาตรฐานภาชนะบรรจตามประกาศ

กระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 92) พ.ศ. 2528 โดยนยามความหมายของภาชนะบรรจ และคณภาพมาตรฐานของภาชนะบรรจดงน

3.1 นยามภาชนะบรรจและอนๆ ทเกยวของ

1) ภาชนะบรรจหมายความวาวตถทใชบรรจอาหารไมวาดวยการใสหรอหอหรอดวยวธใดๆและใหหมายความรวมถงฝาหรอจกดวย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2) ภาชนะเซรามก หมายความวา ผลตภณฑอโลหะ อนนทรยทคงตว หลงจากเผาผนกหรอหลอมตวทอณหภมสงทใชเปนภาชนะบรรจ

3) ภาชนะโลหะเคลอบ หมายความวา ผลตภณฑทใชสารเคมเคลอบบนพนผวโลหะทขนรปแลวเพอปองกนการสกกรอนทใชเปนภาชนะบรรจ

4) ภาชนะเซรามกและภาชนะโลหะเคลอบไดแก(1) ภาชนะแบบแบนหมายความวาภาชนะซงมความลกไมเกน25มลลเมตรเมอ

วดในแนวดงจากจดลกทสดภายในภาชนะถงแนวระดบราบของขอบรมบนสดของภาชนะ(2)ภาชนะแบบลกหมายความวาภาชนะซงมความลกเมอวดตาม(1)แลวเกน25

มลลเมตร(ก)ภาชนะแบบลกขนาดเลกหมายความวาภาชนะทมความจนอยกวา1.1ลตร(ข)ภาชนะแบบลกขนาดใหญหมายความวาภาชนะทมความจตงแต1.1ลตรขนไป

5) ภาชนะบรรจอาหารส�าหรบทารกหมายความวาภาชนะซงใชบรรจอาหารของเดกตงแตแรกเกดจนถง12เดอน

6) ภาชนะหงตมหมายความวาภาชนะซงผลตขนใหทนตอความรอนทใชในการประกอบอาหาร

3.2 คณภาพมาตรฐานของภาชนะบรรจมดงน1) สะอาด2) ไมเคยใชบรรจหรอใสอาหารหรอวตถอนใดมากอนเวนแตภาชนะบรรจทเปนแกวเซรามก

โลหะเคลอบหรอพลาสตกแตทงนตองไมมลกษณะตองหาม3) ไมมโลหะหนกหรอสารอนออกมาปนเปอนกบอาหารในปรมาณทอาจเปนอนตราย

ตอสขภาพ4) ไมมจลนทรยทท�าใหเกดโรคไมมสออกมาปนเปอนกบอาหาร5) ภาชนะทเปนภาชนะเซรามกหรอภาชนะโลหะเคลอบ นอกจากจะตองมคณภาพหรอ

มาตรฐานตามขอ5.2แลวตองมคณภาพหรอมาตรฐานของตะกวและแคดเมยมตามทายประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท92)พ.ศ.2528

6) หามมใหใชภาชนะบรรจทเคยใชบรรจหรอหมหอปย สารมพษ หรอวตถทอาจเปนอนตรายตอสขภาพเปนภาชนะบรรจอาหาร

7) หามมใหใชภาชนะบรรจทท�าขนเพอใชบรรจสงของอยางอนทมใชอาหารหรอมรปรอยประดษฐ หรอขอความใดทท�าใหเกดความเขาใจผดในสาระส�าคญของอาหารทบรรจอยในภาชนะนนเปนภาชนะบรรจอาหาร

ส�าหรบมาตรฐานภาชนะบรรจอาหารทท�าจากพลาสตกมการปรบปรงสาระส�าคญฉบบปจจบนทบงคบใชคอประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท295)พ.ศ.2558ดงรายละเอยดตอไปน

1) สะอาด2) ไมมสารอนออกมาปนเปอนกบอาหารในปรมาณทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ3) ไมมจลนทรยทท�าใหเกดโรค

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


4) ไมมสออกมาปนเปอนกบอาหาร5) คณภาพหรอมาตรฐานของพลาสตกแตละชนดเปนไปตามทายประกาศกระทรวง

สาธารณสข(ฉบบท295)พ.ศ.25586) ภาชนะบรรจทท�าจากพลาสตกซงใชบรรจนมหรอผลตภณฑนมตองเปนพลาสตก

ชนดพอลเอทลนเอทลน1-แอลคนโคพอลเมอรไรซดเรซนพอลพรอพลนพอลสไตรนหรอพอลเอทลนเทเรฟ-ทาลเลต ทงนผลตภณฑนมทกลาวถง ไดแก นมเปรยว นมดดแปลงส�าหรบทารก นมปรงแตงและครมแตไมรวมถงนมและผลตภณฑนมดงกลาวทอยในลกษณะผงหรอแหง

7) หามมใหใชภาชนะบรรจทท�าจากพลาสตกทมสบรรจอาหาร ยกเวนในกรณดงตอไปน

(1) พลาสตกชนดลามเนตเฉพาะชนทไมสมผสโดยตรงกบอาหาร(2)พลาสตกทใชบรรจผลไมชนดทไมรบประทานเปลอก(3)กรณอนตามทไดรบความเหนชอบจากส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

8) หามมใหใชภาชนะบรรจทท�าขนจากพลาสตกทใชแลวบรรจอาหาร เวนแตใชเพอบรรจผลไมชนดทไมรบประทานเปลอก

9) หามมใหใชภาชนะบรรจทท�าจากพลาสตกทเคยใชบรรจหรอหมหอปย วตถมพษหรอวตถทอาจเปนอนตรายตอสขภาพเปนภาชนะบรรจอาหาร

10)หามมใหใชภาชนะบรรจทท�าจากพลาสตกทท�าขนเพอใชบรรจสงของอยางอนทมใชอาหารหรอมรปรอยประดษฐหรอขอความใดทท�าใหเกดความเขาใจผดในสาระส�าคญของอาหารทบรรจอยในภาชนะนนเปนภาชนะบรรจอาหาร

4. กฎเกณฑการใชวตถเจอปนอาหารประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท281)พ.ศ.2547นยาม“วตถเจอปนอาหาร”วาหมาย

ถง วตถทตามปกตไมไดใชเปนอาหารหรอสวนประกอบทส�าคญของอาหาร แตใชเจอปนในอาหารเพอประโยชนทางเทคโนโลยการผลต การแตงส การปรงแตงกลนรสอาหาร การบรรจ การเกบรกษาหรอการขนสง ซงมผลตอคณภาพหรอมาตรฐานหรอลกษณะของอาหาร รวมถงวตถทไมไดเจอปนในอาหารแตมภาชนะบรรจไวเฉพาะใสรวมกบอาหารเพอประโยชนดงกลาวขางตนดวย เชน วตถกนชน วตถดดออกซเจนเปนตนแตไมรวมสารอาหารเชนโปรตนวตามนเกลอแรทเตมเพอเพมหรอปรบใหคงคณคาทางโภชนาการของอาหาร

วตถแตงกลนรสมรปแบบการใชตางจากวตถเจอปนอาหารประเภทอนกลาวคอมปรมาณการใชคอนขางต�าและถกควบคมการใชโดยการยอมรบของผบรโภคเปนส�าคญ จงไดแยกใหมมาตรการในการคมครองความปลอดภยใหแกผบรโภคทแตกตางไปจากวตถเจอปนอาหารกลมอนโดยควบคมตามประกาศกระทรวงสาธารณสข(ฉบบท223)พ.ศ.2544เรองวตถแตงกลนรส

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


วตถเจอปนอาหารทอนญาตใหใชไดตามกฎหมายตองเปนชนดทอนญาตใหใชทผานการประเมนความปลอดภยแลว มคณภาพมาตรฐานตามทก�าหนดไวในCodexAdvisory Specification for theIdentityandPuritiesofFoodAdditivesและมการก�าหนดคาความปลอดภย (AcceptableDailyIntake:ADI)การใชวตถเจอปนอาหารตองเปนไปตามเงอนไขทก�าหนดกลาวคอตองใชตามชนดวตถเจอปนอาหาร ชนดของอาหารทอนญาตใหใช และปรมาณสงสดทใหใชได ทงนการใชวตถเจอปนอาหารตองไมใชเพอปกปดหรอซอนเรนความบกพรองของอาหารหรอทดแทนการปฏบตตามหลกเกณฑวธการทดในการผลตอาหาร(GMP)รวมทงตองใชในปรมาณนอยทสดทใหไดผลตามทตองการสบคนกฎระเบยบเกยวกบวตถเจอปนอาหารไดทhttp://iodinethailand.fda.moph.go.th/food/Food%20Additives.php

ในทนไดยกตวอยางการใชวตถเจอปนอาหาร (ตารางท 10.6) ตามแนบทายประกาศส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเรองขอก�าหนดการใชวตถเจอปนอาหารลงวนท3พฤศจกายนพ.ศ.2547

ตารางท 10.6 ชนดวตถเจอปนอาหาร ชนดอาหารทอนญาตใหใช และปรมาณสงสดทใหใชได

ล�าดบชอและกลมหนาท

ในอาหารชนดของอาหาร

ปรมาณสงสดทใหใชได

(มลลกรมตอ 1 กโลกรม)

เวนแตไดระบปรมาณเฉพาะไวแลว

112(INS223)

โซเดยมเมตาไบซลไฟตชออน :

- Sodiummetabisulfite-Sodiumdisulfite-Disodiumpentaoxo-disulfateกลมหนาท :

-กนเสย-ฟอกเสย

กงมงกรแชเยอกแขง 50

กงแชเยอกแขง 30ของเนอกงทผานความรอนหรอ

100ของเนอกงดบ

พชผกผลไมทรบประทานโดยไมผานความรอนเชนขงหนอไมถวงอกเปนตน

หามใช

พชผกผลไมชนดแหงและแชอม

1,500

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ







142(INS102)

ตารตราซนชออน :

- Tartrazine- Trisodium5-hydroxy-1-(4-sulfonatophenyl)-4-(4-sulfonatophenyl-azo)-H-pyrazol-3-carboxylate-C.I.foodyellow4-FDandCyellowno.5-EECserialno.E102กลมหนาท :

-ส

เครองดม 70

ไอศกรม 70

ลกกวาด 70

ขนมหวาน 70

อาหารทารกและอาหารสตรตอเนองส�าหรบทารก และเดกเลก

หามใช

นมดดแปลงและนมดดแปลงสตรตอเนองส�าหรบทารกและเดกเลก

หามใช

อาหารเสรมส�าหรบทารกและเดกเลก

หามใช

ผลไมสดผลไมดองผกดอง หามใช

เนอสตวทกชนด หามใช

เนอสตวทกชนดทปรงแตงรมควนหรอท�าใหแหงเชนปลาแหงกงแหงหอยแหงฯลฯ

หามใช

เนอสตวทกชนดทปรงแตงและท�าใหเคมหรอหวานเชนปลาเคมกงเคมเนอเคมหอยเคมปลาหวานกงหวานฯลฯ

หามใช

เนอสตวทกชนดทยางอบนงหรอทอดเชนไกหมเนอยางอบนงหรอทอดฯลฯ

หามใช


มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ







แหนมกนเชยงลกชนไสกรอกหมยอทอดมนกะป

หามใช

ขาวเกรยบเชนขาวเกรยบกงขาวเกรยบปลาหรอขาวเกรยบในลกษณะตางๆเปนตน

หามใช

บะหมกงส�าเรจรปเสนบะหมแผนเกยว หมซว สปาเกตตและมกกะโรน

หามใช

น�าพรกแกง หามใช

อาหารอนนอกจากขางตน 200

172(INS202)

โพแทสเซยมซอรเบตชออน :

-Potassiumsorbate-Potass ium sal t oftrans,trans2,4-hexadienoicacid- Potassium(E,E)-2,4-hexadienoateกลมหนาท :

-กนเสย

โพรเซสชส 2,000

เวยชส 1,000ค�านวณเปนกรดซอรบก

เนยเทยม 1,000ค�านวณเปนกรดซอรบก

มะกอกดอง 500ค�านวณเปนกรดซอรบก

แยมและเยลล 1,000ค�านวณเปนกรดซอรบก

แอปรคอตแหง 500ค�านวณเปนกรดซอรบก

เครองดม 200ค�านวณเปนกรดซอรบก

หมายเหต: (1) INSหมายถงInternationalNumberingSystem (2) ปรมาณทเหมาะสมหมายถงปรมาณทนอยทสดทท�าใหเกดผลตามตองการภายใตกระบวนการ

ผลตตามระบบGMPทมา:ส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.(2547).


มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



1. มาตรฐานอาหารภายใตพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522จ�าแนกไดเปนกดานอะไรบาง2. หลกเกณฑวธการทดในการผลตอาหารหรอGMPแบงไดเปนกประเภทอะไรบาง3. ตามเกณฑการตรวจประเมนGMPทวไปหากเจาหนาทผตรวจประเมนบนทกผลการตรวจ

วาคณภาพน�าใชทใชในการผลตอาหารมขอบกพรองรนแรงจงอธบายวาขอบกพรองรนแรงหมายถงอะไร4. มาตรฐานผลตภณฑอาหารตามประกาศกระทรวงสาธารณสขเชนอาหารกงส�าเรจรปไดระบ

เกณฑคณภาพมาตรฐานดานใด5. มาตรฐานภาชนะบรรจอาหารตามประกาศกระทรวงสาธารณสข ก�าหนดเกณฑคณภาพ

มาตรฐานอยางไรบาง6. หลกการใชวตถเจอปนอาหารทเปนไปตามกฎหมายไดแกอะไรบาง


1. มาตรฐานอาหารภายใตพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 จ�าแนกไดเปน 4 ดาน ไดแก 1) มาตรฐานการจดการสถานทผลตอาหารและสขลกษณะการผลต 2) มาตรฐานผลตภณฑอาหาร 3)มาตรฐานภาชนะบรรจอาหารและ4)มาตรฐานการเกบตวอยางและการตรวจวเคราะห

2. หลกเกณฑวธการทดในการผลตอาหารหรอGMPแบงไดเปน3ประเภทไดแก 1)GMPทวไป2) GMPขนตน3)GMPเฉพาะผลตภณฑ

3. ขอบกพรองรนแรง หมายถง ขอบกพรองซงท�าใหเกดความเสยง อาจท�าใหเกดความไมปลอดภยในอาหารกรณพบขอบกพรองเกยวกบน�าใชอาจมสาเหตจากโรงงานไมมการปรบปรงคณภาพน�าใชทจะน�ามาเปนสวนผสมในการผลตหรอสมผสวสดอปกรณทใชในการผลตหรอมการปรบปรงคณภาพน�าใชแตมประสทธภาพไมด หรอไมมผลการตรวจวเคราะหคณภาพน�าใชทแสดงใหเหนวาน�าใชมคณภาพเทยบเทาน�าบรโภคแสดงตอเจาหนาท

4. มาตรฐานผลตภณฑอาหารตามประกาศกระทรวงสาธารณสขเชนอาหารกงส�าเรจรปไดระบเกณฑคณภาพมาตรฐานดานตางๆดงน

1) ดานจลนทรยเชนแกงและน�าพรกไมมจลนทรยทท�าใหเกดโรคมอ.คอไลนอยกวา3ในอาหาร1กรมมเชอราไมเกน100ใน1กรมเปนตน

2) ดานเคมเชนกวยเตยวกวยจบมโปรตนไมนอยกวารอยละ5ของน�าหนกเปนตน5. มาตรฐานภาชนะบรรจอาหารตามประกาศกระทรวงสาธารณสขก�าหนดเกณฑคณภาพดงน

1) สะอาด2) ไมมสารอนและสออกมาปนเปอนกบอาหารในปรมาณทเปนอนตรายตอสขภาพ3) ไมมจลนทรยทท�าใหเกดโรค4) ภาชนะเซรามก ภาชนะโลหะเคลอบตองมคณภาพหรอมาตรฐานตะกวหรอแคดเมยม

ตามประกาศฯ(ฉบบท92)พ.ศ.2528

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


5) หามใชภาชนะทเคยใชบรรจหรอหมหอปยสารมพษวตถอนตรายตอสขภาพ6) หามใชภาชนะบรรจทท�าขนเพอใชบรรจสงของทไมใชอาหารหรอมรปรอยประดษฐหรอ

มขอความทท�าใหเกดความเขาใจผดในสาระส�าคญของอาหารทบรรจในภาชนะนน7) กรณภาชนะบรรจอาหารทท�าจากพลาสตก

- ตองมคณภาพตามขอ1)ถง6)- กรณทใชบรรจนมและผลตภณฑนมตองเปนชนดทกฎหมายก�าหนด- หามใชภาชนะพลาสตกทมสบรรจอาหารยกเวนพลาสตกชนดลามเนตเฉพาะชนท

ไมไดสมผสโดยตรงกบอาหารพลาสตกทใชบรรจผลไมชนดทไมรบประทานเปลอก- หามใชภาชนะทท�าจากพลาสตกทใชแลวบรรจอาหารยกเวนใชไดในกรณบรรจผล

ไมทไมรบประทานเปลอก6. หลกการใชวตถเจอปนอาหารทเปนไปตามกฎหมายคอ

1) ตองใชตามชนดทอนญาตใหใชตามประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 281) พ.ศ.2547 กลาวคอเปนชนดทผานการประเมนความปลอดภยแลวและมการก�าหนดคาปลอดภย (ADI) โดยประกาศกระทรวงฯดงกลาวอางองจากโคเดกซ

2) ตองไมใชเพอปกปดหรอซอนเรนความบกพรองของอาหาร หรอทดแทนGMP (โดยสถานทผลตอาหารไมสามารถด�าเนนการตามขอก�าหนดGMPอยางมประสทธภาพ)

3) ตองใชในปรมาณนอยทสดทใหไดผลตามตองการ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 10.2

มาตรฐานอาหารของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม


หวเรอง10.2.1 อ�านาจหนาทของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม และการก�าหนด

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม10.2.2มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม10.2.3มาตรฐานผลตภณฑชมชน

แนวคด1. ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) เปนสถาบนมาตรฐานแหงชาต

สงกดกระทรวงอตสาหกรรม จดตงขนตามพระราชบญญตมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม พ.ศ. 2511 มอ�านาจหนาทเกยวกบการด�าเนนการการดานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมของประเทศกฎหมายวาดวยการมาตฐานแหงชาตและกฎหมายอนทเกยวของ รวมทงการสราง ความรวมมอและประสานงานกบองคการทเกยวของ ทงในประเทศและระหวางประเทศในดานการมาตรฐาน

2. การก�าหนดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมใชแนวปฏบตตามแนวทางสากลดงนตองเปนไปตามความตองการของภาคอตสาหกรรมและวชาการของประเทศสอดคลองกบความตองการทางเศรษฐกจของประเทศ ปองกนผลประโยชนและสวนไดเสยของผท�าและผบรโภคตองมาจากการเหนพองตองกนมากทสดเทาทจะเปนไปไดตองมลกษณะทปฏบตได ตองกอใหเกดประโยชนสงสดทางเศรษฐกจของประเทศโดยรวมตองเปนตวกระตนใหมการพฒนาทางอตสาหกรรม ตองสามารถทบทวน แกไขปรบปรงตามระยะเวลาทเหมาะสม นอกจากนการด�าเนนการดานมาตรฐานของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมม2ระดบไดแกการก�าหนดมาตรฐานระดบประเทศและการรวมก�าหนดมาตรฐานระดบสากล

3. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(มอก.)แบงเปน2กลมไดแก1)มาตรฐานบงคบเปนมาตรฐานทมพระราชกฤษฎกาก�าหนดใหผลตภณฑนนตองเปนไปตามมาตรฐาน2)มาตรฐานทวไปเปนมาตรฐานภาคสมครใจ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


4. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมประเภทผลตภณฑอาหารประกอบดวยหวขอดงน 1)ขอบขาย2)บทนยาม3)ประเภท4)คณลกษณะทตองการ5)วตถเจอปนอาหาร(กรณทมการใช)6)สขลกษณะ7)การบรรจ8)เครองหมายและฉลากและ9)การชกตวอยางและเกณฑ

5. หลกเกณฑการตรวจสอบเพอการอนญาตแสดงเครองหมายมาตรฐานกบผลตภณฑอตสาหกรรมม2ประการไดแก1)การตรวจสอบผลตภณฑอตสาหกรรมมคณภาพตามขอก�าหนดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมทเกยวของและ2)ระบบการควบคมคณภาพของผผลตมเพยงพอทจะรกษาคณภาพผลตภณฑใหเปนไปตามมาตรฐานไดอยางสม�าเสมอ นอกจากนการอนญาตม 2 แบบ ไดแก การอนญาตทวไป และการอนญาตโดยใชเอกสารรบรอง

4. มาตรฐานผลตภณฑชมชนเกดจากนโยบายรฐบาลทใหมการจดตงโครงการหนงต�าบลหนงผลตภณฑหรอโอทอปจดท�าโดยส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเพอการยกระดบผลตภณฑชมชนใหไดมาตรฐานและยงเปนการสงเสรมเอกลกษณภมปญญาทองถนและเทคโนโลยการผลตของชมชนมาตรฐานประเภทอาหารและเครองดมมขอก�าหนดทประกอบดวย 1) ขอบขาย 2) ความหมาย 3) คณลกษณะทตองการ 4)สขลกษณะของการผลต5)การบรรจ6)เครองหมายและฉลาก7)การชกตวอยางและเกณฑตดสนและ8)การทดสอบการรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชนประกอบดวยการตรวจสอบสถานทผลต และการตรวจสอบคณภาพผลตภณฑตามขอก�าหนดของมาตรฐานผลตภณฑชมชน ใบรบรองผลตภณฑมอาย 3ป นอกจากนมการตรวจตดตามเพอประเมนวามการรกษาไวซงคณภาพมาตรฐานผลตภณฑชมชนไวตลอดระยะเวลาทไดรบการรบรองหรอไม

วตถประสงคเมอศกษาตอนท10.2จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายอ�านาจหนาทของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมได2. อธบายการก�าหนดมาตรฐานของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมได3. อธบายสาระส�าคญของมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมทเกยวของกบผลตภณฑอาหารได4. อธบายสาระส�าคญของมาตรฐานผลตภณฑชมชนทเกยวกบผลตภณฑอาหารได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



อ�านาจหนาทและขนตอนการก�าหนดมาตรฐานอาหารของส�านกงาน

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม

จากความตองการสงของเครองใชทงอปโภคบรโภคทมปรมาณมากขน เนองจากการขยายตว ทางเศรษฐกจและการเพมขนของประชากร อกทงววฒนาการดานระบบการผลตจ�านวนมาก (mass production) เทคโนโลยตางๆ และนวตกรรมในการผลตสงของเครองมอเครองใชใหสามารถอ�านวยประโยชนและความสะดวกสบายในการด�ารงชวตประจ�าวนมากยงขนความกาวหนาดานอตสาหกรรมสาขาตางๆทเกดขนอยางรวดเรวไมเพยงเปนการลดแรงงานและความตองการผประดษฐหรอชางฝมอทมความช�านาญแตยงชวยประหยดเวลาในการผลตสนคาทมความปราณตแมนย�าสงและชวยลดตนทนเนองจากการเพมประสทธภาพของผลตผลและลดการสญเสยการเปลยนแปลงทกลาวมานลวนม“มาตรฐาน”เปนรากฐานของกระบวนการตางๆ ประเทศตางๆ ทวโลกตางใหความส�าคญกบมาตรฐาน โดยมการจดตงสถาบนแหงชาตเพอรองรบการพฒนาเศรษฐกจของประเทศโดยเขารวมการมสวนในการพจารณาก�าหนดปรบปรง แกไขและรบรองมาตรฐานทมการจดท�าขนขององคการสากล เชน องคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน(InternationalStandardizationOrganization: ISO)คณะกรรมาธการมาตรฐานอาหารระหวางประเทศ (Codex) การด�าเนนการดานมาตรฐานของแตละประเทศอาจแตกตางกน บางประเทศเปนหนวยงานของรฐ โดยรฐบาลเปนผสนบสนนคาใชจายงบประมาณแผนดน บางประเทศด�าเนนการในรปสมาคมหรอสถาบนขณะทบางประเทศด�าเนนการรวมกนระหวางภาครฐและเอกชน

ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(สมอ.)เปนสถาบนมาตรฐานแหงชาตจดตงขนตาม พระราชบญญตมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม พ.ศ. 2511 มชอภาษาองกฤษวา Thai IndustrialStandardsInstitute(TISI)การด�าเนนการจดตงส�านกงานเพอดแลกจการดานมาตรฐานภายในประเทศเกดขนจากปญหาทประเทศไทยในขณะนนยงไมมมาตรฐานเพอใชเปนเกณฑรบรองคณภาพสนคาทผลตขนในประเทศสวนใหญอางองมาตรฐานตางประเทศซงอาจเปนขอแนะน�าขององคกรระหวางประเทศท�าใหเกดปญหากบผประกอบการภายในประเทศทไมสามารถผลตสนคาใหเปนไปตามเกณฑคณภาพทก�าหนดไวสงเกนกวาโรงงานอตสาหกรรมในประเทศจะสามารถผลตไดอกทงขอก�าหนดในมาตรฐานตางประเทศอาจ ไมเหมาะสมกบสนคาทน�ามาใชภายในประเทศ เนองจากความแตกตางในเรองสภาพดนฟาอากาศหรอปจจยอนๆการก�าหนดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเปนการวางหลกเกณฑทแนนอนและเหมาะสมใหกบผประกอบการใหสามารถใชเปนแนวทางพฒนาสนคาและลดปญหาการผลตสนคาคณภาพต�าอนเปนเหตใหผบรโภคขาดความเชอถอเกดผลเสยตอเศรษฐกจและสนคาบางชนดมผลตอสขภาพอนามยความปลอดภยของชวตหรอทรพยสนของผบรโภคอกดวย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมรบผดชอบด�าเนนการเรอง มาตรฐานเกยวของกบผลตภณฑอตสาหกรรมดานโยธาไฟฟาอเลกทรอนกสเคมและโภคภณฑเครองกลและยานยนตอาหารรวมทงมาตรฐานผลตภณฑชมชนทเกยวของกบสนคาหนงต�าบลหนงผลตภณฑหรอโอทอป(OTOP)

1. อ�านาจหนาทของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม สงกดกระทรวงอตสาหกรรมมภารกจเกยวกบการ

