กองบรรณาธิการ - Mahidol University...วารสารภาษาและว ฒนธรรม เป นวารสารว ชาการในสาขาว

กองบรรณาธการ ศาสตราจารย ดร. คณหญงสรยา รตนกล

วทยาลยศาสนศกษา มหาวทยาลยมหดล ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร. สวไล เปรมศรรตน

สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ศาสตราจารยกตตคณ ดร. กาญจนา นาคสกล

ราชบณฑตยสถาน ศาสตราจารยกตตคณ ดร. ปราณ กลละวณชย

คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศาสตราจารยกตตคณ ดร. ฉตรทพย นาถสภา

คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศาสตราจารย ดร. สมทรง บรษพฒน

สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ศาสตราจารยพเศษ ดร. ชลธรา สตยาวฒนา

สถาบนวจย มหาวทยาลยรงสต รองศาสตราจารย ดร.ชาย โพธสตา

สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล รองศาสตราจารย ดร. กาญจนา แกวเทพ

คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย รองศาสตราจารยดวงพร คานณวฒน

สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล รองศาสตราจารยมาล บญศรพนธ

องคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย

รองศาสตราจารย ดร. อมร แสงมณ สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

รองศาสตราจารย ดร. โสภนา ศรจาปา สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

รองศาสตราจารย ดร. วระ โอสถาภรตน สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

Prof. Dr. John F. Hartmann Northern Illinois University, U.S.A.

Prof. Dr. Jerold A. Edmondson University of Texas at Arlington, U.S.A.

Prof. Dr. Shoichi Iwasaki UCLA, Los Angeles, U.S.A.

Prof. Dr. Robert S. Bauer University of Hong Kong, Hong Kong

Prof. Dr. Yoko Hayami Kyoto University, Japan

Dr. Peter A. Jackson Australian National University, Australia

Dr. Larin Adams SIL International, Thailand

Mr. Douglas Inglis SIL International, Thailand

บรรณาธการบรหาร รองศาสตราจารย ดร. สจรตลกษณ ดผดง

บรรณาธการประจาฉบบ ดร. ณรงค อาจสมต

กองบรรณาธการจดการ ผชวยศาสตราจารย ดร. สงหนาท นอมเนยน อาจารยกฤตยา อกนษฐ ดร. สรนทร พบลภานวธน ดร. ชตชยางค ยมาภย ดร. ธรพงษ บญรกษา ดร. พชร สวรรณภาชน ดร. ขนบพร วงศกาฬสนธ ดร. อสระ ชศร

ดร. เทยมสรย สรศรศกด ดร. พธ คศรพทกษ Mr. Richard Hiam นายวระพงศ มสถาน นายพเชฐ สตะพงศ นายสทธพร เนตรนยม นางสาวกานดา ยาก

เลขานการกองบรรณาธการ: นางสาวประชตพร โภคมณ สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล 999 ถนนพทธมณฑลสาย 4 ตาบลศาลายา อาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม 73170 โทรศพท 0-2800-2306 หรอ 0-2800-2308-14 ตอ 3446 โทรสาร 0-2800-2332 เวบไซต http://www.lc.mahidol.ac.th/lcjournal อเมล [email protected] พมพท หางหนสวนจากด สามลดา

9/1205 หม 1 ถนนสะแกงาม แขวงแสมดา เขตบางขนเทยน กรงเทพมหานคร 10150

EDITORIAL BOARD

Prof. Dr. Khunying Suriya Ratanakul College of Religious Studies, Mahidol University

Prof. Emeritus Dr. Suwilai Premsrirat Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University

Prof. Emeritus Dr. Karnchana Nacsakul The Royal Institute

Prof. Emeritus Dr. Pranee Kullavanijaya Faculty of Arts, Chulalongkorn University

Prof. Emeritus Dr. Chatthip Nartsupha Faculty of Economics, Chulalongkorn University

Prof. Dr. Somsonge Burusphat Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University

Prof. Dr. Cholthira Satyawadhna The Research Institute, Rangsit University

Assoc. Prof. Dr. Chai Podhisita Institute of Population and Social Research, Mahidol University

Assoc. Prof. Dr. Kanjana Kaewthep Faculty of Communication Arts, Chulalongkorn University

Assoc. Prof. Duangporn Kamnoonwatana Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University

Assoc. Prof. Malee Boonyasiripun Thai Public Broadcasting Service

Assoc. Prof. Dr. Amon Sangmanee Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University

Assoc. Prof. Dr. Sophana Srichampa Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University

Assoc. Prof. Dr. Weera Ostapirat Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University

Prof. Dr. John F. Hartmann Northern Illinois University, U.S.A.

Prof. Dr. Jerold A. Edmondson University of Texas at Arlington, U.S.A.

Prof. Dr. Shoichi Iwasaki UCLA, Los Angeles, U.S.A.

Prof. Dr. Robert S. Bauer University of Hong Kong, Hong Kong

Prof. Dr. Yoko Hayami Kyoto University, Japan

Dr. Peter A. Jackson Australian National University, Australia

Dr. Larin Adams SIL International, Thailand

Mr. Douglas Inglis SIL International, Thailand

Editor-in-Chief: Assoc. Prof. Dr. Sujaritlak Deepadung

Issue Editor: Dr. Narong Ardsmiti

Managing Editorial Board:

Asst. Prof. Dr. Singhanat Nomnian Krittaya Akanisdha Dr. Sirintorn Bhibulbhanuwat Dr. Jitjayang Yamabhai Dr. Theeraphong Boonrugsa Dr. Phodchara Suwannaphachana Dr. Kanopporn Wonggarasin Dr. Isara Choosri

Dr. Tiamsoon Sirisrisak Dr. Patoo Cusripituck Mr. Richard Hiam Mr. Werapong Mesthan Mr. Pichet Setapong Mr. Sittiporn Netniyom Ms. Kanda Yagi Secretary: Ms.Prachitporn Pokmanee

Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University 999 Phutthamonthon 4 Road, Salaya, Phutthamonthon, Nakhon Pathom 73170 Thailand Tel. 0-2800-2306 or 0-2800-2308-14 Ext. 3446 Fax 0-2800-2332 Website http://www.lc.mahidol.ac.th E-mail [email protected] Three Lada Limited Partnership 9/1205 Moo 1 Sakaengam Road., Samaedum, Bangkhunthien, Bangkok 10150

Contents

ภาษาศาสตรประยกตเพอการพฒนา: ฟนคน ฟนภาษา ในภาวะวกฤต สวไล เปรมศรรตน

การแปรและการเปลยนแปลงวรรณยกตไทดา สมทรง บรษพฒน

19

วรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบาง วรษา กมลนาวน

43

การตอรองเชงอานาจและการเปลยนแปลงความหมายของผดไทย: จากเมนชาตนยมสอาหารไทยยอดนยม พนผล โควบลยชย

75

รปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอน โยธน บญเฉลย

95

บทวจารณหนงสอ โดย วรยะ สวางโชต Kuan-Hsing Chen. (2010). Asia as method: Toward deimperialization. London: Duke University. Pages 334.

119

รายงานการประชม - การประชมประจาปของสมาคมภาษาศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใต ครงท 23 29 - 31 พฤษภาคม 2556 จกรภพ เอยมดะนช

123

วารสารภาษาและวฒนธรรม เปนวารสารวชาการในสาขาวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร ซงจดทาโดยสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล นบตงแตป พ.ศ. 2524 เปนตนมา มกาหนดออกปละ 2 ฉบบ เดอนมถนายนและธนวาคม

วารสารฯ มวตถประสงคเพอเผยแพรผลงานวชาการทางภาษาและวฒนธรรมแกสงคม อนเปนประโยชนตอการประยกตใชในการพฒนาประเทศและความรวมมอระหวางประเทศ เพอเปนการสงเสรม อนรกษ พฒนา และฟนฟภาษาและวฒนธรรม โดยนาเสนอเนอหาดานภาษาศาสตร วฒนธรรมศกษา มานษยวทยา การพฒนา ภาษาเพอการสอสาร การแปล และการสอน ทงในสวนของทฤษฎ การประยกตใช และบทวเคราะหหรอสงเคราะห ขอมลในภมภาคเอเชย

ขอเชญผสนใจสงบทความวชาการหรอบทความวจยทมเนอหาดงกลาว เพอรบการพจารณาตพมพในวารสารภาษาและวฒนธรรม เปนภาษาไทยหรอภาษาองกฤษ มความยาวตงแต 15-25 หนากระดาษขนาดเอ 4 มบทคดยอทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ มเอกสารอางอง และไมเคยตพมพมากอน โดยทานสามารถดคาแนะนาสาหรบผเขยน (Notes for Authors) ไดทเวบไซตของสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย (http://www.lc.mahidol.ac.th/lcjournal/notes-for-authors.htm)

อนง บทความทกเรองทไดรบการตพมพในวารสารฯ จะมผทรงคณวฒในสาขาวชานนๆ พจารณาและประเมนคณภาพบทความละ 3 ทาน ซงทงผทรงคณวฒและผเขยนจะไมทราบชอซงกนและกน (Double-blind peer review) โดยบทความทลงตพมพไดนน ตองผานความเหนชอบจากผทรงคณวฒอยางนอย 2 ใน 3 ทาน และกองบรรณาธการขอสงวนสทธในการบรรณาธกร รวมถงลาดบการตพมพกอน-หลง ทงน ทศนะ ขอคดเหน หรอขอสรปในบทความทกเรอง ถอเปนผลงานทางวชาการของผเขยน โดยกองบรรณาธการไมจาเปนตองเหนดวย

สงบทความพรอมไฟลขอมลไดท กองบรรณาธการวารสารภาษาและวฒนธรรม สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล 999 ถนนพทธมณฑลสาย 4 ตาบลศาลายา อาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม 73170 หรอท [email protected]

Journal of Language and Culture Vol. 32 No. 2 (July - December 2013) 2

บทบรรณาธการ ดวยเปาหมายของการเปนเวททางวชาการในการนาเสนอผลงานเพอประโยชนแก

สงคม วารสารภาษาและวฒนธรรม ไดคดสรรผลงานการศกษาและวจยตพมพเผยแพรอยางตอเนองเปนปท 32 ฉบบนเปนฉบบท 2 ประจาเดอนกรกฎาคม-ธนวาคม พ.ศ. 2556 โดยนาเสนอบทความทนาสนใจหลากหลายประเดน เรมดวยบทความของสวไล เปรมศรรตน ทไดนาเสนอโมเดลการฟนฟภาษาและวฒนธรรมของกลมชาตพนธตางๆ ทอยในภาวะเสยงตอการสญสนอตลกษณชาตพนธ ในชอทเรยกวา มหดลโมเดล โมเดลดงกลาวจะเปนอยางไร สามารถอานไดในบทความเรอง “ภาษาศาสตรประยกตเพอการพฒนา: ฟนคน ฟนภาษา ในภาวะวกฤต”

อกสองบทความตอมาเปนผลการวจยการเปลยนแปลงวรรณยกต โดยสมทรง บรษพฒน ไดนาเสนอใหเหนวา การเปลยนแปลงวรรณยกตของชาวไทดาในพนทจงหวดนครปฐม สพรรณบร ราชบร และเพชรบร ทพบวา ผพดภาษาไทดาทกวยในทกจงหวดยงคงใชระบบวรรณยกตเหมอนกน หากแตสทลกษณะของวรรณยกตมการเปลยนแปลงไปตามกลมอายผพดและภมภาค โดยเฉพาะในกลมวยหนมสาว สวนบทความของวรษา กมลนาวน ศกษาการเปลยนแปลงวรรณยกตของภาษาลาวหลวงพระบาง ซงนาเสนอใหเหนวา ในชวงเวลาเกอบ 50 ปทผานมา ตงแตมนกวชาการตะวนตกศกษาระบบเสยงภาษาลาวหลวงพระบางน น ปจจบนระบบเสยงภาษาลาวหลวงพระบางมการเปลยนแปลงไปเพยงเลกนอย รายละเอยดจะเปนอยางไร สามารถตดตามอานไดจากบทความทงสองเรอง

บทความทสเปนการนาเสนอประเดนความสมพนธระหวางอาหาร วฒนธรรม และอานาจ ซงพนผล โควบลยชย ไดนาเสนอใหเหนการตอรองเชงอานาจและการเปลยนแปลงความหมายผานอาหารชอวา ผดไทย และบทความสดทายเปนการนาเสนอรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษา ซงโยธน บญเฉลย ไดศกษาหารปแบบทเหมาะสมวาควรจะเปนอยางไร

ในนามของกองบรรณาธการ กระผมขอขอบคณผเขยนทกทานทไดนาเสนอผลงานวชาการทมคณคา เปนประโยชนแกวงการวชาการ ในการสรางองคความรใหแตกฉานและเปนแนวทางในการนาไปประยกตใช ทสาคญเหนออนใด ขอขอบพระคณผทรงคณวฒ ทกทานทไดพจารณากลนกรองบทความ ใหขอเสนอแนะทเปนประโยชน ชวยใหบทความมความสมบรณมากยงขน การใหการสนบสนนแกวารสารในครงน กองบรรณาธการรสกซาบซงและขอขอบพระคณทกทานมา ณ โอกาสน

ณรงค อาจสมต

Editorial Notes 3

Editorial Notes

With an aim to provide a publishing venue for high quality academic work in Humanities and Social Sciences, the Journal of Language and Culture has continuously published research papers and academic articles for 32 years. This issue, the second issue of the year 2013 (July-Decembers), showcases outstanding articles. The first article by Suwilai Premsrirat discusses a language revitalization model, the Mahidol Model, developed to safeguard endangered languages and cultures of ethnic minority groups.

The next two articles are based on research projects on tonal variations and changes. Somsonge Burusphat studies social and regional tone variation and change of Tai Dam in Nakhon Pathom, Suphanburi, Ratchaburi, and Phetchaburi provinces. She finds that all Tai Dam people in the region still use the same tonal system, but phonetic values vary according to age-group and region. In the meantime, Varisa Kamalnavin compares Luang Prabang Lao tones in the present with those in previous studies by western scholars. She finds that almost 50 years since Brown’s study in 1965, tonal characteristics of Luang Prabang Lao only change slightly. (More detailed findings are presented in the articles.)

In the fourth article, Poonpon Khowiboonchai explains the relationship between food, culture, and power. He examines power dynamics behind the shifting meaning of Pad-thai from a nationalist menu to a popular Thai national dish. Lastly, Yothin Boonchaliay explores a model for the management of the Tai Yai Studies Center in Mae Hong Son province developed from input provided by academic experts and stakeholders, including the Tai Yai community.

On behalf of the editorial board, I would like to thank all contributors for their submissions. Most of all, I would like to express my sincere thanks to the reviewers who diligently reviewed the manuscripts and provided useful comments. Their expertise and hard work contribute to high quality of the journal. For those interested in submitting manuscripts to the journal, please visit our website at http://www.lc.mahidol.ac.th/lcjournal and click manuscript submission for more details. The journal welcomes original manuscripts written in Thai or English within 15-25 A4 in length. Both Thai and foreign scholars are invited to submit their manuscripts for publication.

Narong Ardsmiti

Journal of Language and Culture Vol. 32 No. 2 (July - December 2013) 4

Contents

ภาษาศาสตรประยกตเพอการพฒนา: ฟนคน ฟนภาษา ในภาวะวกฤต Developmental linguistics: People’s empowerment and endangered language revitalization สวไล เปรมศรรตน

การแปรและการเปลยนแปลงวรรณยกตไทดา Tonal variation and change of Tai Dam สมทรง บรษพฒน

19

วรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบาง Tone in Louang Phabang Lao วรษา กมลนาวน

43

การตอรองเชงอานาจและการเปลยนแปลงความหมายของผดไทย: จากเมนชาตนยมสอาหารไทยยอดนยม Power negotiation and the changing meaning of Pad-thai: From nationalist menu to popular Thai national dish พนผล โควบลยชย

75

รปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอน A management model for Tai Yai studies centre of Mae Hong Son Community Collegeโยธน บญเฉลย

95

บทวจารณหนงสอ โดย วรยะ สวางโชต Kuan-Hsing Chen. (2010). Asia as method: Toward deimperialization. London: Duke University. Pages 334.

119

รายงานการประชม - การประชมประจาปของสมาคมภาษาศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใต ครงท 23 29 - 31 พฤษภาคม 2556 จกรภพ เอยมดะนช

123

ภาษาศาสตรประยกตเพอการพฒนา: ฟนคน ฟนภาษา ในภาวะวกฤต*

Developmental linguistics: People’s empowerment and endangered language revitalization

สวไล เปรมศรรตน**

[email protected]

บทคดยอ

บทความนเสนอแนวคดการศกษาภาษาศาสตรประยกตเพอการพฒนาทรพยากรมนษย ซงเปนการบรณาการศาสตรทางภาษากบศาสตรอนๆ โดยเปนการพฒนาภาษาทองถนหรอภาษาชาตพนธตางๆ ใหสามารถนาไปใชประโยชนไดอยางเตมศกยภาพและชวยพฒนาบคคล ชมชน หรอสงคม ทงนบทความเนนศกษาเพอพฒนาชมชนภาษาภาวะวกฤตเสยงตอการสญหาย อนมผลตอการสญเสยความรทองถนซงผกตดกบภาษา รวมทงศกษาและพฒนาชมชนวกฤตอตลกษณทางวฒนธรรม โดยใชแนวทางการวจยเชงปฏบตการทเรยกวา “วจยเพอทองถน” ซงชมชนเจาของเปนเจาของโครงการและเปนผดาเนนการเอง โดยมนกวชาการทางภาษาเปนผสนบสนนเสรมวชาการทางดานภาษารวมกบนกวชาการดานอนๆ อนเปนการฟนความมนใจในตนเองและความเปนชาตพนธของตน พรอมกบการฟนฟการใชภาษาทองถน บทความนกลาวถงแนวคดและวธการดาเนนงานตามรปแบบของ “มหดลโมเดล” ซงมลาดบและขนตอนการดาเนนงาน ประกอบดวยการวจยขนพนฐาน การพฒนาระบบเขยน การสรางวรรณกรรมทองถน การสอนภาษาทองถนในโรงเรยนหรอการจดการเรยนการสอนแบบทวภ าษา /พหภาษา ศกษา การจดทา ศนยก าร เ ร ยน ร ชมชน การ ศกษาว จย องคความรทองถนดานตางๆ การดแลตดตามและประเมนผล การสรางเครอขายการทางาน และการผลกดนนโยบายภาษาแหงชาตทสนบสนนการรกษาความหลากหลายทางภาษา คาสาคญ: การฟนฟภาษาในภาวะวกฤต, วจยเพอทองถน, มหดลโมเดล *บทความนพฒนามาจากบทความตพมพใน “FESTSCHIRIFT in Linguistic, Applied Linguistic, Language

and Literature” in Honor of Pro. Dr. Udom Warotamasitkadit, Fellow of the Royal Institute of Thailand on His 75th Birthday. กรงเทพมหานคร. 2552.

