การศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากร ในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี

โดย นางสาวภาสิตา วินันท

สารนิพนธนี้เปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาการสังคมและการจัดการระบบสขุภาพ

บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร ปการศึกษา 2548

ISBN 974-11-6161-1 ลิขสิทธิ์ของบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร

A STUDY OF THE FACTORS EFFECTED TO THE EXERCISE BEHAVIOUR OF PERSONNEL OF COMMUNITY HOSPITALS IN RATCHABURI

By Bhasita Vinund

A Master’s Report Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF SCIENCES

Program of Social and Health System Management Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY 2005

ISBN 974-11-6161-1

บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร อนุมัติใหสารนิพนธเร่ือง “ การศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ” เสนอโดย นางสาวภาสิตา วินันท เปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาการสังคมและการจัดการระบบสุขภาพ

................................................................

(รองศาสตราจารย ดร.วิสาข จัตวิัตร) รองอธิการบดีฝายวิชาการ รักษาการแทน คณบดีบัณฑิตวิทยาลัย วันที่.............เดือน.....................พ.ศ........... ผูควบคุมสารนิพนธ

ผูชวยศาสตราจารย ดร.สมเจตน ไวยาการณ

คณะกรรมการตรวจสอบสารนิพนธ ……………………………ประธานกรรมการ (ผูชวยศาสตราจารย ดร.บุรินทร ต.ศรีวงษ) .........../...................../.......... …………………………….............กรรมการ ( ผูชวยศาสตราจารย ดร.สมเจตน ไวยาการณ) .........../...................../.......... …………………………….............กรรมการ ( อาจารย ดร.ผกามาศ ไมตรีมิตร) .........../...................../..........

ง

K 47358307 : สาขาวิชาวิทยาการสังคมและการจัดการระบบสุขภาพ คําสําคัญ : พฤติกรรมการออกกําลังกาย / ปจจัยดานชีวสังคม / ปจจัยความพรอมในการออกกําลังกาย / บุคลากรโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี

ภาสิตา วินันท : การศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี (A STUDY OF THE FACTORS EFFECTED TO THE EXERCISE BEHAVIOUR OF PERSONNEL OF COMMUNITY HOSPITALS IN RATCHABURI ) อาจารยผูควบคุมสารนิพนธ : ผศ.ดร.สมเจตน ไวยาการณ. 136 หนา. ISBN 974 – 11 – 6161 – 1

การวิจัยคร้ังนี้มีวัตถุประสงคคือ เพื่อศึกษาพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี บนพื้นฐานของปจจัยที่เกี่ยวของ ตลอดจนเพื่อศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ตัวอยางที่ใชในการวิจัยคร้ังนี้ ประกอบดวยบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี 6 โรงพยาบาล จํานวนทั้งสิ้น 204 คน โดยในกลุมบุคลากรระดับผูบริหาร จําแนกเปนจํานวน 72 คน ซึ่งไดมาโดยวิธีการเลือกตัวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Samping) และในกลุมบุคลากรระดับปฏิบัติการ จําแนกเปนจํานวน 132 คน ซึ่งไดมาโดยวิธีการเลือกใชการสุมแบบโควตา (Quota Sampling) เครื่องมือที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูล คือ แบบสัมภาษณชนิดมีโครงสราง (Structured Interview) ที่ผูวิจัยสรางขึ้น สถิติที่ใชในการวิเคราะหขอมูล ไดแก ความถี่ รอยละ (%) คาเฉลี่ย (Mean) สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) สัมประสิทธิ์การกระจาย (C.V. ) คาคลาดเคลื่อนมาตรฐาน ( s.e ) คา Contingency Coefficient ( C ) คาสถิติไคสแควร (Chi – square ) การทดสอบความแปรปรวนทางเดียว ( One – Way ANOVA ) และการวิเคราะหขอมูลดวยเทคนิคการวิเคราะหถดถอยพหุคูณ ( Multiple Regression Analysis )

ผลการวิจัย พบวา 1. ความพรอมดานความรู ทัศนคติและการรับรูเกี่ยวกับการออกกําลังกาย อยูในระดับปานกลาง

2. บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี สวนใหญ รอยละ 90 ออกกําลังกายประเภท Anaerobic Exercise โดยออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอมานาน 3 ป ใชเวลาออกกําลังกายในแตละคร้ังเฉลี่ย 32 .77 นาที โดยในแตละสัปดาหออกกําลังกาย เฉลี่ย 3 วันตอสัปดาหและใชความหนักในการออกกําลังกาย อยูในระดับปานกลาง 3. บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ที่มี โรงพยาบาล เพศ อายุ ระดับการศึกษา ความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย ความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง ตางกัน มีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

4. ระดับการศึกษา ตําแหนงหนาที่ ความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายและความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย สามารถรวมกันทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานประเภทของการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีไดรอยละ 18 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

5. เพศ สามารถทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความสม่ําเสมอของการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีไดรอยละ 18 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 6. เพศ ความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกาย และความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง สามารถรวมกันทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานระยะเวลาในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรีไดรอยละ 14 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 7. เพศ ตําแหนงหนาที่ และ ความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายสามารถรวมกันทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรีไดรอยละ 22 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

8. เพศ สามารถทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความหนักในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรีไดรอยละ 12 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สาขาวิชาวิทยาการสังคมและการจัดการระบบสุขภาพ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร ปการศึกษา 2548 ลายมือชื่อนักศึกษา ............................................................................................................................................................... ลายมือชื่ออาจารยผูควบคุมสารนิพนธ.......................................................................................................................

จ

K47358307 : MAJOR : SOCIAL AND HEALTH SYSTEM MANAGEMENT KEY WORD : BEHAVIOUR OF EXERCISE / FACTORS OF BIOSOCIAL / FACTORS OF READINESS TO EXERCISE / PERSONNEL OF COMMUNITY HOSPITALS IN RATCHABURI

BHASITA VINUND : A STUDY OF THE FACTORS EFFECTED TO THE EXERCISE BEHAVIOUR OF PERSONNEL OF COMMUNITY HOSPITALS IN RATCHABURI. MASTER’S REPORT STUDY ADVISORS : ASST. PROF. SOMJATE WAIYAKARN,Ph.D. 136 pp. ISBN 974 – 11 – 6161 – 1

The purposes of the study were to invertigate the exercise behaviour of personnel of community hospitals

in Ratchaburi based on the related factors as well as to determine the factors contributed to the behaviour of exercise of community hospitals in Ratchaburi.The research ,based on data from 204 personal officers in community of 6 hospitals in Ratchaburi ,was derived by a purposive samping techniques on 72 managers as well as quota sampling techniques on 132 officers.The structured interview questionnaire was used to collect data ,which were afterward analyzed by frequency, percentage, mean, standard deviation, contingency coefficient, Chi – square ,one – way ANOVA, and multiple regression analyzed.

The outcomes were as following :- 1. The readiness to get exercise were in a standard level. 2. 90 % of officers continuously do anaerobic exercise for approximately 3 years with the duration of

exercise at 32 .77 minutes per day and 3 days in a week and intersity of exercise in moderate level 3. Personnel of community hospitals in Ratchaburi from the different hospital with different , sex type, age,

the level of education, readiness of practice and readiness of perception in self-exercise have difference in statistical significant level .05 4. The level of education, career position and the readiness of information in the advantages of exercise can be used together to predict the type exercise behaviour by 18 % with a statistical significant level .05

5. Sex type can be used to illustrate the consistent of exercise by 18 % with a statistical significant level .05 6. Sex type, the readiness of information in the advantages of exercise as well as the readiness of

perception in self-exercise can be used together to project the duration of exercise by 14 % with a statistical significant level .05

7. Sex type, career position and the readiness of know-now in exercise method can be used to predict the frequency of exercise by 22 % with a statistical significant level .05

8. Sex type can be used to project the intersity of exercise by 12 % with a statistical significant level .05

Program Social and Health System Management Graduate School , Silpakorn University Academic year 2005 Student’ s signature……………………………………………………................................................................... Master’s Report Advisor’s signature ……………………………………………….............................................

ฉ

กิตติกรรมประกาศ

สารนิพนธฉบับนี้สําเร็จลงไดดวยดี ผูวิจัยขอขอบพระคุณ ผูชวยศาสตราจารย ดร. สมเจตน ไวยาการณ อาจารยที่ปรึกษา ที่ใหคําแนะนําและตรวจสอบความถูกตองของสารนิพนธ ทําใหเกิดกระบวนการ การเรียนรูอันเปนประสบการณที่มีคายิ่ง

ขอขอบพระคุณ อาจารย ดร. ผกามาศ ไมตรีมิตร และ ผูชวยศาสตราจารย ดร. บุรินทร ต.ศรีวงษ ที่ใหความกรุณาและความปรารถนาดีคอยช้ีแนะผูวิจัยมาโดยตลอด

ขอขอบพระคุณ คุณอรชร โวทวี พยาบาลวิชาชีพ 7 ประจําโรงพยาบาลบางแพ จังหวัดราชบุรี ที่ใหความกรุณาเปนผูทรงคุณวุฒิใหคําปรึกษาและคําแนะนําแกผูวิจัยเปนอยางดี

ขอขอบพระคุณ ผูอํานวยการโรงพยาบาลชุมชนในจังหวัดราชบุรี ที่ใหความกรุณาสนับสนุนแกผูวิจัยในทุก ๆ ดาน และขอขอบคุณพี่ ๆ เพื่อน ๆ นอง ๆ ชาวโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ทุก ๆ ทานที่ใหกําลังใจและใหการชวยเหลือแกผูวิจัยอยางดีเสมอมา

ขอขอบพระคุณเจาหนาที่โรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ที่ใหความรวมมือในการตอบ ขอมูลจากแบบสัมภาษณ ทุกทานที่ไดสละเวลาชวยเหลือผูวิจัยในการเก็บขอมูลเปนอยางดี

ขอขอบคุณสมาชิกครอบครัว “ วินันท ” ทุกคน ที่ใหการสนับสนุนผูวิจัยอยางดีตลอดเวลาที่ศึกษาตอ

ขอขอบคุณพี่นองชาววิทยาการสังคมและการจัดการระบบสุขภาพทุกทานที่ไดใหความชวยเหลือ ความหวงใย และใหกําลังใจมาโดยตลอด

คุณคาและประโยชนที่พึงจะเกิดจากสารนิพนธเลมนี้ ผูวิจัยขอบูชาพระคุณบิดา มารดา และคณาจารยทุกทานที่ใหโอกาสและมอบสิ่งดี ๆ ใหแกผูวิจัย.

ช

สารบัญ หนา

บทคัดยอภาษาไทย………………………………………………………………………........... ง บทคัดยอภาษาอังกฤษ…………………………………………………………………….......... จ กิตติกรรมประกาศ…………………………………………………………………………....... ฉ สารบัญตาราง………………………………………………………………………………....... ฌ บทที่ 1 บทนํา…………………………………………………………………………….............. 1 ความเปนมาและความสําคัญของปญหา………………………………………....... 1 วตัถุประสงคของการวิจยั………………………………………………….............. 5 ขอบเขตการวิจยั……………………………………………………….................... 5 นิยามศัพทเฉพาะ…………………………………………………………............... 6 2 เอกสารงานวิจยัที่เกีย่วของ…………………………………………………….................. 8 ตอนที่ 1 แนวคดิรวบยอดเกีย่วกับการออกกาํลังกาย................................................ 8 ประโยชนและคณุคาของการออกกาํลังกาย………………………........... 9 ความหมายของการออกกําลังกาย……………………………….............. 12 ประเภทของการออกกําลังกาย……………………………....................... 14 หลักการออกกําลังกาย………………………………………………....... 15 การเตรียมความพรอมในการออกกาํลังกาย………………………........... 18 ขั้นตอนในการออกกาํลังกาย..................................................................... 19 นโยบายออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ............................................................. 20 ตอนที่ 2 การสงเสริมพฤติกรรมสุขภาพ.................................................................... 23 การสงเสริมพฤติกรรมสุขภาพของประเทศไทย………………................. 23 การสงเสริมพฤติกรรมการออกกําลังกายของโรงพยาบาลชุมชน จังหวดัราชบุรี….........................................................................................

25

ตอนที่3 แนวคดิและทฤษฎีทีเ่กี่ยวของกับการวิจัย.................................................... 28 แนวคดิเกี่ยวกับพฤตกิรรมออกกําลังกาย.................................................... 28 แนวคดิเกี่ยวกับปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย..................... 35 ตอนที่ 4 งานวจิยัที่เกีย่วของ...................................................................................... 42 กรอบแนวคิด............................................................................................................ 45

ซ

บทที่ หนา 3 วิธีดําเนินการวิจัย…………………………………………………………………....... 46 ประชากรและการเลือกตัวอยาง............................................................................ 46 ตัวแปรที่ศึกษา………………………………………………………….............. 48 การสรางและพัฒนาเครื่องมือที่ใชในการเกบ็รวบรวมขอมูล………………....... 49 การเก็บรวบรวมขอมูล.......................................................................................... 51 การวิเคราะหขอมูล…………………………………………………………....... 52 4 ผลการวิเคราะหขอมูล................................................................................................... 54 ตอนที่ 1 โครงสรางปจจัยดานชีวสังคม ความพรอมในการออกกําลังกาย และพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาล ชุมชน จังหวัดราชบุรี .......................................................................... 54 ตอนที่ 2 ความสัมพันธของพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรใน โรงพยาบาลชุมชน จังหวดัราชบุรี กับปจจยัที่เกีย่วของ …………....... 61 ตอนที่ 3 ปจจยัที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรใน โรงพยาบาลชุมชนจงัหวัดราชบุรี......................................................... 89 5 สรุป อภิปรายผล และขอเสนอแนะ............................................................................. 100 ผลการวิจัยและอภิปรายผล…………………………………………………....... 102 ขอเสนอแนะ…………………………………………………………………..... 114 ขอเสนอแนะทั่วไป…………………………………………................ 114 ขอเสนอแนะในการทําวิจัยคร้ังตอไป……………………………........ 115 บรรณานุกรม……………………………………………………………………………........ 116 ภาคผนวก ………………………………………………………………………………........ 123 ภาคผนวก ก แบบสัมภาษณที่ใชในการวิจัย…………………………………………..... 124 ภาคผนวก ข หนังสือขอความอนุเคราะหในการขอขอมูลและเก็บขอมูล......................... 134 ประวัติผูวจิัย............................................................................................................................. 136

ฌ

สารบัญตาราง ตารางที่ หนา 1 อายุ และรอยละของอัตราการเตนสูงสุดของหัวใจตอนาทใีนแตละอายุ ........................ 20 2 โครงสรางปจจัยดานชีวสังคมของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวดัราชบุรี.......... 55 3 โครงสรางปจจัยดาน ความพรอมในการออกกําลังของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวดัราชบุรี...................................................................................................... 58

4 โครงสรางพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัด ราชบุรี.................................................................................................................. 60

5 การเปรียบเทยีบระหวางพฤติกรรมการออกกําลังกายดานประเภทของการออกกําลัง กายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีกับปจจัยทีเ่กี่ยวของ......... 66

6 การเปรียบเทยีบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีกบัปจจัยที่เกี่ยวของ................ 72

7 การเปรียบเทยีบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกายของ บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวดัราชบุรีกับปจจัยที่เกี่ยวของ....................... 77

8 การเปรียบเทยีบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความถี่ในการออกกําลังกายของ บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวดัราชบุรีกับปจจัยที่เกี่ยวของ........................ 82

9 การเปรียบเทยีบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีกบัปจจัยที่เกี่ยวของ................. 87

10 การวิเคราะหปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานประเภทของการ ออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี โดยเทคนิคการ วิเคราะหถดถอยพหุคณู......................................................................................... 91

11 การวิเคราะห ปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาล ชุมชนจงัหวัดราชบุรีดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกายโดยเทคนิคการ วิเคราะหถดถอยพหุคณู....................................................................................... 93

ญ

ตารางที่ หนา 12 การวิเคราะหปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานระยะเวลาในการ

ออกกาํลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีโดยเทคนิค การวิเคราะหถดถอยพหุคูณ......................................................................... 95

13 การวิเคราะหปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการ ออกกาํลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบรีุโดยเทคนิค การวิเคราะหถดถอยพหุคูณ......................................................................... 97

14 การวิเคราะหปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความหนักในการ ออกกาํลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบรีุโดยเทคนิค การวิเคราะหถดถอยพหุคูณ.......................................................................... 99

1

บทท่ี1 บทนํา

ความเปนมาและความสําคญัของปญหา

การมีภาวะสุขภาพที่ดีทั้งทางกายและใจเปนส่ิงที่ทุกคนพึงปรารถนา โดยท่ีการมีสุขภาพที่ดีมิไดหมายความเพียงแต การไมเจ็บปวยหรือปราศจากโรคภัยไขเจ็บเทานั้น หากยังครอบคลุมถึงการมีสุขภาพที่สมบูรณ แข็งแรงของรางกาย จิตใจ อารมณ และสังคม (กระทรวงสาธารณสุข , กรมอนามัย :2540) อยางไรก็ตามเมื่อพิจารณาถึงการดําเนินชีวิตของมนุษยตั้งแตอดีตจนถึงปจจุบัน พบวาวิถีการดําเนินชีวิตมีการเปลี่ยนแปลงไป เนื่องจากมีการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็วของโลกไมวาจะเปนดานเศรษฐกิจ สังคม เทคโนโลยี ลวนสงผลใหประชาชนสวนใหญคร่ําเครงกับการดําเนินวิถีชีวิตประจําวัน สงผลใหพฤติกรรมสุขภาพในดานตาง ๆ เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมรวมถึงละเลยตอการออกกําลังกายทั้งโดยตรงและขาดการเคลื่อนไหวในลักษณะของการออกกําลังกายในชีวิตประจําวัน จึงทําใหเกิดปญหาสุขภาพในดานตาง ๆ ตามมาและเมื่อพิจารณาถึงโรคที่เปนปญหาสุขภาพของคนไทยในอดีตและปจจุบันมีความแตกตางกันอยางชัดเจน โดยในอดีตสวนใหญจะเปนลักษณะของโรคติดตอตาง ๆ เชนโรคคอตีบ ไอกรน บาดทะยัก แตในปจจุบันโรคเหลานี้มีแนวโนมลดลงโดยสวนใหญแลวเปนโรคไมติดตอ โรคที่เกี่ยวกับพฤติกรรมสุขภาพ ตลอดจนโรคเรื้อรังตาง ๆ

ซ่ึงจากการสํารวจของกระทรวงสาธารณสุข ในป พ.ศ. 2547 (สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข : 2547) พบวาสาเหตุการตาย 5 อันดับแรก ไดแก โรคมะเร็งทุกชนิด อัตราตาย (81.3 ตอแสนประชากร) อุบัติเหตุ และการเปนพิษ อัตราตาย (58.9 ตอแสนประชากร) ความดันโลหิตสูงและโรคหลอดเลือดในสมอง อัตราตาย (34.8 ตอแสนประชากร) โรคหัวใจ อัตราตาย (26.8 ตอแสนประชากร) และปอดอักเสบและโรคอื่น ๆ ของปอด อัตราตาย (26.3 ตอแสนประชากร) ซ่ึง 3 ใน 5 โรคดังกลาว ประกอบดวย โรคความดันโลหิตสูง โรคหลอดเลือดในสมอง และโรคหัวใจเปนโรคที่ยอมรับกันโดยทั่วไปวาเกิดจากการดําเนินวิถีชีวิตที่ไมถูกตองหรือมีพฤติกรรมสุขภาพที่ไมเหมาะสม โดยอยางยิ่งขาดการออกกําลังกาย บริโภคอาหารไมถูกตอง ผลของการมีพฤติกรรมสุขภาพที่ไมเหมาะสมดังกลาวสงผลตอสภาวะสุขภาพไดอยาง

2

ชัดเจน และจากการเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็วของโลกไมวาจะเปนดานเศรษฐกิจ สังคม เทคโนโลยีที่กลาวมาแลวขางตน ทําใหประเทศไทยไดรับผลกระทบในทุก ๆ ดาน โดยเฉพาะวิกฤตเศรษฐกิจดานการเงินการคลังในป พ.ศ. 2540 ทําใหทั้งภาครัฐและเอกชน ตองจํากัดงบประมาณในดานตาง ๆ ลง ไมเวนแมกระทั่งงบประมาณดานสาธารณสุข

ผลจากการเปลี่ยนแปลงทั้งดานเศรษฐกิจ สังคม เทคโนโลยี และภาวะเศรษฐกิจในป พ.ศ. 2540 ทําใหกระทรวงสาธารณสุขตองกลับทบทวนการลงทุนดานสุขภาพ โดยเฉพาะดานการคนหาสาเหตุและแนวทางการแกปญหาสุขภาพเพื่อใหสามารถใชงบประมาณที่มีอยูอยางจํากัดไดอยางเพียงพอและเกิดประโยชนสูงสุดกับประชาชน โดยพบวาบุคลากรทางการแพทยและทางสาธารณสุข ใหการบริการโดยเนนที่ตัวปญหาของการเจ็บปวยหรืออีกนัยหนึ่งเปนคือรักษา “ โรค ” ไมใชรักษา “ คน ” ขาดการเปนองครวม คือขาดการมองทางดานมิติมนุษยและสังคมควบคูกันไป (ปรีดา แตอารักษ และคณะ , 2543) ซ่ึงไมสอดคลองกับเปาหมายของแผนพัฒนาสุขภาพแหงชาติ ฉบับที่ 9 ( พ.ศ. 2545 – 2549 ) ที่มีแนวคิดหลัก ที่ยึด “ คนเปนศูนยกลางของการพัฒนา ” ในทุกมิติอยางเปนองครวม ตลอดจนใหความสําคัญกับการพัฒนาที่สมดุลทั้งทางดานตวัคน สังคม เศรษฐกิจ และส่ิงแวดลอม โดยเฉพาะอยางยิ่งการสรางระบบบริหารจัดการภายในที่ดีใหเกิดขึ้นทุกระบบ (สํานักนายกรัฐมนตรี,สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ 2545)

จากการดําเนินงานดานการแพทยและการสาธารณสุขของกระทรวงสาธารณสุขที่ผานมาพบวามีการใหบริการที่มุงเนนดานการรักษาพยาบาลเปนอันดับแรก ซ่ึงถือวาเปนการดําเนินงานแกไขปญหาสุขภาพที่ปลายเหตุ ทําใหเสียคาใชจายดานการรักษาพยาบาลเปนจํานวนเงินที่สูงมาก ดังจะเห็นไดจากการจัดสรรงบประมาณดานสาธารณสุขที่มีมูลคาสูงและเพิ่มขึ้นอยางรวดเร็ว โดยมีขอสรุปของการจัดสรรงบประมาณดานสาธารณสุขที่ใชไปในการรักษาพยาบาลมากกวาใชไปในดานของการสงเสริมสุขภาพและปองกันโรค ซ่ึงงบประมาณที่ใชไปเปนคาใชจายดานการรักษาพยาบาลสูงถึงรอยละ 57.7 ในขณะที่ใชเพื่อการปองกันโรคเพียงรอยละ 13.4 และจัดบริการพื้นฐานดานสงเสริมสุขภาพเพียงรอยละ 11.4 เทานั้น (วิโรจน ตั้งเจริญเสถียร 2540 : 16 – 17 )

จากการวิเคราะหปญหาตาง ๆ ที่กลาวมาขางตน สามารถประมวลสรุปไดวาพฤติกรรมสุขภาพเปนปจจัยสําคัญที่มีความสัมพันธโดยตรงตอปญหาสุขภาพของประเทศ ดวยเหตุนี้กระทรวงสาธารณสุขซึ่งเปนหนวยงานหลักที่ดูแลเกี่ยวกับเรื่องการสาธารณสุขของประเทศ ตลอดจนสุขภาพอนามัยของประชาชนโดยตรง จึงมีแนวคิดในการดําเนินงานที่จะมีผลดีตอการบริหารจัดการงบประมาณและการสงเสริมสุขภาพของประชาชน โดยจัดทําโครงการตาง ๆ ที่เกี่ยวของกับการสงเสริมสุขภาพมาอยางตอเนื่องและไดกําหนดแนวทางอยางเปนรูปธรรมที่ชัดเจน

3

คือการประกาศใชพระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแหงชาติ พ.ศ. 2545 รองรับการดําเนินงานที่ยั่งยืน ที่ยึดหลักการ “ การสรางสุขภาพ ” นํา “ การซอมสุขภาพ ” โดยรัฐบาลไดประกาศนโยบายใหป พ. ศ. 2545 เปนปเร่ิมตนแหงการรวมพลังสรางสุขภาพตามกรอบการรณรงค 6 อ. ไดแก ออกกําลังกาย อาหาร อารมณ อนามัยชุมชน อโรคยา และอบายมุข หรือการลดโรคสําคัญ ๆ ซ่ึงมีกิจกรรมระดับชาติในการรณรงคใหประชาชนหันมาใสใจสรางสุขภาพอยางเปนธรรม (สํานักงานหลักประกันสุขภาพแหงชาติ : 2547) และในแผนการพัฒนาสาธารณสุขแหงชาติฉบับที่ 9 (2545 - 2549) ที่เนนเรื่องการสรางสุขภาพ กลาวคือ ตองมีการสงเสริมใหประชาชนสามารถดูแลสุขภาพตนเองไดอยางเหมาะสม โดยประกาศใหป พ.ศ. 2545 เปนปแหงการเริ่มตนรณรงคสรางสุขภาพทั่วไทยภายใตยุทธศาสตร “ รวมพลังสรางสุขภาพ ” เพื่อใหประชาชนและหนวยงานตาง ๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน มีสวนรวมสนับสนุนใหเกิดการสรางสุขภาพมากกวาการซอมสุขภาพ ( คณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ กระทรวงสาธารณสุข 2545)

ในสวนที่เกี่ยวของกับการพัฒนารวมพลังสรางสุขภาพตามกรอบการรณรงค 6 อ. นั้น อ. ออกกําลังกายเปนพฤติกรรมสุขภาพดานหนึ่งที่กระทรวงสาธารณสุขเล็งเห็นถึงความสําคัญและหาแนวทางเพื่อสงเสริมพฤติกรรมดานนี้ใหเหมาะสมและเกิดผลดีตอสุขภาพของประชาชน โดยไดดําเนินงานสงเสริมสุขภาพ ดานออกกําลังกายและไดมีการกําหนดมาตรฐานโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพขึ้น เพื่อมุงสนับสนุนใหบุคลากรของหนวยงาน ผูปวย และประชาชนทุกเพศ ทุกวัย ทุกฐานะ และทุกสภาพรางกายไดมีการออกกําลังกายกันอยางถูกวิธีตอเนื่องและจริงจัง การสรางสุขภาพดวยการออกกําลังกายตามนโยบายดังกลาวสอดคลองกับนโยบายของรัฐบาลคือ นโยบายเมืองไทยแข็งแรง (Healthy Thailand) ที่มีเปาหมายใหคนไทยที่มีอายุ 6 ปขึ้นไป ออกกําลังกายอยางสม่ํา เสมอเพื่อสุขภาพในทุกหมูบาน ทุกตําบล ทุกชุมชน ทุกหนวยงาน และสถานประกอบการ การสรางสุขภาพดวยการออกกําลังกายตามนโยบายขางตนนั้นจะสัมฤทธิผลหรือไมนั้น ผูวิจัยมีความเห็นวาแนวทางการดําเนินงานและการออกกําลังกายของบุคลากรสาธารณสุขในโรงพยาบาลหรือหนวยงานของกระทรวงสาธารณสุขนาจะเปนแบบอยางที่ดีตลอดจนมีผลกระตุนใหประชาชนเกิดความสนใจและเกิดความตื่นตัวในการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพมากยิ่งขึ้น

สาธารณสุขจังหวัดราชบุรีก็เชนเดียวกับสาธารณสุขจังหวัดตาง ๆ ทั่วประเทศ ที่เล็งเห็นความสําคัญของการสรางสุขภาพใหแกประชาชนตามนโยบายและแนวทางการดําเนินงานของกระทรวงสาธารณสุขดังกลาวขางตน โดยเฉพาะอยางยิ่งในโรงพยาบาลชุมชน 6 แหง ของจังหวัดราชบุรี ประกอบดวย โรงพยาบาลบางแพ โรงพยาบาลวัดเพลง โรงพยาบาลสวนผึ้ง โรงพยาบาลเจ็ดเสมียน โรงพยาบาลปากทอ และโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช จอมบึง ได

4

รวมกันสนองตอบนโยบายของรัฐบาลและแนวทางการดําเนินงานตามที่กระทรวงสาธารณสุขกําหนด โดยไดรวมลงนามรวมกันเปนโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ ทั้งนี้ผูบริหารโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ทั้ง 6 แหง ตางสนับสนุนและถือเปนนโยบายเรงดวนของหนวยงานในการสงเสริมสุขภาพ โดยเฉพาะการออกกําลังกายเพื่อการมีสุขภาพดี โดยสนับสนุนใหบุคลากรทุกระดับของโรงพยาบาลชุมชนแตละแหงไดมีการออกกําลังกาย เพื่อเปนแบบอยางที่ดีใหแกประชาชน โดยเริ่มดําเนินการพรอมกันตั้งแตป พ.ศ. 2545 เปนตนมา

ผลการดําเนินงานที่ผานมานั้น จากการสรุปผลการดําเนินงานโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ ของโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี พ.ศ. 2547 พบวา ยังมีบุคลากรสวนหนึ่งออกกําลังกายไมผานตามเกณฑที่โรงพยาบาลกําหนด ประกอบกับผลการตรวจสุขภาพ และการทดสอบสมรรถภาพของบุคลากรโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ประจําป พ.ศ. 2547 พบวามีผลการตรวจที่ผิดปกติดังนี้คือ คา BMI เกินคาปกติ 28% ระดับไขมันใตผิวหนังเกินคาปกติ 31% ระดับ Cholesterols ในเลือดเกินคาปกติ 26% ระดับTriglycerides เกินคาปกติ 5% ระดับ LDL เกินคาปกติ 7% และระดับ HDL ต่ํากวาปกติมี 3% (จากการสรุปผลการดําเนินงานโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ จังหวัดราชบุรี ป พ.ศ. 2547) จึงกลาวไดวาบุคลากรโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี มีความเสี่ยงตอการเกิดโรคตาง ๆ ที่สามารถปองกันไดดวยการออกกําลังกาย เชนโรคความดันเลือดสูง โรคหลอดเลือดในสมอง และโรคหัวใจ เปนตน และหากบุคลากรเหลานี้มีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ถูกตองแลว นอกจากจะเพิ่มคุณภาพชีวิตของบุคลากรแลวยังสามารถเปนแบบอยางที่ดีใหแกบุคคลในครอบครัวและประชาชนทั่วไปอีกดวย

ดังนั้น ผูวิจัยจึงสนใจที่จะทําการศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี เพื่อนําผลการวิจัย มาใชเปนแนวทางในการสงเสริมพฤติกรรมการออกกําลังกาย สรางกลยุทธเสริมแรงจูงใจรวมถึงการออกแบบการจัดกิจกรรมออกกําลังกายในโรงพยาบาลของผูวิจัยและชุมชนของโรงพยาบาล ผูวิจัยเผยแพรความรูและผลการศึกษาวิจัยแกโรงพยาบาลชุมชนอื่นๆ ในจังหวัดราชบุรี เพื่อใหบุคลากรและชุมชนมีสุขภาพดี สนองตอนโยบายเมืองไทยสุขภาพดี มาตรฐานโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพรวมถึงแผนพัฒนาสุขภาพแหงชาติ และแผนการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติอีกดวย

5

วัตถุประสงคการวิจัย 1. เพื่อศึกษาพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี บนพื้นฐานของปจจัยที่เกี่ยวของ

2 . เพื่อศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี

ขอบเขตของการวิจัย

การศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี คร้ังนี้ คณะผูวิจัยกําหนดขอบเขตของการศึกษาดังตอไปนี้

1 . ขอบเขตเกี่ยวกับ พฤติกรรมการออกกําลังกาย : จําแนกออกเปน 5 ดาน คือ 1.1 ประเภทของการออกกําลังกาย โดยแบงเปน 2 ประเภท : ประกอบดวย

1.1.1 แบบใชออกซิเจน ( Aerobic Exercise ) 1.1.2 แบบใชไมออกซิเจน ( Anaerobic Exercise ) 1.2 ความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย : ความสม่ําเสมอในรอบเดือน 1.3 ระยะเวลาในการออกกําลังกาย : วัดเปนนาทีตอวัน 1.4 ความถี่ในการออกกําลังกาย : วัดเปนจํานวนครั้งตอสัปดาห 1.5 ความหนักในการออกกําลังกาย : วัดจากการสอบถาม Talk Test

2 . ขอบเขตเกี่ยวกับปจจัยท่ีเก่ียวของกับพฤติกรรมการออกกําลังกาย จําแนกเปน 2 กลุมปจจัยคือ 2.1 ปจจัยชีวสังคม : ประกอบดวย 2.1.1 เพศ 2.1.2 อายุ 2.1.3 สถานภาพสมรส 2.1.4 รายได 2.1.5 ระดับการศึกษาสูงสุด 2.1.6 ตําแหนงหนาที่การงาน 2.1.7 ที่พักอาศัย

6

2.2 ปจจัยดานความพรอมของบุคลากร : ประกอบดวย 2.2.1 ความรูเกี่ยวกับการออกกําลังกาย - ความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกาย - ความรูเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย 2.2.2 ทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย 2.2.3 การรับรูความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง

3 . ขอบเขตประชากร : ประชากรที่ศึกษา ไดแก บุคลากรทุกระดับที่ปฏิบัติงานในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี : จํานวน 6 โรงพยาบาล (โรงพยาบาลบางแพ โรงพยาบาลวัดเพลง โรงพยาบาลสวนผึ้ง โรงพยาบาลเจ็ดเสมียน โรงพยาบาลปากทอ และ โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช จอมบึง ) โดยจําแนกประเภทของบุคลากรตามระดับของปจจัยชีวสังคมที่กําหนด

นิยามศัพทเฉพาะ เพื่อใหเขาใจความหมายของคําที่ใชในการวิจัยตรงกัน ผูวิจัยจึงไดนิยามความหมาย

ของคําตาง ๆ ไวดังนี้

พฤติกรรมการออกกําลังกาย หมายถึง การเคลื่อนไหวของรางกายที่เปนการออกกําลังกาย นอกเหนือจากการทํางานหรือดําเนินกิจกรรมตามวิถีชีวิต โดยมีการเลือกกิจกรรมที่เนนสรางความแข็งแรงของกลามเนื้อ การเพิ่มประสิทธิภาพของปอดและหัวใจ และเพิ่มความยืดหยุนและการผอนคลายของกลามเนื้อ โดยใชเวลาในการออกกําลังกายอยูในระหวาง 20 – 60 นาที มีความถี่ในการออกกําลังกาย 3 – 5 ครั้งตอสัปดาห ตองกระทําอยางสม่ําเสมอและมีความหนักของการออกกําลังกายอยูในระดับที่เหมาะสม

ปจจัยดานความพรอมของบุคลากร หมายถึง ปจจัยพื้นฐานที่กอใหเกิดแรงจูงใจและใหเหตุผลในการแสดงพฤติกรรมสุขภาพ หรืออีกนัยหนึ่งปจจัยนี้จะเปนความพอใจ ( Preference ) ของบุคคลซึ่งไดมาจากประสบการณการเรียนรู ( Education Experience ) ความพอใจของบุคคลนี้อาจมีผลทั้งในทางสนับสนุนหรือยับยั้งการแสดงพฤติกรรม ทั้งนี้ขึ้นอยูกับแตละบุคคลประกอบดวย ความรู ทัศนคติและการรับรูความพรอมของตนเองในการออกกําลังกาย

7

- ความรูเก่ียวกับการออกกําลังกาย หมายถึง ความสามารถของบุคคลที่แสดงออกใหเห็นถึงความรูที่มีตอ สถานที่ เหตุการณ ส่ิงของ และบุคคล ซ่ึงไดมาจากการจํา ระลึก ประสบการณ การสังเกต และ การคนควาโดยการรวบรวมสะสมไวเกี่ยวกับขอมูลท่ีเปนจริง กฎเกณฑ ทฤษฏี โครงสราง วิธีการตาง ๆ เกี่ยวกับการออกกําลังกาย - ทัศนคติเก่ียวกับการออกกําลังกาย หมายถึง ความรูสึกของบุคคลที่มีตอ ส่ิงหนึ่งส่ิงใด เปนองคประกอบหนึ่งที่มีอยูในตัวบุคคล ทัศนคติจะเปนแรงผลักดันใหบุคคลเกิดพฤติกรรมตาง ๆ ไปตามทิศทางที่กําหนด และจากการที่ทัศนคติเปนสิ่งที่มาจากการเรียนรู ดังนั้น สังคม วัฒนธรรม และบุคคลในสังคมจึงมีอิทธิพลตอการสรางทัศนคติของบุคคล สําหรับความพรอมดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย แบงองคประกอบของทัศนคติคือ องคประกอบดานความรู (The Cognitive Component) องคประกอบดานความรูสึก (The Affective Component) และ องคประกอบดานพฤติกรรม (The Behavioral Component) มาใชในงานวิจัยนี้ เพื่อทราบถึงทัศนคติที่มีตอการออกกําลังกายซึ่งเปนปจจัยหนึ่งของปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย - การรับรูความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง หมายถึง กระบวนการทางดานความคิดและจิตใจของคน ที่สมองจะตองแปลความหมายจากสิ่งเราที่มาสัมผัสกับบุคคลแลวแสดงออกอยางมีจุดมุงหมาย โดยมีแรงผลักดันจากการอาศัยความรูเดิมและประสบการณ การที่บุคคลจะเขาใจสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ซ่ึงอาจจะมีเหตุผลหรือไมมีเหตุผล หรืออาจจะเปนไปในทางลบ หรือทางบวกก็ได ซ่ึงจะทําใหบุคคลมีแนวโนมที่จะปฏิบัติตามแนวคิดหรือการรับรูนั้นดังนั้นการรับรูความพรอมของตนเองในการออกกําลังกายคือ การรับรูเกี่ยวกับความพรอมทางกายไดแก การบรรลุวุฒิภาวะดานรางกายทั่วไป คือมีการเตรียมของรางกายที่จะออกกําลังกาย รางกายมีความแข็งแรงและสมบูรณพรอมที่จะออกกําลังกายได โดยรับรูวาไมมีภาวะแทรกซอนกอนและหลังออกกําลังกาย สภาพรางกายพรอมที่จะทํากิจกรรมออกกําลังกายโดยสําเร็จลุลวงและเกิดประโยชนแกตัวเอง

8

บทท่ี 2 เอกสารงานวิจัยท่ีเก่ียวของ

การศึกษาวิจัยคร้ังนี้ เปนการศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของ

บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ผูวิจัยไดทําการคนควา แนวคิด ทฤษฎี เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ ซ่ึงผูวิจัยไดนํามาใชเพื่อกําหนดกรอบแนวคิดในการวิจัย โดยมีประเด็นที่สําคัญคือ

ตอนที่ 1 แนวคิดรวบยอดเกี่ยวกับการออกกําลังกาย ตอนที่ 2 การสงเสริมพฤติกรรมสุขภาพของประเทศไทยและการสงเสริมพฤติกรรมการ

ออกกําลังกายของโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ตอนที่ 3 แนวคิดและทฤษฏีที่เกี่ยวของกับการวิจัย