ด�าเนนงานดานมาตรฐานของประเทศโดยสงเสรมสนบสนนพฒนาผลตภณฑภายในประเทศใหมคณภาพใหเปนทยอมรบ เพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมไทยในตลาดโลก พทกษ สงแวดลอม และคมครองผบรโภคใหไดรบความเปนธรรม มความปลอดภยในชวตและทรพยสน รวมทงการก�ากบดแลหนวยตรวจสอบและรบรองใหเปนไปตามกฎหมายโดยมอ�านาจหนาทดงตอไปน

1) ด�าเนนการตามกฎหมายวาดวยมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม กฎหมายวาดวยการมาตรฐานแหงชาตและกฎหมายอนทเกยวของ

2) เสนอแนะนโยบาย แนวทางและมาตรการในการสงเสรมและพฒนาดานการมาตรฐานของประเทศตลอดจนพฒนาโครงสรางพนฐานดานการมาตรฐาน

3) ด�าเนนการเกยวกบขอมลและสารสนเทศดานการมาตรฐานของประเทศ4) สงเสรม ก�ากบดแลและใหบรการเกยวกบการรบรองระบบงานดานการมาตรฐาน ตลอดจน

พฒนาการรบรองระบบงานดานการมาตรฐานของประเทศใหเกดความเปนเอกภาพ5) สงเสรมและพฒนาองคกรและบคลากรทงภาครฐและเอกชนในดานการมาตรฐาน6) รวมมอและประสานงานกบองคการและหนวยงานทเกยวของทงในประเทศตางประเทศและ

ระหวางประเทศในดานการมาตรฐานรวมทงการท�าความตกลงเกยวกบความรวมมอทางวชาการทเกยวของ7) ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก�าหนดใหเปนอ�านาจหนาทของส�านกงานหรอตามทรฐมนตร

หรอคณะรฐมนตรมอบหมายจากการแบงสวนราชการของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ขอกลาวถงหนวยงาน

ของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมบางหนวยงานดงน1.1 กองก�าหนดมาตรฐานมอ�านาจหนาทดงน

1) ก�าหนดมาตรฐานตามกฎหมายวาดวยมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม2) รวมก�าหนดมาตรฐานกบหนวยงานภายในประเทศองคการภมภาคและองคการระหวาง

ประเทศทเกยวของ3) สงเสรมและพฒนาองคกรก�าหนดมาตรฐานใหมขดความสามารถตามมาตรฐานสากล4) ศกษารวบรวมและพฒนาองคความรเชงลกทเกยวกบมาตรฐานทงทก�าหนดขนภายใน

ประเทศหรอก�าหนดโดยองคการภมภาคหรอองคการระหวางประเทศ5) ปฏบตงานรวมกบหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของ หรอทได

รบมอบหมาย

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1.2 กองควบคมมาตรฐาน มอ�านาจหนาทดงน1) ด�าเนนการเกยวกบการอนญาตตามกฎหมายวาดวยมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม2) พจารณาศกษาและวเคราะหผลกระทบของมาตรฐาน รวมทงเตรยมการเพอก�าหนดให

ผลตภณฑตองเปนไปตามมาตรฐาน3) สนบสนนความเชยวชาญทางวชาการเพอการบรรลความรวมมอดานการมาตรฐานและ

การตรวจสอบและรบรองกบตางประเทศและด�าเนนการตามความรวมมอดงกลาว4) ด�าเนนการเกยวกบการเสนอแตงตง ก�าหนดอตราคาใชจายและก�ากบดแลผตรวจสอบ

การท�าผลตภณฑอตสาหกรรมและผตรวจสอบผลตภณฑอตสาหกรรมของส�านกงาน5) ศกษา รวบรวม และพฒนาองคความรเชงลกทเกยวกบมาตรฐาน การตรวจสอบและ

รบรองเพอแกไขปญหาอปสรรครวมทงยกระดบผประกอบการในประเทศ6) ด�าเนนการเกยวกบการจดทะเบยนผลตภณฑอตสาหกรรมทยงไมมการประกาศก�าหนด

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม และใหความเหนเกยวกบการจดซอจดจางผลตภณฑอตสาหกรรมตามระเบยบของทางราชการวาดวยการพสด

7) เปนตวแทนสถาบนมาตรฐานตางประเทศในการตรวจสอบและรบรองผลตภณฑอตสาหกรรมและกระบวนการผลตทงภายในประเทศและตางประเทศ

8) ปฏบตงานรวมกบหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของหรอทไดรบมอบหมาย

1.3 กองตรวจการมาตรฐาน 1-3มอ�านาจหนาทในสาขาผลตภณฑอตสาหกรรมทรบผดชอบดงน1) ตรวจสอบและควบคมผลตภณฑอตสาหกรรมและก�ากบดแลผไดรบอนญาตใหปฏบต

ตามกฎหมายวาดวยมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมและหลกเกณฑและเงอนไขทเกยวของ2) ด�าเนนการปองกนและปราบปรามการกระท�าความผดตามกฎหมายวาดวยมาตรฐาน

ผลตภณฑอตสาหกรรม3) ก�ากบดแลผจ�าหนายผลตภณฑอตสาหกรรมใหปฏบตตามกฎหมายวาดวยมาตรฐาน

ผลตภณฑอตสาหกรรม4) ศกษารวบรวมและพฒนาองคความรเชงลกทเกยวกบมาตรฐานการตรวจสอบและรบรอง

เพอแกไขปญหาอปสรรครวมทงยกระดบผประกอบการในประเทศ5) ปฏบตงานรวมกบหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของ หรอทได

รบมอบหมาย1.4 กองบรหารมาตรฐานผลตภณฑชมชนมอ�านาจหนาทดงน

1) ด�าเนนการก�าหนดมาตรฐานหรอขอก�าหนดเกยวกบผลตภณฑชมชนและใหการรบรองผลตภณฑชมชน

2) พฒนาและก�ากบดแลหนวยตรวจสอบผลตภณฑชมชนหนวยตรวจสอบและรบรองระดบจงหวดทไดรบการแตงตงใหด�าเนนงานในสวนทเกยวของกบผลตภณฑชมชน

3) สงเสรมผประกอบการใหไดรบการรบรองตามมาตรฐานผลตภณฑชมชน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


4) พฒนาและก�ากบดแลผประกอบการทไดรบการรบรองแลวใหคงรกษาและยกระดบคณภาพผลตภณฑใหสงขน

5) จดท�าฐานขอมลมาตรฐานหรอขอก�าหนดเกยวกบผลตภณฑชมชน หนวยตรวจสอบผลตภณฑชมชนหนวยตรวจสอบและรบรองและผประกอบการในสวนทเกยวของกบมาตรฐานผลตภณฑชมชน

6) ปฏบตงานรวมกบหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของ หรอทไดรบมอบหมาย

1.5 กองบรหารมาตรฐานระหวางประเทศมอ�านาจหนาทดงน1) เปนศนยตดตอประสานงาน เสนอความเหนและรวมด�าเนนการดานการมาตรฐานกบ

ตางประเทศและองคการระหวางประเทศดานการมาตรฐาน รวมทงรวมด�าเนนการดานการมาตรฐานในระดบภมภาค

2) ปฏบตตามพนธกรณของประเทศไทยตอความตกลงวาดวยอปสรรคทางเทคนคตอ การคา ภายใตองคการการคาโลกและพนธกรณกบตางประเทศหรอระหวางประเทศทเกยวของ รวมทงปฏบตหนาทในฐานะหนวยงานกลางในการแจงและรบกฎระเบยบและมาตรการทางวชาการ และในฐานะศนยตอบขอซกถามดานกฎระเบยบและมาตรฐานของไทยและของประเทศสมาชกองคการการคาโลก

3) ด�าเนนการดานการจดท�าความตกลงเพอความรวมมอทางวชาการหรอเพอการยอมรบรวมในการตรวจสอบและรบรองดานการมาตรฐาน รวมทงปฏบตตามพนธกรณทเกดจากความตกลง ดงกลาว

4) ปฏบตงานใหความรวมมอ ตดตอประสานงาน จดประชม แตงตงและเปนผแทน เขารวมประชมและเจรจาดานการมาตรฐานกบตางประเทศ

5) ปฏบตงานดานวเทศสมพนธเพอใหการสนบสนนสวนงานภายในและผประกอบการ สงออก ซงครอบคลมถงการใหบรการแปลเอกสารรบรองแกผรบใบอนญาต และการบรการขอหมายเลข ชบงผออกบตรและรหสสากลชบงผท�ายานยนตภายใตมาตรฐานระหวางประเทศ

6) ปฏบตงานรวมกบหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของ หรอท ไดรบมอบหมาย

1.6 กองสงเสรมและพฒนาดานการมาตรฐานมอ�านาจหนาทดงน1) สงเสรมและพฒนายกระดบผประกอบการอตสาหกรรมของประเทศใหมศกยภาพระดบ

สากลและเพมขดความสามารถในการแขงขนดานการคา2) สงเสรมและพฒนาบคลากรภาครฐและภาคเอกชนใหมองคความรดานการมาตรฐานเพอ

น�าไปเสรมสรางองคกรใหน�ามาตรฐานไปใชอยางมประสทธภาพ3) สงเสรมและสนบสนนใหผประกอบการและผบรโภคตระหนกถงความส�าคญของมาตรฐาน

มความรความเขาใจและสามารถดแลรกษาผลประโยชนของตนเอง4) สงเสรม เผยแพร และประชาสมพนธกจกรรมความรความกาวหนา ความเคลอนไหว

ดานการมาตรฐานและผลงานตางๆของส�านกงานและการใหบรการขอมลดานการมาตรฐานของประเทศ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


5) สรางเครอขายดานการสงเสรมมาตรฐานในระดบประเทศ เพอใหมการน�ามาตรฐานไปใชอยางมประสทธภาพผลและกวางขวาง อนจะกอใหเกดประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจอตสาหกรรมและสงคมของประเทศ

6) เปนศนยประสานงานและใหบรการดานการจดท�าสอสงพมพตางๆ และสอโสตทศน-ปกรณแกหนวยงานภายในกระทรวง

7) ปฏบตงานรวมกบหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของ หรอทไดรบมอบหมาย

1.7 ส�านกงานคณะกรรมการการมาตรฐานแหงชาต มอ�านาจหนาทดงน1) ด�าเนนการเกยวกบงานเลขานการคณะกรรมการการมาตรฐานแหงชาตคณะกรรมการ

เฉพาะดานและคณะอนกรรมการตามกฎหมายวาดวยการมาตรฐานแหงชาต2) เสนอแนะนโยบายแนวทางและมาตรการในการสงเสรมและพฒนาดานการมาตรฐาน

ของประเทศตลอดจนพฒนาโครงสรางพนฐานดานการมาตรฐาน3) ก�าหนดมาตรฐานทเกยวของกบการตรวจสอบและรบรองและตามทไดรบมอบหมาย4) ด�าเนนการเกยวกบการตรวจสอบและรบรองผประกอบการตรวจสอบและรบรองดานการ

มาตรฐานตามกฎหมายวาดวยการมาตรฐานแหงชาต5) ควบคมและก�ากบดแลผประกอบการตรวจสอบและรบรองดานการมาตรฐานและด�าเนน

การเกยวกบการปองกนและปราบปรามการกระท�าความผดตามกฎหมายวาดวยการมาตรฐานแหงชาต6) รวมก�าหนดมาตรฐานระหวางประเทศกบองคการมาตรฐานระหวางประเทศในสวนท

เกยวของการตรวจสอบและรบรองและตามทไดรบมอบหมาย7) เปนศนยกลางในการตดตอประสานงานและปฏบตงานดานการมาตรฐานของประเทศ

เพอใหเกดเอกภาพ8) เปนศนยกลางในการตดตอประสานงานเสนอความเหนและเขารวมกจกรรมกบองคการ

ภมภาค และองคการระหวางประเทศทเกยวกบการรบรองระบบงานดานการมาตรฐานเพอใหเกดการยอมรบซงกนและกน

9) ปฏบตงานรวมกบหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของ หรอท ไดรบมอบหมาย

2. การก�าหนดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมแนวปฏบตดานการก�าหนดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมทส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑ

อตสาหกรรมด�าเนนการตามแนวทางสากลทประเทศตางๆ ทเปนสมาชกขององคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน(ISO)และคณะกรรมาธการระหวางประเทศวาดวยมาตรฐานสาขาอเลกทรอเทคนกส(IEC)ปฏบตอยดงตอไปน

2.1 ตองเปนไปตามความตองการหรอวตถประสงคส�าคญของภาคอตสาหกรรมและวชาการของประเทศ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2.2ตองสอดคลองกบความตองการทางเศรษฐกจของประเทศไทยในปจจบนและในอนาคตอนใกล2.3ตองปองกนผลประโยชนและสวนไดสวนเสยของผท�าและผบรโภค2.4ตองมาจากการเหนพองตองกน(concensus)มากทสดเทาทจะเปนไปไดโดยเฉพาะระหวาง

ผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ2.5ตองมลกษณะทปฏบตได และตองทนตอความกาวหนาทางวชาการ แตคงสภาพทาง

เทคโนโลยเศรษฐศาสตรและยงตองสามารถน�าไปประยกตกบกจกรรมในภาคตางๆทเกยวของได2.6ตองกอใหเกดประโยชนสงสดทางเศรษฐกจของประเทศโดยรวม2.7ตองเปนตวกระตนหรอเรงรดใหมการพฒนาทางอตสาหกรรมหรอใหมการน�าไปใชในทางท

กอใหเกดประโยชนทมประสทธผลทางเศรษฐกจ2.8ตองสามารถทบทวนหรอแกไขปรบปรงตามระยะเวลาทเหมาะสมและตองทนสมยเมอเทยบ

กบประโยชนและเทคโนโลยลาสด หรอเมอเทยบกบความกาวหนาทางเทคโนโลยทเปลยนแปลง อนเปนผลตอเศรษฐกจของประทศ

การด�าเนนการดานมาตรฐานของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมม2ระดบดงน1) การก�าหนดมาตรฐานระดบประเทศ ก�าหนดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม หรอ มอก.

ประกอบดวยมาตรฐานผลตภณฑประเภทตางๆไดแก- มาตรฐานผลตภณฑสาขาตางๆ เชน สาขาโยธา สาขาไฟฟาอเลกทรอนกส สาขาเคม

และโภคภณฑสาขาเครองกลสาขาผลตภณฑอาหารเปนตน- มาตรฐานวธทดสอบเชนมาตรฐานวธทดสอบสวารนชและวสดทเกยวของวธทดสอบ

กระจกนรภยส�าหรบรถยนตเปนตน- มาตรฐานมลฐาน เชน มาตรฐานปรมาณและหนวยตางๆ ทางกายภาพ หนวยเอสไอ

และขอแนะน�าการใชพหคณรวมทงการใชหนวยอนนยามศพทมาตรวทยาศพทบญญตอญมณเปนตน- มาตรฐานระบบการจดการเชนระบบการจดการความปลอดภยของอาหารระบบการ

จดการสงแวดลอมระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภยในการท�างานเปนตน- มาตรฐานขอแนะน�า เชน ขอแนะน�าทวไปส�าหรบการใชค�าวา “ฮาลาล” (มอก.1701-

2541)เปนตนการก�าหนดมาตรฐานมงเนนใหเปนการคมครองผบรโภคและสงเสรมอตสาหกรรม ใหสามารถ

แขงขนไดในตลาดโลกรกษาสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตโดยยดมาตรฐานสากลเปนหลกนอกจากนส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมยงไดด�าเนนการทบทวนมาตรฐานเมอมการประกาศใชครบ5ปหรอเมอเหนสมควรจากมลเหตตางๆเชนมการพฒนากระบวนการผลตวธการทดสอบหรอมขอมลดานความเปนพษทสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนหรอสงแวดลอมทงนเพอใหมาตรฐานมความเหมาะสมและทนสมยอยเสมอ

นอกจากนส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมยงมการกระจายดานการก�าหนดมาตรฐานไปใหหนวยงานอนเขามามสวนรวมเพอแบงเบาภาระราชการ เชน การวาจางผเชยวชาญเปนผจดท�าราง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


มาตรฐานในรปแบบโครงการการจดท�ารางมาตรฐานโดยหนวยงานทลงนามในบนทกความเขาใจ(MOU)กบส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเปนตน

2) การรวมก�าหนดมาตรฐานระดบสากลส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมในฐานะทเปนตวแทนประเทศไทยในการเปนสมาชกองคการระหวางประเทศไดแกองคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน (ISO) คณะกรรมาธการระหวางประเทศวาดวยมาตรฐานอเลกทรอนกส (IEC) องคการการคาโลก (WTO) และความรวมมอกรอบอาเซยน (ASEAN) ไดด�าเนนการตามบทบาทหนาท ทเกยวของในองคการเหลานน ทส�าคญไดแก การเปนสมาชกในองคการทมสวนรวมก�าหนดมาตรฐานระหวางประเทศเพอประโยชนทางการคาและเพอความพรอมของอตสาหกรรมในการแขงขนในตลาดโลกโดยการเขารวมประชมหรอโดยการพจารณาออกเสยงลงคะแนนในรางมาตรฐานของคณะกรรมการวชาการของISOและIECทประเทศไทยเปนสมาชก

ในสวนทเกยวกบองคการการคาโลกส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมมสวนรวมในการปฏบตตามพนธกรณของความตกลงวาดวยอปสรรคทางเทคนคตอการคา(TechnicalBarriertoTrade:TBT)ในดานสนคาอตสาหกรรมยกเวนสนคาเกษตรและอาหารสวนความรวมมอกรอบอาเซยนส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมมบทบาทเกยวกบความรวมมอดานมาตรฐานและการตรวจสอบรบรองของอาเซยนตามความตกลงวาดวยการใชอตราภาษพเศษทเทากนภายใตเขตการคาเสรอาเซยน(Agree-menton theCommonEffectivePreferentialTariff (CEPT)Schemefor theASEANFreeTradeArea)ทมเปาหมายในการอ�านวยความสะดวกทางการคาโดยการขจดอปสรรคทางการคาทงดานภาษและทมใชภาษเพอสนบสนนการจดตงเขตการคาเสรอาเซยน(AFTA)


1. ส�านกงานคณะกรรมการมาตรฐานแหงชาตมอ�านาจหนาทอยางไรบาง2. จงอธบายแนวปฏบตของการก�าหนดมาตรฐานของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม


1. ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมมอ�านาจหนาทดงน1) ด�าเนนการตามกฎหมายวาดวยมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมกฎหมายวาดวยการ

มาตรฐานแหงชาตและกฎหมายอนทเกยวของ2) เสนอแนะนโยบาย แนวทางและมาตรการในการสงเสรมและพฒนาดานการมาตรฐาน

ของประเทศตลอดจนพฒนาโครงสรางพนฐานดานการมาตรฐาน3) ด�าเนนการเกยวกบขอมลและสารสนเทศดานการมาตรฐานของประเทศ4) สงเสรมก�ากบดแลและใหบรการเกยวกบการรบรองระบบงานดานการมาตรฐานตลอดจน

พฒนาการรบรองระบบงานดานการมาตรฐานของประเทศใหเกดความเปนเอกภาพ5) สงเสรมและพฒนาองคกรและบคลากรทงภาครฐและเอกชนในดานการมาตรฐาน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


6) รวมมอและประสานงานกบองคการและหนวยงานทเกยวของทงในประเทศตางประเทศและระหวางประเทศในดานการมาตรฐาน รวมทงการท�าความตกลงเกยวกบความรวมมอทางวชาการทเกยวของ

7) ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก�าหนดใหเปนอ�านาจหนาทของส�านกงาน หรอตามทรฐมนตรหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

2. แนวปฏบตของการก�าหนดมาตรฐานของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม เปนไปตามแนวปฏบตระดบสากลดงน

1) ตองเปนไปตามความตองการหรอวตถประสงคส�าคญของภาคอตสาหกรรมและวชาการของประเทศ

2) ตองสอดคลองกบความตองการทางเศรษฐกจของประเทศไทยในปจจบนและในอนาคตอนใกล

3) ตองปองกนผลประโยชนและสวนไดสวนเสยของผท�าและผบรโภค4) ตองมาจากการเหนพองตองกนมากทสดเทาทจะเปนไปได โดยเฉพาะระหวางผมสวน

ไดสวนเสยทเกยวของ5) ตองมลกษณะทปฏบตได และตองทนตอความกาวหนาทางวชาการ แตคงสภาพทาง

เทคโนโลยเศรษฐศาสตรและยงตองสามารถน�าไปประยกตกบกจกรรมในภาคตางๆทเกยวของได6) ตองกอใหเกดประโยชนสงสดทางเศรษฐกจของประเทศโดยรวม7) ตองเปนตวกระตนหรอเรงรดใหมการพฒนาทางอตสาหกรรม หรอใหมการน�าไปใชใน

ทางทกอใหเกดประโยชนทมประสทธผลทางเศรษฐกจ8) ตองสามารถทบทวนหรอแกไขปรบปรงตามระยะเวลาทเหมาะสม และตองทนสมยเมอ

เทยบกบประโยชนและเทคโนโลยลาสด หรอเมอเทยบกบความกาวหนาทางเทคโนโลยทเปลยนแปลง อนเปนผลตอเศรษฐกจของประทศ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม

เพอใหมนใจวาผลตภณฑตางๆ ทจ�าหนายในทองตลาดมคณภาพไดมาตรฐาน เหมาะสมและปลอดภยตอการใชงาน ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมจงมบทบาทหนาทในการก�าหนดมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(มอก.)เพอเปนแนวทางแกผผลตในการผลตผลตภณฑทมคณภาพโดยส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมก�ากบดแลใหการรบรองผลตภณฑ และอนญาตใหแสดงเครองหมายมาตรฐาน ทงนผลตภณฑทแสดงเครองหมายไดนนตองไดรบการตรวจสอบจากส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมวาเปนไปตามเกณฑมาตรฐานทก�าหนด

1. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมแบงไดเปน2กลมไดแกมาตรฐานบงคบและมาตรฐานทวไป1.1 มาตรฐานบงคบเปนมาตรฐานทมพระราชกฤษฎกาก�าหนดใหผลตภณฑนนตองเปนไปตาม

มาตรฐาน อนเปนการบงคบใหผผลต ผน�าเขา และผจ�าหนายจะตองผลต น�าเขา และจ�าหนายเฉพาะผลตภณฑทเปนไปตามมาตรฐานเทานนทงนเพอคมครองความปลอดภยใหแกผบรโภคและปองกนความเสยหายทจะเกดขนแกเศรษฐกจของประเทศ เครองหมายมาตรฐานบงคบมสด�า (ภาพท 10.1) ส�าหรบสนคาอาหารทมการจดท�ามาตรฐานภาคบงคบ ไดแก สบปะรดกระปอง (มอก. 51-2530) นอกจากน มสนคาโภคภณฑทเกยวของกบอาหารไดแกฟลมยดหมหออาหาร(มอก.1136-2536)

ภาพท 10.1 เครองหมายมาตรฐานบงคบทมา:http://app.tisi.go.th/consumer_guide/standard_e.html

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1.2 มาตรฐานทวไป เปนมาตรฐานภาคสมครใจ ผลตภณฑทไดรบการรบรองมาตรฐานประเภทนแสดงถงการทผผลตมความสามารถทจะผลตสนคาอตสาหกรรมทมการควบคมคณภาพผลตภณฑและระบบการผลตใหเปนไปตามมาตรฐานอยางสม�าเสมอ เมอผผลตไดรบการรบรองจากส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมแลวจะสามารถแสดงเครองหมายมาตรฐานทวไปบนผลตภณฑลกษณะเครองหมายมาตรฐานทวไปแสดงในภาพท10.2เครองมาตรฐานทวไปมสน�าเงน

ภาพท 10.2 เครองหมายมาตรฐานทวไปทมา:http://app.tisi.go.th/consumer_guide/standard_e.html

มาตรฐานทวไปครอบคลมสนคาอตสาหกรรมเชนน�ายาลางจานอปกรณกฬาและสนคาบรโภคจ�าพวกอาหารส�าเรจรปเปนตนโดยมาตรฐานทวไปของกลมสนคาอาหารแปรรปมจ�านวนหลายมาตรฐานเชน

มอก.271-2548บะหมกงส�าเรจรปมอก.315-2548โจกกงส�าเรจรปมอก.429-2548น�าพรกแกงและเครองปรงแตงกลนรสมอก.400-2549เสนหมมอก.444-2549วนเสนมอก.2297-2549ไสกรอกโบโลนญามอก.2300-2549ไสกรอกเวยนนา

เพอใหเหนรายละเอยดเกยวกบเกณฑคณภาพดานคณลกษณะของผลตภณฑ และองคประกอบ อนๆของมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมในทนจงยกตวอยางมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมประเภทสนคาอาหาร 1 ชนดซงเปนมาตรฐานภาคสมครใจ ไดแก มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม บะหม

กงส�าเรจรป (มอก. 271-2548) 1) ขอบขายครอบคลมบะหมกงส�าเรจรปทท�าใหแหงโดยการทอดน�ามนหรอวธอนสามารถ

ปรงเพอรบประทานไดในเวลาไมเกน5นาททงนไมครอบคลมบะหมกงส�าเรจรปทมเครองปรงเปนอาหารส�าเรจรปในบรรจภณฑทผานการฆาเชอ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2) บทนยามนยามความหมายค�าในมาตรฐานฉบบนดงน2.1) เสนบะหมหมายถงผลตภณฑทเปนเสนท�าจากแปงสาลและอาจผสมแปงชนด

อนและสวนประกอบอนดวยกได2.2)บะหมกงส�าเรจรปหมายถงผลตภณฑซงประกอบดวยเสนบะหมทท�าใหสกหรอ

สกบางแลวเครองปรงแตงกลนรสตางๆและน�ามนปรงรสในอตราสวนทเหมาะสมบรรจในซองขนาดเลกแลวรวมบรรจในภาชนะเดยวกนปรงรบประทานไดโดยใชเวลาไมเกน5นาท

3) ประเภทบะหมกงส�าเรจรปแบงเปน2ประเภทไดแกประเภทท1เสนบะหมทท�าใหแหงโดยการทอดในน�ามนและประเภทท2เสนบะหมทท�าใหแหงโดยวธอนๆ