**ศาสตราจารยเกยรตคณประจาหลกสตรดษฎบณฑต สาขาภาษาศาสตร และประธานทปรกษาศนยศกษาและฟนฟภาษาและวฒนธรรมในภาวะวกฤต สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

6 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 32 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2556)

Abstract

This paper presents the ideology of developmental linguistics which aims at human resource development. It integrates linguistics with other fields of study so that indigenous or ethnic minority languages may be developed to be used to their full capacity for individual, community, and social development. The focus is on the development of endangered language communities wherein language endangerment results in the loss of local knowledge and confusion related to language identity and value. This action participatory research utilizes “community-based research,” in which the language community is the owner of the project and the community actively carries out the works by themselves in cooperation with outside scholars. Academic support is given by linguists as well as academics of other fields of study. The step-by-step methodology follows the “Mahidol Model” for language development, language revitalization, and bi/multilingual education, elements of which include the following: basic research, orthography development, local literature development, teaching the ethnic language as a subject in school or implementing a mother tongue-based bilingual/multilingual education program, establishing a community learning center, studies of local knowledge, establishing monitoring facilitating and evaluation processes, networking, and the drafting of national language policy recommendations that support the preservation of local languages. Keywords: endangered language revitalization, community-based research, Mahidol

Model

ภาษาศาสตรประยกตเพอการพฒนา: ฟนคน ฟนภาษา ในภาวะวกฤต 7

1. บทนา: วกฤตทางภาษา การสญเสยความหลากหลายทางภาษาและภมปญญาทองถน “มนกาลงจะหลดจากขวแลวนะ...นเปนลมหายใจเฮอกสดทายของเรา” คาเปรยบเทยบของปารวง1 คนมอญแหงลมน าแมกลอง เมอพดถงสถานการณของภาษามอญ2 ซงกาลงถดถอยเสมอนกบผลไมทกาลงจะหลดจากขว และความพยายามของคนมอญอาวโสทจะรกษาภาษาไวเสมอนกบเปนลมหายใจเฮอกสดทาย คากลาวขางตนเปนหนงในหลายๆ กรณทแสดงใหเหนถงปญหาและเหตผล ความ

ตองการทเจาของภาษาชาตพนธเขารวมงานดานฟนฟภาษา ความวตกกงวลตอสภาวการณในปจจบนเปนโจทยสาคญทผอาวโสตองการหาทางแก เพอหาแนวทางอนรกษฟนฟภาษาทองถนไวเปนมรดกทางวฒนธรรมใหแกชนรนหลง

ปญหาการตายของภาษา (language extinction) ตางๆ ในโลกกาลงเกดขนอยางรวดเรวในอตราทนาตกใจ เชนเดยวกบปญหาการสญเสยพนธพช พนธสตว และความหลากหลายทางชวภาพอนๆ สาเหตใหญมาจากโลกาภวตนและการสอสารไรพรมแดนทมพลง เขาถงแมในพนทหางไกล นโยบายทางภาษาและนโยบายการศกษาซงสงเสรมแตเฉพาะภาษาประจาชาตหรอภาษาราชการกมสวนใหภาษาทองถนกลมชาตพนธตางๆ หมดหนาทและความหมายตอวถชวต เยาวชนไมเหนคณคา ใชแตภาษาในกระแสหลก ภาษาและวฒนธรรมทองถนของชนกลมตางๆ ในปจจบนจงอยในภาวะถดถอย เสยงตอการสญสลาย สภาวการณเชนนเปนภยคกคามความหลากหลายทางภาษาและวฒนธรรมอยางไมเคยมมากอน นกภาษาศาสตรไดคาดการณวา หากไมมการดาเนนการอยางใด รอยละ 90 ของภาษาในโลกซงมกวา 6,000 ภาษา จะสญสนไปภายในศตวรรษน (Krauss, 1992) อาจมเพยงภาษาราชการ ภาษาประจาชาต ซงอยในระบบโรงเรยนและสอมวลชนเทานนทจะปลอดภย การตายของภาษามไดเปนเพยงการสญเสยภาษา แตเปนการสญเสยระบบความคด องคความร และภมปญญาทกลมชนตางๆ ไดสะสมมานบพนๆ ป ไมวาจะเปนปรชญาการดารงชวต ความรเกยวกบสมนไพร ความรเชงชาง ศลปะพนบาน ฯลฯ

ประเทศไทยมความหลากหลายทางภาษาและวฒนธรรมเปนอยางมาก มภาษาจานวนถงกวา 70 กลมภาษา โดยแตละภาษามความสมพนธเชงเชอสายจดอยใน 5 ตระกลภาษา3และมหนาททางสงคมในระดบตางๆ กน แตในปจจบนกาลงเกดปญหาภาวะวกฤต รายงานการวจยหลายชนแสดงใหเหนวา มภาษาจานวนถง 15 กลมกาลงอยในภาวะวกฤตใกลสญ ไดแก ภาษาชอง กะซอง ซาเร ชะอง โซ (ทะวง) ญฮกร กอง (ละวา) ละเวอะ มลาบร มาน (ซาไก) อมป บซ อรกลาโวยจ มอแกน และแสก (สวไล เปรมศรรตน และคณะ, 2547; Premsrirat, 2006;


Premsrirat, 2007) นอกจากนบางกลมโดยเฉพาะกลมใหญในเขตชายแดนหางไกล ยงมภาวะวกฤตดานอตลกษณทางวฒนธรรมซงไมไดรบการยอมรบในสงคมอยางเทาเทยมกน เชน กลมภาษามลายปาตาน ในจงหวดชายแดนภาคใต กลมเขมรถนไทยในเขตอสานใต หรอกลมชาวเขาในภาคเหนอ เปนตน โดยทประชากรสวนมากยงไมไดรบการบรการของรฐอยางทวถง โดยเฉพาะอยางยงดานการศกษา ในขณะเดยวกน ภาษาทองถนของกลมชาตพนธ สวนใหญอยในภาวะถดถอย ชมชนออนแอ ขาดความมนใจ สญเสยความมนคงในชวต เกดความขดแยงทางวฒนธรรม (สวไล, 2549; Premsrirat, 2008)

เนองจากวกฤตทางภาษาเปนปญหาระดบโลก ภาษาเปนสงทเปนลกษณะเฉพาะของความเปนมนษย โดยทแตละกลมแตละเผาพนธจะมลกษณะของตนเอง องคกรยเนสโกจงเปนองคกรหลกทมความพยายามรณรงคใหมการรกษาความหลากหลายทางภาษาใหคงอย โดยถอวาเปนมรดกของมนษยชาตทตองดแลปกปกษรกษา

2. การกวกฤตทางภาษา การพฒนา และฟนฟภาษาในบรบทของงาน “วจยเพอทองถน”

อยางไรกตาม สาหรบในประเทศไทยนกวชาการและเจาของภาษามความพยายามทจะรวมแกไขปญหาดงกลาวขางตน และเพอนาภาษามาใชใหเกดประโยชนในการพฒนาชมชน โดยกลมนกภาษาศาสตรไดมการดาเนนงานผานศนยศกษาและฟนฟภาษาและวฒนธรรมในภาวะวกฤต (Resource Center for Documentation and Revitalization of Endangered Languages and Cultures) ในสงกดของสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล โดยไดรบการสนบสนนเบองตนจากมลนธญปน ผานกจกรรมฟนฟภาษาดานตางๆ ในชวงป พ.ศ. 2545-2547 และทางานตอเนองกบชมชนภาษาชาตพนธตระกลตางๆ มาถงปจจบน ศนยศกษาและฟนฟภาษาและวฒนธรรมในภาวะวกฤตมภารกจในการศกษาสารวจวจยดานภาษาและวฒนธรรมทอยในภาวะอนตรายเสยงตอการสญหาย เพอบนทก องคความรไวใหมากทสด รวมถงการใหคาปรกษาและการสนบสนนดานวชาการแกเจาของภาษาในชมชนทภาษามการถดถอย จนเกดวกฤตดานอตลกษณวฒนธรรม และภาษาอยในภาวะเสยงตอการสญหายไป ชมชนทมความตองการหรอมความพยายามทจะฟนฟการใชภาษาและธารงรกษาวฒนธรรมใหเกดการสบตอสคนรนถดไป ทงนศนยฟนฟฯ ไดเขาไปมสวนในการใหคาปรกษาและสนบสนนการดาเนนงานเพอพฒนาและฟนฟภาษาแกชมชนเหลานน พรอมทงเผยแพรความสาเรจตอสาธารณชนเพอใหเกดการตระหนกถงปญหาและความสาคญของภาษาตอการพฒนาคณภาพชวตของผคนในดานตางๆ ทงนศนยฟนฟฯ ทาหนาทเปนศนยประสานงานทางดานประเดนภาษาของสานกงานกองทนสนบสนนการวจย


(สกว.) ฝายงานวจยเพอทองถน สงเสรมสนบสนนการทาวจยของชมชนเพอการพฒนาและฟนฟภาษาในบรบทของงานวจยเพอทองถนซงมฐานอยทชมชนเจาของภาษา ทงในดานการตงโจทยวจย การพฒนาโครงการ การเปนเจาของโครงการวจย บรหารจดการดวยตนเอง โดยดาเนนงานวจยในลกษณะของการปฏบตการแบบมสวนรวมโดยคนในชมชน และมทมนกวชาการของศนยฟนฟฯ เปนพเลยงชวยสนบสนนเสรมดานวชาการและดานการบรหารจดการโครงการ เชน การจดกระบวนการการเรยนรรวมกบการมสวนรวมของคนในชมชน และจดประชมอบรมเชงปฏบตการเพอใหความร เชน การพฒนาภาษาดานตางๆ ไดแก การสรางระบบเขยน เพอเปนเครองมอในการทางานของคนในชมชนดวยตนเอง เชน การบนทกความทรงจา ภมปญญาดานตางๆ คตคาสอนพนบาน เพลง กลอน เรองเลาตางๆ รวมถงการสรางวรรณกรรมทองถนตางๆ และพฒนาสอการเรยนการสอนเปนภาษาทองถน เปนตน

การดาเนนงานวจยในลกษณะนมความตางจากการวจยทางภาษาศาสตรทวไป และการวจยภาคสนามของนกภาษาศาสตรทนยมปฏบตกนอย ซงโดยปกตนกภาษาศาสตรทางานในชมชนเพอศกษาและเกบขอมลภาษาและวฒนธรรมเพอศกษาภาษา ไดแก ลกษณะภาษา วเคราะหโครงสรางภาษา หรอเพอการศกษาภาษาในแงมมใดแงมมหนง โดยทชมชนเจาของภาษาจะเปนผบอกภาษาหรอสอนภาษา และใหขอมลเกยวกบภาษาและวฒนธรรมของตน ซงนกวจยทางภาษาจะนาไปวเคราะห รวบรวม สรางเปนองคความร เพอประโยชนในการศกษาคนควาตอไป ในบางกรณ อาจมการศกษาภาษาในเชงลกทเกยวของกบวฒนธรรม ความคด และวถชวต เปนการสรางความรพนฐานทสาคญสาหรบการทางานตอยอดงานเชงประยกตหรองานเชงลกอนๆ ตอไป

จากประสบการณในการทางานวจยภาคสนามทางภาษาศาสตรและการสอนนกศกษา โดยนานกศกษาไปศกษาและฝกเกบขอมลทางภาษาในชมชนตางๆ ทเปนสวนหนงของวชาวาดวยการศกษาภาษาศาสตรภาคสนามเปนเวลาหลายปและในหลายกลมชน ผเขยนจงมความเขาใจสถานการณทางภาษาและความตองการของคนในชมชนทองถนชาตพนธ ซงมความภาคภมใจและความสนใจทถายทอดภาษาและวฒนธรรมของตนสชนรนหลงและผสนใจ รวมทงมความตองการศกษาและทานบารงรกษาภาษาและวฒนธรรมของตน ดงนนจากปญหาวกฤตทางภาษาทกาลงเกดขนอยางรนแรงในปจจบน จงทาใหเกดการวจยทประยกตใชความรภาษาศาสตรเพอแกไขสถานการณดงกลาว โดยใชปญหาภาษาถดถอยทเกดขนในชมชนเปนโจทยในการดาเนนการศกษาวจย ทงนไดพฒนาวธการศกษา วธบนทกรวบรวมขอมล การสรางองคความรเกยวกบตวภาษา และการดาเนนงานเพออนรกษและฟนฟภาษา (และวฒนธรรม) ทองถน ซงในประการหลงนนกภาษาศาสตรทางานรวมกบ


ชมชนเจาของภาษา จาเปนตองมการประยกตและบรณาการศาสตรทางภาษากบศาสตรอนๆ เชน ประวตศาสตร มานษยวทยา การศกษา เปนตน เพอหาแนวทางในการดาเนนงานทเหมาะสมเพอใหบรรลวตถประสงค ซงในการนไดพบวา การอนรกษฟนฟภาษามหลกในการทางานทสอดคลองกบแนวคดหลกของงานวจยเพอทองถนของสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (แมวาจะยงมความแตกตางในสาระบางประการ) ทงนเนองจากโจทยหรอปญหาในการวจยตองเปนสงทชมชนหรอคนในทองถนเหนวามความสาคญ และอยากจะคนหาคาตอบหรอหาทางแกไขดวยตนเอง คนในชมชนจงตองมสวนรวมในกระบวนการคนหาคาตอบ มการปฏบตการเพอแกปญหา โดยนกวชาการเสนอทางเลอกใหกบทองถน เรองของการอนรกษและการฟนฟภาษาและวฒนธรรมน นจาเปนทผเปนเจาของภาษาวฒนธรรมจะตองเปนผลงมอดาเนนการดวยตนเอง ทงนเนองจากการอนรกษฟนฟดานภาษามความเฉพาะในแตละวฒนธรรม ยากทผ ทอยนอกวฒนธรรมจะทาความเขาใจและดาเนนการไดเทากบผคนเจาของภาษานนๆ เจาของภาษาจงตองมความตองการทจะเขาสกระบวนการฟนฟดวยตนเอง โดยเปนเจาของโครงการและนกวชาการเปนผสงเสรมสนบสนนดานวชาการทเปนความรสากล ซงนามาปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของแตละทองถน โดยปรบการทางานจากเดมเปนการทางานรวมกนและชาวบานเปนเจาของโครงการ วธการทางานวจยจงแตกตางจากงานวจยภาษาศาสตรภาคสนามทวไป ทมลกษณะการทางานโดยมนกวชาการเปนเจาของโครงการเพยงฝายเดยว

แนวคดของการวจยเพอทองถนทใหโอกาสชมชนทองถนเปนผกาหนดโจทยหรอปญหาทตองการแกไข คดหาวธทเหมาะสม และดาเนนการดวยตนเองนน ไดชวยเตมเตมความตองการของชมชนซงมความตองการทจะมสวนรวมในการดาเนนการดานการทานบารงภาษาดวยตนเองเปนทนเดมอยแลว โดยมการจดรปแบบทเปนเครองชวยชมชนทองถนในการดาเนนการดานบรหารจดการดวยตนเองไดจรง ทนการดาเนนงานสามารถสงตรงไปสชมชน ชมชนเปนเจาของโครงการวจย โดยมพเลยงดแลชวยเหลอ และใชวธจดประชมปฏบตการเพอฝกอบรม และลงมอปฏบตเอง รวมทงมการตดตอสอสารกบชมชนอนๆ ทมภาษาในสภาวะใกลเคยงกน ไดเรยนรและแลกเปลยนประสบการณระหวางกน กระบวนการงานวจยเพอทองถนเชนนจงจะสามารถฟนฟอตลกษณ สรางความมนใจและความเขมแขงแกชมชน เปนการพลกปญหาวกฤตใหเปนโอกาสในการฟนคณคาและตวตน กอใหเกดพลงความเขมแขงทจะสกบปญหาตางๆ เปนการพฒนาคณภาพชวตดานจตวญญาณและภมปญญา ซงเปนพนฐานสาคญสาหรบการพฒนาคณภาพชวตดานอนของชมชน และทาใหกลมชน


สามารถดารงอยไดอยางมศกดศร เปนประชากรทมคณภาพในสงคมพหภาษาและพหวฒนธรรมอยางแทจรง

3. มหดลโมเดล: รปแบบวธการในการฟนฟภาษาและพฒนาชมชนโดยชมชน แมวาการวจยเพอฟนฟภาษาจะถอไดวาเปนการวจยเพอทองถน แตกมความแตกตาง

จากงานวจยเพอทองถนในความหมายปกตทวไป กลาวคอ โจทยของการฟนฟภาวะถดถอยของภาษาเปนทงโจทยของนกวชาการดานภาษาศาสตรและเปนปญหาพนฐานทตรงกบความตองการของชมชน ทงนมเปาหมายทสอดคลองกนอยทความพยายามจะหาวธการในการแกไขปญหาโดยการอนรกษฟนฟและดารงรกษาภาษาใหอยในสงคมไดอยางมศกดศร ซงวธการในการอนรกษภาษาและวฒนธรรมนน ชมชนสามารถเลอกไดตามความเหมาะสมของบรบทชมชนแตละแหงและตามความตองการ เชน การฟนฟโดยการจดกจกรรมในชมชน หรอโดยการจดการเรยนการสอนในระบบโรงเรยนในรปแบบตางๆ ตามความเหมาะสมของแตละพนทและความตองการ ความพรอมของชมชน สวนวธการเชงลกอาจคดคนหาทางออกดวยตนเอง

ในกรณการฟนฟภาษาเพอเพมพนทการใชภาษาในลกษณะตางๆ เชน จากภาษาพดเปนภาษาเขยน หรอเพมจานวนผใชภาษาใหมากขน งานดงกลาวเปนงานซบซอน ตองการทงความรทองถนและความรจากหลกวชาการมาชวย การพจารณานาวธการบางประการทม ผศกษาไวแลวมาดดแปลงใชใหเกดความเหมาะสมกบบรบททองถนของตนเปนศาสตรทสาคญ ตวอยางของงานพฒนาภาษา เชน การสรางระบบเขยนเพอเปนเครองมอในการบนทก การสรางนกเขยน การผลตหนงสออาน หนงสอภาพ เรองเลาจากประสบการณ การฝกคร การสอนภาษาในโรงเรยน เปนตน ทงนความสาคญอยทการทางานรวมกนระหวางชมชนทองถนกบนกวชาการทางภาษาและการศกษา โดยนกวชาการใหแนวคดทเปนสากลและเปนระบบ สวนชมชนทองถนเปนผค ดสรรสงทเปนประโยชนและสรางขนใหมดวยตนเอง ความสาเรจในการสรางระบบเขยนดวยตนเอง สามารถนาไปใชเปนเครองมอสาคญในการพฒนาและฟนฟภาษา โดยสามารถใชในการบนทกเรองราว องคความร และการสรางหนงสอ หรอสอการอานนน มความสาคญยงตอชมชน ระบบเขยนทสรางไดสาเรจเปนระบบ เปนอตลกษณทางวฒนธรรมทเปนรปธรรม กอใหเกดความภมใจอยางยงสาหรบชมชนทองถน ผใหญทองพทกษแหงบานวงอายโพธ เจาของภาษาญฮกร กลาววา “เปนความภมใจทสดในชวตทไดสรางระบบเขยนภาษาญฮกรไวใหลกหลาน” นอกจากน การพฒนาภาษาในบรบทของการทาวจยเพอทองถนของชมชนยงเปนการสรางโอกาสทชมชนสามารถนาภาษา


ของตนไปสการจดการเรยนการสอนในระบบโรงเรยน ซงเปนความปรารถนาสงสดของผคนกลมชาตพนธ

การทสามารถดาเนนงานดวยตนเองไดเปนขนตอนทละขนๆ จนสามารถทาไดสาเรจทงกระบวนการและยงสามารถนาไปประยกตใช คดเพมเตม ดดแปลงจากเดมได โดยการสนบสนนของนกวชาการซงทาหนาทเปนทปรกษา ทาใหเกดความมนใจและสามารถขยายงานตอไป เหนไดจากกระบวนการทางานของกลมชาตพนธชอง ซงเปนกลมภาษาแรกทเจาของภาษาไดรวมงานกบนกวชาการดานภาษา ถอวาเปนโครงการตนแบบทสามารถขยายออกไปสกลมชาตพนธอนๆ อกกวา 23 กลมชาตพนธในปจจบน และงานดานอนๆ ทงนโดยใชการดาเนนงานตามแนวทางทรจกกนในนามวา “มหดลโมเดล”

รปแบบและขนตอนของการดาเนนการเพอการพฒนาและฟนฟภาษาและวฒนธรรมในภาวะวกฤตตามแนวทางของมหดลโมเดล เปนรปแบบและกระบวนการในการพฒนาและฟนฟภาษา วฒนธรรม และองคความรทองถนโดยชมชนและเพอชมชน ทงนมนกวชาการจากหลากหลายสาขาวชาชวยสนบสนนองคความรดานวชาการทเกยวของ มหดลโมเดลเปนผลจากประสบการณทางานกวา 10 ป ในการทางานรวมกบชมชนกลมชาตพนธตางๆ ดานการฟนฟภาษามากกวา 23 กลมชาตพนธ และมผลงานการศกษาและวจยในเรองการพฒนาระบบบนทกภาษาทองถนของกลมชาตพนธตางๆ โดยนกวชาการดานภาษาและชาตพนธของศนยศกษาและฟนฟภาษาและวฒนธรรมในภาวะวกฤต สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ซงมขนตอนการดาเนนงานดงน