ตอนที่ 4 งานวิจัยที่เกี่ยวของ สําหรับรายละเอียดของการศึกษาคนความีดังตอไปนี้

ตอนที่ 1 แนวคิดรวบยอดเกี่ยวกับการออกกําลังกาย

การออกกําลังกายในประเทศไทยนั้น มีการจดบันทึกไวเปนหลักฐานนอยมาก แตเชื่อได

วาไทยเรามีการออกกําลังกายเพื่อเปนศิลปะปองกันตัวและรักษาโรคมากกวา 750 ป ซ่ึงพรอม ๆ กับการเกิดอาณาจักรสุโขทัยเปนราชธานี ในยุคนั้นการออกกําลังกายยังคงเปนกิจกรรมที่มีเปาหมายเพื่อการเตรียมตัวปองกันประเทศและใชเวลาวางเพื่อการนันทนาการของชุมชน การออกกําลังกายในสมัยกอนนั้น มีแบบแผนอยางไรไมปรากฏจนถึงในสมัยของรัฐกาลที่ 5 ไดทรงมีการสงเสริมการออกกําลังกายที่มีรูปแบบและเปนแบบแผนมากขึ้น โดยทรงนําแนวความคิดตาง ๆ เกี่ยวกับการออกกําลังกายมาจากประเทศทางตะวันตก ซึ่งตอมากิจกรรมการออกกําลังกายในรูปแบบใหมนี้เปนที่นิยมของประชาชนทั่วไป และการสงเสริมการออกกําลังกายในประเทศไทยไดมีการพัฒนาและมีแบบแผนที่ชัดเจนมากยิ่งขึ้นโดยในป พ.ศ. 2507 ภายใตองคกรสงเสริมกีฬาแหง

9

ประเทศไทย ไดสงเสริมใหประชาชนไดออกกําลังกายโดยชี้ใหเห็นถึงประโยชนและคุณคาในการออกกําลังกาย ในสวนของกระทรวงสาธารณสุข กรมอนามัย ไดเล็งเห็นถึงความสําคัญของประโยชนของการออกกําลังกายที่สงผลดีตอสุขภาพ จึงดําเนินโครงการสงเสริมการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพซึ่งสอดคลองกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจ และสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 9 (พ.ศ.2545-2549) ที่ตั้งเปาหมายใหประชาชนออกกําลังกายและเลนกีฬามากขึ้น (คณะกรรมการอํานวยการ จัดทําแผนพัฒนาสุขภาพแหงชาติ ฉบับที่ 9 2545) จากการสงเสริมการออกกําลังกายนั้นจะสงผลดีในหลาย ๆ ดาน โดยเฉพาะในทางสาธารณสุข พบวาการออกกําลังกายเปนปจจัยที่ชวยลดอัตราการเกิดโรคที่เกิดจากพฤติกรรมสุขภาพ เชน โรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง และโรคหลอดเลือดในสมอง จากความสําคัญดังกลาวขางตน ผูวิจัยจึงไดทําการศึกษาแนวคิดรวบยอดเกี่ยวกับการออกกําลังกาย เพื่อใชในการศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ของบุคลากรโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกาย

การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอจะชวยพัฒนาองคประกอบของสมรรถภาพทางกายชวยทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงของกระบวนการชีววิทยาในรางกายในหลายดานและการออกกําลังกายสามารถชวยเพิ่มความแข็งแรงสมบูรณของรางกายและมีผลดีตอจิตใจ สังคม โดยมีรายละเอียดดังตอไปนี้

ประโยชนของการออกกําลังกายที่มีผลทางดานรางกาย

1. ระบบหัวใจและการไหลเวียนเลือด การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอ เปนการเพิ่มปริมาตรของเลือดใหรางกาย ชวยปรับปรุงใหหลอดเลือดทํางานอยางมีประสิทธิภาพ ไมเปราะ มีความยืดหยุนดี เพิ่มปริมาณการนําออกซิเจนในเสนเลือด เพิ่มประสิทธิภาพการสูบฉีดเลือดออกจากหัวใจ การแลกเปลี่ยนกาซในหลอดเลือดแดง เพิ่มความจุของหลอดเลือด ดังนั้นผลของการออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอจึงเปนกลไกในการปองกันโรคหัวใจ และชวยทําใหโคเลสเตอรอลชนิดที่มีความหนาแนนต่ํา (Low Density Lipoprotein < LDL >) ลดลง ซ่ึง LDL นี้จะเปนตัวสําคัญที่จะไปเกาะตามผนังหลอดเลือดทําใหเกิดการอุดตันของหลอดเลือด และชวยทําใหโคเลสเตอรอสชนิดที่มีความหนาแนนสูง (High Density Lipoprotein < HDL >) เพิ่มขึ้น ซ่ึง HDL มีหนาที่ยับยั้งการจับกลุมของสารบางชนิดบริเวณผนังเยื่อช้ันในของหลอดเลือด ดังนั้นเมื่อ HDL มีจํานวนสูงขึน้โอกาสที่จะเปนโรคหัวใจและทําใหหัวใจขาดเลือดจึงนอยลง นอกจากนี้การออกกําลังกายอยาง

10

ตอเนื่องยังชวยลดน้ําหนักตัว ลดไขมันที่สะสมในรางกายมีผลทําใหความดันโลหิตลดลง ลดอัตราการเตนของหัวใจขณะหยุดพักหลังออกกําลังกาย

2. ระบบหายใจ การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอทําใหทรวงอกขยายใหญ กลามเนื้อที่ทําหนาที่หายใจมีความแข็งแรงทํางานไดดีขึ้น ทําใหปริมาตรอากาศที่หายใจเขาหรือหายใจออกแตละครั้งเพิ่มขึ้น และเพิ่มปริมาตรอากาศที่หายใจออกเต็มที่ภายหลังหายใจเขาเต็มที่ถึงรอยละ 20 ทําใหอัตราการหายใจชาลง ความลึกของการหายใจเพิ่มขึ้น นอกจากนั้นยังทําใหปริมาตรการไหลเวียนเลือดเขาสูปอดไดดีขึ้น มีการใชออกซิเจนอยางมีประสิทธิภาพมากขึ้น เพิ่มความทนทานและความสามารถในการปฏิบัติกิจกรรมการออกกําลังกาย และกิจกรรมการทํางานตาง ๆ ในชีวิตประจําวัน

3. ระบบภูมิคุมกันและสารที่กอใหเกิดมะเร็ง การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอจะชวยเพิ่มประสิทธิภาพการทํางานของระบบภูมิคุมกัน ทําใหไปยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลที่ผิดปกติได และเพิ่มการไหลเวียนของเม็ดเลือดขาวชนิดลิวโคไซด ลดปจจัยเสี่ยงการเปนมะเร็งเตานม มะเร็งทางระบบอวัยวะสืบพันธุ ชวยลดการเกิดมะเร็งลําไส

4. ระบบตอมไรทอและการเผาผลาญอาหาร การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอจะกระตุนใหตอมหมวกไตมีการหลั่งฮอรโมน อีปเนฟรีน (Epinephrine) และนออีปเนฟรีน (Norepinephrine) มีผลทําใหมีการเปลี่ยนแปลงสรีรภาพคือ หัวใจจะเตนถ่ีและแรงขึ้น เลือดไปสูทางลัดที่ตองการเลือดมาเลี้ยงมาก ๆ เชน กลามเนื้อหัวใจ การสลายตัวของไกลโคเจนเพิ่มขึ้นในตับ และในกลามเนื้อลายมีการละลายไขมัน การเปลี่ยนแปลงดังกลาวจะทําใหรางกายมีพลังงานเพิ่มขึ้นใหสมดุลกับพลังงานที่ตองใชในการออกกําลังกายเพิ่มการเผาผลาญอาหาร และหล่ังแคลทีโคลามีน (Cathecolamine) และกลูคากอน(Glucagon) เพิ่มขึ้น ลดระดับอินซูลิน (Insulin) ในกระแสเลือด ซ่ึงมีผลตอการลดภาวะเสี่ยงของโรคเบาหวาน

5. ระบบกลามเนื้อและกระดูก การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอทําใหกระดูก กระดูกออนและขอตาง ๆ แข็งแรงขึ้น ไดแก กลามเนื้อ เอ็นจะมีความสามารถในการยืดและหดตัวไดดี ขอตอจะสามารถเคลื่อนไหวไดตลอดชวงการเคลื่อนไหว หรือเคลื่อนไหวไดมากกวาปกติ เมื่อองคประกอบสําคัญที่ชวยในการเคลื่อนไหวนี้แข็งแรง อัตราที่บาดเจ็บจากการออกกําลังกายหรืออุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นในชีวิตประจําวันก็ลดนอยลงและกลับจะทําใหสมรรถภาพทางกายในทุก ๆ ดานดีขึ้นตามไปดวย นอกจากนี้เสนใยกลามเนื้อที่มีขนาดใหญ กลามเนื้อแข็งแรงและมีพลังงานดีขึ้น มีการสะสมสารตาง ๆ เพิ่มขึ้น หลอดเลือดฝอยมีการกระจายในกลามเนื้อมาก ทําใหกลามเนื้อ

11

สามารถรับออกซิเจนไดมากขึ้น และขณะที่พักกลามเนื้อจะทํางานอยางประหยัด ซ่ึงเปนการเพิ่มความแข็งแรง นอกจากนี้การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอจะสามารถชวยปองกันภาวะโรคกระดูกพรุนได ชะลอความเสื่อมของกระดูก

6. ระบบประสาท การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอทําใหการทํางานของสมองมีประสิทธิภาพดียิ่งขึ้น มีการสั่งงานใหกลามเนื้อตาง ๆ ทํางานประสานกันไดดี และยังทําใหอวัยวะตาง ๆ ที่ควบคุมดวยประสาทอัตโนมัติทํางานไดดี เพราะการออกกําลังกายจะไปกระตุนใหตอมแอลดรีนั่ล หล่ังสารนอรแอดดรีนาลีน และแอดดรีนาลีน ออกมา สารนี้จะไปกระตุนระบบประสาทอัตโนมัติอีกตอหนึ่ง สงผลใหเหงื่อออกมาก ทําใหอุณหภูมิของรางกายลดลง เพิ่มปริมาณเลือดที่ออกจากหัวใจสงผลใหเพิ่มปริมาณออกซิเจนในสวนตาง ๆ ของรางกาย เพิ่มการถายเทคารบอนไดออกไซด เพิ่มการถายเทของเสียจาการเผาผลาญและเพิ่มอาหารใหแกกลามเนื้อ

7. ระบบทางเดินอาหาร การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอจะชวยลดอาการทองผูกเพราะขณะที่มีการออกกําลังกายอาหารจะผานทางเดินลําไสคอนขางเร็ว และทําใหรางกายมีการปลอยสารแมกนีเซียมออกมาในลําไส ซ่ึงแมกนีเซียมมีฤทธ์ิชวยเปนยาระบาย และการออกกําลังกายยังลดความเสี่ยงที่ทําใหเกิดแผลในกระเพาะอาหาร เพราะวาในขณะที่ยังออกกําลังกายไมเต็มที่นั้นจะชวยลดการหลั่งกรดของกระเพาะอาหารทั้งยังลดการเกิดนิ่วในถุงน้ําดีที่เกิดจากโคเลสเตอรอล

ประโยชนของการออกกําลังกายที่มีผลทางดานจิตใจและสังคม

การออกกําลังกายนอกเหนือจากมีประโยชนตอรางกาย ดังที่กลาวมาแลวยังมีประโยชนตอจิตใจและสังคมอีกดวย ทั้งนี้เนื่องจากการออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอจะมีผลใหรางกายเกิดการหล่ังสารจากตอมใตสมองที่เรียกวา เอ็นดอรฟน ซ่ึงสารตัวนี้จะมีฤทธ์ิคลายมอรฟน มีผลทําใหลดอาการเศราซึม ลดความวิตกกังวล และการออกกําลังกายทําใหเกิดความสนุกสนาน เพลิดเพลิน แจมใส ไมเซ่ืองซึม นอกจากนี้การออกกําลังกายยังเพิ่มความเชื่อมั่นในตนเอง มีอัฒนโนทัศน ที่ดีตอตัวเองและมีความโนมเอียงที่จะมีพฤติกรรมอื่น ๆ ในทางที่ดีขึ้นดวย โดยเฉพาะการละเวนหรือลดการใชสารเสพติด เชน การสูบบุหร่ี การดื่มสุรา เปนตน การออกกําลังกายทําใหแบบแผนการนอนหลับดีขึ้น โดยเฉพาะผูที่นอนไมหลับจากความเครียด การออกกําลังกายหรือเลนกีฬาเปนหมูคณะ จะทําใหเกิดความเขาใจและการเรียนรูพฤติกรรม มีบุคลิกภาพที่ดี มีความเปนผูนํา มีมนุษยสัมพันธที่ดี และ สามารถอยูในสังคมไดอยางมีความสุข

12

คุณคาและความสําคัญของการออกกําลังกาย 1. การออกกําลังกายวันละนิด จิตแจมใส ถาไมอยากหัวใจวาย ใหออกกําลังกาย 2. การออกกําลังกายทําใหทานรูปรางดีขึ้น 3. การออกกําลังกายชวยชะลอความชราของทาน 4. การออกกําลังกายทําใหความสามารถในการทํางานนั้นมีประสิทธิภาพมากขึ้น 5. การออกกําลังกายชวยทําใหคาใชจายในการรักษาพยาบาลเกี่ยวกับโรคนั้นลดลง 6. การออกกําลังกายสม่ําเสมอทําใหเปนผูที่มีระเบียบวินัยในตนเอง 7. การออกกําลังกายเปนการใชเวลาวางใหเปนประโยชน

คุณคาและความสําคัญของการออกกําลังกายดังกลาวขางตนประมวลสรุปไดเปน 2 สวน

คือ

1. คุณคาตอตนเอง คือ การออกกําลังกายทําใหจิตแจมใส ไมเครียด ชะลอความชรา สุขภาพดีขึ้น รูปรางดีขึ้น และเปนการใชเวลาวางใหเกิดประโยชน

2. คุณคาตอสังคม คือ การออกกําลังกายชวยทําใหคาใชจายในการรักษาพยาบาลเกีย่วกับโรคนั้นลดลง เปนการลดภาระงานทางดานสาธารณสุขและทั้งในสวนงบประมาณและบุคลากรของประเทศชาติดวย

ความหมายของการออกกําลังกาย

การออกกําลังกายเปนกลไกที่สําคัญในการเสริมสรางสุขภาพ สมบัติ กาญจนกิจ (2541 : 5) ไดกลาววา การออกกําลังกายเปนการใชแรงกลามเนื้อและแรงกายใหเคล่ือนไหว เพื่อใหรางกายแข็งแรง มีสุขภาพดี โดยจะใชกิจกรรมใดเปนส่ือก็ได เชน การบริหาร เดินเร็ว วิ่งเหยาะ หรือการฝกที่ไมมุงการแขงขัน ในขณะที่สํานักสงเสริมสุขภาพ กรมสุขภาพ (2543 : 14 – 19) ไดกลาววา บทบาทของการเคลื่อนไหวออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอ ทําใหเกิดความแข็งแรงสมบูรณของรางกาย (Physical Fitness) ในดานการปองกันโรคคือชวยลดความเสี่ยงและปจจัยที่กอใหเกิดโรคเรื้อรัง (Chronic Diseases) ที่สําคัญ เชนโรคเบาหวาน โรคหัวใจและหลอดเลือด ความดันโลหิตสูง ความอวน ฯลฯ อันเปนผลมาจากขาดหรือเคลื่อนไหวออกกําลังกายนอย ดังนั้นในกระทรวงสาธารณสุข จึงเล็งเห็นวาการเคลื่อนไหวออกกําลังกายจึงเปรียบเสมือนเปนวัคซีนปองกันโรคเรื้อรัง นอกจากนี้ยังเปนวิธีหนึ่งในการสงเสริมสุขภาพและความสุขสบาย ทําใหมีคุณภาพ

13

ชีวิตที่ดี มีสุขภาพที่แข็งแรง ทําใหคนเราดูดีขึ้น (Look Good ) รูสึกดี (Feel Good) และมีความเพลินเพลิดในชีวิต (Enjoy Life) นอกเหนือจากนี้การออกกําลังกายเปนส่ิงจําเปนสําหรับทุกคนตั้งแตแรกเกิดจนถึงวัยชรา แมในคนปวย ยังตองการการออกกําลังกายเพื่อใหฟนสภาพเร็วยิ่งขั้น ในวัยชราการออกกําลังกายจะชวยปองกันและรักษาอาการของโรคที่เกิดในวัยชราได เชน อาการปวดเมื่อย

ในสวนที่เปนความหมายของการออกกําลังกายนั้น จากการคนควาเอกสารงานวิจัยพบวามีการใหความหมายในแงมุมที่หลากหลายกันไป อาทิ

อวย เกตุสิงห (2531 : 20) ไดกลาวถึงความสําคัญของการออกกําลังกายไววา การออกกําลังกายอยางถูกตองเปนส่ิงจําเปนสําหรับทุกคนตั้งแตแรกเกิดจนถึงวัยชรา แมในคนปวย ยังตองการการออกกําลังกายเพื่อใหฟนสภาพเร็วยิ่งขั้น ในวัยชราการออกกําลังกายจะชวยปองกันและรักษาอาการของโรคที่เกิดในวัยชราได เชน อาการปวดเมื่อย จากความสําคัญของการออกกําลังกาย ดังที่ไดกลาวมาแลวนั้นเราควรทราบถึงความหมายของการออกกําลังกายดวยเพื่อจะไดมีความเขาใจในความหมายและหลักการออกกําลังกายตอไปดังนี้

ชูศักดิ์ เวชแพทย (2519 : 1) ไดสรุปความหมายของการออกกําลังกายวา หมายถึงการที่กลามเนื้อลายทํางานเพื่อใหรางกายมีการเคลื่อนไหวพรอมกับการไดแรงงานดวย ในขณะเดียวกันยังมีการทํางานของระบบตาง ๆ ในรางกาย เพื่อชวยการจัดแผนงาน ควบคุมและปรับปรุงสงเสริมใหการออกกําลังกายมีประสิทธิภาพและคงอยู

วรศักดิ์ เพียรชอบ (2533 : 37) กลาววาการออกกําลังกายคือ การที่ทําใหรางกายไดใชพลังงานหรือกําลังงานที่มีอยูในตัวนั้น เพื่อใหรางกายสวนใดสวนหนึ่งของรางกายเกิดการเคล่ือนไหวนั่นเอง เชน การเดิน การกระโดด การวิ่ง การทํางาน หรือในการเลนกีฬา การออกกําลังกายแตละกิจกรรม รางกายตองใชกําลังงานมากนอยแตกตางกันไปตามลักษณะของงานนั้นวามากนอยหรือเบาแคไหน

จรวยพร ธรนินทร (2534 : 71-72) ใหความหมายของการออกกําลังกายวา เปนการออกแรงทางกายที่ทําใหรางกายแข็งแรงทั้งระบบโครงสราง และทําใหกลามเนื้อสามารถรวมกันตอตานและเอาชนะแรงบังคับได

จิตอารี ศรีอาคะ (2543 : 22- 25) กลาววา การออกกําลังกายเปนกิจกรรมการเคลื่อนไหวของรางกายอยางมีระบบแบบแผน โดยมีการกําหนด ความถี่ ความนาน ความแรง ระยะเวลาในการอบอุนรางกายและระยะผอนคลายรางกายที่ถูกตอง และมีการกระทําเปนประจํากอใหเกิดการเสริมสรางสมรรถภาพและคงไวใหมีสุขภาพดี

14

จากความหมายดังกลาวผูวิจัยประมวลไดวา การออกกําลังกายหมายถึง การใชแรงกลามเนื้อเพื่อใหรางกายเกิดการเคล่ือนไหวอยางมีระบบแบบแผน โดยมีการกําหนด ความถี่ของการออกกําลังกาย ความแรง หรือความหนักของการออกกําลังกาย ความนานหรือระยะเวลาของการออกกําลังกาย ระยะเวลาในการอบอุนรางกายและระยะผอนคลายรางกายที่ถูกตอง ท้ังนี้การออกกําลังกายในรูปแบบใดหรือใชกิจกรรมใดเปนสื่อก็ได โดยผลของการออกกําลังกายจะชวยทําใหรางกายเกิดความแข็งแรง ระบบการทํางานตาง ๆ ของรางกายมีประสิทธิภาพดีขึ้น มีสุขภาพดี

ประเภทการออกกําลังกาย ( Type of exercises )

การจําแนกประเภทการออกกําลังกายเนนไปในแนวทางการสรางความแข็งแรงของกลามเนื้อการเพิ่มประสิทธิภาพของปอดและหัวใจ และการเพิ่มความยืดหยุนและการผอนคลายของกลามเนื้อโดยจําแนกประเภทของการออกกําลังกายไดดังนี้

1. การออกกําลังกายแบบไอโซเมตริก (Isometric of Exercise) เปนการออกกําลังกายอยูกับที่ โดยเกร็งกลามเนื้อ ไมมีการเคลื่อนไหวสวนตาง ๆ ของรางกายเปนการเพิ่มความแข็งแรงของกลามเนื้อ อาจทํารวมกับใชแรงตานดวย เชน การออกแรงดันสิ่งหนึ่งสิ่งใด เหมาะสําหรับการออกกําลังกายที่สถานที่จํากัด เปนตน

2. การออกกําลังกายแบบไอโซโทนิก (Isotonic of Exercise) เปนการออกกําลังกายโดยการเกร็งกลามเนื้อพรอมกับการเคลื่อนไหวอวัยวะแขน ขา หรือขอตาง ๆ เปนการออกกําลังกายแบบตอสูกับแรงตานทาน และเปนการออกกําลังกายใหกลามเนื้อภายนอก แตกลามเนื้อหัวใจไมไดรับออกกําลังกายดวยเลย เชนการยกน้ําหนัก กรรเชียงบก ยกดัมเบล เปนตน

3. การออกกําลังกายแบบใชออกซิเจน (Aerobic Exercise ) เปนการออกกําลังกายที่ใชออกซิเจนจํานวนมาก โดยสม่ําเสมอและติดตอกันทําใหระบบหัวใจและหลอดเลือดทําหนาที่ดีขึ้น เปนการออกกําลังกายที่มีการเคลื่อนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย ซ่ึงประกอบดวยกิจกรรมที่เพิ่มความยืดหยุนและแข็งแรงของกลามเนื้อกิจกรรมการออกกําลังกายประเภทนี้ เชน กิจกรรมการเตนแอโรบิค การวิ่ง การปนจักรยาน การวิ่ง การออกกําลังกายฟสเนต เปนตน

4. การออกกําลังกายแบบไมใชออกซิเจน (Anaerobic Exercise) เปนการออกกําลังกายที่อาศัยพลังงานจากครีเอตินินฟอสเฟต (Creatinine Phosphate) และอดรีโนซินโตรฟอสเฟต (Adrenosine Triposphate < ATP >) ที่สะสมอยูในเซลกลามเนื้อ เปนการออกกําลังกายที่ไมใช

15

ออกซิเจนหรือใชออกซิเจนนอย ตัวอยางการออกกําลังกายประเภทนี้ คือ การวิ่งระยะสั้น ยกน้ําหนัก เหมาะสําหรับการฝกนักกีฬา โบวล่ิง เทนนิส วอลเลยบอล กอลฟ

จากประเภทของการออกกําลังกายที่กลาวมาแลวนั้นสามารถประมวลไดวา ประเภทของการออกกําลังกายมีท้ังหมด 4 ประเภท โดยการออกกําลังกายแบบไอโซโทนิกและไอโซเมตริกเปนออกกําลังเพื่อสรางกลามเนื้อและการออกกําลังกายแบบแบบใชออกซิเจนและแบบไมใชออกซิเจนเปนการออกกําลังกายเพื่อใชพลังงาน

หลักการออกกําลังกาย

วิธีการออกกําลังกายของบุคคลนั้น ตองมีความรูความเขาใจในหลักและวิธีการออกกําลังกาย รวมไปถึงการเตรียมความพรอมในตาง ๆ ของตนเอง จากความหมายและประเภทของการออกกําลังกายที่กลาวมาแลวช้ีใหเห็นวาการออกกําลังกายตองเปนไปอยางมีระบบแบบแผน ดังนั้นการออกกําลังกายที่ถูกตองไดมีการกําหนดหลักการออกกําลังกายไวดังตอไปนี้

วรศักดิ์ เพียรชอบ (2533:37) ไดจําแนก หลักการทั่วไปของการออกกําลังกายไว 9 ประการ คือ

1. ผูที่ไมเคยออกกําลังกายมากอนควรจะเริ่มออกกําลังกายดวยทาทีงายๆและเบาๆกอน ในวันตอไปจึงคอยเพิ่มความหนักของการออกกําลังกายนั้นใหมากขึ้นทีละนอย ๆ ตามลําดับ ทั้งนี้เพื่อชวยใหรางกายมีโอกาสปรับตัวได

2. ถาหากวาออกกําลังกายแลวทําใหมีอาการผิดปกติอยางใดอยางหนึ่งเกิดขึ้น เชน เวียนศีรษะ ใจสั่น หอบมากผิดปกติ ควรหยุดออกกําลังกายนั้นทันทีและควรไปปรึกษาแพทย

3. ควรออกกําลังกายเพื่อสุขภาพและเพื่อความสนุกสนานมากกวาเพื่อมุงการแขงขัน

4. การเลือกกิจกรรมงายโดยเปนกิจกรรมที่ตนเองมีความรัก ความถนัด ความชอบ สามารถที่จะออกกําลังกายไดทุกวัน

5.ในการออกกําลังทุกครั้งควรจะปลอยกายและใจใหมีความสนุกสนานในกิจกรรมนั้นดวย ควรหลีกเลี่ยงไมนําเอาความเครงเครียดจากการงานเขามาเกี่ยวของดวย

6. การออกกําลังกายแตละครั้งควรทําใหถึงระดับ เหนื่อยกวาปกติ เหงื่อเริ่มออกและมีอัตราการเตนของชีพจรเร็วกวาปกติ

16

7. ผูที่มีอายุ 40 ปลวงแลว และไมคอยไดออกกําลังกายมากอน ควรจะไดปรึกษาแพทยกอนการออกกําลังกายที่หนักๆ

8. การออกกําลังกายที่มีเครื่องผอนแรง ชวยดึง ดัน ส่ันหรืออยางหนึ่งอยางใดอาจจะมีประโยชนนอยมาก ทั้งนี้ก็เพราะความมุงหมายหลักของการออกกําลังกายนั้นก็คือ เพื่อใหรางกายไดมีโอกาสใชแรงงานเอง มิฉะนั้นแลวการออกกําลังกายก็เสียเวลาเปลา

9. การพักผอนนอนหลับที่เพียงพอ การรับประทานอาหารที่ไดสัดสวน ตลอดจนการหลีกเลี่ยงเครื่องดองของเมาตาง ๆ ควรจะไดควบคูกันไปกับการออกกําลังกายดวย ผลที่มีตอสุขภาพจึงจะเปนไปไดอยางสมบูรณ

ในขณะที่ อุดมศักดิ์ ศรีแสงนาม (2538:15-20) ไดนําเสนอหลักการทั่วไปของการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพไว 4 ประการ คือ

1.ไมเครงเครียด แตมีความสนุกสนานและเพลิดเพลิน

2. ตองใชวิธีคอย ๆ เปน คอย ๆ ไป

3. ตองใหทุกสวนของรางกายไดออกกําลังกาย ในแตละสัปดาหควรใชกิจกรรมการออกกําลังกายหลาย ๆ อยางผสมผสาน

4. การออกกําลังกายควรทําอยางสม่ําเสมอ อยางนอยสัปดาหละ 3 วัน ๆ ละ 20-30 นาที และเปนเวลาเดียวกัน

อยางไรก็ตาม (กรมอนามัย 2540) ไดกําหนด หลักการเลือกกิจกรรมการออกกําลังกายไวดังนี้

1. คํานึงถึงเปาหมายสําคัญในการออกกําลังกาย มุงเพื่อสุขภาพของรางกาย

2. ฝกตามหลัก “ ทํางานใหหนักขึ้น ” คือคอย ๆ เพิ่มขีดความสามารถในการออกกําลังกายอยางคอยเปนคอยไป จนรางกายสามารถปรับระบบการทํางานใหดีตามไปดวย

3. ฝกอยางสม่ําเสมอตอเนื่องกันทุกวัน หรืออยางนอยสัปดาหละ 3 วัน ครั้งละ 20 -30 นาที เพราะการฝกบางหยุดบาง ทําใหระบบการทํางานของรางกายไมไดรับการกระตุนใหทํางานอยางสม่ําเสมอ จึงไมไดผลตอสมรรถภาพ

17

4. ฝกแลวพอใจ ผอนคลายความเครียด คือ การฝกที่มีประโยชน

5. เปลี่ยนกิจกรรมใหหลากหลาย เปลี่ยนรูปแบบของการออกกําลังกาย เพื่อไมใหเบื่อหนายและไดออกแรงทุกสวนของรางกาย

6. คํานึงถึงความปลอดภัย การออกกําลังกายที่ดีตองสอดคลองกับความสามารถความถนัดและภาวะสุขภาพของผูฝก ควรอบอุนและผอนคลายรางกายทุกครั้ง กิจกรรมไมหนักมากจนเหนื่อยหอบ แตก็ไมเบาจนรูสึกเหมือนไมไดออกแรง

7. เลือกกิจกรรมที่เหมาะสมกับจุดประสงคในการฝก เชน ถาตองการยืดเสนยืดสาย ควรใชกายบริหาร ถาฝกความอดทนกิจกรรมควรหนักนอยแตทํานาน เชน วิ่งเหยาะ

8. สรางกําลังใจในการฝก เนื่องจากชวงแรกรางกายอาจปวดเมื่อยจากภารกิจในชีวิตประจําวัน โดยเฉพาะในชวง 6 สัปดาหแรก ถาพยายามจูงใจตนเองใหฝกไดถึง 6 สัปดาห ก็จะมีแนวโนมฝกตอไปไดเร่ือย ๆ

9. เลือกกิจกรรมที่ฝกตามลําพังหรือฝกกับกลุมได ควรมีความยืดหยุนในการเลือกกิจกรรม เชน วายน้ํา กระโดดเชือก เทนนิส ตะกอ แอโรบิค เปนตน

10. ติดตามความกาวหนา การฝกที่ดีควรไดผลลัพธที่ดีตามความคาดหวัง ผูฝกจึงควรช่ังน้ําหนักตัวและสังเกตความรูสึกหรือสุขภาพโดยทั่วไป ถาฝกแลวตัวเบากระปรี้กระเปรา สบายใจ แสดงวาการฝกนั้นเหมาะสม ถาฝกแลวรูสึกยิ่งอวนขึ้นสําหรับผูที่มีน้ําหนักเกินแสดงวาฝกไมถูกวิธีตองแกไข

จากหลักการออกกําลังกายที่กลาวมาขางตนสามารถประมวลไดวา หลักการออกกําลังกาย คือ การออกกําลังท่ีเร่ิมออกกําลังกายดวยทาทีงาย ๆ และเบา ๆ กอน แลวเพิ่มความหนักของการออกกําลังกายนั้นใหมากขึ้นทีละนอย ๆ ตามลําดับ ควรออกกําลังกายเพื่อความสนุกสนานมากกวาเพื่อมุงการแขงขัน การเลือกกิจกรรมควรเลือกท่ีความถนัด ความชอบ สามารถที่จะออกกําลังกายไดทุกวัน การออกกําลังกายแตละคร้ังควรทําใหถึงระดับ เหนื่อยกวาปกติ เหงื่อเร่ิมออกและมีอัตราการเตนของชีพจรเร็วกวาปกติ การออกกําลังกายควรทําอยางตอเนื่องกันทุกวัน หรืออยางนอยสัปดาหละ 3 วัน คร้ังละ 20 -30 นาที

18

การเตรียมความพรอมในการออกกําลังกาย

1. การออกกําลังกายจะมีการสรางแรงจูงใจอยางไรนั้น ส่ิงแรกคือการสรางแรงจูงใจภายในตนเอง คือ การสํารวจตัวเองวาในทุกวันนี้ไดออกกําลังกายในชีวิตประจําวันหรือไม แลวก็สํารวจสภาวะรางกายวาสภาวะรางกายของเราทุกวันนี้ เวลาที่ทํางานหรือมีกิจกรรมในชีวิตประจําวันเหนื่อยงายไหมกระฉับกระเฉงเพียงพอไหมหรือในเรื่องของน้ําหนักตัวมากไปหรือเปลา กลามเนื้อกระดูกแข็งแรงไหมเมื่อเทียบคนที่เขาออกกําลังกายเปนประจํา

2. การสรางแรงจูงใจภายนอกดวยชวยเสริมแรงจูงใจภายใน เลือกกิจกรรมการออกกําลังกายที่นาสนใจ สนุกสนานแลวก็มีสถานที่จูงใจ เชน การเลือกเลนกีฬาบางประเภทที่มีกฎกติกาแขงขัน จะทําใหรูสึกสนุกไปกับกิจกรรมการออกกําลังกาย หรือการออกกําลังตามจังหวะดนตรีจะทําใหเพลิดเพลินไปกับกิจกรรมการออกกําลังกาย และทําใหสามารถออกกําลังกายไดสม่ําเสมอขึ้น ระยะเวลานานขึ้น

3. การวางแผนและสํารวจวากิจกรรมในชีวิตประจําวันชวงไหนบางมีการออกกําลังกายได ถาไมสามารถจะออกกําลังกายอยางมีแบบแผน เชน การไปเตนแอโรบิค การจอกกิ้งในสวนสาธารณะ ถาทําไมไดก็ตองพยายามเพิ่มกิจกรรมในชีวิตประจําวันในการเคลื่อนไหวอิริยาบทตาง ๆ ตองพยายามใชพลังและใชกําลังงานเพิ่มมากขึ้น

4. ประเมินตัวเองวาสภาพรางกายดีขึ้นไหมหลังจากมีการออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอ เชน กระฉับกระเฉงขึ้นหรือไม จิตใจเบิกบานขึ้นหรือไม นอนหลับงายขึ้น ส่ิงเหลานี้ชวยจูงใจใหมีการออกกําลังกายมากยิ่งขึ้น

5. ประเมินประเภทของการออกกําลังกาย ใหเหมาะสมกับอายุเพราะกิจกรรมบางกิจกรรมอาจไมเหมาะสมและเกิดอุบัติเหตุได เชน คนที่อายุมากจะไปเตนแอโรบิค เตนกับเขาก็ไมไหวเพราะฉะนั้นเรื่องนี้เปนเรื่องสําคัญวาปญหาอุปสรรคของอายุแตละวัย การออกกําลังกายที่เหมาะสมในแตละวัยก็จะแตกตางกัน

6. ประเมินสุขภาพและปญหาสุขภาพ จะพบวาบางคนที่ไมเคยออกกําลังกายมากอน การที่จะไปเริ่มออกกําลังกายจากปานกลางไปถึงหนัก อาจจะเปนปญหาทําไดไมนานก็อาจจะเหนื่อยงายหรือบางคนรูสึกหอบเพราะฉะนั้นถาใครที่มีปญหาสุขภาพจําเปนที่ตองตรวจสุขภาพกอนหรือปรึกษาแพทย เพื่อรูวาควรออกกําลังกายแบบไหนถึงจะไมเปนอันตราย แตถาคนที่ไมเคย

19

ออกกําลังกายและไมมีปญหาเรื่องสุขภาพ ก็ควรที่จะตองเริ่มจากเวลานอย ๆ ออกแรงเบา ๆ ไปกอน เพื่อใหรางกายชินแลวก็เพิ่มความหนักและระยะเวลามากขึ้น

7. การขาดทักษะของการออกกําลังกาย การออกกําลังกายอยางไรจะไมบาดเจ็บและถูกวิธี ทั้งในเรื่องของการแตงกายใหเหมาะสม เวลาที่จะออกกําลังกายใหพอเหมาะจะไดไมเปนปญหาและอุปสรรค ถาใครยังไมมีทักษะทางดานนี้ก็อาจจะทําใหออกกําลังกายผิดวิธี เกิดการบาดเจ็บกลามเนื้อ บาดเจ็บขอตอตาง ๆ ในรางกาย จะทําใหไมอยากออกกําลังกายอีกตอไป

8. ประเมินสมรรถภาพของตัวเอง สมรรถภาพของคนไมเหมือนกัน คนที่ไมเคยออกกําลังกายมากอนอยูดี ๆ จะไปวิ่งหรือวาเดินขึ้นบันได 5 ช้ันรวดเดียวอาจจะบาดเจ็บแนนอน เชน อยูดี ๆ อาจไปวิ่ง อาจจะมีปวดเมื่อยกลามเนื้อและทําใหไมอยากมาออกกําลังกายอีก ขั้นตอนในการออกกําลังกาย

ขั้นตอนที่ 1 การอบอุนรางกาย (Warm Up) เปนการเตรียมความพรอมของรางกายกอนการออกกําลังกาย เปนการเพิ่มอุณหภูมิในกลามเนื้อ ทําใหกลามเนื้อสามารถหดตัวไดอยางมีประสิทธิภาพสูงสุด การอบอุนรางกายใชเวลาประมาณ 5 – 10 นาที ไดแก การเหยียด การสะบัดแขงสะบัดขา แกวงแขน วิ่งเหยาะ ๆ

ขั้นตอนที่ 2 การออกกําลังกายอยางจริงจัง เปนการออกกําลังกายเพื่อใหรางกายเกิดการเผาไหมอาหารในรางกายโดยใชออกซิเจนในอากาศดวยการหายใจเขาไป เพื่อทําใหเกิดพลังงานระดับหนึ่ง ในขณะออกกําลังกายการเตนของหัวใจจะเพิ่มขึ้นมากนอยเพียงใดจึงจะเกิดประโยชนแกรางกาย ขึ้นอยูกับอายุของบุคคลนั้น คํานวณจากสูตรของ American College of Sport Medicine คือการใช 220 ลบดวยอายุของบุคคลนั้น อัตราการเตนของหัวใจที่เหมาะสมคือประมาณ รอยละ 65 – 80 (ดังตารางที่ 1)

20

ตารางที่ 1: รอยละของอัตราการเตนสูงสุดของหัวใจตอนาทีในแตละอายุ (ป) อายุ (ป)

อัตราการเตน สูงสุด ตอนาที

รอยละ 65 ตอนาที

รอยละ 70 ตอนาที

รอยละ 75 ตอนาที

รอยละ 80 ตอนาที

20 200 130 140 150 160 30 190 123 133 142 152 40 180 117 126 135 144 50 170 110 119 127 136 55 165 107 116 124 132 60 160 104 112 120 128 65 155 101 109 116 124 70 150 98 105 112 120 ที่มา : กระทรวงสาธารณสุข, กรมการแพทย, สถาบันเวชศาสตรผูสูงอายุ, การออกกําลังกายทั่วไป และ เฉพาะโรค ผูสูงอาย ุ (กรุงเทพฯ :โรงพิมพชุมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2545), 5.