4) คณลกษณะทตองการ 4.1) ลกษณะทวไปของเสนบะหมกอนเตมหรอตมในน�าเดอด

4.1.1)มสสม�าเสมอและใกลเคยงกนทกภาชนะบรรจ ไมไหมเกรยมไมมกลนหนการทดสอบใหท�าโดยการตรวจพนจ

4.1.2)บะหมกงส�าเรจรปในภาชนะบรรจเดยวกนทชกตวอยางจากโรงงานมเสนหกไดไมเกนรอยละ8ของน�าหนกสทธการทดสอบใหปฏบตตามขอ10.1

4.2)ลกษณะเนอและกลนรสของบะหมส�าเรจรปเมอเตมหรอตมในน�าเดอดตามวธทก�าหนดไวทฉลาก ซงตองไมเกน 5 นาทแลว เสนตองนม เหนยวและเมอเตมเครองปรงแลว บะหมกงส�าเรจรปตองมกลนรสตามธรรมชาตของสวนประกอบของเครองปรงชนดนนๆและไมมกลนรสอนทไมพงประสงค

เมอตรวจสอบโดยวธใหคะแนนตามขอ10.2แลวตองมคะแนนเฉลยของแตละลกษณะจากผตรวจสอบทกคนไมนอยกวา2.8คะแนนและไมมลกษณะใดได1คะแนนจากผตรวจสอบคนใดคนหนง

4.3)คณลกษณะทางเคมของเสนบะหม

ตารางท 10.5 คณลกษณะทางเคมของเสนบะหม (ขอ 4.3)

รายการท คณลกษณะเกณฑทก�าหนด

วธทดสอบตามประเภทท 1 ประเภทท 2

1 ความชนรอยละไมเกน 8 12 AOAC(2000)926.07

2 ไขมนรอยละไมเกน 20 ไมก�าหนด AOAC(2000)925.12

3 คาของกรดของน�ามนมลลกรมของโพแทสเซยม-ไฮดรอกไซดตอน�ามน1กรมไมเกน

1.8 ไมก�าหนด IUPAC(1979)6thed.Method

II.D.1

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


5) วตถเจอปนอาหารใหใชตามชนดและปรมาณทก�าหนดดงน5.1)วตถกนหน

5.1.1) บวทเลเทตไฮดรอกซอะนโซล(butylatedhydroxyanisole)ตองไมเกนรอยละ0.02โดยน�าหนกของน�ามน

5.1.2) บวทเลเทต ไฮดรอกซโทลอน (bytylated hydroxytoluene) ตองไมเกนรอยละ0.02โดยน�าหนกของน�ามน

5.1.3) โพรพลแกลเลต(propylgallate)ตองไมเกนรอยละ0.01โดยน�าหนกของน�ามน

5.1.4) เทอรเชยรบวทลไฮโดรควโนน(tert-butylhydroquinone)ไมเกนรอยละ0.02โดยน�าหนกของน�ามน

5.1.5) โทโคฟรอล(tocopherol)ใหใชไดในปรมาณทเหมาะสมในกรณทใชวตถกนหนตามทก�าหนดไวขางตนรวมกนมากกวาหนงอยางปรมาณวตถ

กนหนทงหมดตองไมเกนรอยละ 0.02 โดยน�าหนกของน�ามน แตทงนปรมาณโพรพลแกลเลตตองเปนไปตามทก�าหนดการวเคราะหใหปฏบตตามAOAC(2000)983.15

5.2)วตถทใขปรงแตงรสอาหารดงตอไปนชนดใดชนดหนงหรอรวมกน ใหใชไดในปรมาณทเหมาะสม

5.2.1) โมโนโซเดยมแอล-กลตาเมท(monosodiumL-glutamate)5.2.2)ไดโซเดยมอโนซเอต(disodiuminosinate)5.2.3)ไดโซเดยมกวนเลต(disodiumguanylate)

5.3)วตถปรบปรงคณภาพเสนบะหมดงตอไปนใหใชไดในปรมาณทเหมาะสม5.3.1) โซเดยมคารบอกซเมทลเซลลโลส(sodiumcarboxymethylcellulose)5.3.2)โซเดยมไฮโดรเจนคารบอเนต(sodiumhydrogencarbonate)5.3.3)กม(gum)

5.4)สผสมอาหารหามใชสผสมอาหารทกชนดเวนแตสผสมอาหารทไดจากธรรมชาตการวเคราะหใหปฏบตตามPearson’sChemicalAnalysisofFood,9thedition1991หนา102-109

6) สขลกษณะ

6.1) สขลกษณะการท�าบะหมกงส�าเรจรปใหเปนไปตามมอก.346.2)บะหมกงส�าเรจรปตองปราศจากสงแปลกปลอมอนใดทเหนไดชดเจนเมอตรวจพนจ6.3)จลนทรยทอาจมในบะหมกงส�าเรจรปตองไมเกนเกณฑทก�าหนดดงน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


รายการ เสนบะหม เครองปรง

6.3.1) จลนทรยทงหมดโคโลนตอกรมของตวอยางไมเกน 1.0×103 5.0×105

6.3.2)ราโคโลนตอกรมตวอยางไมเกน 10 100

6.3.3)คลอสตรเดยมเพอรฟรงเจนส(Clostridiumperfringens) ไมตองตรวจ ตรวจไมพบ

6.3.4)เอสเชอรเชยโคไล(Escherichiacoli) นอยกวา3 นอยกวา3

6.3.5)สตาฟโลคอกคสออเรยส(Staphylococcusaureus) ตองไมพบ ตองไมพบ

6.3.6)ซาลโมเนลลา(Salmonella)ใน25กรมของตวอยาง ไมตองตรวจ ตองไมพบ

7) การบรรจ

7.1) ใหบรรจบะหมกงส�าเรจรปในภาชนะทสะอาดแหงและปดไดสนท7.2)น�าหนกสทธของบะหมกงส�าเรจรปในแตละภาชนะบรรจตองไมนอยกวาทระบไว

ทฉลาก8) เครองหมายและฉลาก

8.1) ชอผลตภณฑตามมาตรฐานนหรอชออนทสอความหมายวาเปนผลตภณฑตามมาตรฐานน

(1) ชอผลตภณฑตามมาตรฐานนหรอชออนทสอความหมายวาเปนผลตภณฑตามมาตรฐานน

(2)ขอความแสดงการใชและชนดของวตถปรงแตงรสอาหาร(ถาม)(3)น�าหนกสทธ(4)วนเดอนปทท�าหรอวนเดอนปทหมดอายหรอควรบรโภคกอน(5)วธท�าเพอรบประทาน(6)ชอผ ท�าหรอโรงงานทท�าพรอมสถานทตงหรอเครองหมายการคาทจด

ทะเบยน8.2)ทกลองบรรจบะหมกงส�าเรจรปทกกลองอยางนอยตองมเลขอกษรหรอเครอง-

หมายแจงรายละเอยดตอไปน(1) ชอผลตภณฑตามมาตรฐานนหรอชออนทสอความหมายวาเปนผลตภณฑ

ตามมาตรฐานน(2)จ�านวน(3)วนเดอนปทท�าหรอวนเดอนปทหมดอายหรอควรบรโภคกอน(4)ชอผ ท�า หรอโรงงานทท�า พรอมสถานทตงหรอเครองหมายการคาท

จดทะเบยน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ในกรณทใชภาษาตางประเทศตองมความหมายตรงกบภาษาไทยทก�าหนดไวขางตน9) การชกตวอยางและเกณฑ

9.1) รนในทนหมายถงบะหมกงส�าเรจรทท�าโดยกรรมวธเดยวกนและใชเครองจกรชดเดยวกนในชวงเวลาตางกนไมเกน8ชวโมงหรอทมการซอชายหรอสงมอบในแตละครง

9.2)การชกตวอยางและการยอมรบ ใหเปนไปตามแผนการชกตวอยางทก�าหนดตอไปนหรออาจใชแผนการชกตวอยางอนทเทยบเทากนทางวชาการกบแผนทก�าหนดไว

(1) การชกตวอยางและการยอมรบส�าหรบการทดสอบลกษณะทวไปของเสนบะหมลกษณะเนอและกลนรสของบะหมกงส�าเรจรปสงแปลกปลอมการบรรจและเครองหมายและฉลาก

(2) ใหชกตวอยางโดยวธสมจากรนเดยวกนตามจ�านวนทก�าหนดในตารางท10.7น�าตวอยางทไดไปตรวจสอบเครองหมายและฉลากการบรรจและสงแปลกปลอมแลวจงน�าไปตรวจสอบลกษณะทวไปของเสนบะหมและลกษณะเนอและกลนรสบะหมกงส�าเรจรป

(3)ตวอยางทกตวอยางตองเปนไปตามขอ4.1.1)ขอ4.2)ขอ6.2)ขอ7.1)และขอ 8 และจ�านวนตวอยางทไมเปนไปตามขอ 4.1.2) และขอ 7.2) ตองไมเปนเลขจ�านวนทยอมรบทก�าหนดในตารางท10.7จงจะถอวาบะหมกงส�าเรจรปรนนนเปนไปตามเกณฑทก�าหนด

ตารางท 10.7 แผนการชกตวอยาง

ขนาดรน

หนวยภาชนะบรรจ

ขนาดตวอยาง

หนวยภาชนะบรรจ

เลขจ�านวนทยอมรบ

ไมเกน4800 6 1

4801ถง24000 13 2

24001ถง48000 21 3

48001ถง84000 29 4

84001ถง144000 48 6

144001ถง240000 84 9

เกน240000 126 13

9.3) การชกตวอยางและการยอมรบส�าหรบการทดสอบคณลกษณะทางเคมของเสนบะหมวตถกนหนและสผสมอาหาร

(1) ใหชกตวอยางโดยวธสมจากรนเดยวกนจ�านวน14หนวยภาชนะบรรจเปดภาชนะบรรจออก น�าเสนบะหมมารวมกน บดใหละเอยด บรรจในภาชนะบรรจทสะอาด แหง และปดไดสนทน�าไปวเคราะหคณลกษณะทางเคมของเสนบะหมวตถกนหนและสผสมอาหารส�าหรบน�ามนใหใช

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตวอยาง26ซองหรอมน�าหนกรวมกนประมาณ150กรมน�าออกจากซองมารวมกนน�าไปวเคราะหวตถกนหนน�าผลทไดจากการวเคราะหเสนบะหมและน�ามนมารวมกน สวนเครองปรงรสอนใหน�ามาผสมรวมกนแลวน�าไปวเคราะหสผสมอาหาร

(2)ตวอยางบะหมกงส�าเรจรปตองเปนไปตามขอ4.3ขอ5.1และขอ5.4ทกขอจงจะถอวาบะหมกงส�าเรจรปรนนนเปนไปตามเกณฑทก�าหนด

9.4)การชกตวอยางและการยอมรบส�าหรบการวเคราะหจลนทรย(1) ใหชกตวอยางวธสมจากรนเดยวกนจ�านวน 20หนวยภาชนะบรรจ น�าไป

แยกทดสอบเสนบะหมและเครองปรงยกเวนน�ามนโดยใหน�าทกตวอยางมาผสมรวมกน(2)ตวอยางตองเปนไปตามขอ6.3จงจะถอวาบะหมกงส�าเรจรปรนนนเปนไป

ตามเกณฑทก�าหนด9.5)เกณฑการตดสนตวอยางบะหมกงส�าเรจรปตองเปนไปตามขอ9.2)(3)ขอ9.3)(2)

2. หลกเกณฑการตรวจสอบเพอการอนญาตแสดงเครองหมายมาตรฐานกบผลตภณฑ

อตสาหกรรม หลกเกณฑการตรวจสอบเพอการอนญาตใหแสดงเครองหมายมาตรฐานกบผลตภณฑอตสาหกรรม

ของส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมประกอบไปดวยหลกเกณฑทางเทคนค2ประการไดแก1) การตรวจสอบผลตภณฑอตสาหกรรมมคณภาพตามขอก�าหนดของมาตรฐานผลตภณฑ

อตสาหกรรมทเกยวของ2) การตรวจระบบการควบคมคณภาพของผผลตวาเพยงพอทจะรกษาคณภาพผลตภณฑใหเปน

ไปตามมาตรฐานไดอยางสม�าเสมอการตรวจสอบเพอการอนญาตตามหลกเกณฑ2ประการขางตนประกอบดวยการอนญาตและ

การตรวจตดตามภายหลงการอนญาต2.1 การอนญาตม2แบบไดแกการอนญาตทวไปและการอนญาตโดยใชเอกสารรบรองตนเอง

(supplier’sdeclarationofconformity)2.1.1 การอนญาตทวไปด�าเนนการได2วธดงน

วธท 1 ประกอบดวย การตรวจสอบผลตภณฑอตสาหกรรม และการประเมนระบบ

ควบคมคณภาพของโรงงานทท�าผลตภณฑ

การตรวจสอบผลตภณฑอตสาหกรรมสามารถด�าเนนการไดกรณใดกรณหนงดงนกรณท 1 เกบตวอยางผลตภณฑจากสถานทผลตเพอตรวจสอบตามมาตรฐาน

ทก�าหนด ด�าเนนการโดยส�านกงานหรอผตรวจสอบการท�าผลตภณฑอตสาหกรรมทไดรบการแตงตงตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมพ.ศ. 2511 โดยสงตรวจสอบทใดทหนง ดงตอไปน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


(1) ผตรวจสอบผลตภณฑอตสาหกรรมทไดรบการแตงตงตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมพ.ศ.2511

(2)หองปฏบตการทดสอบอนทงในและตางประเทศทส�านกงานใหความเหนชอบ โดยหองปฏบตการนนตองไดรบการรบรองตามมาตรฐานสากล ISO/IEC 17025 ในขอบขายมาตรฐานทเกยวของ

(3)หองปฏบตการทดสอบของโรงงานทท�าผลตภณฑโดยส�านกงานเปน ผควบคมการตรวจสอบและใชเครองมอทดสอบของโรงงาน และหองปฏบตการทดสอบนนตองไดรบ การทวนสอบขดความสามารถจากส�านกงานกอน

(4)หองปฏบตการทดสอบทส�านกงานใหการยอมรบกรณท 2 พจารณารบผลการตรวจสอบผลตภณฑทผยนค�าขอน�าสงตวอยาง

ตรวจสอบเอง โดยสงตรวจสอบเองทใดทหนงดงรายละเอยดตามขอ (1), (2), (3)ของกรณท 1ทงนผลการตรวจสอบผลตภณฑตองมอายไมเกน1ปนบจากวนทผตรวจสอบผลตภณฑอตสาหกรรม/หองปฏบตการทดสอบลงนามรบรองรายงานผลการตรวจสอบจนถงวนทยนค�าขอ

การประเมนระบบควบคมคณภาพของโรงงานทท�าผลตภณฑ ด�าเนนการไดดงกรณใดกรณหนงดงน

กรณท 1 ตรวจประเมนระบบควบคมคณภาพของโรงงานผท�าผลตภณฑ รายละเอยดขอก�าหนดระบบควบคมคณภาพผลตภณฑ ด�าเนนการโดยส�านกงานหรอผตรวจสอบการท�าผลตภณฑอตสาหกกรรมทไดรบการแตงตงตามมาตรา5

กรณท 2 พจารณารบผลการประเมนระบบควบคมคณภาพของโรงงานทท�าผลตภณฑทด�าเนนการโดยผตรวจสอบการท�าผลตภณฑอตสาหกรรมทไดรบการแตงตงตามมาตรา5กอนยนค�าขอรบใบอนญาตกบส�านกงานโดยตรวจประเมนระบบควบคมคณภาพตามหวขอดงตอไปน

- การจดซอและการควบคมวตถดบ- การควบคมกระบวนการผลต- การควบคมผลตภณฑส�าเรจรป- การควบคมผลตภณฑทไมเปนไปตามขอก�าหนด- การควบคมเครองตรวจวดเครองวดและเครองทดสอบ

ผท�าผลตภณฑตองมการชบง รวบรวม จดเกบและรกษาบนทกตางๆ ไวเพอแสดงความเปนไปตามขอก�าหนดของผลตภณฑและระบบควบคมคณภาพ ตามระยะเวลาทเหมาะสมและสอดคลองกบขอก�าหนดของกฎหมายทเกยวของ

ทงนผลการประเมนระบบควบคมคณภาพตองมอายไมเกน 3 ปนบจากวนทผลการประเมนระบบควบคมคณภาพเปนไปตามขอก�าหนดจนถงวนทยนขอ

วธท 2 ยอมรบใบรบรอง (Certificate of Conformity) ทออกโดยหนวยตรวจสอบและรบรอง(ConformityofAssessmentBody:CAB)ทไดรบการรบรองตามมาตรฐานการตรวจสอบรบรอง-ขอก�าหนดส�าหรบหนวยรบรองผลตภณฑกระบวนการและการบรการตามมาตรฐานสากล ISO/

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


IEC 17065 ในขอบขายหลกเกณฑการตรวจสอบเพอการอนญาตของส�านกงานจากส�านกงานคณะกรรมการมาตรฐานแหงชาต

2.1.2 การอนญาตโดยใชเอกสารรบรองตนเอง (Certificate of Conformity) เปนการอนญาตโดยใชแนวทางตามISO/IEC17050Supplier’sDeclarationofConformityโดยผยนค�าขอตองไดรบการตรวจประเมนระบบควบคมคณภาพผลตภณฑและตรวจสอบผลตภณฑลวงหนาโดยหนวยงานทส�านกงานใหการยอมรบการด�าเนนการมดงน

1) การตรวจสอบผลตภณฑอตสาหกรรมผยนค�าขอน�าสงตวอยางตรวจสอบเองโดยสงตรวจสอบทใดทหนงดงน

1.1) ผตรวจสอบผลตภณฑอตสาหกรรมทไดรบการแตงตงตามมาตรา51.2)หองปฏบตการทดสอบอนทงในและตางประเทศทส�านกงานใหความเหน

ชอบ โดยหองปฏบตการนนตองไดรบการรบรองตามมาตรฐานสากล ISO/IEC 17025 ในขอบขายมาตรฐานทเกยวของ

1.3)หองปฏบตการทดสอบทส�านกงานใหการยอมรบทงนผลการทดสอบผลตภณฑนนตองมอายไมเกน 1 ปนบจากวนทผ ตรวจสอบ

ผลตภณฑอตสาหกรรม/หองปฏบตการทดสอบลงนามรบรองรายงานผลการตรวจสอบจนถงวนทยนค�าขอ2) การประเมนระบบควบคมคณภาพของโรงงานผ ท�าผลตภณฑอตสาหกรรม

ส�านกงานจะพจารณารบผลการรบรองระบบบรหารคณภาพตามมอก.9001หรอISO9001จากหนวยงานทส�านกงานใหการยอมรบหรอภายใตขอตกลงการยอมรบรวม

2.2 กจกรรมการตรวจตดตามภายหลงการอนญาต

2.2.1 การอนญาตทวไป ด�าเนนการดงน1) ผรบใบอนญาตตองจดใหมการตรวจตดตามผลตภณฑและระบบควบคมคณภาพ

ของโรงงานทท�าผลตภณฑนนตามระยะเวลาทก�าหนด อาจด�าเนนการโดยส�านกงานหรอผตรวจสอบการท�าผลตภณฑอตสาหกรรมทไดรบการแตงตงตามมาตรา 5 กได หากด�าเนนการโดยผตรวจสอบการท�าผลตภณฑอตสาหกรรมผรบใบอนญาตตองสงรายงานการตรวจประเมนระบบคณภาพใหส�านกงานภายใน30วนหลงการตรวจประเมน

2) อาจมการเกบตวอยางผลตภณฑจากสถานทผลตสถานทเกบและสถานทจ�าหนายผลตภณฑเพอการตรวจสอบตดตามเพมเตมกได

2.2.2 การอนญาตโดยใชเอกสารรบรองตนเองด�าเนนการดงน1) ผรบใบอนญาตตองจดใหมการตรวจตดตามผลตภณฑโดยมชกชา2) ผรบใบอนญาตตองจดใหมการตรวจตดตามระบบควบคมคณภาพของโรงงานทท�า

ผลตภณฑนนตามระยะเวลาทก�าหนด อาจด�าเนนการโดยส�านกงานหรอผตรวจสอบการท�าผลตภณฑท ไดรบการแตงตงตามมาตรา5กไดหากด�าเนนการโดยผตรวจสอบการท�าผลตภณฑผรบใบอนญาตตอง สงรายงานการตรวจประเมนระบบควบคมคณภาพใหส�านกงานภายใน30วน

3)อาจมการเกบตวอยางจากสถานทผลตสถานทเกบและสถานทจ�าหนายผลตภณฑเพอการตรวจสอบตดตามเพมเตมกได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



1. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมแบงเปนกกลมอะไรบาง2. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมประเภทผลตภณฑอาหารในปจจบนมมาตรฐานใดทจดเปน

มาตรฐานบงคบ3. ใหคนความาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมประเภทผลตภณฑอาหารจากเวบไซตของ

ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(www.tisi.go.th)เลอกมาตรฐานมา1มาตรฐานใหพจารณาวาประกอบดวยเกณฑคณภาพดานใดบาง


1. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (มอก.)แบงเปน2กลม ไดแก 1)มาตรฐานบงคบ เปนมาตรฐานทมพระราชกฤษฎกาก�าหนดใหผลตภณฑนนตองเปนไปตามมาตรฐาน2)มาตรฐานทวไปเปนมาตรฐานภาคสมครใจ

2. มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมประเภทผลตภณฑอาหารทเปนมาตรฐานบงคบ ไดแกผลตภณฑสบปะรดกระปอง

3. เกณฑคณภาพในมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมประเภทผลตภณฑอาหารประกอบดวยสมบตทางกายภาพเคมจลนทรยและประสาทสมผสตวอยางเชนมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมวนเสน(มอก.444-2549)ซงเปนมาตรฐานภาคสมครใจก�าหนดเกณฑคณภาพดงน

1) สมบตทางกายภาพ- ลกษณะเสนเปนเสนเลกขนาดสม�าเสมอ- มความเหนยวพอสมควร- สตามธรรมชาตของสวนประกอบทใชและกรรมวธการผลตและสม�าเสมอตลอดเสน- กลนตามธรรมชาตของวนเสนไมมกลนอบและกลนไมพงประสงค

2) สมบตทางเคม- ความชนไมเกนรอยละ12- เถาทงหมดไมเกนรอยละ3ของน�าหนกอบแหง- อะฟลาทอกซนไมเกน20ไมโครกรมตอกโลกรมของตวอยาง- ซลเฟอรไดออกไซด(เปนวตถเจอปนอาหาร)ไมเกน45มลลกรมตอกโลกรม

3) สมบตทางจลนทรย- จ�านวนจลนทรยทงหมดไมเกน1×103โคโลนตอกรมตวอยาง- ราไมเกน10โคโลนตอกรมตวอยาง- โคลฟอรมโดยวธเอมพเอนนอยกวา3ตอกรมตวอยาง- คลอสตรเดยมเพอรฟรนเจนสตองไมพบในตวอยาง0.1กรม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



มาตรฐานผลตภณฑชมชน

สบเนองจากนโยบายของรฐบาลสมยหนงทใหมการจดตงโครงการหนงต�าบลหนงผลตภณฑหรอโอทอปเพอเสรมสรางใหแตละชมชนไดพฒนาทองถนดวยการพฒนาผลตภณฑทเปนเอกลกษณของทองถนเพอจ�าหนายผบรโภคส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเปนหนวยงานทสานนโยบายนดวยการสงเสรมผผลตชมชนทยงคงสบสานผลตสนคาทมการคงเอกลกษณการใชวตถดบในทองถนการผลตสนคาทสะทอนภมปญญาวฒนธรรมและศลปะประจ�าถนซงเปนแนวทางหนงทเชอมโยงผลตภณฑจากชมชนสตลาดผบรโภคทงในประเทศและตางประเทศโดยมวตถประสงคทส�าคญคอ

1) สงเสรมและพฒนาคณภาพผลตภณฑชมชนใหไดรบการรบรองและแสดงเครองหมาย การรบรองและเปนสวนหนงของการสงเสรมการพฒนาอยางยงยน

2) สงเสรมการตลาดของผลตภณฑใหไดการยอมรบอยางแพรหลายและสรางความมนใจใหกบ ผบรโภคในการเลอกซอผลตภณฑชมชนทงในประเทศและตางประเทศ

มาตรฐานผลตภณฑชมชนประกอบดวยขอก�าหนดของผลตภณฑทเหมาะสมและสอดคลองกบการผลตของผผลตชมชน เปนทยอมรบของทกฝายทเกยวของ โดยเนนใหมการน�าใปใชและสามารถปฏบตตามมาตรฐานไดโดยงายและใชเปนเกณฑในการตรวจสอบคณภาพของผลตภณฑชมชน

1. การก�าหนดมาตรฐานผลตภณฑชมชน ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมก�าหนดมาตรฐานผลตภณฑชมชนโดยจดจางนก

วชาการ/ผเชยวชาญเพอจดท�าขอก�าหนดมาตรฐานทางวชาการทเหมาะสมกบผลตภณฑชมชนสอดคลองกบเอกลกษณภมปญญาทองถนเทคโนโลยการผลตในชมชนเนนใหสามารถน�าไปปฏบตไดโดยงายจากนนจะจดใหมการสมมนาเพอรบฟงขอมลขอคดเหนจากผเกยวของ3ฝายไดแกผผลตในชมชนผบรโภคและนกวชาการเพอใหขอก�าหนดในมาตรฐานผลตภณฑชมชนมความเหมาะสมกบผลตภณฑชมชนและเปนทยอมรบของทกฝาย

ปจจบนมาตรฐานผลตภณฑชมชนทส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมจดท�าขนตงแตปพ.ศ. 2546 จนถงปจจบน (พ.ศ. 2559) ครอบคลมประเภทสนคาหนงต�าบลหนงผลตภณฑ 5 ประเภทไดแกประเภทอาหารประเภทเครองดมประเภทผาประเภทของใชของตกแตงของทระลกและประเภทสมนไพรทไมใชอาหาร มาตรฐานผลตภณฑชมชนจะไดรบการปรบปรงแกไขใหเหมาะสมเชนเดยวกบทส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมปรบปรงแกไขมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมทกๆประมาณ5ปทงนสามารถสบคนไดจากwww.tisi.go.th