1) การวจยพนฐาน เปนขนแรกของการดาเนนการ จาเปนจะตองมการวจยพนฐาน โดยมลกษณะเปนการวจยทางภาษาศาสตร ไดแก การบนทก วเคราะหระบบโครงสรางพนฐานทางภาษาดานตางๆ การสารวจสถานการณทางภาษา เชน ลกษณะการใชและความเขมแขงของการใชภาษา หรอปญหาทางอตลกษณ ซงเปนฐานของการดาเนนการฟนฟภาษาและภมปญญาทองถนของแตละชมชน

2) การสรางความเขาใจและความตระหนก พรอมทงคนหาผรวมงาน เมอเขาใจสถานการณทางภาษาและโครงสรางของภาษาแลว ขนตอนตอไปเปนการดาเนนงานเพอสรางความเขาใจและความตระหนก พรอมทงคนหาผรวมงานจากกลมคนรนตางๆ ในสาขาความเชยวชาญทแตกตางกนตามบรบทพนทและลกษณะงานทตองการดาเนนงาน

3) การพฒนาระบบเขยน เนองจากภาษาทองถนสวนใหญเปนภาษาทไมมภาษาเขยนอยกอน การพฒนาระบบเขยนจงเปนเครองมอสาคญของการพฒนาฟนฟภาษา การ


สรางพนทการใชภาษาเพอการอานเขยนเพมขนนอกเหนอจากการใชภาษาพดเพยงอยางเดยว วธการดาเนนการจะทาไดโดย

สรางระบบเขยนสาหรบภาษาทไมเคยมระบบเขยน ปรบปรงระบบทใชอย หรอ สรางระบบเขยนทจะเชอมโยงภาษาพดปจจบนไปสระบบเขยนดงเดม ทงนโดยการ

สรางระบบเขยนจะเปนการทางานรวมกนระหวางเจาของภาษาและนกภาษาศาสตร 4) การสรางสรรควรรณกรรมทองถน เปนขนตอนทดาเนนการภายหลงมการพฒนา

ระบบเขยนขนแลว เชน นทาน เรองเลา เพลง บทกว พธกรรม ประเพณ รวมทงพจนานกรม ฉบบทองถน เปนตน

5) การฟนฟภาษาและภมปญญาทองถนผานระบบโรงเรยน ในขนตอนนเปนการนาภาษาทองถนเขาไปสระบบการศกษาในโรงเรยน ซงเปนเปาหมายและความตองการของผคนทกกลมชาตพนธ ทงนอาจแบงเปน 2 ประเภทคอ

การสอนวชาภาษาและภมปญญาทองถนเปนรายวชา เชน กลมชอง (จนทบร) มอญ (ราชบร) โซ (กสมาลย จงหวดสกลนคร) เขมร (สรนทร) โดยจดเปนวชาในสาระเพมเตมสปดาหละ 2-3 ชวโมง เปนตน

การจดการศกษาแบบทว/พหภาษา เปนการจดการศกษาโดยใชภาษาทองถนทเปนภาษาแมของผเรยนเปนฐานเพอพฒนาการเรยนร โดยเรมต งแตเดกเรม เขาเรยน ใชสาหรบกลมชนใหญตามแนวชายแดน หรอกลมทยงมการใชภาษาทองถนของตนอยางเขมขน เชน ไทย - มลายถน (ในเขตจงหวดชายแดนภาคใต เชน ปตตาน ยะลา และนราธวาส) ไทย - เขมรถนไทย (จงหวดสรนทร) ซงการดาเนนงานจะเกยวของกบการสรางหลกสตรและแผนการเรยนการสอนตามขอกาหนดของกระทรวงศกษาธการ โดยเพมลกษณะเฉพาะหรอจดเนนดานพฒนาการทางภาษาตางๆ มการใชภาษาทองถนทเปนภาษาแมของเดกเปนพนฐานในการเชอมโยงไปสภาษาราชการ (ภาษาไทย) และภาษานานาชาต (ภาษาองกฤษ) เปนตน นอกจากน การสรางสอการเรยนการสอนในรปแบบตางๆ จะมสวนอยางมากในการกระตนความคด การจดจา และความเขาใจของนกเรยน รวมทงจาเปน ตองจดใหมการฝกอบรมกลวธการสอนทหลากหลายรปแบบใหแกครเจาของภาษา


6) ศนยการเรยนรชมชนและพพธภณฑทองถน ศนยดงกลาวจะเปนแหลงขอมลเกยวกบภาษา วฒนธรรม และภมปญญาทองถนของกลมชนในชมชน โดยอาจดาเนนการในลกษณะของพพธภณฑทองถน อกท งสามารถใชเปนสถานทจดประชมของชาวบาน จดกจกรรมทางวฒนธรรม จดสอนหนงสอภาษาทองถนในชมชน จดการผลตสอการอานภาษาทองถน เปนตน

7) การเรยนการสอนภาษา (และวฒนธรรม) ในชมชน ในกระบวนการฟนฟภาษาและวฒนธรรมควรเปนการเรยนร ถายทอด ทงในระบบโรงเรยน (formal education) และการใชในกจวตรประจาวน (informal education) ดงตวอยาง ศนยเลยงเดกเลกของกลมบซ หรอการเรยนภาษาโดยตรงจากผสงอาย เชน กลมกะซอง ซงอยในภาวะวกฤตขนสดทาย

8) การศกษาบนทกและเผยแพรภมปญญาทองถนดานตางๆ ควรมการบนทก องคความรตางๆ ของชมชน เชน พฤกษศาสตร พชผก และสมนไพรพนบาน (กลมญฮกร) อาหารพนบาน (กลมชอง กลมละเวอะ และกลมมอญ) บทกว (ลอซอมแล ของกลมละเวอะ) เปนตน

9) การตดตามดแลและประเมนผล โดยมการจดระบบพเลยงตามแนวทางของงานวจยเพอทองถน ทงนพเลยงจะมบทบาทในการชวยเหลอ ใหคาแนะนา รวมแกไขปญหา ตลอดจนการปรบแผนการทางานตามบรบททเปลยนแปลงไป ซงทงหมดนเปนกระบวนการตดตามและประเมนผลตลอดระยะเวลาดาเนนการ ซงจะเปนประโยชนมากกวาการประเมนผล ชวงทายโครงการเทานน

10) การสรางเครอขาย เครอขายเปนกลไกสาคญในการสรางความยงยนของงานการดแลรกษาภาษาและองคความรทองถน การสรางเครอขายจาเปนตองทาทงในระดบทองถน ระดบประเทศ และระดบนานาชาต

11) นโยบายภาษาและนโยบายการศกษาทสนบสนนการใชภาษาทองถน การผลกดนใหมการกาหนดเปนนโยบายมสวนสาคญอยางยงในการอนรกษภาษาและภมปญญาพนบานเพอการพฒนาชมชน อาท การพฒนาดานการศกษา ทงนเพอใหมการคมครองสทธทจะบรรจองคความรทองถนเขาในระบบการศกษาของชมชน รวมทงมการดาเนนงานดานวชาการทอยบนพนฐานของเหนคณคาของภาษาและวฒนธรรมทองถน ซงจะเปนการสรางนกวชาการในระดบทองถน ในอนจะเปนการเสรมสรางความสามารถในการคดวเคราะหและสรางสรรค ตลอดจนการเหนคณคาของการอยรวมกบผอนอยางแตกตางหลากหลาย


4. การปรบบทบาทของนกวชาการทางดานภาษาศาสตร จากพฒนาการของการศกษาภาษาในชมชนทมงเนนศกษาเฉพาะตวภาษาและระบบ

ภาษาไปสงานวจยเชงประยกตทใชปญหาเปนตวตง ดงเชนโครงการศกษาปญหาการถดถอยและเสอมสลายของภาษาชาตพนธ โดยมจดประสงคทจะพลกฟนสถานการณดวยการพฒนาและการฟนฟการใชภาษา ทาใหตองมการบรณาการศาสตรทางภาษาเขากบศาสตรอนๆ และยงมการศกษาเชอมโยงใหเหนมตทางสงคมทกวางขน เชน นโยบายภาษา การวางแผนทางภาษา การพฒนาภาษา การพฒนาระบบเขยน การผลตวรรณกรรมในภาษาทองถน รวมทงมตทางสงคมดานอนๆ ซงลวนแตเปนการวจยปฏบตการทตองการการดาเนนงานทเขมแขง ทงในสวนของสถาบนทางวชาการและชมชนทองถนในฐานะผเปนเจาของภาษา การสรางเครอขายระหวางกลมชาตพนธกบองคกรตางๆ เปนสงทมความสาคญยง

สงตางๆ เหลานทาใหตองมการปรบเปลยนบทบาทของนกวจยทางภาษาในการทางานเพอการฟนฟภาษาและภมปญญาพนบานทมความแตกตางจากนกวจยดานภาษาศาสตรทวไป ซงอาจกลาวไดวาในระยะท 1 นกวจยทางภาษาลงไปศกษาและเกบขอมลจากเจาของภาษาในชมชนทองถน เชน การศกษาระบบเสยง ระบบไวยากรณ ระบบความหมาย ซงเปนการทางานของนกวจยทางภาษาศาสตรภาคสนามปกต ระยะท 2 นกวจยทางภาษาเพอการฟนฟฯ จะทางานรวมกบผคนในชมชนทองถน ดงเชน การทางานรวมกนในการสรางระบบเขยน การสรางนกเขยน การสรางหลกสตรการเรยนการสอนภาษาทองถน และการสรางครชมชน เปนตน ระยะท 3 ผคนในชมชนทองถนเปนนกวจยดาเนนการเอง โดยนกวจยทางภาษาเปนผสนบสนน เชน การผลตหนงสอเปนภาษาทองถน การสรางพจนานกรมฉบบชาวบาน และการจดการเรยนการสอนภาษาทองถน โดยรวมมอกบโรงเรยนในพนท เปนตน ระยะท 4 ชมชนสรางงานดวยตนเอง โดยมการเชอมโยงกบการฟนฟดานอนๆ เขากบภาษาทองถน เชน การวจยเกยวกบสมนไพรพนบาน ศกษาฟนฟพชทองถน การจดการเรยนการสอนในระบบโรงเรยนในพนท การจดหองเรยนธรรมชาต การคนภาษาสชมชน การฟนฟอกษรดงเดม ฟนฟจรยธรรมของเยาวชน บทกลอนทองถน เปนตน โดยนกวชาการดานภาษายงคงสนบสนนงานในระดบกวาง เชน การจดการศกษาหรอฝกอบรม การพฒนาภาษาซงเปนเรองทางเทคนควชาการในดานตางๆ การหนนเสรมการทางานวจยเพอทองถนประเดนภาษาของกลมชนตางๆ รวมถงการวางแผนทางภาษาเพอการฟนฟภาษาของกลมชนทมความตองการตางๆ กนไป รวมทงการจดการเรยนการสอนแบบทวภาษา ซงใชท งภาษาราชการและภาษาทองถนรวมเปนสอในการจดการเรยนการสอน เชน กรณใชภาษามลายถนและภาษาไทย ในการวจยปฏบตการเพอจดการศกษาระดบปฐมวยและ


การศกษาภาคบงคบ เพอชวยในการพฒนาการศกษาแกเยาวชนไทยมสลมเชอสายมลายในจงหวดชายแดนภาคใต ซงมผลสมฤทธทางการศกษาตากวาเกณฑและอยในระดบทตาสดในประเทศ และเพอลดความขดแยงทางวฒนธรรม เปนตน

ดงจะเหนไดวา บทบาทของนกวจยทางภาษาศาสตรเพอการอนรกษฟนฟภาษาและภมปญญาพนบาน จะมบทบาททมากกวาการทางานแบบนกวจยทางภาษาศาสตรทวไป ซงนกวจยดงกลาวนจาเปนตองมพนฐานความรของการทางานวจยเชงปฏบตการแบบชมชนมสวนรวม (CBR หรอ Community-Based Research) ทมโจทยวจยเพอแกไขปญหาของชมชน การทางานมลกษณะเปนการทารวมกบชมชน ในการกาหนดแนวทางการแกไขปญหา พฒนาเครองมอ พฒนาหลกสตร และรวมจดกจกรรม ทงนแตละชมชนอาจมแนวทางการฟนฟทแตกตางกนตามแตบรบทของแตละชมชนกลมชาตพนธ และประการสาคญ นกวจยประเภทนมไดมบทบาทเพยงเพอทาการวจยแกไขปญหาของชมชนเทานน หากแตยงมบทบาทของการเปนผเสรมสรางและพฒนาศกยภาพของผคนในชมชนใหสามารถเปนนกวจยทจะทางานเพอชมชนของตนเองไดในอนาคตอกดวย

5. เชอมโยงทองถนกบงานระดบชาตและนานาชาตดวยภาษาศาสตรประยกตเพอการพฒนา อาจารยประชมพร สงขนอย ผอานวยการโรงเรยนระดบประถมศกษา กลมเขมรถนไทย อาเภอปราสาท จงหวดสรนทร กลาวถงโอกาสทไดเขารวมโครงการอนรกษฟนฟภาษาทองถนในโรงเรยนวา “เปนคณคาตอชวต เดกทพดภาษาทองถน เขยนอานภาษาทองถนได จะมความกตญญตอทองถน รกวฒนธรรม รกพอแม เปนวคซนทจะปองกนและพฒนาเยาวชนไปในทางทด” และคากลาวของอสตาซ อบดลรอฮม ตาบลตามะลง อาเภอเมองฯ จงหวดสตล (เจาของภาษามลายถนสตล ซงกาลงอยในภาวะวกฤต) ซงไดเขารวมงานในโครงการวจยเพอพฒนาภาษาและฟนฟภมปญญาทองถนชายแดนใต และโครงการจดการเรยนการสอนแบบทวภาษา ซงใชภาษามลายถนรวมเปนสอในการเรยนการสอนรวมกบภาษาไทยในชวงตนของเขาเรยน ไดกลาวเปนภาษมลายถนซงสรปเปนภาษาไทยไดวา “โครงการนมประโยชนเปนอยางยงเพราะจะชวยกศกดศรของชาวมลาย ขอวงวอนตอพระเจาชวยดลบนดาลใหโครงการน (โครงการทวภาษา_ตความโดยผเขยน) มนคงยนนานตลอดไป”


ความปรารถนาของชมชนทองถนมความสอดคลองกบนโยบายในระดบนานาชาต ดงจะเหนไดจากการทในปจจบนมความพยายามจากหลายสวนของโลกทจะพลกฟนสถานการณการเสอมสลายของภาษาเลกภาษานอย ดงเชน องคกรสหประชาชาตไดกาหนดใหวนท 21 กมภาพนธ ของทกปเปน “วนภาษาแมนานาชาต” (International Mother Language Day) และป ค.ศ. 2008 หรอป พ.ศ. 2551 เปนปแหงการเฉลมฉลองปภาษาสากล (International Year of Languages) เพอการธารงรกษาความหลากหลายทางภาษาและวฒนธรรมของโลกซงกาลงอยในภาวะวกฤต นอกจากน ยงไดมการรณรงคใหมการนาภาษามาใชประโยชน โดยเฉพาะอยางยงการใชภาษาแม ภาษาของกลมชน ซงมศกยภาพและบทบาทสาคญในการพฒนาทรพยากรมนษย เชน องคการยเนสโกไดมการกาหนด “สหสวรรษแหงการพฒนา” หรอ “Millennium Development Goals” ทมงพฒนาประชากรโลก 8 ประการ อนไดแก 1) การขจดความยากจน 2) ความสามารถจดใหมการศกษาขนพนฐาน “การศกษาเพอทกคน (EFA)” 3) การสงเสรมความเสมอภาคทางเพศ การเสรมพลงสตรใหเขมแขง ไดรบการศกษาเทาเทยมชาย 4) การลดอตราการตายของเดก 5) การปรบปรงสขภาพของมารดา 6) การตอสกบโรคภย เชน เอดส มาลาเรย เปนตน 7) การรกษาสงแวดลอมทางธรรมชาตใหย งยน และ 8) การสรางเครอขายความรวมมอในการพฒนา ซงทกหวขอของการพฒนานนจาเปนตองอาศยภาษาทองถนทเปนภาษาแมของแตละกลมชน ภาษาแมจงเปนภาษาทสาคญและมการสงเสรมการใชเปนประการสาคญ สงเหลานเปน นมตหมายสาคญของชาวโลกทจะชวยกนธารงรกษาความหลากหลายทางภาษาและวฒนธรรมของโลกใหย งยนสาหรบคนในยคตอไป โดยการนาเอามรดกทางภมปญญาของมนษยชาต อนไดแก ภาษาเขามาเปนสวนหนงในการพฒนาและแกปญหาของมนษยชาตในดานตางๆ ไมวาจะเปนปญหาในดานการจดการศกษา การพฒนาอยางย งยน การแกไขความขดแยงระหวางวฒนธรรม และปญหาอนๆ ทลวนแลวแตตองบรณาการความรความเขาใจและการใหความสาคญกบภาษาเปนสวนหนงของทางออกดวยกนทงสน

นอกจากนปจจบนไดมการดาเนนงานของนกภาษาศาสตรและราชบณฑตยสถาน ในการผลกดนนโยบายภาษาแหงชาต โดยเฉพาะอยางยง ในสวนทเกยวของกบนโยบายทสนบสนนภาษาทองถนในการจดการศกษาและสอสารมวลชน จากการดาเนนการทผานผทเกยวของหลายฝายใหการสนบสนนเปนอยางมาก

ความพยายามทจะประยกตใชความรทางภาษาศาสตรเพอแกไขปญหาวกฤตทางภาษาและความขดแยงทางวฒนธรรมในสงคม โดยการบรณาการศาสตรทางภาษาเขากบศาสตรอนๆ เชน ศกษาศาสตร สงคมวทยา มานษยวทยา การพฒนา และการบรหารจดการ ท


เชอมโยงทองถนกบงานระดบชาตและนานาชาต นบวาเปนบทนาเขาสภาษาศาสตรประยกตเพอการพฒนาในบรบทของประเทศไทยและเอเชยอาคเนยทนาจะไดมการทางานตอไปอยางตอเนอง

เชงอรรถ 1 นางรวง สบวงศ คนไทยเชอสายมอญ จากบานมวง ตาบลบานมวง อาเภอบานโปง จงหวดราชบร

2 ภาษามอญเปนภาษาเกาแกแหงดนแดนสวรรณภม ตวอกษรมอญเปนตนแบบระบบตวเขยนของหลายภาษา เชน ภาษาพมา กะเหรยง ไทใหญ และอกษรลานนา เปนตน

3 ภาษาทพบในประเทศไทยแบงไดเปน 5 ตระกลภาษา อนไดแก ภาษาตระกลไท-กะได ภาษาตระกลออสโตรเอเชยตก ภาษาตระกลจน-ทเบต ภาษาตระกลออสโตรเนเซยน และภาษาตระกลมง-เมยน

เอกสารอางอง

สวไล เปรมศรรตน . (2547). แผนทภาษาของกล มชาตพนธตางๆ ในประเทศไทย . กรงเทพมหานคร: ครสภา.

สวไล เปรมศรรตน. (2549). สถานการณทางภาษาในสงคมไทยกบความหลากหลายทางชาตพนธ. วารสารภาษาและวฒนธรรม, 25(2), 5-17.

Krauss, M. (1992). The world’s languages in crisis. Language, 68(1), 4-10. Premsrirat, S. (2006). Language situation: Thailand. Encyclopedia of Languages and

Linguistics (2nd ed.). Oxford: Elsevier Limited. Premsrirat, S. (2007). Endangered languages of Thailand. International Journal of The

Sociology of Language, 186, 75-93. Premsrirat, S. (2008). Language for national reconciliation: Southern Thailand. Retrieved

from http://www.eenet.org.uk/resources/eenet_newsletter/news12/page12.php.