ขั้นตอนที่ 3 การผอนใหเย็นลง (Cool Down) เมื่อไดออกกําลังกายที่เหมาะสมตามขั้นตอนที่ 2 แลว ควรจะคอย ๆ ผอนการออกกําลังทีละนอย แทนการหยุดการออกกําลังโดยทันที ทั้งนี้เพื่อใหเลือดที่คั่งอยูตามกลามเนื้อไดมีโอกาสกลับคืนสูหัวใจ

เมื่อทราบถึงหลักการและขั้นตอนของการออกกําลังกายแลวจะเห็นไดวาการออกกําลังกายสงผลโดยตรงและโดยออมกับตัวบุคคลและสังคมอยางมาก ดังนั้นทางกระทรวงสาธารณสุขซ่ึงเปนหนึ่งในหลายกระทรวงที่รับนโยบายในการพัฒนาคุณภาพชีวิตและสังคมของประชาชนใหดียิ่งขึ้น ไดเล็งเห็นถึงความสําคัญของการออกกําลังกายจึงจัดทําแผนนโยบายออกกําลังกายเพื่อสุขภาพขึ้นและหวังผลเปนอยางยิ่งใหประชาชนมีสุขภาพดีถวนหนา

นโยบายของรัฐบาลและกระทรวงสาธารณสุขในการสรางสุขภาพดานการออกกําลังกาย กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ไดกําหนด นโยบายการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ ไว ดังนี้

1.ใหประชาชนทุกกลุมอายุ ทุกสภาพรางกาย มีการออกกําลังกายอยางถูกตองเหมาะสมตอเนื่องสม่ําเสมอ โดยถือเอาการออกกําลังกายเปนสวนหนึ่งของชีวิตและปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต ใหมีการเคลื่อนไหวรางกายในการประกอบกิจวัตรประจําวันมากขึ้น เพื่อสงผลใหอายุยืนยาว และมีคุณภาพชีวิตที่ดี ไมเจ็บปวยและตายดวยโรคอันเกิดจากการขาดการออกกําลังกายกอนวัยอันควร

21

2.ใหมีการประยุกต กิจกรรมการละเลนพื้นบานของไทย เพื่อการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ ใหสอดคลองกับศิลปวัฒนธรรม ความเปนอยูของประชาชนแตละภาค

3.ใหมีการใชทรัพยากรที่มีอยูอยางเต็มประสิทธิภาพ ในการสงเสริมการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพโดยพัฒนารูปแบบการบริหารศูนยกีฬา สถานที่ราชการ สวนสาธารณะ เพื่อเปนแบบอยางในการจัดการเชิงรุกสูประชาชนและเปดโอกาสใหประชาชนใชในการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพอยางทั่วถึงตอบสนองตอความตองการของประชาชนมากยิ่งขึ้น

4. กระทรวงสาธารณสุขประสานงานกับหนวยงานที่รับผิดชอบ ดานการกีฬา เชน การกีฬาแหงประเทศไทย กรมพลศึกษา ทบวงมหาวิทยาลัย สมาคมกีฬา เพื่อกําหนดบทบาท และทิศทางการออกกําลังกาย เพื่อสุขภาพของประเทศไทยตลอดจนพัฒนาความรวมมือในการสงเสริมการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพทางเลือกอื่นๆ

5.ใหมีการพัฒนาปรับเปลี่ยนรูปแบบการบริการในสถานบริการสาธารณสุข ใหเปนแบบองครวมผสมผสานรูปแบบการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ การใหคําแนะนําปรึกษา ดานการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพเปนสวนหนึ่งของการใหบริการดานสุขภาพอนามัย โดยเฉพาะอยางยิ่งในสถานบริการสาธารณสุขของรัฐ

6.ใหสงเสริมบทบาทผูนําชุมชน อาสาสมัคร องคกรทองถ่ิน องคกรเอกชน ในการเปนผูนํา การสงเสริมการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ ซ่ึงมีหนวยงานของรัฐเปนผูใหการสนับสนุน โดยเฉพาะอยางยิ่งกระทรวงสาธารณสุข เปนหนวยงานหลักในการสรางผูนําการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ

7.ใหมีกิจกรรมสงเสริมคานิยมของครอบครัวในการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพของทุกครอบครัว ทั่วประเทศไทยในโอกาสตางๆ

8. ใหหนวยงานตาง ๆ โดยเฉพาะหนวยงานในภาครัฐ จัดใหบุคลากรในหนวยงานไดออกกําลังกายเพื่อสุขภาพในวันราชการ เพื่อเปนแบบอยางแกประชาชน และหนวยงานภาคเอกชนอ่ืนๆ

22

จากแนวคิดรวบยอดเกี่ยวกับการออกกําลังกายสรุปไดวา การออกกําลังกายคือการใชแรงกลามเนื้อเพื่อใหรางกายเกิดการเคลื่อนไหว มีการเตรียมความพรอมของตนเองในการออกกําลังกาย โดยมีการกําหนด ความถี่ของการออกกําลังกาย ความแรงหรือความหนักของการออกกําลังกาย ความนานหรือระยะเวลาของการออกกําลังกาย ระยะเวลาในการอบอุนรางกายและระยะผอนคลายรางกายที่ถูกตอง โดยจะออกกําลังกายในรูปแบบใดหรือใชกิจกรรมใดเปนส่ือก็ได ทั้งนี้การออกกําลังกายยังเกิดประโยชนตอรางกายและจิตใจ ดังนั้นรัฐบาลจึงเห็นความสําคัญของการออกกําลังกายจึงกําหนดแผนและโครงการตาง ๆ เพื่อเปนการสงเสริมใหประชาชนมีพฤติกรรมการออกกําลังกายและใหบุคลากรสาธารณสุขเปนผูนําในการสงเสริมสุขภาพ

23

ตอนที่ 2

การสงเสริมพฤติกรรมสุขภาพของประเทศไทย

และการสงเสริมพฤติกรรมการออกกําลังกายของโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี

การสงเสริมพฤติกรรมสุขภาพของประเทศไทย จากคําแถลงนโยบายของคณะรัฐมนตรี พันตํารวจโท ทักษิณ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี

แถลงตอรัฐสภา วันพุธที่ 23 มีนาคม 2548 กลาวถึง การเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วในสังคมยุคโลกาภิวัฒน ประกอบดวยความเจริญกาวหนาทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี การแขงขันทางธุรกิจ รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงดานสังคม อันเนื่องมาจากโครงสรางประชากรของโลกที่เขาสูสังคมผูสูงอายุมากขึ้น การระบาดของโรคอุบัติใหม ยาเสพติดในรูปแบบที่หลากหลาย รัฐบาลจึงใหความสําคัญแกการปรับโครงสรางเศรษฐกิจและสังคมใหสมดุลข้ึน โดยรัฐบาลจะดําเนินนโยบาย 9 ประการ ดังนี้

1. นโยบายขจัดความยากจน 2. นโยบายพัฒนาคนและสังคมที่มีคุณภาพ 3. นโยบายปรับโครงสรางเศรษฐกิจใหสมดุลและแขงขันได 4. นโยบายบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม 5. นโยบายการตางประเทศและเศรษฐกิจระหวางประเทศ 6. นโยบายพัฒนากฎหมายและสงเสริมการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี 7. นโยบายสงเสริมประชาธิปไตยและกระบวนการประชาสังคม 8. นโยบายรักษาความมั่นคงของรัฐ 9. นโยบายตามแนวนโยบายพื้นฐานแหงรัฐ

ในนโยบายขอที่ 2 คือพัฒนาคนและสังคมที่มีคุณภาพ เปาหมายของการพัฒนาคือการทําใหคนมีความสุข ซ่ึงจะตองประกอบดวยการมีสุขภาพแข็งแรง ครอบครัวท่ีอบอุน มีสภาพแวดลอมที่ดีมีสังคมที่สันติและเอื้ออาทร รัฐบาลจึงใหความสําคัญในนโยบายที่จะตองพัฒนาคนและสังคมใหมีคุณภาพ รวมถึงอนุรักษสงเสริมทุนทางสังคมที่เขมแข็งของประเทศไทยซ่ึงเปนรากฐานสําคัญที่จะทําใหเศรษฐกิจมีความมั่นคงและยั่งยืนได

24

ในดานการพัฒนาสุขภาพของประชาชน รัฐบาลจะปฏิรูประบบบริหารจัดการสาธารณสุขที่มีประสิทธิภาพและครบวงจรทั้งการซอม สราง และเสริมสุขภาพ โดยปรับระบบบริการทางการแพทยและสาธารณสุขใหครอบคลุมทั้งการสงเสริมสุขภาพและการปองกันโรค ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมประชาชนให ลด ละ และ เลิกพฤติกรรมเสี่ยงตอสุขภาพ ปฏิรูประบบบริการทางการแพทยและสาธารณสุขใหมีคุณภาพและมาตรฐาน เพื่อใหประชาชนไดรับบริการอยางเทาเทียมกันรวมทั้งจัดตั้งศูนยศึกษาและวิจัยทางการแพทยเพื่อสรางองคความรูเกี่ยวกับโรคอุบัติใหม

กระทรวงสาธารณสุขเปนเจาภาพหลักในการดําเนินการตามนโยบายขอที่ 2 นโยบาย คือพัฒนาคนและสังคมที่มีคุณภาพ ในดานการพัฒนาสุขภาพของประชาชน กระทรวงสาธารณสุขจึงไดกําหนดยุทธศาสตรเพื่อสรางความเขมแข็งของชุมชน ใหมีความตื่นตัวและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการดูแลสุขภาพของตนเอง ครอบครัว และชุมชน รวมถึงการดูแลส่ิงแวดลอม ซ่ึงในการพัฒนาคนและสังคมที่มีคุณภาพนั้น กระทรวงสาธารณสุขไดมีการดําเนินงานและมีรูปแบบที่ชัดเจนในป 2545 คือการรณรงคการเริ่มตนรณรงคสรางสุขภาพทั่วไทย

ในป พ.ศ. 2545 รัฐบาลจึงไดประกาศใหเปนปแหงการเริ่มตนรณรงคสรางสุขภาพทั่วไทยภายใตยุทธศาสตร “ รวมพลังสรางสุขภาพ ” (Empowerment for Health) เพื่อใหประชาชนและหนวยงานตาง ๆ ทั้งภาครัฐและเอกชน มีสวนรวมสนับสนุนใหเกิดการสรางสุขภาพมากกวาการซอมสุขภาพ และกําหนดเปาหมายการรณรงคดังนี้ พัฒนาศูนยสุขภาพชุมชน พัฒนาใหเกิดโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ รวมถึงการควบคุมและลดโรคที่ทําใหคนไทยมีอัตราปวยและตายสูง ไดแก โรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง เบาหวาน โรคมะเร็ง โรคไขเลือดออก และโรคเอดส สนับสนุนใหเกิดชมรมออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ ซ่ึงมีเปาหมายคือการดําเนินงานรวมกับองคกรปกครองทองถ่ินตาง ๆ สนับสนุนใหเกิด “ชมรมออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ” ที่เปนแกนหลัก อยางนอยตําบลหรือเทศบาลละ 1 ชมรม ทั่วประเทศ เพื่อเปนแกนประสานและสงเสริมใหประชาชนมีพฤติกรรมการออกกําลังกายมากขึ้น

ในป พ.ศ. 2546 ไดเนนการสงเสริมใหประชาชนรวมกลุมทํากิจกรรมในการสงเสริมสุขภาพ ในรูปกลุมหรือชมรมสรางสุขภาพ ซ่ึงไดมีการจัดตั้งชมรมสรางสุขภาพอยางนอยหมูบานละ 1 ชมรม และในป 2545-2546 ไดมีการจัดตั้งชมรมสรางสุขภาพไปแลวจํานวน 35,184 ชมรม โดยมีจุดมุงหมายใหประชาชนรวมกลุมและมีกิจกรรมรวมกัน เชน มีพฤติกรรมการออกกําลังกาย อยางตอเนื่องไมเกี่ยวของกับยาเสพติด เปนตน

ในป พ.ศ. 2547 กระทรวงสาธารณสุขมีนโยบายสําคัญและแผนปฏิบัติการประจําป ที่ เนนเปาหมายการดําเนินงานเรื่องการสงเสริมสุขภาพ ไว 5 ดาน คือ การออกกําลังกาย อาหาร

25

การพัฒนาอารมณ การลดโรค ส่ิงแวดลอม ซ่ึงใน อ. ออกกําลังกายนั้น ไดมีเปาหมาย ให “ คนไทยที่มีอายุ ๖ ปขึ้นไป ออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอเพื่อสุขภาพในทุกหมูบาน ทุกตําบล ทุกชุมชน ทุกหนวยงาน และสถานประกอบการ ”

และในป พ.ศ. 2548 ประเทศไทยไดรับเกียรติจากองคการอนามัยโลกในการเปนเจาภาพรวมจัดประชุมการสงเสริมสุขภาพระดับโลก คร้ังที่ 6 จึงเปนเรื่องสําคัญที่ประเทศไทยในฐานะเจาภาพจะตองรับผิดชอบและจัดเตรียม Model ของการพัฒนา สุขภาพดีในการประชุมดังกลาว ซ่ึงไดใชเมืองไทยสุขภาพดี (Healthy Thailand) เปนแนวคิดเชิงยุทธศาสตรที่กระทรวงสาธารณสุขกําหนดขึ้น เพื่อใชเปนแนวทางในการลดปจจัยเส่ียงเชิงพฤติกรรมสุขภาพ และลดโรคที่เปนปญหาสาธารณสุขสําคัญของประเทศ การสงเสริมพฤติกรรมการออกกําลังกายของโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี

ในอดีตโรงพยาบาลตางๆ ในจังหวัดราชบุรี ทําการสงเสริมพฤติกรรมการออกกําลังกายใหผูรับบริการและประชาชน โดยกําหนดในแผนการปฏิบัติงานปกติของแตละฝายงาน เชน การออกกําลังกายในแผนกผูปวยใน การออกกําลังกายในแผนกผูปวยนอก ฝายเวชกรรมก็มีกิจกรรมการออกกําลังกายใหกับประชาชน ตลอดจนการใหสุขศึกษาในโรงเรียน แตอาจยังไมมีการรณรงคเกี่ยวกับการออกกําลังกายมากมาย หรือชัดเจนนัก สวนการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลโดยตรงนั้น โรงพยาบาลไมไดกําหนดแผนงานเฉพาะ แตจะเกิดจากความตองการของแตละบุคคล จึงมีบุคลากรในโรงพยาบาลที่ออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอเปนจํานวนไมมากนัก

ตอมาป 2527 โรงพยาบาลชุมชน 6 แหง ไดแก โรงพยาบาลบางแพ โรงพยาบาลวัดเพลง โรงพยาบาลสวนผึ้ง โรงพยาบาลเจ็ดเสมียน โรงพยาบาลปากทอ และโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช จอมบึง ไดจัดการแขงขันกีฬาระหวางโรงพยาบาลชุมชน แบบเหยาเยือนกันตลอดป ประเภทของกีฬา ไดแก วิ่งมินิมาราธอน จักรยานเสือภูเขา ฟุตบอลชาย วอลเลยบอลชาย วอลเลยบอลหญิง เปตอง เทเบิลเทนนิส และตะกรอ และไดดําเนินกิจกรรมการออกกําลังกายมาอยางตอเนื่อง

ป 2538 สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดราชบุรี จัดการแขงขันกีฬาระหวาง คปสอ. ( คณะ กรรมการประสานงานอําเภอ) ขึ้นโดยมีบุคลากรทางสาธารณสุขทุกระดับโรงพยาบาลศูนย โรงพยาบาลทั่วไป สํานักงานสาธารณสุขอําเภอ สถานีอนามัย และศูนยวิชาการในจังหวัดราชบุรี จํานวน 1,000 คน 28 หนวยงาน 11 ทีม โดยมีวัตถุประสงคคือ 1.เพื่อสงเสริมใหบุคลากรสาธารณสุขมีพฤติกรรมออกกําลังกายที่ดีโดยการเลนกีฬาอยางเหมาะสม 2. เพื่อใหหนวยงานสาธารณสุขสงเสริมการออกกําลังกาย และจัดการแขงขันกีฬาเชื่อมความสามัคคีระหวางหนวยงาน

26

3. เพื่อเผยแพรกิจกรรมการออกกําลังกายใหเปนแบบอยางที่ดีแกประชาชน และไดดําเนินกิจกรรมการออกกําลังกายมาอยางตอเนื่อง รวมถึงการเขารวมแขงขันกีฬาสาธารณสุขดวย

ตอมาในป พ.ศ. 2545-2546 เมื่อรัฐบาลไดประกาศเปนปแหงการเริ่มตนรณรงคสรางสุขภาพทั่วไทยภายใตยุทธศาสตร “รวมพลังสรางสุขภาพ” เพื่อใหประชาชนและหนวยงานตาง ๆ ทั้งภาครัฐและเอกชนมีสวนรวมสนับสนุน ใหเกิดการสรางสุขภาพมากกวาการซอมสุขภาพ ทําใหเกิดชมรมออกกําลังกายเพื่อสุขภาพตามชุมชนตาง ๆ ในจังหวัดราชบุรี โดยใหประชาชนมีความรูและทักษะการออกกําลังกาย และทํากิจกรรมออกกําลังกายอยางนอยสัปดาหละ 3 คร้ัง ๆ ละ 30 นาที ซ่ึงจังหวัดราชบุรีไดมีชมรมเกิดขึ้นจํานวนทั้งส้ิน 32 ชมรม และไดดําเนินกิจกรรมการออกกําลังกายมาอยางตอเนื่อง และ โรงพยาบาลชุมชนทั้ง 6 แหง ไดแก โรงพยาบาลบางแพ โรงพยาบาลวัดเพลง โรงพยาบาลสวนผึ้ง โรงพยาบาลเจ็ดเสมียน โรงพยาบาลปากทอ และโรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช จอมบึง รวมกับโรงพยาบาลดําเนินสะดวก และโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ ศูนยอนามัยที่ 4 ราชบุรี ไดรวมลงนามแสดงเจตจํานงเขารวมโครงการโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ และไดรวมกันดําเนินกิจกรรมตามองคประกอบตาง ๆ ของมาตรฐานโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพซึ่งมี 7 องคประกอบ ดังนี้คือ

1. การนําองคกร และการบริหาร 2. การจัดสรรทรัพยากร และการพัฒนาทรัพยากรบุคคล 3. การจัดการสิ่งแวดลอมที่เอื้อตอการดําเนินงาน โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ 4. การสงเสริมสุขภาพสําหรับบุคลากรโรงพยาบาล 5. การสงเสริมสุขภาพสําหรับผูรับบริการ และครอบครัวท่ีมารับบริการในโรงพยาบาล 6. การสงเสริมสุขภาพในชุมชน 7. ผลลัพธของกระบวนการสงเสริมสุขภาพ

โดยมีองคประกอบขอที่ 4 คือการสงเสริมสุขภาพบุคลากร องคประกอบขอท่ี 5 คือการ

สงเสริมสุขภาพผูรับบริการ และองคประกอบขอที่ 6 คือการสงเสริมสุขภาพในชุมชน เปนการดําเนินกิจกรรมที่เกี่ยวของกับการออกกําลังกาย ทุกโรงพยาบาลในจังหวัดราชบุรี ไดดําเนนิกจิกรรมตามองคประกอบตาง ๆ ของมาตรฐานโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพอยางตอเนื่อง

ป 2547 -2548 เมื่อนายกรัฐมนตรีไดประกาศใชนโยบาย และเปาหมาย “เมืองไทยแข็งแรง ” เพื่อใหทุกภาคสวนมีเปาหมายรวมกันในการนําพาทุกชุมชนของประเทศไทยสูการเปนเมืองไทยแข็งแรง ภายในป 2560 “ เมืองไทยสุขภาพดี ( Healthy Thailand ) ” จึงเปนแนวคิดเชิง

27

ยุทธศาสตรที่กระทรวงสาธารณสุขกําหนดขึ้น เพื่อใชเปนแนวทางในการลดปจจัยเสี่ยงเชิงพฤติกรรมสุขภาพ และลดโรคที่เปนปญหาสาธารณสุขสําคัญของประเทศ ทุกโรงพยาบาลในจังหวัดราชบุรี ไดดําเนินกิจกรรมตามเปาหมาย 5 ดาน คือ ออกกําลังกาย (Exercise) อาหาร (Diet) การพัฒนาอารมณ (Emotion) การลดโรค (Disease Reduction) และสิ่งแวดลอม (Environment) ตามกลุม อายุและทุกหมูบาน / ตําบล และทุกอําเภอ โดยเปาหมายประชาชนทุกหมูบาน / ตําบล / อําเภอ ที่อายุ 6 ปขึ้นไป ออกกําลังกายวันละ 30 นาที อยางนอย 3วันตอสัปดาห มากกวารอยละ 50 ของประชาชน และไดมีการประเมินผลตามตัวช้ีวัดอยางตอเนื่อง

28

ตอนที่ 3

แนวคิดและทฤษฏีท่ีเก่ียวของกับการวิจัย

การมีสุขภาพดีนั้นตองมีการสรางและสงเสริมใหประชาชนมีพฤติกรรมที่สงเสริมสุขภาพเนื่องจากพฤติกรรมของคนสัมพันธกับปจจัยในสังคม และสภาพแวดลอม ตามหลักการของ กรีนและคณะ พฤติกรรมสุขภาพมีหลายขั้นตอน ตั้งแตการไดรับความรู - เกิดทัศนคติ - เลือกปฏิบัติ (Knowledge - Attitude - Practice KAP) ซ่ึงสรางขึ้นมาจาก Participatory Learning (PL) 4 ขั้นตอน คือ การรับรู และประสพพบเห็นจริง มีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นหลากหลาย จนเกิดความคิดรวบยอด (Conceptual Thinking) เลือกเชื่อ ไมเช่ือ เปนทัศนคติ จึงตัดสินใจเลือกปฏิบัติในสิ่งที่เห็นวา ตนไดประโยชน จนเปนพฤติกรรม พฤติกรรมสุขภาพเปนการกระทําหรือกิจกรรมที่เกี่ยวกับสุขภาพ เชน การรับประทานอาหาร การออกกําลังกาย เปนตน ดังนั้นผูวิจัยจึงไดทําการศึกษาพฤติกรรมการออกกําลังกายและแนวคิดทฤษฏีที่เกี่ยวของกับพฤติกรรมการออกกําลังกาย แนวคิดเก่ียวกับพฤติกรรมการออกกําลังกาย

การนําเสนอเนื้อหาสาระเกี่ยวกับพฤติกรรมการออกกําลังกายครั้งนี้ ผูวิจัยจะเริ่มช้ีใหเห็นถึงแนวคิดที่เกี่ยวกับเรื่องสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพเปนเบื้องตน โดยเนื้อหาสาระเปนดังตอไปนี้

ความหมายของสุขภาพ

สุขภาพของมนุษยนั้นจะตองพิจารณาทั้งสุขภาพกายและสุขภาพจิต เพราะสุขภาพ เปนสิ่งสําคัญและจําเปนสําหรับทุกชีวิตเพื่อการดํารงอยูอยางปกติ หากพิจารณาในแงของสุขภาพจิตก็คือ การทําใหชีวิตมีความสุข มีความพอใจ ความสมหวัง ทั้งของตนเองและของผูอ่ืน ซ่ึงสอดคลองกับความหมายที่องคการอนามัยโลกไดใหไว ดังนี้ “ สุขภาพ หมายถึง สภาวะแหงความสมบูรณของรางกายและจิตใจ สุขภาพดี มิไดหมายความเฉพาะเพียงแตปราศจากโรคหรือความเจ็บปวยเทานั้น รวมถึงความสามารถในการดํารงชีวิตอยูในสังคมดวยดี ”

ประเวศ วะสี (2536) ไดขยายแนวคิดเกี่ยวกับสุขภาพขององคการอนามัยโลก ที่ทําใหแนวคิดที่สะทอนถึงขนบประเพณี วัฒนธรรมของไทยและพุทธศาสนา ดังนี้

29

สุขภาพ คือ สุขภาวะทางกายทางจิตวิญญาณ ทางสังคม ทางปญญาและลักษณะของความสุข ซ่ึงก็คือความเปนอิสระหรือการหลุดพนจากความบีบคั้นทางกาย ทางจิต ทางสังคม และทางปญญา ประกอบไปดวย

1. อิสระทางกายหรือทางวัตถุ หมายถึง ไมขาดแคลนวัตถุปจจัยเกินไป ไมเปนโรค ปลอดภัยในทรัพยสิน และมีส่ิงแวดลอมที่เหมาะสม

2. อิสระทางสังคม หมายถึงการมีสัมพันธภาพที่ดีตอกันกับบุคคลรอบขาง กับชุมชนมีครอบครัวที่อบอุน มีความเสมอภาค

3. อิสระทางจิต คือ มีจิตใจดี สงบ มีสติ มีสมาธิ หลุดพนจากการครอบงําของกิเลศ

4. อิสระทางปญญา หมายถึง การรับรูโลกท่ีแทจริง เรียนรู และมีทัศนะตอโลกที่ถูกตองมีทักษะชีวิตที่ดี

สวนความสุขทางจิตวิญญาณเปนความสุขอันประณีต ดื่มด่ํา ซ่ึงจะเกิดเมื่อเราลดอัตตา หรือลดความมีตัวตน ลดความเห็นแกตัว จิตวิญญาณก็จะสูงขึ้น ซ่ึงเปนการพัฒนาการทางคุณคาที่สูงสุดของมนุษย สําหรับพฤติกรรมที่ควรจะเปนแนวคิดนี้ ไดแก

1. ออกกําลังกายสม่ําเสมอชวยใหรางกายแข็งแรง จิตใจแจมใส และปองกันโรคไดหลายอยาง เชน โรคหัวใจและปลอดเลือด โรคเบาหวานและภูมิแพ เปนตน

2. รับประทานอาหารที่ถูกตอง คือ รับประทานพอประมาณไดสัดสวนครบถวน กินผักผลไมตาง ๆ ชวยปองกัน โรคอวน เบาหวาน โรคหัวใจ โรคมะเร็ง โรคสมองเสื่อม

3. หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง อยางนอย 4 อยาง คือ การสูบบุหร่ี ดื่มสุรามากเกินไป สําสอนทางเพศ และพฤติกรรมเสี่ยงตออุบัติเหตุและภยันตราย

4. สรางทักษะในชีวิต เพื่อการอยูรวมกันดวนสันติ มีความสามารถในการเผชิญสถานการณทางสังคมที่เปนลบ เชน ความกดดันหรือการถูกชักชวนใหมีพฤติกรรมเสี่ยง

5. จัดส่ิงแวดลอมใหเกื้อกูลตอสุขภาพ ทั้งทางกายภาพ ทางชีวภาพ และทางสังคม เชน รมเย็น สะอาด ปราศจากมลพิษ มีความปลอดภัยและเอื้ออาทรตอกัน

30

6. มีพัฒนาการทางจิตวิญญาณ ซ่ึงมีวิธีการหลากหลายที่จะชวยใหบุคคลละความเห็นแกตัว เขาถึงความดี เชน การเลน การเรียนรู การศาสนา การรวมกลุม การเจริญเมตตา การสัมผัสธรรมชาติ ทําใหเขาถึงความสุขทางจิตวิญญาณอันทําใหสุขภาพดียิ่งขึ้น

7. มีการเรียนรูที่ดี เปนการเรียนรูที่สนุก เกิดปญญา มีอิสรภาพทําใหมีความสุขและมีแรงจูงใจอยากเรียนรู

ความหมายของพฤติกรรมสุขภาพ

พฤติกรรมสุขภาพ หมายถึง พฤติกรรมที่ปฏิบัติหรือแสดงออกของบุคคลที่มีผลตอสุขภาพรางกาย ซ่ึงมีสาเหตุจากตัวบุคคล ส่ิงแวดลอม ตัวเชื้อโรค และปจจัยอ่ืน ๆ พฤติกรรมสุขภาพเปนพฤติกรรมอยางหนึ่งของมนุษย ดังที่ ประภาเพ็ญ สุวรรณ (2527) กลาววา พฤติกรรมสุขภาพ คือ พฤติกรรมทั่วไปแตเนนเกี่ยวกับสุขภาพ และจะมีความสัมพันธกับการเกิดโรค หรือภาวะไมสมบูรณของรางกาย

คาลส และ คอบบ (Kals and Cobb 1976 อางใน แสงทอง ธีระทองคํา 2538 : 35) กลาววา พฤติกรรมสุขภาพ คือ การกระทําใด ๆ ของบุคคลเพื่อปองกันไมใหเกิดโรคและมีสุขภาพอนามัย

ลักษณะของพฤติกรรม 1. พฤติกรรมที่พึงประสงค หรือพฤติกรรมเชิงบวก (Positive Behavior) หมายถึง

พฤติกรรมที่บุคคลปฏิบัติแลว มีผลดีตอสุขภาพของบุคคลนั้นเองและครอบครัว เปนพฤติกรรมที่ควรสงเสริมใหบุคคลปฏิบัติตอไป และเพิ่มความถี่ขึ้น เชน การออกกําลังกาย การรับประทานอาหาร การรับประทานอาหารครบ 5 หมู การจัดการกับความเครียด เปนตน

2. พฤติกรรมที่ไมพึงประสงค หรือพฤติกรรมเชิงลบ (Negative Behavior) หมายถึง พฤติกรรมที่บุคคลปฏิบัติแลวจะสงผลเสียตอสุขภาพ ทําใหเกิดปญหาสุขภาพหรือโรค เชน การสูบบุหร่ี การดื่มสุรา การบริโภคอาหารเกินจําเปน บริโภคอาหารเกินจําเปน สุก ๆ ดิบ ๆ เปนตน จะตองหาสาเหตุที่กอใหเกิดพฤติกรรมเพื่อปรับเปลี่ยน และควบคุมไวใหบุคคลเปลี่ยนไปแสดงพฤติกรรมที่พึงประสงค

31

ในการดําเนินงานสาธารณสุข พฤติกรรมสุขภาพของบุคคลสามารถจําแนกออกไดลักษณะเฉพาะตอไปนี้ คือ (สมบัติ และ สมหวัง 2541 : 28)

1. พฤติกรรมการสงเสริมสุขภาพ ไดแก การกระทําหรือการปฏิบัติของบุคคลที่ทําใหภาวะสุขภาพของตนเองหรือครอบครัวดีขึ้น

2. พฤติกรรมการปองกันโรค ไดแก การกระทําหรือการปฏิบัติของบุคคลที่ชวยปองกันตนเอง ครอบครัว ชุมชน มิใหเกิดการเจ็บปวย

3. พฤติกรรมการเจ็บปวย ไดแก การกระทําหรือการปฏิบัติของบุคคลเมื่อตนเอง หรือ บุคคลในครอบครัวเกิดเจ็บปวยข้ึนมา ในแงของการดูแลการเจ็บปวยหรือการแสวงหาการรักษาพยาบาลจากสถานบริการ

4. พฤติกรรมการรักษาพยาบาล ไดแก การกระทําหรือการปฏิบัติของบุคคลตามคําแนะนําของแพทย หรือตามขอกําหนดของการรักษาพยาบาลเมื่อตนเองหรือบุคคลในครอบครัวเจ็บปวย

5. พฤติกรรมการมีสวนรวม ไดแก การกระทําหรือการปฏิบัติเพื่อใหมีผลตอการปองกันปญหา แกไขปญหาสาธารณสุขในชุมชน และปญหาของสวนรวม

6. พฤติกรรมการดูแลพึ่งพาตนเอง ไดแก การกระทําหรือการปฏิบัติเพื่อชวยเหลือตนเองหรอืครอบครัวในดานการรักษาพยาบาลเมื่อเจ็บปวยในดานการปองกันโรค และในดานการสงเสริมสุขภาพ ตามระดับขีดความสามารถที่จะดูแลพึ่งพาตนเองได

ดังที่กลาวมาแลวนั้น ลักษณะของพฤติกรรมมี 2 ลักษณะ คือพฤติกรรมที่พึงประสงคและพฤติกรรมที่ไมพึงประสงค ผูวิจัยไดเลือกศึกษาในพฤติกรรมที่พึงประสงคหรือพฤติกรรมเชิงบวก เปนเพราะเปนพฤติกรรมที่สงเสริมสุขภาพและมีผลดีตอสุขภาพของบุคคลนั้น คือพฤติกรรมการออกกําลังกาย

พฤติกรรมการออกกําลังกาย พฤติกรรมการออกกําลังกายเปนสวนหนึ่งของพฤติกรรมสุขภาพ เนื่องจากพฤติกรรม

การออกกําลังกายเปนการดูแลตนเองใหมีสุขภาพแข็งแรง สามารถดํารงชีวิตอยางปกติสุข และหลีกเลี่ยงอันตรายตาง ๆ ที่สงผลตอสุขภาพ

พฤติกรรมการออกกําลังกาย หมายถึง การกระทําใด ๆ ทําใหมีการเคลื่อนไหวสวนตาง ๆ ของรางกาย เพื่อเสริมสรางสุขภาพ โดยใชกิจกรรมงาย ๆ หรือมีกฎกติกาการแขงขันงาย ๆ เปนการปฏิบัติตนในการออกกําลังกาย ทั้งในดานรูปแบบกิจกรรมการออกกําลังกาย โดยมีความบอย (จํานวนครั้งตอสัปดาห) ระยะเวลาที่ใชในแตละครั้ง ชวงเวลาการออกกําลังกายและสถานที่ที่

32

ออกกําลังกาย รวมถึงกิจกรรมและระยะเวลาของการบริหารเพื่ออบอุนรางกายและการผอนคลายรางกาย

อยางไรก็ตามเมื่อพิจารณา ถึงพฤติกรรมออกกําลังกายใหถูกตองและมีประโยชนตอรางกายไมกอใหเกิดการบาดเจ็บ และรางกายทุกสวนไดออกกําลังกายนั้น จําเปนตองมีความรูเกี่ยวกับพฤติกรรมออกกําลังกายที่ถูกตอง ดังที่วิทยาลัยเวชศาสตรการกีฬาแหงสหรัฐอเมริกา (The American College of Sports Medicine < ACSM > 1995) ไดเสนอใหใชพฤติกรรมขั้นพื้นฐานในการออกกําลังกาย โดยมีองคประกอบของการออกกําลังกายตามหลักเกณฑของ “ฟทท” ( Frequency Intersity Time Type < FITT >) ดังนี้

1. หลักของความถี่ของการออกกําลังกาย (Frequency of Exercise) : เปนหลักของการกําหนดความถี่เปนจํานวนครั้งของการออกกําลังกายในแตละสัปดาห โดย ควรออกกําลังกาย 3 – 5 คร้ังตอสัปดาห และตองกระทําอยางสม่ําเสมอ จึงจะมีผลในการเพิ่มสมรรถภาพทางรางกาย ทําใหเกิดความทนทานของปอดและหัวใจ สําหรับการออกกําลังกายในจํานวนครั้งที่นอยกวานี้จะมีผลแคการเผาผลาญพลังงานเทานั้นแตไมมีผลในการเพิ่มสมรรถภาพทางกาย

2. หลักของความแรงหรือความหนักของการออกกําลังกาย (Intersity of Exercise) : เปนหลักการกําหนดขนาดของการออกกําลังกาย ซ่ึงในแตละบุคคลไมเหมือนกัน การออกกําลังกายโดยใชความแรงมากนอยเพียงใดนั้นขึ้นอยูกับความสามารถเดิม หลักการคํานวณความแรงของการออกกําลังกายที่นิยม คือ ใชคาอัตราการเตนของหัวใจเปาหมายหลัก โดยอัตราการเตนของหัวใจเปาหมายสามารถคํานวณไดจากอัตราการเตนสูงสุดของหัวใจเทากับ 220 – อายุ (ป) เปนการวัดดูอัตราการเตนของหัวใจขณะออกกําลังกาย ซ่ึงมีความสัมพันธโดยตรงกับการใชออกซิเจนอยางเพียงพอและปลอดภัยโดยแบงขนาดของการออกกําลังกายเปน 3 ระดับ คือ

- ระดับต่ํา (Low Intersity) หมายถึง เมื่อออกกําลังกายแลวหัวใจเตนประมาณรอยละ 50 – 65 ของอัตราการเตนของหัวใจสูงสุด

- ระดับปานกลาง (Moderate Intersity) หมายถึง เมื่อออกกําลังกายแลวหัวใจเตนประมาณรอยละ 66 – 85 ของอัตราการเตนของหัวใจสูงสุด

- ระดับสูง (High Intersity) หมายถึง เมื่อออกกําลังกายแลวหัวใจเตนมากกวารอยละ 85 ของอัตราการเตนของหัวใจสูงสุด

ทั้งนี้ในสวนของการวัดถึงความแรงหรือความหนักของการออกกําลังกายนี้วิทยาลัยเวชศาสตรการกีฬาแหงสหรัฐ (ACSM 1995) ไดเสนอใหประเมินจากความรูสึกเหนื่อย หัวใจเตนเร็ว

33

จนถึงระดับอัตราการเตนของหัวใจที่เปนเปาหมายของบุคคลนั้น การประเมินโดยใชวิธีการทดสอบการพูด (Talk Test) โดยการประเมินได 3 ระดับคือ

1. ระดับเบา โดยไมทําใหทานรูสึกเหนื่อยหรืออาจเหนื่อยเล็กนอยหรือสามารถรองเพลงขณะออกกําลังกายได

2. ระดับปานกลาง ทําใหทานรูสึกเหนื่อยเหนื่อยพอประมาณ (หายใจแรงขึ้นกวาปกติเล็กนอยหรือพูดคุยกับคนขางเคียงไดจนจบประโยค)

3. ระดับหนัก ทําใหทานรูสึกเหนื่อยมากหรือหอบ (หายใจเร็วและแรงทางปากหรือหายใจทางปากหรือไมสามารถพูดคุยกับคนขางเคียงไดจนจบประโยค)

3. หลักของระยะเวลาหรือความนานของการออกกําลังกาย (Time or Duration of Exercise) : เปนหลักของชวงเวลาในการออกกําลังกาย โดยทั่วไปควรอยูในระหวาง 20 – 60 นาที และมีความตอเนื่องซึ่งจําแนกออกเปน 3 ชวง หรือ3 ขั้นตอนตอเนื่องดังนี้

1. ระยะอบอุนรางกาย (Warm up Phase) เปนชวงเวลาสําหรับการเตรียมความพรอมของรางกายกอนการออกกําลังกายจริงหรือเต็มที่ เพื่อใหเกิดคุณภาพสูงสุดเมื่อออกกําลังกายจริง ทําใหการประสานงานระหวางกลามเนื้อหดรัดตัวดีขึ้น การเคลื่อนไหวของขอตาง ๆ คลองแคลว ระยะนี้ใชเวลาประมาณ 5 – 10 นาที สําหรับลักษณะของการออกกําลังกายที่ใชอบอุนรางกาย เชน การเดินชา ๆ หรือการออกกําลังกายยืดกลามเนื้อตาง ๆ โดยเฉพาะบริเวณแขน ขา เพื่อลดอาการบาดเจ็บขณะออกกําลังกาย ในการอบอุนรางกายจําเปนตองคํานึงถึงอุณหภูมิของส่ิงแวดลอมดวย ถาสภาพแวดลอมมีอาการรอนอาจใชเวลานอย แตถาอากาศหนาวจําเปนตองใชเวลานานมากขึ้นไปดวย

2. ระยะออกกําลังกาย (Exercise Phase) เปนชวงเวลาที่ออกกําลังกายจริง หรือเต็มที่หลังจากอบอุนรางกายแลว การที่จะออกกําลังกายประเภทใดนั้นอยูกับความเหมาะสมของวัย สภาพรางกาย ความชอบ ระยะนี้ใชเวลา 20 – 60 นาที สวนใหญเปนการออกกําลังกาย เพื่อเสริมสรางความแข็งแรงของกลามเนื้อ