ในทนยกตวอยางรายชอมาตรฐานผลตภณฑชมชนประเภทอาหารซงมจ�านวนมาตรฐานเปนกลมใหญและประเภทเครองดมดงน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตวอยางท 1 ผกและผลไมกวน (มผช. 35/2558)สาระส�าคญโดยสรปมดงน1) ขอบขาย ครอบคลมผกผลไม รวมถงผกผลไมทเปนสมนไพรทใชเปนอาหารน�ามาก

วนบรรจในภาชนะปดสนท2) ความหมายผกและผลไมกวนหมายถงผลตภณฑทไดจากการน�าผกหรอผลไมอยาง

ใดอยางหนงหรอมากกวา ทอยในสภาพด ไมเนาเสย อาจใชทงผลหรอน�ามาตดแตง เชน ปอกเปลอก ควานเมลดหนเปนชนอาจน�าไปตมลางดวยน�าเกลอแชในน�าปนใสตากแหงบดหรอสบน�ามากวนโดยใชความรอนจนไดลกษณะทตองการ อาจปรงแตงส กลน รสหรอเนอสมผสดวยสวนประกอบอนทเหมาะสมเชนน�าตาลเกลอกะทยกเวนพรก

3) คณลกษณะทตองการ

3.1) ลกษณะทวไปตองแหงไมแฉะมความเหนยวทดสอบโดยตรวจพนจ3.2)สตองมสตามธรรมชาตของผกและผลไมกวน3.3)กลน ตองมกลนทดตามธรรมชาตของผกและผลไมกวน ไมมกลนอนทไม

พงประสงคเชนกลนอบกลนไหม3.4)กลนรส ตองมกลนรสทดตามธรรมชาตของผกและผลไมกวน ไมมกลนรสอนท

ไมพงประสงคเชนกลนรสเปรยวบด3.5)สงแปลกปลอมตองไมพบสงแปลกปลอมทไมใชสวนประกอบทใช เชน เสนผม

ดนทรายกรวดชนสวนหรอสงปฏกลจากสตวการทดสอบท�าโดยตรวจพนจ3.6)วอเตอรแอกตวต (water activity) ตองไมเกน 0.85 การทดสอบใหใชเครอง

วดวอเตอรแอกตวตทควบคมอณหภมท(252)องศาเซลเซยส

หมายเหต:วอเตอรแอกตวต เปนปจจยส�าคญในการควบคและปองกนการเสอมเสยของผลตภณฑอาหาร ซงมผลโดยตรงตออายการเกบรกษาผลตภณฑ เนองจากคานเปนปจจยทชระดบปรมาณน�าอสระ (freewater)ทเชอจลนทรยใชในการเจรญเตบโต

3.7)วตถเจอปนอาหารหามใชวตถเจอปนอาหารทกชนดหากมการใชสและสารฟอกสใหใชตามชนดและปรมาณทกฎหมายก�าหนดส�าหรบการทดสอบใหปฏบตตามAOACหรอวธทดสอบอนทเทยบเทา

3.8)จลนทรย- จลนทรยทงหมดตองนอยกวา1×106โคโลนตอตวอยาง1กรม- แซลโมเนลลาตองไมพบในตวอยาง25กรม- สแตฟโลคอกคสออเรยสตองนอยกวา10โคโลนตอตวอยาง1กรม- เอสเชอรเชยโคไลโดยวธเอมพเอนตองนอยกวา3ตอตวอยาง1กรม- ยสตและราตองนอยกวา1×103โคโลนตอตวอยาง1กรม- การทดสอบจลนทรย ใหปฏบตตามAOACหรอBAM (US.FDA) วธ

ทดสอบอนทเทยบเทา

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


4) สขลกษณะในการท�าผกและผลไมกวนใหเปนไปตามภาคผนวกก.และสถานประกอบการตองไดรบอนญาตจากกระทรวงสาธารณสข(รายละเอยดสขลกษณะการจดการสถานทผลตอาหารและสขลกษณะการผลตมหมวดหวขอเหมอนGMPของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาแตรายละเอยดในแตละหวขอจะนอยกวาทงนเพอใหผประกอบการวสาหกจชมชนสามารถปฏบตไดจรง)

5) การบรรจ 5.1) ใหบรรจในภาชนะทสะอาด ปดไดสนท และสามารถปองกนสงปนเปอนจาก

ภายนอกไดการทดสอบท�าไดโดยการตรวจพนจ5.2)น�าหนกสทธของผกและผลไมกวนในแตละภาชนะบรรจตองไมนอยกวาทระบไว

ทฉลากการทดสอบท�าไดโดยใชเครองชงทเหมาะสม6) เครองหมายและฉลาก ทภาชนะบรรจผกและผลไมกวนทกหนวย อยางนอยตองมเลข

อกษรหรอเครองหมายแจงรายละเอยดตอไปนใหเหนไดงายและชดเจน6.1) ชอผลตภณฑ(ตามมผช.)หรอชอทสอความหมายตามมผช.เชนทเรยนกวน

มะมวงกวนขงกวนทอฟฟสบปะรด6.2)สวนประกอบทส�าคญเปนรอยละของน�าหนกโดยประมาณเรยงจากมากไปนอย6.3)ชนดและปรมาณวตถเจอปนอาหาร(ถาม)6.4)น�าหนกสทธเปนกรมหรอกโลกรม6.5)วนเดอนปทท�า และวนเดอนปทหมดอาย หรอขอความวา “ควรบรโภคกอน

(วนเดอนป)”6.6)ขอแนะน�าในการบรโภคและการเกบรกษา(ถาม)6.7)กรณทมการใชสวนประกอบของอาหารซงเปนสารกอภมแพเชนมการใชซลเฟอร

ไดออกไซดใหแสดงขอความวา“ขอมลส�าหรบผแพอาหาร:มซลไฟต”6.8)เลขสารบบอาหาร6.9)ชอผท�าหรอสถานทท�าพรอมสถานทตงหรอเครองหมายการคาทจดทะเบยน

ในกรณทใชภาษาตางประเทศตองมความหมายตรงกบภาษาไทยทก�าหนดไวขางตน7)การชกตวอยางและเกณฑตดสน

7.1) รนในทนหมายถงผกและผลไมกวนทมสวนประกอบเดยวกนท�าโดยกรรมวธเดยวกนในระยะเวลาเดยวกน

7.2)การชกตวอยางและการยอมรบ ใหเปนไปตามแผนการชกตวอยางทก�าหนด ตอไปน

7.2.1) การชกตวอยางและการยอมรบส�าหรบการทดสอบลกษณะทวไปสกลนกลนรส สงแปลกปลอม การบรรจ และเครองหมายและฉลาก ใหชกตวอยางโดยวธสมจากรนเดยวกนจ�านวน3หนวยภาชนะบรรจ เมอตรวจสอบแลวทกตวอยางตองเปนไปตามขอ3.1)ถงขอ3.5)ขอ5)และขอ6)ทกรายการจงจะถอวาผกและผลไมกวนรนนนเปนไปตามเกณฑทก�าหนด

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


7.2.2)การชกตวอยางและการยอมรบส�าหรบการทดสอบวอเตอรแอกตวตและวตถเจอปนอาหาร ใหชกตวอยางโดยวธสมจากรนเดยวกนจ�านวน 3 หนวยภาชนะบรรจ เพอท�าเปนตวอยางรวมโดยมน�าหนกรวมไมนอยกวา300กรมกรณตวอยางไมพอใหชกตวอยางเพมโดยวธสมจากรนเดยวกนใหไดตวอยางทมปรมาตรรวมตามทก�าหนดเมอตรวจสอบแลวตวอยางตองเปนไปตามขอ3.6)และ3.7)จงจะถอวาผกและผลไมกวนรนนนเปนไปตามเกณฑทก�าหนด

7.2.3) การชกตวอยางและการยอมรบ ส�าหรบการทดสอบจลนทรย ใหชกตวอยางโดยวธสมจากรนเดยวกนจ�านวน 3 หนวยภาชนะบรรจ เพอท�าเปนตวอยางรวม โดยมปรมาตรรวมไมนอยกวา300กรมกรณตวอยางไมพอใหชกตวอยางเพมโดยวธสมจากรนเดยวกนใหไดตวอยางทมน�าหนกรวมตามทก�าหนด เมอตรวจสอบแลวตวอยางตองเปนไปตามขอ 3.8จงจะถอวาผกและผลไมกวนรนนนเปนไปตามเกณฑทก�าหนด

7.3)เกณฑตดสนตวอยางผกและผลไมกวนตองเปนไปตามเกณฑขอ7.2.1),7.2.2)และ7.2.3)ทกขอจงจะถอวาผกและผลไมกวนรนนนเปนไปตามมาตรฐานผลตภณฑชมชนน

8) การทดสอบวธการทดสอบสกลนและกลนรสด�าเนนการดงน8.1) ใหแตงตงคณะผตรวจสอบ ประกอบดวยผทมความช�านาญในการตรวจสอบ

ผกและผลไมกวนอยางนอย5คนแตละคนแยกกนตรวจและใหคะแนนโดยอสระ8.2)เทตวอยางผกและผลไมกวนลงในจานกระเบองสขาว ตรวจสอบโดยการตรวจ

พนจดมและชม8.3)หลกเกณฑการใหคะแนนใหเปนไปตามตารางท10.6

ตารางท 10.6 หลกเกณฑการใหคะแนนในการทดสอบส กลน และกลนรส

ลกษณะทตรวจสอบ ระดบการตดสน คะแนนทไดรบ

ส สดตามธรรมชาตของผกและผลไมกวนสพอใชใกลเคยงกบสตามธรรมชาตของผกและผลไมกวนสผดปกตหรอมการเปลยนส

321

กลน กลนทดตามธรรมชาตของผกและผลไมกวนกลนพอใชใกลเคยงกบกลนตามธรรมชาตของผกและผลไมกวนกลนผดปกตหรอมกลนทไมพงประสงคเชนกลนอบกลนหนกลนไหม

321

กลนรส กลนรสทดตามธรรมชาตของผกและผลไมกวนกลนรสพอใชใกลเคยงกบกลนรสตามธรรมชาตของผกและผลไมกวนกลนรสผดปกตหรอมกลนรสอนทไมพงประสงคเชนกลนรสเปรยวบด

321

ทมา:ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตวอยางท 2 น�านมถวเหลอง (มผช.429/2558)สาระส�าคญโดยสรปมดงน1) ขอบขาย ครอบคลมน�านมถวเหลองพรอมดมทท�าจากถวเหลองเปนสวนประกอบหลก

บรรจในภาชนะบรรจ ผานการฆาเชอโดยวธพาสเจอรไรส เกบรกษา ขนสง และวางจ�าหนายโดยการ แชเยนเพอรกษาคณภาพผลตภณฑ

2) ความหมาย 2.1)น�านมถวเหลองหมายถงเครองดมทไดจากการน�าถวเหลองทมชอพฤกษศาสตร

Glycine max (L.) Merrillมาลางใหสะอาดแชน�าบดกบน�าแลวกรองอาจมการปรงแตงกลนรสและเตมสวนผสมอนเชนน�าตาลน�าลกเดอยชาเขยวนมผงสแตบไลเซอร(stabilizer)น�าไปฆาเชอโดยวธพาสเจอรไรสกอนหรอหลงบรรจและตองเกบรกษาโดยการแชเยน

2.2)วธพาสเจอรไรส หมายถง กรรมวธการฆาเชอดวยความรอนเพอลดปรมาณจลนทรยทกอใหเกดโรคใหอยในระดบทปลอดภยตอผบรโภค โดยทวไปใชอณหภมต�ากวา 100 องศาเซลเซยสและใชระยะเวลาทเหมาะสมแลวท�าใหเยนลงทนท

3) คณลกษณะทตองการ

3.1) ตองเปนของเหลวขน อาจตกตะกอนเมอวางทงไว การทดสอบใหท�าโดยการตรวจพนจ

3.2)สตองมสดตามธรรมชาตของน�านมถวเหลองและสวนประกอบทใช3.3)กลนรสตองมกลนรสทดตามธรรมชาตของน�านมถวเหลองและสวนประกอบทใช

ไมมกลนรสอนทไมพงประสงค เชน กลนแอลกอฮอล กลนรสเปรยวบด เมอตรวจสอบโดยวธใหคะแนนตามขอ8แลวตองไมมลกษณะใดได1คะแนนจากผตรวจสอบคนใดคนหนง

3.4)สงแปลกปลอมตองไมพบสงแปลกปลอมทไมใชสวนประกอบทใช เชน เสนผมดนทรายกรวดชนสวนหรอสงปฏกลจากสตวการทดสอบใหท�าโดยการตรวจพนจ

3.5)อะฟลาทอกซนตองไมเกน20ไมโครกรมตอกโลกรมการทดสอบใหปฏบตตามAOACหรอวธทดสอบอนทเทยบเทา

3.6)โปรตนจากถวเหลองตองไมนอยกวารอยละ2ของน�าหนกการทดสอบใหปฏบตตามAOACหรอวธทดสอบอนทเทยบเทา

3.7)วตถเจอปนอาหารหามใชสสงเคราะหทกชนดหามใชวตถกนเสยทกชนด เวนแตกรณทตดมากบวตถดบใหเปนไปตามชนดและปรมาณทกฎหมายก�าหนดหากมการใชสารใหความหวานแทนน�าตาลใหใชไดตามชนดและปรมาณทกฎหมายก�าหนด

3.8)จลนทรย-จลนทรยทงหมดตองนอยกวา1×104โคโลนตอตวอยาง1มลลลตร-ซาลโมเนลลาตองไมพบในตวอยาง25กรม-สแตฟโลคอกคสออเรยสตองนอยกวา10โคโลนตอตวอยาง1มลลลตร-บาซลลสซเรยสตองไมเกน100โคโลนตอตวอยาง1มลลลตร-คลอสตรเดยมเพอรฟรนเจนสตองไมเกน100โคโลนตอตวอยาง1มลลลตร-ลสเทอเรยมอนอไซโทจเนสตองไมพบในตวอยาง25มลลลตร

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


-โคลฟอรมโดยวธเอมพเอนตองนอยกวา2.2ตอตวอยาง100มลลลตร-เอสเชอรเชยโคไลโดยวธเอมพเอนตองไมพบในตวอยาง0.1มลลลตร-ยสตและราตองนอยกวา100โคโลนตอตวอยาง1มลลลตร

การทดสอบจลนทรยใหปฏบตตามAOACหรอBAM(US.FDA)วธทดสอบอนทเทยบเทา

4) สขลกษณะในการท�าน�านมถวเหลอง ใหเปนไปตามภาคผนวก ค และสถานประกอบการตองไดรบอนญาตจากกระทรวงสาธารณสข(รายละเอยดสขลกษณะการจดการสถานทผลตอาหารและสขลกษณะการผลตมหมวดหวขอเหมอนGMPของส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยาแตรายละเอยดในแตละหวขอจะนอยกวาทงนเพอใหผประกอบการวสาหกจชมชนสามารถปฏบตไดจรง)

5) การบรรจ ใหบรรจน�านมถวเหลองในภาชนะบรรจทสะอาด ปดใหสนท และสามารถปองกนสงปนเปอนจากภายนอกไดการทดสอบใหท�าโดยการตรวจพนจส�าหรบปรมาตรสทธของน�านมถวเหลองในแตละภาชนะบรรจตองไมนอยกวาทระบไวทฉลากการทดสอบใหใชเครองวดปรมาตรทเหมาะสม

6) เครองหมายและฉลาก ทภาชนะบรรจผกและผลไมกวนทกหนวย อยางนอยตองมเลขอกษรหรอเครองหมายแจงรายละเอยดตอไปนใหเหนไดงายและชดเจน

6.1) ชอผลตภณฑ(ตามมผช.)หรอชอทสอความหมายตามมผช.6.2)สวนประกอบทส�าคญเปนรอยละของน�าหนกโดยประมาณเรยงจากมากไปนอย6.3)ชนดและปรมาณวตถเจอปนอาหาร(ถาม)6.4)ปรมาตรสทธเปนมลลลตรหรอลตร6.5)วนเดอนปทท�า และวนเดอนปทหมดอาย หรอขอความวา “ควรบรโภคกอน

(วนเดอนป)”6.6)ขอแนะน�าในการเกบรกษาเชนตองเกบในตเยน6.7)กรณทมการใชสวนประกอบของอาหารซงเปนสารกอภมแพเชนมนมเปนสวน

ประกอบใหแสดงขอความวา“ขอมลส�าหรบผแพอาหาร:มนม”6.8)เลขสารบบอาหาร6.9)ชอผท�าหรอสถานทท�าพรอมสถานทตงหรอเครองหมายการคาทจดทะเบยน

ในกรณทใชภาษาตางประเทศตองมความหมายตรงกบภาษาไทยทก�าหนดไวขางตน7) การชกตวอยางและเกณฑตดสน

7.1) รน ในทน หมายถง น�านมถวเหลองทมสวนประกอบเดยวกน ท�าโดยกรรมวธเดยวกนในระยะเวลาเดยวกน

7.2)การชกตวอยางและการยอมรบ ใหเปนไปตามแผนการชกตวอยางทก�าหนด ตอไปน

7.2.1) การชกตวอยางและการยอมรบส�าหรบการทดสอบลกษณะทวไปสกลนรสสงแปลกปลอมการบรรจและเครองหมายและฉลากใหชกตวอยางโดยวธสมจากรนเดยวกนจ�านวน3หนวยภาชนะบรรจเมอตรวจสอบแลวทกตวอยางตองเปนไปตามขอ3.1ถงขอ3.4ขอ5.และขอ6.ทกรายการจงจะถอวาน�านมถวเหลองรนนนเปนไปตามเกณฑทก�าหนด

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


7.2.2)การชกตวอยางและการยอมรบ ส�าหรบการทดสอบอะฟลาทอกซนโปรตนจาก ถวเหลองและวตถเจอปนอาหาร ใหชกตวอยางโดยวธสมจากรนเดยวกนจ�านวน 3 หนวยภาชนะบรรจ เพอท�าเปนตวอยางรวม โดยมปรมาตรรวมไมนอยกวา 300 มลลลตร กรณตวอยางไมพอใหชกตวอยางเพมโดยวธสมจากรนเดยวกนใหไดตวอยางทมปรมาตรรวมตามทก�าหนดเมอตรวจสอบแลวตวอยางตองเปนไปตามขอ3.5ถงขอ3.7จงจะถอวาน�านมถวเหลองรนนนเปนไปตามเกณฑทก�าหนด

7.2.3)การชกตวอยางและการยอมรบ ส�าหรบการทดสอบจลนทรย ใหชกตวอยางโดยวธสมจากรนเดยวกนจ�านวน 3 หนวยภาชนะบรรจ เพอท�าเปนตวอยางรวม โดยมปรมาตรรวมไมนอยกวา 300 มลลลตร กรณตวอยางไมพอ ใหชกตวอยางเพมโดยวธสมจากรนเดยวกนใหไดตวอยางทมปรมาตรรวมตามทก�าหนด เมอตรวจสอบแลวตวอยางตองเปนไปตามขอ 3.8 จงจะถอวา น�านมถวเหลองรนนนเปนไปตามเกณฑทก�าหนด

7.3)เกณฑตดสน ตวอยางน�านมถวเหลองตองเปนไปตามเกณฑขอ 7.2.1), 7.2.2)และ7.2.3)ทกขอจงจะถอวาน�านมถวเหลองรนนนเปนไปตามมาตรฐานผลตภณฑชมชนน

8) การทดสอบ วธการทดสอบสกลนและกลนรสด�าเนนการดงน8.1) ใหแตงตงคณะผตรวจสอบ ประกอบดวยผทมความช�านาญในการตรวจสอบ

น�านมถวเหลองอยางนอย5คนแตละคนแยกกนตรวจและใหคะแนนโดยอสระ8.2)เทตวอยางน�านมถวเหลองลงในแกวใสโดยมกระดาษสขาวเปนฉากหลงตรวจสอบ

โดยการตรวจพนจและชม8.3)หลกเกณฑการใหคะแนนใหเปนไปตามตารางท10.8

ตารางท 10.8 หลกเกณฑการใหคะแนนในการทดสอบสและกลนรส

ลกษณะทตรวจสอบ ระดบการตดสน คะแนนทไดรบ

ส สดตามธรรมชาตของน�านมถวเหลองและสวนประกอบทใชสพอใชใกลเคยงกบสตามธรรมชาตของน�านมถวเหลองและสวนประกอบทใชสผดปกตหรอมการเปลยนส

32

1

กลนรส กลนรสทดตามธรรมชาตของน�านมถวเหลองและสวนประกอบทใชกลนรสพอใชตามธรรมชาตของน�านมถวเหลองและสวนประกอบทใชกลนรสผดปกตหรอมกลนรสอนทไมพงประสงคเชนกลนแอลกอฮอลกลนรสเปรยวบด

32

1

ทมา:ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2. การรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชน ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมก�าหนดหลกเกณฑเกยวกบการรบรองมาตรฐาน

ผลตภณฑชมชนดงน2.1ผยนค�าขอตองเปนผผลตผลตภณฑชมชนไมเปนผแอบอางหรอท�าการผลตแอบแฝงและม

คณสมบตในขอหนงขอใดดงตอไปน1)บคคลทวไป2) กลมผผลตชมชนทขนทะเบยนไวกบหนวยงานราชการหรอกลมตามกฎหมายวสาหกจ

ชมชน3) นตบคคลทขนทะเบยนเปนผประกอบการหนงต�าบลหนงผลตภณฑ

2.2การรบรองคณภาพผลตภณฑชมชนประกอบดวยการด�าเนนการดงน1) ตรวจสอบสถานทผลตและเกบตวอยางจากสถานทผลตสงตรวจสอบเพอพจารณาออก

ใบรบรอง2) ตรวจตดตามผลคณภาพผลตภณฑชมชนทไดรบการรบรองโดยสมซอตวอยางทไดรบ

การรบรองจากสถานทจดจ�าหนายเพอตรวจสอบ2.3การขอการรบรองใหยนค�าขอตอส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมหรอส�านกงาน

อตสาหกรรมจงหวดทสถานทผลตตงอยพรอมหลกฐานและเอกสารตางๆตามแบบทส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมก�าหนด

1) เมอไดรบค�าขอแลวส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม/ส�านกงานอตสาหกรรมจงหวดจะนดหมายการตรวจสอบสถานทผลตเกบตวอยางสงทดสอบ

2) ประเมนผลการตรวจสอบวาเปนไปตามมาตรฐานผลตภณฑชมชนทไดก�าหนดไวหรอไม3) ใบรบรองผลตภณฑมอาย3ปนบตงแตวนทระบในใบรบรอง4) การขอตออายใบรบรองหรอการออกใบรบรองฉบบใหมเมอใบรบรองฉบบเกาสนอายให

ด�าเนนการตามขอ1)และ2)

3. การตรวจตดตามและการยกเลกการรบรองการตรวจตดตามเปนการประเมนวาผทไดรบการรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชนยงคงรกษาไว

ซงคณภาพตามมาตรฐานผลตภณฑชมชนทก�าหนดไวตลอดระยะเวลาทไดรบการรบรองหรอไมโดยมการตรวจตดตามอยางนอยปละ1ครงการประเมนผลการตรวจสอบตวอยางทสมซอเพอตรวจตดตามผลตองเปนไปตามมาตรฐานผลตภณฑชมชนทก�าหนด

การยกเลกการรบรองส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมจะยกเลกใบรบรองกรณใดกรณหนงดงตอไปน

1) ผลตภณฑทตรวจตดตามผลไมเปนไปตามมาตรฐานผลตภณฑชมชน2ครงตดตอกน2) ผไดรบการรบรองขอยกเลกใบรบรอง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


3) มการประกาศแกไขหรอยกเลกมาตรฐานผลตภณฑชมชนทไดก�าหนดไว4) เมอใบรบรองครบอาย3ปนบจากวนทไดรบการรบรอง5) กรณมการกระท�าอนเปนการฝาฝนหรอไมปฏบตตามหลกเกณฑและเงอนไขตางๆท

ก�าหนดเชนการอวดอางเกนความเปนจรงโฆษณาการไดรบการรบรองครอบคลมรวมถงผลตภณฑทไมไดรบการรบรอง

4. การตรวจสถานทผลตและเกบตวอยางเพอตรวจสอบ ในการควบคมการใชเครองหมายมาตรฐานผลตภณฑชมชน ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑ

อตสาหกรรมจะสงพนกงานเจาหนาทมาตรวจสถานทผลตเปนครงคราวและเกบตวอยางจากสถานทผลตหรอจากแหลงจ�าหนายไปตรวจสอบการมาตรวจสถานทผลตเพอดการท�าและการใชเครองหมายมาตรฐานผลตภณฑชมชนส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมจะไมแจงใหผรบใบรบรองทราบลวงหนายกเวนบางกรณ


1. มาตรฐานผลตภณฑชมชนมลกษณะส�าคญอยางไร2. ขอก�าหนดดานคณภาพมาตรฐานในมาตรฐานผลตภณฑชมชนประเภทอาหารและเครองดม

ไดแกอะไรบาง3. การขอรบการรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชนจะตองมการตรวจสอบดานใดบาง


1. ลกษณะส�าคญของมาตรฐานผลตภณฑชมชนไดแกเปนมาตรฐานทมงหมายยกระดบคณภาพผลตภณฑทผลตในระดบชมชนใหไดคณภาพตามมาตรฐานโดยเปนผลตภณฑทเกยวของกบภมปญญาวฒนธรรมและศลปะประจ�าทองถนผลตภณฑชมชนทไดรบการรบรองตามมาตรฐานจะมโอกาสเขาสตลาดไดกวางขวางยงขนและไดรบการยอมรบมากขน

2. ขอก�าหนดดานคณภาพมาตรฐานในมาตรฐานผลตภณฑชมชนประเภทอาหารและเครองดมประกอบดวย ประกอบดวย 1) ขอบขาย 2) ความหมาย 3) คณลกษณะทตองการ 4) สขลกษณะของ การผลต5)การบรรจ6)เครองหมายและฉลาก7)การชกตวอยางและเกณฑตดสนและ8)การทดสอบ

3. การขอรบการรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชนจะมการตรวจสอบสถานทผลตดานสขลกษณะการผลตและตรวจสอบคณภาพผลตภณฑตามเกณฑขอก�าหนดในมาตรฐานผลตภณฑชมชน

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอนท 10.3

มาตรฐานอาหารของส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต


หวเรอง10.3.1 อ�านาจหนาทและขนตอนการก�าหนดมาตรฐานอาหารของส�านกงานมาตรฐานสนคา

เกษตรและอาหารแหงชาต10.3.2มาตรฐานสนคาเกษตรของส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