การแปรและการเปลยนแปลงวรรณยกตไทดา Tonal variation and change of Tai Dam

สมทรง บรษพฒน* [email protected]

บทคดยอ

บทความนศกษาการแปรและการเปลยนแปลงของวรรณยกตในภาษาไทดาตาม ตวแปรอายและภมภาค เปนกรณศกษาในจงหวดนครปฐม สพรรณบร ราชบร และเพชรบร เกบขอมลจากผบอกภาษา 24 คน จาก 3 ชวงกลมอาย จานวน 8 ชมชน โดยประยกตแนวคดการศกษาระบบวรรณยกตใชกลองทดสอบวรรณยกตของ Gedney (1972) สวนการศกษา สทลกษณของวรรณยกต ใชการฟงเปนหลกและใชวธการทางกลสทศาสตรมาสนบสนนผลการฟง ผลการศกษาพบวา ผ พดภาษาไทดาทกวยในทกถนยงคงใชระบบวรรณยกตเหมอนกน กลาวคอ มวรรณยกตจานวน 6 วรรณยกตทเกดจากการแยกเสยงของวรรณยกตดงเดม A, B, C, DL, DS เปนสองทางคอ ABCD123-4 วรรณยกต DL รวมเสยงกบวรรณยกต DS วรรณยกต DLDS123 และ DLDS4 รวมเสยงกบวรรณยกต B123 และ B4 ตามลาดบ แมวาการแยกเสยงและรวมเสยงของวรรณยกตเหมอนกนในทกภมภาค สทลกษณะของวรรณยกตมการแปรตามอายและภมภาค ถงแมจะมการแปรของสทลกษณะวรรณยกต กสามารถกาหนดสทลกษณะหลกของวรรณยกตทงหกโดยพจารณาจากสทลกษณะทมความถของการออกเสยงมากทสด วรรณยกต A123 มสทลกษณะหลกกลางตาตกขน วรรณยกต A4 มสทลกษณะหลกกลางตาขนตก วรรณยกต B123 มสทลกษณะหลกกลางตาตกขนสง วรรณยกต B4 มสทลกษณะหลกกลางระดบ วรรณยกต C123 มสทลกษณะหลกกลางตา ตก บบทเสนเสยง และวรรณยกต C4 มสทลกษณะหลกกลางตก บบทเสนเสยง สทลกษณะวรรณยกตของผพดวยหนมสาวบางคนในบางจงหวดแตกตางจากสทลกษณะหลก และไมปรากฏลกษณะการบบทเสนเสยงของวรรณยกต C4 คาสาคญ: การแปรของวรรณยกต, การเปลยนแปลงของวรรณยกต, ไทดา, ไทยโซง,

ไทยทรงดา, ลาวโซง *ศาสตราจารยประจาหลกสตรปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชาภาษาศาสตร สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล


Abstract

This paper is a case study of tonal variation and change in Tai Dam, by age-group and region, namely, Nakhon Pathom, Suphanburi, Ratchaburi, and Phetchaburi provinces. The data were collected from 3 generations in 8 communities. The total number of informants was 24 persons. The theoretical framework of this tonal study is based on the checklist for determining tones in Tai dialects (Gedney 1972). The study of tone characteristics is based on auditory judgment and confirmed by an acoustic study. This study of social and regional tone variation and change in Tai Dam shows an agreement of tonal systems, i.e., all varieties have six tones in live syllables. From the five tone categories of the parent language referred to as A, B, C, DL and DS, two series of tones have developed in Tai Dam varieties in all locations. Splits that have developed are ABCD123-4. DL and DS have merged with each other and DLDS123 and DLDS 4 correspond to B123 and B4 respectively. Even though tone splits and coalescences are the same across locations, phonetic values vary according to age-group and region. Despite the phonetic variation of tones, the six representative phonetic features of tones were determined based on the highest frequency of usage: A123 lower-mid falling rising; A4 lower-mid rising falling; B123 lower-mid falling rising high; B4 mid level; C123 lower-mid falling glottalized; and C4 mid falling glottalized. The phonetic features of these tones in some young generation speakers were different from the typical ones. The glottalized feature of C4 tone is absent in some younger generation speakers. Keywords: tonal variation, tonal change, Tai Dam (Black Tai), Thai Song, Thai Song

Dam, Lao Song

การแปรและเปลยนแปลงวรรณยกตไทดา 21

1. บทนา การศกษาวรรณยกตไทดา1ในประเทศไทยมเปนจานวนมาก จากการสารวจพบวา ม

การศกษาวรรณยกตไทดาในหลายพนท อาท ทจงหวดนครปฐม ทตาบลดอนยายหอม อาเภอเมองฯ (กาญจนา พนธคา, 2523) และตาบลดอนตม อาเภอบางเลน (กนทมา วฒนะประเสรฐ และสวฒนา เลยมประวต, 2531) ในจงหวดสพรรณบรทตาบลสวนแตง อาเภอเมองฯ (กนทมา วฒนะประเสรฐ และสวฒนา เลยมประวต, 2531) และตาบลบานดอน อาเภออทอง (อญชล บรณะสงห, 2531) ในจงหวดสมทรสาคร (กนทมา วฒนะประเสรฐ และสวฒนา เลยมประวต, 2531) ในจงหวดเพชรบรทตาบลเขายอย อาเภอเขายอย (อรพนธ อนากรสวสด, 2536) และทตาบลหนองปรง อาเภอเขายอย (Maneewong, 1987; สนทรตร แสงงาม, 2549) ในกาญจนบรทตาบลรางหวาย อาเภอพนมทวน (รสรน เสอสอสทธ , 2535) ในจงหวดนครสวรรค (วไลลกษณ เดชะ, 2530) ในจงหวดพษณโลก (สพตรา จรนนทนาภรณ, อญชล สงหนอย และศรพร มณชเกต, 2546) และในจงหวดเลย (ชาครต อนนทราวน, 2521) บทความน2เปนผลของการศกษาตอเนองจากการศกษาวรรณยกตไทดาทหมบานสะแกราย ตาบลดอนยายหอม อาเภอเมองฯ และหมบานหวถนน ตาบลดอนพทรา อาเภอดอนตม จงหวดนครปฐม ท Burusphat (2012) เคยศกษาไว โดยเพมพนทในจงหวดสพรรณบรทหมบานดอนมะเกลอ ตาบลดอนมะเกลอ อาเภออทอง และหมบานบางหมน หมบานบางกง ตาบลบางกง อาเภอเมองฯ ในจงหวดราชบร ทหมบานตลาดควาย ตาบลจอมบง อาเภอจอมบง และหมบาน หวเขาจน ตาบลหวยยางโทน อาเภอปากทอ และในจงหวดเพชรบร ทหมบานหวยทาชาง ตาบลหวยทาชาง อาเภอเขายอย และหมบานทาโล ตาบลยางหยอง อาเภอทายาง ซงจากการสารวจการศกษาวรรณยกตทผานมา ไมเคยมการศกษาวรรณยกตในพนทนมากอน

งานศกษาวรรณยกตภาษาไทดาสวนใหญทผานมาวเคราะหวรรณยกตดวยการฟงเทานน หรอฟงและตรวจสอบกบการอานแผนภาพคลนเสยง (sound spectrograms) หรอเครอง Visi-pitch model 6087 ในขณะทการศกษาครงนมการตรวจสอบการวเคราะห สทลกษณะของวรรณยกตโดยใชโปรแกรม PRAAT อกทงยงไดกาหนดสทลกษณะหลกของวรรณยกตใหเปนวรรณยกตแทนสทลกษณะตางๆ โดยใชความถทสทลกษณะหลกของวรรณยกตนนปรากฏ และประการสาคญ การศกษาในพนท 8 แหงดงกลาวนยงไมมการศกษาการแปรและการเปลยนแปลงวรรณยกตภาษาไทดาตามกลมอายมากอน

บทความนจงมงเนนศกษาภาวะภาษาโดยเฉพาะการแปรและการเปลยนแปลงวรรณยกตของกลมชาตพนธไทดาจาก 3 กลมอาย อนไดแก วยหนมสาว วยกลางคน และวย


สงอาย ผลจากการศกษาการใชภาษาดงกลาวนจะชวยใหเหนการเปลยนแปลงของภาษาในสถานการณปจจบนได ทงนผศกษาไดตงสมมตฐานของการวจยไววา ผพดภาษาไทดาในวยหนมสาวใชสทลกษณะของวรรณยกตทแตกตางไปจากวยกลางคนและวยสงอาย และ สทลกษณะของวรรณยกตมการแปรไปตามถนทอยอาศยของผพด

2. แนวความคดทใชในการวจย การวเคราะหวรรณยกตในงานชนนใชแนวความคดของ Gedney (1972) ซงแบง

พยญชนะตนดงเดมออกเปน 4 กลม ตามลกษณะการทางานของเสนเสยงคอ ลกษณะเสนเสยงสน (voiced) ลกษณะเสนเสยงไมสน (voiceless) ลกษณะพนลม (aspiration) และลกษณะการกกทเสนเสยง (glottalization) พยญชนะทง 4 กลมนมอทธพลทอาจทาใหเกดการแตกตวของวรรณยกตไดถง 20 วรรณยกต แตเนองจากวรรณยกตมการรวมตวกนทาใหไมมภาษาตระกลไทภาษาใดมวรรณยกตครบถง 20 วรรณยกต จากความคดเ รองความสมพนธระหวางพยญชนะตนและวรรณยกตดงเดม Gedney ไดสรางกลองทดสอบวรรณยกตในภาษาไทปจจบนขนมา กลองทดสอบดงกลาวนนอกจากจะชวยในการศกษาระบบวรรณยกตของภาษาไทไดอยางมประสทธภาพและรวดเรวมากแลว ยงชวยใหทราบถงววฒนาการของวรรณยกตในปจจบนอกดวย กลองทดสอบบรรจคาทงหมด 64 คา ดงปรากฏในภาพท 1


วรรณยกตดงเดม พยญชนะตนดงเดม

พยางคเปน พยางคตาย*A

ไมมรปวรรณยกตกากบ

*Bรป

วรรณยกตไมเอก

*Cรป

วรรณยกตไมโท

*DL พยางคตาย สระยาว

*DSพยางคตายสระสน

พยญชนะตนกลมท 1 เสยงเสยดแทรกไมกอง

1 ห ขา หว

5 ไข ผา เขา

9ขาว เสอ หา ฆา ไข

13 ขาด หาบ เหงอก

17 หมด สก ผก

พยญชนะตนกลมท 2 เสยงหยดไมพนลม

ไมกอง 2

ป ตา กน 6

ปา ไก แก 10

ปา กลา ตม14

ปอด ปก ตอก

18 กบ ตบ เจบ

พยญชนะตนกลมท 3 เสยงกองนาดวย การกกทเสนเสยง

3 บน แดง ดาว

7 บา บาว ดา

11 บา บาน อา

15 แดด อาบ ดอก

19 เบด ดบ อก

พยญชนะตนกลมท 4 เสยงกอง

4 มอ ควาย นา

8 พ พอ ไร

12นา นอง ไม

มา

16 มด ลก เลอด

นอก 20

นก มด ลก

ภาพท 1 กลองทดสอบวรรณยกตในภาษาไทปจจบน (Gedney, 1972)

งานวจยนไดใชกลองทดสอบวรรณยกตของ Gedney (1972) ในการวเคราะหระบบวรรณยกตของภาษาไทดา โดยดดแปลงคาบางคาทไมปรากฏในภาษาไทดาเปนคาอนแทน

3. วธดาเนนการวจย ผวจยไดคดเลอกชมชนทเปนกรณศกษาจานวน 2 ชมชนตอหนงจงหวด รวมชมชนท

เปนกรณศกษาของ 4 จงหวด จานวน 8 ชมชน (ดงปรากฏชอชมชนตางๆ ในขางตน) ชมชนทคดเลอกนเปนชมชนทประชากรสวนใหญยงคงใชภาษาไทดาในชวตประจาวน จากนนจงคดเลอกผใหขอมลหลกชมชนละ 3 คน ผใหขอมลหลกนอยในวยสงอาย (65 ปขนไป) 1 คน วยกลางคน (45-55 ป) 1 คน และวยหนมสาว (18-35 ป) 1 คน รวมผใหขอมลหลกทงหมดจานวน 24 คน

ขนตอนตอไปคอ การสรางเครองมอในการวจย ซงประกอบดวยรายการคาเพอทดสอบเสยงวรรณยกต 2 ชด คอรายการคาเพอทดสอบเสยงวรรณยกตดวยการฟงมจานวน 48 คาในพยางคเปน และ 32 คาในพยางคตาย รวมทงหมด 80 คา และรายการคาเพอ


วเคราะหสทลกษณะของวรรณยกตโดยใชวธการทางกลสทศาสตร รายการคาชดนดดแปลงจากรายการคาชดเทยบเสยง (minimal set) ของพณรตน อครวฒนากล (2546) ดงในภาพท 2

*A (ø) *B ( ) *C ( ) *DL *DS1. khaa ขา khaa ขา khaa ขา khaa ขาด khat ขด2. paa ปา paa ปา paa ปา paat ปาด pat ปด 3. baan บาน baa บา baa บา baat บาด bat บตร4. khaa คา khaa คา khaa คา khaa คาด khat คด

พยางคเปน พยางคตาย

ภาพท 2 รายการคาชดเทยบเสยง

รายการคาชดเทยบเสยงนชวยไมใหเกดการแปรของวรรณยกตตามอทธพลของเสยงพยญชนะตนและสระทแตกตางกน อยางไรกด เนองจากคาบางคาเชน “บตร” ไมมในภาษาไทดา จงจาเปนตองเปลยนเปนคเทยบคลาย (analogous set) คอ “เบด” แทน คาทงหมดเปนคาพยางคเดยว จานวนทงสน 20 คา ซงจะใหผบอกภาษาออกเสยงคาละ 3 ครง โดยสลบคาทง 20 คา ไมใหคาเดยวกนอยตดกน เพอผบอกภาษาจะไดออกเสยงคาทตางกนในแตละครง และปองกนมใหผบอกภาษาเกดความสบสนในการออกเสยง

การวเคราะหวรรณยกตประกอบดวยการวเคราะหสทลกษณะของวรรณยกตในรายการคาเพอทดสอบเสยงวรรณยกตดวยการฟงจานวน 80 คา โดยหาคาของระดบเสยงสงกลางตาจากคาเทยบเคยง (relative value) ของระดบเสยงของผใหขอมลหลกแตละคน (กลยา ตงศภทย, 2525) การแสดงระดบเสยงซงเปนสทลกษณะของวรรณยกตยดเกณฑการจาแนกพสยระดบเสยงของผพดออกเปน 5 ระดบ ซงแสดงดวยเสนแสดงระดบเสยง 6 เสน จากหลกเกณฑการจาแนกพสยระดบเสยงของผพดออกเปน 5 ระดบ ไดแสดงคาของระดบเสยงดวยการใชตวเลขแทนระดบเสยง ตวเลขทใชแทนระดบเสยงประกอบดวยตวเลข 2-3 ตว ตวแรกแสดงระดบเสยงทจดเรมตนของเสยงวรรณยกต ตวทสองแสดงระดบเสยงทจดจบของเสยงวรรณยกต เชน ตวเลข 35 หมายถง เสยงกลาง-ขน ทมจดเรมตนของการออกเสยงอยทระดบเสยงกลางท 3 และเสยงขนไปถงระดบเสยงท 5 จากนนตรวจสอบผลการวเคราะห สทลกษณะของวรรณยกตกบผลทไดจากการวเคราะหรายการคา เพอวเคราะหสทลกษณะของวรรณยกตโดยใชวธการทางกลสทศาสตร กลาวคอ ใชโปรแกรม Cool Edit Pro ในการตดไฟลเสยงเปนคาเดยว และใชโปรแกรมวเคราะหคลนเสยง PRAAT วเคราะหหาคาความถ


มลฐานของวรรณยกตในคาเดยวนนๆ ขนตอนสดทายคอ การวเคราะหการรวมเสยงและแยกเสยงของวรรณยกตเพอหาจานวนหนวยเสยงวรรณยกต งานวจยนจะนบรวมเสยงวรรณยกตในพยางคตายใหเปนรปยอยหนวยวรรณยกต (allotone) ของวรรณยกตในพยางคเปนทม สทลกษณะคลายกน

4. ผลการวจย การนาเสนอผลการวจยประกอบดวยการแยกเสยงและรวมเสยงของวรรณยกต

และสทลกษณะของวรรณยกตดงตอไปน

4.1 การแยกเสยงและรวมเสยงของวรรณยกต (Tone splits and coalescences) ภาษาไทดาทง 8 ถนไดมการรวมเสยงของวรรณยกตทาใหภาษาไทดาทกถนทศกษาม

จานวนวรรณยกตเทากนทงหมด คอ 6 วรรณยกต โดยมการแยกเสยงของวรรณยกตระหวางพยญชนะ 3 กลมแรก และพยญชนะกลมท 4 ในวรรณยกตดงเดมทกแบบ (proto-tone categories) การแยกเสยงของวรรณยกตเปนสองทางนเกดจากลกษณะกองและไมกองของพยญชนะตน กลาวคอ วรรณยกตดงเดม 5 แบบทเรยกวา A, B, C, DL, DS ไดแยกเสยงออกเปนสองชดในภาษาไทดาปจจบน ทาใหเกดการแยกเสยงของวรรณยกตเปน ABCD123-4 นอกจากนวรรณยกต DL และ DS มสทลกษณะคลายกนจงรวมเปนวรรณยกตเดยวกน และวรรณยกต DLDS123 มสทลกษณะของวรรณยกตทคลายกบวรรณยกต B123 จงวเคราะหใหเปนวรรณยกตเดยวกน ในทานองเดยวกน วรรณยกต DLDS4 มสทลกษณะของวรรณยกตทคลายกบวรรณยกต B4 จงวเคราะหใหเปนวรรณยกตเดยวกนเชนกน การวเคราะหเชนนสามารถบรรยายดวยเกณฑการแจกแจงสบหลก (complementary distribution) ไดวาวรรณยกต DLDS123 และ DLDS 4 ปรากฏกบพยางคตาย ในขณะทวรรณยกต B123 และ B4 ปรากฏกบพยางคเปน

วรรณยกตทมการแยกเสยงเปนสองทางดวยอทธพลของพยญชนะตนไมกองดงเดม ABCD123 จงอาจเรยกรวมวาวรรณยกต ABCD1 และวรรณยกตทมการแยกเสยงเปนสองทางดวยอทธพลของพยญชนะตนกองดงเดม ABCD4 อาจเรยกรวมวาวรรณยกต ABCD2 (Li, 1977) การเรยกชอวรรณยกตในบทความน จะเรยกตาม Gedney (1972) คอ ABCD123 และ ABCD4


4.2 สทลกษณะของวรรณยกต (Tone characteristics) สทลกษณะของวรรณยกตแสดงดวยตวเลขจาแนกตามอายและตาบลดงในตารางท 1

โดย G1 หมายถงวยสงอาย (65 ปขนไป) G2 หมายถงวยกลางคน (45-55 ป) และ G3 หมายถงวยหนมสาว (18-35 ป)

ในตอนตอไปเปนการบรรยายสทลกษณะของวรรณยกตทง 6 วรรณยกต รวมทงการแปรและการเปลยนแปลงของเสยงวรรณยกตตามอายและภมภาค เสยงวรรณยกตทผบอกภาษาสวนใหญออกเสยงจะจดใหเปนวรรณยกตหลก และเสยงวรรณยกตทผบอกภาษา วยสงอายและวยกลางคนสวนใหญออกเสยงเปนเสยงเดยวกน จะจดใหเปนเสยงวรรณยกตเดมของไทดา ดงนนเสยงวรรณยกตหลกอาจเปนหรอไมเปนวรรณยกตเดมกได

วรรณยกตทง 6 วรรณยกตมสทลกษณะดงตอไปน วรรณยกตท 1: A123 กลางตาตกขน (lower-mid falling rising)

วรรณยกต A123 มสทลกษณะ 2 แบบคอ สทลกษณะแบบท 1 213/312/212/313/214/423 สทลกษณะแบบท 2 23/13

ผบอกภาษารอยละ 79 ซงสวนใหญเปนวยกลางคนและวยหนมสาวออกเสยงแบบท 1 จงจดใหสทลกษณะนเปนสทลกษณะหลก