3. ระยะผอนคลายรางกาย (Cool Down Phase or Warm Down Phase) เปนระยะหลังออกกําลังกายเต็มที่แลว ซ่ึงจะตองมีการผอนคลายการออกกําลังกายใหลดลงเปนลําดับ โดยการเดินการบริหาร หรือออกกําลังกายโดยยืดกลามเนื้อ เพื่อปรับอุณหภูมิของรางกาย การหายใจ เพื่อใหรางกายกลับเขาสูภาวะปกติ และชวยลดอาการปวด ระยะนี้ใชเวลาประมาณ 5 – 10 นาที

34

4. ประเภทการออกกําลังกาย (Type of Exercise) : เปนหลักการจําแนกประเภทการออกกําลังกายที่เนนสรางความแข็งแรงของกลามเนื้อ การเพิ่มประสิทธิภาพของปอดและหัวใจ และเพิ่มความยืดหยุนและการผอนคลายของกลามเนื้อ ดังนี้

1. การออกกําลังกายแบบไอโซเมตริก (Isometric of Exercise) เปนการออกกําลังกายอยูกับที่ เปนการเพิ่มความแข็งแรงของกลามเนื้อ

2. การออกกําลังกายแบบไอโซโทนิก (Isotonic of Exercise) เปนการออกกําลังกายโดยการเกร็งกลามเนื้อพรอมกับการเคลื่อนไหวอวัยวะตาง ๆ เปนการออกกําลังกายเพิ่มกลามเนื้อภายนอก

3. การออกกําลังกายแบบใชออกซิเจน (Aerobic Exercise) เปนการออกกําลังกายที่ใชออกซิเจนจํานวนและเปนการออกกําลังกายเพื่อเพิ่มความยืดหยุนและแข็งแรงของกลามเนื้อ

4. การออกกําลังกายแบบไมใชออกซิเจน (Anaerobic Exercise) เปนการออกกําลังกายที่อาศัยพลังงานจากครีเอตินินฟอสเฟต (Creatinine Phosphate) และดรีโนซินโตรฟอสเฟต ( Adrenosine Triposphate < ATP >) หรือใชออกซิเจนนอย

5. ความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย : คือมีความตอเนื่องในการออกกําลังกายโดยมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ถูกตองและมีการออกกําลังกายที่สม่ําเสมอ

จากที่กลาวมาแลวนั้นพฤติกรรมการออกกําลังกายมีองคประกอบหลัก 5 ดาน ผูวิจัยไดปรับใชพฤติกรรมการออกกําลังกายในการวิจัยคร้ังนี้ ดังนี้คือ มีความถี่ของการออกกําลังกาย (Frequency of Exercise) โดยควรออกกําลังกาย 3 – 5 คร้ังตอสัปดาห มีความแรงหรือความหนักของการออกกําลังกาย (Intersity of Exercise) โดยการประเมินการทดสอบการพูด (Talk Test) มีความนานหรือระยะเวลาของการออกกําลังกาย (Time or Duration of Exercise) โดยชวงเวลาในการออกกําลังกายควรอยูในระหวาง 20 – 60 นาที มีประเภทของการออกกําลังกาย (Type of Exercise) ท่ีเนนสรางความแข็งแรงของกลามเนื้อ การเพิ่มประสิทธิภาพของปอดและหัวใจและเพิ่มความยืดหยุนและการผอนคลายของกลามเนื้อ คือ การออกกําลังกายแบบใชออกซิเจน (Aerobic Exercise) กับ การออกกําลังกายแบบไมใชออกซิเจน (Anaerobic Exercise) และมีความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย

35

แนวคิดเก่ียวกับปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย

จากแนวทางการศึกษาเกี่ยวกับพฤติกรรมการออกกําลังกายเห็นไดวา พฤติกรรมการออกกําลังกายเปนสวนหนึ่งของพฤติกรรมสุขภาพ ซ่ึงเปนการดูแลตนเองใหมีสุขภาพแข็งแรง และหลีกเลี่ยงอันตรายตาง ๆ ที่จะสงผลตอสุขภาพ แตทั้งนี้ยังมีปจจัยอ่ืน ๆ ที่เปนตัวแปรสําคัญที่จะกอใหเกิดพฤติกรรมนั้นได ดังนั้นผูวิจัยจึงไดศึกษาแนวคิดเกี่ยวกับปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายโดยใชแนวคิดทฤษฏีของ PRECEDE ซ่ึงเปนกระบวนการ วิเคราะหหาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมสุขภาพโดยตรง

แนวคิด PRECEDE PROCESS FRAMEWORK

กรีน และคณะ (Green et al. 1999 : 4-12) ไดเสนอกรอบแนวคิดเกี่ยวกับปจจัยภายในและปจจัยภายนอกที่มีผลตอพฤติกรรมของบุคคลโดยจําแนกปจจัยดังกลาวออกเปน ปจจัยนํา ปจจัยเสริม และปจจัยสนับสนุน ทั้งนี้ไดเสนอกรอบแนวคิดเปนรูปแบบที่เนนเกี่ยวกับกระบวนการนําปจจัยนํา ปจจัยเสริม และปจจัยสนับสนุนมาใชในการวินิจฉัยและประเมินผลพฤติกรรมสุขภาพของบุคคลโดยตรง ตัวแบบดังกลาวคือ Predisposing Reinforcing and Enabling Causes in Education Diagnosis and Evaluation หรือเรียกยอ ๆ วา PRECEDE PROCESS FRAMEWORK ตัวแบบดังกลาวมีจุดเนนที่วาพฤติกรรมของบุคคลมีสาเหตุจากหลายปจจัย (Multiple Factor) ดังนั้น การดําเนินการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของบุคคลจึงตองมีการดําเนินการหลาย ๆ ดานประกอบกันประการสําคัญ โดยทั่วไปแลวมักเริ่มศึกษาจากสาเหตุ หรือปจจัยนําเขา (Input) แลวจึงมาพิจารณาถึงผลลัพธที่เกิดขึ้น แตการใชกรอบแนวคิดรวบยอดตามแนวทางของ PRECEDE PROCEESS FRAMEWORK จะพิจารณายอนกลับ กลาวคือจะเริ่มตนจากสภาพการณที่เปนอยูเปนผลลัพธที่เกิดขึ้น (Out Put) แลวจึงพิจารณายอนกลับไปยังสาเหตุหรือปจจัยนําเขา (Input) วาผลที่ เกิดขึ้นนั้นเกิดจากสาเหตุใด นั่นก็หมายความวา กระบวนการศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมสุขภาพตามแนวกรอบแนวคิดของ PRECEDE PROCESS FRAMEWORK จะเปนกิจกรรมของการวิเคราะหยอนกลับวา ส่ิงที่เปนอยูนั้นไดมีองคประกอบหรือปจจัยอะไรบางที่ทําใหเกิดผลลัพธ หรือสภาพที่เปนอยู ดังกลาว (Green et al .1999 : 12)

36

การดําเนินการตามขั้นตอนของ PRECEDE PROCESS FRAMEWORK นั้น กรีนและคณะไดจําแนกเปน 7 ขั้นตอนที่ตอเนื่อง ดังนี้

ขั้นตอนที่ 1 การวิเคราะหปญหาสังคม (Social Diganosis) เร่ิมจากการพิจารณาคุณภาพชีวิต โดยการประเมินจากปญหาสังคมของประชากรกลุมตาง ๆ ซ่ึงเปนปญหาที่ประเมินได จะเปนเครื่องชี้วัดระดับคุณภาพชีวิตของประชากร

ขั้นตอนที่ 2 การวิเคราะหระบาดวิทยา (Epidemiological Diagnosis) เปนการวิเคราะหปญหาสังคมของกลุมประชากรที่ศึกษา วามีปญหาสุขภาพอะไรบาง โดยอาศัยขอมูลตาง ๆ ที่มีอยูแลว หรือหาขอมูลทั่วไปที่ไดจากการสืบสวนที่เหมาะสมรวมกับวิธีระบาดวิทยา และการคนควาทางการแพทย แลวทําการเลือกปญหาสุขภาพที่ควรไดรับการแกไข

ขั้นตอนที่ 3 การวิเคราะหพฤติกรรม ( Behavioral Diagnosis ) เปนการวิเคราะหหาพฤติกรรมที่เปนสาเหตุสําคัญของปญหาสุขภาพ ซ่ึงจะตองวิเคราะหถึงปจจัยอ่ืน ๆ ที่ไมใชปจจัยทางพฤติกรรม (Nonbehaviral Factors) เชน สภาวะเศรษฐกิจ พันธุกรรม และส่ิงแวดลอม เพราะปจจัยเหลานี้ มีอิทธิพลทางออมตอสุขภาพได

ขั้นตอนที่ 4 การวิเคราะหปจจัยของพฤติกรรม (Education Factors) เปนการวิเคราะหหาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมสุขภาพ ซ่ึงจําแนกปจจัยออกเปน 3 กลุม คือ

- ปจจัยนํา (Predisposing Factors) ปจจัยนําประกอบไปดวยความรู ทัศนคติ และการรับรู ซ่ึงจะมีผลตอแรงจูงใจของบุคคลใหมีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมหรือไม

- ปจจัยเอ้ือ (Enabling Factors) ปจจัยสนับสนุนเปนปจจัยที่พิจารณาระบบหรือขอบังคับขอสังคม ซ่ึงทําใหเกิดขอจํากัดตาง ๆ เชน ไมมีส่ิงอํานวยความสะดวก บุคลากร และทรัพยากรที่เพียงพอ เปนปจจัยที่ทําใหบุคคลมีความสามารถและมีการปฏิบัติในเรื่องใดเรื่องหนึ่งที่มีผลตอสุขภาพของตนเอง หรือสุขภาพของบุคคลอื่น แลวแตกรณี

- ปจจัยสนับสนุน (Reinforcing Factors) นั้นเปนปจจัยที่แสดงใหเห็นวาพฤติกรรมที่เปล่ียนแปลงไปนั้น ไดรับการกระตุน หรือสงเสริมใหมีการเปลี่ยนแปลงหรือไม ซ่ึงปจจัยนี้จะสัมพันธกับการประเมินผลจากบุคคลนั้น ๆ เปนแรงกระตุนจากสังคมสิ่งแวดลอม เชน ครอบครัว เพื่อน ครอบครัว ครู พอ แม นายจาง หรือ บุคคลที่ยอมรับหรืออางอิงได ตลอดจนกระแสสังคมในเรื่องที่เกี่ยวของ

ขั้นตอนที่ 5 การวิเคราะหสาเหตุของพฤติกรรม (Education Factors) เปนการหาแนวทางหรือวิธีการที่ทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงในปจจัยตาง ๆ โดยการศึกษาคนควาถึงปจจัยทั้ง 3 ประการ ดังกลาวขางตน เพื่อจะไดตัดสินวาเรื่องใดสําคัญกอนและมีแหลงทรัพยากรใดบางที่พอจะชวยใหการดําเนินงานสําเร็จ มีอิทธิพลเหนือปจจัยนั้น เพื่อนําไปสูการแกไข

37

ขั้นตอนที่ 6 การวิเคราะหทางการบริหารจัดการ (Administrative Diganosis) เปนการบริหารเกี่ยวกับการกําหนดกลวิธีและดําเนินการ ตามกลวิธีที่ไดจัดระบบและพัฒนาโครงการนั้นขึ้นมา ซ่ึงตองคํานึงอยูเสมอถึงทรัพยากรที่มีอยูอยางจํากัด ขอจํากัดดานเวลา และความสามารถในการผสมผสานปจจัยนํา ปจจัยสนับสนุน และปจจัยเสริมเขาดวยกัน ไมใชเพียงปจจัยใดปจจัยหนึ่งเทานั้น ในขณะเดียวกันตองประเมินปญหาดานบริหารและทรัพยากรดวยวามีสภาวการณเชนใด

ขั้นตอนที่ 7 การประเมินผล ( Evaluation ) เปนการประเมินผลวาในแตละขั้นตอนทําสิ่งใดไมถูกตองบาง โดยตองทําการประเมินอยางตอเนื่องทุกขั้นตอน ตั้งแตขั้นตอนการวางแผน ดําเนินงาน โดยกําหนดวัตถุประสงคของการประเมินผลในแตละขั้นตอน ตั้งแตแรกตอเนือ่งกนัไป ดังแผนภูมิที่ 1

สําหรับการดําเนินงานตามกระบวนการภายใตกรอบแนวคิดของตัวแบบ PRECEDE PROCESS FRAMEWORK ผูใชจําเปนตองมีความรูพื้นฐานในวิทยาการสาขาตาง ๆ ไมวาจะเปนดาน ระบาดวิทยา วิทยาการทางสังคม พฤติกรรมศาสตร วิทยาการบริหารและวิทยาการทางการศึกษา โดยตองนําความรูในศาสตรตาง ๆ มาบูรณาการ เพื่อที่จะประยุกตใชไดอยางเหมาะสม กลาวคือ ตองเขาใจวาพฤติกรรมมีสาเหตุมาจากหลายปจจัย (Multiple Factors) การดําเนินงานโดยการบูรณาการศาสตร แขนกตาง ๆ จะสงผลสะทอนตรง ตอพฤติกรรมอยางแทจริง

38

ขั้นตอนการวิเคราะหปจจัยท่ีมีผลตอพฤตกิรรมสุขภาพภายใตกรอบแนวคิดกระบวนการ (PRECEDE PROCESS FRAMEWORK) ของ กรีน และคณะ (Green et al . 1999 : 14 - 15) ขั้นตอนที่ 6 – 7 ขั้นตอนที่ 4- 5 ขั้นตอนที่ 3 ขั้นตอนที่ 1 - 2 การวิเคราะห การวิเคราะห การวิเคราะห การวิเคราะห ทางการบริหาร ทางการศึกษา ทางพฤติกรรม ทางระบาดวิทยาและสังคม ภาพที่ 1 ขั้นตอนการวิเคราะหปจจยัที่มีผลตอพฤติกรรมสุขภาพ

องคประกอบทางสุขศึกษาในโครงการสุขภาพ

ปจจัยนํา -ความรู -ทัศนคต ิ-การรับรู

สาเหตุอื่น ๆ ปญหาอื่น ๆ

คุณภาพชีวิต

พฤติกรรมสุขภาพ

ปญหาพฤติกรรมสุขภาพ

ปจจัยเอื้อ - ทรัพยากรที่มีอยูหรือ ทรัพยากรที่หางาย - การเขาถึงทรัพยากร - ทักษะ

ปจจัยสนับสนุน เจตคติและพฤติกรรมทางสุขภาพของบุคคลที่มี อิทธิพลที่เกี่ยวของ เชนเพือ่นบานหรือสื่อตาง ๆ

39

อยางไรก็ตามการใชกรอบแนวคิดกระบวนการตามรูปแบบ PRECEDE PROCESS FRAMEWORK ของกรีนและคณะ ดังกลาวขางตน จะเปนประโยชนตอการดําเนินงานหรือความตองการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมมากนอยเพียงใดนั้น ผูวิจัยพิจารณาแลวเห็นวาขึ้นอยูกับการวิเคราะหปจจัยที่เปนสาเหตุของพฤติกรรม เปนเบื้องตน ดังนั้นผูวิจัยซึ่งกําหนดใช การวิเคราะหปจจัยของพฤติกรรม (Education Factors)ใน ขั้นตอนที่ 4 เปนการวิเคราะหหาปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี โดยตรง

อยางไรก็ตามแตละสวนประกอบของปจจัยที่กําหนดตางก็มีอิทธิพลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายในลักษณะแตกตางกัน โดยผูวิจัยไดเลือกที่จะศึกษาในสวนของปจจัยนํา (Predisposing Factors) ซ่ึงเปนปจจัยพื้นฐานในการวิเคราะหพฤติกรรม โดยผูวิจัยพิจารณาเห็นวาปจจัยนําเปนปจจัยดานความพรอมของบุคลากรประกอบดวย ความรูเกี่ยวกับการออกกําลังกาย ทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกายและการรับรูความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง นอกจากนี้ยังรวมถึงสถานภาพทางสังคมเศรษฐกิจ (Socio - Economic Status) อายุ เพศ ขนาดครอบครัว ซ่ึงปจจัยเหลานี้ จะเปนพื้นฐานของแผนการสงเสริมพฤติกรรมการออกกําลังกายโดยตรงกลาวคือ

ความรูเก่ียวกับการออกกําลังกาย เนื่องจากความรู เปนปจจัยนําสําคัญที่สงผลโดยตรงตอการแสดงพฤติกรรม การ

สงเสริมพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากร จําเปนตองพัฒนาใหบุคลากรมีความรูทั้งดานประโยชน คุณคาและหลักวิธีการการออกกําลังกาย เพื่อที่จะไดเพิ่มความรูหรือสงเสริมใหบุคลากรนั้นทราบและมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ถูกตอง

ความรูหมายถึง พฤติกรรมของมนุษยที่แสดงออกใหเห็นถึงความรูที่มีตอ สถานที่ เหตุการณส่ิงของและบุคคล ซ่ึงไดมาจากการจํา ระลึก ประสบการณ การสังเกต และ การคนควาโดยการรวบรวมสะสมไวเกี่ยวกับขอมูลที่เปนจริง กฎเกณฑ ทฤษฏี โครงสราง วิธีการตาง ๆ

ความรูเกี่ยวกับการออกกําลังกายหมายถึง พฤติกรรมที่แสดงออกใหเห็นวาบุคคลมีการจํา ระลึก สังเกต คนควา และรวบรวมสะสมขอมูลเกี่ยวกับการออกกําลังกายในดานตาง ๆ ไดแก ประโยชน คุณคาและหลักวิธีการการออกกําลังกาย

ทัศนคติเก่ียวกับการออกกําลังกาย ทัศนคติ เปนปจจัยนําที่สําคัญที่สงผลโดยตรงตอการแสดงพฤติกรรม เนื่องจากทัศนคติ

เปนเรื่องของความคิดเห็นตอส่ิงหนึ่งสิ่งใดมักเกิดขึ้นจากการรับรูหรือประเมินจากความรูเดิม ความเชื่อเดิมหรือการปฏิบัติ ซ่ึงมีผลตอความคิดและปฏิกิริยาในใจของเรา ดังนั้นการสงเสริม

40

พฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรจําเปนตองทราบถึงทัศนคติที่มีอยูเพื่อการสงเสริมใหบุคลากรมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ถูกตอง

ทัศนคติ หมายถึง ความคิดเห็นมีอารมณเปนสวนประกอบ เปนสวนที่พรอมจะมีปฏิกิริยาเฉพาะอยางตอสถานการณภายนอก เปนความรูสึกนึกคิดที่เกิดจากการประเมินคาของบคุคลตอส่ิงหนึ่งส่ิงใด โดยอาศัยประสบการณและการเรียนรูเปนตัวเรงใหบุคคลแสดงพฤติกรรม หรือตอบสนองตอส่ิงเรานั้นไปในทางบวกหรือลบก็ได

ทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย เปนองคประกอบหนึ่งที่มีอยูในตัวบุคคล ทัศนคติจะเปนแรงผลักดันใหบุคคลเกิดพฤติกรรมตาง ๆ ไปตามทิศทางที่กําหนด และจากการที่ทัศนคติเปนสิ่งที่มาจากการเรียนรู ดังนั้น สังคม วัฒนธรรม และบุคคลในสังคมจึงมีอิทธิพลตอการสรางทัศนคติของบุคคล สําหรับความพรอมดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกายที่ใชในการวิจัยคร้ังนี้ผูวิจัยจําแนกองคประกอบของทัศนคติออกเปน 3 ดาน คือ องคประกอบดานความรู (The Cognitive Component) องคประกอบดานความรูสึก (The Affective Component) และองคประกอบดานพฤติกรรม (The Behavioral Component)

การรับรูความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง การรับรู เปนปจจัยนําที่สําคัญที่สงผลตอการแสดงพฤติกรรม เนื่องจากการรับรูเปน

กระบวนการทางดานความคิดที่แปลความหมายจากสิ่งเราที่มาสัมผัสกับบุคคลแลวแสดงออกอยางมีจุดมุงหมาย ดังนั้นการสงเสริมพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรจําเปนตองทราบถึงการรับรูที่มีอยูเพื่อการสงเสริมใหบุคลากรมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ถูกตอง

การรับรูความพรอมของตนเองเกี่ยวกับการออกกําลังกาย หมายถึง กระบวนการทางดานความคิดและจิตใจของคน ที่สมองจะตองแปลความหมายจากสิ่งเราที่มาสัมผัสกับบุคคลแลวแสดงออกอยางมีจุดมุงหมาย โดยมีแรงผลักดันจากการอาศัยความรูเดิมและประสบการณ การที่บุคคลจะเขาใจสิ่งใดสิ่งหนึ่ง ซ่ึงอาจจะมีเหตุผลหรือไมมีเหตุผล หรืออาจจะเปนไปในทางลบ หรือทางบวกก็ได ซ่ึงจะทําใหบุคคลมีแนวโนมที่จะปฏิบัติตามแนวคิดหรือการรับรูนั้นดังนั้นการรับรูความพรอมของตนเองในการออกกําลังกายคือ การรับรูเกี่ยวกับความพรอมทางกาย ไดแก การบรรลุวุฒิภาวะดานรางกายทั่วไป คือมีการเตรียมของรางกายที่จะออกกําลังกาย รางกายมีความแข็งแรงและสมบูรณพรอมที่จะออกกําลังกายได โดยรับรูวาไมมีภาวะแทรกซอนหลังออกกําลังกาย สภาพรางกายพรอมที่จะทํากิจกรรมออกกําลังกายโดยสําเร็จลุลวงและเกิดประโยชนแกตัวเอง

41

จากที่กลาวมาแลวขางตนผูวิจัยไดประมวลไดวา ปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย จําแนกออกเปน 3 ดาน คือ ความพรอมดานความรูเก่ียวกับประโยชน , คุณคา, หลักและวิธีการออกกําลังกาย ทัศนคติเก่ียวกับการออกกําลังกาย และ ความพรอมดานการรับรูเก่ียวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง ซ่ึงผูวิจัยจะไดทําการศึกษาถึงปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายเพื่อเปนแนวทางสงเสริมพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ดังไดนําเสนอไวในกรอบแนวคิดรวบยอดของการวิจัย

42

ตอนที่ 4 ผลงานวิจัยท่ีเก่ียวของ

ชาคริต เทพรัตน (2540:บทคัดยอ) ศึกษาปจจัยที่ทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกาย

ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนตน จังหวัดชัยนาท พบวา รอยละ 50 ของกลุมตัวอยางมพีฤตกิรรมการออกกําลังกายเกิน 30 นาที และออกกําลังกายเฉลี่ยเพียง 1 ครั้งตอสัปดาหเทานั้น หลังจากการออกกําลังกายในแตละครั้ง พบวา นักเรียนสวนใหญมีการหายใจแรงและเร็วกวาปกติมากที่สุด นอกจากนั้นยังมีเหงื่อออกมากกวาปกติทุกครั้งที่ออกกําลังกายจํานวนมากที่สุดเชนกัน และพบวาความรูเกี่ยวกับการออกกําลังกายเปนตัวแปรที่สองที่สามารถทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกายของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนตน

ประดิษฐ นาทวิชัย (2540:ค) ศึกษาภาวะสุขภาพและพฤติกรรมการออกกําลังกายของครู ในจังหวัดชัยนาท พบวาพฤติกรรมการออกกําลังกายโดยรวมยังอยูในระดับต่ํา มีจํานวนวันใน การออกกําลังกาย 1-2 วัน / สัปดาห ระยะเวลาในการออกกําลังกาย 5-15 นาที / ครั้ง ความหนักในการออกกําลังกายเพียงรูสึกเหงื่อออกเล็กนอย ประเภทกิจกรรมที่เลือกใชออกกําลังกายเปนกิจกรรมเบา ๆ เชน เดิน วิ่งเบา ๆ และกายบริหาร ชวงเวลาการออกกําลังกายเปนชวงเวลาเย็น และภาวะสุขภาพมีความสัมพันธกับพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาที่ใชออกกําลังกายอยางมีนัยสําคัญที่ระดับ .001 มีความสัมพันธกับจํานวนวันที่ใชออกกําลังกาย และชวงเวลาที่ใชในการออกกําลังกาย อยางมีนัยสําคัญที่ระดับ .01

ทรงศักดิ์ ไพศาล (2541:บทคัดยอ) ศึกษาเรื่องความรู เจตคติ และการปฏิบัติตนในการออกกําลังกาย เพื่อสุขภาพของบุคลากรในสํานักงานเลขานุการคุรุสภา พบวา บุคลากรในสํานักงาน เลขานุการคุรุสภา มีความรู เจตคติ และการปฏิบัติตนในการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ มีความสัมพันธกันทางบวกอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

มนูญ ขอเสงี่ยม และพิสุทธิ์ คงขํา (2542:70) ศึกษาสภาวะสุขภาพในกลุมประชาชน จังหวัดราชบุรี พบวา กลุมตัวอยางมีพฤติกรรมการออกกําลังกายทุกวัน แตไมไดออกกําลังกายอยาง ตอเนื่องและเพียงวันละ 1 คร้ัง สวนใหญการออกกําลังกายจะไดมาจากการเคลื่อนไหวรางกายอยางตอเนื่องสะสมนานมากกวา 30 นาทีขึ้นไป เมื่อพิจารณาภาพรวมของพฤติกรรมการออกกาํลังกาย พบวาอยูในระดับต่ําจํานวนมากที่สุด จึงทําใหเกิดความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกายอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ

บรูเนอร (Brunner 1969, quoted in Pender 1987, อางถึงใน สรัลรัตน ผลอินทร 2542 : 35) กลาววา บุคคลที่มีการรับรูและประโยชนของการออกกําลังกายวาจะเกิดผลดีตอตนเองอยาง

43

ตอเนื่องเปนเวลานาน พบวา จะมีการปฏิบัติพฤติกรรมการออกกําลังกายไดบอยกวาบุคคลที่มีการรับรูประโยชนของการปฏิบัติพฤติกรรมการออกกําลังกายในระยะเวลาสั้น

สรัลรัตน พลอินทร (2542:บทคัดยอ) ศึกษาความสัมพันธระหวางปจจัยสวนบุคคลการรับรูความสามารถของตนเองในการออกกําลังกาย การรับรูประโยชนของการออกกําลังกายและสภาพแวดลอมของวิทยาลัยกับพฤติกรรมการออกกําลังกายของนักศึกษาพยาบาล พบวา การรับรูประโยชนของการออกกําลังกายมีความสัมพันธทางบวกกับพฤติกรรมการออกกําลังกายของนักศึกษาพยาบาล อยางมีนัยสําคัญทางสถิติ

ดวงเดือน พันธุโยธี (2539: บทคัดยอ) ศึกษาความสัมพันธระหวางความสําคัญของสุขภาพ การรับรูประโยชนของการออกกําลังกาย และพฤติกรรมการออกกําลังกายของผูสูงอายุ ในจังหวัดเชียงใหม พบวา การรับรูประโยชนของการออกกําลังกายไมมีความสัมพันธกับพฤติกรรมการออกกําลังกายของผูสูงอายุและไมสามารถที่จะทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกายของผูสูงอายุได

มยุรี นิรัตธราดร (2539:บทคัดยอ) ศึกษาการรับรูประโยชน การรับรูอุปสรรคของการสงเสริมสุขภาพและพฤติกรรมการสงเสริมสุขภาพของหญิงตั้งครรภวัยรุน ตามแนวคิดการสงเสริมสุขภาพของเพนเดอร พบวา ปจจัยดานการรับรูโดยเฉพาะการรับรูประโยชนของการสงเสริมสุขภาพ มีความสัมพันธทางบวกกับพฤติกรรมการสงเสริมสุขภาพ อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .001 และรายไดสามารถรวมทํานายพฤติกรรมการสงเสริมสุขภาพของหญิงตั้งครรภวัยรุนไดรอยละ 34.4 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .001

สุพัฒนา คําสอน (2535:66-74) ศึกษาผลของการจัดโปรแกรมการออกกําลังกายแบบแอโรบิคตอการปรับตัวของผูสูงอายุในเขตชนบท จังหวัดพิษณุโลก พบวา ผูสูงอายุกลุมตัวอยางมีคาคะแนนเฉลี่ย การปรับตัวตามความตองการดานสรีรวิทยา การปรับตัวดานอัตมโนทัศน และการปรับตัวทั้งสองดานสูงกวากอนการทดลอง อยางมีนัยสําคัญทางสถิติ(p < 0.001)และผูสูงอายุกลุมตัวอยางยังมีคาเฉลี่ยของคะแนนตามเกณฑการปรับตัวตามความตองการดานสรีรวิทยา,การปรับตัวดานอัตมโนทัศนและการปรับตัวทั้งสองดานสูงกวากอนการทดลองอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ (p < 0.001) ซ่ึงกลุมตัวอยางที่ศึกษาเปนผูสูงอายุ บานเหลาขวัญ ตําบลทอแท อําเภอวัดโบสถ จังหวัดพิษณุโลก ที่มีอายุระหวาง 60-74 ป โดยเลือกตัวอยางแบบเฉพาะเจาะจงตามเกณฑที่กําหนดไว 36 คน ที่ไดรับการฝกการออกกําลังกายแบบแอโรบิคตามโปรแกรม วันละ 15-20 นาที สัปดาหละ 5 วัน เปนเวลานาน 12 สัปดาห

44

สุพรรณี ธีระเจตกุล (2539) ไดศึกษาความสัมพันธระหวาง การรับรูภาวะสุขภาพ กับพฤติกรรมสงเสริมสุขภาพของผูสูงอายุในชนบท กลุมตัวอยางคือผูสูงอายุในชนบทอําเภอตระกาลพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี จํานวน 240 คน ผลการศึกษาพบวา การรับรูภาวะสุขภาพมีความสัมพันธทางบวกในระดับต่ํากับพฤติกรรมสงเสริมสุขภาพของผูสูงอายุอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .001 (r = .2007)

ทรงศักดิ์ ไพศาล (2541:บทคัดยอ) ศึกษาเรื่องความรู เจตคติ และการปฏิบัติตนในการออกกําลังกาย เพื่อสุขภาพของบุคลากรในสํานักงานเลขานุการคุรุสภา พบวา บุคลากรในสํานักงาน เลขานุการคุรุสภา มีความรู เจตคติ และการปฏิบัติตนในการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ มีความสัมพันธกันทางบวกอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

45

กรอบแนวคิดรวบยอดของการวิจัย

จากการปริทศันเอกสารงานวิจยัที่เกีย่วของ ดังไดนําเสนอมาในบทที ่2 ขางตน ผูวิจยัประมวลเปนกรอบแนวคิดรวบยอดของการวิจัย สําหรับการวิจยัไดดังนี้ ตัวแปรตน ตัวแปรตาม

ภาพที่ 2 กรอบแนวคิดรวบยอดของการวจัิย

พฤติกรรมการออกกําลังกาย - ประเภทของการออกกําลงักาย - ความสม่าํเสมอในการออกกําลงักาย - ระยะเวลาการออกกําลงักาย - ความหนักของการออกกําลังกาย - ความถี่ของการออกกาํลังกาย ปจจัยดานความพรอมของบุคลากร

- ความรูเกีย่วกับการออกกําลังกาย - ประโยชนและคุณคา - หลักและวิธกีารออกกาํลังกาย - ทัศนคติเกีย่วกับการออกกาํลังกาย - การรับรูความพรอมในการออกกําลงั กายของตนเอง

ปจจัยชวีสงัคม - เพศ - อาย ุ- สถานภาพสมรส - รายได - ระดับการศึกษาสูงสุด - ตําแหนงหนาที่การงาน - ทีพ่ักอาศัย

46

บทท่ี 3 วิธีดําเนินการวิจัย

การวิจัยเร่ือง “ การศึกษาปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรใน

โรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ” เปนการวิจัยเชิงสํารวจตรวจคน (Exploratory Research) โดยมีวัตถุประสงคเฉพาะ 2 ประการ คือ เพื่อศึกษาพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี บนพื้นฐานของปจจัยที่เกี่ยวของและเพื่อศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี โดยผูวิจัยไดใชบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี เปนหนวยของการวิเคราะห (Unit of Analysis) และเพื่อใหการวิจัยเปนไปตามวัตถุประสงคที่กําหนด ผูวิจัยไดกําหนดระเบียบวิธีวิจัยไว 5 ประการ คือ

1. ประชากรและการเลือกตวัอยาง 2. ตัวแปรที่ศกึษา 3. การสรางและพัฒนาเครื่องมือที่ใชในการวิจัย 4. การเก็บรวบรวมขอมูล 5. การวิเคราะหขอมูล โดยมีรายละเอียดดังตอไปนี ้

3.1 ประชากรและการเลือกตัวอยาง

3.1.1 ประชากรเปาหมาย ประชากรที่ใชในการศึกษาครั้งนี้ ไดแก บุคลากรทุกระดับที่ปฏิบัติงานในโรงพยาบาล

ชุมชน จังหวัดราชบุรี จํานวน 6 โรงพยาบาล คือ : โรงพยาบาลบางแพ โรงพยาบาลวัดเพลง โรงพยาบาลสวนผึ้ง โรงพยาบาลเจ็ดเสมียน โรงพยาบาลปากทอ และ โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช จอมบึง ทั้งนี้ผูวิจัยจําแนกประเภทของบุคลากรตามระดับของปจจัยชีวสังคมที่กําหนด ซ่ึงประกอบดวย เพศ อายุ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา ตําแหนงหนาที่การงาน รายได ที่พักอาศัย ซ่ึงมีจํานวนบุคลากรทั้งส้ินจํานวน 816 คน (ณ วันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2548)

47

3.1.2 วิธีการเลือกตัวอยาง กลุมตัวอยางที่ใชในการศึกษาครั้งนี้ ไดแก บุคลากรทุกระดับที่ปฏิบัติงานเปนระยะเวลา

ตั้งแต 1 ปขึ้นไป ในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี 6 โรงพยาบาล จํานวน 204 คน โดยมีขั้นตอนการดําเนินงานดังนี้ 1. กําหนดขนาดกลุมตัวอยาง : ขนาดของกลุมตัวอยางใชกลุมตัวอยาง 25 % ของประชากรทั้งหมด ในการวิจัยคร้ังนี้ใชกลุมตัวอยาง คือบุคลากรทุกระดับที่ปฏิบัติงานเปนระยะเวลาตั้งแต 1 ปขึ้นไป ในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี 6 โรงพยาบาล จํานวน 204 คน 2. การสุมตัวอยาง : ใชการสุมตัวอยางโดย 2.1 จําแนกพื้นที่ ซ่ึงครอบคลุมประชากรที่ศึกษา โดยจําแนกตามโรงพยาบาลชุมชน ในจังหวัดราชบุรีทั้ง 6 โรงพยาบาล โดยแบงเปนโรงพยาบาลละ 34 คน 2.2 แบงตัวอยางบุคลากรจากโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ทั้ง 6 โรงพยาบาล ในขั้นตอนที่ 2.1 แลวแบงระดับบุคลากรตามระดับลักษณะงานดังนี้

ผูวิจัยกําหนดใชวิธีการสุมตัวอยางแบบเฉพาะเจาะจง ( Purposive Samping) ในกลุมของกลุมบริหาร แบงไดดังนี้คือ

2.2.1 กลุมบุคลากรระดับผูบริหาร ไดแก ผูอํานวยการโรงพยาบาล หรือรองผูอํานวยการโรงพยาบาล จํานวนโรงพยาบาลละ 2 คน

2.2.2 กลุมบุคลากรระดับหวัหนาฝายหรือหัวหนางานจํานวนโรงพยาบาลละ 5 คน

2.2.3 กลุมบุคลากรระดับประธานชมรมออกกําลังกายหรือกรรมการกีฬาหรือกรรมการโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ จํานวนโรงพยาบาลละ 5 คน

ผูวิจัยกําหนดใชวิธีการสุมตัวอยางแบบโควตา (Quota Sampling) ในกลุมของบุคลากรระดับปฏิบัติงาน แบงไดดังนี้คือ 2.2.4 แพทยหรือทันตแพทยหรือเภสัชกร จํานวนโรงพยาบาลละ 4 คน 2.2.5 พยาบาล จํานวนโรงพยาบาลละ 6 คน 2.2.6 เจาหนาที่เทคนิค จํานวนโรงพยาบาลละ 4 คน 2.2.7 เจาหนาที่ทัว่ไป จํานวนโรงพยาบาลละ 4 คน 2.2.8 ลูกจางทั่วไป จํานวนโรงพยาบาลละ 4 คน

48

3.2 ตัวแปรที่ศึกษา

3.2.1 ตัวแปรอิสระ (Independent Variables) ไดแก 3.2.1.1 ปจจัยชีวสังคม ประกอบดวย

1 . เพศ : จําแนกเปน - เพศชาย - เพศหญิง 2. กลุมอายุ : จําแนกเปน - ต่ํากวา 20 ป - 20 – 29 ป - 30 – 39 ป - 40 – 49 ป - 50 – 59 ป 3. สถานภาพสมรส : จําแนกเปน - โสด - สมรส - หยา / ราง - หมาย ( สามี / ภรรยา เสียชีวิต ) 4. ระดับการศึกษาสูงสุด : จําแนกเปน

- มัธยมศึกษาตอนปลาย หรือ ปวช. - อนุปริญญา หรือ ปวส. - ปริญญาตรี - สูงกวาปริญญาตรี

5. ตําแหนงหนาท่ีการงาน : จําแนกเปน - แพทย / เภสัช / ทันตแพทย - พยาบาล - เจาหนาที่เทคนิค - เจาหนาที่ทั่วไป - ลูกจาง / คนงาน 6. รายไดรวมเฉล่ียตอเดือน

49

7. ท่ีพักอาศัย : จําแนกเปน - บานตนเอง - บานเชา - พักอาศัยกับบิดามารดา - พักอาศัยกับบุคลอ่ืน

- บานพักราชการ 3.2.1.2 ปจจัยดานความพรอมของบุคลากร : ประกอบดวย

1. ความรูเก่ียวกับการออกกําลังกาย : แบงเปน - ความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกาย - ความรูเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย 2. ทัศนคติเก่ียวกับการออกกําลังกาย 3. การรับรูความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง

3.2.2 ตัวแปรตาม ( Dependent Variables ) ไดแก พฤติกรรมการออกกําลังกาย ซ่ึงประกอบดวย

3.2.2.1 ประเภทของการออกกําลังกายโดยแบงเปน 2 ประเภท : ประกอบดวย - แบบใชออกซิเจน ( Aerobic Exercise )

- แบบใชไมออกซิเจน ( Anaerobic Exercise ) 3.2.2.2 ความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย : ความสม่ําเสมอในรอบเดือน 3.2.2.3 ระยะเวลาในการออกกําลังกาย : วัดเปนนาทีตอวัน 3.2.2.4 ความถี่ในการออกกําลังกาย : วัดเปนจํานวนครั้งตอสัปดาห 3.2.2.5 ความหนักในการออกกําลังกาย : วัดจากการสอบถาม Talk test 3.3 การสรางและพัฒนาเครื่องมือท่ีใชในการเก็บรวบรวมขอมูล

3.3.1 โครงสรางเครื่องมือ เครื่องมือที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูลสําหรับการศึกษาวิจัยคร้ังนี้ เปนแบบสัมภาษณ

ชนิดมีโครงสราง (Structured Interview) ที่ผูวิจัยพัฒนา จากทฤษฎีและงานวิจัยที่เกี่ยวของ โดยมีสาระครอบคลุมวัตถุประสงคของการวิจัยประกอบดวย 3 สวน คือ