แนวคด1. ส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตมอ�านาจหนาทเกยวกบการก�าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตร ก�ากบดและเฝาะวงความปลอดภยดานอาหาร ออกใบอนญาตและรบรองผรบรองมาตรฐานและผประกอบการเกยวกบมาตรฐานและฉลากคณภาพสนคาเกษตร สนคาเกษตรแปรรปและอาหาร ประสานและรวมเจรจาแกไขปญหาดานเทคนค มาตรการทมใชภาษและการก�าหนดมาตรฐานระหวางประเทศ เปนศนยกลางขอมลสารสนเทศดานมาตรฐานสนคาเกษตรสนคาเกษตรแปรรปและอาหารเปนหนวยรบรองระบบงาน(AB)และเปนหนวยประสานก�ากบดแลและตรวจสอบมาตรฐานหองปฏบตการทดสอบสนคาเกษตรและอาหาร

2. ขนตอนการก�าหนดมาตรฐานสนคาเกษตร ไดแก การพจารณาเรองทสมควรก�าหนดมาตรฐานการแตงตงคณะกรรมการวชาการพจารณามาตรฐานการจดท�ารางมาตรฐานการประสานความคดเหนจากผมสวนไดเสย การเสนอคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรการรบฟงความเหนจากตางประเทศตามพนธกรณของการเปนสมาชกองคการการคาโลกกรณเปนมาตรฐานบงคบการเสนอรฐมนตรลงนามในปประกาศ/กฎกระทรวงประกาศในราชกจจานเบกษาและเผยแพรมาตรฐานและการททวนมาตรฐานตามรอบระยะเวลา5ป

3. มาตรฐานสนคาเกษตรภายใตพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. 2551 ม 2ระดบไดแกมาตรฐานบงคบหมายถงมาตรฐานทมกฎกระทรวงก�าหนดใหสนคาเกษตรตองเปนไปตามมาตรฐานและมาตรฐานทวไปหมายถงมาตรฐานทมประกาศกระทรวงก�าหนดเพอสงเสรมสนคาเกษตรใหไดคณภาพตามมาตรฐานนอกจากนมาตรฐานสนคาเกษตรแบงไดเปน 3ประเภท ไดแก มาตรฐานสนคามาตรฐานระบบและมาตรฐานขอก�าหนดทวไป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


วตถประสงคเมอศกษาตอนท10.3จบแลวนกศกษาสามารถ1. อธบายอ�านาจหนาทของส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตได2. อธบายการก�าหนดมาตรฐานของส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตได3. อธบายระดบของมาตรฐานสนคาเกษตรและประเภทของมาตรฐานสนคาเกษตรได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ



อ�านาจหนาทและขนตอนการก�าหนดมาตรฐานอาหารของส�านกงาน

มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

นบตงแตประเทศไทยเขาเปนสมาชกองคการการคาโลกในฐานะผรวมกอตงรวมกบประเทศอนๆอก80ประเทศเมอวนท28ธนวาคมพ.ศ.2537มการบงคบใชความตกลงดานสขอนามยและสขอนามยพชทก�าหนดกตกาใหประเทศตางๆ ใชมาตรการดานมาตรฐานและความปลอดภยอาหาร ควบคมการ สงออกน�าเขาสนคาเกษตรและอาหาร ท�าใหกระทรวงเกษตรและสหกรณ ตระหนกถงความส�าคญใน การแขงขนทางการคาสนคาเกษตรและอาหารในตางประเทศทจะทวความรนแรงมากขน

ดวยเหตนภาครฐจงไดมการปรบโครงสรางองคการเพอรองรบการเปลยนแปลงดงกลาวโดยในปพ.ศ.2540ไดจดตงส�านกงานมาตรฐานและตรวจสอบสนคาเกษตร(สมก.)เปนหนวยงานสงกดส�านกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณเพอเปนศนยกลางในการประสานงานและพฒนามาตรฐานสนคาเกษตรของประเทศใหสอดคลองกบมาตรฐานสากล โดยรวมมอกบหนวยงานตางๆ ภายในกระทรวงเกษตรและสหกรณมงการใหบรการแบบเบดเสรจในการน�าเขาและสงออกสนคาเกษตร

จนกระทงพระราชบญญตปรบปรงโครงสรางกระทรวงทบวงกรมมผลบงคบใชเมอปพ.ศ.2545ส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต(มกอช.)จงไดรบการจดตงขนเมอปพ.ศ.2545ตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการ ส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต กระทรวงเกษตรและสหกรณพ.ศ.2545โดยอาศยอ�านาจตามความในมาตรา8ฉแหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน(ฉบบท4)พ.ศ.2543เปนหนวยงานระดบกรมภายใตกระทรวงเกษตรและสหกรณ

พนธกจทส�าคญส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต คอ เปนหนวยงานหลกในการขบเคลอนแผนยทธศาสตรดานความปลอดภยสนคาเกษตรและอาหารก�าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารใหสอดคลองกบสากล รบรองระบบงานผประกอบการตรวจสอบมาตรฐานใหสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศและกฎหมายทเกยวของเปนหนวยงานกลางในการประสานงานและก�าหนดทาทของประเทศดานการมาตรฐานกบองคการมาตรฐานระหวางประเทศและรวมเจรจาดานเทคนคสขอนามยและสขอนามยพชส�าหรบสนคาเกษตรและอาหารทงระดบทวภาคภมภาคและพหภาคควบคมก�ากบดแลตรวจสอบใหมการปฏบตเปนไปตามกฎหมายวาดวยมาตรฐานสนคาเกษตรเปนศนยกลางขอมลดานการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร การเตอนภย และการเชอมโยงขอมลทงในประเทศ และระหวางประเทศ สงเสรม เผยแพร การมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารไปใชตลอดหวงโซอาหาร ศกษา วจยและพฒนาการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารทครอบคลมตงแตระดบฟารมถงผบรโภค

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1. อ�านาจหนาทของส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตมอ�านาจหนาทดงน1.1 ก�าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรสนคาเกษตรแปรรปและอาหารทมการสงออก1.2ก�ากบดแลและเฝาระวงความปลอดภยดานอาหาร1.3ออกใบอนญาตและรบรองผรบรองมาตรฐานและผประกอบการเกยวกบมาตรฐานและฉลาก

คณภาพสนคาเกษตรสนคาเกษตรแปรรปและอาหาร1.4ประสานงานและรวมเจรจาแกไขปญหาดานเทคนค มาตรการทมใชภาษและการก�าหนด

มาตรฐานระหวางประเทศ1.5เปนศนยกลางขอมลสารสนเทศดานมาตรฐานสนคาเกษตรสนคาเกษตรแปรรปและอาหาร1.6จดท�ามาตรฐานและรบผดชอบในกระบวนการตรวจรบรองระบบงานดานเกษตรอนทรย

(organicagriculture)ซงหมายถงระบบการจดการดานการเกษตรแบบองครวมทเกอหนนตอระบบนเวศวงจรชวภาพและความหลากหลายทางชวภาพ โดยเนนการใชวสดธรรมชาต หลกเลยงการใชวตถดบสงเคราะหและไมใชสตวพชหรอจลนทรยทไดจากการดดแปลงพนธกรรม(geneticmodification)มการจดการผลตภณฑโดยเนนการแปรรปดวยความระมดระวง เพอรกษาสภาพการเปนเกษตรอนทรยและคณภาพทส�าคญของผลตภณฑในทกขนตอน

1.7เปนหนวยรบรองระบบงาน (AccreditationBody:AB) โดยมหนาทใหการรบรองหนวยงาน (Certification Body: CB) และหนวยตรวจ (Inspection Body: IB) ในสาขาตางๆ เชน การรบรองผลตภณฑ(productcertification)การรบรองระบบการจดการคณภาพ(qualitymanagementsystemcertification)เพอใหหนวยรบรอง(CB)และหนวยตรวจ(IB)ไปตรวจสอบและรบรองมาตรฐานใหแก ฟารม โรงงาน ผประกอบการ ในขอบขายตางๆ เชน หลกเกณฑวธการทดในการผลต (GMP)ระบบการวเคราะหอนตรายและจดควบคมวกฤต(HACCP)การปฏบตทางการเกษตรทด(GAP)ดานเกษตรอนทรย(OrganicAgriculture)เปนตน

การด�าเนนงานของส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตในฐานะหนวยรบรองระบบงาน(AB)จะเปนทยอมรบและมความทดเทยมกบหนวยรบรองระบบงานของตางประเทศตลอดจนสรางความเชอมนในระบบการตรวจสอบรบรองของประเทศไทย ส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตจงสมครเปนสมาชกในองคกรระดบสากลทเกยวของกบการรบรองระบบงาน เชน Pacific AccreditationCooperation (PAC), InternationalAccreditationForum (IAF) เปนตนซงเปน กระบวนการหนงทท�าใหระบบการตรวจสอบรบรองของไทยไดรบความเชอมนและการยอมรบในระดบสากลและจากประเทศคคาสงผลใหสนคาของไทยทไดรบการรบรองเปนทเชอถอของประเทศคคาและกอใหเกดการขยายตวของการสงออกสนคาไดมากยงขน รวมถงการอ�านวยความสะดวกในการคาสนคา ลดการตรวจสอบซบซอน

1.8เปนหนวยประสานก�ากบดแลและตรวจสอบมาตรฐานหองปฏบตการทดสอบสนคาเกษตรและอาหาร โดยยดหลกมาตรฐานสากล ISO/IEC 17025และท�าการขนทะเบยนหนวยงานรบรองระบบงานหองปฏบตการ (accreditation body ดานหองปฏบตการ) ทมความสามารถและไดรบการยอมรบตาม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


หลกสากล เพอประเมนหองปฏบตการและน�าผลมาขนทะเบยนกบส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตเพอก�ากบดแลหองปฏบตการดงกลาวตอไป

2. คณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรตงขนตามพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตรพ.ศ.2551

และมการปรบปรงในป พ.ศ. 2556 โดยในมาตรา 6 ก�าหนดใหมคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรประกอบดวย รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ หรอรฐมนตรชวยวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณซงรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณมอบหมายเปนประธานกรรมการปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนรองประธานกรรมการ อธบดกรมการขาว อธบดกรมประมง อธบดกรมปศสตวอธบดกรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกอธบดกรมวชาการเกษตรอธบดกรมศลกากรอธบดกรมสงเสรมการเกษตรอธบดกรมหมอมไหมเลขาธการคณะกรรมการคมครองผบรโภคเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยาเลขาธการส�านกงานเศรษฐกจการเกษตรผแทนกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผแทนกระทรวงพาณชย ผแทนกระทรวงอตสาหกรรม ประธานสภาเกษตรกรแหงชาตหรอผแทนประธานสภาหอการคาแหงประเทศไทยหรอผแทนประธานสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยหรอผแทนและผทรงคณวฒซงรฐมนตรแตงตงจ�านวนไมเกนสามคนเปนกรรมการและใหเลขาธการเปนกรรมการและเลขานการทงนกรรมการวชาการตองมความรความเชยวชาญเกยวกบมาตรฐานตามประเภทหรอกลมของสนคาเกษตรทไดรบแตงตง

คณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรมอ�านาจหนาทดงน2.1 ก�าหนดนโยบายแผนงานและมาตรการเกยวกบการสงเสรมและด�าเนนการมาตรฐษนส�าหรบ

สนคาเกษตร2.2พจารณาเสนอแนะตอรฐมนตรเกยวกบการก�าหนด แกไขและยกเลกมาตรฐานตามพระราช

บญญตน2.3พจารณาเสนอแนะตอรฐมนตรในการออกกฎกระทรวงและประกาศตามพระราชบญญตน2.4ก�าหนดหลกเกณฑและวธการในการรบฟงความคดเหนตามมาตรา182.5พจารณาอทธรณค�าสงของส�านกงานตามมาตรา572.6ออกประกาศและค�าสงอนใดเพอปฏบตการใหเปนไปตามพระราชบญญตน2.7พจารณาขอมลทางวชาการดานวทยาศาสตรหรอเทคโนโลยหรอขอมลอนทเกยวกบมาตรฐาน2.8ปฏบตการอนใดตามทพระราชบญญตนหรอกฎหมายอนบญญตใหเปนอ�านาจหนาทของ

กรรมการ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


3. การก�าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรตามพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. 2551

และพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2556ตามพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. 2551 หมวด 2 การก�าหนดมาตรฐาน และ

พระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร(ฉบบท2)พ.ศ.2556มสาระส�าคญใจความดงนในกรณทคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรเหนสมควรก�าหนดมาตรฐานส�าหรบสนคาเกษตร

ใดใหคณะกรรมการแตงตงคณะกรรมการวชาการเพอจดท�ารางมาตรฐานส�าหรบสนคาเกษตรนนใหคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรพจารณาหรอเสนอแนะคณะกรรมการในการแกไขหรอยกเลกมาตรฐานสนคาเกษตร รวมทงปฏบตงานทางวชาการอนทเกยวกบมาตรฐานตามทคณะกรรมการมอบหมาย ทงนกรรมการวชาการตองมความรความเชยวชาญเกยวกบมาตรฐานตามประเภทหรอกลมของสนคาเกษตรทไดรบแตงตง

เมอคณะกรรมการวชาการเสนอรางมาตรฐานส�าหรบสนคาเกษตรใหคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรพจารณาหากคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรเหนดวยกบรายละเอยดของรางมาตรฐานส�าหรบสนคาเกษตรนนและเหนสมควรก�าหนดใหเปนมาตรฐานบงคบหรอมาตรฐานทวไปตามทคณะกรรมการวชาการเสนอกใหคณะกรรมการเสนอตอรฐมนตรเพอพจารณาออกกฎกระทรวงก�าหนดมาตรฐานส�าหรบสนคาเกษตรนนเปนมาตรฐานบงคบ หรอออกประกาศก�าหนดมาตรฐานส�าหรบสนคาเกษตรนนเปนมาตรฐานทวไปแลวแตกรณ

ในการก�าหนดมาตรฐานบงคบหรอมาตรฐานทวไปส�าหรบสนคาเกษตร จะก�าหนดในเรองดงตอไปนอยางหนงอยางใดหรอหลายอยางกได

1) วธการ กรรมวธ หรอกระบวนการจดการผลต หรอคณลกษณะของสนคาเกษตรทเกยวกบคณภาพและความปลอดภยทางเคม ชวภาพ การภาพ ความปลอดภยดานสขอนามยหรอสขอนามยพชหรอลกษณะอนทเกยวของ

2) หบหอการบรรจหบหอการท�าเครองหมายหรอฉลาก3) การตรวจสอบประเมนทดสอบทดลองวเคราะหหรอวจยทเกยวกบ1)หรอ2)4) ขอก�าหนดรายการอยางอนทเกยวกบสนคาเกษตรตามทรฐมนตรประกาศในราชกจจานเบกษา

4. ขนตอนการก�าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรขนตอนการก�าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรมดงน4.1 การพจารณาเรองทสมควรก�าหนดมาตรฐานสนคาเกษตร คณะกรรมการพฒนาคณภาพ

มาตรฐานและตรวจสอบสนคาเกษตรพจารณามาตรฐานสนคาเกษตรพจารณาจดล�าดบความส�าคญของสนคาเกษตรทจะก�าหนดมาตรฐานตามความสอดคลองกบหลกเกณฑดงน

1) เปนสนคาทมความส�าคญทางเศรษฐกจเชนมมลคาการผลตและสงออกสงการก�าหนดมาตรฐานจะท�าใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจ

2) เปนสนคาหรอระบบทก�าลงมการจดท�าหรอเปลยนแปลงมาตรฐานระหวางประเทศจ�าเปนตองจดท�ามาตรฐานของไทยใหสอดคลองกบสากล

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


3) เปนสนคาทมปญหาคณภาพมาตรฐานการจดท�ามาตรฐานจะเปนกรอบแนวทางในการสงเสรมและควบคมคณภาพทชดเจน

4) แกไขปญหาการกดกนทางการคา5) คมครองผบรโภค

4.2 การแตงตงคณะกรรมการวชาการพจารณามาตรฐานสนคาเกษตร คณะกรรมการวชาการไดรบการแตงตงตามค�าสงของคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตร (เชน คณะท 1 มาตรฐานสารพษตกคางคณะท9การปฏบตทางการเกษตรทดส�าหรบพชอาหารคณะท12พรกแหงคณะท19สขลกษณะทดส�าหรบการแปรรปสตวน�าเบองตนคณะท27 เนอไกปรงสกเยอกแขงคณะท29การปฏบตทางการเกษตรทดส�าหรบฟารมโคนม)มหนาทจดท�ารางมาตรฐานส�าหรบสนคาเกษตรหรอเสนอแนะในการแกไขหรอยกเลกมาตรฐานส�าหรบสนคาเกษตรรวมทงปฏบตงานทางวชาการอนทเกยวกบมาตรฐานตามทคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรมอบหมาย

4.3 การจดท�ารางมาตรฐานสนคาเกษตร คณะกรรมการวชาการศกษาคนควา รวบรวมขอมลทางวชาการและขอมลเทคนคภาคปฏบตทเกยวของกบมาตรฐานทจะจดท�าขน รวมทงมาตรฐานระหวางประเทศ มาตรการ ขอก�าหนดกฎระเบยบของประเทศคคาทส�าคญหรอแนวทางปฏบตของหนวยงานทเกยวของในประเทศเพอน�ามาจดท�ารางมาตรฐานการจดท�ามาตรฐานแบงเปน3วธคอ

1) การยกรางใหม2) การรบรางมาตรฐานระหวางประเทศแบบเหมอนกนทกประการ3) การรบรางมาตรฐานระหวางประเทศแบบการเรยบเรยงใหม

ในรางมาตรฐานสนคาประกอบดวยหวขอตางๆดงนขอบขายค�านยามขอก�าหนดคณภาพขอก�าหนดขนาด ขอก�าหนดเกณฑความคลาดเคลอน การบรรจ ฉลาก สารเจอปน สารปนเปอน/สารพษตกคางสขลกษณะและวธวเคราะหและชกตวอยาง

ในรางมาตรฐานระบบประกอบดวยหวขอตางๆดงนขอบขายค�านยามขอก�าหนดเกยวกบขนตอนทเปนจดอนตรายทตองควบคมในระบบการผลตและเกณฑทก�าหนดเพอการควบคมและตรวจประเมนค�าแนะน�าการปฏบตทดเพอใหไดสนคาทปลอดภย เหมาะสมตอการบรโภคและมคณภาพตามมาตรฐานสนคา

คณะกรรมการวชาการประชมพจารณาใหขอมลขอคดเหนค�าแนะน�าทางวชาการตอรางมาตรฐานสนคาเกษตร เพอใหมาตรฐานทก�าหนดขนอยบนพนฐานขอมลทางวทยาศาสตร และเสนอความเหนตอคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตร ก�าหนดใหรางมาตรฐานฉบบนนเปนมาตรฐานบงคบหรอมาตรฐานทวไป

4.4 การประสานความเหนจากผมสวนไดเสย เพอใหทกภาคสวนทเกยวของใหขอคดเหนตอรางมาตรฐานโดยใชวธการสมมนาหรอวธการอนเพอใหเปนทยอมรบและปฏบตได โดยน�าขอคดเหนมาปรบปรงแกไขรางมาตรฐานใหครบถวนและสมบรณกอนน�าเสนอคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรใหความเหนชอบ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


กรณขอสรปมความเหนแตกตางกนและไมสามารถหาขอยตไดหรอมการแกไขในรายละเอยดของเนอหาในสาระส�าคญ ใหน�ารางมาตรฐานพรอมประเดนปญหาเขาพจารณาในคณะกรรมการวชาการเพอหาขอสรปกอนน�าเสนอคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรใหความเหนชอบ

4.5 การเสนอคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตร เมอรางมาตรฐานสนคาเกษตรผานการพจารณาจากคณะกรรมการวชาการแลว ใหเสนอคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรพจารณาใหความเหนชอบในการประกาศรางมาตรฐานนนเปนมาตรฐานบงคบหรอมาตรฐานทวไปตามทคณะกรรมการวชาการเสนอ กรณคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรมมตเหนชอบใหเปนมาตรฐานทวไป ใหด�าเนนการโดยออกเปนประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณก�าหนดเปนมาตรฐานทวไป

กรณคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรมมตเหนชอบใหเปนมาตรฐานบงคบใหด�าเนนการรบฟงความคดเหนของตวแทนผมสวนไดเสยหรอผมประโยชนเกยวของตามประกาศคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรทออกตามมาตรา18ของพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตรพ.ศ.2551โดยสาระหลกคอการใหลงประกาศในหนงสอพมพรายวนอยางนอย1ฉบบเปนเวลาไมนอยกวา3วนและใหเวลาแจงความคดเหนคดคานระยะเวลาไมนอยกวา 15 วน และใหน�าผลการแสดงความคดเหนนนเสนอคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรเพอประกอบการพจารณาเสนอแนะตอรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณเพอออกเปนกฎกระทรวงก�าหนดเปนมาตรฐานบงคบ

ในกรณทมความจ�าเปนเรงดวนเพอสวสดภาพของประชาชน ความมนคงของประเทศ หรอเพอประโยชนในทางเศรษฐกจ อาศยอ�านาจตามความมาตรา 19 ของพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตรพ.ศ.2551คณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรอาจเสนอรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณเพอออกกฎกระทรวงก�าหนดใหสนคาเกษตรใดอยภายใตมาตรฐานบงคบโดยไมตองรบฟงความคดเหนกได

4.6 การรบฟงความเหนจากตางประเทศตามพนธกรณของการเปนสมาชกองคการการคาโลก

กรณเปนมาตรฐานบงคบกรณทคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรเหนชอบใหเปนมาตรฐานบงคบซงอาจมผลกระทบตอการน�าเขาสนคาเกษตรจากตางประเทศตามพนธกรณของความตกลงเรองสขอนามยและสขอนามยพช (Sanitary and PhytosanitaryMeasures: SPS) หรอความตกลงวาดวยอปสรรคเทคนคทางการคา(TechnicalBarriertoTrade:TBT)จะตองมการแจงสมาชกองคการการคาโลกเพอรบทราบกรณทมขอคดเหนค�าถามหรอขอคดคานจากประเทศอนจะตองน�าเสนอคณะกรรมการวชาการพจารณาตามความจ�าเปนและความเหมาะสม และน�าผลการแสดงความคดเหนของการรบฟงความเหนเสนอคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรอกครงเพอทราบหรอประกอบการพจารณาออกกฎกระทรวงประกาศเปนมาตรฐานบงคบตอไป

4.7 การเสนอรฐมนตรลงนามในประกาศ/กฎกระทรวง ประกาศในราชกจจานเบกษา และเผย

แพรมาตรฐานสนคาเกษตร มาตรฐานสนคาเกษตรทคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรมมตเหนชอบแลวน�าเสนอรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณเพอออกเปนประกาศ/กฎกระทรวงและประกาศในราชกจจานเบกษาเพอใหเปนททราบโดยทวกน พรอมทงเผยแพรมาตรฐานสนคาเกษตรผานชองทางตางๆเพอใชประโยชนตอไป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


4.8 การทบทวนมาตรฐานสนคาเกษตรจะพจารณาด�าเนนการเมอประกาศใชมาตรฐานแลวครบ5ปขนไปหรอเมอมขอเสนอใหปรบปรงแกไขมาตรฐานนนเชนมาตรฐานสากลสถานการณทางการคาหรอขอมลอนๆเปลยนแปลงไปทมผลตอความปลอดภยของผบรโภคเปนเหตใหมาตรฐานไมเหมาะสมในทางปฏบต หรอมความจ�าเปนตองเพมเตมขอก�าหนดในมาตรฐานเพอความครบถวน เพอใหมาตรฐานมความเปนปจจบนและตรงกบความตองการของผมสวนไดสวนเสย


1. จงสรปขนตอนการก�าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรทจดเปนมาตรฐานทวไป2. การก�าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรทเปนมาตรฐานบงคบมขนตอนใดทตองด�าเนนการเมอเทยบ

กบขนตอนการก�าหนดมาตรฐานทวไป


1. ขนตอนการก�าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรทจดเปนมาตรฐานทวไปมดงน1.1 การพจารณาเรองทสมควรก�าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรโดยจดล�าดบความส�าคญดงน

1) เปนสนคาทมคามส�าคญทางเศรษฐกจ2) เปนสนคาหรอระบบทก�าลงมการจดท�าหรอเปลยนแปลงมาตรฐานระหวางประเทศ

จ�าเปนตองจดท�ามาตรฐานของไทยใหสอดคลองกบสากล3) เปนสนคาทมปญหาคณภาพมาตรฐาน จะตองจดท�ามาตรฐานเพอเปนกรอบ

แนวทางในการสงเสรมและควบคมคณภาพทชดเจน4) แกไขปญหากดกนทางการคา5) คมครองผบรโภค

1.2การแตงตงคณะกรรมการวชาการพจารณามาตรฐานสนคาเกษตร โดยตองเปนผทมความรความเชยวชาญเกยวกบมาตรฐานตามประเภทหรอกลมของสนคาเกษตรทไดรบแตงตง

1.3การจดท�ารางมาตรฐานสนคาเกษตรแบงเปน3วธไดแก1) การยกรางใหม2) การรบรางมาตรฐานระหวางประเทศแบบเหมอนกนทกประการ3) การรบรางมาตรฐานระหวางประเทศแบบการเรยบเรยงใหม

1.4การประสานความเหนจากผมสวนไดเสย เพอน�ามาปรบแกไขจนไดมาตรฐานทเปนทยอมรบและปฏบตได

1.5การเสนอคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรพจารณาใหความเหนชอบและด�าเนนการออกเปนประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณก�าหนดเปนมาตรฐานทวไป

2. การก�าหนดมาตรฐานบงคบมขนตอนเพมเตมจากการก�าหนดมาตรฐานทวไปกลาวคอคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรใหด�าเนนการรบฟงความคดเหนของตวแทนผมสวนไดเสยหรอผม

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ประโยชนเกยวของผทรงวฒโดยสาระหลกคอลงประกาศในหนงสอพมพไมนอยกวา15วนและใหน�าผลการแสดงความคดเหนเสนอคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรเพอประกอบการพจารณาเสนอแนะตอรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณออกเปนกฎกระทรวงเปนมาตรฐานบงคบ