เนองจากผบอกภาษาวยสงอายสวนใหญออกเสยงวรรณยกต [23/13] จงจดวรรณยกตนใหเปนวรรณยกตเดม วรรณยกตท 1 มการเปลยนแปลงจากวรรณยกตเดม [23/13] เปนวรรณยกต [213/312/212/313/214/423] โดยทมการเปลยนแปลงในภมภาคจงหวดราชบรมากทสด รองลงมาคอ เพชรบร นครปฐม และสพรรณบร ตามลาดบ วรรณยกตท 2: A4 กลางตาขนตก (lower-mid rising falling)

วรรณยกต A4 มสทลกษณะ 2 แบบคอ สทลกษณะแบบท 1 243/232/242/241/343/342/354/452 สทลกษณะแบบท 2 24/34

ผบอกภาษารอยละ 79 ของจานวนผบอกภาษาทงหมดใชสทลกษณะแบบท 1 จงจดใหสทลกษณะนเปนสทลกษณะหลก สทลกษณะหลกนนบไดวาเปนสทลกษณะเดมดวย เพราะผบอกภาษาวยสงอายและวยกลางคนสวนใหญออกเสยงสทลกษณะน สวนสทลกษณะแบบท 2 มผบอกภาษาวยกลางคนและวยหนมสาวเปนสวนนอยเทานนทออกเสยง


วรรณยกตท 2 มการเปลยนแปลงจากวรรณยกตเดม [234/232/242/ 241/343/342/354/ 452] เปนวรรณยกต [24/34] โดยทมการเปลยนแปลงในภมภาคจงหวดสพรรณบรมากทสด รองลงมาคอ ราชบร สวนนครปฐมและเพชรบรไมมการเปลยนแปลง วรรณยกตท 3: B123 DL123 DS123 กลางตาตกขนสง (lower-mid falling rising-high)

วรรณยกต B123 มสทลกษณะ 2 แบบ คอ สทลกษณะแบบท 1 215/214/315/325/425 สทลกษณะแบบท 2 25/24/15/14

ผบอกภาษาจานวนรอยละ 67 ของผบอกภาษาทงหมดซงสวนใหญเปนวยกลางคนและวยหนมสาวใชสทลกษณะแบบท 1 จงจดใหเปนสทลกษณะหลก

เนองจากผบอกภาษาวยสงอายสวนใหญออกเสยงสทลกษณะแบบท 2 [25/24/ 15/14] จงจดใหสทลกษณะแบบท 2 เปนสทลกษณะเดม

วรรณยกตท 3 มการเปลยนแปลงจากวรรณยกต [25/24/15/14] เปนวรรณยกต [215/214/315/325/425] โดยทมการเปลยนแปลงในภมภาคจงหวดเพชรบรมากทสด รองลงมาคอ นครปฐมและราชบร มการเปลยนแปลงเทากน สดทายคอสพรรณบร

สวนวรรณยกต DL123 และ DS123 กมสทลกษณะคลายวรรณยกต B123 โดยม สทลกษณะ 2 แบบเชนกน จงจดเปนวรรณยกตยอยของวรรณยกตท 3 ดงน

สทลกษณะแบบท 1 212/213/214/314/323/324/423/434 สทลกษณะแบบท 2 14/15/23/24/25/34/35

เชนเดยวกบเสยงวรรณยกตของพยางคเปน ผบอกภาษาสวนใหญใชสทลกษณะ แบบท 1



วรรณยกตท 4 B4 B4 DL4 DS4 กลางระดบ (mid level) วรรณยกต B4 มสทลกษณะ 2 แบบ คอ สทลกษณะแบบท 1 33/22 สทลกษณะแบบท 2 32/21/43/21

ผบอกภาษาจานวนรอยละ 67 ของผบอกภาษาทงหมดใชสทลกษณะแบบท 1 จงใชสทลกษณะนเปนสทลกษณะหลก เนองจากผบอกภาษาวยสงอายและวยกลางคนสวนใหญออกเสยงสทลกษณะแบบท 1 จงจดใหสทลกษณะแบบท 1 [33/22] เปนสทลกษณะเดมดวยเชนกน สวนสทลกษณะแบบท 2 ผบอกภาษาวยหนมสาวสวนใหญออกเสยงแบบน

วรรณยกตท 4 มการเปลยนแปลงจากวรรณยกต [33/22] เปนวรรณยกต [32/21/43/21] โดยทมการเปลยนแปลงในภมภาคจงหวดราชบรมากทสด รองลงมาคอ เพชรบรและสพรรณบร ตามลาดบ ในจงหวดนครปฐมไมมการเปลยนแปลง

สวนวรรณยกต DL4 และ DS4 กมสทลกษณะคลายวรรณยกต B4 โดยมสทลกษณะ 2 แบบเชนกน จงจดเปนวรรณยกตยอยของวรรณยกตท 4 ดงน

สทลกษณะแบบท 1 33/44/22 สทลกษณะแบบท 2 32/43/21

ในทานองเดยวกบวรรณยกต B4 ผบอกภาษาสวนใหญออกเสยงสทลกษณะแบบท 1 วรรณยกตท 5: C123 กลางตาตก บบทเสนเสยง (lower-mid falling glottalized)

วรรณยกต C123 มสทลกษณะ 2 แบบ คอ สทลกษณะแบบท 1 21Ɂ/31Ɂ/32Ɂ/52Ɂ สทลกษณะแบบท 2 22Ɂ/33Ɂ

ผบอกภาษาจานวนรอยละ 75 ของจานวนผบอกภาษาท งหมดออกเสยง สทลกษณะแบบท 1 จงกาหนดใหสทลกษณะนเปนสทลกษณะหลก เนองจากผบอกภาษา วยสงอายและวยกลางคนสวนใหญออกเสยงสทลกษณะแบบท 1 จงกาหนดใหสทลกษณะแบบท 1 เปนสทลกษณะเดมดวยเชนกน

วรรณยกตท 5 มการเปลยนแปลงจากวรรณยกตเดม [21Ɂ/ 31Ɂ/ 52Ɂ] เปนวรรณยกต [22Ɂ/ 33Ɂ] เปนสวนนอย โดยมผบอกภาษาในจงหวดนครปฐมและสพรรณบรจงหวดละ 2 คนทออกเสยงสทลกษณะแบบท 2 และผบอกภาษาในจงหวดราชบรและเพชรบรเพยงจงหวดละ 1 คนออกเสยงสทลกษณะแบบท 2


วรรณยกตท 6: C4 กลาง ตก บบทเสนเสยง (mid falling glottalized) วรรณยกต C4 มสทลกษณะ 2 แบบ คอ สทลกษณะแบบท 1 21Ɂ/31Ɂ/32Ɂ/43Ɂ/42Ɂ/41Ɂ สทลกษณะแบบท 2 31/41

ผบอกภาษาจานวนรอยละ 71 ของจานวนผบอกภาษาทงหมดใชสทลกษณะแบบท 1 จงกาหนดใหเปนสทลกษณะหลก และเนองจากผบอกภาษาวยสงอายและวยกลางคนสวนใหญออกเสยงสทลกษณะแบบท 1 จงจดใหสทลกษณะแบบท 1 เปนสทลกษณะเดมดวย

วรรณยกตท 6 มการเปลยนแปลงจากวรรณยกตเดม [21Ɂ/31Ɂ/32Ɂ/43Ɂ/42Ɂ/41Ɂ] เปนวรรณยกต [31/41] ซงผบอกภาษาวยหนมสาวสวนใหญออกเสยง โดยมการเปลยนแปลงในภมภาคจงหวดนครปฐมมากทสด สวนเพชรบร ราชบร และสพรรณบร มการเปลยนแปลงรองลงมาในปรมาณเทาๆ กน

เปนทนาสงเกตวา สทลกษณะของวรรณยกตท 6 จะคลายกบสทลกษณะของวรรณยกตท 5 ดงนน จะพบวาสทลกษณะของวรรณยกต C123 ของผบอกภาษาคนหนง อาจจะไปตรงกบสทลกษณะของวรรณยกต C4 ของอกคนหนง แตในผบอกภาษาคนเดยวกนวรรณยกต C123 และ C4 จะตองแตกตางเปนคนละหนวยเสยงวรรณยกตกน เชน ทตาบลดอนยายหอม จงหวดนครปฐม วรรณยกต C123 ของผบอกภาษาวยกลางคน มสทลกษณะคอ [21Ɂ] และวรรณยกต C4 ของผบอกภาษาวยสงอายกมมสทลกษณะ [21Ɂ] เชนกน แตวรรณยกต C123 และ C4 ของผบอกภาษาแตละคนจะตางกน กลาวคอผบอกภาษาวยกลางคนมสทลกษณะของวรรณยกต C4 เปน [31] ในขณะทผบอกภาษาวยสงอายมสทลกษณะของวรรณยกต C123 เปน [33Ɂ]

5. สรปและอภปรายผล ในตอนตอไปเปนการสรปและอภปรายผลใน 4 ประเดน ดงตอไปน

5.1 การแยกเสยงและรวมเสยงของวรรณยกตเปรยบเทยบกบภาษาไทดาถนอนและไทดาในประเทศเวยดนาม

ผลการศกษาการแปรของวรรณยกตพบวา ระบบวรรณยกตของภาษาไทดาทง 8 ถนในผบอกภาษาทกวยมการแยกเสยงเปนสองทาง กลาวคอ วรรณยกตด งเดม (proto-tone) แตละวรรณยกตแยกเสยงออกเปนสองวรรณยกต โดยมการแยกเสยงของวรรณยกตระหวาง


พยญชนะ 3 กลมแรก และพยญชนะกลมท 4 ในวรรณยกตดงเดมทกแบบ (proto-tone categories) Li (1977) เรยกวรรณยกตสองวรรณยกตนวาวรรณยกตชดท 1 (tone of series 1) และวรรณยกตชดท 2 (tone of series 2) วรรณยกตชดท 1 พฒนามาจากพยญชนะตนเสยงไมกองดงเดมซงมคาทางสทลกษณะ (phonetic value) เปนเสยงสงหรอขน (voiceless-high/ rising) และวรรณยกตชดท 2 พฒนามาจากพยญชนะตนเสยงกองดงเดมซงมคาทางสทลกษณะเปนเสยงตาหรอตก (voiced-low/falling)

รปแบบของวรรณยกตในภาษาไทดา 8 ถนสอดคลองกบงานวจยภาษาไทดา 11 ถนสวนใหญทไดมผศกษาไวกอนหนานตามทไดกลาวไวในบทนา โดยทลกษณะเสยงไมกอง-สง (voiceless-high) ปรากฏในวรรณยกต A123 และ B123 ลกษณะเสยงกอง-ตา (voiced-low) ปรากฏในวรรณยกต A4 และ C4 สวนวรรณยกต C123 และ B4 มการพฒนาผานขนตอนทเรยกวาขนตอนสลบเปลยน (flip-flop stage) ทาใหกลายเปนเสยงวรรณยกตระดบ (level) หรอ ตก (falling) (ดตารางท 4)

การแยกเสยงของวรรณยกตเปนสองทางนทาใหเกดวรรณยกตจานวน 6 วรรณยกตในภาษาไทดาทง 8 ถน และในวรรณยกตภาษาไทดา 11 ถน ภาษาไทดาทกถนยกเวนภาษาไทดาทหมบานนาปาหนาด จงหวดเลย (ชาครต อนนทราวน, 2521) มหนวยเสยงวรรณยกต 6 หนวยเสยง โดยมการแยกเสยงและรวมเสยงกนของวรรณยกตเปนลกษณะดงเดมคอ ABCD 123-4 ในขณะทภาษาไทดาทหมบานนาปาหนาดม 5 วรรณยกตเนองจากวรรณยกต C123 รวมเสยงกบวรรณยกต B4 เปนวรรณยกตเดยวกนคอ [21] ซงเปนลกษณะของภาษาลาว เนองจากไทดาทหมบานนาปาหนาดอพยพมาจากประเทศลาว โดยเดนทางมาทหลงกลม ไทดาทอาศยอยในภมภาคตะวนตกของประเทศไทย ในขณะเดยวกนการรวมเสยงระหวางวรรณยกต C123 และ B4 กเหมอนกบภาษาไทยมาตรฐานเชนกน ดงในคาวา ขา (C1) และคา (B4) ดงนน การรวมเสยงวรรณยกตนอาจไดรบอทธพลจากภาษาไทยกเปนได

อยางไรกด มงานวจยภาษาไทดาทหมบานนาปาหนาดในปจจบนพบวาม 6 วรรณยกต โดยวรรณยกต C123 มสทลกษณะ [31 (Ɂ)] และ B4 มสทลกษณะ [33] (โสภตา ถาวร, 2556)

ในภาษาไทดา 8 ถนทศกษาในครงนและในภาษาไทดา 11 ถนทสารวจพบ (ยกเวนถนหมบานนาปาหนาด) วรรณยกต DL และ DS รวมเปนวรรณยกตเดยวกนเนองจากม สทลกษณะทคลายกน และวรรณยกต DLDS123 มสทลกษณะของวรรณยกตทคลายกบวรรณยกต B123 จงวเคราะหใหเปนวรรณยกตเดยวกน ในทานองเดยวกนวรรณยกต DLDS4


มสทลกษณะของวรรณยกตทคลายกบวรรณยกต B4 จงวเคราะหใหเปนวรรณยกตเดยวกนเชนกน

ภาษาไทดาพดทจงหวดเซนลา (Son La) ประเทศเวยดนาม ในปจจบนทมผศกษา (Burusphat, 2012) กมระบบวรรณยกตทแยกเสยงเปนสองทางและทาใหเกดจานวนวรรณยกต 6 วรรณยกตเชนเดยวกน ขอคนพบนสอดคลองกบงานวจยวรรณยกตภาษาไทดาถนเซนลา (Son La) ของ Gedney (1964) และ Fippinger and Fippinger (1974) นอกจากน ในงานวจยระบบวรรณยกตของภาษาไทดาในเวยดนามและลาวของ L-Thongkum (2002a) กพบการแยกเสยงของวรรณยกตเปนสองทางเหมอนกน นบไดวาภาษาไทดาในประเทศไทยและภาษาไทดาปจจบนในประเทศเวยดนามยงคงรกษาระบบวรรณยกต 6 วรรณยกตไวไดเปนอยางด

การทระบบวรรณยกตของภาษาไทดาสวนใหญเปนไปในทศทางเดยวกน อาจตงขอสนนษฐานไดวาไทดาถนตางๆ อาจมบรรพบรษทอพยพมาจากแหลงเดยวกนและพดภาษาถนเดยวกน ผพดภาษาไทดาโดยเฉพาะอยางยงในรนวยสงอายและวยกลางคนยงคงรกษาภาษาไวไดเปนอยางดไมวาจะอาศยอยทใดกตาม

ขอสนนษฐานนสอดคลองกบประวตศาสตรการโยกยายถนฐานของชาวไทดาในประเทศไทยทกลาววา ไทดาไดอพยพในฐานะเชลยศกมาจากเมองแถง แควนสบสองจไท ทางตอนเหนอของประเทศลาว ซงเคยอยในอานาจการปกครองของเมองหลวงพระบาง (ม. ศรบรพา, 2530) ปจจบนคอเมองเดยนเบยนฟ อยทางทศตะวนตกเฉยงเหนอของประเทศเวยดนาม การอพยพเรมขนตงแตรชสมยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช (2310-2325) และในสมยกรงรตนโกสนทรตอนตน ตงแตป พ.ศ. 2370 (Baker & Phongpaichit, 2005)

5.2 การวเคราะหสทลกษณะของวรรณยกตเปรยบเทยบกบภาษาไทดาในงานวจยนและไทดาถนอน

การวเคราะหสทลกษณะของวรรณยกตในภาษาไทดา 8 ถน ใชการฟงและนาไปตรวจสอบกบการวเคราะหสทลกษณะของวรรณยกตโดยใชวธการทางกลสทศาสตร ซง นบไดวาแตกตางจากงานวจยสทลกษณะของวรรณยกตสวนใหญทวเคราะหดวยการฟงเทานน หรอฟงและตรวจสอบกบการอานแผนภาพคลนเสยง (sound spectrograms) หรอเครอง Visi-pitch model 6087 ยกเวนงานของสนทรตร แสงงาม (2549) และ L-Thongkum


(2002b) ซงใชวธการทางกลสทศาสตรมาสนบสนนการวเคราะหดวยการฟง แตแตกตางจากงานวจยชนนตรงทศกษาภาษาไทดาตางถนกน

ผลการวจยสทลกษณะของวรรณยกตทง 6 วรรณยกต พบวา วรรณยกตทกวรรณยกตมรปแปร ดงนนจงวเคราะหไดวาสทลกษณะใดเปนสทลกษณะหลกโดยใชเกณฑความถของการออกเสยงวรรณยกตน น กลาวคอ วรรณยกตใดทมผออกเสยงมากทสดนบวาเปนวรรณยกตหลก สทลกษณะหลกของวรรณยกตในภาษาไทดาทง 8 ถนสามารถเปรยบเทยบกบวรรณยกตของภาษาไทดา 11 ถนและไทดาถนเขายอย (L-Thongkum, 2002b) ไดดงในตารางท 2

ตารางท 2 เปรยบเทยบสทลกษณะหลกของวรรณยกตภาษาไทดา

วรรณยกต สทลกษณะหลกของวรรณยกต 8 ถน ในงานวจยน

สทลกษณะหลกของวรรณยกต 11 ถน ทเคยมการศกษา

สทลกษณะของวรรณยกตถนเขายอย

(L-Thongkum, 2002b)A123 กลางตา ตก ขน กลางตา ขน กลางตาระดบ~กลางตาขนA4 กลางตาขน ตก กลางขนตก สงระดบ B123 กลางตา ตก ขนสง กลาง ขนสง กลางขน B4 กลางระดบ กลางสง ระดบ กลางระดบ C123 กลางตา ตก บบทเสน

เสยง กลางตา ตก (บบทเสนเสยงหรอปดเสนเสยง)

กลาง ตก บบทเสนเสยง

C4 กลาง ตก บบทเสนเสยง กลางสง ตก กลางสง ตก

สทลกษณะหลกของวรรณยกต 8 ถนมความคลายกบสทลกษณะหลกของวรรณยกต 11 ถน วรรณยกต A123 และ B123 ในภาษาไทดา 8 ถนจะแตกตางจากสทลกษณะของวรรณยกตในภาษาไทดา 11 ถนตรงทมเสยงตกกอนขนและวรรณยกต C123 C4 ผบอกภาษาสวนใหญ ยกเวนวยกลางคนและวยหนมสาวบางคนจะมการบบทเสนเสยง ในขณะทวรรณยกต C123 ของภาษาไทดา 11 ถน จะมการบบทเสนเสยงหรอปดทเสนเสยง ในบางถนเทานน ไดแก วรรณยกตกลางตา-ตกปดเสนเสยงในภาษาไทดาถนตาบลบานดอน อาเภอ อทอง จงหวดสพรรณบร (อญชล บรณะสงห, 2531) วรรณยกตกลางระดบบบทเสนเสยงในภาษาไทดาถนตาบลหนองปรง อาเภอเขายอย จงหวดเพชรบร (Maneewong, 1987) และวรรณยกตตาระดบเสนเสยงปดในภาษาไทดาถนตาบลหวถนน อาเภอทาตะโก จงหวด


นครสวรรค (วไลลกษณ เดชะ, 2530) สวนวรรณยกต C4 ในภาษาไทดา 11 ถนไมปรากฏการบบทเสนเสยงหรอการปดเสนเสยง

เปนทนาสงเกตวา การบรรยายวรรณยกต C123 ซงมลกษณะท Gedney (1964) และ Fippinger and Fippinger (1974) เรยกวา “glottalized” อยดวยนน ในภาษาไทยจะเรยกตางๆ กนคอ บบทเสนเสยง ปดเสนเสยง เสนเสยงปด การกกทเสนเสยงในตอนทาย ในภาษาไทดา 8 ถน พบวา วรรณยกต C123 และ C4 มลกษณะ “glottalized” ตอนทาย และใชคา “บบท เสนเสยง” ตามราชบณฑตยสถาน (2546, หนา 35)