50

สวนท่ี 1 แบบสัมภาษณขอมูลเกี่ยวกับพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี ลักษณะแบบสัมภาษณเปนแบบเลือกตอบ (Check List) และปลายเปดแบบเติมคําในชองวาง จํานวน 5 ขอ สวนท่ี 2 แบบสัมภาษณเกี่ยวกับขอมูลเกี่ยวกับปจจัยชีวสังคมของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไดแก เพศ อายุ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา ตําแหนงหนาที่การงาน รายได และที่พักอาศัย ลักษณะแบบเลือกตอบ (Check List) และปลายเปดแบบเติมคําในชองวาง จํานวน 7 ขอ สวนท่ี 3 แบบสัมภาษณขอมูลปจจัยดานความพรอมของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี แบงเปน 4 ดานคือ 1.ความพรอมดานความรูเกีย่วกับประโยชนและคณุคาของการออกกําลังกาย ลักษณะแบบสัมภาษณเปนขอคําถามแบบเลือกตอบ (Check List) จํานวน 21 ขอ ลักษณะคําถามเปนแบบจัดลําดับสําคัญ 10 ระดับ จากระดับความเหน็นอยที่สุด (1) ความเหน็มากที่สุด (10) 2.ความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย ลักษณะแบบสัมภาษณเปนขอคําถามแบบเลือกตอบ (Check List) จํานวน 10 ขอ ลักษณะคําถามเปนแบบจัดลําดับสําคัญ 10 ระดับ จากระดับการปฏิบัตินอยที่สุด (1 ) การปฏิบัติมากที่สุด (10) 3.ความพรอมดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย ลักษณะแบบสัมภาษณเปนขอคําถามแบบเลือกตอบ (Check List) จํานวน 20 ขอ ลักษณะคําถามเปนแบบจัดลําดับสําคัญ 10 ระดับ จากระดับความคิดเห็นนอยที่สุด (1 ) ความคิดเห็นมากที่สุด (10 ) 4. ความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง ลักษณะแบบสัมภาษณเปนขอคําถามแบบเลือกตอบ (Check List) จํานวน 10 ขอ ลักษณะคําถามเปนแบบจัดลําดับความสําคัญ 10 ระดับ จากระดับความพรอมนอยที่สุด (1) ความพรอมมากที่สุด (10)

51

3.3.2 วิธีการพัฒนาเครื่องมือ

ในการวิจัยคร้ังนี้ ผูวิจัยไดสรางและพัฒนาเครื่องมือโดยดําเนินการตามขั้นตอน ดังนี้ 1. ศึกษาคนควาเอกสาร งานวิจัยและวรรณกรรมที่เกี่ยวของ กับแนวคิดรวบยอดเกี่ยวกับการออกกําลังกาย การสงเสริมพฤติกรรมสุขภาพของประเทศไทยและการสงเสริมพฤติกรรมการออกกําลังกายของโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี แนวคิดเกี่ยวกับพฤติกรรมการออกกําลังกาย แนวทางการศึกษาเกี่ยวกับพฤติกรรมการออกกําลังกายและ แนวคิดของกรีนและคณะภายใตกรอบ PRECEDE PROCESS FRAMEWORK เปนแนวทางในการสรางแบบสัมภาษณ 2. นําขอมูลที่ไดจากการศึกษามากําหนดเปนกรอบโครงสรางของเครื่องมือ และขอบเขตของเนื้อหาเพื่อสรางแบบสัมภาษณที่ใชในการวิจัย 3. สรางแบบสัมภาษณที่มีเนื้อหาครอบคลุมตามวัตถุประสงคของการวิจัย และตรวจสอบความตรงตามเนื้อหา (Content Validity) ของเครื่องมือโดยนําแบบสัมภาษณไปใหอาจารยผูควบคุมสารนิพนธ ตรวจสอบความสมบูรณของเนื้อหาสาระ 4. นําแบบสัมภาษณที่ปรับปรุงแกไขตามขอเสนอแนะของผูทรงคุณวุฒิ มาทดลองใชกับบุคลากรในโรงพยาบาล ชุมชน จังหวัดราชบุรี เพื่อตรวจสอบความตอเนื่องของขั้นตอนและความเขาใจเกี่ยวกับเนื้อหา สาระ ของแบบสัมภาษณ ตลอดจนระยะเวลาที่เหมาะสม 5. ปรับปรุงแบบสัมภาษณและนําเสนออาจารยที่ปรึกษาสารนิพนธเพื่อพิจารณาปรับปรุงแกไขกอนนําไปใช

3.4 การเก็บรวบรวมขอมูล

การศึกษาวิจัยคร้ังนี้ ผูวิจัยเปนผูดําเนินการเก็บรวบรวมขอมูลดวยตนเองโดยมีขั้นตอนการเก็บขอมูลดังนี้

1. นําหนังสือแนะนําตัวจากคณบดีบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร สงถึงผูอํานวยการโรงพยาบาลชุมชนทุกแหง ในจังหวัดราชบุรี เพื่อขอความรวมมือในการเก็บรวบรวมขอมูล เรื่องการศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี

52

2. ผูวิจัยนําแบบสัมภาษณไปเก็บขอมูลจากกลุมตัวอยาง จําแนกตามกลุมตัวอยางของแตละโรงพยาบาล รวมทั้งสิ้นจํานวน 204 คน ตามวัน เวลา ที่นัดหมายในชวงวันที่ 1 กุมภาพันธ 2549 ถึง 28 กุมภาพันธ 2549

3. ผูวิจัยตรวจสอบความสมบูรณของขอมูลในแบบสัมภาษณ พรอมทั้งลงรหัสในแบบสัมภาษณ และทําการวิเคราะหตามวิธีทางสถิติ

3.5 การวิเคราะหขอมูล

การวิจัยคร้ังนี้ ผูวิจัยทําการประมวลผลและวิเคราะหขอมูลโดยใชโปรแกรมสําเร็จรูป SPSS for Window Version 11 ดังนี้

3.5.1 การวิเคราะหขอมูลเพื่อตอบวัตถุประสงคการวิจัยขอท่ี 1 “ เพื่อศึกษาพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี บนพื้นฐานของปจจัยท่ีเก่ียวของ ” นั้นผูวิจัยทําการวิเคราะหขอมูลดวยสถิติพื้นฐานดังตอไปนี้ 3.5.1.1 การวิเคราะหพฤติกรรมการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี : ผูวิจัยทําการวิเคราะหขอมูลดวยคาสถิติพื้นฐาน ซ่ึงประกอบดวย คาเฉลี่ย ( Mean ) สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation ) สัมประสิทธิ์การกระจาย ( C.V. ) และ คาความคลาดเคลื่อนมาตรฐาน ( s.e ) 3.5.1.2 การวิเคราะหขอมูลทางชีวสังคม อันประกอบดวย เพศ อายุ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา ตําแหนงหนาที่การงาน รายได และที่พักอาศัย : ผูวิจัยทําการวิเคราะหขอมูลดวยคาสถิติพื้นฐานซึ่งประกอบดวยสถิติพรรณา (Descriptive Statistic) ไดแก ความถี่ รอยละ (Percentage) คาต่ําสุด (Minimum) คาสูงสุด (Maximum) คาเฉลี่ย (Mean) สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) สัมประสิทธิ์ความผันแปร ( C.V. ) คาความคลาดเคล่ือนมาตรฐาน (s.e) และ ชวงความเชื่อมั่น (95% C.I.for µ) 3.5.1.3 การวิเคราะหโครงสรางและความสัมพันธของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลังกายและดานความหนักในการออกกําลังกายของบุคลากรใน โรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี จําแนกตามปจจัยทีเ่กีย่วของ : ผูวิจัยทําการวิเคราะหขอมูลดวยคาสถิติพื้นฐานและคาสถิติวิเคราะหเบื้องตน ซ่ึงประกอบดวยโดยการแสดงคาเฉลี่ย (Mean) สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) คา Contingency Coefficient ( C ) และคาสถิติไคสแควร (Chi – Square)

53

3.5.1.4 การวิเคราะหการเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความ

สม่ําเสมอในการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกายและดานความถี่ในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี จําแนกตามปจจัยที่เกี่ยวของ : ผูวิจัยทําการวิเคราะหขอมูลดวยคาสถิติพื้นฐานและคาสถิติวิเคราะหเบื้องตน ซ่ึงประกอบดวย คาเฉลี่ย (Mean) สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) สัมประสิทธิ์ความฝนแปร ( C.V. ) คาความคลาดเคลื่อนมาตรฐาน (s.e) และคาสถิติทดสอบความแปรปรวนทางเดียว (One – Way

ANOVA )

3.5.2 การวิเคราะหปจจัยท่ีสงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย โดยหาความสัมพันธเชิงเหตุผลระหวางตนแปรตน ไดแก ปจจัยทางชีวสังคม และ ปจจัยดานความพรอมของบุคลากร เพื่อตอบวัตถุประสงคเฉพาะของการวิจัยขอท่ี 2 “ เพื่อศึกษาปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ” นั้น ผูวิจัยทําการวิเคราะหขอมูลดวยเทคนิคการวิเคราะหถดถอยพหุคูณ (Multiple Regression Analysis)

54

บทท่ี 4

ผลการวิเคราะหขอมูล

การนําเสนอผลการวิเคราะหขอมูลสําหรับการวิจยัคร้ังนี ้ ผูวิจัยจําแนกรายละเอียดของการนําเสนอผลการวิเคราะหขอมูลออกเปน 3 ตอน คือ

ตอนที่ 1 : โครงสรางปจจัยดานชีวสังคม ความพรอมในการออกกําลังกาย และ พฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัด ราชบุรี

ตอนที่ 2 : การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาล

ชุมชน จงัหวัดราชบุรี กับปจจยัที่เกีย่วของ

ตอนที่ 3 : ปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาล ชุมชนจังหวัดราชบรีุ

ตอนที่ 1

โครงสรางปจจัยดานชีวสังคม ความพรอมในการออกกําลังกาย และพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี

1.1 โครงสรางปจจัยดานชีวสังคมของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี :

ผลการวิเคราะหขอมูลดังรายละเอียดที่ปรากฏในตาราง 2 หนา 55-56 พบวาโครงสรางบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรีที่ใชในการศึกษามีในสัดสวนผูหญิงมากกวาผูชายโดยมีสัดสวนประมาณ 8 ใน 10 สวน หรืออีกนัยหนึ่งก็คือทุก ๆ 10 คน จะเปนเพศหญิงถึง 8 คน โดยมีอายุเฉลี่ย 36 ป และมีการกระจายของอายุหลากหลาย ( C.V . = 0.21) แตเมื่อพิจารณาในแงของโครงสรางอายุแลวพบวาบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี สวนใหญ มีอายุอยูในชวง 30 – 49 ป โดยมีสัดสวนรวมกันประมาณรอยละ 80 มีสถานภาพสมรสเปนโสดและสมรสในสัดสวนที่ใกลเคียงกันและรวมกันประมาณรอยละ 95 และสวนใหญมีระดับการศึกษาอยูที่ระดับ

55

ปริญญาตรี รอยละ 66 สวนใหญตําแหนงหนาที่การงานของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ที่ใชในการศึกษาจําแนกได 3 ลักษณะคือ กลุมพยาบาลมีสัดสวนประมาณ 4 ใน 10 สวน เปนกลุมแพทยและกลุมเจาหนาที่ทั่วไป กลุมละประมาณ 2 ใน 10 สวน สวนที่เปนกลุมเจาหนาที่เทคนิคและลูกจางหรือคนงาน มีกลุมละประมาณ 1 ใน 10 สวน โดยมีรายไดเฉลี่ยอยูที่ 17,640.90 บาทตอเดือน และมีการกระจายของรายไดหลากหลาย ( C.V . = 0.55) และประมาณ 3 ใน 4 สวน มีรายไดสวนใหญเพียงพอเหลือเก็บบางสวน ในสวนที่พักอาศัย สามารถจําแนกได 3 ลักษณะ คือ คร่ึงหนึ่งมีที่พักอาศัยเปนบานตนเอง 3 ใน 10 สวน พักอาศัยกับบิดามารดาและประมาณ 2 ใน 10 สวนพักอาศัยอยูบานพักราชการ ตารางที่ 2 โครงสรางปจจัยดานชีวสังคมของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี

ตัวแปร n % mean s.d C.V. s.e. 95% C.I.for µ

ปจจัยชีวสังคม บุคลากร เพศ ชาย หญิง อายุ ( ป ) ต่ํากวา 20 ป 20 – 29 ป 30 – 39 ป 40 – 49 ป 50 – 59 ป สถานภาพสมรส โสด สมรส หยา / ราง หมาย

204

- 45

159 - 1 47 69 81 6

90 108

4 2

100.00

- 22.10 77.90

- - - - - -

44.1052.902.00 1.00

- - - -

36.49 19.00 25.91 34.23 43.58 52.50

- - - -

- - - -

7.91 -

2.15 2.56 2.49 2.26

- - - -

- - - -

0.21 -

0.08 0.07 0.06 0.04

- - - -

- - - -

0.55 -

0.31 0.31 0.28 0.92

- - - -

- - - - - -

(25.28,26.54) (33.61,34.84) (43.02,44.13) (50.13,54.86)

- - - -

56

ตารางที่ 2 ( ตอ ) ตัวแปร n % mean s.d C.V. s.e. 95% C.I.for µ

ปจจัยชีวสังคม ( ตอ ) ระดับการศึกษา มัธยมศึกษาตอนปลาย /ปวช อนุปริญญา / ปวส. ปริญญาตรี สูงกวาปริญญาตรี อ่ืน ๆ ตําแหนงหนาที่การงาน แพทย / เภสัช / ทันตแพทย พยาบาล เจาหนาทีเ่ทคนิค เจาหนาทีท่ั่วไป ลูกจาง / คนงาน รายได ( บาท ) เพียงพอไมเหลือเก็บ เพียงพอเหลือเก็บบางสวน เพียงพอเหลือเก็บ ที่พักอาศัย บานตนเอง บานเชา พักอาศัยบิดามารดา พักกับบุคคลอื่น บานพักราชการ

18 26

135 21 4 40 76 25 36 27 - 49 78 77

102 2 61 5 34

8.80 12.70 62.20 10.30 2.00

19.60 37.30 12.30 17.60 13.20

-

24.00 38.20 37.70

50.00 1.00 29.90 2.50 16.50

- - - - - - - - - -

17,640.90 11,495.90 16,232.56 22,977.92

- - - - -

- - - - - - - - - -

976.71 5,883.57 7,792.37

10,763.61 - - - - -

- - - - - - - - - -

0.550.510.480.46

- - - - -

- - - - - - - - - -

683.30 840.51 882.31

1,226.61

- - - - -

- - - - - - - - - -

(16,301.64,18,980.16) (9,805.96, 13,185.88) (14,475.65,17,989.47) (20,534.92,25,420.93)

- - - - -

57

1.2 โครงสรางปจจัยดาน ความพรอมในการออกกําลังของบคุลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี :

ผลการวิเคราะหขอมูลดังรายละเอียดที่ปรากฏในตาราง 3 หนา 58-59 พบวาปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี แบงออกเปน 4 ดาน ดังนี ้

1.2.1 ความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกาย : บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรีมีความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายอยูในระดับปานกลาง (คาเฉลี่ย 177.65 คะแนนจากคะแนนเต็ม 210 คะแนน) มีการเกาะกลุมของความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกาย ( C.V . = 0.13) ในโครงสรางความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายมี 2 ลักษณะคือระดับสูงและระดับปานกลางมีสัดสวนที่ใกลเคียงกันคือ 3 ใน 10 สวน และระดับต่ําคือ 2 ใน 10 สวน

1.2.2 ความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย : บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวดัราชบุรีมีความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายอยูในระดับปานกลาง (คาเฉลี่ย 74.68 คะแนนจากคะแนนเต็ม 100 คะแนน) มีความหลากหลายของความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย ( C.V. = 0.24) ในโครงสรางความพรอมเกีย่วกับหลักและวิธีการออกกําลังกายมี 2 ลักษณะคือระดับสูงและระดับปานกลางมีสัดสวนที่ใกลเคยีงกันคือ 3 ใน 10 สวน และระดับต่ําคือ 2 ใน 10 สวน

1.2.3 ความพรอมดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย : บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวดัราชบุรีมีความพรอมดานทัศนคติเกีย่วกับการออกกําลังกายอยูในระดับปานกลาง (มีคาเฉลี่ย 149.17 คะแนนจากคะแนนเต็ม 200 คะแนน) มีการเกาะกลุมของทัศนคติเกี่ยวกบัการออกกําลังกาย ( C.V. = 0.15) ในโครงสรางความพรอมดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกายมี 3 ลักษณะคอืระดับปานกลางมีสัดสวน 4 ใน 10 สวน ระดับสูงมีสัดสวน 3 ใน 10 สวน และระดับต่ํามีสัดสวน 3 ใน 10 สวน

1.2.4 ความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง :บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรีมีความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเองอยูในระดับปานกลาง (มีคาเฉลี่ย 75.46 คะแนนจากคะแนนเต็ม 100 คะแนน) มีความหลากหลายของการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง ( C.V. = 0.20) ในโครงสรางความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายมี

58

3 ลักษณะคือ ระดับปานกลางมีสัดสวน 4 ใน 10 สวน ระดับสูงมีสัดสวน 3 ใน 10 สวน และระดับต่ํามีสัดสวน 3ใน 10 สวน

ตารางที่ 3 โครงสรางปจจัยดาน ความพรอมในการออกกําลังของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี

ตัวแปร n % mean s.d C.V . s.e. 95% C.I.for µ

ปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย ความรูเกี่ยวกบัประโยชนและ คุณคาในการออกกําลังกาย ( คะแนนเตม็ 210 คะแนน) ระดับสูง ระดับปานกลาง ระดับต่ํา ความรูเกี่ยวกบัหลักและวิธีการ ออกกําลังกาย ( คะแนนเต็ม 100 คะแนน) ระดับสูง ระดับปานกลาง ระดับต่ํา ทัศนคติเกีย่วกบัการออกกําลังกาย ( คะแนนเต็ม 200 คะแนน) ระดับสูง ระดับปานกลาง ระดับต่ํา

- 71 75 58 -

73 75 56 -

65 84 55

-

35.80 36.76 28.43

-

35.78 36.76 27.45

-

31.86 41.18 26.96

177.65 201.27 178.88 147.16

74.68 92.42 75.08 51.02

149.17 172.98 150.77 118.56

23.34 6.49

6.20 14.02

18.44 5.10 5.09 14.10

23.77 8.10 7.07 18.13

0.13 0.03 0.03 0.09

0.24 0.05 0.06 0.27

0.15 0.04 0.04 0.15

1.63 0.77 0.71 1.84

1.29 0.59 0.58 1.88

1.66 1.00 0.77

2.44

(174.45,180.84) (199.73,202.81) (177.45,180.31) (143.47,150.84)

(72.15,77.20) (91.23,93.62) (73.91,76.25)

(47.24,54.80)

(145.91,152.42) (170.98,174.99) (149.24,152.31) (113.66,123.47)

59

ตารางที่ 3 ( ตอ ) ตัวแปร n % mean s.d C.V. s.e. 95% C.I.for µ

ปจจัยดานความพรอมในการ ออกกําลังกาย (ตอ ) การรับรูความพรอมในการออก กําลังกายของตนเอง ( คะแนนเต็ม 100 คะแนน) ระดับสูง ระดับปานกลาง ระดับต่ํา

-

66 85 53

-

32.35 41.67 25.98

75.46 92.21 75.55 54.43

15.82 5.38 4.49

10.09

0.20 0.05 0.05 0.18

1.10 0.66 0.48 1.38

(73.30,77.61) (90.89,93.54) (74.58,76.52) (51.65,57.22)

1.3 โครงสรางพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี :

ผลการวิเคราะหขอมูลดังรายละเอียดปรากฏในตาราง 4 หนา 60 พบวาพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี จําแนกออกเปน 5 ดานดังนี้

1.3.1 ดานประเภทของการออกกําลังกาย : บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรีสวนใหญออกกําลังกายประเภท Anaerobic Exercise รอยละ 90 และออกกําลังกายประเภท Aerobic Exercise รอยละ 10

1.3.2 ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย : บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี ออกกาํลังกายอยางสม่ําเสมอมานาน 3 ป และมคีวามหลากหลายของระยะเวลาที่ออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอ ( C.V. = 1.19)

1.3.3 ดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย : บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี ใชเวลาออกกําลังกายในแตละครั้ง คือ 32.77 นาทีวนัและมีความหลากหลายของระยะเวลาทีใ่ชเวลาออกกําลังกายในแตละครั้ง( C.V.= 0.37)

1.3.4 ดานความถี่ในการออกกําลังกาย : บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจงัหวัดราชบุรี ใชเวลาออกกําลังกายในแตละสัปดาห คือ 3 วันตอสัปดาห และมีความหลากหลายของระยะเวลาที่ใชออกกําลังกายในแตละสัปดาห ( C.V. = 0.39)

60

1.3.5 ดานความหนักของการออกกําลังกาย : บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี มีโครงสรางในสัดสวนความหนักระดับปานกลางมากกวาระดับเบาและระดับหนักโดยมีสัดสวนโดยประมาณคือ 7 ใน 10 สวน , 2 ใน 10 สวนและ 1ใน 10 สวน ตามลําดับ ตารางที่ 4 โครงสรางพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัด ราชบุรี

ตัวแปร n % mean s.d C.V. s.e. 95%C.I.forµ

พฤติกรรมการออกกําลังกาย ประเภทของการออกกําลังกาย Aerobic Exercise Anaerobic Exercise ความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย ( เดือน ) ระยะเวลาในการออกกําลังกาย (นาที ) ความถี่ในการออกกําลังกาย ( วัน / สัปดาห) ความหนกัในการออกกําลังกาย เบา ปานกลาง หนัก

191 13 - - -

44 154 6

93.60 6.40

- - -

21.60 75.50 2.90

- -

33.46

32.77

3.44 - - -

- -

40.04

12.24

1.37 - - -

- -

1.19

0.37

0.39 - - -

- -

2.80

0.85

0.09 - - -

- - - - - - - -

61

ตอนที่ 2 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกายของบคุลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี

กับตามปจจัยท่ีเก่ียวของ

ผูวิจัยจําแนกผลการวิเคราะหออกเปน 5 สวนยอยคือ 2.1 การเปรียบเทียบระหวางพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลัง

กายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีกับปจจัยที่เกี่ยวของ 2.2 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลัง

กายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีกับปจจัยที่เกี่ยวของ 2.3 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย

ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีกับปจจัยที่เกี่ยวของ 2.4 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความถี่ในการออกกําลังกายของ

บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีกับปจจัยที่เกี่ยวของ 2.5 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออกกําลังกาย

ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีกับปจจัยที่เกี่ยวของ โดยมีรายละเอียดของการวิเคราะหดังตอไปนี้

2.1 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชมุชน จังหวัดราชบุรีกับปจจยัท่ีเก่ียวของ :

ผลการวิเคราะหขอมูลดังรายละเอียดที่ปรากฏในตาราง 5 หนา 63 - 67 พบวา ความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรีขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยชีวสังคม 2 ปจจัย คือ

- โรงพยาบาล ( χ 2= 23.08 , p-value = 0.00 , C = 0.31 ) - ระดับการศึกษา ( χ 2= 14.65 , p-value = 0.00 , C = 0.25 )

สวนปจจยัชีวสังคมอื่นที่เกี่ยวของ 7 ปจจยั ประกอบดวย - ประเภทของบุคลากร ( χ 2= 9.62 , p-value = 0.21 , C = 0.21 ) - เพศ ( χ 2 = 0.36 , p-value = 0.54 , C = 0.04 ) - อาย ุ( χ 2= 4.69 , p-value = 0.32 , C = 0.15 )

62

- สถานภาพสมรส ( χ 2 = 1.66 , p-value = 0.64 , C = 0.09 ) - ตําแหนงหนาที่ ( χ 2= 4.85 , p-value = 0.30 , C = 0.15 ) - รายได ( χ 2= 2.02 , p-value = 0.36 , C = 0.10 ) - ที่พักอาศยั ( χ 2= 4.79 , p-value = 0.30 , C = 0.15 )

นั้นพบวาความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี ไมขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดังกลาวขางตนในเชิงสถิติ

ความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลังกายของ

บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย คือ

- ปจจยัความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลัง กายของตนเอง ( χ 2 = 6.79 , p-value = 0.03 , C = 0.18 )

สวนปจจยัดานความพรอมในการออกกําลังกายอื่นที่เกีย่วของ 2 ปจจยั ประกอบดวย - ปจจยัความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคณุคาของการออก -

กําลังกาย ( χ 2= 1.79 , p-value = 0.40 , C = 0.09 ) - ปจจยัความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย ( χ 2 = 4.85 , p-value = 0.08 , C = 0.15 ) - ปจจยัความพรอมดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย

( χ 2= 0.29 , p-value = 0.86 , C = 0.03 ) นั้นพบวาความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลัง

กายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไมขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดังกลาวขางตนในเชิงสถิติ

63

ตารางที่ 5 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลังกายใน บุคลากรโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี กับปจจยัที่เกีย่วของ

พฤติกรรมการออกกําลังกายดานประเภทของการออกกําลังกาย ปจจัยที่เกี่ยวของ Aerobic Exercise Anaerobic Exercise χ 2 p-value C

โรงพยาบาล 23.08 * 0.00 0.31 ปากทอ 29 5 (14.21) ( 2.45 ) จอมบึง 33 1 (16.17) ( 0.45) วัดเพลง 34 - (16.66) ( - ) บางแพ 34 - (16.66) (-) เจ็ดเสมียน 27 7 (13.23) (3.43) สวนผึ้ง 34 - (16.66) (-) ประเภทของ 9.62 0.21 0.21 ผูบริหาร 10 2 (4.90) (0.98) หัวหนางาน 29 1 (14.21) (0.49) กรรมการ 28 2 (13.72) (0.98)

แพทย/เภสัช/ทันต 24 - (11.76) (-) พยาบาล 35 1 (17.15) (0.49)

64

ตารางที่ 5 ( ตอ ) ปจจัยที่เกี่ยวของ Aerobic Exercise Anaerobic Exercise χ 2 p-value C

ประเภทของ ( ตอ ) เจาหนาทีเ่ทคนิค 23 1 (11.27) (0.49)

เจาหนาที่ทั่วไป 22 2 (10.78) (0.98)

ลูกจาง/ คนงาน 20 4 (9.80) (1.96)

เพศ 0.36 0.54 0.04 ชาย 43 2 (21.07) (0.98) หญิง 148 11 (75.54) (5.39)

อายุ 4.69 0.32 0.15 20 - 29 ป 46 1 (22.54) (0.49) 30 - 39 ป 66 3 (32.35) (1.47) 40 - 49 ป 73 8 (35.78) (3.92) 50 - 59 ป 5 1 (3.45) (0.49) สถานภาพสมรส 1.66 0.64 0.09 โสด 86 4 (42.15) (1.96) สมรส 99 9 (48.52) (4.41) หยา / ราง 4 - (1.96) (-)

65

ตารางที่ 5 ( ตอ ) ปจจัยที่เกี่ยวของ Aerobic Exercise Anaerobic Exercise χ 2 p-value C

ระดับการศึกษา 14.65 * 0.00 0.25 ม.ปลาย/ปวช 18 - (8.82) (-)

อนุปริญญา/ปวส 25 1 (12.25) (0.49) ปริญญาตรี 127 8 (62.25) (3.92) สูงกวาป.ตรี 19 2 (9.31) (0.98) ตําแหนงหนาที่ 4.85 0.30 0.15 แพทย/เภสัช/ทันต 39 1 (19.11) (0.49) พยาบาล 72 4 (35.29) (1.96) เจาหนาทีเ่ทคนิค 24 1 (11.76) (0.49)

เจาหนาที่ทัว่ไป 33 3 (16.17) (1.47) ลูกจาง/คนงาน 23 4 (11.27) (1.96) รายได 2.02 0.36 0.10 ไมเหลือเก็บ 44 5 (21.56) (2.45) เหลือเก็บบาง 75 3 (36.76) (1.67) เหลือเก็บ 72 5 (35.29) (2.45)

66

ตารางที่ 5 ( ตอ ) ปจจัยที่เกี่ยวของ Aerobic Exercise Anaerobic Exercise χ 2 p-value C

ที่พักอาศัย 4.79 0.30 0.15 บานตนเอง 94 8 (46.07) (3.92) บานเชา 2 - (0.98) (-)

พักกับบิดามารดา 60 1 (29.41) (0.49)

พักกับบุคคลอื่น 5 - (2.45) (-)

บานพักราชการ 30 4 (14.70) (1.96) ปจจัยดานความพรอม ประโยชน/คุณคา 1.79 0.40 0.09 ระดับสูง 68 3

(33.33) (1.47) ระดับปานกลาง 68 7

(33.33) (3.43) ระดับต่ํา 55 3

(26.96) (1.47) หลัก/วิธีการ 4.85 0.08 0.15 ระดับสูง 70 3 (34.31) (1.47) ระดับปานกลาง 72 3 (35.29) (1.47) ระดับต่ํา 49 7 (24.01) (3.43)

67

ตารางที่ 5 ( ตอ ) ปจจัยที่เกี่ยวของ Aerobic Exercise Anaerobic Exercise χ 2 p-value C ปจจัยดานความพรอม (ตอ ) ทัศนคติ 0.29 0.86 0.03 ระดับสูง 60 5 (29.41) (2.45) ระดับปานกลาง 79 5 (38.72) (2.45) ระดับต่ํา 52 3 (25.49) (1.47) การรับรูความพรอม ตนเอง 6.79* 0.03 0.18 ระดับสูง 65 1 (31.86) (0.49) ระดับปานกลาง 80 5 (39.21) (2.45) ระดับต่ํา 46 7 (22.54) (3.43)

68

2.2 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีกับปจจัยท่ีเก่ียวของ :

ผลการวิเคราะหขอมูลดังรายละเอียดปรากฏในตาราง 6 หนา 69 - 72 พบวา ความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยชีวสังคม 2 ปจจัย คือ

- โรงพยาบาล ( F = 2.744 Sig F = 0.020 ) - เพศ ( F = 15.071 Sig F = 0.000 )

สวนปจจยัชีวสังคมอื่นที่เกี่ยวของ 7 ปจจยั ประกอบดวย - ประเภทของบุคลากร ( F = 1.853 Sig F = 0.079 ) - อายุ ( F = 1.502 Sig F = 0.203 ) - สถานภาพสมรส ( F = 0.715 Sig F = 0.554 ) - ระดับการศึกษา ( F = 0.691 Sig F = 0.599 ) - ตําแหนงหนาที่ ( F = 0.771 Sig F = 0.545 ) - รายได ( F = 1.414 Sig F = 0.246 ) - ที่พักอาศยั ( F = 1.967 Sig F = 0.101 )

นั้นพบวาความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีไมขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดังกลาวขางตนในเชิงสถิติ

ความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย

ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย 2 ปจจัย คือ

- ปจจยัความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย ( F = 6.526 Sig F = 0.002 ) - ปจจยัความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลัง กายของตนเอง ( F = 5.345 Sig F = 0.005 )

69

สวนปจจยัที่เกี่ยวของอื่น 2 ปจจัย ประกอบดวย - ปจจยัความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคณุคาของ การออกกําลังกาย ( F = 1.438 Sig F = 0.240 ) - ปจจยัความพรอมดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย

( F = 2.197 Sig F = 0.114 ) นั้นพบวาความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออก

กําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไมขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดังกลาวขางตนในเชิงสถิติ

ตารางที่ 6 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีกับปจจัยที่เกี่ยวของ

พฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย ปจจัยที่เกี่ยวของ mean s.d. C.V. s.e.

รวม 33.46 40.04 1.20 2.80 โรงพยาบาล ปากทอ 23.09 25.15 1.09 4.31 จอมบึง 51.85 50.02 0.96 8.58 วัดเพลง 35.85 40.25 1.12 6.90 บางแพ 37.06 49.48 1.34 8.49 เจ็ดเสมียน 21.09 26.63 1.26 4.57 สวนผึ้ง 31.82 36.22 1.14 6.21

คาสถิติทดสอบ F = 2.744 Sig F = 0.020 ประเภทบุคลากร บริหาร 60 76.88 1.28 22.19 หัวหนางาน 34.90 49.90 1.43 9.11 กรรมการ 47.47 44.62 0.94 8.15

70

ตารางที่ 6 ( ตอ ) พฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย

ตัวแปรที่เกี่ยวของ mean s.d. C.V. s.e. ประเภทบุคลากร (ตอ) แพทย/เภสชั/ทันต 26.29 22.07 0.84 4.50 พยาบาล 27.03 32.24 1.19 5.37 เจาหนาทีเ่ทคนิค 28.92 37.30 1.29 7.61 เจาหนาที่ทัว่ไป 32.58 31.58 0.97 6.45 ลูกจาง/คนงาน 23.13 18.41 0.80 3.76

คาสถิติทดสอบ F = 1.853 Sig F = 0.079 ปจจัยชีวสังคม เพศ ชาย 53.24 58.42 1.10 8.71 หญิง 27.86 31.09 1.12 2.47

คาสถิติทดสอบ F = 15.071 Sig F = 0.000 อายุ ต่ํากวา 20 ป 24 - - - 20-29 ป 22.21 23.87 1.07 3.48 30-39 ป 36.81 44.94 1.22 5.41 40-49 ป 38.17 43.33 1.14 4.81 50-59 ป 21.00 21.04 1.00 8.59

คาสถิติทดสอบ F = 1.502 Sig F = 0.203 สถานภาพสมรส โสด 29.26 31.14 1.06 3.28 สมรส 36.88 46.06 1.25 4.43 หยา/ราง 42 52.31 1.25 26.15 หมาย 21 21.21 1.01 15.00

คาสถิติทดสอบ F = 0.715 Sig F = 0.544

71

ตารางที่ 6 ( ตอ ) พฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย

ตัวแปรที่เกี่ยวของ mean s.d. C.V. s.e. ปจจัยชีวสังคม (ตอ) ระดับการศึกษา ม.ปลาย/ปวช 24.61 18.59 0.76 4.38 อนุปริญญา/ปวส 34.35 39.54 1.15 7.75 ปริญญาตรี 35.40 41.12 1.16 3.54 สูงกวาป.ตรี 32.24 49.67 1.54 10.84 อ่ืน ๆ 8.50 6.24 0.73 3.12

คาสถิติทดสอบ F = 0.691 Sig F = 0.599 ตําแหนงหนาที่ แพทย/เภสัช/ทันต 36.25 47.15 1.30 7.46 พยาบาล 30.47 33.17 1.09 3.81 เจาหนาทีเ่ทคนิค 28.24 36.68 1.30 7.34 เจาหนาที่ทัว่ไป 42.64 51.77 1.21 8.63 ลูกจาง/คนงาน 30.33 31.11 1.03 5.99

คาสถิติทดสอบ F = 0.771 Sig F = 0.545 กลุมรายได ไมเหลือเก็บ 26.18 33.45 1.28 4.78 เหลือเก็บบาง 33.12 35.02 1.06 3.97 เหลือเก็บ 38.44 47.69 1.24 5.43

คาสถิติทดสอบ F = 1.414 Sig F = 0.246 ที่พักอาศัย บานตนเอง 34.99 37.82 1.08 3.74 บานเชา 25.00 18.38 0.74 13.00 พักกับบิดามารดา 24.74 27.22 1.10 3.49 พักกับบุคคลอื่น 19.20 17.82 0.93 7.97 อ่ืนๆ 47.12 60.95 1.29 10.45

คาสถิติทดสอบ F = 1.967 Sig F = 0.101

72

ตารางที่ 6 ( ตอ ) พฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย

ตัวแปรที่เกี่ยวของ mean s.d. C.V. s.e. ปจจัยดานความพรอม

ประโยชน/คณุคา ระดับสูง 39.90 46.64 1.17 5.53 ระดับปานกลาง 30.68 38.48 1.25 4.44 ระดับต่ํา 29.17 32.20 1.10 4.23

คาสถิติทดสอบ F = 1.438 Sig F = 0.240 หลัก/วิธีการ ระดับสูง 42.73 48.25 1.13 5.65 ระดับปานกลาง 35.88 38.02 1.06 4.39 ระดับต่ํา 18.14 23.74 1.31 3.17

คาสถิติทดสอบ F = 6 .526 Sig F = 0.002 ทัศนคติ ระดับสูง 42.00 48.00 1.14 5.95 ระดับปานกลาง 29.63 37.57 1.27 4.10 ระดับต่ํา 29.22 31.61 1.08 4.26

คาสถิติทดสอบ F = 2.197 Sig F = 0.114 ความพรอมตนเอง ระดับสูง 45.97 49.62 1.08 6.11 ระดับปานกลาง 29.78 35.98 1.21 3.90 ระดับต่ํา 23.79 27.84 1.17 3.82

คาสถิติทดสอบ F = 5.345 Sig F = 0.005

73

2.3 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกายของบคุลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีกับปจจัยท่ีเก่ียวของ :

ผลการวิเคราะหขอมูลดังรายละเอียดปรากฏในตาราง 7 หนา 74 - 77 พบวา ความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยชีวสังคม คือ

- เพศ ( F = 10.083 Sig F = 0.002 ) สวนปจจยัที่เกีย่วของอื่น 8 ปจจัย ประกอบดวย

- โรงพยาบาล ( F = 1.376 Sig F = 0.235 ) - ประเภทของบุคลากร ( F = 0.311 Sig F = 0.949 ) - อายุ ( F = 0.264 Sig F = 0.901 ) - สถานภาพสมรส ( F = 0.640 Sig F = 0.590 ) - ระดับการศึกษา ( F = 1.033 Sig F = 0.391 ) - ตําแหนงหนาที่ ( F = 0.150 Sig F = 0.963 ) - รายได ( F = 2.309 Sig F = 0.102 ) - ที่พักอาศยั ( F = 0.629 Sig F = 0.642 )

นั้นพบวาความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีไมขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดังกลาวขางตนในเชิงสถิติ

ความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย 2 ปจจัยคือ

- ปจจยัความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย ( F = 4.083 Sig F = 0.018 ) - ปจจยัความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลัง กายของตนเอง ( F = 8.175 Sig F = 0.000 ) สวนปจจยัที่เกีย่วของอื่น 2 ปจจัย ประกอบดวย

- ปจจยัความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคณุคาของ

74

การออกกําลังกาย ( F = 1.443 Sig F = 0.239 ) - ปจจยัความพรอมดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย

( F = 2.925 Sig F = 0.056 ) นั้นพบวาความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลัง

กายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรีไมขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดังกลาวขางตนในเชิงสถิติ

ตารางที่ 7 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกายใน โรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี จําแนกตามปจจัยที่เกี่ยวของ

พฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย ตัวแปรที่เกี่ยวของ mean s.d. C.V. s.e

รวม 32.77 12.25 0.37 0.86 โรงพยาบาล ปากทอ 28.38 8.94 0.31 1.53 จอมบึง 34.56 10.33 0.30 1.77 วัดเพลง 31.62 9.19 0.29 1.58 บางแพ 35 11.08 0.32 1.90 เจ็ดเสมียน 33.82 13.87 0.41 2.38 สวนผึ้ง 33.24 17.49 0.53 3.00