นอกจากนกรณทมความจ�าเปนเรงดวนเพอสวสดภาพประชาชนความมนคงของประเทศหรอเพอประโยชนทางเศรษฐกจคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรอาจเสนอรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณเพอออกกฎกระทรวงก�าหนดใหสนคาเกษตรใดอยภายใตมาตรฐานบงคบโดยไมตองรบฟงความคดเหนกได


มาตรฐานสนคาเกษตรของส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร

แหงชาต

มาตรฐานสนคาเกษตรทจดท�าโดยส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตเปนเครองมอในการควบคมและสงเสรมสนคาเกษตรใหมคณภาพเปนไปตามมาตรฐานและมความปลอดภย อนเปนการคมครองผบรโภค ปองกนความเสยหายทอาจจะเกดแกเกษตรกรหรอกจการการคาสนคาเกษตรหรอเศรษฐกจของประเทศและเพอใหสอดคลองกบพนธกรณระหวางประเทศ

1. ระดบของมาตรฐานสนคาเกษตร มาตรฐานสนคาเกษตรทก�าหนดขนภายใตพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. 2551 ม

2ระดบไดแก1)มาตรฐานบงคบและ2)มาตรฐานทวไป1.1 มาตรฐานบงคบหมายถงมาตรฐานทมกฎกระทรวงก�าหนดใหสนคาเกษตรตองเปนไปตาม

มาตรฐานเชนมกษ.4702-2557มาตรฐานสนคาเกษตรเมลดถวลสง:ขอก�าหนดปรมาณอะฟลาทอกซนจดเปนมาตรฐานภาคบงคบเหตผลในการประกาศใชกฎกระทรวงฉบบนคอเนองจากปจจบนสนคาเกษตรเมลดถวลสงแหงดบทน�ามาใชเปนอาหารมการปนเปอนสารอะฟลาทอกซนท�าใหเกดความไมปลอดภยตอประชาชนและผบรโภค จงจ�าเปนตองควบคมคณภาพสนคาเกษตรดงกลาว เพอคมครองผบรโภค และ เพอปองกนความเสยหายอนอาจเกดแกประชาชน โดยก�าหนดปรมาณและมาตรการในการควบคมสาร อะฟลาทอกซนเฉพาะในเมลดถวลสงทน�ามาใชเปนอาหารไมรวมถงเมลดถวลสงทใชท�าพนธในการจดท�ามาตรฐานบงคบไดมการด�าเนนการรบฟงความคดเหนของตวแทนของกลมผมสวนไดเสย หรอผมประโยชนเกยวของจากนนจงไดออกกฎกระทรวงใหมผลบงคบใชเปนมาตรฐานบงคบ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


1.2 มาตรฐานทวไป หมายถง มาตรฐานทมประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณก�าหนดเพอ สงเสรมสนคาเกษตรใหไดคณภาพตามมาตรฐานเชนมกษ.1512-2554มาตรฐานขาวโพดหวานมาตรฐานนถกก�าหนดขนดวยเหตผลทวา ขาวโพดหวานเปนสนคาเกษตรทประเทศไทยมศกยภาพในการผลตเพอจ�าหนายผลผลตสดและวตถดบในอตสาหกรรมอาหารซงมการสงออกในปรมาณสงการก�าหนดมาตรฐานขาวโพดหวานจงมความส�าคญทจะสงเสรมและพฒนาคณภาพและความปลอดภยสรางความเชอถอใหเปนทยอมรบทงในประเทศและการคาระหวางประเทศ

2. ประเภทของมาตรฐานสนคาเกษตรประเภทของมาตรฐานสนคาเกษตรแบงเปน3ประเภทไดแก1)มาตรฐานสนคา2)มาตรฐาน

ระบบ3)มาตรฐานขอก�าหนดทวไป2.1 มาตรฐานสนคาแสดงรายละเอยดเกยวกบขอก�าหนดคณภาพการแบงชนคณภาพการจด

ขนาดเกณฑความคลาดเคลอนการบรรจหบหอการแสดงฉลากและเครองหมายสารปนเปอนสารพษตกคางสขลกษณะและวธวเคราะหและชกตวอยางในทนแสดงตวอยางมาตรฐานสนคาเกษตรมะละกอ(มกษ.24-2556)

1) ขอบขาย ใชกบผลมะละกอ (papaya) ซงไดมาจากพชทมชอวทยาศาสตรวา CaricapapayaL.)วงศCaricaceaeพนธทผลตเปนการคาเพอจ�าหนายในรปผลตผลสดโดยมการจดเตรยมและการบรรจ ทงนมาตรฐานฉบบนไมรวมถง ผลมะละกอทน�ามาใชประกอบเปนอาหารหรอแปรรปในอตสาหกรรมและไมรวมถงผลมะละกอทไดจากเทคนคการดดแปรพนธกรรมหรอพนธวศวกรรม

2) คณภาพ 2.1) ขอก�าหนดขนต�ามดงน

2.1.1) มะละกอทกชนคณภาพตองเปนไปตามขอก�าหนดดงตอไปน เวนแตจะมขอก�าหนดเฉพาะของแตละชนคณภาพและเกณฑความคลาดเคลอนทยอมใหมไดตามทระบไว

(1) เปนมะละกอทงผลหากมขวผลความยาวตองไมเกน1เซนตเมตร(2)สด(3) เนอแนน(4)สภาพดไมมรอยช�าหรอไมเนาเสยทท�าใหไมเหมาะสมตอการบรโภค(5)สะอาดปราศจากสงแปลกปลอมทมองเหนได(6) ไมมศตรพชทมผลกระทบตอรปลกษณทวไป(7) ไมมความเสยหายจากศตรพชทมผลกระทบตอคณภาพของเนอ

มะละกอ(8) ไมมความชนทผดปกตจากภายนอกทงนไมรวมถงหยดน�าทเกดหลง

จากน�ามะละกอออกจากหองเยน(9) ไมมความเสยหายเนองจากอณหภมต�าและ/หรออณหภมสง(10)ไมมกลนและ/หรอรสชาตทผดปกต

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2.1.2) ตองเกบเกยวมะละกอในระยะเรมการเปลยนสผวและผลสามารถพฒนาถงระยะผลสกขนอยกบพนธฤดกาลและแหลงปลกและอยในสภาพทยอมรบไดเมอถงปลายทาง

2.2)การแบงชนคณภาพแบงเปน3ชนคณภาพดงน2.2.1) ชนพเศษ (extra class)ตองมคณภาพดทสดมลกษณะตรงตามพนธ

ไมมความผดปกตดานรปทรงและส ไมมต�าหนทผว ในกรณทมความผดปกตหรอต�าหน ตองมองเหนไดไมชดเจนและไมมผลกระทบตอรปลกษณทวไปคณภาพของเนอมะละกอคณภาพระหวางการเกบรกษาและการจดเรยงเสนอในภาชนะบรรจ

2.2.2)ชนหนง(classI)ตองมคณภาพดมลกษณะตรงตามพนธอาจมความผดปกตหรอต�าหนไดเลกนอย ทงนความผดปกตหรอต�าหนดงกลาวจะตองไมมผลกระทบตอรปลกษณทวไป คณภาพของเนอมะละกอ คณภาพระหวางการเกบรกษา และการจดเรยงเสนอในภาชนะบรรจ ดงตอไปน

(1) ความผดปกตดานรปทรงและส(2)ต�าหนเลกนอยทผวเชนรอยขดขวนผวถลอกรอยแดดเผารอยดาง

จากยางเปนตนโดยขนาดของต�าหนโดยรวมตองไมเกน10%ของพนทผวของผล2.2.3) ชนสอง (class II) มคณภาพไมเขาชนทสงกวา แตมคณภาพตามขอ

ก�าหนดขนต�าทก�าหนดในขอ2.1)มะละกอชนนมความผดปกตหรอต�าหนไดทงนความผดปกตหรอต�าหนดงกลาวจะตองไมมผลกระทบตอรปลกษณทวไปคณภาพของเนอมะละกอคณภาพระหวางการเกบรกษาและการจดเรยงเสนอในภาชนะบรรจดงตอไปน

(1) ความผดปกตดานรปทรงและส(2)ต�าหนทผวเชนรอยขดขวนผวถลอกรอยแดดเผารอยดางจากยาง

โดยขนาดของต�าหนโดยรวมตองไมเกน15%ของพนทผวของผล3) การจดขนาด พจารณาจากน�าหนกตอผลตามตารางท10.5ดงน

ตารางท 10.5 ขนาดของมะละกอ

รหสขนาด น�าหนกตอผล (กรม)

1 มากกวา2,000

2 มากกวา1,500–2,000

3 มากกวา11,000-1,500

4 มากกวา800–1,100

5 มากกวา700-800

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


รหสขนาด น�าหนกตอผล (กรม)



8 มากกวา400–500


10 มากกวา200-300

หมายเหต: การแบงชนคณภาพและการจดขนาดในมาตรฐานน ใชในการพจารณาทางการคา โดยน�าขอก�าหนดการแบงชนคณภาพไปใชรวมกบขอก�าหนดเรองขนาดเพอก�าหนดเปนชนทางการคาซงคคาอาจมการเรยกชอชนทางการคาทแตกตางกนขนกบพนธความตองการของคคาหรอตามขอจ�ากดทมเนองมาจากฤดกาล

4) เกณฑความคลาดเคลอน เรองคณภาพและขนาดทยอมใหมไดในแตละภาชนะบรรจส�าหรบมะละกอทไมเปนไปตามคณภาพและขนาดทระบไวมดงน

4.1)เกณฑความคลาดเคลอนเรองคณภาพ4.1.1) ชนพเศษ(extraclass)ความคลาดเคลอนไมเกน5%โดยจ�านวนหรอ

น�าหนกของมะละกอทมคณภาพไมเปนไปตามขอก�าหนดของชนพเศษแตเปนไปตามคณภาพชนหนงหรอคณภาพยงอยในเกณฑความคลาดเคลอนของคณภาพชนหนง

4.1.2) ชนหนง (class I) ความคลาดเคลอนไมเกน 10% โดยจ�านวนหรอน�าหนกของมะละกอทมคณภาพไมเปนไปตามขอก�าหนดของชนหนง แตเปนไปตามคณภาพชนสองหรอคณภาพยงอยในเกณฑความคลาดเคลอนของคณภาพชนสอง

4.1.3) ชนสอง (class II) ความคลาดเคลอนไมเกน 10% โดยจ�านวนหรอ น�าหนกของมะละกอทมคณภาพไมเปนไปตามขอก�าหนดของชนสองแตเปนไปตามคณภาพชนต�าแตตองไมมผลเนาเสยหรอมลกษณะอนทไมเหมาะสมตอการบรโภค

4.2) เกณฑความคลาดเคลอนเรองขนาด มะละกอทกรหสขนาด มมะละกอท ขนาดใหญหรอเลกกวาถดไปหนงชนปนมาไดไมเกน10%โดยจ�านวนหรอน�าหนกของมะละกอ

5) การบรรจหบหอ 5.1)ความสม�าเสมอ มะละกอทบรรจในแตละหบหอตองมความสม�าเสมอทงในเรอง

พนธ คณภาพและขนาด กรณทมองเหนมะละกอจากภายนอกภาชนะบรรจ มะละกอสวนทมองเหนตองเปนตวแทนของผลตผลทงหมด

5.2)ภาชนะบรรจ ตองบรรจมะละกอในลกษณะทสามารถเกบรกษามะละกอไดเปนอยางดวสดทใชภายในภาชนะบรรจตองสะอาดและมคณภาพสามารถปองกนความเสยหายทมผลกระทบ


มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ตอคณภาพของมะละกอ หากมการใชวสดโดยเฉพาะกระดาษหรอตราประทบทมขอมลทางการคาตองใชหมกพมพหรอกาวทไมเปนพษ

ภาชนะบรรจตองมคณภาพถกสขลกษณะและมคณสมบตทนทานตอการขนสงและรกษามะละกอไดตองไมมกลนและสงแปลกปลอม

6) การแสดงฉลากและเครองหมาย 6.1) ผลตผลทจ�าหนายโดยตรงตอผบรโภคตองมขอความแสดงรายละเอยดทภาชนะ

บรรจหรอสงหอหมหรอสงผกมดหรอปายสนคาหรอบนผลตผลโดยตองมองเหนไดงายชดเจนไมหลดลอกไมเปนเทจหรอหลอกลวงหรอทอาจจะท�าใหเขาผดเกยวกบลกษณะสนคาอยางนอยดงตอไปน

(1) ชอผลตผล ใหระบขอความวา “มะละกอ” และ/หรอ “ชอพนธมะละกอ”หากไมสามารถมองเหนจากภายนอก

(2)น�าหนกสทธเปนระบบเมตรก(3)ชนคณภาพ(ถาม)(4)รหสขนาดและ/หรอขนาด(ถาม)(5)ขอมลผผลตหรอผบรรจหรอผจดจ�าหนายหรอผน�าเขาหรอผสงออกให

ระบชอและทอย(6)แหลงก�าเนด ใหระบชอประเทศทปลก ยกเวนกรณทปลกเพอจ�าหนายใน

ประเทศ(7)วนทเกบเกยวและ/หรอบรรจ(ถาม)(8)ภาษากรณทผลตเพอจ�าหนายในประเทศตองใชขอความภาษาไทยแตจะ

มภาษาตางประเทศดวยกไดกรณทผลตเพอการสงออกใหแสดงขอความภาษาตางประเทศได6.2)ผลตผลทไมไดจ�าหนายโดยตรงตอผบรโภคตองมขอความทระบในเอกสารก�ากบ

สนคาฉลากหรอแสดงไวทภาชนะบรรจโดยขอความตองมองเหนไดงายชดเจนไมหลดลอกไมเปนเทจหรอหลอกลวงหรอทอาจจะท�าใหเขาใจผดเกยวกบลกษณะของสนคาอยางนอยดงตอไปน

(1) ชอผลตผลใหระบขอความ“มะละกอ”และ/หรอ“ชอพนธมะละกอ”(2) น�าหนกสทธเปนระบบเมตรก(3) ชนคณภาพ(4) รหสขนาดและ/หรอขนาด(5) ขอมลผบรรจหรอผจดจ�าหนายหรอผน�าเขาหรอผสงออก(6) แหลงก�าเนด ใหระบชอประเทศทปลก ยกเวนกรณทปลกเพอจ�าหนายใน

ประเทศ(7) วนทเกบเกยวและ/หรอบรรจ(ถาม)(8) ภาษา

กรณทผลตเพอจ�าหนายในประเทศตองใชขอความเปนภาษาไทย แตจะมภาษา ตางประเทศดวยกไดกรณทผลตเพอการสงออกใหแสดงขอความเปนภาษาตางประเทศได

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


6.3)เครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร การใชเครองหมายดงกลาว ใหเปนไปตามกฎกระทรวงเรองก�าหนดลกษณะของเครองหมายการใชเครองหมายและการแสดงเครองหมายรบรองมาตรฐานกบสนคาเกษตรพ.ศ.2553และประกาศส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาตทเกยวของ

7) สารปนเปอน ชนดและปรมาณสารปนเปอนในมะละกอใหเปนไปตามขอก�าหนดในกฎหมายทเกยวของ

8) สารพษตกคาง ชนดและปรมาณสารพษตกคางในมะละกอใหเปนไปตามขอก�าหนดในกฎหมายทเกยวของและมกษ.9002มาตรฐานสนคาเกษตรเรองสารพษตกคาง:ปรมาณสารพษตกคางสงสดและมกษ.9003มาตรฐานสนคาเกษตร เรองสารพษตกคาง:ปรมาณสารพษตกคางสงสดทปนเปอนจากสาเหตทไมอาจหลกเลยงได

9) สขลกษณะ มะละกอตองผานกระบวนการผลตทถกสขลกษณะ โดยปฏบตตามมาตรฐานการฏบตทางการเกษตรทด (GAP) ทเกยวของ และ มกษ. 9035 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง การปฏบตทดส�าหรบโรงคดบรรจผกและผลไมสดหรอมาตรฐานอนทเกยวของ

10) วธวเคราะหและชกตวอยาง 10.1)วธวเคราะหมดงน

ขอก�าหนด วธวเคราะห หลกการ

1.คณภาพตามขอก�าหนดขนต�า ตรวจพนจและใชประสาทสมผส -

2.ความผดปกตดานรปทรงและส ตรวจพนจ -

3.ต�าหนทผว ตรวจพนจและวดขนาดเพอค�านวณ -

4.ขนาด ชงน�าหนก การวเคราะหน�าหนก(gravimetry)

10.2)วธชกตวอยาง ใหเปนไปตามขอก�าหนดในกฎหมายทเกยวของและขอก�าหนดของมาตรฐานสนคาเกษตรทเกยวกบวธชกตวอยาง

2.2 มาตรฐานระบบ หมายถง มาตรฐานการจดการดานการจดการผลผลตเกษตร การปศสตวการเพาะเลยงสตวน�าเปนแนวทางของการผลตสนคาทางการเกษตรในระดบฟารม(กรณพชอาหาร)หรอการเลยง (กรณสตวบกและสตวน�า) ทไดมาตรฐานในทกขนตอนทงนเพอใหไดสนคาทางการเกษตรทมคณภาพสงและปลอดภยตอการบรโภคโดยค�านงถงความยงยนทางสงคมเศรษฐกจและสงแวดลอมดวย

มาตรฐานระบบในทนเรยกวา การปฏบตทางการเกษตรทด ใชส�าหรบพชอาหาร การปฏบตทดส�าหรบปศสตวและการปฏบตทดส�าหรบการผลตสตวน�า

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2.2.1 การปฏบตทางการเกษตรทดส�าหรบพชอาหารเชนผกและผลไมชนดตางๆสาระส�าคญประกอบดวย

1) นยาม มการก�าหนดความหมายของวตถหรอสงทเปนอนตราย (hazardous substances)วตถอนตรายทางการเกษตร (pesticides)สารพษตกคาง (pesticides residue)ศตรพช(pests)ปย(fertilizers)สขลกษณะ(hygiene)การสอบกลบ(traceability)

2) ขอก�าหนดมสาระส�าคญตงแตปจจยทใชในการผลตไดแกน�าทใชปลกพนทปลกการใชการจดเกบวตถอนตรายทางการเกษตร ตลอดจนการจดการดานตางๆ ไดแก การจดการคณภาพในกระบวนการผลตกอนการเกบเกยว การเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว การพกผลผลต การขนยายในแปลงปลกและเกบรกษาและสขลกษณะสวนบคคลของผปฏบตงานในแปลงปลก

2.2.2 การปฏบตทดส�าหรบปศสตว มจ�านวนมาตรฐานหลายมาตรฐาน ขนกบกจกรรมทเกยวของกบการปศสตวรวมทงชนดปศสตวดวย ตงแตระดบฟารมเลยงสตว โรงงานผลตอาหารสตว โรงฆาสตวโรงงานแปรรปเนอสตวจนถงสถานทจ�าหนายผลตภณฑใหกบผบรโภค

ตวอยางการปฏบตทดส�าหรบโรงฆาสตว ครอบคลมระบบการฆาสตวทถกสขลกษณะและค�านงถงสวสดภาพสตวตลอดจนวธปฏบตทดทเหมาะสมในโรงงานใหใชเปนแบบในการสรางและจดการโรงฆาสตว เพอใหไดเนอสตวและผลตภณฑสตวทปลอดภย มาใชในการบรโภคภายในประเทศตลอดจนการสงออก

ในทนแสดงตวอยางสวนหนงเกยวกบรายละเอยดของอาคารโรงฆาสตวทแสดงใหเหนถง การจดการสขลกษณะดานอาคารสถานทและการควบคมอณหภม ซงมผลส�าคญอยางยงตอคณภาพและความปลอดภยในเนอสตว

1) วสดทใชมความแขงแรงไมท�าใหเกดอนตรายตอสตว ท�าความสะอาดไดงายและปองกนสตวจากสภาพแวดลอมทไมเอออ�านวยได มการกนพนทสวนสตวมชวตออกจากหองผลต มการกนแยกพนทสะอาดออกจากพนทผลตสวนทสกปรกมการกนหองผลตสวนทบรโภคเปนอาหารไดแยกจากสวนทบรโภคเปนอาหารไมไดมระบบสาธารณปโภคระบบท�าความสะอาดและระบบระบายของเสย

2) สามารถควบคมอณหภมในหองทตองใชอณหภมเฉพาะไดเชน- หองตดแตงเนอและบรรจอณหภมหองตองไมเกน18องศาเซลเซยส- หองแชเยน ใชควบคมอณหภมซากสตว เนอสตว และเครองในสตว โดยม

อณหภมใจกลางซากระหวาง4-10องศาเซลเซยสมการตดตงเทอรโมมเตอรแบบทอานคาอณหภมไดหรอเทอรโมมเตอรแบบทใชบนทกอณหภมไดตอเนอง

- หองแชแขง (cold storage room) ใชเกบซากสตวหรอเนอสตวในสภาพ แชแขงตองควบคมอณหภมใหอยในชวง-20ถง-25องศาเซลเซยสสวนหองท�าเยอกแขง (freezingroom)ตองควบคมอณหภมใหอยในชวง-30ถง-45องศาเซลเซยส

นอกจากนเครองท�าความเยนควรมระบปองกนการเกดหยดน�าปนเปอนซากสตวและ เนอสตวภายในหองตดตงมานพลาสตกหรอระบบอนใดทสามารถปองกนหยดน�าทผนงและเพดานในหองเยนประตหองควรมกลไกทเปดประตไดทงดานในและดานนอก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2.2.3 การปฏบตทดส�าหรบการผลตสตวน�ามจ�านวนมาตรฐานหลายฉบบขนกบชนดสตวน�าและกจกรรมทเกยวของสาระส�าคญประกอบดวยโปรแกรมสขลกษณะพนฐานสขลกษณะสวนบคคลของผปฏบตงานการขนสงวธการตดตามและการเรยกคนสนคาการฝกอบรมพนกงาน

ในทนไดแสดงรายละเอยดการปฏบตตอสตวน�าเพอใหเหนถงการจดการอยางถกสขลกษณะโดยเครงครดเรองการปองกนการปนเปอนและอณหภมซงมผลส�าคญอยางยงตอคณภาพและการลดการเสอมเสยของสตวน�า

สตวน�าทใชเปนวตถดบในการผลตอาหารไมควรมปรสตจลนทรยทไมตองการวตถอนตรายทางการเกษตร หรอยาสตว สารพษ สงแปลกปลอมจากภายนอกหรอของเสอมสภาพทเปนอนตรายตอสขภาพสตวน�าทมจดบกพรองเหลานควรคดออกและน�าไปแยกเกบตางหากแลวน�าไปผลตใหมหรอก�าจดดวยวธทเหมาะสมสตวน�าทเหมาะสมตอการผลตหรอบรภคตองไดรบการดแลรกษาทดโดยเฉพาะดานการควบคมอณหภมและเวลาทเกบรกษา

1) การควบคมอณหภมและเวลาอณหภมเปนสงส�าคญทสดทมผลตออตราการเสอมเสยของสตวน�าและการเพมขนของจลนทรยโดยเฉพาะอยางยงสตวน�าชนดทสรางสารสคอมโบรทอกซน(scrombrotoxin)ดงนนควรเกบรกษาไวดวยการแชเยนทอณหภมใกล0องศาเซลเซยสใหมากทสดโดยใชน�าแขงทเพยงพอหรอแชเยนหรอระบบน�าเยนเรยงสตวน�าเปนชนบางๆสลบกบน�าแขงปนละเอยดเพอใหไดรบความเยนอยางสม�าเสมอและทวถง ขณะท�าการขนสงสตวน�ามชวต ควรรกษาอณหภมใหเหมาะสมกบสตวน�าแตละชนดไมเกบสตวน�าไวในระบบน�าเยน(refrigeratedwatersystemมากเกนไปจนท�าใหประสทธภาพของระบบท�าความเยนลดลงมการตรวจตดตามและควบคมอณหภมและเวลาอยางสม�าเสมอ

2) การลดการเสอมสภาพในขณะปฏบตงานปฏบตดงน- ดแลขนยายหรอคดขนาดอยางระมดระวง หลกเลยงความเสยหายทาง

กายภาพเชนถกเจาะหรอทมแทงโดยสวนของเครองจกรและอปกรณ- รกษาปจจยตางๆใหเหมาะสมเมอท�าการขนสงสตวน�าทมชวตเชนปรมาณ

ออกซเจนคารบอนไดออกไซดอณหภมปรมาณของเสย- หลกเลยงการเหยยบย�าหรอยนบนสตวน�า- บรรจสตวน�าในลงทใชเกบรกษาในปรมาณทพอดไมลนหรอไมใชลงทมความ

ลกมาก- ด�าเนนการอยางรวดเรวเพอปองกนไมใหสตวน�าขณะอยบนดาดฟาเรอสมผส

แดดหรอลมจนท�าใหผวแหง- ใชน�าแขงบดละเอยดเมอจ�าเปนเพอลดการบอบช�าและเปนการลดอณหภม

สตวน�า- เกบรกษาวตถดบไวในระบบน�าเยนในปรมาณทเหมาะสมลดความหนาแนน

ซงเปนสาเหตของการเสยหายจากการเบยดเสยดของสตวน�าในระหวางการเกบรกษา

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


2.3 มาตรฐานขอก�าหนดทวไป ไดแก มาตรฐานอนๆ ทไมเขาขายมาตรฐานสนคาเกษตรและมาตรฐานระบบเชน

- แนวทางปฏบตส�าหรบการประเมนความปลอดภยของอาหารทไดจากพชทตดตอดเอนเอ(มกษ.9012-2549)

- แนวทางปฏบตส�าหรบการใชการฉายรงสเปนมาตรการสขอนามยพช(มกษ.9029-2551)- มาตรฐานสารพษตกคาง:ปรมาณสารพษตกคางสงสด(มกษ.9002-2556)- หลกการและแนวทางการก�าหนดและการใชเกณฑทางจลชววทยาทเกยวของกบอาหาร

(มกษ.9016-2558)

3. การรบรองมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร3.1 เครองหมายรบรองกระทรวงเกษตรและสหกรณไดมกฎกระทรวงเรองก�าหนดลกษณะของ

เครองหมาย การใชเครองหมาย และการแสดงเครองหมายรบรองมาตรฐานกบสนคาเกษตรพ.ศ. 2553โดยลกษณะของเครองหมายรบรองมาตรฐานส�าหรบแสดงกบสนคาเกษตร(QMark)ม2แบบดงน

3.1.1 เครองหมายรบรองมาตรฐานบงคบ ส�าหรบแสดงกบสนคาเกษตรทไดรบใบรบรองมาตรฐานบงคบมลกษณะเปนรปอกษรตวสเขยวทรงกลมอยในกรอบหกเหลยมสเขยว(ภาพท10.3ก.)