งานวจยของ L-Thongkum (2002b) ทอาเภอเขายอย จงหวดเพชรบร มลกษณะคลายกบภาษาไทดาถนตางๆ ทไดกลาวไปแลว ยกเวนวรรณยกต A123 มการแปรระหวางกลางตาระดบ [22] และกลางตาขน [23] และวรรณยกต A4 เปนวรรณยกตสงระดบ [55] สวนวรรณยกต C123 มการบบทเสนเสยง (glottalized) เหมอนภาษาไทดา 8 ถน ซง L-Thongkum (2002b) คาดวาไดรบอทธพลจากวรรณยกต C1 ของภาษาลาว

โดยภาพรวม สทลกษณะของวรรณยกตของภาษาไทดาในงานวจยนและงานวจย ไทดา 11 ถนมความคลายคลงกน ลกษณะของการเปลยนระดบมลกษณะเดนดงแสดงในภาพท 3

วรรณยกตดงเดม พยญชนะตนดงเดม *A *B *C *DS *DL

พยญชนะตนกลมท 1 ขน ขน ตก/ระดบ

(บบทเสนเสยง) ขน พยญชนะตนกลมท 2 พยญชนะตนกลมท 3 พยญชนะตนกลมท 4 ตก ระดบ ตก ระดบ

ภาพท 3 รปแบบการแยกเสยงและรวมเสยงของวรรณยกตในภาษาไทดาถนตางๆ

สทลกษณะของวรรณยกตในภาษาไทดาสามารถเปรยบเทยบกบสทลกษณะของวรรณยกตในภาษาไทดาถนบานแล จงหวดเซนลา (Son La) ประเทศเวยดนาม ทผวจยไดศกษา (Burusphat, 2012) และสทลกษณะวรรณยกตไทดาทศกษาโดย Gedney (1964) Fippinger and Fippinger (1974) และ L-Thongkum (2002b) ไดดงในตารางท 3


ตารางท 3 เปรยบเทยบสทลกษณะของวรรณยกตภาษาไทดาถนเซนลา ประเทศเวยดนาม

วรรณยกต สทลกษณะของวรรณยกตไทดาถนบานแล เซนลา

(Son La) (Burusphat, 2012)

สทลกษณะของวรรณยกตไทดาถนเซนลา

(Gedney 1964) และ (Fippinger & Fippinger, 1974)

สทลกษณะของวรรณยกตไทดา

ถนเซนลา (L-Thongkum, 2002b)

A123 กลางระดบ กลางตา ระดบ กลางระดบ A4 สงระดบ สงระดบ สงระดบ B123 กลางขน สงขน กลางขน B4 กลางสง ระดบ กลางสง ระดบ กลางสง ระดบC123 กลาง ตก บบทเสนเสยง ตาระดบหรอตก บบทเสนเสยง กลางตา ตก C4 กลางสง ตก บบทเสนเสยง กลาง ตก บบทเสนเสยง กลาง ตก

สทลกษณะของวรรณยกตไทดาถนเซนลาในงานวจยทง 3 ชนมความคลายกน เปนทนาสงเกตวา วรรณยกต C123 ของภาษาไทดาในงานของ Gedney (1964) และ Fippinger and Fippinger (1974) เปนเสยงตาระดบหรอตก บบทเสนเสยง ซงสทลกษณะเสยงตาระดบ บบทเสนเสยงนตรงกบสทลกษณะยอยแบบท 2 [22Ɂ/33Ɂ] ของวรรณยกต C123 ในภาษาไทดาในประเทศไทยทศกษาในงานวจยน

ภาษาไทดาในงานวจยดงกลาวขางตนแตกตางจากภาษาไทดาในงานวจยนและในงานวจยภาษาไทดา 11 ถนทเคยมการศกษามากอน ลกษณะของการเปลยนระดบมลกษณะเดนดงแสดงในภาพท 4 (ดเปรยบเทยบภาพท 3)

วรรณยกตดงเดม พยญชนะตนดงเดม *A *B *C *DS *DL

พยญชนะตนกลมท 1 ระดบ ขน ตก/ระดบ

บบทเสนเสยง ขน พยญชนะตนกลมท 2 พยญชนะตนกลมท 3

พยญชนะตนกลมท 4 ระดบ ระดบ ตก บบทเสนเสยง ระดบ

ภาพท 4 รปแบบการแยกเสยงและรวมเสยงของวรรณยกตในภาษาไทดาถนเซนลา


5.3 ระบบวรรณยกตของภาษาไทดาดงเดม Pittayaporn (2009) ไดสบสรางระบบวรรณยกตของภาษาไทดากอนการแยกเสยงโดยใช

วธการสบสรางภายใน (internal reconstruction) กบภาษาไทดาถนเซนลา (Son La) ดงนคอ *A *B *C วรรณยกตระดบ วรรณยกตขน วรรณยกตตก บบทเสนเสยง (level tone) (rising tone) (glottalized falling tone) ภาษาไทดาทผวจยศกษาและงานวจยของ Fippinger and Fippinger (1974) เปนไทดาถน

เซนลาเชนเดยวกน ดงนนระบบวรรณยกตจงสอดคลองกบการสบสรางดงกลาว เปนทนาสงเกตวา ระยะเวลาการศกษาภาษาไทดาถนบานแล เซนลา ทผวจยศกษา (Burusphat, 2012) หางจากภาษาไทดาทศกษาโดย Fippinger and Fippinger (1974) ถง 38 ป แตระบบวรรณยกตยงคงเหมอนเดม สวนวรรณยกตของภาษาไทดาในประเทศไทยมการเปลยนวรรณยกต A123 จากวรรณยกตระดบเปนวรรณยกตขน และเปลยนวรรณยกต A4 จากวรรณยกตระดบเปนวรรณยกตตก การบบทเสนเสยงในวรรณยกต C ยงคงอยในบางถน

L-Thongkum (2002b) ไดสบสรางวรรณยกตภาษาไทดาดงเดมดวยวธการเปรยบเทยบ (comparative method) ซงตรงกบงานวจยของ Pittayaporn (2009) ยกเวนวรรณยกต *C ไมมการบบทเสนเสยง

วรรณยกตไทดาด งเดมในพยางคเปดมวว ฒนาการมาเปนภาษาไทดาถนตางๆ ดงแสดงในตารางท 4

ตารางท 4 ววฒนาการของวรรณยกตไทดา 4 ระยะ ระยะดงเดม *A = ระดบ *B = ขน *C = ตก

ระยะแยกเสยง *A1 = สงระดบ*A2 = ตาระดบ

*B1 = สงขน*B2 = ตาขน

*C1 = สงตก*C2 = ตาตก

ระยะเปลยน (flip-flop) *A1 = ตาระดบ*A2 = สงระดบ

*B1 = ตาขน*B2 = สงขน

*C1 = ตาตก*C2 = สงตก

ระยะปจจบน A1 = ตาระดบ A2 = สงระดบ

B1 = ตาขนB2= กลางระดบ

C1 = ตาตก C2 = สงตก

หมายเหต: A1 B1 C1 คอ A123 B123 C123 ตามลาดบ และ A2 B2 C2 คอ A4 B4 C4 ตามลาดบ


ตารางท 3 แสดงใหเหนวาในระยะแยกเสยง พยญชนะเสยงไมกองมผลทาใหเกดระดบเสยงสง และพยญชนะเสยงกองทาใหเกดระดบเสยงตา ในวรรณยกตดงเดม *A *B *C ตอมาวรรณยกตทแยกเสยงนเกดการสลบเปลยน (flip-flop) เปนตรงกนขาม ในระยะปจจบน *B2 (*B4) ไดมการเปลยนตอไปอกเปนวรรณยกตกลางระดบ

5.4 การเปลยนแปลงของวรรณยกตตามอายและภมภาค วรรณยกตทกวรรณยกตในภาษาไทดา 8 ถนทผบอกภาษาวยหนมสาวสวนใหญออก

เสยง มการเปลยนแปลงจากวรรณยกตเดมทผบอกภาษาวยสงอายและวยกลางคนสวนใหญออกเสยง ดงปรากฏในตารางท 5

ตารางท 5 การแปรและการเปลยนแปลงของวรรณยกตไทดา 8 ถน วรรณยกต วรรณยกตทผบอกภาษาวยสงอาย

และวยกลางคนสวนใหญออกเสยง (วรรณยกตเดม)วรรณยกตทมการเปลยนแปลง

1. A123 [23/13] [213/312/212/313/214/423]2. A4 [234/232/242/241/343/ 342/354/452] [24/34]3. B123 [25/24/15/14] [215/214/315/325/425]4. B4 [33/22] [32/21/43/21] 5. C123 [21Ɂ/31Ɂ/52Ɂ] [22Ɂ/33Ɂ] 6. C4 [21Ɂ/31Ɂ/32Ɂ/43Ɂ/42Ɂ/ 41Ɂ/] [31/41]

การเปลยนแปลงของวรรณยกตท 1 และ 3 ยงคงสทลกษณะขน (rising) อย ในขณะทวรรณยกตท 2 ซงมสทลกษณะขนตก (humped tone) ไดเรมเปลยนแปลงเปนสทลกษณะขน วรรณยกตท 4 ซงเปนวรรณยกตระดบ (level) ไดเรมมการเปลยนแปลงเปนสทลกษณะตก (falling) วรรณยกตท 5 มการเปลยนแปลงจากวรรณยกตตกเปนวรรณยกตระดบ และวรรณยกตท 6 ผบอกภาษาวยหนมสาวสวนใหญออกเสยงวรรณยกตนโดยไมมการบบเสนเสยงในตอนทาย

เปนทนาสงเกตวา สทลกษณะของวรรณยกตท 5 [31Ɂ] ในผบอกภาษาวยกลางคนและวยหนมสาวบางคน มลกษณะคลายกบสทลกษณะของวรรณยกตท 6 [31] ซงเดมคอ [31Ɂ] แตเนองจากลกษณะบบทเสนเสยงของวรรณยกตท 6 ไดหายไป จงไมเกดการรวมเสยงกนระหวาง


วรรณยกตท 5 และวรรณยกตท 6 อยางไรกด โอกาสทวรรณยกตท 5 และวรรณยกตท 6 จะรวมเสยงกนกอาจเกดขนได หากลกษณะบบทเสนเสยงของวรรณยกตท 5 หายไปในอนาคต

การสมผสภาษา (language contact) เปนปจจยสาคญททาใหเกดการเปลยนแปลงของสทลกษณะวรรณยกต ความแตกตางของสทลกษณะวรรณยกต A123 และ A4 ระหวางภาษาไทดาสวนใหญในประเทศไทยและภาษาไทดาในประเทศเวยดนาม อาจต งขอสนนษฐานไดวาภาษาทงสองเปนภาษาคนละถนกน หรออาจเปนภาษาถนเดยวกน แตภาษาไทดาในประเทศไทยมการเปลยนแปลงสทลกษณะวรรณยกต เ นองดวยอทธพลจากภาษาไทยมาตรฐานซงวรรณยกต A123 เปนวรรณยกตขน (rising) หรอดวยอทธพลจากภาษาลาวถนใดถนหนง พณรตน อครวฒนากล (2546) พบวา ภาษาลาวหลายถน เชน ภาษาลาวถนเลยและเวยงจนทนมสทลกษณะของวรรณยกต A1 เปนเสยงขน และสทลกษณะของวรรณยกต A234 เปนเสยงขนตก (humped tone) ซงตรงกบภาษาไทดาถนตางๆ ยกเวนภาษาไทดาถนเขายอย (L-Thongkum, 2002b) ซงสทลกษณะวรรณยกต A123 และ A4 มความใกลเคยงกบสทลกษณะวรรณยกตของภาษาไทดาในประเทศเวยดนาม

Plungsuwan (1981) กคนพบการสมผสภาษาของภาษาไทดาทพดในจงหวดราชบรเชนกน โดยพบวาภาษาไทดาในหลายแหงของจงหวดราชบรไดรบอทธพลจากภาษาของลาวกลมตางๆ ทอาศยอยใกลเคยง เชน ลาวต เปนตน เพญวภา อยเยน (2556) กพบการสมผสภาษาระหวางภาษาไทดาและภาษาไทยถนราชบร โดยทวรรณยกต B4 ซงเดมเปนวรรณยกตกลางระดบ [33] ไดเรมเปลยนแปลงเปนวรรณยกตตก [42/442] ดงเชนวรรณยกต [442] ในภาษาไทยถนราชบร

โดยภาพรวม การเปลยนแปลงของวรรณยกตตามภมภาคสามารถสรปไดวามการเปลยนแปลงในจงหวดราชบรมากทสด รองลงมาคอ สพรรณบรและเพชรบร ตามลาดบ สวนจงหวดนครปฐมเปลยนแปลงนอยทสด

ผลการวจยเปนไปตามสมมตฐานทวา ผพดภาษาไทดาในวยหนมสาวสวนใหญใช สทลกษณะของวรรณยกตทแตกตางไปจากวยกลางคนและวยสงอาย อนเนองมาจากอทธพลของภาษาไทยมาตรฐาน เชน วรรณยกตระดบ B4 เปลยนแปลงสทลกษณะเปนวรรณยกตตกคลายภาษาไทยมาตรฐาน นอกจากน ยงมเรองของการออกเสยงใหงายขน (ease of articulation) ดงเชนการบบเสนเสยงของวรรณยกต C4 ทหายไป ผลการวจยแสดงใหเหนวา การเปลยนแปลงของวรรณยกตไดเกดขนในผบอกภาษาวยหนมสาว แตการเปลยนแปลงนเปนไปอยางชา ซงสอดคลองกบขอคนพบของสนทรตร แสงงาม (2549) ทวาการแปรเสยงได


เกดขนในวยหนมสาว แตเปนไปอยางชากวาการเปลยนแปลงของคา นอกจากนผลการวจยยงพบวาสทลกษณะของวรรณยกตมการแปรไปตามถนทอยอาศยของผพดอกดวย

เชงอรรถ 1 ไทดาทอาศยอยในประเทศไทยมชอเรยกตางๆ กนวา ไทยโซง ลาวโซง ลาวทรงดา ไทยทรงดา ผไทยดา ไทดา

2 บทความนเปนสวนหนงของโครงการวจยเรอง “การแปรและการเปลยนแปลงเสยงในภาษาไทยโซง” ซงเปนผลผลตของโครงการวจยเรอง “ชาตพนธ กระบวนทศนใหมในการศกษาภาษาและวฒนธรรม” ไดรบทนสงเสรมกลมวจย (เมธวจยอาวโส สกว. 2553) จากสานกงานกองทนสนบสนนการวจย ผวจยขอขอบพระคณศาสตราจารย ดร. ธระพนธ เหลองทองคา และรองศาสตราจารย ดร. วระ โอสถาภรตน ทปรกษาของโครงการวจย และรองศาสตราจารย ดร. วรษา กมลนาวน ทใหขอวจารณและคาแนะนาซงเปนประโยชนอยางยงตอการปรบปรงแกไขบทความ

เอกสารอางอง กนทมา วฒนะประเสรฐ และสวฒนา เลยมประวต. (2531). ระบบเสยงภาษาลาวของลมนา

ทาจน. นครปฐม: มหาวทยาลยศลปากร. กลยา ตงศภทย, ม.ร.ว. (2525). หนวยท 15 ภาษาและภาษายอยในประเทศไทย. ใน เอกสาร

การสอนชดวชาภาษาไทย 3 หนวยท 7-15. สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (หนา 359-418). กรงเทพมหานคร: ป.สมพนธพาณชย.

กาญจนา พนธคา. (2523). ลกษณะเฉพาะดานเสยงของภาษาลาวในอาเภอเมองฯ จงหวดนครปฐม. วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต ภาควชาภาษาศาสตร คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

ชาครต อนนทราวน. (2521). ระบบเสยงภาษาไทดา หมบานนาปาหนาด ตาบลเขาแกว อาเภอเชยงคาน จงหวดเลย . วทยานพนธการศกษามหาบณฑต มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.


พณรตน อครวฒนากล. (2546). การเปลยนแปลงของวรรณยกต กรณศกษาภาษากลมลาว. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต ภาควชาภาษาศาสตร คณะอกษรศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

เพญวภา อยเยน. (2556). การแปรเสยงวรรณยกตตามตวแปรอายในภาษาไทยโซงจงหวดราชบร . วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล , นครปฐม.

ม. ศรบษรา (นามแฝง). (2530). ไทยดาราพน. กรงเทพฯ: สานกพมพบรรณกจ. รสรน เสอสอสทธ. (2535). ระบบเสยงภาษาลาวโซง หม บานดอนเตาอฐ ตาบลรางหวาย

อาเภอพนมทวน จงหวดกาญจนบร. สารนพนธปรญญาอกษรศาสตรบณฑต มหาวทยาลยศลปากร, นครปฐม.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมศพทภาษาศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน. นนทบร: สหมตรพรนตง.

วไลลกษณ เดชะ. (2530). การศกษาเปรยบเทยบระบบเสยงของภาษาไท 6 ภาษาทพดในอาเภอทาตะโก จงหวดนครสวรรค. วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต ภาควชาภาษาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

สนทรตร แสงงาม. (2549). การแปรคาศพทและวรรณยกตตามกลมอายและทศนคตตอภาษาในภาษาโซง (ไทดา) ทพดในอาเภอเขายอย จงหวดเพชรบร. วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต ภาควชาภาษาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย , กรงเทพฯ.

สพตรา จรนนทนาภรณ, อญชล สงหนอย, และศรพร มณชเกต. (2546). ระบบไวยากรณในภาษาไทยโซง. พษณโลก: คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร.

โสภตา ถาวร. (2556). การแปรและการเปลยนแปลงเสยงในภาษาไทดา. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล, นครปฐม.

อรพนธ อนากรสวสด. (2536). ศกษาเปรยบเทยบระบบเสยงภาษาผไทกบภาษาลาวโซง. วทยานพนธอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย ภาควชาภาษาไทย มหาวทยาลยศลปากร, นครปฐม.


อญชล บรณะสงห. (2531). วเคราะหการเปลยนแปลงการใชคาของคนสามระดบอายในภาษาไทยโซง. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล, นครปฐม.

Baker, C., & Phongpaichit, P. (2005). A history of Thailand. Cambridge: Cambridge University Press.

Burusphat, S. (2012). Tones of Tai Song varieties. The Journal of Southeast Asian Linguistics (JSEALS), 5, 1-17.

Fippinger, J., & Fippinger, D. (1974). Black Tai phoneme, with reference to White Tai. Anthropological Linguistics, 12(3), 83-95.

Gedney, W. J. (1964). A comparative sketch of White, Black and Red Tai. The Social Science Review, Special number 14, 1-47.

Gedney, W. J. (1972). A checklist for determining tones in Tai dialects. In M. E. Smith (Eds.), Studies in Linguistics in Honor of George L. Trager (pp. 423-437). The Hague: Mouton.

L-Thongkum, T. (2002a). Old Tai Dam (Black Tai) Lexicon. (Unpublished Manuscript). L-Thongkum, T. (2002b, May). Old Tai Dam (Black Tai) and the meanings of

ambiguous words in modern Thai elaborate expressions. Paper presented at the 12th Annual Conference of the Southeast Asian Linguistics Society (SEALS XII), Northern Illinois University, DeKalb, IL.

Li, F. (1977). A handbook of comparative Tai. Hawaii: The University Press of Hawaii. Maneewong, O. (1987). A comparative phonological study of Lao Song in Petchaburi and

Nakhonpathom provinces (Master’s thesis). Mahidol University, Bangkok. Pittayaporn, P. (2009). The phonology of Proto-Tai (Doctorial dissertation). Cornell

University, Ithaca, NY. Plungsuwan, W. (1981). A tonal comparison of Tai dialects in Ratchaburi (Master’s

thesis). Mahidol University, Bangkok.

วรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบาง Tones in Louang Phabang Lao

วรษา กมลนาวน [email protected]

บทคดยอ

การศกษาเรองวรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบางทผานมานน ผวจยพบในงานวจยของรอฟและรอฟ (Roff & Roff, 1956) และ บราวน (Brown, 1985) เทานน งานวจยชนนตองการศกษาวา วรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบางในปจจบนมความแตกตางจากงานของนกภาษาศาสตรทงสองทานมากนอยเพยงใด ทงนไดเกบขอมลเสยงวรรณยกตจากคนลาวในชมชนบานเชยงแมน เมองจอมเพชร แขวงหลวงพระบาง จานวน 5-7 คน (คาเดยว 5 คน ประโยค 7 คน) คนลาวในหมบานนถอเปนตวแทนของชาวลาวหลวงพระบางไดเปนอยางด เนองจากคนลาวในชมชนนมอตราการอพยพโยกยายตา อกทงหมบานดงกลาวมอาณาเขตตดกบเมองหลวงพระบางซงเปนศนยกลางทางเศรษฐกจ สงคม และประวตศาสตร และการทองเทยวของแขวงหลวงพระบาง มแมน าโขงกนระหวางสองเมองน ผลการวจยพบวา ภาษาลาวหลวงพระบางม 5 หนวยเสยงวรรณยกต ประกอบดวยวรรณยกตเปลยนระดบ 4 หนวยเสยง และวรรณยกตคงระดบ 1 หนวยเสยง เสยงวรรณยกตแทบทกหนวยเสยงมสทลกษณะคลายคลงกบเสยงวรรณยกตท บราวน (Brown, 1965) เคยนาเสนอไว ยกเวนวรรณยกตท 1 หากบราวนเกบขอมลจากคนในชมชนเมองหลวงพระบางหรอเมองใกลเคยง เชน ทเมอง จอมเพชร กอาจกลาวไดวา ภายในเวลาเกอบ 50 ป ตงแตป ค.ศ. 1965 ทบราวนไดศกษาเสยงไว ระบบเสยงภาษาลาวหลวงพระบางมการเปลยนแปลงไปเพยงเลกนอยในแงของ สทลกษณะ แตจานวนเสยงวรรณยกตยงคงมเทาเดม คาสาคญ: ลาว, ภาษาลาว, วรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบาง, ระบบวรรณยกต

รองศาสตราจารยประจาภาควชาภาษาศาสตร คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

44 วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 32 ฉบบท 2 (กรกฎาคม-ธนวาคม 2556)

Abstract

Louang Phabang Lao tones have been hitherto referred to only in research studies by Roff and Roff (1956) and Brown (1985). The purpose of this study was to investigate Louang Phabang tones and compare them with Roff and Roff’s and Brown’s findings. The tonal data collection was conducted in a community that is recognized as a representative of the Louang Phabang people. Five-seven informants were chosen (5 for citation-form elicitation; 7 for sentence elicitation) from Xiangman village, Jomphet district, Louang Phabang province, to provide the necessary tonal data. This village was chosen because the people there have a rather low rate of migration. Moreover, it is a district right next to the center of Louang Phabang central district, where historical sites as well as tourist attractions can be found. Xiangman village is located on the opposite bank of the Mekong River from Louang Phabang central district. It was found that Louang Phabang Lao tonal system consists of five tonemes: four are contour and the other one is a level tone. The tonal characteristics revealed from data used in this study remain very similar to those described by Brown (1965), except Tone 1. If we are to believe that Brown collected his tonal data in a village close to Xiangman village, we can concludet that tones have changed rather slowly in 50 years in terms of tonal characteristics. Keywords: Lao, Lao language, Louang Phabang Lao tone, tonal system

วรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบาง 45

1. บทนา ภาษาลาวสาเนยงหลวงพระบางนน ในทศนคตของคนลาวจะรสกวาเปนสาเนยงท

ออนหวาน นมนวล (Enfield, 1999, p. 261; Enfield, 2007, p. 19; สมบต พรหมมนทร คอนทอง 2551, น. 11) เปนสาเนยงทมศกดศรสง เนองจากหลวงพระบางเปนเมองหลวง มาชานาน และเปนเมองทเจามหาชวตองคสดทาย คอ เจามหาชวตศรสวางวฒนาทรงปกครองกอนทจะสละราชบลลงกในป ค.ศ. 1975 (Trankell, 1999, p. 191) คนลาวเรยกเมอง หลวงพระบางโดยยอวา “เมองหลวง” ดงนนในบางครง ผวจยจงไดยนคนลาวเรยกภาษาลาวสาเนยงหลวงพระบางวา “สาเนยงเมองหลวง”

เมอกลาวถง “สาเนยงเมองหลวง” หรอ “สาเนยงหลวงพระบาง” โดยทวไป เรามกเขาใจวามสาเนยงเดยว แททจรงแลว หลวงพระบางเปนแขวงทมอาณาเขตกวางขวางเชนเดยวกบแขวงอนๆ จงมสาเนยงทหลากหลายตางกนออกไปในรายละเอยด แตเมอง (เทยบเทาไดกบอาเภอ) ทถอเปนศนยกลางสาคญของแขวงหลวงพระบาง ไดแก เมอง หลวงพระบาง อนเปนทตงของสถานทสาคญทางประวตศาสตรหลายแหง เชน พระราชวงของเจามหาชวต วดพส วดเชยงทอง วดธาตหมากโม เปนตน และดวยเหตทเมองหลวงพระบางเปนเมองทมความสาคญทสดในแขวงหลวงพระบาง เมองนจงถอไดวาเปนศนยกลางของมตทางสงคมทกดาน ไมวาจะเปนการเมอง เศรษฐกจ สงคม รวมถงภาษาและวฒนธรรม

ภาพตอไปนแสดงสถานทตงของแขวงหลวงพระบาง โดยในภาพท 1 สทบแสดงทตงของแขวงหลวงพระบาง สวนภาพท 2 แสดงทตงของเมองตางๆ ภายในแขวงหลวงพระบาง ดงมรายละเอยดชอเมองตางๆ ตอไปน

ภาพท 1 ทตงของแขวงหลวงพระบาง ภาพท 2 เมองตางๆ ในแขวงหลวงพระบาง (ทมา: http://en.wikipedia.org/wiki/Luang_Prabang_Province#Administrative_divisions)


จากภาพท 2 จะเหนไดวาแขวงหลวงพระบางแบงเขตไดเปน 12 เมอง ไดแก เมองหลวงพระบาง (หมายเลข 6-01) เมองเซยงเงน (หมายเลข 6-02) เมองนาน (หมายเลข 6-03) เมองปากอ (หมายเลข 6-04) เมองน าบาก (หมายเลข 6-05) เมองงอย (หมายเลข 6-06) เมองปากแซง (หมายเลข 6-07) เมองโพนไซ (หมายเลข 6-08) เมองจอมเพชร (หมายเลข 6-09) เมองเวยงคา (หมายเลข 6-10) เมองพคน (หมายเลข 6-11) และเมองโพนทอง (หมายเลข 6-12)

จากการศกษางานวจยทผานมา ผวจยพบวา มการบรรยายระบบเสยงวรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบางนอยมาก ทงนปญหาสาคญทสดททาใหความรดานระบบเสยงภาษาลาวหลวงพระบางขาดความชดเจนคอ การไมทราบสถานทในการเกบขอมล งานวจยของนกภาษาศาสตรชาวไทย ไดแก งานของศวพร ฮาซนนาร (2543) ไดบนทกไววาเกบขอมลทบานปากเสอง แขวงหลวงพระบาง ซงศวพรไดระบวาเปนบรเวณทตดกบจงหวดเลยของประเทศไทย สวนการเกบขอมลโดยนกภาษาศาสตรชาวตะวนตก ไดแก รอฟและรอฟ (Roffe & Roffe, 1956) และ บราวน (Brown 1985)1 นน มไดระบวาผบอกภาษามาจากเมองใด งานวจยชนลาสดทพบเกยวกบภาษาลาวหลวงพระบางเปนวทยานพนธระดบปรญญาเอกของพณรตน อครวฒนากล (2546) ซงเกบขอมลเสยงวรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบางของ ผอพยพทเขามาอาศยอยในจงหวดเชยงราย เลย และกาญจนบร ดวยเหตทจนถงปจจบนยงมไดมงานวจยทศกษาเสยงวรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบางทมการระบชดเจนวาขอมลมาจากเมองหลวงพระบาง อนเปนเมองศนยกลางของแขวงหลวงพระบาง ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว หรอไม อกท งการเกบขอมลระบบวรรณยกตภาษาลาว หลวงพระบางมไดปรากฏอกในชวง 40 กวาปทผานมา นบจากงานของบราวน

งานวจยชนนจงตองการทราบวา ปจจบนวรรณยกตภาษาลาวสาเนยงหลวงพระบางจะมความเหมอนหรอแตกตางไปจากวรรณยกตทเคยมผศกษาไวมากนอยเพยงใด ในการเกบขอมลวรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบาง ผวจยเลอกเกบขอมลจากชาวบานในหมบาน เชยงแมน เมองจอมเพชร แขวงหลวงพระบาง เนองจากผวจยไดขอมลจากคนหลวงพระบางและจากชาวบานในหมบานเชยงแมนเองวา หมบานเชยงแมนเปนหมบานทผคนมการอพยพโยกยายถนฐานนอยทสด แทบทกครอบครวรจกกนหมดทงหมบาน รวมทงหมบานใกลเคยงเชน หมบานมวงคา ผวจยไดรบคายนยนจากชาวบานวา บรรพบรษของเขาอยทนเปนเวลานานแลว และพวกเขามกแตงงานกนเองกบคนในเมองจอมเพชร โดยแทบไมมชาวลาวตางถนหรอกลมชาตพนธอนๆ เขามาอาศยอยเลย และเมอพจารณาจากแผนทขางตน (ภาพท 1 และภาพท 2) จะเหนไดวา เมองจอมเพชรเปนเมองทตดกบเมองหลวงพระบาง มแมน าโขงกนระหวางสองเมองน สวนใหญผชายจากเมองเชยงแมนตองพายเรอขามฟากไปยงเมองหลวงพระบางเพอประกอบอาชพ เชน พายเรอรบจาง หรอทาหนาทเปนไกด สวนผหญงใน


หมบานนจะเปนทงเกษตรกรและแมบาน เมองนจงเหมาะกบการเกบขอมลในแงทวาเปนเมองทผคนมการตดตอกบผคนในเมองหลวงพระบางอยางสมาเสมอ แตในขณะเดยวกน คนในชมชนกมไดมการโยกยายถนฐานมากนก

ในงานวจยน ผวจยศกษาสทลกษณะของเสยงวรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบางทงในคาพดเดยว (citation form) และคาพดตอเนองในรปแบบของกรอบประโยค (sentence frame) แตละประโยคประกอบดวยพยางค 5 พยางค และจะไดนาขอมลทงสองประเภทมาเปรยบเทยบกนเพอพจารณาวา วรรณยกตเดยวกนทปรากฏในคาพดเดยวและในคาพดตอเนองจะมสทลกษณะทแตกตางกนหรอไมอยางไร

2. เอกสารและงานวจยดานวรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบาง เอกสารและงานวจยทศกษาเกยวกบวรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบางตามลาดบป

กอน-หลงทไดมการเกบขอมล มดงน

2.1. ระบบวรรณยกตของภาษาลาวหลวงพระบาง เสนอโดยรอฟ (Roffe & Roffe) ในป ค.ศ. 1956

รอฟและรอฟเสนอวา ระบบวรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบางมทงหมด 5 เสยง ดงแสดงในภาพท 3 ตอไปน2 แถว A B C DL DS

1 ว.1 กลางตก-

ตาขน

ว.3

กลาง-ระดบ

ว.4 สง-ตก (หยดทเสนเสยง)

ว.2 ตา-ระดบ

ว.4 สง-ตก

2

ว.2 ตา-ขน

ว.5 สง-ระดบ

3

4 ว.5 กลาง-ขน

ว.3 กลาง-ระดบ

ภาพท 3 ระบบวรรณยกตของภาษาลาวหลวงพระบางโดยรอฟในป ค.ศ. 1956 (ดดแปลงจาก http://www.seasite.niu.edu/lao/)


จากภาพท 3 รอฟเสนอวา ภาษาลาวหลวงพระบางม 5 หนวยเสยงวรรณยกต ไดแก (1) วรรณยกตกลางตก-ตาขน (up-down glide) ในแถว A1 (2) วรรณยกตตา-ขน (low-rising) ในแถว A234 (3) วรรณยกตกลาง-ระดบ (mid) ในแถว B1234 (4) วรรณยกตสง-ตกตามดวยเสยงหยดทเสนเสยง (high-falling (glottalized)) ในแถว C1 และ (5) วรรณยกตสง-ระดบ (high) ในแถว C234 สาหรบวรรณยกตต า-ระดบ (low) ในแถว DL123 ถอเปนหนวยเสยงยอยของวรรณยกตท 2 สวนวรรณยกตกลาง-ขน (mid-rising) ในแถว DL4 ถอเปนหนวยเสยงยอยของวรรณยกตท 5 สาหรบวรรณยกตสง-ตก (high-falling) ในแถว DS123 ถอเปนหนวยเสยงยอยของวรรณยกตท 4 และสดทาย แถว DS4 เปนเสยงวรรณยกตท 3 ไดแกเสยงกลาง-ระดบ (mid)

กลยา ตงศภทย, ม.ร.ว. (Tingsabadh, 2001, p. 215) ไดอธบายลกษณะเดนของวรรณยกตภาษาลาววา แถว B จะเปนเสยงวรรณยกตเดยวกนทงหมด แถว C1 และ DL123 มวรรณยกตเสยงเดยวกน สวนแถว C234 มกรวมตวกบเสยงวรรณยกตในแถว DL4 แตจากภาพท 3 จะเหนไดวาแถว C1 กลบมไดรวมเสยงกบแถว DL123 แมแถว C234 จะรวมตวกบแถว DL4 และแถว B จะไมมการแตกตวของเสยงวรรณยกตกตาม

2.2 ระบบวรรณยกตของภาษาลาวหลวงพระบาง เสนอโดย บราวน (Brown) ในป ค.ศ. 1965 บราวน (1965) ไดนาเสนอเสยงวรรณยกตลาวหลวงพระบางไวดงภาพท 4 ตอไปน

แถว A B C DL DS1 ว.1

กลางตก-ตาขน

ว.3

กลาง-ระดบ

ว.4 สง-ตก (หยดทเสนเสยง) ว.5

กลางขน2

3 ว.2 ตา-ขน

ว.5 กลาง-ขน (หยดทเสนเสยง)


ว.3 กลาง-ระดบ

ภาพท 4 ระบบวรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบางโดยบราวน (1965) (ดดแปลงจาก http://www.seasite.niu.edu/lao/)

จากการเปรยบเทยบวรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบางทรอฟและรอฟกบบราวนไดนาเสนอไว พบวา มวรรณยกต 4 หนวยเสยงทมสทลกษณะคลายคลงกน ไดแก วรรณยกต


ท 1 กลางตก-ตาขน (บราวนใชชอวา mid-falling-rising แตไดบรรยายสทลกษณะไวเหมอนกบรอฟและรอฟ) วรรณยกตท 2 ตา-ขน (low-rising) วรรณยกตท 3 กลาง-ระดบ (mid) และ วรรณยกตท 4 สง-ตก (หยดทเสนเสยง) (บราวนเรยกวา high-falling-glottalized) สาหรบวรรณยกตเสยงท 5 แตกตางกน คอ รอฟและรอฟบนทกไววาเปนเสยงสง-ระดบ สวนในงานของบราวนเปนเสยงกลาง-ขน (หยดทเสนเสยง) (mid-rising-glottalized) นอกจากน วรรณยกตแถว C1 ในงานของบราวนรวมตวเปนเสยงวรรณยกตเดยวกนกบแถว DL123 รวมทงเสยงวรรณยกตในแถว DL123 ของบราวน เปนเสยงกลาง-ขน ตางจากงานของรอฟและรอฟซงแสดงวรรณยกตในแถวเดยวกนนเปนเสยงสง-ตก

2.3. ระบบวรรณยกตของภาษาลาวหลวงพระบาง เสนอโดยศวพร ฮาซนนาร ในป พ.ศ. 2543 ศวพร ฮาซนนาร (2543) ไดเปรยบเทยบเสยงวรรณยกตของภาษาลาวดานซายทพดใน

หมบานแสงภา อาเภอนาแหว จงหวดเลย ภาษาลาวลมนาทาจน และภาษาลาวหลวงพระบางทพดในบานปากเสอง แขวงหลวงพระบาง ซงมอาณาเขตตดกบจงหวดเลย ศวพรพบวา เสยงวรรณยกตของภาษาลาวดานซายกบภาษาลาวหลวงพระบางทหมบานปากเสองมความคลายคลงกน โดยศวพร (2543, น. 7) ระบวา การเสนอระบบวรรณยกตมาจากแบบทดสอบหนวยเสยงในภาษาไทถนของเกดนย ดงแสดงในภาพท 5 ตอไปน

แถว A B C DL DS1 ว.1

ตา-ขน ว.4

ตา-ตกว.1

ตา-ขน2

3 ว.2 กลาง-ระดบ

ว.3สง-ระดบ

ว.5สง-ตก


ภาพท 5 ระบบวรรณยกตของภาษาลาวหลวงพระบางทหมบานปากเสอง แขวงหลวงพระบาง (ดดแปลงจากศวพร ฮาซนนาร, 2543, น. 36)

ผวจยมขอสงเกตวา สทลกษณะของเสยงวรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบางหลายแถว ทบรรยายในงานวจยของศวพร ในภาพท 5 มสทลกษณะทคลายคลงกบเสยงวรรณยกตในภาษาลาวเวยงจนทนอยางมาก ดงทผวจยจะไดเทยบระบบวรรณยกตของภาษาลาว


หลวงพระบางโดยศวพรกบระบบวรรณยกตของภาษาลาวเวยงจนทน จากงานของวรษา โอสถานนท (Osatananda, 1997) ดงแสดงตอไปน แถว A B C DL DS

1 ว.1 ตา/ตา-ขน

ว.4ตา-ตก

ว.1สง (กลางขน)

2

3 ว.2 สง/กลาง-ขน

ว.3กลาง-ระดบ

ว.5สง-ตก

4 ว.3 กลาง

ภาพท 6 ระบบวรรณยกตของภาษาลาวเวยงจนทน ทนครหลวงเวยงจนทน (ดดแปลงจาก Osatananda, 1997, p. 40)

จากการเปรยบเทยบระหวางภาพท 5 และภาพท 6 จะเหนไดวา เสยงวรรณยกตทตรงกนระหวางภาษาลาวหลวงพระบางทบานปากเสองและภาษาลาวเวยงจนทน ไดแก แถว A1 แถว C และแถว DL นอกจากน แถว A4 เรมตนทระดบเสยงกลางเหมอนกน และแถว B กเปนเสยงคงระดบเหมอนกน แมจะมระดบเสยงไมตรงกน

การทภาษาลาวหลวงพระบางทบานปากเสองมสทลกษณะใกลเคยงกบระบบวรรณยกตในภาษาลาวเวยงจนทนมากกวาระบบวรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบางทบรรยายโดยรอฟและรอฟกบบราวน นาจะเกดจากการเกบขอมลคนละพนทกน อกท งชวงเวลาในการเกบขอมลกหางกนถง 35 ป ทงน บานปากเสองมอาณาเขตใกลกบจงหวดเลยและเปนบรเวณทมคนลาวหลายกลมอาศยอยรวมกน ดงนนภาษาลาวหลวงพระบางทหมบานปากเสองจงอาจมโอกาสเปลยนแปลงไดงายกวาภาษาลาวหลวงพระบางบรเวณอนๆ เนองจากการสมผสภาษานนเอง

2.4. วรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบาง เสนอโดยพณรตน อครวฒนากล ในป พ.ศ. 2546 พณรตน อครวฒนากล (2546) เกบขอมลเสยงวรรณยกตในภาษาลาวทพดอยตาม

จงหวดตางๆ ในประเทศไทย ในจานวนน พณรตนไดเกบขอมลภาษาลาวหลวงพระบางจากผ บอกภาษาทงสนจานวน 13 คน ประกอบดวยผบอกภาษาทมสถานะเปนผพดชนกลมใหญ 10 คน ซงอาศยอยในอาเภอเชยงของและอาเภอเวยงแกน จงหวดเชยงราย สวนอก 3 คนเปนผพด