คาสถิติทดสอบ F = 1.376 Sig F = 0.235 ประเภทบุคลากร บริหาร 37.08 11.77 0.32 3.40 หัวหนางาน 31.83 10.04 0.32 1.83 กรรมการ 33.67 10.74 0.32 1.96 แพทย/เภสชั/ทันต 31.88 12.49 0.39 2.55 พยาบาล 32.50 11.12 0.34 1.85 เจาหนาทีเ่ทคนิค 32.50 19.89 0.61 4.06 เจาหนาที่ทัว่ไป 33.33 12.31 0.37 2.51 ลูกจาง/คนงาน 31.67 8.93 0.28 1.82

คาสถิติทดสอบ F = 0.311 Sig F = 0.949

75

ตารางที่ 7 ( ตอ ) พฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย

ตัวแปรที่เกี่ยวของ mean s.d. C.V. s.e ปจจัยชีวสังคม เพศ ชาย 37.78 17.21 0.46 2.57 หญิง 31.35 10.06 0.32 0.80 คาสถิติทดสอบ F = 10.083 Sig F = 0.002

อายุ ต่ํากวา 20 ป 30 - - - 20-29 ป 31.49 11.70 0.37 1.71 30-39 ป 32.54 9.26 0.28 1.11 40-49 ป 33.70 14.51 0.43 1.61 50-59 ป 33.33 16.33 0.49 6.67 คาสถิติทดสอบ F = 0.264 Sig F = 0.901

สถานภาพสมรส โสด 32.00 14.39 0.45 1.52 สมรส 33.66 10.45 0.31 1.01 หยา/ราง 30.00 0.00 0.00 0.00 หมาย 25.00 7.07 0.28 5.00 คาสถิติทดสอบ F = 0.640 Sig F = 0.590

ระดับการศึกษา ม.ปลาย/ปวช 36.11 22.33 0.62 5.26 อนุปริญญา/ปวส 29.81 9.74 0.33 1.91 ปริญญาตรี 32.56 10.70 0.33 0.92 สูงกวาป.ตรี 35.48 13.50 0.38 2.95 อ่ืน ๆ 30.00 0.00 0.00 0.00 คาสถิติทดสอบ F = 1.033 Sig F = 0.391

76

ตารางที่ 7 ( ตอ ) พฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย

ตัวแปรที่เกี่ยวของ mean s.d. C.V. s.e ปจจัยชีวสังคม (ตอ) ตําแหนงหนาที่ แพทย/เภสัช/ทันต 33.63 12.56 0.37 1.99 พยาบาล 33.09 10.39 0.31 1.19 เจาหนาทีเ่ทคนิค 32.40 19.48 0.60 3.90 เจาหนาที่ทัว่ไป 32.36 12.16 0.38 2.03 ลูกจาง/คนงาน 31.48 8.41 0.27 1.62

คาสถิติทดสอบ F = 0.150 Sig F = 0.963 กลุมรายได ไมเหลือเก็บ 29.90 8.75 0.29 1.25 เหลือเก็บบาง 32.69 13.21 0.40 1.50 เหลือเก็บ 34.68 12.91 0.37 1.47

คาสถิติทดสอบ F = 2.309 Sig F = 0.102 ที่พักอาศัย บานตนเอง 32.94 14.29 0.43 1.41 บานเชา 30.00 0.00 0.00 0.00 พักกับบิดามารดา 31.31 9.79 0.31 1.25 พักกับบุคคลอื่น 31.00 8.94 0.29 4.00 อ่ืนๆ 35.29 10.15 0.29 1.74

คาสถิติทดสอบ F = 0.629 Sig F = 0.642

77

ตารางที่ 7 ( ตอ ) พฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย

ตัวแปรที่เกี่ยวของ mean s.d. C.V. s.e ปจจัยดานความพรอม

ประโยชน/คณุคา ระดับสูง 31.83 10.46 0.33 1.24 ระดับปานกลาง 34.67 15.32 0.44 1.77 ระดับต่ํา 31.47 9.37 0.30 1.23

คาสถิติทดสอบ F = 1.443 Sig F = 0.239 หลัก/วิธีการ ระดับสูง 35.41 15.54 0.44 1.82 ระดับปานกลาง 32.80 10.18 0.31 1.17 ระดับต่ํา 29.29 8.76 0.30 1.17

คาสถิติทดสอบ F = 4.083 Sig F = 0.018 ทัศนคติ ระดับสูง 35.77 11.90 0.33 1.48 ระดับปานกลาง 31.49 13.62 0.43 1.49 ระดับต่ํา 31.18 9.76 0.31 1.32

คาสถิติทดสอบ F = 2.925 Sig F = 0.056 ความพรอมตนเอง ระดับสูง 37.58 15.25 0.41 1.88 ระดับปานกลาง 30.06 9.96 0.33 1.08 ระดับต่ํา 31.13 9.54 0.31 1.31

คาสถิติทดสอบ F = 8.175 Sig F = 0.000

78

2.4 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความถี่ในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชมุชน จังหวัดราชบุรีกับปจจยัท่ีเก่ียวของ :

ผลการวิเคราะหขอมูลดังรายละเอียดปรากฏในตาราง 8 หนา 79 - 82 พบวา ความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีขึ้นอยูกบัความแตกตางของปจจัยชีวสังคม 3 ปจจัยคือ

- โรงพยาบาล ( F = 2.890 Sig F = 0.015 ) - เพศ ( F = 7.670 Sig F = 0.006 ) - อายุ ( F = 2.996 Sig F = 0.020 )

สวนปจจยัที่เกีย่วของอื่น 6 ปจจัย ประกอบดวย - ประเภทของบุคลากร ( F = 1.412 Sig F = 0.202 ) - สถานภาพสมรส ( F = 2.375 Sig F = 0.071 ) - ระดับการศึกษา ( F = 0.563 Sig F = 0.690 ) - ตําแหนงหนาที่ ( F = 1.736 Sig F = 0.143 ) - รายได ( F = 1.535 Sig F = 0.218 ) - ที่พักอาศยั ( F = 0.447 Sig F = 0.775 )

นั้นพบวาความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความถี่ในการออกกาํลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีไมขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดังกลาวขางตนในเชิงสถิติ

ความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความถี่ในการออกกําลังกายของ

บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย 2 ปจจัย คือ

- ปจจยัความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย ( F = 14.986 Sig F = 0.000 ) - ปจจยัความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลัง กายของตนเอง ( F = 6.001 Sig F = 0.003 )

79

สวนปจจยัที่เกีย่วของอื่น 2 ปจจัย ประกอบดวย - ปจจยัความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคณุคาของ การออกกําลังกาย ( F = 2.847 Sig F = 0.060 ) - ปจจยัความพรอมดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย

( F = 0.637 Sig F = 0.530) นั้นพบวาความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความถี่ในการออกกําลังกาย

ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จงัหวัดราชบุรีไมขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดังกลาวขางตนในเชิงสถิติ ตารางที่ 8 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลังกายของ บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี จําแนกตามปจจัยที่เกี่ยวของ

พฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลังกาย ตัวแปรที่เกี่ยวของ mean s.d. C.V. s.e.

รวม 3.44 1.37 0.40 0.10 โรงพยาบาล ปากทอ 3.24 1.21 0.37 0.21 จอมบึง 3.71 1.22 0.33 0.21 วัดเพลง 2.76 1.18 0.43 0.20 บางแพ 3.79 1.39 0.37 0.24 เจ็ดเสมียน 3.44 1.62 0.47 0.28 สวนผึ้ง 3.71 1.38 0.37 0.24 คาสถิติทดสอบ F = 2.890 Sig F = 0.015

ประเภทบุคลากร บริหาร 3.33 0.89 0.27 0.26 หัวหนางาน 3.70 1.47 0.40 0.27 กรรมการ 3.53 1.33 0.38 0.24

80

ตารางที่ 8 ( ตอ ) พฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลังกาย

ตัวแปรที่เกี่ยวของ mean s.d. C.V. s.e. ประเภทบุคลากรตอ) แพทย/เภสชั/ทันต 3.50 1.47 0.42 0.30 พยาบาล 2.89 0.98 0.34 0.16 เจาหนาทีเ่ทคนิค 3.25 1.39 0.43 0.28 เจาหนาที่ทัว่ไป 3.71 1.40 0.38 0.29 ลูกจาง/คนงาน 3.75 1.73 0.46 0.35 คาสถิติทดสอบ F = 1.412 Sig F = 0.202

ปจจัยชีวสังคม เพศ ชาย 3.93 1.62 0.41 0.24 หญิง 3.30 1.27 0.38 0.10 คาสถิติทดสอบ F = 7.670 Sig F = 0.006

อายุ ต่ํากวา 20 ป 2 - - - 20-29 ป 3.40 1.56 0.46 0.23 30-39 ป 3.29 1.24 0.38 0.15 40-49 ป 3.48 1.27 0.36 0.14 50-59 ป 5.17 1.83 0.36 0.75 คาสถิติทดสอบ F = 2.996 Sig F = 0.020

สถานภาพสมรส โสด 3.52 1.49 0.42 0.16 สมรส 3.37 1.24 0.37 0.12 หยา/ราง 2.50 0.58 0.23 0.29 หมาย 5.50 2.12 0.39 1.50 คาสถิติทดสอบ F = 2.375 Sig F = 0.071

81

ตารางที่ 8 ( ตอ ) พฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลังกาย

ตัวแปรที่เกี่ยวของ mean s.d. C.V. s.e. ปจจัยชีวสังคม (ตอ) ระดับการศึกษา ม.ปลาย/ปวช 3.72 1.90 0.51 0.45 อนุปริญญา/ปวส 3.38 1.70 0.50 0.33 ปริญญาตรี 3.36 1.27 0.38 0.11 สูงกวาป.ตรี 3.71 1.10 0.30 0.24 อ่ืน ๆ 3.75 0.96 0.26 0.48

คาสถิติทดสอบ F = 0.563 Sig F = 0.690 ตําแหนงหนาที่ แพทย/เภสัช/ทันต 3.45 1.32 0.38 0.21 พยาบาล 3.22 1.13 0.35 0.13 เจาหนาทีเ่ทคนิค 3.20 1.38 0.43 0.28 เจาหนาที่ทัว่ไป 3.81 1.49 0.39 0.25 ลูกจาง/คนงาน 3.78 1.78 0.47 0.34

คาสถิติทดสอบ F = 1.736 Sig F = 0.143 กลุมรายได ไมเหลือเก็บ 3.24 1.48 0.46 0.21 เหลือเก็บบาง 3.36 1.28 0.38 0.14 เหลือเก็บ 3.65 1.38 0.38 0.16

คาสถิติทดสอบ F = 1.535 Sig F = 0.218 ที่พักอาศัย บานตนเอง 3.41 1.43 0.42 0.14 บานเชา 3.00 0.00 0.00 0.00 พักกับบิดามารดา 3.38 1.36 0.40 0.17 พักกับบุคคลอื่น 3.20 1.79 0.56 0.80 อ่ืนๆ 3.71 1.22 0.33 0.21

คาสถิติทดสอบ F = 0.447 Sig F = 0.775

82

ตารางที่ 8 ( ตอ ) พฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลังกาย

ตัวแปรที่เกี่ยวของ mean s.d. C.V. s.e. ปจจัยดานความพรอม

ประโยชน/คณุคา ระดับสูง 3.48 1.35 0.39 0.16 ระดับปานกลาง 3.67 1.44 0.39 0.17 ระดับต่ํา 3.10 1.27 0.41 0.17

คาสถิติทดสอบ F = 2.847 Sig F = 0.060 หลัก/วิธีการ ระดับสูง 4.00 1.46 0.37 0.17 ระดับปานกลาง 3.41 1.18 0.34 0.14 ระดับต่ํา 2.75 1.18 0.43 0.16

คาสถิติทดสอบ F = 14.986 Sig F = 0.000 ทัศนคติ ระดับสูง 3.60 1.36 0.38 0.17 ระดับปานกลาง 3.37 1.43 0.42 0.16 ระดับต่ํา 3.36 1.31 0.39 0.18

คาสถิติทดสอบ F = 0.637 Sig F = 0.530 ความพรอมตนเอง ระดับสูง 3.82 1.48 0.39 0.18 ระดับปานกลาง 3.45 1.41 0.41 0.15 ระดับต่ํา 2.96 1.00 0.34 0.14

คาสถิติทดสอบ F = 6.001 Sig F = 0.003

83

2.5 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออกกําลังกายของบคุลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีกับปจจัยท่ีเก่ียวของ :

ผลการขอมูลดังรายละเอียดปรากฏในตาราง 9 หนา 84 - 88 พบวา ความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยชีวสังคม 2 ปจจัย คือ

- โรงพยาบาล ( χ 2 = 18.68 , p-value = 0.04 , C = 0.29 ) - เพศ ( χ 2 = 25.54 , p-value = 0.00 , C = 0.33 )

สวนปจจยัชีวสังคมอื่นที่เกี่ยวของ 7 ปจจยั ประกอบดวย - ประเภทของบุคลากร ( χ 2= 15.66 , p-value = 0.33 , C = 0.26 ) - อาย ุ( χ 2= 14.42 , p-value = 0.23 , C = 0.22 ) - สถานภาพสมรส ( χ 2= 9 , p-value = 0.17 , C = 0.20 ) - ระดับการศึกษา ( χ 2 =6.51 , p-value = 0.59 , C = 0.17 ) - ตําแหนงหนาที่ ( χ 2= 12.04 , p-value = 0.14 , C = 0.23) - รายได ( χ 2 = 1.36 , p-value = 0.85 , C = 0.08 ) - ที่พักอาศยั ( χ 2= 2.45 , p-value = 0.96 , C = 0.10 )

นั้นพบวาความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีไมขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดังกลาวขางตนในเชิงสถิติ

ความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออกกําลังกายของ

บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย คือ

- ปจจยัความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย ( χ 2= 8.63 , p-value = 0.07 , C = 0.20 )

สวนปจจยัดานความพรอมในการออกกําลังกายอื่นที่เกีย่วของ 3 ปจจยัประกอบดวย

- ปจจยัความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคณุคาของ การออกกําลังกาย ( χ 2= 3.48 , p-value = 0.48 , C = 0.13 )

- ปจจยัความพรอมดานทัศนคติเกี่ยวกบัการออกกําลังกาย

84

( χ 2= 6.04 , p-value = 0.19 , C = 0.17 ) - ปจจยัความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลัง กายของตนเอง ( χ 2= 7.28 , p-value = 0.12 , C = 0.18 )

นั้นพบวาความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีไมขึ้นอยูกับความแตกตางของปจจัยดังกลาวขางตนในเชิงสถิต ิ

ตารางที่ 9 การเปรียบเทียบพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนกัในการออกกาํลังกาย ของบุคคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวดัราชบุรี จําแนกตามปจจัยที่เกี่ยวของ

พฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออกกําลังกาย ปจจัยที่เกี่ยวของ เบา ปานกลาง หนัก χ 2 p- value C โรงพยาบาล 18.68 * 0.04 0.29 ปากทอ 12 22 - (5.88) (10.78) (-) จอมบึง 8 24 2 (3.92) (11.76) (0.98) วัดเพลง 3 30 1 (1.47) (14.70) (0.49) บางแพ 8 26 - (3.92) (12.74) (-) เจ็ดเสมียน 11 21 2 (5.39) (10.29) (0.98) สวนผึ้ง 2 31 1 (0.98) (15.19) (0.49) ประเภทของ 15.66 0.33 0.26 ผูบริหาร 2 9 1 (0.98) (4.41) (0.49) หัวหนางาน 8 22 - (3.92) (10.78) (-) กรรมการ 4 24 2 (1.96) (11.76) (0.98)

85

ตารางที่ 9 ( ตอ ) พฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออกกําลังกาย ปจจัยที่เกี่ยวของ เบา ปานกลาง หนัก χ 2 p- value C ประเภทของ ( ตอ ) แพทย/เภสัช/ทันต 6 18 -

(2.94) (8.82) (-) พยาบาล 4 32 - (1.96) (15.68) (-) เจาหนาทีเ่ทคนิค 7 17 - (3.43) (8.33) (-)

เจาหนาที่ทั่วไป 8 15 1 (3.92) (7.35) (0.49)

ลูกจาง/ คนงาน 5 17 2 (2.45) (8.33) (0.98) เพศ 25.54 * 0.00 0.33 ชาย 4 35 6 (1.96) (17.15) (2.94) หญิง 40 119 - (19.60) (58.33) (-) อายุ 10.42 0.23 0.22 ต่ํากวา 20 ป 1 - - (0.49) (-) (-) 20 - 29 ป 5 39 3 (2.45) (19.11) (1.47) 30 - 39 ป 16 51 2 (7.84) (25) (0.98) 40 - 49 ป 20 60 1 (9.80) (29.41) (0.49) 50 - 59 ป 2 4 - (0.98) (1.96) (-)

86

ตารางที่ 9 ( ตอ ) พฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนกัในการออกกาํลังกาย ปจจัยที่เกี่ยวของ เบา ปานกลาง หนัก χ 2 p- value C สถานภาพสมรส 9 0.17 0.20 โสด 20 68 2 (9.80) (33.33) (0.98) สมรส 22 82 4 (10.78) (40.19) (1.96) หยา / ราง - 4 - (-) (1.96) (-) หมาย 2 - - (0.98) (-) (-) ระดับการศึกษา 6.51 0.59 0.17 ม.ปลาย/ปวช 3 15 - (1.47) (7.35) (-)

อนุปริญญา/ปวส 7 18 1 (3.43) (8.82) (0.49) ปริญญาตรี 25 105 5 (12.25) (51.47) (2.45) สูงกวาป.ตรี 7 14 - (3.43) (6.86) (-) อ่ืน ๆ 2 2 - (1.47) (0.98) (-) ตําแหนงหนาที่ 12.04 0.14 0.23 แพทย/เภสัช/ทันต 9 29 2 (4.41) (14.21) (0.98) พยาบาล 13 63 - (6.37) (30.88) (-) เจาหนาทีเ่ทคนิค 7 18 - (3.43) (8.82) (-)

87

ตารางที่ 9 ( ตอ ) พฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนกัในการออกกาํลังกาย ปจจัยที่เกี่ยวของ เบา ปานกลาง หนัก χ 2 p- value C ตําแหนงหนาที่ (ตอ ) เจาหนาที่ทัว่ไป 9 26 1 (4.41) (12.74) (0.49) ลูกจาง/คนงาน 6 18 3 (2.94) (8.82) (1.47) รายได 1.36 0.85 0.08 ไมเหลือเก็บ 12 35 2 (5.88) (17.15) (0.98) เหลือเก็บบาง 14 62 2 (6.86) (30.39) (0.98) เหลือเก็บ 18 57 2 (8.82) (27.94) (0.98) ที่พักอาศัย 2.45 0.96 0.10 บานตนเอง 23 76 3 (11.27) (37.25) (1.43) บานเชา - 2 - (-) (0.98) (-)

พักกับบิดามารดา 14 45 2 (6.86) (22.05) (0.98)

พักกับบุคคลอื่น - 5 - (-) (2.45) (-)

บานพักราชการ 7 26 1 (3.43) (12.74) (0.49)

88

ตารางที่ 9 ( ตอ ) ปจจัยที่เกี่ยวของ เบา ปานกลาง หนัก χ 2 p- value C

ปจจัยดานความพรอม ประโยชน/คุณคา 3.48 0.48 0.13 ระดับสูง 11 58 2

(5.39) (28.43) (0.98) ระดับปานกลาง 21 52 2

(10.29) (25.41) (0.98) ระดับต่ํา 12 44 2

(5.88) (21.56) (0.98) หลัก/วิธีการ 8.63 * 0.07 0.20 ระดับสูง 9 63 1 (4.41) (30.88) (0.49) ระดับปานกลาง 20 51 4 (9.80) (25) (1.96) ระดับต่ํา 15 40 1 (7.35) (19.60) (0.49) ทัศนคติ 6.04 0.19 0.17 ระดับสูง 10 55 - (4.90) (26.96) (-) ระดับปานกลาง 20 61 3 (9.80) (9.90) (1.47) ระดับต่ํา 14 38 3 (6.86) (18.62) (1.47) ความพรอมตนเอง 7.28 0.12 0.18 ระดับสูง 10 54 2 (4.90) (26.47) (0.98) ระดับปานกลาง 17 64 4 (8.33) (31.37) (1.96) ระดับต่ํา 17 36 -

89

ตอนที่ 3 ปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบคุลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี

ผูวิจัยจําแนกผลการวิเคราะหออกเปน 5 สวนยอยคือ

3.1 ปจจัยที่มผีลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีโดยเทคนิควิเคราะหการถดถอยพหุคณู

3.2 ปจจัยที่มผีลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีโดยเทคนิควเิคราะหการถดถอยพหุคูณ

3.3 ปจจัยที่มผีลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีโดยเทคนิควิเคราะหการถดถอยพหุคณู

3.4 ปจจัยที่มผีลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความถี่ในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีโดยเทคนิควิเคราะหการถดถอยพหุคณู

3.5 ปจจัยที่มผีลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีโดยเทคนิควิเคราะหการถดถอยพหุคณู โดยมีรายละเอียดของการวิเคราะหดังตอไปนี้ 3.1 การวิเคราะหปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานประเภทของการออกกําลังกาย

ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจงัหวัดราชบุรี โดยเทคนิควิเคราะหการถดถอยพหุคูณ

ผลการวิเคราะหขอมูลดังรายละเอียดปรากฏในตาราง 10 หนา 91 : พบวาผลการวิเคราะหนัยสําคัญของเสนถดถอย คาสถิตทดสอบ F = 3.984 มีคา p - value = 0.000 แสดงวา เสนถดถอยหรือปจจัยทีใ่ชอธิบายตามทฤษฏี โดยภาพรวมมีนัยสําคญัในการอธิบายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานประเภทของการออกกําลังกายโดยมีคา R2= 0.186 แสดงวาปจจัยตามทฤษฏีมีผลตอพฤติกรรม

90

การออกกําลังกายดานประเภทของการออกกําลังกาย รอยละ 18 และมีความคลาดเคลื่อนในการทํานายพฤติกรรมเทากับ 0.227 โดยมีสมการถดถอยเปน

Y = 0.6719 – 0.0357 ( เพศ ) + 0.0037 ( อายุ ) + 0.0156 ( สถานภาพสมรส ) + 0.0735 ( ระดับ การศึกษา ) + 0.0344 ( ตําแหนงหนาที่ ) + 0.0000 ( รายได ) + 0.0063 ( ที่พกัอาศัย ) + 0.0019 ( ความรูเกีย่วกับประโยชนและคณุคา ) – 0.0039 ( หลักและวิธีการออกกําลังกาย ) + 0.0008 ( ทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย ) – 0.0017 ( การรับรูความพรอมของตนเอง )

เมื่อพิจารณาถงึกลุมปจจัยตามทฤษฎีแลวพบวา กลุมปจจัยชีวสังคมที่มีผลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการออกกําลังกายดานประเภท

ของการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี มี 2 ปจจัย คือ ระดับการศึกษาและตําแหนงหนาที่

กลุมปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกายของบุคลากร ที่มีผลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี มี 2 ปจจัย คือ ปจจัยความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกาย และปจจัยความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย

อยางไรก็ตามถาพิจารณาถึงบทบาทของปจจัยตาง ๆ ที่ใชอธิบายพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรีแลวพบวา ปจจัยความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย (-0.297) และ ระดับการศึกษา (0.240) มีอิทธิพลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี

91

ตารางที่ 10 การวิเคราะหปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานประเภทของการออก กําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี โดยเทคนคิวิเคราะหการถดถอยพหุคูณ

ปจจัยทีใ่ชอธิบายพฤติกรรม การออกกําลังกาย ดานประเภท

ของการออกกาํลังกาย

รายละเอียดการวิเคราะหการถดถอย

b s.e. beta t Sig - t (Constant) เพศ อายุ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา ตําแหนงหนาที่ รายได ที่พักอาศัย ความรูเกี่ยวกบัประโยชนและคณคา หลักและวิธีการออกกําลังกาย ทัศนคติเกีย่วกบัการออกกําลังกาย การรับรูความพรอมของตนเอง

0.6719 -0.0357 0.0037 0.0156 0.0735 0.0344 0.0000 0.0063 0.0019

-0.0039 0.0008

-0.0017

.177

.040

.002

.030

.023

.016

.000

.011

.001

.001

.001

.002

-.061 .119 .037 .240 .187 -.123 .039 .184 -.297 .076 -111

3.801** -0.886 1.561 0.524 3.166** 2.127** -1.345 0.578 2.154* -2.960** 1.017 -1.137

.000

.377

.120

.601

.002

.035

.180

.564

.032

.003

.310

.257

n = 204 s.e. reg = 0.227 R2 = 0.186 F = 3.984 Sig F = 0.000 ** p < 0.01 * p < 0.05

92

3.2 การวิเคราะหปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลัง กายของบคุลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี โดยเทคนคิวิเคราะหการถดถอยพหุคณู

ผลการวิเคราะหขอมูลดังรายละเอียดปรากฏในตาราง 11 หนา 93 : พบวาผลการวิเคราะหนัยสําคัญของเสนถดถอย คาสถิตทดสอบ F = 3.920 มีคา p - value = 0.000 แสดงวา เสนถดถอยหรือปจจัยที่ใชอธิบายตามทฤษฏี โดยภาพรวมมีนัยสําคัญในการอธิบายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกายโดยมีคา R2 = 0.183 แสดงวาปจจัยตามทฤษฏีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย รอยละ 18 และมีความคลาดเคลื่อนในการทํานายพฤติกรรมเทากับ 37.206 โดยมีสมการถดถอยเปน

Y = -15.6254 - 25.6943 ( เพศ ) + 0.4943 ( อายุ ) + 1.0306 ( สถานภาพ ) + 3.4184 ( ระดับ การศึกษา ) + 2.9601 ( ตําแหนงหนาที่ ) + 0.0004 ( รายได ) + 0.3325 ( ที่พกัอาศัย ) - 0.1254 ( ความรูเกีย่วกับประโยชนและคณุคา ) + 0.3347 ( หลักและวิธีการออกกําลังกาย ) + 0.0967( ทัศนคติเกีย่วกับการออกกําลังกาย ) + 0.4229 ( การรับรูความพรอมของตนเอง )

เมื่อพิจารณาถงึกลุมปจจัยตามทฤษฎีแลวพบวา กลุมปจจัยชีวสังคมที่มีผลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความ

สม่ําเสมอในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี คือ เพศ อยางไรก็ตามถาพิจารณาถึงบทบาทของปจจัยตาง ๆ ที่ใชอธิบายพฤติกรรมการออกกําลัง

กายดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี แลวพบวา เพศ (-0.267) มีอิทธิพลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอของการออกกําลังกาย

93

ตารางที่ 11 การวิเคราะห ปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาล ชุมชน จังหวัดราชบุรี ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกายโดยเทคนิควิเคราะห การถดถอยพหุคูณ

ปจจัยทีใ่ชอธิบายพฤติกรรม การออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอ ในการออกกําลังกาย

รายละเอียดการวิเคราะหการถดถอย

b s.e. beta t Sig - t (Constant) เพศ อายุ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา ตําแหนงหนาที่ รายได ที่พักอาศัย ความรูเกี่ยวกบัประโยชนและคุณคา หลักและวิธีการออกกําลังกาย ทัศนคติเกีย่วกบัการออกกําลังกาย การรับรูความพรอมของตนเอง

-15.6254 -25.6943

0.4943 1.0306 3.4184 2.9601 0.0004 0.3325

-0.1254 0.3337 0.0967 0.4229

28.947 6.608 .386

4.864 3.801 2.646 .000

1.783 .146 .218 .127

.248

-.267 .098 .015 .068 .098 .107 .013 -.073 .154 .057 .167

-.540 -3.888**

1.281 .212 .899

1.119 1.163 .186 -.856 1.532 .763

1.707

.590

.000

.202

.832

.370

.265

.246

.852

.393

.127

.446 .089

n = 204 s.e. reg = 37.206 R2 = 0.183 F = 3.920 Sig F = 0.000 ** p < 0.01 * p < 0.05

94

3.3 การวิเคราะหปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี โดยเทคนิควิเคราะหการถดถอยพหุคูณ

ผลการวิเคราะหขอมูลดังรายละเอียดปรากฏในตาราง 12 หนา 95 : พบวาผลการวิเคราะหนัยสําคัญของเสนถดถอย คาสถิตทดสอบ F = 2.998 มีคา p - value = 0.001 แสดงวา เสนถดถอยหรือปจจัยที่ใชอธิบายตามทฤษฏีโดยภาพรวมมีนัยสําคัญในการอธิบายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานระยะเวลาในการออกกําลังกายโดยมีคา R2 = 0.147 แสดงวาปจจัยตามทฤษฏีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานระยะเวลาในการออกกําลังกายรอยละ 14 และมีความคลาดเคลื่อนในการทํานายพฤติกรรมเทากับ 11.635 โดยมีสมการถดถอยเปน

Y = 29.1298 - 6.3789 ( เพศ ) + 0.1513 ( อายุ ) - 0.3876 ( สถานภาพสมรส ) + 0.3175 ( ระดับ การศึกษา ) - 0.2009 ( ตําแหนงหนาที่ ) + 0.0000 ( รายได ) + 0.1104 ( ที่พักอาศัย ) - 0.0948 ( ความรูเกีย่วกับประโยชนและคุณคา ) + 0.0198 ( หลักและวิธีการออกกําลังกาย ) + 0.0525 ( ทัศนคติเกีย่วกับการออกกาํลังกาย ) + 0.2170 ( การรับรูความพรอมของตนเอง )

เมื่อพิจารณาถงึกลุมปจจัยตามทฤษฎีแลวพบวา กลุมปจจัยชีวสังคมที่มีผลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดาน

ระยะเวลาในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี คือ เพศ กลุมปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย ที่มีผลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการ

ออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีมี 2 ปจจัย คือ ปจจัยความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายและปจจัยความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง

อยางไรก็ตามถาพิจารณาถึงบทบาทของปจจัยตาง ๆ ที่ใชอธิบายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานระยะเวลาในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรีแลวพบวา ปจจัยความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง (0.280) และ เพศ (-0.216) มีอิทธิพลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีตามลําดับ

95

ตารางที่ 12 การวิเคราะหปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออก กําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีโดยเทคนิควิเคราะห การถดถอยพหุคูณ

ปจจัยทีใ่ชอธิบายพฤติกรรม การออกกําลังกาย ดานระยะเวลา

ในการออกกําลังกาย

รายละเอียดการวิเคราะหการถดถอย

b s.e. beta t Sig - t (Constant) เพศ อายุ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา ตําแหนงหนาที่ รายได ที่พักอาศัย ความรูเกี่ยวกบัประโยชนและคุณคา หลักและวิธีการออกกําลังกาย ทัศนคติเกีย่วกบัการออกกําลังกาย การรับรูความพรอมของตนเอง

29.1298 -6.3789 0.1513

-0.3876 0.3175

-0.2009 0.0000 0.1104

-0.0948 0.0198 0.0525 0.2170

9.053 2.067 .121

1.521 1.189 .828 .000 .558 .046 .068 .040

.077

-.216 .098 -.018 .021 -.022 .028 .014 -.181 .030 .102 .280

3.218** -3.087**

1.254 -0.255

0.267 -0.243 0.301

0.198 -2.070

0.291 1.323

2.802**

.002

.002

.211

.799

.790

.808

.764

.843

.040

.771

.187

.006

n = 204 s.e. reg = 11.635 R2 = 0.147 F = 2.998 Sig F = 0.001 ** p < 0.01 * p < 0.05

96

3.4 การวิเคราะหปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความถี่ในการออกกําลังกายของ บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีโดยเทคนิควิเคราะหการถดถอยพหุคูณ

ผลการวิเคราะหขอมูลดังรายละเอียดปรากฏในตาราง 13 หนา 97 : พบวาผลการวิเคราะหนัยสําคัญของเสนถดถอย คาสถิตทดสอบ F = 5.007 มีคา p - value = 0.000 แสดงวา เสนถดถอยหรือปจจัยที่ใชอธิบายตามทฤษฏีโดยภาพรวมมีนัยสําคัญในการอธิบายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลังกายโดยมีคา R2= 0.223 แสดงวาปจจัยตามทฤษฏีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลังกาย รอยละ 22 และมีความคลาดเคลื่อนในการทํานายพฤติกรรมเทากับ 1.243 โดยมีสมการถดถอยเปน Y = 1.4073 - 0.6357 ( เพศ ) + 0.0214 ( อายุ ) – 0.2674 ( สถานภาพสมรส ) + 0.1132 ( ระดับ การศึกษา ) + 0.2099 ( ตําแหนงหนาที่ ) + 0.0000 ( รายได ) + 0.0111 ( ที่พักอาศัย ) -0.0007 ( ความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคา ) + 0.0247 ( หลักและวิธีการออกกําลังกาย ) – 0.0039 ( ทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย ) + 0.0061 ( การรับรูความพรอมของตนเอง )

เมื่อพิจารณาถงึปจจัยตามทฤษฎีแลวพบวา กลุมปจจัยชีวสังคม ที่มีผลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความถี่

ในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีมี 2 ปจจัยคือ เพศและตําแหนงหนาที่

กลุมปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย ที่มีผลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความถี่ในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีคือ ปจจัยความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย

อยางไรก็ตามถาพิจารณาถึงบทบาทของปจจัยตาง ๆ ที่ใชอธิบายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี แลวพบวา ปจจัยความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย (0.332 ) และตําแหนงหนาที่ (0.203) มีอิทธิพลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี ตามลําดับ

97

ตารางที่ 13 การวิเคราะหปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลัง กายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรีโดยเทคนิคการวิเคราะหถดถอย พหุคูณ

ปจจัยทีใ่ชอธิบายพฤติกรรม การออกกําลังกาย

ดานความถี ่ในการออกกําลังกาย

รายละเอียดการวิเคราะหการถดถอย

b s.e. beta t Sig - t (Constant) เพศ อายุ สถานะ การศึกษา ตําแหนงหนาที่ รายได ที่พักอาศัย ความรูเกี่ยวกบัประโยชนและคุณคา หลักและวิธีการออกกําลังกาย ทัศนคติเกีย่วกบัการออกกําลังกาย การรับรูความพรอมของตนเอง

1.4073 -0.6357 0.0214

-0.2674 0.1132 0.2099 0.0000 0.0111

-0.0007 0.0247

-0.0039 0.0061

.968

.221

.013

.163

.127

.088

.000

.060

.005

.007

.004 .008

-.193 .123 -.114 .066 .203 .120 .012 -.011 .332 -.067 .070

1.454 -2.878**

1.661 -1.644

0.891 2.373*

1.339 0.186

-0.137 3.387**

0.917 0.736

.148

.004

.098

.102

.374

.019

.182

.852

.891

.001

.360 .462

n = 204 s.e. reg = 1.243 R2 = 0.223 F = 5.007 Sig F = 0.000 ** p < 0.01 * p < 0.05

98

3.5 การวิเคราะหปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีโดยเทคนิควิเคราะหการถดถอยพหุคูณ

ผลการวิเคราะหขอมูลดังรายละเอียดปรากฏในตาราง 14 หนา 99 : พบวาผลการวิเคราะหนัยสําคัญของเสนถดถอย คาสถิตทดสอบ F = 2.392 มีคา p - value = 0.008 แสดงวา เสนถดถอยหรือปจจัยที่ใชอธิบายตามทฤษฏีโดยภาพรวมมีนัยสําคัญในการอธิบายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความหนักในการออกกําลังกายโดยมีคา R2 = 0.121 แสดงวาปจจัยตามทฤษฏีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความหนักในการออกกําลังกาย รอยละ 12 และมีความคลาดเคลื่อนในการทํานายเทากับ 0.443 โดยมีสมการถดถอยเปน Y = 2.2562 - 0.3032 ( เพศ ) – 0.0074 ( อายุ ) – 0.0102 ( สถานภาพสมรส ) + 0.0161 ( ระดับ การศึกษา ) + 0.0079 ( ตําแหนงหนาที่ ) + 0.0000 ( รายได ) - 0.0065 ( ที่พักอาศัย ) - 0.0004 ( ความรูเกีย่วกับประโยชนและคณุคา ) + 0.0022 ( หลักและวิธีการออกกําลังกาย ) + 0.0004( ทัศนคติเกีย่วกับการออกกาํลังกาย ) + 0.0030 ( การรับรูความพรอมของตนเอง )

เมื่อพิจารณาถงึปจจัยตามทฤษฎีแลวพบวา กลุมปจจัยชีวสังคมที่มีผลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความ

หนักในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี คือ เพศ อยางไรก็ตามถาพิจารณาถึงบทบาทของปจจัยตาง ๆ ที่ใชอธิบายพฤติกรรมการออกกําลัง

กายดานความหนักในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี แลวพบวา เพศ (-0.274 ) มีอิทธิพลตอการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความหนักในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบรีุ

99

ตารางที่ 14 การวิเคราะหปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออก กําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีโดยเทคนิควิเคราะห การถดถอยพหุคูณ

ปจจัยทีใ่ชอธิบายพฤติกรรม การออกกําลังกาย ดานความหนกั

ในการออกกําลังกาย

รายละเอียดการวิเคราะหการถดถอย

b s.e. beta t Sig - t (Constant) เพศ อายุ สถานะ การศึกษา ตําแหนงหนาที่ รายได ที่พักอาศัย ความรูเกี่ยวกบัประโยชนและคุณคา หลักและวิธีการออกกําลังกาย ทัศนคติเกีย่วกบัการออกกําลังกาย การรับรูความพรอมของตนเอง

2.2562 -0.3032 -0.0074 -0.0102 0.0161 0.0079 0.0000

-0.0065 -0.0004 0.0022 0.0004 0.0030

.345

.079

.005

.058

.045

.032

.000

.021

.002

.003

.002

.003

-.274 -.127 -.013 .028 .023 -.054 -.021 -.019 .087 .019 .102

6.540** -3.850** -1.605 -0.176

0.356 0.251

-0.563 -0.306 -0.213 0.836 0.246 1.005

.000

.000

.110

.860

.722

.802

.574

.760

.832

.404

.806

.316

n = 204 s.e. reg = 0.443 R2 = 0.121 F = 2.392 Sig F = 0.008 ** p < 0.01 * p < 0.05

100

บทท่ี 5 สรุป อภิปรายผล และขอเสนอแนะ

การวิจัยเร่ือง “ การศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรใน

โรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ” คร้ังนี้ เปนการวิจัยเชิงสํารวจตรวจคน ( Exploratory Research) โดยมีวัตถุประสงคเฉพาะ 2 ประการคือ เพื่อศึกษาพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี บนพื้นฐานของปจจัยที่เกี่ยวของและเพื่อศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีนั้น ผูวิจัยจําแนกพฤติกรรมการออกกําลังกาย ออกเปน 5 ดานคือ พฤติกรรมดานประเภทของการออกกําลังกาย พฤติกรรมดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย พฤติกรรมดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย พฤติกรรมดานความถี่ในการออกกําลังกาย และพฤติกรรมดานความหนักในการออกกําลังกาย สวนปจจัยที่ใชอธิบายพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ผูวิจัยกําหนดไว 2 กลุมปจจัยคือ กลุมปจจัยดานชีวสังคมประกอบดวย เพศ อายุ ระดับการศึกษา สถานภาพสมรส ตําแหนงหนาที่ รายได และ ที่พักอาศัย และกลุมปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย คือ ความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกาย ความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย ความพรอมดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย และความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง

สําหรับประชากรที่ใชการวิจัยคร้ังนี้ คือ บุคลากรทุกระดับที่ปฏิบัติงานในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี : ประกอบดวยบุคลากรทุกระดับที่ปฏิบัติงานเปนระยะเวลาตั้งแต 1 ปขึ้นไปในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี 6 โรงพยาบาลคือ โรงพยาบาลบางแพ โรงพยาบาลวัดเพลง โรงพยาบาลสวนผึ้ง โรงพยาบาลเจ็ดเสมียน โรงพยาบาลปากทอ และ โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราช จอมบึง ซ่ึงมีจํานวนทั้งส้ินจํานวน 873 คน ( ณ วันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2548 ) สวนกลุมตัวอยางที่ใชในการวิจัยคร้ังนี้ ผูวิจัยกําหนดใชขนาดกลุมตัวอยาง 25 % ของประชากรทั้งหมด ซ่ึงไดขนาดตัวอยาง 204 คน โดยผูวิจัยทําการเลือกตัวอยาง

101

1. กลุมบุคลากรระดับผูบริหาร : ผูวิจัยกําหนดใชเทคนิคการสุมตัวอยางแบบเฉพาะเจาะจง ( Purposive Samping ) โดยกําหนดจํานวนหนวยตัวอยางทั้งสิ้น 72 หนวยตัวอยางจําแนกเปน

1.1 กลุมผูอํานวยการโรงพยาบาล หรือรองผูอํานวยการโรงพยาบาล หรือผูบริหารโรงพยาบาล ผูวิจัยกําหนดใช จํานวนโรงพยาบาลละ 2 คนรวมเปนหนวยตัวอยางทั้งส้ิน 12 คน

1. 2 กลุมหัวหนาฝายหรือหัวหนางานผูวิจัยกําหนดใช จํานวนโรงพยาบาลละ 5 คน รวมเปนหนวยตัวอยางทั้งส้ิน 30 คน

1.3 คณะทํางานที่เกี่ยวของกับการออกกําลังกาย ผูวิจัยกําหนดใชบุคลากรที่เปน ประธานชมรมออกกําลังกาย และกรรมการโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ จํานวนโรงพยาบาลละ 5 คน รวมเปนหนวยตัวอยางทั้งส้ิน 30 คน

2. กลุมบุคลากรระดับปฏิบัติการ : ผูวิจัยกําหนดใชเทคนิคการสุมตัวอยางแบบโควตา ( Quota Sampling ) โดยกําหนดจํานวนหนวยตัวอยางทั้งส้ิน 132 หนวยตัวอยางจําแนกเปน

2 .1 กลุมแพทยหรือทันตแพทยหรือเภสัชกร ผูวิจัยกําหนดใช จํานวนโรงพยาบาลละ 4 คน รวมเปนหนวยตัวอยางทั้งส้ิน 24 คน

2.2 กลุมพยาบาล ผูวิจัยกําหนดใช จํานวนโรงพยาบาลละ 6 คน รวมเปนหนวยตัวอยางทั้งส้ิน 36 คน

2.3 กลุมเจาหนาเทคนิค ผูวิจัยกําหนดใช จํานวนโรงพยาบาลละ 4 คน รวมเปนหนวยตัวอยางทั้งส้ิน 24 คน

2.4 กลุมเจาหนาที่ทั่วไป ผูวิจัยกําหนดใช จํานวนโรงพยาบาลละ 4 คน รวมเปนหนวยตัวอยางทั้งส้ิน 24 คน

2.5 กลุมลูกจางทั่วไป ผูวิจัยกําหนดใช จํานวนโรงพยาบาลละ 4 คน รวมเปนหนวยตัวอยางทั้งส้ิน 24 คน

สําหรับเครื่องมือที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูล ซ่ึงประกอบดวย : พฤติกรรมการออกกําลังกาย ปจจัยชีวสังคมและปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย ผูวิจัยกําหนดใชเปนแบบสัมภาษณชนิดมีโครงสราง ( Structured Interview)

สวนการเก็บรวบรวมขอมูลนั้น ผูวิจัยทําการเก็บรวบรวมขอมูลดวยการสัมภาษณบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี เปนรายบุคคล ดวยตนเอง แลวนําขอมูลที่ไดทั้งหมดมาตรวจสอบความถูกตองสมบูรณพรอมลงรหัส และทําการวิเคราะหขอมูลโดยใชโปรแกรมคอมพิวเตอรสําเร็จรูป สําหรับสถิติที่ใชในการวิเคราะหขอมูล ไดแก รอยละ (%) คาเฉลี่ย

102

( Mean ) สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation ) สัมประสิทธิ์การกระจาย ( C.V. ) คาคลาดเคลื่อนมาตรฐาน ( s.e ) คา Contingency Coefficient ( C ) และคาสถิติไคสแควร ( Chi – Square ) คาสถิติทดสอบความแปรปรวนทางเดียว ( One – way ANOVA) และเทคนิควิเคราะหการถดถอยพหุคูณ ( Multiple Regression Analysis) ผลการวิจัยและอภิปรายผล ผลการวิจัยไดขอคนพบซึ่งเปนประเด็นสําคัญดังนี้ 1 . ขอคนพบเกี่ยวกับโครงสรางของปจจัยดานชีวสังคม ความพรอมในการออกกําลังกาย และพฤติกรรมการออกกําลังกายในบุคลากรโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไดขอคนพบดังนี้

1.1 โครงสรางประชากรดานปจจัยชีวสังคม : พบวาบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี สวนใหญเปนเพศหญิงมีสัดสวนประมาณ 8 ใน 10 สวน ( หรือรอยละ 77.90 ) โดยมีอายุเฉลี่ยอยูที่ 36 ป และมีการกระจายของอายุหลากหลาย (C.V. = 0.21 ) แตเมื่อพิจารณาในแงของโครงสรางอายุแลวพบวาบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี สวนใหญ มีอายุอยูในชวง 30 – 49 ป โดยมีสัดสวนรวมกันประมาณรอยละ 80 มีสถานภาพสมรสเปนโสดและสมรสแลวในสัดสวนที่ใกลเคียงกันและรวมกันประมาณรอยละ 95 และ สวนใหญมีระดับการศึกษาอยูที่ระดับปริญญาตรี รอยละ 66 ในสวนตําแหนงหนาที่การงานของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ที่ใชในการศึกษาจําแนกได 3 ลักษณะคือ กลุมพยาบาลมีสัดสวนประมาณ 4 ใน 10 สวน เปนกลุมแพทยและกลุมเจาหนาที่ทั่วไป กลุมละประมาณ 2 ใน 10 สวน สวนที่เปนกลุมเจาหนาที่เทคนิคและลูกจางหรือคนงาน มีกลุมละประมาณ 1 ใน 10 สวน โดยมีรายไดเฉลี่ยอยูที่ 17,640 .90 บาทตอเดือน และมีการกระจายของรายไดหลากหลาย (C.V. = 0.55 ) และประมาณ 3 ใน 4 สวน มีรายไดสวนใหญเพียงพอและเหลือเก็บบางสวน ในสวนที่เปนที่พักอาศัย สามารถจําแนกได 3 ลักษณะ คือ ครึ่งหนึ่งมีที่พักอาศัยเปนบานตนเอง 3 ใน 10 สวน พักอาศัยกับบิดามารดาและประมาณ 2 ใน 10 สวน พักอาศัยอยูบานพักราชการ

ขอคนพบดังกลาวขางตนสะทอนใหเห็นวา บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีนั้น มีสัดสวนเพศหญิงมากกวาเพศชายเนื่องจากกระแสสังคมในปจจุบันผูหญิงนิยมดูแลเอาใจใสสุขภาพของตัวเองซึ่งจากการศึกษาของ Walker และ คณะ (1988, อางถึงในสุกัญญา ไผทโสภณ 2540 ) พบวา เพศหญิงมีพฤติกรรมการสงเสริมสุขภาพดานความรับผิดชอบตอสุขภาพ มากกวาเพศชาย โดยสวนใหญบุคลากรเปนวัยทํางานซึ่งคนในวัยนี้จะดูแลใสใจในสุขภาพรวมถึงสมรรถภาพทางรางกายยังเอื้ออํานวยตอการออกกําลังกายหลายรูปแบบซึ่งจากการสํารวจของการ

103

กีฬาแหงประเทศไทย สํานักนายกรัฐมนตรี ( 2538 : 39 ) พบวา อัตรารอยละของผูที่มาออกกําลังกายสวนใหญจะอยูในวัยทํางาน กลาวคือ ประชากรกลุมอายุ 40 – 59 ป เปนกลุมอายุที่มาออกกาํลังกายมากที่สุด รอยละ 27.4 นอกจากนี้การออกกําลังกายของบุคลากรในวัยนี้ ยังทําใหเกิดมนุษยสัมพันธกับคนรอบขาง การพบปะสังสรรคแลกเปลี่ยนขอมูล ขาวสาร มีสังคมมากขึ้น กลาแสดงออก เพราะจากการศึกษาพบวาบุคลากรโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี สวนใหญมีสถานภาพโสดและสมรส นอกจากนี้การออกกําลังกายนั้นยังเปนกิจกรรมหนึ่งที่เกิดขึ้นในครอบครัว ภายในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี สวนใหญจะเปนผูมีความรูในระดับปริญญาตรี ทําใหมีความรูความเขาใจในประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายรวมถึงการมีโอกาสในการแสวงหาวิธีการที่ดีที่จะสรางสุขภาพของตนเองใหสมบูรณแข็งแรงยิ่งขึ้น ในกลุมของพยาบาลมีพฤติกรรมการออกกําลังกายมากกวากลุมบุคลากรอื่นอาจเนื่องมาจากภาระงานที่ไมเปนเวลาแนนอนทําใหตองพักอาศัยอยูในโรงพยาบาลจึงมีเวลาสําหรับการออกกําลังกายมากกวาวิชาชีพอ่ืนในโรงพยาบาลและการออกกําลังกายนี้ยังไมตองเสียคาใชจาย สะดวกในการมาออกกําลังกาย ไมตองเดินทางและไมเสียเวลา บุคลากรสวนใหญมีรายไดเพียงพอเหลือเก็บจึงทําใหมีเวลาสําหรับการออกกําลังกายเพราะวาผูที่มีเศรษฐสถานะดีจะมีโอกาสในการแสวงหาสิ่งที่เปนประโยชนในการดูแลสุขภาพของตนเอง

1.2 โครงสรางดานความพรอมในการออกกําลังกายของบุคลากรโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี : พบวาบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี มีความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกาย ดานหลักและวิธีการออกกําลังกาย ดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเองและมีทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกายอยูในระดับปานกลาง โดยในสวนของความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายและทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกายมีการกระจายที่ขอมูลที่เกาะกลุมและ ในสวนของความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายและความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเองมีการกระจายที่ขอมูลที่หลากหลาย

ขอคนพบดังกลาวขางตนสะทอนใหเห็นวาบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีนั้นเปนบุคลากรทางดานสุขภาพจึงจําเปนยิ่งที่จะตองมีความรูความเขาใจในเรื่องของสุขภาพไมวาจะเปนทางดานการสงเสริมสุขภาพหรือปองกันโรค ( สํานักสงเสริมสุขภาพ กรมอนามัย ) การออกกําลังกายก็เปนการสงเสริมสุขภาพอยางหนึ่ง ดังนั้นบุคลากรทางดานสาธารณสุขจึงตอง มีความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาในการออกกําลังกาย เพื่อสามารถถายทอดและเปนแบบอยางที่ดีแกประชาชน จากความรูในประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายที่บุคลากรแตละคนมีนั้นยอมสงผลใหบุคลากรมีทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกายที่ดีเพราะวาทัศนคติเปนองคประกอบหนึ่งที่มี

104

อยูในตัวบุคคล ทัศนคติเปนลักษณะภายในของบุคคลแตละคนที่ผลักดันใหบุคคลเกิดพฤติกรรมตาง ๆ ไปตามทิศทางที่กําหนดและจากการที่ทัศนคติเปนส่ิงที่ไดจากการรับรูโดยกระบวนการเรียนรูทางสังคมซึ่งมีตัวแทนจากสังคมเปนผูถายทอด ดังนั้นสังคมตลอดจนวัฒนธรรมขององคกรและบุคคลในสังคมจึงมีอิทธิพลตอการสรางทัศนคติของบุคคลนั้น อรุณ รักธรรม (2528 : 320 ) ซ่ึงสอดคลองกับการศึกษาของชลธิชา ขระเขื่อน ( 2545 ) พบวา ผูสูงอายุมีทัศนคติที่ดีตอการออกกําลังกายแบบ ไท จี๋ ซ่ี กง ทั้งนี้โรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไดมีการรณรงคการออกกําลังกายในรูปแบบตาง ๆ ทั้งภายในโรงพยาบาลและระหวางโรงพยาบาลในทุก ๆ เดือน เชน การวิ่งมินิมาราธอน การปนจักรยาน การแขงขันฟุตบอล วอลเลย และปงปอง โดยกิจกรรมดังที่กลาวมาแลวนั้นเริ่มมาตั้งแตป พ. ศ 2539 จนถึงปจจุบัน ทําใหบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี มีทักษะและความรูความเขาใจในหลักและวิธีการการออกกําลังกาย นอกจากนั้นโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไดเขารวมในโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ ซ่ึงมีนโยบายเกี่ยวกับการออกกําลังกายคือใหบุคลากรไดมีการสงเสริมสุขภาพโดยมีการจัดสรร เวลา สถานที่ และอุปกรณ ใหเหมาะสมกับการออกกําลังกายของแตละบุคคล ดังนั้นบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี จึงมีการรับรูเกี่ยวกับความพรอมของตนเองในการออกกําลังกายคือมีการวางแผนเรื่องเวลาในการออกกําลังกาย อุปกรณที่ใชใหเหมาะสม การเตรียมสภาพรางกายใหเหมาะสม เปนตน เพื่อสอดคลองกับนโยบายของโรงพยาบาลและนโยบายของรัฐบาลที่ใหบุคลากรทางดานสาธารณสุขเปนแกนนําทางดานสุขภาพ ทั้งนี้กลุมตัวอยางเปนบุคลากรทางดานสุขภาพจึงมีความรูความเขาใจในประโยชนและโทษของการออกกําลังกาย มีการสํารวจตัวเองวามีอุปสรรคหรือความเสี่ยงในการออกกําลังกายหรือไม ซ่ึง กรีน และคณะ (Green et al. 1999 : 4-12) ไดเสนอแนวคิดเกี่ยวกับการรับรูวา การรับรูเปนปจจัยนําซึ่งมีผลตอการเกิดแรงจูงใจใหบุคคลเกิดพฤติกรรมสุขภาพ ซ่ึงถาหากรับรูวาตนเองมีสุขภาพดี ก็มีความโนมเอียงที่จะกระทํากิจกรรมการสงเสริมสุขภาพบอยกวา และจริงจังกวาบุคคลที่รับรูวาสุขภาพของตนเองไมดี ซ่ึงสอดคลองกับการศึกษาของ พวงเพชร เฟองฟูเกียรติคุณ (2545) ที่พบวา การรับรูความสามารถแหงตนกับพฤติกรรมการออกกําลังกายของประชาชนกลุมวัยทํางานอยูในระดับปานกลาง

1.3 โครงสรางดานพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี : พบวา - ดานประเภทของการออกกําลังกาย : บุคลากรสวนใหญ รอยละ 90 ออกกําลังกายประเภท Anaerobic Exercise - ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย : บุคลากรมีพฤติกรรมการ ออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอมานาน 3 ป

105

- ดานระยะเวลาในการออกําลังกาย : บุคลากรใชออกกําลังกายในแตละครั้ง เฉลี่ยคือ 32 .77 นาทีตอวัน - ดานความถี่ในการออกกําลังกาย : บุคลากรออกกําลังกายในแตละสัปดาห เฉลี่ยคือ 3 วันตอสัปดาห - ดานความหนักในการออกกําลังกาย : บุคลากรใชความหนักในการออกกําลังกายอยูในระดับปานกลาง คิดเปนรอยละ 75.50

ขอคนพบดังกลาวขางตนสะทอนใหเห็นวา บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีนั้น มีพฤติกรรมการออกกําลังกายในประเภท Aerobic Exercise รอยละ 93.60 มีความสม่ําเสมอในการออกกําลังกายมาแลว 3 ป ในแตละครั้งที่ออกกําลังกายใชระยะเวลาประมาณ 32.77 นาทีตอวัน มีความถี่ในการออกกําลังกายอยูที่ 3 วันตอสัปดาหและมีความหนักในการออกกําลังกายอยูที่ระดับปานกลาง รอยละ 75.50 ซ่ึงสอดคลองกับการจําแนกพฤติกรรมการออกกําลังกายตามวิทยาลัยเวชศาสตรการกีฬาแหงสหรัฐอเมริกา ( The American College of Sports Medicine < ACSM > 1995 ) คือมีประเภทการออกกําลังกายที่เนนสรางความแข็งแรงของกลามเนื้อ การเพิ่มประสิทธิภาพของปอดและหัวใจ และเพิ่มความยืดหยุนและการผอนคลายของกลามเนื้อ โดยใชเวลาในการออกกําลังกายอยูในระหวาง 20 – 60 นาที มีความถี่ในการออกกําลังกาย 3 – 5 ครั้งตอสัปดาห และตองกระทําอยางสม่ําเสมอมีความหนักของการออกกําลังกายอยูในระดับที่เหมาะสม ทั้งนี้การจัดชมรมออกกําลังกายหรือสงเสริมใหบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไดออกกําลังกายนั้นเปนสวนหนึ่งในการตอบสนองนโยบายของประเทศ คือในดานการเสริมสรางพฤติกรรมสุขภาพของประเทศ โดยกําหนดไววาประชาชนอายุ 6 ป ขึ้นไป มีการออกกําลังกายสม่ําเสมอ อยางต่ํารอยละ 60 ( แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ฉบับที่ 9 ) รัฐบาลไดเล็งเห็นถึงความสําคัญของการออกกําลังกาย ไดเรงรัดใหมีการเพิ่มกิจกรรมการออกกําลังกาย โดยเนนวาการออกกําลังกายจะทําใหสุขภาพดี จึงไดมีการรณรงคการออกกําลังใหกับประชาชนอยางตอเนื่องและทุกรูปแบบ เชน รวมพลคนเสื้อเหลือง ซ่ึงเปนมหกรรมสุขภาพที่ยิ่งใหญระดับโลกโรงพยาบาลชุมชนในจังหวัดราชบุรี จึงไดสนองนโยบายดังกลาวโดยจัดทําโครงการการออกกําลังกายในแตละโรงพยาบาลเพื่อเปนแบบอยางแกประชาชน และอีกประการหนึ่งคือ โรงพยาบาลในสังกัดกระทรวงสาธารณสุขตองผานมาตรฐานโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ โดยในมาตรฐาน ตามองคประกอบขอ 3 คือปรับปรุงสิ่งแวดลอม สถานที่ออกกําลังกาย ที่กระตุน ใหเกิดการปฏิบัติที่ดีเพื่อสุขภาพ เปนการพัฒนาศักยภาพเจาหนาที่ เปนแบบอยางแกประชาชน องคประกอบขอ 4 คือ สงเสริมสุขภาพบุคลากรในโรงพยาบาล มีกฎระเบียบ ขอตกลง ขอมูลพฤติกรรมสุขภาพ – จัด

106

กิจกรรมสงเสริมสุขภาพ ออกกําลังกาย ตรวจสุขภาพประจําป ลดสิ่งเสพติด จัดกีฬา สันทนาการ ( สํานักสงเสริมสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข, 2548 )

2. ขอคนพบตามวัตถุประสงคของการวิจัยขอท่ี 1 “ การศึกษาพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีบนพื้นฐานของปจจัยท่ีเก่ียวของ ” จําแนกขอคนพบไดดังนี้

2.1 โครงสรางความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกายดานประเภทของการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานชีวสังคมและปจจัยความพรอมในการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี : พบวา 1. ความแตกตางของประเภทของการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานชีวสังคม : พบวาโรงพยาบาลและระดับการศึกษาที่ตางกันมีประเภทของการออกกําลังกาย ที่แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สวนปจจัยชีวสังคมดาน ประเภทของบุคลากร เพศ อายุ สถานภาพสมรส ตําแหนงหนาที่ รายได และ ที่พักอาศัย ไมพบนัยสําคัญทางสถิติ 2 . ความแตกตางของประเภทของการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย : พบวา ความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเองที่ตางกันมีประเภทของการออกกําลังกาย ที่แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สวนความพรอมในการออกกําลังกาย ดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกาย ดานความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายและความพรอม ดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย ไมพบนัยสําคัญทางสถิติ

2.2 โครงสรางความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานชีวสังคมและปจจัยความพรอมในการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี : พบวา 1. ความแตกตางของความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานชีวสังคม : พบวาโรงพยาบาลและเพศที่ตางกันมีความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย ที่แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สวนปจจัยชีวสังคมดาน ประเภทของบุคลากร อายุ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา ตําแหนงหนาที่ รายได และ ที่พักอาศัย ไมพบนัยสําคัญทางสถิติ 2. ความแตกตางของความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย : พบวาดานความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายและความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเองที่ตางกันมีความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย ที่แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สวนความพรอม

107

ในการออกกําลังกาย ดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายและดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย ไมพบนัยสําคัญทางสถิติ

2.3 โครงสรางความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกายดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานชีวสังคมและปจจัยความพรอมในการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี : พบวา 1. ความแตกตางดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานชีวสังคม : พบวาเพศที่ตางกันมีระยะเวลาในการออกกําลังกาย ที่แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สวนปจจัยชีวสังคมดานโรงพยาบาล ประเภทของบุคลากร อายุ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา ตําแหนงหนาที่ รายได และ ที่พักอาศัย ไมพบนัยสําคัญทางสถิติ 2. ความแตกตางดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย : พบวาดานความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายและ ความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเองที่ตางกันมีระยะเวลาในการออกกําลังกาย ที่แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สวนความพรอมในการออกกําลังกาย ดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายและดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย ไมพบนัยสําคัญทางสถิติ

2.4 โครงสรางความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความถี่ในการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานชีวสังคมและปจจัยความพรอมในการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี : พบวา 1. ความแตกตางดานความถี่ในการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานชีวสังคม : พบวาโรงพยาบาล เพศ และอายุ ที่ตางกันมีความถี่ในการออกกําลังกาย ที่แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สวนปจจัยชีวสังคมดาน ประเภทของบุคลากร สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา ตําแหนงหนาที่ รายได และ ที่พักอาศัย ไมพบนัยสําคัญทางสถิติ 2. ความแตกตางดานความถี่ในการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย : พบวาดานความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายและ ความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเองที่ตางกันมีความถี่ในการออกกําลังกาย ที่แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สวนความพรอมในการออกกําลังกาย ดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายและดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกาย ไมพบนัยสําคัญทางสถิติ

108

2.5 โครงสรางความแตกตางของพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความหนักในการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานชีวสังคมและปจจัยความพรอมในการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี : พบวา 1. ความแตกตางดานความหนักในการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานชีวสังคม : พบวาโรงพยาบาลและเพศ ที่ตางกันมีความหนักในการออกกําลังกาย ที่แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สวนปจจัยชีวสังคมดาน ประเภทของบุคลากร อายุ สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา ตําแหนงหนาที่ รายได และ ที่พักอาศัย ไมพบนัยสําคัญทางสถิติ 2 . ความแตกตางดานความหนักในการออกกําลังกาย จําแนกตามกลุมปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย : พบวาดานความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายที่ตางกันมีความหนักในการออกกําลังกาย ที่แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สวนความพรอมในการออกกําลังกาย ดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกาย ดานทัศนคติเกี่ยวกับการออกกําลังกายและ ดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง ไมพบนัยสําคัญทางสถิติ

ขอคนพบดังกลาวขางตนอภิปรายผลไดวา โรงพยาบาลที่ตางกันมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ตางกัน เนื่องจากนโยบายของ

โรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ที่มีแนวทางรวมกันที่จะสงเสริมสุขภาพของเจาหนาที่ โดยการจัดทําโครงการตางๆ เชนโครงการรวมใจออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ ซ่ึงมีวัตถุประสงคที่จะใหบุคลากรมีภาวะสุขภาพที่ดีและเปนแบบอยางกับประชาชน จากโครงการดังที่กลาวมาแลวนั้น โรงพยาบาลชุมชนในจังหวัดราชบุรีแตละโรงพยาบาลก็ไดมีแนวทางในการปฏิบัติเพื่อตอบรับนโยบายที่แตกตางกันไป เพราะการบริหารจัดการภายในแตละโรงพยาบาลที่แตกตางกัน ทําใหประเภทของการออกกําลังกายในแตละโรงพยาบาลตางกันและจากสิ่งแวดลอมที่เอื้อตอการสงเสริมสุขภาพ เชน หองออกกําลังกาย สถานที่ออกกําลังกายและอุปกรณในการออกกําลังกาย ชมรมที่เกี่ยวกับสุขภาพเชน ชมรมกีฬาตาง ๆ ภายในโรงพยาบาล ในแตละโรงพยาบาลยังมีกลยุทธที่จะใหบคุลากรไดมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ตางกันอีกเชน การสะสมแตมแลกของรางวัล หุนปนผลเมื่อออกกําลังกายตามเกณฑ เปนเงื่อนไขพิจารณาความดีความชอบ ลุนโชคหลังรวมออกกําลังกายปลายปและ บุคคลสงเสริมสุขภาพตัวอยาง

เพศที่ตางกันมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ตางกัน ซ่ึงโดยธรรมชาติแลวเพศชายจะแข็งแรงกวาเพศหญิงเพราะมีโครงสรางของรางกายที่ใหญกวา มีอัตราการเจริญเติบโตของกลามเนือ้ น้ําหนัก สวนสูง มากกวาเพศหญิง จึงสงผลใหเพศชายทํางานหรือออกกําลังกายไดสูงกวาหรือมีประสิทธิภาพมากกวาเพศหญิงซึ่งสอดคลองกับประดิษฐ นาทวิชัย 2540 ที่ศึกษาภาวะสุขภาพและ

109

พฤติกรรมการออกกําลังกายของครูในจังหวัดชัยนาท พบวาเพศชายมีความสัมพันธกับพฤติกรรมการออกกําลังกายดานจํานวนวัน ระยะเวลา และประเภทที่ใชออกกําลังกายอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01 นอกจากนี้ เพศยังทําใหเกิดความแตกตางของความสามารถในการกระทํากิจกรรม ( Terman Tyler 1954 อางในพวงเพชร เฟองฟูเกียรติคุณ 2545 :75 - 76) ซ่ึงสอดคลองกับ ถนอมวรรณ อยูขํา (2536) ที่พบวา บุคลากรในสังกัดกรมพละในสวนกลาง เพศชายมีการปฏิบัติดานการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพดีกวาเพศหญิง

อายุที่ตางกันนั้นยังมีพฤติกรรมออกกําลังกายที่ตางกันเพราะอายุเปนปจจัยพื้นฐานที่บงชี้ความแตกตางทางดานรางกาย ความพรอมและความรู สึกนึกคิด อายุยังเปนตัวกําหนดความสามารถ และสมรรถภาพทางรางกายของบุคคลในชวงวัยตาง ๆ การศึกษาครั้งนี้อายุที่อยูในชวง 50 – 59 ป มีพฤติกรรมการออกกําลังกายมากกวาชวงอายุ อ่ืน ๆ ซ่ึงสอดคลองกับการสํารวจของการกีฬาแหงประเทศไทย สํานักนายกรัฐมนตรี ( 2538 : 39) ที่สํารวจการเขารวมกิจกรรม การออกกําลังกาย เลนกีฬาของประชากรในประเทศไทย พ.ศ. 2538 พบวา ประชากรกลุมอายุ 40 -59 ป เปนผูที่มาออกกําลังกายมากที่สุด รอยละ 27.4

ระดับการศึกษาที่ตางกันมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ตางกันและพบวาการศึกษาในระดับปริญญาตรีมีพฤติกรรมการออกกําลังกายมากที่สุด ซ่ึงโดยทั่วไปแลวบุคคลที่มีการศึกษาสูง สามารถเสาะแสวงหาขอมูลเพื่อนํามาคิดพิจารณาตัดสินการกระทําไดมากกวาผูที่มีการศึกษานอย สามารถแยกแยะขาวสารที่ตนเองรับมาและเลือกทําในกิจกรรมตาง ๆ ไดดีกวา สามารถนําความรูที่ไดรับไปใชไดมากกวา ทําใหมีการออกกําลังกายที่เหมาะสมกับตัวเองและเกิดประโยชนสูงสุดกับตัวเอง ซ่ึงสอดคลองกับมนูญ ขอเสงี่ยม และพิสุทธิ์ คงขํา( 2542 ) ที่พบวาประชากรที่มีระดับการศึกษาสูงมีพฤติกรรมการออกกําลังกายมากกวาประชากรที่มีระดับการศึกษาต่ํา

ความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายที่ตางกันมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ตางกันอธิบายไดวาเมื่อมีความรูที่ถูกตองหรือทราบถึงหลักและวิธีการออกกําลังกายแลวนั้นก็สามารถเลือกประเภทหรือปฏิบัติตามวิธีการออกกําลังกายที่เหมาะสมกับสภาพของตัวเองกับสภาพของสิ่งแวดลอมและใหการออกกําลังกายนั้นเกิดประโยชนสูงสุดกับตัวเอง

ความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเองที่ตางกันมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ตางกัน จากการศึกษาพบวาบุคลากรที่มีความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเองในระดับสูงมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ตางกันอธิบายไดวาบุคลากรสามารถเลือกประเภทของการออกกําลังกายใหเหมาะสมกับตัวเอง มีการปรับเวลา จัดสรรเวลา หรือมีการจัดการตัวเองใหออกกําลังกายและใหเหมาะสมกับสภาพของรางกายตัวเอง

110

3. ผลการวิเคราะหตามวัตถุประสงคของการวิจัยขอท่ี 2 “ การศึกษาปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ” จําแนกผลการวิเคราะหไดดังนี้

3.1 การวิเคราะห ปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ดานประเภทของการออกกําลังกาย : พบวา

1. ปจจัยดานชีวสังคม ไดแก ระดับการศึกษาและตําแหนงหนาที่ 2. ปจจัยดานความพรอม ไดแก ความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออก

กําลังกายและความรูเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย สามารถรวมกันทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทของการออกกําลัง

กายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไดรอยละ 18 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

3.2 การวิเคราะหปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ดานความสม่ําเสมอในการออกกําลังกาย : พบวาปจจัยดานชีวสังคม ไดแก เพศ สามารถทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกายดานความสม่ําเสมอของการออกกําลังกาย ของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไดรอยละ 18 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

3.3 การวิเคราะหปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย : พบวา

1. ปจจัยดานชีวสังคม ไดแก เพศ 2 . ปจจัยดานความพรอม ไดแก ความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการ

ออกกําลังกายและการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง สามารถรวมกันทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานระยะเวลาในการออก

กําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไดรอยละ14 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

3.4 การวิเคราะหปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ดานความถี่ในการออกกําลังกาย : พบวา

1. ปจจัยดานชีวสังคม ไดแก เพศและตําแหนงหนาที่ 2. ปจจัยดานความพรอม ไดแก ความรูเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย

111

สามารถรวมกันทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความถี่ในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีไดรอยละ 22 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

3.5 การวิเคราะหปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ดานความหนักในการออกกําลังกาย : พบวาปจจัยดานชีวสังคม ไดแก เพศ สามารถทํานายพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานความหนักในการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไดรอยละ 12 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

จากขอคนพบดังกลาว : พบวา ปจจัย 11 ปจจัยที่ใชในการศึกษา ( ซ่ึงแยกเปน 2 กลุม

ปจจัย คือปจจัยดานชีวสังคม และปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย ) นั้น มีเพียง 6 ปจจัยเทานั้นที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายโดยจําแนกรายละเอียดขอคนพบดังนี้

1. เพศ เปนปจจัยที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายในทุกดานยกเวน พฤติกรรมการออกกําลังกายดานประเภทของการออกกําลังกาย 2. ตําแหนงหนาที่การงาน ความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาในการออกกําลังกาย และความรูเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย เปนปจจัยที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย 2 พฤติกรรมที่แตกตางกันไปกลาวคือ 2.1 ตําแหนงหนาที่การงานเปนปจจัยที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทและความถี่ในการออกกําลังกาย 2.2 ความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาในการออกกําลังกายเปนปจจัยที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ดานประเภทและระยะเวลาที่ใชในการออกกําลังกาย 2.3 ความพรอมดานความรูเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายปจจัยที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานประเภทและความถี่ในการออกกําลังกาย 3. ระดับการศึกษาเปนปจจัยที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานประเภทของการออกกําลังกาย 4. การรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเองเปนปจจัยที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายดานระยะเวลาในการออกกําลังกาย

112

ขอคนพบดังกลาวขางตนอภิปรายผลไดวา ระดับการศึกษาเปนปจจัยชีวสังคมที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย โดยกลาวได

วาบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี สวนใหญ รอยละ 66 มีระดับการศึกษาสูง ซ่ึงระดับการศึกษาเปนกระบวนการเรียนรู ที่จะชวยเพิ่มประสิทธิภาพในความเขาใจในสิ่งตาง ๆ ความเชื่อ ความคิดอยางเปนระบบ ทําใหเกิดการเรียนรูอยูเสมอ บุคคลที่มีระดับการศึกษาระดับสูงยอมมีปญญาในการพิจารณาสิ่งตาง ๆ อยางมีเหตุผล สามารถเขาใจหรือเลือกปฏิบัติในสิ่งที่เปนประโยชนและมีความเหมาะสมกับตัวเอง ดังนั้นระดับการศึกษาจึงมีอิทธิพลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย ในบุคลากรโดยจะเห็นไดวาระดับการศึกษาสูงมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ถูกตองและเหมาะสมกับตัวเอง

ตําแหนงหนาที่เปนปจจัยชีวสังคมที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย โดยกลาววาบุคลากรสวนใหญคือ กลุมแพทย กลุมพยาบาล และ กลุมเจาหนาที่เทคนิค ซ่ึงในแตละตําแหนงที่กลาวมาแลวนั้น ลวนเปนบุคลากรทางดานสาธารณสุขจึงมีความรู ความเขาใจทั้งในสวนของกายภาพทางรางกายวาเหมาะสมกับการออกกําลังกายประเภทใดและทราบถึงประโยชนและคุณคาที่จะไดรับจากการออกกําลังกาย

เพศเปนปจจัยชีวสังคมที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย โดยกลาววา เพศเปนตัวกําหนดการแสดงออก บทบาทในครอบครัว ชุมชน และสังคม แตโดยในธรรมชาติแลวในเพศหญิงและเพศชายมีความแตกตางกันหลายดาน ซ่ึงในเพศชายจะมีโครงสรางของรางกาย การเจริญเติบโตของกลามเนื้อ สมรรถภาพทางรางกายที่มากกวาเพศหญิง และในเพศหญิงจะมีความออนโยนและนุมนวล เรียบรอย มากกวาเพศชาย ในความแตกตางนี้ทําใหลักษณะของการมีพฤติกรรมการออกกําลังกายของเพศชายและเพศหญิงแตกตางกัน โดยเพศชายจะมีความสามารถออกกําลังกายไดสูงกวาหรือประสิทธิภาพมากกวาเพศหญิง โดยมีระยะเวลา จํานวนวัน และความสม่ําเสมอในการออกกําลังกายมากกวาซ่ึงสอดคลองกับมนูญ ขอเสงี่ยม และพิสุทธิ์ คงขํา ( 2542 ) ที่พบวาเพศชายนิยมออกกําลังกายมากกวาเพศหญิงแตในอีกดานหนึ่งของพฤติกรรมการออกกําลังกายพบวาเพศหญิงมีวิธีการเลือกประเภทของการออกกําลังกายที่เหมาะสมและยังสามารถออกกําลังกายในระดับที่เหมาะสมกับสภาพของตนเอง แสดงวาเพศหญิงมีความสามารถในการดูแลตนเองไดดีกวาเพศชายซึ่งสอดคลองกับพวงเพชร เฟองฟูเกียรติคุณ (2545)ที่พบวาเพศหญิงมีความสามารถดูแลตนเองไดดีกวาเพศชาย ดังนั้นเพศจึงเปนปจจัยที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย

113

ความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกาย เปนปจจัยดานความพรอมที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย โดยกลาววาความรูมีสวนสําคัญที่จะทําใหเกิดความเขาใจและเกิดการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมไปในทางที่ดีขึ้นและคอนขางถาวร ซ่ึงสอดคลองกับแนวคิดของ กรีน และคณะ (Green et al. 1999 : 4-12 ) ที่วาความรูเปนปจจัยนําที่กอใหเกิดแรงจูงใจในการแสดงพฤติกรรมของบุคคล หรืออีกนัยหนึ่งปจจัยนี้จะเปนความพอใจของบุคคลซึ่งไดมาจากประสบการณการเรียนรู ความพอใจของบุคคลนี้อาจมีผลทั้งในทางสนับสนุนหรือยับยั้งการแสดงพฤติกรรม ซ่ึงจากการที่โรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไดดําเนินงาน ภายใตยุทธศาสตร “ รวมพลังสรางสุขภาพ ” ดานการออกกําลังกายและไดเขารวมโครงการโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ จึงทําใหบุคลากรไดเขารวมปฏิบัติกิจกรรมในโครงการตาง ๆ ที่เกี่ยวของกับการออกกําลังกายและเกิดความรูความเขาใจในประโยชนทั้งในดานรางกาย จิตใจและคุณคาในการออกกําลังกาย ดวยเหตุนี้ทําใหความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายของบุคลากรโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี อยูในระดับปานกลางและสงผลใหความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายเปนปจจัยที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย

ความรูเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย เปนปจจัยดานความพรอมที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย โดยกลาววาบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี ไดเขารวมในโครงการหรือกิจกรรมตาง ๆ ที่เกี่ยวกับการออกกําลังกาย เชน การวิ่งมินิมาราธอน การปนจักรยาน การแขงขันฟุตบอล วอลเลย และปงปอง โดยมีโรงพยาบาลเปนผูสนับสนุนและดําเนินการตามโครงการที่เกี่ยวกับการออกกําลังกาย ทั้งนี้กิจกรรมหรือโครงการที่เกี่ยวกับการออกกําลังกายไดสนองตอนโยบายของรัฐบาลและกระทรวงสาธารณสุขที่วาใหบุคลากรทางดานสาธารณสุขเปนแกนนําหรือแบบอยางในการสงเสริมสุขภาพใหกับประชาชน ดังนั้นบุคลากรตองมีความรูเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายเพื่อการออกกําลังกายที่ถูกตองและเหมาะสมตอตนเองและเปนแบบอยางหรือสามารถเปนที่ปรึกษาแกประชาชนทั่วไปเกี่ยวกับหลักการออกกําลังกาย ซ่ึงจากการวิเคราะหความรูเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี อยูในระดับปานกลาง ดังนั้นโรงพยาบาลควรมีการเพิ่มพูนความรูหรือทักษะเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกายอยางตอเนื่อง

การรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง เปนปจจัยดานความพรอมที่สงผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกาย โดยกลาววาบุคลากรดานสาธารณสุขเปนผูนําดานสุขภาพจึงควรมีความรู ความเขาใจ ในการดูแลสุขภาพ ดังนั้น เมื่อปฏิบัติพฤติกรรมที่เกี่ยวของกับการสงเสริมสุขภาพจําเปนอยางยิ่งที่ตองมีการสํารวจความพรอมในทุก ๆ ดาน วามีความพรอมหรืออุปสรรคหรือไม อยางไร ดังที่บุคลากรโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี มีความพรอมดานการรับรู

114

เกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง ในระดับ ปานกลาง ช้ีใหเห็นวาบุคลากรไดมีการสํารวจตัวเองวารางกาย แข็งแรงไมเปนอุปสรรคตอการออกกําลังกาย มีการวางแผนหรือจัดสรรชวงเวลาในการออกกําลังกายใหเหมาะสมกับตัวเองหรือสภาพงาน เมื่อรับรูถึงความพรอมของตนเองแลวก็จะสามารถมีพฤติกรรมการออกกําลังกายเหมาะสมและนําไปสูผลลัพธคือการมีสุขภาพที่ดีรวมถึงการไดมีสวนรวมในโครงการตาง ๆ ที่เกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพ ดานการออกกําลังกาย ของโรงพยาบาลดวย ขอเสนอแนะ

จากผลการวิจัยครั้งนี้ ผูวิจัยมีขอเสนอแนะ 2 สวน คือ ขอเสนอแนะทั่วไปและขอเสนอแนะเพื่อการทําวิจัยคร้ังตอไป 1. ขอเสนอแนะทั่วไป

1.1 โรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี ควรจัดกิจกรรมหรือกระตุนใหบุคลากรเพศหญิงมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ถูกตองและเหมาะสมเนื่องจากเพศหญิงมีความใสใจมากกวาเพศชายถาไดรับการสนับสนุนที่ดีก็สามารถมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่เหมาะสมและโรงพยาบาลควรจัดกิจกรรมหรือกระตุนใหบุคลากรเพศชายมีพฤติกรรมการออกกําลังกายที่ตอเนื่องสม่ําเสมอเพราะวาเพศชายมีความนิยมในการออกกําลังกายอยูแลว

1.2 เนื่องจากพบวาบุคลากรในจังหวัดราชบุรีสวนใหญเปนกลุมวัยทํางาน ดังนั้น กิจกรรมการสงเสริมพฤติกรรมการออกกําลังกายของโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี ควรเปนกิจกรรมที่เหมาะสมกับกลุมอายุในวัยนี้

1.3 บุคลากรในโรงพยาบาลชุมชนจังหวัดราชบุรี มีความพรอมในการออกกําลังกายในทุก ๆ ดานอยูในระดับปานกลาง ดังนั้นโรงพยาบาลจึงควรสงเสริมใหบุคลากรมีความพรอมในทุก ๆ ดานใหเพียงพอและตอเนื่องและเพื่อใหสามารถเปนผูนําที่ดีและสามารถถายทอดความรูเกี่ยวกับการสงเสริมสุขภาพดานการออกกําลังกายใหกับประชาชนตอไป

1.4 ควรมีการสงเสริมในเรื่องความพรอมดานความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาของการออกกําลังกายและหลักและวิธีการออกกําลังกายในกลุมบุคลากรที่มีระดับการศึกษาต่ํากวาปริญญาตรี เนื่องจากในบุคลากรกลุมนี้ยังไมตระหนักถึงความสําคัญหรือมองเห็นความสําคัญของการ สงเสริมสุขภาพดานการออกกําลังกาย

1.5 ความรูเกี่ยวกับประโยชนและคุณคาจะเปนแรงจูงใจที่ดีตอการเกิดพฤติกรรมของบุคคลทางตรงและทางออม ดังนั้น โรงพยาบาลควรสงเสริมใหบุคลากรมีความรูและความเขาใจ

115

เกี่ยวกับประโยชนและคุณคารวมถึงหลักและวิธีการออกกําลังกาย เมื่อบุคลากรมีความรูความเขาใจที่ดีและเกิดพฤติกรรมการออกกําลังกายที่เหมาะสมก็จะไดรับประโยชนจากการออกกําลังกายคือการมีสุขภาพที่ดีทําใหเกิดมุมมองที่ดีเกี่ยวกับการออกกําลังกายและสามารถถายทอดความรูที่มีแกประชาชนได

2. ขอเสนอแนะในการทําวิจัยคร้ังตอไป

เปนที่ยอมรับกันทั่วไปวา สาเหตุการตายในอันดับตนๆ นั้น เปนโรคที่ เกิดจากพฤติกรรมสุขภาพ ซ่ึงนอกจากจะเกิดจากพฤติกรรมการออกกําลังกายแลว พฤติกรรมการบริโภคยังเปนสาเหตุหลักของการทําใหเกิดโรคที่ปองกันไดเหลานี้ ดังนั้นเมื่อทราบแนวทางในการสงเสริมพฤติกรรมการออกกําลังกายของโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรีแลว ผูวิจัยเห็นวาควรศึกษาเกี่ยวกับพฤติกรรมการบริโภค และแนวทางการสงเสริมพฤติกรรมการบริโภคที่เหมาะสมของบุคลากร โรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี เพื่อใหเกิดประโยชนตอบุคลากร โรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี รวมถึงการมีโอกาสในการเปนตนแบบในการสงเสริมสุขภาพใหกับบุคลากรในโรงพยาบาลอื่นๆ และประชาชนทั่วไปอยางแทจริง

116

บรรณานุกรม ภาษาไทย กระทรวงสาธารณสุข. การออกกําลังกายและกีฬาเพื่อสุขภาพ. พิมพคร้ังที่ 2. กรุงเทพมหานคร :

โรงพิมพองคการสงเคราะหทหารผานศึก, 2540. . นโยบายออกกาํลังกายเพื่อสขุภาพ [ออนไลน]. เขาถึงเมื่อ 4 มกราคม 2549.เขาถึงได

จาก www.advisor.anamai.moph.go.th/hph/letter02/policy.html . แนวทางการปฏบิัติงานเมืองไทยสุขภาพดี (Healthy Thailand), ราชบุรี : ธรรมรักษ

การพิมพ,2547. .แผนพฒันาสขุภาพฉบับที่ 9 (พ.ศ. 2545 – 2549). นนทบุรี : กองสาธารณสุขภูมิภาค,

2545. . กรมการแพทย. สถาบันเวชศาสตรผูสูงอายุ. การออกกําลังกายทั่วไปและเฉพาะโรค ผูสูงอาย.ุกรุงเทพมหานคร :โรงพิมพชุมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2545. .กรมสุขภาพจิต. คูมือการออกกําลังกายเพื่อสงเสริมสุขภาพจิตผูสงูอาย.ุ กรุงเทพฯ :

ศรีเมืองการพิมพ, 2543. .กรมอนามัย. สํานักสงเสริมสุขภาพ. คูมือการสงเสริมการออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ.

กรุงเทพฯ : สํานักงานกิจการโรงพิมพองคการสงเคราะหทหารผานศึก,2535. . กองสุขศึกษากรม. สนับสนุนบริการสุขภาพ. รายงานผลการเฝาระวังพฤติกรรมการ ออกกําลังกาย.กรงุเทพฯ:โรงพิมพการศาสนา สํานักงานพระพุทธศาสนาแหงชาติ,2546. . สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. กองสถิติสาธารณสุข. สถิติสาธารณสุข พ.ศ. 2547. กรุงเทพมหานคร : สํานักนโยบายและแผนสาธารณสุข, 2547. การกีฬาแหงประเทศไทย. การออกกําลังกายแบบแอโรบิค.กรุงเทพมหานคร:นิวไทยมติรการพิมพ ,

2540. . การออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ. พิมพคร้ังที่ 9. กรุงเทพมหานคร: นิวไทยมติรการพิมพ ,

2540. โกร ฮารเล็ม บรันแลนด. วันอนามัยโลก ป 2545 บุคคลและชุมชนสามรถนําตนเองไปสูการมีสุข

ภาพดีและความสุขสบาย [ ออนไลน ]. เขาถึงเมื่อ 9 กุมภาพันธ 2549. เขาถึงไดจาก http://www.Grocities.com/Tokyo/Harbor/2093/

117

คณะกรรมการอํานวยการจัดทําแผนพัฒนาดานสาธารณสุข. แผนพัฒนาสาธารณสขุในแผนพฒันาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาต ิฉบับท่ี 9 พ.ศ.( 2445 -2549). กรุงเทพ ฯ :โรงพิมพองคการสงเคราะหทหารผานศึก, 2545.

จรวยพร ธรณินทร. ออกกําลังกายและกีฬาเพื่อสุขภาพ. กรุงเทพมหานคร: บริษัท เลิฟแอนดลิฟ เพรส, 2534.

จิตอารี ศรีอาคะ “ การรับรูอุปสรรคตอการออกกําลังกายและพฤติกรรมการออกกําลังกายของพยาบาล ” วทิยานิพนธปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการวิชาการพยาบาลศาสตร บัณฑติวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม, 2543.

เจริญ กระบวนรัตน. รางกายกับผลท่ีไดจากการออกกําลังกาย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพจุฬา ลงกรณมหาวทิยาลัย, 2540.

ชลธิชา ขระเขื่อน . “ ปจจัยทีส่นับสนุนพฤติกรรมการออกกําลังกาย แบบ ไท จี๋ ซ่ี กง ในผูสูงอายุ ” วิทยานิพนธปริญญาสาธารณสุขมหาบัณฑิต สาขาสาธารณสุขศาสตร บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม, 2545.

ชาคริต เทพรัตน. “ ปจจัยทีท่ํานายพฤติกรรมการออกกําลังกายของนักเรียนชั้นมัธยาศึกษาตอนตน จังหวดัชัยนาท.” วิทยานพินธปริญญาศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการสงเสริมสุขภาพ บัณฑิตวิทยาลยั มหาวิทยาลยัแมโจ, 2540.

ชิดพงษ ไชยวสุ และคณะ. แอโรบิคดานซ กายบริหารเพื่อสุขภาพ. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ อักษรไทย, 2528.

ชูศักดิ์ เวชแพทย. แอโรบิคดานซ – กายบริหารเพื่อสุขภาพ . กรุงเทพฯ : อักษรไทย, 2519. ดวงเดือน พันธุโยธี. “ความสัมพันธระหวางความสําคัญของสุขภาพ การรับรูประโยชนของการออก

กําลังกาย และพฤติกรรมการออกกําลังกายของผู สูงอายุ ในจังหวัดเชียงใหม .” วิทยานิพนธปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการพยาบาลอายุรศาสตรและศัลยศาสตร บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม, 2539.

ดวงพร รัตนอมรชัย. “ ความสัมพันธ ระหวางปจจัยสวนบุคคล การรับรูภาวะสุขภาพ และการควบ คุมสุขภาพกับวิถีชีวิต ของผูสูงอายุในจังหวัดอางทอง.” วิทยานิพนธปริญญาวิทยาศาสตร มหาบัณฑติ สาขาการพยาบาลสาธารณสุข บัณฑิตวิทยาลยั มหาวิทยาลยัมหิดล, 2535.

ดํารง กิจกุศล. คูมือการออกกําลังกาย. กรุงเทพมหานคร: เอช.เอนสเตชั่นนารีและการพิมพ, 2527. . คูมือออกกําลังกายกรุงเทพ.กรุงเทพมหานคร:สํานักพิมพหมอชาวบาน,2531. ดํารง กิจมั่น. การออกกําลังกาย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพเรือนแกวการพิมพ, 2527.

118

ถนอมวรรณ อยูขํา. “พฤติกรรมการออกกําลังกาย เพื่อสุขภาพของบุคลากรสังกัดกรมพลศึกษาใน สวนกลาง.” ปริญญานิพนธการศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาพลศึกษา บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมติร, 2536.

ทรงศักดิ์ ไพศาล. “ความรู เจตคติ และการปฏิบัติตนในการออกกําลังกาย เพื่อสุขภาพของบุคลากร ในสํานักงานเลขาธิการคุรุสภา.” วิทยานิพนธปริญญาศึกษาศาสตรมหาบัณฑติ สาขาวิชา พลศึกษา บณัฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยรามคําแหง, 2541. ทักษิณ ชินวตัร. สารจากผูบริหาร [ ออนไลน ]. เขาถึงเมื่อ 9 กุมภาพันธ 2549 . เขาถึงไดจาก

http://www.anamai.moph.go.th/factsheet/academic/health45/index.html นิพนธ กุลนิตย. หลักการเสริมสรางสมรรถภาพทางกาย [ออนไลน]. เขาถึงเมื่อ 9 กุมภาพันธ 2549.

เขาถึงไดจาก Http://www.anamai.moph.go.th/dopah Physical Acyiviy นิคม มูลเมือง. การสงเสริม : แนวคิดกาวหนาของผูประกอบวิชาชีพทางสุขภาพ. ชลบุรี : สํานัก บริการวิชาการ มหาวิทยาลัยบูรพา,2541. ประดิษฐ นาทวิชัย. “ ภาวะสุขภาพและพฤติกรรมการออกกําลังกายของครู ในจงัหวัดชยันาท.”

วิทยานิพนธปริญญาศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการสงเสริมสุขภาพ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวทิยาลัยเชียงใหม, 2540.

ประภาเพ็ญ สุวรรณ. “พฤติกรรมสุขภาพ.” ใน เอกสารการสอนชุดวิชาสุขศึกษา หนวยท่ี 1 – 7 , 172-182. กรุงเทพมหานคร : หางหุนสวนจํากัด ป. สัมพันธพาณิชย, 2527. ประภาเพ็ญ สุวรรณ และสวงิ สุวรรณ. ทัศนคติ การวดั การเปล่ียนแปลงอนามัย. กรุงเทพมหานคร:

พีระพัชนา, 2536. ประเวศ วะสี และคณะ. องครวมแหงสุขภาพ ทัศนะใหมเพื่อดุลยภาพแหงชาติ และการบําบัดรักษา.

กรุงเทพมหานคร: สํานักพิมพมูลนิธิโมลศรีทอง, 2536. ปรีดา แตอารักษ และคณะ. ขอเสนอเพื่อการพัฒนาระบบบริการสุขภาพระดับตนของไทย ในการ

ปฏิรูประบบสขุภาพแหงชาติ และใน (ราง) พระราชบญัญัติสุขภาพแหงชาต.ิ นนทบุรี : สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข, 2543.

พวงเพชร เฟองฟูเกียรติคณุ . “ การรับรูความสามารถแหงตนกับพฤติกรรมการออกกําลังกายของประชาชนกลุมวัยทํางาน” วทิยานิพนธปริญญาสาธารณสุขมหาบัณฑติ สาขาสาธารณสุขศาสตร บัณฑติวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม, 2545.

119

พินิจ กุลละวณิชย. “ การออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ.” ใน คูมือการสงเสริมการออกกําลังกายเพื่อ สุขภาพ, 11-13. สํานักสงเสริมสุขภาพ กรมอนามัย, บรรณาธิการ. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพองคการสงเคราะหทหารผานศึก, 2540.

ภักดี โพธิศิริ. “ขยับกาย สบายชีว.ี” เอกสารประกอบการประชุมวิชาการขยับกาย สบายชีวี “Move for Health” เนื่องในวนัอนามัยโลก ป 2545 , 27 พฤศจิกายน 2545. (อัดสําเนา).

ภักดี โพธิศริิ. สารจากผูบรหิาร [ ออนไลน ]. เขาถึงเมื่อ 9 กุมภาพนัธ 2549. เขาถึงไดจาก http://www.anamai.moph.go.th/factsheet/academic/health45/index.html

มนูญ ขอเสงี่ยม และพิสุจน คงขํา. “ รายงานการวจิัยสภาวะพฤติกรรมสุขภาพในกลุมประชาชน จังหวดัราชบุรี ป 2542.” ราชบุรี: สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดราชบุรี, 2542.

มยุรี นิรัตธราดร. “การศึกษาการรับรูประโยชน การรับรูอุปสรรคของการสงเสริมสุขภาพ และพฤติ กรรมการสงเสริมสุขภาพของหญิงตั้งครรภวยัรุน.” วิทยานิพนธปริญญาพยาบาลศาสตร มหาบัณฑติ สาขาการพยาบาลแมและเดก็ บัณฑิตวิทยาลยั มหาวิทยาลยัมหิดล, 2539.

มหาวิทยาลัยศลิปากร. บัณฑติวิทยาลัย. คูมือการพิมพวิทยานิพนธ พ.ศ. 2543. นครปฐม: โรงพิมพ มหาวิทยาลัยศลิปากร, 2543.

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. เอกสารประกอบการสอนสุขศึกษาและการประชาสมัพันธ งานสาธารณสุข หนวยท่ี1– 8. กรุงเทพมหานคร:สํานักพิมพมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2544.

ราชบัณฑิตยสถาน.คณะกรรมการชําระพจนาจุกรม.พจนานุกรมฉบับราชบัณฑติยสถาน พ.ศ.2525. พิมพคร้ังที่ 132. กรุงเทพมหานคร: บริษัทอักษรเจริญทัศน จํากัด, 2538.

โรงพยาบาลบางแพ. “ สรุปผลการดําเนินงานโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ ของโรงพยาบาลชุมชน จังหวดัราชบุรี พ.ศ. 2547.” 2547. (อัดสําเนา)

ลวน สายยศ และอังคณา สายยศ. สถิติวทิยาทางการวจัิย. พิมพคร้ังที่ 3. กรุงเทพมหานคร : สุวีริยาศาสน, 2540.

วรศักดิ์ เพียรชอบ . หลักและวิธีการสอน วิชาพลศึกษา. กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช,2533. วารี สายันหะ.“พฤติกรรมการสรางสุขภาพดานการออกกําลังกายของประชาชนวยัผูใหญตอนกลาง

กิ่งอําเภอบานคา จังหวัดราชบุรี ” วิทยานิพนธปริญญาศิลปศาสตร มหาบัณฑิต สาขาวิชาจิตวิทยาชุมชน บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศลิปากร,2546.

120

วิพุธ พูลเจริญ และคณะ. สูการปฏิรูประบบสุขภาพแหงชาต.ิ กรุงเทพมหานคร: บริษัทดีไซวร จํากัด, 2543.

วิรุฬ เหลาภัทรเกษม. กีฬาเวชศาสตร. กรุงเทพมหานคร : พีบี. ฟอเรน บุคส เซนเตอร, 2537. วิโรจน ตั้งเจริญเสถียร. ทุกข สมุทัย ในระบบสาธารณสุขและหลักประกันสุขภาพของคนไทย.

พิมพคร้ังที่ 2. กรุงเทพมหานคร : บริษัท ดีไซร จํากัด, 2543. วิศาล คันธารัตนกุล. การออกกําลังกายในวัยทํางาน.กรุงเทพมหานคร:โรงพิมพกองออกกําลังกาย

เพื่อสุขภาพกรมอนามัย, 2547. วุฒิวงษ ปรมัตถาวร.วิทยาศาสตรการกีฬา. กรุงเทพมหานคร:โรงพิมพไทยวัฒนาพานชิ ,2532. สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. สํานักงานปฏิรูประบบสุขภาพ.รวมผาทางตนัเพื่อสุขภาพคนไทย.

นนทบุรี : โครงการสํานักพิมพสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข , 2543. สมเจตน ไวยาการณ. หลักการวิจัย. นครปฐม:โรงพิมพมหาวิทยาลัยศิลปากร, 2544. สมบัติ กาญจนกิจ. พฤติกรรมการออกกําลังกาย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพองคการสงเคราะห

ทหารผานศึก, 2541. สมบัติ กาญจนกิจ และ สมหวัง จนัทรุไทย. พฤติกรรมการออกกําลังกาย ทบทวนองคความรู สถานการณและปจจัยท่ีเก่ียวของ ภายใตโครงการสืบสวนวัฒนธรรมไทยสูสุขภาพ ท่ียืนยาว . กรุงเทพมหานคร : สํานักพฒันาวิชาการ กรมการแพทย กระทรวง สาธารณสุข, 2541. สรัลรัตน พลอินทร.“ความสัมพันธระหวางปจจัยสวนบคุคล การรับรูความสามารถของตนเองใน

การออกกําลังกาย การรับรูประโยชนของการออกกําลังกาย และสภาพแวดลอมของวิทยาลัยกับพฤติกรรมการออกกําลังกายของนักศึกษาพยาบาล . ” วทิยานิพนธปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลศึกษา บัณฑิตวิทยาลัย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2542.

สํานักงานสถิตแหงชาติ สํานักนายกรัฐมนตรี.รายงานการสํารวจพฤตกิรรมการเลนกีฬาและการดูกีฬาของประชาชน พ.ศ. 2540.กรุงเทพมหานคร:โรงพิมพองคการสงเคราะหทหารผานศึก , 2540 .

สํานักงานหลกัประกนัสุขภาพ. คูมือหลักประกันสุขภาพสําหรับประชาชน . นนทบุรี : สํานักงานหลักประกนัสุขภาพ , 2547.

สํานักนายกรัฐมนตรี. การกฬีาแหงประเทศไทย . การออกกําลังกายเพื่อสุขภาพ. พิมพคร้ังที่ 6. กรุงเทพมหานคร : หางหุนสวนจํากัด เจ เอน็ ที, 2533.

121

สํานักนายกรัฐมนตรี. สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ. แผนพฒันา เศรษฐกิจและสังคมแหงชาต ิ ฉบับที่เกา พ .ศ . 2545 – 2549 . กรุงเทพมหานคร : สํานักนายกรัฐมนตรี, 2545.

เสก อักษรานุเคราะห. การออกกําลังกายเพื่อชะลอความแก. พิมพคร้ังที่ 2. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, ม.ป.ป.

แสงทอง ธีระทองคํา. “ประสิทธิผลของกระบวนการกลุมตอการเปลี่ยนแปลงความรู เจตคติ และ การปฏิบัติในการปองกัน โรคเอดสของสตรีตั้งครรภ ในโรงพยาบาลรามาธิบดี . ” วิทยานิพนธวทิยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการเจริญพันธุและวางแผนประชากร

บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล, 2538. สุกัญญา ไผทโสภณ. “ พฤติกรรมการสงเสริมสุขภาพของเจาหนาที่สาธารณสุข จังหวัดอุทยัธานี ”

วิทยานิพนธปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาสุขศึกษา มหาวทิยาลัยมหดิล, 2535. สุพรรณี ธีระเจตกูล. “ความสัมพันธระหวางมโนทัศนสุขภาพ การรับรูภาวะสุขภาพกับพฤติกรรม

สงเสริมสุขภาพของผูสูงอายุในชนบท อําเภอตระกาลพืชผล จังหวดัอุบลราชธานี. ” วิทยานิพนธพยาบาลศาสตรมหาบัณฑติ สาขาวิชาการพยาบาล มหาวิทยาลัยขอนแกน , 2539.

สุพัฒนา คําสอน. “ ผลของการจัดโปรแกรมการออกกําลังกายแบบแอโรบิคตอการปรับตัวของผูสูงอายุในเขตชนบท จังหวดัพิษณุโลก” วิทยานิพนธปริญญาวิทยาศาสตร มหาบัณฑิต สาขาพยาบาลศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล, 2535.

อภิชัย คงเสรพีงค . กีฬาเวชศาสตร. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร,2537. อรุณ รักธรรม. พฤติกรรมองคกร . เอกสารการสอนชุดวชิาพฤติกรรมมนุษยและองคกร หนวยที่ 1

สาขาวิชาการจดัการ . กรุงเทพมหานคร : มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมมาธิราช, 2528. อลิสา พิรังคะเปาระ, ผูแปล. ก วันอนามัยโลก 2002 “ขยับกาย สบายชวีี” [ออนไลน]. เขาถึงเมื่อ

9 กุมภาพนัธ 2549. เขาถึงไดจาก http://www.anamai.moph.go.th/factsheet/academic/menu/academic.html

อวย เกตสิงห. “ แกอยางสงา ” วารสารกีฬา .22 ( 8 ) : 7 -12 สิงหาคม 2531. อุดมศักดิ์ ศรีแสงนาม. ว่ิงสูวิถีชีวิตใหม. กรุงเทพมหานคร : หมอชาวบาน , 2538.

122

ภาษาตางประเทศ American College of Sport Medicine. guildline for Exercisetesting and prescription.

Baltimore : William and wikins,1995. American College of Sport Medicine. Exercise and Phisical activity for older adults.

Medicine and Science in Sport and Exercise,1998. Green et al. Health Promotion :An Educational and Ecological Approach. ( 3 ed). Californaia:

Mayfield,1999.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก แบบสัมภาษณการวิจัย

-

125

แบบสัมภาษณเพื่อการวิจัย

เร่ือง การศึกษาปจจัยท่ีมีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี

------------------------

คําชี้แจง แบบสัมภาษณชุดนี้มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาปจจัยที่มีผลตอพฤติกรรมการออกกําลังกายของบุคลากรในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดราชบุรี แบบสัมภาษณชุดนี้มี 4 ตอน ดังนี้ ตอนที่ 1 ขอมูลเกี่ยวกับพฤตกิรรมการออกกําลังกาย จํานวน 5 ขอ ตอนที่ 2 ขอมูลเกี่ยวกับปจจยัชีวสังคม จํานวน 6 ขอ ตอนที่ 3 ขอมูลเกี่ยวกับปจจยัดานความพรอมในการออกกําลังกาย - ความพรอมดานความรูเกีย่วกับประโยชนและ/หรือคุณคาของการออกกําลังกาย จํานวน 21 ขอ - ความพรอมเกี่ยวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย จํานวน 10 ขอ - ความพรอมดานทัศนคติเกีย่วกับการออกกําลังกาย จํานวน 20 ขอ - ความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง

จํานวน 10 ขอ

ขอความกรุณาตอบใหครบทกุขอ ขอมูลที่ไดจากทาน - เปนความลับและไมมีผลเสียตอทานแตประการใด - ไมนําไปเปดเผยและใชในงานวิจยันี้เทานัน้ - มีประโยชนและมีคุณคายิ่งตอการวิจยั

ขอขอบคุณ คณะผูวจิัย

-

126

ตอนที่ 1 พฤติกรรมการออกกําลังกาย

คําชี้แจง : กรุณาใสเครื่องหมาย √ ลงในชอง หนาขอความทีสั่มภาษณหรือตอบตามที่ปฏิบัติหรือตามความเปนจริง

1. ประเภทกิจกรรมที่ทานออกกําลังกายเปนประจํา ( ตอบไดมากกวา 1 ประเภท ) .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. 2. ทานออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอมานาน ............. ป ............... เดือน 3. ทานใชเวลาในการออกกําลังกายแตละครั้งนาน .................... นาที

4. ใน 1 สัปดาห ทานออกกําลังกายทั้งหมด ........................... วัน 5. ใหทานประเมนิตนเองวาการเคลื่อนไหวออกกําลังกายของทานอยูในระดับใดหรือสามารถ

ทําส่ิงใดไดหลังจากออกกําลังกาย ( ไดตอบเพียง 1 ขอ )

มีการเคลื่อนไหวในระดับเบา โดยไมทําใหทานรูสึกเหนือ่ยหรืออาจเหนื่อยเล็กนอยหรือ สามารถรองเพลงได

มีการเคลื่อนไหวในระดับปานกลาง ทําใหทานรูสึกเหนือ่ยพอประมาณ หายใจแรงขึ้น กวาปกติเล็กนอยหรือพดูคุยกับคนขางเคียงไดจนจบประโยค

มีการเคลื่อนไหวในระดับหนัก ทําใหทานรูสึกเหนื่อยมากหรือหอบ หายใจเร็วและแรงทางปากหรือหายใจทางปากหรือไมสามารถพูดคุยกบัคนขางเคียงไดจนจบประโยค

-

127

ตอนที่ 2 ปจจัยดานชีวสังคม

คําชี้แจง : กรุณาใสเครื่องหมาย √ ลงในชอง หนาขอความทีสั่มภาษณหรือตอบตามที่ปฏิบัติหรือตามความเปนจริง 1. เพศ ชาย หญิง 2. อายุ ......... ป ........... เดือน 3. สถานภาพสมรส โสด สมรส หยา / ราง หมาย (สามี / ภรรยา เสียชีวติ) 4. ระดับการศึกษาสูงสุด มัธยมศึกษาตอนปลาย หรือ ปวช. อนุปริญญา หรือ ปวส. ปริญญาตรี สูงกวาปริญญาตรี อ่ืน ๆ ระบุ ................. 5. ตําแหนงหนาที่การงาน แพทย / เภสัช / ทันตแพทย พยาบาล เวชปฏิบัต ิ เจาหนาที่ทัว่ไป ลูกจาง / คนงาน 6. รายไดรวมเฉลี่ยตอเดือน ............................... บาท 7. ที่พักอาศยั บานตนเอง บานเชา พักอาศัยกับบดิามารดา พักกับบุคคลอื่น บานพักอาศยั

-

128

ตอนที่ 3 ขอมูลเก่ียวกับปจจัยดานความพรอมในการออกกําลังกาย

ตอนที่ 3 .1 ความเห็นเกี่ยวกับประโยชนและ/หรือคุณคาของการออกกําลังกาย คําชี้แจง : กรุณากาเครื่องหมาย X ทับตัวเลขหลังขอความที่สัมภาษณหรือตอบตามที่ปฏิบัติหรือตามความเปนจริง จากนอยที่สุดถึงมากที่สุด ตามระดับความคิดเหน็ 0 – 10

ขอคําถาม

ระดับความเหน็ นอยที่สุด มากที่สุด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ทานมีความเห็นเกี่ยวกับประโยชนของการออกกําลังกายท่ีมีตอรางกายในหัวขอตอไปนี้ในระดับใด ? 1. การออกกําลังกายสม่ําเสมอชวยลดไขมันใน เสนเลือดได

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2. การออกกําลังกายสม่ําเสมอชวยใหระบบหายใจ ทํางานไดด ี

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3. การออกกําลังกายสม่ําเสมอทําใหสมองสั่งงาน ไดอยางมีประสิทธิภาพ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

4. การออกกําลังกายสม่ําเสมอชวยปองกันโรค หลอดเลือดหัวใจได

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

5. การออกกําลังกายสม่ําเสมอชวยใหระบบการ ยอยอาหารด ี

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

6. การออกกําลังกายสม่ําเสมอชวยชะลอความ เส่ือมของกระดูก

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

7. การออกกําลังกายอยางสม่ําเสมอลดภาวะ เส่ียง ของโรคเบาหวาน

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

8. การออกกําลังกายสม่ําเสมอทําใหกลามเนื้อ แข็งแรงขึ้น

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

9. การออกกําลังกายสม่ําเสมอชวยลดความเสี่ยง ตอการเกิดมะเร็ง

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

-

129

ขอคําถาม

ระดับความเหน็ นอยที่สุด มากที่สุด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ความเห็นเกี่ยวกับประโยชนของการออกกําลังกายที่มีตอจิตใจ 10. การออกกําลังกายชวยผอนคลายความตึงเครียด

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11. การออกกําลังกายชวยใหทานมีสุขภาพจิตทีด่ ี

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

12. การออกกําลังกายชวยใหทานหลับงายขึ้น

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

13. การออกกําลังกายชวยใหทานมีบุคลิกภาพที่ด ี

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

14. การออกกําลังกายชวยเพิ่มความเชื่อมัน่ในตนเอง

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ความเห็นเกี่ยวกับคุณคาของการออกกําลังกาย 15. การออกกําลังกายทําใหทานรูปรางดีขึ้น

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

16. การออกกําลังกายชวยชะลอความชราได

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17. การออกกําลังกายทําใหความสามารถในการ ทํางานดีขึ้น

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

18. สําหรับผูที่มีโรคประจําตัวการออกกําลังกายม ี สวนชวยทําใหอาการของโรคไมรุนแรงขึ้น

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19. การออกกําลังกายชวยทําใหทานเปนผูที่มี ระเบียบวินัยในตนเอง

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

20. การออกกําลังกายเปนการใชเวลาวางใหเกิด ประโยชน

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

21. การออกกําลังกายทําใหจิตใจแจมใส 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

-

130

ตอนที่ 3.2 ขอมูลความพรอมเก่ียวกับหลักและวิธีการออกกําลังกาย

ขอคําถาม

ระดับการปฏบิัติ นอยที่สุด มากที่สุด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1. กอนออกกําลังกายทานมีการปรับสภาพรางกาย ดวยการอบอุนรางกาย ( Warm up ) อยาง ถูกตอง

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2. ทานออกกําลังกายโดยใชเวลาออกกําลังกาย อยางนอย 20 นาที ตอวัน

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3. ทานออกกําลังกายอยางนอยสัปดาหละ 3 วัน

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

4. ทานออกกําลังกายจนรูสึกเหนื่อยพอประมาณ ( หายใจแรงขึ้นกวาปกติเล็กนอยหรือพูดคุยกับ คนขางเคียงไดจนจบประโยค )

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

5. ทานเริ่มออกกําลังกายโดยเริ่มตนที่เบา ๆ แลว คอยเพิ่มความหนกัของการออกกําลังกาย

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

6. ทานออกกําลังกายโดยเลือกออกกําลังกายใหทุก สวนของรางกายไดเคลื่อนไหว

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

7. ทานออกกําลังกายโดยปฏิบัติตามวธีิการปฏิบัติ ของอุปกรณนัน้ ๆ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

8. ทานสามารถปรับเปลี่ยนประเภทของการออก กําลังกายใหเหมาะสมกับเวลาและสถานที่

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

9. ทานเลือกออกกําลังกายโดยผสมผสานกิจกรรม การออกกําลังกายหลายๆอยางไว

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

10. หลังออกกําลังกายทานมีการปรับสภาพ รางกายดวยการคลายความตึงตัวของกลามเนื้อ ( cool down ) อยางถูกตอง

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

-

131

ตอนที่ 3.3 ขอมูลความพรอมดานทัศนคตเิก่ียวกับการออกกําลังกาย

ขอคําถาม

ระดับความคดิเห็น นอยที่สุด มากที่สุด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

องคประกอบดานความรู 1. การออกกําลังกายทําใหทานเปนโรคหัวใจได

งายขึ้น

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2. การทํางานภายในบานเปนการออกกําลังกาย แลวเชน กวาด , ถูบาน

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3. การทํางานภายในบานเปนสิ่งที่ชวยใหรางกาย แข็งแรงอยูแลว

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

4. การออกกําลังกายสม่ําเสมอชวยทําให สุขภาพจิตดีขึ้น

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

5. คนที่มีสุขภาพที่ดแีลวไมตองออกกําลังกาย

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

6. การออกกําลังกายทําใหมีบุคลิกภาพที่ดี

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

7. การออกกําลังกายเปนเรื่องของนักกฬีาเทานัน้

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

8. การออกกําลังกายเปนการใชเวลาวางใหเปน ประโยชน

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

9. การออกกําลังกายสม่ําเสมอทําใหกลามเนื้อดูไม สวยงาม

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

10. การออกกําลังกายเปนเรื่องนาอายผูอ่ืน

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

-

132

ขอคําถาม

ระดับความคดิเห็น นอยที่สุด มากที่สุด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

องคประกอบดานความรูสึก 11. การออกกําลังกายชวยทําใหทานอารมณด ี

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

12. การออกกําลังกายชวยทําใหทานหายเหงา

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

13. การออกกําลังกายเปนภาระที่ทานตองกระทํา อยางสม่ําเสมอ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

14. การออกกําลังกายที่ถูกตองทําใหทานเสียเวลา

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

15. การออกกําลังกายเปนเรื่องที่ไมจําเปน

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

16. การออกกําลังกายชวยทําใหทานมคีวามมั่นใจ ในตนเองมากขึ้น

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17. การออกกําลังกายทําใหทานรับประทานอาหาร ไดมากกวาปกต ิ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

องคประกอบดานการปฏิบตั ิ 18. การออกกําลังกายทําใหรางกายทรดุโทรม

เร็วกวาที่ควร

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19. การออกกําลังกายชวยลดอาการปวดเมื่อย กลามเนื้อ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

20. การออกกําลังกายทําใหรูสึกออนเพลีย เมื่อยลา

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

-

133

ตอนที่ 3.4 ขอมูลความพรอมดานการรับรูเกี่ยวกับความพรอมในการออกกําลังกายของตนเอง

ขอคําถาม

ระดับความพรอม นอยที่สุด มากที่สุด 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1. ทานมีการสํารวจตัวเองสม่ําเสมอวารางกาย แข็งแรงไมเปนอุปสรรคตอการออกกาํลังกาย

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

2. หากทานมีโรคประจําตัวทานจะตรวจสุขภาพ และสํารวจความพรอมของรางกายกอนออก กําลังกาย

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3. ทานมีการวางแผนหรือจัดสรรชวงเวลาในการ ออกกําลังกาย

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

4. ทานเลือกกิจกรรมออกกําลังกายที่งาย ถนัด ชอบเพื่อสรางแรงจูงใจในการออกกําลังกายให ตัวเอง

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

5. ทานเลือกประเภทของการออกกําลังกายตาม ความเหมาะสมของรางกายของทาน

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

6. ทานสามารถทราบไดถึงอาการผิดปกติอยางใด อยางหนึง่ขณะออกกกาํลังกาย

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

7. ทานสามารถทราบถึงวิธีปฏิบัติตัวหากเกิด อาการผิดปกติอยางใดอยางหนึ่งขณะออก กําลังกาย

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

8. ขณะทานออกกําลังกายทานทําจิตใจสนุกสนาน ในกิจกรรมไมเครงเครียดเรื่องงาน

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

9. ทานมีการเตรียมตัวกอน และหลังการออก กําลังกายทุกครั้ง

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

10. ทานมีอุปกรณ เครื่องแตงกายที่เหมาะสมกับ ประเภทของกิจกรรมการออกกําลังกาย

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ภาคผนวก ข หนังสือขอความอนุเคราะหในการขอขอมูลและเก็บขอมูล

136

ประวัติผูวิจัย ช่ือ นางสาวภาสิตา วินันท ที่อยู บานเลขที่ 303 หมู 3 ตําบลดอนตะโก อําเภอเมือง จงัหวัดราชบุรี 70000 สถานที่ทํางาน โรงพยาบาลบางแพ อําเภอบางแพ จังหวดัราชบุรี ประวัติการศึกษา พ.ศ. 2539 สําเร็จการศึกษาประกาศนียบัตรพยาบาลศาสตร ระดับตน พ.ศ. 2546 สําเร็จการศึกษาพยาบาลศาสตรบัณฑิต วิทยาลัยพยาบาล

บรมราชชนนีราชบุรี พ.ศ. 2547 ศึกษาตอระดบัปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาการสังคมและการ

จัดการระบบสขุภาพ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจนัทร

ประวัติการทํางาน พ.ศ. 2539 พยาบาลเทคนคิ 2 ฝายการพยาบาล โรงพยาบาลบางแพ

อําเภอบางแพ จังหวดัราชบรีุ พ.ศ. 2543 พยาบาลเทคนคิ 3 ฝายการพยาบาล โรงพยาบาลบางแพ

อําเภอบางแพ จังหวดัราชบรีุ พ.ศ. 2546 พยาบาลวิชาชพี 3 กลุมงานการพยาบาล โรงพยาบาลบางแพ อําเภอบางแพ จังหวดัราชบรีุ

พ.ศ. 2547 พยาบาลวิชาชพี 4 กลุมงานการพยาบาล โรงพยาบาลบางแพ อําเภอบางแพ จังหวดัราชบรีุ

พ.ศ. 2548 พยาบาลวิชาชพี 5 กลุมงานการพยาบาล โรงพยาบาลบางแพ อําเภอบางแพ จังหวดัราชบรีุ