3.1.2 เครองหมายรบรองมาตรฐานทวไป ส�าหรบแสดงกบสนคาเกษตรทไดรบใบรบรองมาตรฐานทวไปมลกษณะเปนรปอกษรตวสเขยวทรงกลม(ภาพท10.3ข.)

2.5 2.51.1 0.30.9

6

1.4

1.5

1.10.96

ก.เครองหมายรบรองมาตรฐานบงคบ ข.เครองหมายรบรองมาตรฐานทวไป

ภาพท 10.3 เครองหมายรบรอง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


3.2 ประเภทของการรบรองม2ประเภทไดแก3.2.1 การรบรองสนคา (product certification) หมายถง การตรวจสอบใหการรบรอง

สนคาทเปนผลตภณฑสดทาย(Finishedproduct)โดยมการสมตวอยางการทดสอบและการตรวจสอบวาสนคามคณลกษณะทางดานคณภาพและความปลอดภยเปนไปตาม มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารและมาตรฐานทวไปดานความปลอดภยเชนสารพษตกคางสารปนเปอนรวมทงมการตรวจประเมนระบบการผลตหรอกระบวนการผลตวาผผลตมความสามารถในการรกษาคณภาพและความปลอดภยของสนคาทผลตอยางสม�าเสมอไดตามมาตรฐานสนคาเชนมาตรฐานเนอสกรมาตรฐานกระเจยบเขยวกงกามกามเปนตน

3.2.2 การรบรองระบบหมายถงการตรวจประเมนใหการรบรองกระบวนการผลตโดยคลอบคลมกระบวนการผลตสนคาเกษตรและอาหารใหไดตามมาตรฐาน เชน การปฏบตทางการเกษตรทดเกษตรอนทรยหลกเกณฑวธการทดในการผลตระบบการวเคราะหอนตรายและจดควบคมวกฤตเปนตน


1.มาตรฐานสนคาเกษตรมกระดบไดแกอะไรบาง2.มาตรฐานสนคาเกษตรแบงเปนกประเภทอะไรบาง


1.มาตรฐานสนคาเกษตรม2ระดบไดแก1) มาตรฐานบงคบหมายถงมาตรฐานทมกฎกระทรวงก�าหนดใหสนคาเกษตรตองเปนไป

ตามมาตรฐาน เชน มกษ. 1004-2557 หลกปฏบตส�าหรบกระบวนการรมผลไมสดดวยแกสซลเฟอรไดออกไซด เหตผลทก�าหนดมาตรฐานภาคบงคบฉบบนเพราะมการใชแกสชนดนเพอยดอายการเกบรกษาผลไมสดกนอยางแพรหลาย จงอาจมการตกคางของซลเฟอรไดออกไซดตกคางในผลไมสดซงจะมผลกระทบตอสขภาพของผบรโภค

2) มาตรฐานทวไปหมายถง มาตรฐานทมประกาศก�าหนดเพอสงเสรมสนคาเกษตรใหไดมาตรฐานมาตรฐานทวไปทเกยวของกบอาหารครอบคลมทงอาหารประเภทพชสตวและสตวน�า

2. มาตรฐานสนคาเกษตรแบงเปน3ประเภทไดแก1) มาตรฐานสนคาแสดงรายละเอยดเกยวกบแสดงรายละเอยดเกยวกบขอก�าหนดคณภาพ

การแบงชนคณภาพ การจดขนาด เกณฑความคลาดเคลอน การบรรจหบหอ การแสดงฉลากและเครองหมายสารปนเปอนสารพษตกคางสขลกษณะและวธวเคราะหและชกตวอยาง

2) มาตรฐานระบบ มาตรฐานการจดการดานการจดการผลผลตเกษตร การปศสตว การเพาะเลยงสตวน�าเปนแนวทางของการผลตสนคาทางการเกษตรในระดบฟารม(กรณพชอาหาร)หรอการเลยง (กรณสตวบกและสตวน�า) ทไดมาตรฐานในทกขนตอนทงนเพอใหไดสนคาทางการเกษตรทมคณภาพสงและปลอดภยตอการบรโภค

3) มาตรฐานขอก�าหนดทวไป

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


บรรณานกรม

ทพยวรรณปรญญาศรและจารณวงศเลก.(2555).บทบาทของภาครฐในการออกมาตรฐานอาหารและการก�ากบดแลกอนออกตลาด. ใน เอกสารการสอนชดวชาการคมครองและพฤตกรรมผบรโภคดานอาหารและโภชนาการ.นนทบร:โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.(2554).พระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 กฎกระทรวง ประกาศกระทรวงสาธารณสข และอนๆ ทเกยวของทมผลใชบงคบ. สบคนเมอ 10 ธนวาคม 2558, จาก http://iodin-ethailand.fda.moph.go.th/RP/file/statuteFDA54.pdf

.(2556).แนวทางการใชวตถเจอปนอาหารและกฎหมายทเกยวของ(ฉบบปรบปรงพ.ศ.2556).สบคนเมอ 10 ธนวาคม 2558, จาก http://food.fda.moph.go.th/data/news/2556/560902/Update%20Food%20Additives.pdf

ส�านกอาหาร.(2556).กฎระเบยบเกยวกบการใชวตถเจอปนอาหาร.สบคนเมอ10ธนวาคม2558,จากhttp://iodinethailand.fda.moph.go.th/food/Food%20Additives.php

ส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม.(2548).มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม มอก. 271-2548 บะหมกงส�าเรจรป (Instant Noodle). คนคนเมอวนท 10 ธนวาคม 2558, จาก http://www2.rid.go.th/research/vijais/moa/fulltext/TIS271-2548.pdf

.(2556).กฎกระทรวงแบงสวนราชการส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม พ.ศ. 2556. คนคนเมอวนท 10 ธนวาคม 2558, จาก http://www.tisi.go.th/data/pdf/about/tip180656.pdf

.(2558).ประกาศส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม เรอง หลกเกณฑและเงอนไขในการตรวจสอบเพอการอนญาตใหแสดงเครองหมายมาตรฐานกบผลตภณฑอตสาหกรรม ตามมาตรา 16. สบคนเมอ 10 ธนวาคม 2558, จาก http://www.tisi.go.th/images/stories/license/pdf/act_2558/act_16_081058.pdf

.(2558).เกยวกบ สมอ.สบคนเมอ10ธนวาคม2558จากhttp://www.tisi.go.th/about.php?lang=th

.(2558).มาตรฐานผลตภณฑชมชน. สบคนเมอ 10 ธนวาคม 2558, จาก http://www.tisi.go.th/cps_condition.php

ส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต.(2551)พระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. 2551. สบคนเมอ10ธนวาคม2558,จากhttp://www.acfs.go.th/km/download/thai_agrilaw_1.pdf

.(2556).พระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร (ฉบบท 2 พ.ศ. 2556).สบคนเมอ10ธนวาคม2558,จากhttp://www.acfs.go.th/km/download/thai_agrilaw_2.pdf

.(2551).การก�าหนดมาตรฐานสนคาเกษตร. สบคนเมอ 10 ธนวาคม 2558, จาก http://www.acfs.go.th/standard_steps.php

.(2558). เครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร. สบคนเมอ 10 ธนวาคม 2558, จากhttp://www.acfs.go.th/qmark/

.(2558).มาตรฐานสนคาเกษตร.สบคนเมอ10ธนวาคม2558,จากhttp://www.acfs.go.th/

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต.(2558).มาตรฐานสนคาเกษตร มกษ. 24-2558 มะละกอ. สบคนเมอ10ธนวาคม2558,จากhttp://www.acfs.go.th/standard/download/PAPAYA.pdf

.(2558).มาตรฐานสนคาเกษตร (มกษ. 6403-2558) “การปฏบตทางการเกษตรทดส�าหรบฟารมสกร” สบคนเมอ2มกราคม2559มจากhttp://www.acfs.go.th/standard/download/GAP_PIG-FARM.pdf

Food andAgricultural Organization.Food Safety Risk Analysis: A Guide for National Food Safety Authorities.สบคนเมอ20ธนวาคม2558,จากhttp://www.fao.org/docrep/012/a0822e/a0822e00.pdf

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

ภาคผนวก

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ภาคผนวก ก

ประกาศกระทรวงสาธารณสข

(ฉบบท 193) พ.ศ. 2543

เรอง วธการผลต เครองมอเครองใชในการผลต และการเกบรกษาอาหาร

-----------------------------------------

โดยทเปนการสมควรใหมมาตรการการประกนคณภาพของอาหารเพอใหอาหารมคณภาพมาตรฐานและเพอคมครองผบรโภคใหไดรบอาหารทปลอดภย

อาศยอ�านาจตามความในมาตรา 5 และมาตรา 6(7) แหงพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522อนเปน พระราชบญญตทมบทบญญตบางประการเกยวกบการจ�ากดสทธและเสรภาพของบคคล ซงมาตรา 29 ประกอบกบมาตรา 35 มาตรา 48 และมาตรา 50 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตใหกระท�าไดโดยอาศยอ�านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขออกประกาศไวดงตอไปน

ขอ 1 ใหอาหารดงตอไปน เปนอาหารทก�าหนดวธการผลต เครองมอเครองใชในการผลต และการเกบรกษาอาหาร

(1) อาหารทารกและอาหารสตรตอเนองส�าหรบทารกและเดก(2) อาหารเสรมส�าหรบทารกและเดกเลก(3) นมดดแปลงส�าหรบทารกและนมดดแปลงสตรตอเนองส�าหรบทารกและเดกเลก(4) น�าแขง(5) น�าบรโภคในภาชนะบรรจทปดสนท(6) เครองดมในภาชนะบรรจทปดสนท(7) อาหารในภาชนะบรรจทปดสนท(8) นมโค(9) นมเปรยว(10) ไอศกรม(11) นมปรงแตง(12) ผลตภณฑของนม(13) วตถเจอปนอาหาร(14) สผสมอาหาร(15) วตถทใชปรงแตงรสอาหาร(16) โซเดยมซยคลาเมตและอาหารทมโซเดยมซยคลาเมต(17) อาหารส�าหรบผทตองการควบคมน�าหนก(18) ชา(19) กาแฟ(20)น�าปลา(21)น�าทเหลอจากการผลตโมโนโซเดยมกลตาเมต

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


(22)น�าแรธรรมชาต(23)น�าสมสายช(24)น�ามนและไขมน(25)น�ามนถวลสง(26)ครม(27)น�ามนเนย(28)เนย(29)เนยแขง(30)ก(31)เนยเทยม(32)อาหารกงส�าเรจรป(33)ซอสบางชนด(34)น�ามนปาลม(35)น�ามนมะพราว(36)เครองดมเกลอแร(37)น�านมถวเหลองในภาชนะบรรจทปดสนท(ยกเวนทมสถานทผลตทไมเขาลกษณะเปนโรงงาน

ตามกฎหมายวาดวยโรงงาน)(38)ชอกโกแลต(39)แยมเยลลมารมาเลดในภาชนะบรรจทปดสนท(40)อาหารทมวตถประสงคพเศษ(41) ไขเยยวมา(42)รอยลเยลลและผลตภณฑรอยลเยลล(43)ผลตภณฑปรงรสทไดจากการยอยโปรตนของถวเหลอง(44)น�าผง(ยกเวนทมสถานทผลตทไมเขาลกษณะเปนโรงงานตามกฎหมายวาดวยโรงงาน)(45)ขาวเตมวตามน(46)แปงขาวกลอง(47)น�าเกลอปรงอาหาร(48)ซอสในภาชนะบรรจทปดสนท(49)ขนมปง(50)หมากฝรงและลกอม(51) วนส�าเรจรปและขนมเยลล(52)อาหารทมวตถทใชเพอรกษาคณภาพหรอมาตรฐานของอาหารรวมอยในภาชนะบรรจ(53)ผลตภณฑกระเทยม(54)ผลตภณฑจากเนอสตว(55)วตถแตงกลนรส(56)อาหารทมสวนผสมของวานหางจระเข(57)อาหารแชเยอกแขง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ขอ2ผผลตอาหารตามขอ1เพอจ�าหนายตองปฏบตตามวธการผลตเครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหารทก�าหนดไวในบญชแนบทายประกาศน

ขอ3ผน�าเขาอาหารตามขอ1เพอจ�าหนายตองจดใหมใบรบรองวธการผลตเครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหารไมต�ากวาเกณฑทก�าหนดไวในบญชแนบทายประกาศน

ขอ4ใหผทไดรบใบอนญาตผลตอาหารหรอใบส�าคญการขนทะเบยนต�ารบอาหารหรอใบส�าคญการใชฉลากอาหารตามขอ 1กอนวนทประกาศนใชบงคบทปฏบตไมเปนไปตามขอ2หรอขอ3ท�าการปรบปรงแกไขหรอจดใหมใบรบรองแลวแตกรณใหถกตองตามประกาศนภายในสองปนบแตวนทประกาศนใชบงคบ

ขอ5ประกาศน ใหใชบงคบเมอพนก�าหนดหนงรอยแปดสบวน นบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

ประกาศณวนท19กนยายนพ.ศ.2543

กรทพพะรงส (นายกรทพพะรงส) รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

(คดจากราชกจจานเบกษาฉบบประกาศทวไปเลม118ตอนพเศษ6ง.ลงวนท24มกราคมพ.ศ.2544)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


บญ

ชแน

บท

ายป

ระกา

ศกร

ะทรว

งสาธ

ารณ

สข

(ฉบ

บท

193

) พ.ศ

. 254

3

เรอง

วธก

ารผ

ลต เค

รองม

อเคร

องใช

ในกา

รผลต

และ

การเ

กบรก

ษาอ

าหาร

ตาม

หลก

เกณ

ฑวธ

การท

ดใน

การผ

ลตอา

หาร

วาด

วยส

ขลก

ษณ

ะทวไ

ป

การผ

ลตอา

หาร

จะต

องม

การก

�าหน

ดวธก

ารผ

ลต เค

รองม

อ เค

รองใ

ชใน

การผ

ลต แ

ละกา

รเกบ

รกษ

าอาห

าร

ซงก

ารด�า

เนน

การด

งกลา

วนน

จะต

องค�า

นงถ

งสงต

าง ๆ

ดงต

อไป

น

ล�าดบ

ท

หวข

อเน

อหา

1.สถ

านทต

งและอา

คารผ

ลต1.1สถา

นทตง

ตวอา

คารแ

ละทใ

กลเคยง

ตอง

อยในทท

จะไม

ท�าให

อาหา

รทผล

ตเกด

การป

นเปอ

นไดง

ายโดย

1.1.1

สถาน

ทตงต

วอาค

ารแล

ะบรเวณ

โดยร

อบสะ

อาด

ไมปล

อยให

มการสะ

สมสง

ทไมใชแ

ลวห

รอสง

ปฏกล

อนอา

จเปน

แหลงเพ

าะพน

ธสตว

และแ

มลงรวมท

งเชอ

โรคต

างๆ

ขนได

1.1.2อยห

างจากบ

รเวณ

หรอส

ถานท

ทมฝน

มากผ

ดปกต

1.1.3ไมอ

ยใกล

เคยง

กบสถ

านทน

ารงเกย

จ

1.1.4บ

รเวณ

พนทต

งตวอ

าคารไม

มน�าข

งแฉะ

และส

กปรก

และมท

อระบ

ายน�า

เพอใหไ

หลลงสท

างระบา

ยน�าส

าธารณะ

ในกร

ณทส

ถานท

ตงตว

อาคา

รซงใชผ

ลตอา

หารอ

ยตดก

บบรเวณ

ทมสภ

าพไม

เหมา

ะสม

หรอไมเปน

ไปตา

มขอ

1.1.1-

1.1.4

ตองม

กรรม

วธทม

ประส

ทธภา

พในก

ารปอ

งกนแ

ละก�า

จดแม

ลงแล

ะสตว

น�าโรค

ตลอด

จนฝน

ผงแล

ะสาเหต

ของก

ารปน

เปอน

อนๆ

ดวย

1.2อาค

ารผล

ตมขน

าดเหมา

ะสม

มการออ

กแบบ

และก

อสรางในล

กษณะท

งายแ

กการทะ

นบ�ารงส

ภาพ

รกษา

ความ

สะอา

ดแล

ะสะด

วกในกา

รปฏบ

ตงาน

โดย

1.2

.1พน

ฝาผ

นงและเพดา

นของอาคา

รสถา

นทผล

ตตอ

งกอส

รางด

วยวส

ดทคง

ทนเร

ยบท�าค

วามส

ะอาด

และซอ

มแซม

ใหอย

ในสภ

าพทด

ตลอด

เวลา

1.2

.2ตอง

แยกบ

รเวณ

ผลตอ

าหารออ

กเปน

สดสว

นไม

ปะปน

กบทอ

ยอาศ

ย

1.2.3ตอง

มมาต

รการปอ

งกนส

ตวแล

ะแมล

งไมใหเขา

ในบร

เวณอา

คารผ

ลต

1.2.4จดใหม

พนทเพย

งพอท

จะตด

ตงเครอ

งมอแ

ละอป

กรณทใชในก

ารผล

ตใหเปน

ไปตา

มสาย

งานก

ารผล

ตอาห

ารแต

ละปร

ะเภท

และแ

บงแย

กพนท

การผ

ลตเปนส

ดสวน

เพอป

องกน

การป

นเปอ

นอนอ

าจเกดข

นกบอ

าหารทผ

ลตขน

1.2

.5ไม

มสงข

องทไ

มใชแ

ลวหร

อไมเกย

วของ

กบกา

รผลต

อยในบร

เวณผล

ต

1.2.6จดใหม

แสงส

วางแ

ละกา

รระบ

ายอา

กาศท

เหมา

ะสมเพย

งพอส

�าหรบ

การป

ฏบตง

านภา

ยในอ

าคารผล

ต

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ล�าดบ

ท

หวข

อเน

อหา

2.เครอ

งมอเครอ

งจกร

และ

อปกร

ณในกา

รผลต

2.1ภา

ชนะห

รออป

กรณใน

การผ

ลตทส

มผสก

บอาห

ารต

องท�า

จากว

สดทไ

มท�าป

ฏกรย

ากบอ

าหารอน

อาจเปน

อนตร

ายตอ

ผบ

รโภค

2.2โตะท

เกยว

ของก

บกระบว

นการผล

ตในส

วนทส

มผสก

บอาห

ารตอง

ท�าดว

ยวสด

ทไมเกด

สนม

ท�าคว

ามสะ

อาดง

ายและ

ไมท�า

ใหเกดป

ฏกรยาท

อาจเปน

อนตร

ายแก

สขภา

พของผบ

รโภค

โดยม

ความ

สงเหมา

ะสมแ

ละมเพย

งพอในก

ารปฏ

บตงาน

2.3กา

รออก

แบบต

ดตงเคร

องมอ

เคร

องจก

รแล

ะอปก

รณทใชเหม

าะสม

และค

�านงถ

งการปน

เปอน

ทอาจจะเกดข

นรวมท

งสา

มารถ

ท�าคว

ามสะ

อาดต

วเคร

องมอ

เคร

องจก

รแล

ะบรเวณ

ทตงไดง

ายแล

ะทวถ

ง2.4เครอ


งจกร

และอป

กรณในกา

รผลต

ตอง

เพยง

พอตอ

การป

ฏบตง

าน

3กา

รควบ

คมกร

ะบวน

การผ

ลต3.1กา

รด�าเนน

การท

กขนต

อนจะตอ

งมกา

รควบ

คมตา

มหลก

สขาภ

บาลท

ดตงแ

ตการตร

วจรบ

วตถด

บและ

สวนผ

สมใน

การ

ผลตอ

าหารการขน

ยายกา

รจดเตร

ยมการผล

ตกา

รบรรจกา

รเกบ

รกษา

อาหา

รแล

ะการขน

สง

3.1.1วต

ถดบแ

ละสว

นผสม

ในกา

รผลต

อาหา

รตอ

งมกา

รคดเลอ

กใหอ

ยในส

ภาพท

สะอา

ดมค

ณภา

พดเหม

าะส�า

หรบ

ใชใน

การผ

ลตอา

หารส

�าหรบ

บรโภ

คตอ

งลางหร

อท�าค

วามส

ะอาด

ตามค

วามจ

�าเปน

เพอข

จดสง

สกปร

กหร

อสง

ปนเปอน

ทอาจตด

หรอป

นมาก

บวตถ

นนๆแล

ะตองเกบร

กษาวตถ

ดบภา

ยใตส

ภาวะทป

องกน

การป

นเปอ

นไดโดย

มการเสอม

สลาย

นอยท

สดและมก

ารหม

นเวย

นสตอ

กของ

วตถด

บและสว

นผสม

อาหา

รอยา

งมปร

ะสทธ

ภาพ

3.1.2

ภาช

นะบร

รจอา

หารแ

ละภา

ชนะท

ใชในกา

รขนถ

ายวต

ถดบแ

ละสว

นผสม

ในกา

รผลต

อาหา

รตล

อดจน

เครอ

งมอท

ใชในกา

รนต

องอย

ในสภ

าพทเหม

าะสม

และไมท

�าใหเกด

การป

นเปอ

นกบอ

าหารในระหว

างกา

รผลต

3.1.3

น�าแ

ขงแล

ะไอน

�าทใชใน

กระบ

วนกา

รผลต

ทสมผ

สกบอ

าหารต

องมค

ณภา

พมา

ตรฐา

นตาม

ประก

าศกร

ะทรว

งสา

ธารณ

สขเร

องน�า

แขงแ

ละน�า

บรโภ

คแล

ะการน�า

ไปใชในสภ

าพทถ

กสขล

กษณะ

3.1.4

น�าท

ใชใน

กระบ

วนกา

รผลต

อาหา

รตอ

งเปน

น�าสะ

อาดบ

รโภค

ไดม

คณภา

พมา

ตรฐานต

ามปร

ะกาศ

กระท

รวง

สาธารณ

สขเร

องน

�าบรโภค

และกา

รน�าไปใชในส

ภาพท

ถกสข

ลกษณ

ะ

3.1.5

การผล

ตกา

รเกบ

รกษา

ขนย

ายแ

ละขน

สงผล

ตภณฑอา

หารตอ

งปอง

กนกา

รปนเปอ

นและ

ปองก

นการเสอม

สลาย

ของอ

าหารแล

ะภาช

นะบร

รจดว

ย

3.1.6

การด�า

เนนก

ารคว

บคมก

ระบว

นการผล

ตทงห

มดใหอ

ยภาย

ใตสภ

าวะท

เหมา

ะสม

ตารา

ง (ต

อ)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ล�าดบ

ท

หวข

อเน

อหา

3.2จด

ท�าบน

ทกแล

ะราย

งานอ

ยางน

อยดง

ตอไป

น

3.2.1ผล

การต

รวจว

เคราะห

ผลตภ

ณฑ

3.2.2ชน

ดและปร

มาณกา

รผลต

ของผ

ลตภณ

ฑแล

ะวนเดอ

นปทผ

ลต

โดยใหเกบ

บนทก

และราย

งานไ

วอยา

งนอย

2ป

4.กา

รสขา

ภบาล

4.1น�า

ทใชภ

ายในโรงงาน

ตอง

เปนน

�าสะอ

าดแล

ะจดใหม

การป

รบคณ

ภาพน

�าตาม

ความ

จ�าเปน

4.2จด

ใหมห

องสว

มและ

อางล

างมอ

หนาห

องสว

มใหเพย

งพอส

�าหรบ

ผฏบต

งาน

และต

องถก

สขลก

ษณะมอ

ปกรณ

ในกา

รลา

งมออ

ยางค

รบถว

นแล

ะตอง

แยกต

างหา

กจาก

บรเวณผล

ตหร

อไมเปด

สบรเวณ

ผลตโดย

ตรง

4.3จด

ใหมอ

างลา

งมอในบ

รเวณ

ผลตใหเพย

งพอแ

ละมอ

ปกรณ

การลางมอ

อยางคร

บถวน

4.4จด

ใหมว

ธการปอ

งกนแ

ละก�า

จดสต

วและแม

ลงในสถ

านทผ

ลตตา

มความเหม

าะสม

4.5จด

ใหมภ

าชนะ

รองรบข

ยะมล

ฝอยท

มฝาป

ดในจ

�านวน

ทเพย

งพอแล

ะมระบบ

ก�าจด

ขยะม

ลฝอย

ทเหม

าะสม

4.6จด

ใหมท

างระบา

ยน�าท

งและ

สงโสโค

รกอย

างมป

ระสท

ธภาพ

เหม

าะสม

และ

ไมกอ

ใหเกดก

ารปน

เปอน

กลบเขา

สกร

ะบวน

การผ

ลตอา

หาร

5.กา

รบ�ารงรกษ

าและ

การท

�าความส

ะอาด

5.1ตว

อาคา

รสถา

นทผล

ตตอง

ท�าคว

ามสะ

อาดแ

ละรก

ษาให

อยในสภ

าพสะ

อาดถ

กสขล

กษณะโดย

สม�าเสม

อ5.2ตอ

งท�าค

วามส

ะอาด

ดแล

และเกบ

รกษา

เครอ

งมอ

เครอ

งจกร

และอป


รผลต

ใหอย

ในสภ

าพทส

ะอาด

ทงกอ

นแล

ะหลงกา

รผลต

ส�าห

รบชน

สวนข

องเครอ

งมอเคร

องจก

รตางๆ

ทอาจเปนแ

หลงส

ะสมจ

ลนทร

ยหร

อกอใหเกด

การป

นเปอน

อาหา

รสา

มารถ

ท�าคว

ามสะ

อาดด

วยวธ

ทเหม

าะสม

และเพย

งพอ

5.3พน

ผวขอ

งเคร

องมอ

และอ

ปกรณ

การผ

ลตทส

มผสก

บอาห

ารต

องท�า

ความ

สะอา

ดอยา

งสม�า

เสมอ

5.4เครอ

งมอ

เครอ

งจกร

และ

อปกร

ณใน

การผ

ลตต

องมก

ารตร

วจสอ

บและ

บ�ารงรก

ษาให

อยใน

สภาพ

ใชงานไ

ดอยา

งม

ประส

ทธภา

พสม�า

เสมอ

5.5กา

รใชส

ารเคมท

ใชลา

งท�าค

วามส

ะอาด

ตลอ

ดจนเคม

วตถท

ใชเกยว

ของก

บการผล

ตอยภ

ายใตเงอน

ไขทป

ลอดภ

ยแล

ะกา

รเกบ

รกษา

วตถด

งกลา

วจะต

องแย

กเปน

สดสว

นและปล

อดภย

ตารา

ง (ต

อ)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ล�าดบ

ท

หวข

อเน

อหา

6.บค

ลากร

และส

ขลกษ

ณะ

ผปฏบ

ตงาน

6.1ผป

ฏบตง

านในบร

เวณผล

ตตอง

ไมเปนโรค

ตดตอ

หรอโรค

นารงเกยจ

ตามท

ก�าหน

ดโดย

กฎกร

ะทรวงหร

อมบา

ดแผล

อนอา

จกอใหเกด

การป

นเปอ

นของ

ผลตภ

ณฑ

6.2เจาห

นาทผ

ปฏบต

งานท

กคนในข

ณะท

ด�าเนนก

ารผล

ตและมก

ารสม

ผสโดยต

รงกบ

อาหา

รหร

อสวน

ผสมข

องอา

หารหร

อสว

นใดส

วนหน

งของ

พนทผ

วทอา

จมกา

รสมผ

สกบอ

าหารต

อง

6.2.1สว

มเสอ

ผาทส

ะอาด

และเหม

าะสม

ตอกา

รปฏบ

ตงาน

กรณ

ทใชเสอ

คลมก

ตองส

ะอาด

6.2.2ลา

งมอใหส

ะอาด

ทกคร

งกอน

เรมป

ฏบตง

านและหล

งการปน

เปอน

6.2.3ใชถง

มอทอ

ยในส

ภาพส

มบรณ

และสะอาด

ถกสข

ลกษณ

ะท�า

ดวยว

สดทไ

มมสา

รละลาย

หลดอ

อกมา

ปนเปอน

อาหา

รแล

ะของเหลว

ซมผา

นไมไ

ดส�า

หรบจ

บตองหร

อสมผ

สกบอ

าหารกรณ

ไมสว

มถงม

อตองมม

าตรก

ารใหคน

งานล

างมอ

เลบ

แขน

ใหสะ

อาด

6.2.4ไม

สวมใสเคร

องปร

ะดบต

างๆ

ขณะป

ฏบตง

านและดแ

ลสขอ

นามย

ของม

อและเลบใ

หสะอ

าดอย

เสมอ

6.2.5สว

มหมว

กหร

อผาค

ลมผม

หรอ

ตาขา

ย6.3มก

ารฝก

อบรม

เจาห

นาทผ

ปฏบต

งานเกย

วกบส

ขลกษ

ณะท

วไปแล

ะความร

ทวไป

ในกา

รผลต

อาหา

รตาม

ความ

เหมา

ะสม

6.4ผท

ไมเกยว

ของก

บการผล

ตปฏ

บตตา

มขอ6.1-6.2เมออ

ยในบ

รเวณ

ผลต

ตารา

ง (ต

อ)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ภาคผนวก ข

ประกาศกระทรวงสาธารณสข

(ฉบบท ๓๔๒) พ.ศ. ๒๕๕๕

เรอง วธการผลต เครองมอเครองใชในการผลต และการเกบรกษาอาหารแปรรป

ทบรรจในภาชนะพรอมจ�าหนาย

-------------------------------------

เพอใหผบรโภคไดบรโภคอาหารทสะอาดและปลอดภยสมควรใหมมาตรการประกนคณภาพของอาหารแปรรปเพอลดการปนเปอนทงทางดานกายภาพเคมและชวภาพตลอดจนยกระดบมาตรฐานการผลตอาหารแปรรปเพอเตรยมความพรอมเขาสการเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

อาศยอ�านาจตามความในมาตรา๕และมาตรา๖(๗)แหงพระราชบญญตอาหารพ.ศ.๒๕๒๒อนเปนกฎหมายทมบทบญญตบางประการเกยวกบการจ�ากดสทธและเสรภาพของบคคล ซงมาตรา ๒๙ ประกอบกบมาตรา๓๓มาตรา๔๑มาตรา๔๓และมาตรา๔๕ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตใหกระท�าไดโดยอาศยอ�านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขโดยค�าแนะน�าของคณะกรรมการอาหารออกประกาศไวดงตอไปน

ขอ๑ในประกาศน“อาหารแปรรปทบรรจในภาชนะพรอมจ�าหนาย”หมายความวาอาหารทผานกระบวนการแปรรปเชน

ตดแตงในลกษณะทน�าไปปรงหรอบรโภค คว ท�าใหแหง หมกดอง เปนตนหรอท�าใหเกดการเปลยนแปลงคณลกษณะของอาหาร หรออาหารทผานกระบวนการผลตเรยบรอยแลว และบรรจในภาชนะพรอมจ�าหนายตอ ผบรโภคแตทงนไมรวมถงอาหารควบคมเฉพาะหรออาหารทก�าหนดคณภาพหรอมาตรฐานและอาหารทตองมฉลากทมประกาศกระทรวงสาธารณสขก�าหนดใหตองปฏบตตามวธการผลตเครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหารแลว

ขอ ๒ ใหอาหารแปรรปทบรรจในภาชนะพรอมจ�าหนายเปนอาหารทก�าหนดวธการผลตเครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหาร

ขอ ๓ ผผลตอาหารเพอจ�าหนายตามขอ ๒ ตองปฏบตตามวธการผลต เครองมอเครองใชในการผลตและการเกบรกษาอาหารแปรรปทบรรจในภาชนะพรอมจ�าหนายทก�าหนดไวในบญชหมายเลข ๑ ทายประกาศนหรอไมต�ากวาเกณฑทก�าหนดไวดงกลาว

การตรวจสถานทผลตอาหารตามวรรคหนงใหใชบนทกและหลกเกณฑตามบญชหมายเลข๒และบญชหมายเลข๓ทายประกาศน

ขอ ๔ ผน�าเขาอาหารเพอจ�าหนายตามขอ ๒ ตองจดใหมใบรบรองวธการผลต เครองมอเครองใชใน การผลต และการเกบรกษาอาหารแปรรปทบรรจในภาชนะพรอมจ�าหนายทก�าหนดไวในบญชหมายเลข ๑ ทายประกาศนหรอไมต�ากวาเกณฑทก�าหนดไวดงกลาว

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ขอ ๕ ใหผทไดรบใบอนญาตผลตอาหาร หรอไดรบเลขสถานทผลตอาหารหรอไดรบใบอนญาตน�าเขาอาหารส�าหรบอาหารตามขอ๒แลวแตกรณอยกอนวนทประกาศนใชบงคบบรรดาทปฏบตไมเปนไปตามขอ๓และ ขอ ๔ ท�าการปรบปรง แกไข หรอจดใหมใบรบรองแลวแตกรณ ใหถกตองตามประกาศน ภายในสามป นบแตวนทประกาศนใชบงคบ

ขอ๖ประกาศนไมใชบงคบกบอาหารตามขอ๒ซงผปรงหรอผผลตเปนผจ�าหนายโดยตรงใหกบผบรโภคขอ๗ประกาศน ใหใชบงคบเมอพนก�าหนดหนงรอยแปดสบวนนบแตวนถดจากวนประกาศในราชกจ

จานเบกษาเปนตนไปประกาศณวนท๑๗เมษายนพ.ศ.๒๕๕๕

วทยาบรณศร (นายวทยาบรณศร) รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

(คดจากราชกจจานเบกษาฉบบประกาศและงานทวไปเลม๑๒๙ตอนพเศษ๗๘งลงวนท๑๐พฤษภาคมพ.ศ.๒๕๕๕)

รบรองส�าเนาถกตอง วารณเสนสภา (นางสาววารณเสนสภา)นกวชาการอาหารและยาช�านาญการพเศษ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


บญ

ชหม

ายเล

ข 1

บญ

ชแน

บท

ายป

ระกา

ศกร

ะทรว

งสาธ

ารณ

สข

(ฉบ

บท

342

) พ.ศ

. 255

5 เร

อง ว

ธการ

ผลต

เครอ

งมอเ

ครอง

ใชใน

การผ

ลต

และเ

กบรก

ษาอ

าหาร

แปรร

ปท

บรร

จใน

ภาช

นะพ

รอม

จ�าห

นาย

การผ

ลตอา

หาร

จะต

องม

การก

�าหน

ด วธ

การผ

ลต เค

รองม

อเคร

องใช

ในกา

รผลต

และเ

กบรก

ษาอ

าหาร

ซงก

ารด�า

เนน

การด

งกลา

วนน

จะต

องค�า

นงถ

งสงต

างๆ

ตอไ

ปน

ล�าดบ

ท

หวข

อเน

อหา

1.สถ

านทต

งและอา

คารผ

ลต1.1ส

ถานท

ตงตว

อาคา

รและทใ

กลเคยง

ตอง

อยในทท

จะไม

ท�าให

อาหา

รทผล

ตเกด

การป

นเปอ

นไดง

ายโดย

1.1.1

สถาน

ทตงต

วอาค

ารแล

ะบรเวณ

โดยร

อบสะ

อาดไม

ปลอย

ใหมก

ารสะ

สมสง

ทไมใชแ

ลวหรอ

สงปฏ

กลอน

อาจเปน

แหลงเพ

าะพน

ธสตว

และแ

มลงรวม

ทงเชอโรค

ตางๆ

ขนไ

ด

1.1.2อย

หางจาก

บรเวณหร

อสถา

นททม

ฝนมา

กผดป

กต

1.1.3ไม

อยใกลเคย

งกบส

ถานท


1.1.4บร

เวณพน

ทตงต

วอาค

ารไม

มน�าข

งแฉะ

และส

กปรก

และมท

อระบ

ายน�า

เพอใหไ

หลลงสท

างระบา

ยน�าส

าธารณะ

ในกร

ณทส

ถานท

ตงตว

อาคา

รซงใชผ

ลตอา

หารอ

ยตดก

บบรเวณ

ทมสภ

าพไม

เหมา

ะสม

หรอไมเปน

ไปตา

มขอ

1.1.1-

1.1.4

ตองม

กรรม

วธทม

ประส

ทธภา

พในก

ารปอ

งกนแ

ละก�า

จดแม

ลงแล

ะสตว

น�าโรค

ตลอด

จนฝน

ผงแล

ะสาเหต

ของก

ารปน

เปอน

อนๆ

ดวย

1.2อาค

ารผล

ตหรอ


ตมกา

รรกษ

าความส

ะอาด

และรกษ

าใหอ

ยในส

ภาพท

ถกสข

ลกษณ

ะ

1.2.1

มการจด

การแ

ละรก

ษาสภ

าพแว

ดลอม

ในอา

คารห

รอบร

เวณผล

ตใหม

ความ

เปนร

ะเบย

บถก

สขลก

ษณะเปน

ระเบยบ

ไมม

สงขอ

งทใชแล

วแล

ะไมเกด

การป

นเปอ

นสผล

ตภณฑสะด

วกแล

ะเหม

าะในกา

รปฏบ

ตงาน

1.2

.2ต

องแย

กบรเวณ

ผลตอ

าหารออ

กเปน

สดสว

นไม

ปะปน

กบทอ

ยอาศ

ย

1.2.3จ

ดใหม

แสงส

วางแ

ละกา

รระบ

ายอา

กาศท

เหมา

ะสม

เพยง

พอตา

มความเหม

าะสม

ส�าหร

บการปฏ

บตงานภ

ายใน

อาคา

รผลต

1.2

.4ม

ทอหร

อทางระบา

ยน�ารอ

งรบน

�าทงจาก

กระบ

วนกา

รผลต

เพอ

ใหไห

ลลงส

ทางระบ

ายน�า

สาธารณ

ะ

1.2.5ต

องมม

าตรก

ารปอ

งกนส

ตวแล

ะแมล

งไมใหเขา

สอาค

ารหร

อบรเวณ

ผลต

หรอสม

ผสอา

หาร

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ล�าดบ

ท

หวข

อเน

อหา

2.เครอ

งมอแ

ละอป

กรณทใชใน

การผ

ลต

2.1กา

รออก

แบบเคร

องมอ

และอปก

รณทใชเหม

าะสม

และค

�านงก

ารปน

เปอน

ทอาจจะเกดข

นรวมท

งสาม

ารถท

�าความส

ะอาด

ตวเครอ

งมออป

กรณและบร

เวณทต

งไดง

ายแล

ะทวถ

ง2.2ภา

ชนะห

รออป


รผลต

ทสมผ

สกบอ

าหารตอง

ท�าจากว

สดทไ

มท�าป

ฏกรย

ากบอ

าหารอนอ

าจเปนอ

นตรายต

อผบ

รโภค

และงายต

อการท�า

ความ

สะอา

ด2.3โตะห

รอพน

ผวทเกย

วของกบ

กระบ

วนกา

รผลต

ในสว

นทสม

ผสกบ

อาหา

รตอ

งท�าด

วยวส

ดทไม

เกดส

นมท�าค

วามส

ะอาด

งาย

ไมท�า

ใหเกดป

ฏกรย

าทอา

จเปน

อนตร

ายตอ

ผบรโภค

โดย

ตงอย

ในต�า

แหนง

ทท�าค

วามส

ะอาด

งาย

มควา

มสง

เหมา

ะสมในก

ารปฏ

บตงานห

รอมม

าตรก

ารปอ

งกนก

ารปน

เปอน

ทอาจเกดข

นได

3.กา

รควบ

คมกร

ะบวน

การผ

ลต3.1วต

ถดบแ

ละสว

นผสม

ในกา

รผลต

อาหา

รตอ

งมกา

รคดเลอ

กใหอ

ยในส

ภาพท

สะอา

ดมค

ณภา

พดเหม

าะส�า

หรบใชใน

การผ

ลตอา

หารส

�าหรบ

บรโภ

คตอ

งลางหร

อท�าค

วามส

ะอาด

ตามค

วามจ

�าเปน

เพอข

จดสงสก

ปรกหร

อสงป

นเปอ

นทอา

จตด

หรอป

นมาก

บวตถ

นนๆแล

ะตองเกบร

กษาวตถ

ดบภา

ยใตส

ภาวะทป

องกน

การป

นเปอ

นไดโดย

มการเสอม

สลาย

นอย

ทสด

และม

การห

มนเวยน

สตอ

กของ

วตถด

บและ

สวนผ

สมอา

หารอ

ยางม

ประส

ทธภา

พแล

ะหาก

มการใชวต

ถเจอ

ปนอา

หารต

องเปนไ

ปตาม

ประก

าศกร

ะทรวงส

าธารณสข

เรอง

วตถ

เจอป

นอาห

าร3.2กา

รด�าเนน

การระห

วางก

ารผล

ตอาห

ารมก

ารด�า

เนนก

ารขน

ยายว

ตถดบ

สวน

ผสม

ภาชน

ะบรรจ

และบ

รรจภ

ณฑใน

ลกษณ

ะทไม

เกดก

ารปน

เปอน

3.3ผผ

ลตมข

นตอน

และว

ธการ

ในกา

รควบ

คมกร

ะบวน

การผ

ลตเป

นไปต

ามขอ

ก�าหน

ดหรอ

ตามค

วามเหม

าะสม

ของ

กระบ

วนกา

รผลต

นนๆ

อยางเครงคร

ด3.4น�า

ทใชในก

ระบว

นการผล

ตทสม

ผสกบ

อาหา

รตอง

เปนน

�าสะอ

าดบรโภค

ไดมคณ

ภาพม

าตรฐาน

ตามป

ระกา

ศกระทร

วงสา

ธารณ

สขเร

องน

�าบรโภค

และกา

รน�าไปใชในส

ภาพท

ถกสข

ลกษณ

ะ3.5น�า

แขงใชในก

ระบว

นการผล

ตทสม

ผสกบ

อาหา

รสะ

อาด

มคณภา

พมาต

รฐาน

ตามป

ระกา

ศกระทร

วงสา

ธารณ

สขเรอ

งน�า

แขงแล

ะการน�า

ไปใชในสภ

าพทถ

กสขล

กษณะ

3.6กา

รผลต

การเกบร

กษาขน

ยายแล

ะขนส

งผลต

ภณฑอา

หารตอ

งปอง

กนกา

รปนเปอ

นและปอ

งกนก

ารเสอม

สลาย

ของ

อาหา

รและภา

ชนะบ

รรจด

วย

ตารา

ง (ต

อ)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ล�าดบ

ท

หวข

อเน

อหา

4.กา

รสขา

ภบาล

4.1น�า

ทใชภ

ายในสถ

านทผ

ลตต

องเปนน

�าสะอ

าดแล

ะจดใหม

การป

รบคณ

ภาพน

�าตาม

ทจ�าเปน

4.2จด

ใหมภ

าชนะ

รองรบข

ยะมล

ฝอยท

มฝาป

ดในจ

�านวน

ทเพย

งพอแล

ะมระบบ

ก�าจด

ขยะม

ลฝอย

ทเหม

าะสม

4.3จด

ใหมห

องสว

มและอา

งลางมอ

หนาห

องสว

มใหเพย

งพอส

�าหรบ

ผปฏบ

ตงาน

และตอ

งถกส

ขลกษ

ณะมอ

ปกรณ

ในกา

รลา

งมออ

ยางค

รบถว

นใชงานไ

ดสะ

อาดแล

ะตอง

แยกต

างหา

กจาก


ตหร

อไมเปด

สบรเวณ

ผลตโดย

ตรง

4.4จด

ใหมอ

างลา

งมอในบ

รเวณ

ผลตใหเพย

งพอใชงานไ

ดสะ

อาดแล

ะมอป

กรณลา

งมออ

ยางค

รบถว

น4.5มว

ธการจด

การระบ

ายน�า

ทงแล

ะสงโสโคร

กอยา

งมปร

ะสทธ

ภาพ

เหมา

ะสม

5.กา

รบ�ารงรกษ

าและ

ท�าคว

ามสะ

อาด

5.1ตว

อาคา

รสถา

นทผล

ตตอง

ท�าคว

ามสะ

อาดแ

ละรก

ษาให

อยในสภ

าพทส

ะอาด

ถกสข

ลกษณ

ะอยา

งสม�า

เสมอ

5.2เครอ


งจกร

และอป

กรณกา

รผลต

มกา

รท�าค

วามส

ะอาด

อยางสม

�าเสม

อแล

ะอยในส

ภาพท

ใชงานไ

ด5.3กา

รเกบ

รกษา

สารเคม

ท�าคว

ามสะ

อาดห

รอสา

รเคม

อนๆ

ทเกย

วของ

กบกา

รรกษ

าสขล

กษณะจะตอ

งแยก

เปนส

ดสวน

และป

ลอดภ

ยและมป

ายแส

ดงชอ

6.บค

ลากร

และส

ขลกษ

ณะ

ผปฏบ

ตงาน

6.1ผป

ฏบตง

านใน

บรเวณทผ

ลตตอ

งไมเปน

โรคต

ดตอห

รอโรคน

ารงเกย

จตาม

ทก�าห

นดโดยก

ฎกระทร

วงห

รอมบ

าดแผ

ลอน

อาจก

อใหเกด

การป

นเปอ

นของ

ผลตภ

ณฑ

6.2ผป

ฏบตง

านทก

คนในขณ

ะทด�า

เนนก

ารผล

ตและมก

ารสม

ผสโดยต

รงกบ

อาหา

รหร

อสวน

ผสมข

องอา

หารหร

อสวน

ใดสว

นหนง

ของพ

นทผว

ทสมผ

สกบอ

าหารต

อง

6.2.1สว

มเสอ

ผาทส

ะอาด

และเหม

าะสม

ตอกา

รปฏบ

ตงาน

กรณ

ทใชเสอ

คลมก

ตองส

ะอาด

6.2.2มม

าตรก

ารในกา

รจดก

ารรอ

งเทา

ทใชในก

ารผล

ตทเหมา

ะสม

เชน

เปลย

นใชร

องเทาเฉพ

าะบร

เวณห

รอจม

รอง

เทาในน

�ายาฆ

าเชอ

โรคเขา

สบรเวณ

ผลตเพอ

ปองก

นการปน

เปอน

สผลต

ภณฑเปน

ตน

6.2.3ไม

สวมเคร

องปร

ะดบต

างๆ

ขณะป

ฏบตง

านและดแ

ลสขอ

นามย

ของม

อและเลบใ

หสะอ

าดอย

เสมอ

6.2.4ดแ

ลรกษ

ามอแ

ละเลบใ

หสะอ

าดและลา

งมอใหส

ะอาด

ทกคร

งทงก

อนเรมป

ฏบตง

านแล

ะหลงกา

รปนเปอ

น

6.2.5สว

มหมว

กหร

อผาค

ลมผม

หรอ

ตาขา

ย6.3แส

ดงค�า

เตอน

หาม

หรอป

องกน

มใหบ

คคลใดแ

สดงพ

ฤตกร

รมอน


ในกา

รผลต

อาหา

รเชน

สบบห

รบว

นน�า

ลายเปนต

น6.4ผท

ไมเกยว

ของก

บการผล

ตปฏ

บตตา

มขอ6.1-6.2เมออ

ยในบ

รเวณ

ผลต

ตารา

ง (ต

อ)

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ภาคผนวก ค

สขลกษณะการผลต

ในภาคผนวกของมาตรฐานผลตภณฑ

ก.๑สถานทตงและอาคารทท�าก.๑.๑ สถานทตงตวอาคารและทใกลเคยง อยในททจะไมท�าใหผลตภณฑทท�าเกดการปนเปอน

ไดงายโดยก.๑.๑.๑ สถานทตงตวอาคารและบรเวณโดยรอบสะอาดไมมน�าขงแฉะและสกปรกก.๑.๑.๒ อยหางจากบรเวณหรอสถานททมฝนเขมาควนก.๑.๑.๓ ไมอยใกลเคยงกบสถานทนารงเกยจ เชน บรเวณเพาะเลยงสตว แหลงเกบหรอ

ก�าจดขยะก.๑.๒อาคารทท�ามขนาดเหมาะสมมการออกแบบและกอสรางในลกษณะทงายแกการบ�ารงรกษา

การท�าความสะอาดและสะดวกในการปฏบตงานโดยก.๑.๒.๑ พนฝาผนงและเพดานของอาคารทท�ากอสรางดวยวสดทคงทนเรยบท�าความ

สะอาดและซอมแซมใหอยในสภาพทดตลอดเวลาก.๑.๒.๒แยกบรเวณทท�าออกเปนสดสวนส�าหรบวตถดบวสดบรรจผลตภณฑรอการบรรจ

และผลตภณฑส�าเรจรปไมอยใกลหองสขาซงเปดสบรเวณท�าโดยตรงไมมสงของทไมใชแลวหรอไมเกยวของกบการท�าอยในบรเวณทท�า

ก.๑.๒.๓พนทปฏบตงานไมแออดมแสงสวางเพยงพอและมการระบายอากาศทเหมาะสมก.๑.๒.๔หองสขาอางลางมอมจ�านวนเหมาะสมมอปกรณเครองใชส�าหรบท�าความสะอาด

หรอฆาเชอโรคก.๒เครองมอเครองจกรและอปกรณในการท�า

ก.๒.๑ภาชนะหรออปกรณในการท�าทสมผสกบผลตภณฑท�าจากวสดมผวเรยบ ไมเปนสนม ลางท�าความสะอาดไดงาย

ก.๒.๒เครองมอเครองจกรและอปกรณทใชสะอาดกอนและหลงการใชงานตองท�าความสะอาดเหมาะสมกบการใชงานไมกอใหเกดการปนเปอนตดตงไดงายมปรมาณเพยงพอรวมทงสามารถท�าความสะอาดไดงายและทวถงและเกบไวในทเหมาะสม

ก.๓การควบคมกระบวนการท�าก.๓.๑ วตถดบและสวนผสมในการท�าตองสะอาดมคณภาพดไดจากแหลงทเชอถอไดปลอดภย

จดเกบในภาชนะสะอาดปองกนการปนเปอนไดแยกเกบเปนสดสวนก.๓.๒การท�า การเกบรกษา การขนยาย และการขนสง ใหมการปองกนการปนเปอนและการ

เสอมเสยของผลตภณฑก.๓.๓เครองชงทใชตองตรวจสอบไดเทยงตรง

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ


สธ


สธ

มสธ มสธ


ก.๔การสขาภบาลการบ�ารงรกษาและการท�าความสะอาดก.๔.๑น�าทใชลางท�าความสะอาดเครองมอ เครองจกร อปกรณ และมอของผท�า เปนน�าสะอาด

และมปรมาณเพยงพอก.๔.๒มวธการปองกนและก�าจดสตวน�าเชอแมลงและฝนผงในบรเวณทท�าตามความเหมาะสมก.๔.๓มวธการปองกนไมใหสตวเลยงเชนสนขแมวเขาไปในบรเวณทท�าก.๔.๔มการก�าจดขยะสงสกปรกและน�าทงอยางเหมาะสม เพอไมกอใหเกดการปนเปอนกลบ

ลงสผลตภณฑมผช.๓๕/๒๕๕๘

ก.๔.๕ สารเคมทใชลางท�าความสะอาด และใชก�าจดสตวน�าเชอและแมลง ใชในปรมาณทเหมาะสมและเกบแยกจากบรเวณทท�าเพอไมใหปนเปอนลงสผลตภณฑได

ก.๕บคลากรและสขลกษณะของผท�าก.๕.๑ผท�าทกคน ตองมสขภาพดทงรางกายและจตใจ รกษาความสะอาดสวนบคคลใหด เชน

สวมเสอผาทสะอาด มผาคลมผมเพอปองกนไมใหเสนผมหลนลงในผลตภณฑ ไมไวเลบยาว ลางมอใหสะอาด ทกครงกอนปฏบตงานหลงการใชหองสขาและเมอมอสกปรก

ก.๕.๒ผท�าทกคนตองไมกระท�าการใดๆทไมถกสขลกษณะในสถานทท�าเชนรบประทานอาหารสบบหร

Documents

หน่วยที่ 10 มาตรฐานอาหารในประเทศเพื่อการควบคุมคุณภาพ และ ...humaneco.stou.ac.th/UploadedFile/71414-10.pdf1.2