ภาษาลาวในฐานะชนกลมนอย ซงอาศยอยในอาเภอเชยงคานและอาเภอเชยงของ จงหวดเลย แหงละ 1 คน และผบอกภาษาจากอาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบรอก 1 คน ตามลาดบ

ผบอกภาษาแตละคนมรายละเอยดการออกเสยงวรรณยกตแตละเสยงทแตกตางกนออกไป แตภาพรวมทผวจยสงเกตไดจากขอมลของพณรตนคอ ภาษาลาวหลวงพระบางทพดในฐานะเปนชนกลมใหญในจงหวดเชยงรายมลกษณะการแยกเสยงรวมเสยงวรรณยกตทเหมอนกบภาษาลาวหลวงพระบางทพบในงานวจยทผานมา กลาวคอ เสยงวรรณยกตในแถว A1 แตกตวออกจากแถว A234 แถว B จะไมมการแยกเสยงวรรณยกต สวนแถว C และ DL พบการแยกเสยงวรรณยกตในลกษณะ C1=DL123 และ C234= D4 แมจะมบางคนในจงหวดเชยงรายทวรรณยกตในแถว DL4 มไดรวมกบวรรณยกตในแถว C234 กตาม ลกษณะดงกลาวตางจากการแยกเสยงรวมเสยงของวรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบางทพดในฐานะชนกลมนอยในจงหวดเลยและจงหวดกาญจนบร กลาวคอ วรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบางทพดในอาเภอเชยงคาน จงหวดเลย มการแยกเสยงรวมเสยงวรรณยกตหลากหลายแบบในชอง A สาหรบผบอกภาษาชาวลาวหลวงพระบางทอาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร มระบบการแยกเสยงรวมเสยงวรรณยกตทแถว A ตางออกไปจากงานวจยทผานมาเชนกน กลาวคอ มการแยกเสยงรวมเสยงของวรรณยกตแบบ A1-23-4 ผลการศกษาเสยงวรรณยกตภาษาลาว หลวงพระบางในงานของพณรตน สรปไดดงภาพท 7 และ 8 ตอไปน แถว A B C DL DS

1 ว.1 สง-ตก-ขน

523, 512, 423, 534

ว.3 กลาง-ตก

31, 331, 32

ว.4สง-ตก (ตาลก)42,

442Ɂ, 441Ɂ

ว.1กงตา-ระดบ/ กลาง-ตก/

2 ว.2 ตา-(ตก)-ขน

223, 213, 324, 223

กงตา-ขน22, 32, 23

3 ว.5กลาง-(ขน)-ตก/

4 กลาง-ระดบ232, 22, 343, 332

กลาง-ตก/ กลาง-ระดบ

กลาง-ตก/สง-ตก

ภาพท 7 ระบบวรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบางทพดในฐานะภาษาของชนกลมใหญ สรปจากผบอกภาษา 5 คน ทอาศยอยในบานปากองใต ตาบลศรดอนไชย อาเภอเชยงของ จงหวดเชยงราย (ดดแปลงจากพณรตน อครวฒนากล, 2546, น. 425)


แถว A B C DL DS1 ว.1 สง-ตก-(ขน)

423, 552, 52, 523-323 ว.3

กลาง-ตก 31, 21

ว.4 สง-ตก (ตาลก)กลาง-ตก (ตาลก) 41, 442(Ɂ), 331(Ɂ), 52(Ɂ)

ว.1 กลาง-ตก/สง-ขน/45, 33กลาง-ระดบ

2

ว.2 ตา-(ตก)-ขน 212, 223, 324

ว.5 กลาง-ตก/ กงตา-ระดบ 22(Ɂ), 332(Ɂ), 332(Ɂ)

3

4

ภาพท 8 ระบบวรรณยกตของภาษาลาวหลวงพระบางทพดในฐานะภาษาของชนกลมใหญ สรปจากผบอกภาษา 5 คน ทอาศยอยในหมบานหวยลก ตาบลมวงยาย อาเภอ เวยงแกน จงหวดเชยงราย (ดดแปลงจากพณรตน อครวฒนากล, 2546, น. 426)3

จากภาพท 7 และภาพท 8 จะเหนไดวาวรรณยกตบางหนวยเสยงของภาษาลาว หลวงพระบางทพดในฐานะภาษาของชนกลมใหญในจงหวดเชยงรายมการแปรอยบาง แตวรรณยกตแถว A1 ยงคงแยกจากแถว A234 อยางชดเจน สาหรบวรรณยกตแถว DL4 ซงในภาษาลาวสวนใหญจะเปนเสยงเดยวกบวรรณยกตในแถว C234 อนเปนลกษณะของเดนของภาษาลาวนน งานวจยดงกลาวของพณรตนแสดงใหเหนวาเสยงในแถว C234 และแถว DL4 ของผบอกภาษาบางคนใน อาเภอเชยงของ จงหวดเชยงราย เรมมการแยกเสยงออกจากกน สะทอนใหเหนวา การเปลยนแปลงเรมเกดขนบางแลว แมวาผบอกภาษาจะเปนชนกลมใหญในหมบานปากองใต จงหวดเชยงราย กตาม


แถว A B C DL DS1 ว.1 กลาง-ตก-

ขน 323 ว.4 กลาง-ตก 31 ว.1 สง-ตก 42

2 กลาง-ตก-ขน,

กงตา-ตก, ว.3 กลาง-ระดบ 33

ว.5 สง-ตก 41

สง-ตก/ สง-ตก-ขน 42/534

3 323, 21

สง-ตก/ กลาง-ระดบ 42/33

4 ว.2 สง-ตก-ขน 431

กลาง-ตก 32

ภาพท 9 ระบบวรรณยกตของภาษาลาวทหมบานหนองขาม หลวงพระบางทพดในฐานะภาษาของชนกลมนอย จากผบอกภาษา 1 คน ทอาศยอยในหมบานเชยงคาน ตาบลเชยงคาน อาเภอเชยงคาน จงหวดเลย (ดดแปลงจากพณรตน อครวฒนากล, 2546, น. 428)

แถว A B C DL DS1 ว.1 ตา-ตก-ขน

213 ว.3 กลาง-ตก

332

ว.4 กลาง-ตก (หยดทเสนเสยง) 32(Ɂ)

ว.1 กลาง-ตก-ขน 323

2 ว.2 กงตา-ตก 21

ว.5กลาง-ขน-ตก-หยดทเสนเสยง

34Ɂ

3

4 ว.3 กลาง-ตก-ขน 324

ว. 3 กลาง-ระดบ 33

ภาพท 10 ระบบวรรณยกตของภาษาลาวหลวงพระบางทพดในฐานะภาษาของชนกลมนอย จากผบอกภาษา 1 คน ทอาศยอยในหมบานทาดนแดง ตาบลปรงเผล อาเภอสงขละบร จงหวดกาญจนบร (ดดแปลงจากพณรตน อครวฒนากล, 2546, น. 438)

ภาพท 9 และ 10 แสดงเสยงวรรณยกตของภาษาลาวทพดในฐานะภาษาของชนกลมนอยในจงหวดเลยและจงหวดกาญจนบรตามลาดบ ภาพดงกลาวแสดงใหเหนถงความเปลยนแปลงทเกดขนในระบบเสยงวรรณยกตอยางชดเจนในแถว A ซงมการแยกเสยงวรรณยกตหลากหลายแบบดงแสดงในภาพท 9 ตางจากการแยกเสยงรวมเสยงของวรรณยกตของภาษาลาวหลวงพระบางโดยทวไปทมการแยกเสยงวรรณยกตแบบ A1-234 การแยกเสยง


รวมเสยงของวรรณยกตแถว A ในภาพท 9 และ 10 จงสะทอนใหเหนการเปลยนแปลงของภาษาลาวหลวงพระบางทอาจเกดจากปจจยทางสงคม เชน อทธพลของภาษารอบขาง ความมศกดศรของภาษาของชนกลมใหญในพนทนนๆ เปนตน

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวกบวรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบางดงกลาวขางตนจะเหนไดวา วรรณยกตบางหนวยเสยงมการแปรตางกนตามแตละพนท รวมถงชวงเวลาทมการเกบขอมล อยางไรกตาม การแยกเสยงรวมเสยงของวรรณยกตทปรากฏรวมกนในภาษาลาวหลวงพระบางจากเอกสารงานวจยขางตน ไดแก การแยกเสยงรวมเสยงของวรรณยกตแถว A แบบ A1-234 การแยกเสยงรวมเสยงในชอง A ในลกษณะนสอดคลองกบลกษณะเดนทปรากฏในวรรณยกตภาษาลาวจงหวดเลยทกลยา ตงศภทย, ม.ร.ว. ไดกลาวถง (Tingsabadh, 2001, p. 219) สาหรบแถว C และ DL นน วรรณยกตในแถว C1 รวมเสยงกบแถว DL123 สวนวรรณยกตในแถว C234 รวมเสยงกบแถว DL4 ซงกถอเปนลกษณะเดนของเสยงในภาษาไทยอสานดวยเชนเดยวกน (Tingsabadh, 2001, p. 216)

3. วธการดาเนนการวจย 3.1 สถานทเกบขอมล

ขอมลวรรณยกตของภาษาลาวหลวงพระบางในงานวจยน เกบขอมล ณ หมบาน เชยงแมน เมองจอมเพชร แขวงหลวงพระบาง สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ระหวางวนท 20-23 กนยายน พ.ศ. 2555

3.2 ผบอกภาษา ขอมลวรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบางทเปนขอมลคาเดยว เกบขอมลจากผบอก

ภาษาเพศหญงจานวน 5 คน สวนขอมลทเปนประโยคเกบขอมลจากผบอกภาษาเพศหญงจานวน 7 คน4 ผวจยเลอกผบอกภาษาทงหมดเปนผหญงเพอมใหเกดตวแปรทางสงคมในดานเพศ อกทงผหญงทงหมดมไดออกไปพบปะผคนในหมบานอนๆ บอยเทาผชาย ผหญงจงเปนเพศทไดรบอทธพลการสมผสภาษานอยกวาผชาย ทงน ผบอกภาษาทงหมดมอายระหวาง 42-76 ป5 ซงมอวยวะในการออกเสยงปรกต ผบอกภาษาทกคนเกดและเตบโตในบานเชยงแมน เมองจอมเพชร แขวงหลวงพระบาง

3.3. วธการเกบขอมล ขอมลทใหผบอกภาษาออกเสยงทงหมดแบงเปน 3 ชด ไดแก (1) รายการคา จานวน

60 คา เพอการวเคราะหระบบวรรณยกตในเบองตนจากการฟง (2) รายการคา จานวน 9 คา


ซงขนตนดวยเสยงพยญชนะตน /kh/ เพอวเคราะหและแสดงผลของคาความถมลฐานของเสยงวรรณยกตทปรากฏในคาพดเดยว และ (3) คาทอยในกรอบประโยคจานวน 3 ประโยค ทกประโยคประกอบดวยพยางคจานวน 5 พยางค เพอวเคราะหและแสดงผลของคาความถ มลฐานของเสยงวรรณยกตทปรากฏในคาพดตอเนอง ดงรายละเอยดตอไปน 3.3.1 รายการคาเดยวทเลอกใชในงานวจยน ผวจยปรบจากรายการคาของพณรตน อครวฒนากล (2546) จานวนทงสน 60 คา ดงน ตารางท 1 รายการคาในกลองวรรณยกต ซงดดแปลงจากงานของพณรตน อครวฒนานกล

(2546) A B C DL DS

1 ห ขา สอง ไผ ขา ถว เสอ หา หมอ หมวก ศอก ขวด สบ ผก หก2 ป ตา กน ไก เตา ปา เกา ปา ต ปก กอด ปาก กบ เจด เตะ3 แดง ดาว ใบ บา อม ดา ดาย ออย อาย บบ บอด ดด เบด ดบ อก4 มอ ควาย ง พอ เลอย แม คว นา ลน มด แซบ เชอก นก มด เลบ

ในการเกบขอมล ผวจยไดจดเตรยมรปภาพขนาด 4 x 7 นวใหผบอกภาษาด แลวใหผ บอกภาษาออกเสยงคาเหลานนทละคา เชน รปไผ รปเบด เปนตน สวนคาทไมอาจแสดงดวยรปภาพ ผวจยจะใชการทาทาทาง เชน คาวา “กอด” เปนตน กอนการบนทกเสยง ไดมการซกซอมและทาความเขาใจกบคาตางๆ ในบตรคา นอกจากน ผวจยไดนาภาพทงหมด มาสลบกนในลกษณะสมเพอมใหผบอกภาษาออกเสยงวรรณยกตเดยวกนตดตอกน จากนนผวจยไดใหผบอกภาษาออกเสยงจากรปภาพจากรายการคาเดยวชดท 2 ดงน 3.3.2 รายการคาเดยวชดท 2 ประกอบดวยคาทขนตนดวยเสยงพยญชนะ /kh/ และมสระเสยง /a/ หรอ /aa/ ทกคา เพอปองกนมใหคาเหลานไดรบอทธพลของเสยงพยญชนะตนและเสยงสระซงอาจมผลตอคาความถมลฐานของคา รายการคาชดนแสดงดวยรปภาพเชนเดยวกบรายการคาเดยวในขอ 3.3.1 ผวจยไดนารายการคามาจากวธการเกบขอมลเสยงวรรณยกตของพณรตน (2546) ซงประกอบดวยคาวา (1) คา (2) ขา (3) ขาว (4) คา (5) ขา (6) ขาด (7) คาด (8) ขด และ (9) คด โดยใหผบอกภาษาออกเสยง 2 ครง รวม 18 ครง6 ผวจยใชวธการสมรปภาพในการเรยงลาดบการออกเสยง เพอมใหคาเดยวกนเรยงตอกน ทงน ในระหวางการเกบขอมลไดมปญหาเกดขนในการออกเสยงคา 2 คา ไดแกคาวา “ขด” และ “คด” กลาวคอ ผ บอกภาษาลวนใหขอมลตรงกนวาภาษาลาวหลวงพระบางไมมคาทงสองน ดงนนเพอเปนการ


แกปญหาเฉพาะหนา ผวจยจงไดเลอกคาวา “ผด” แทนคาวา “ขด” และเลอกคาวา “นก” แทนคาวา “คด”7 3.3.3 สาหรบประโยคทนามาศกษาในครงน ออกเสยงโดยผบอกภาษาเพศหญงจานวน 5 คน อายระหวาง 42-76 ป จานวน 3 ประโยค แตละประโยคประกอบดวยพยางค 5 พยางค ไดแก (1) “ขอยมอายสองคน” (2) “นาเหนควายหาโต” (3) “ปาใหควายกนหญา” ประโยคทงสามน ประกอบดวยพยางคทมเสยงวรรณยกต 4 หนวยเสยง ไดแก วรรณยกต (ตอไปนจะใชอกษรยอวา ว.) เสยงท 1 (ว.1) จากแถว A1 ว.2 จากแถว A2 และ A4 ว.4 จากแถว C1 และ ว.5 จากแถว C234 ทงน ผวจยมไดนาเสยง ว.3 มาพจารณาในงานวจยนเพราะจากการเกบขอมลในเบองตน ผวจยพบวา วรรณยกตดงกลาวเปนวรรณยกตเดยวทมสทลกษณะแบบคงระดบ ผวจยตองการมงศกษาเสยงวรรณยกตเปลยนระดบทอยในประโยคเทานน วาจะมการแปรเสยงไปมากนอยหรอไมเพยงใด คาตางๆ ในประโยคมเสยงวรรณยกตดงตอไปน

รปประโยค เสยงวรรณยกต ขอยมอายสองคน ขอย ม อาย สอง คน

C1,ว.4 A4,ว.2 C3,ว.5 A1,ว.1 A4,ว.2 นาเหนควายหาโต นา เหน ควาย หา โต

C4,ว.5 A1,ว.1 A4,ว.2 C1,ว.4 A2,ว.2 ปาใหควายกนหญา ปา ให ควาย กน หญา

C2, ว.5 C1, ว.4 A4, ว.2 A2, ว.2 A1, ว.4

วธการเกบขอมลการออกเสยงทงสามประโยคนคอ ผวจยใหผบอกภาษาดรปภาพ แตละรปเพอออกเสยงประโยคทตองการ เชน รปแรกเปนรปผชาย 2 คน ผบอกภาษาจะทราบวาตนตองพดประโยค “ขอยมอายสองคน” เปนตน

คาทขดเสนใตขางตนเปนคาทผวจยนามาศกษาสทลกษณะและนามาวดคาความถ มลฐาน มทงหมด 7 คา ไดแก (1) สอง (2) เหน (3) กน (4) ควาย (5) ให (6) หา และ (7) อาย คาทงหมดลวนขนตนดวยพยญชนะตนทมเสยงอโฆษะ และทกคาเปนคาพยางคเปน8 และเปนคาทไดรบการเนนหนกเนองจากทกคาเปนพยางคทมความหมาย (content words) คาพยางคเปนทงหมดนแมจะมเสยงพยญชนะทายตางกน ไดแก เสยงนาสก /n/, /ŋ/ (ในคาวา “สอง” “เหน” และ “กน”) เสยงกงสระ /j/ (ในคาวา “ควาย” “ให” และ “อาย”) และเสยงสระ /aa/ (ในคาวา “หา”) แตกจะไมมผลตอสทลกษณะของเสยงวรรณยกตในชวงทาย เพราะเปนทรบรกนโดยทวไปวา เสยงทมสทลกษณซอนอรนต (sonorants) อนไดแก เสยงนาสก เสยงกงสระ รวมทงเสยงสระ ถอเปนหนวยรองรบวรรณยกต (tone-bearing units)9 อกทงคาเหลาน


ลวนแตมคาแวดลอมทงขางหนาและตามหลง จงเปนคาทมองคประกอบของพยางคและบรบทแวดลอมใกลเคยงกน คาท 1 และ 2 (สอง, เหน) เปนตวแทนเสยงวรรณยกตท 1 คอเสยงสง-กลางตก คาท 3 และ 4 (กน, ควาย) เปนตวแทนเสยงวรรณยกตท 2 คอเสยงวรรณยกตต า-ขน คาท 5 และ 6 (ให, อาย) แทนเสยงวรรณยกตท 4 ไดแกเสยงวรรณยกตสง-ตาตก และสดทาย คาวา “อาย” เปนตวแทนเสยงวรรณยกตท 5 ไดแกเสยงกลาง-ขน

3.4. วธการวเคราะหขอมล ผวจยนาเสยงวรรณยกตของผบอกภาษา จากรายการคาชดท 2 ซงขนตนดวยเสยง

พยญชนะตน /kh/ ดงทไดอธบายไวในขอ 3.3.2 รวมทงคาทมาจากประโยค ดงทไดอธบายในขอ 3.3.3 มาวเคราะหหาคาความถมลฐานโดยใชโปรแกรม PRAAT เวอรชน 5.3.23 ผวจยใชโปรแกรม excel เพอแบงตาแหนงในการวดออกเปน 5 ตาแหนงดวยกน10 ตาแหนงท 1 ไดแกชวงเรมตนเปลงเสยงสระและตาแหนงสดทายไดแกชวงทวรรณยกตสนสดลง สาหรบตาแหนงท 2, 3, และ 4 เปนการแบงระยะเวลาทเทากนทตาแหนง 25%, 50%, 75%, และ 100% ตามลาดบ แลวหาคาความถมลฐานในแตละจด จากนนผวจยนาคาความถมลฐานของเสยงวรรณยกตทออกเสยงโดยผบอกภาษาทง 5 คนมาหาคาเฉลย ผวจยบนทกคาเฉลยลงในโปรแกรม excel เพอปรบคาใหเปนกราฟเสน และจากผลการศกษาในเบองตน ผวจยพบวาระดบเสยงของผบอกภาษาโดยรวมมคาความถมลฐานท 160-320 เฮรตซ ผวจยจงไดแบงระดบเสยงออกเปน 5 ระดบโดยตงคาระดบท 1 (ตาสด) ไวท 160 เฮรตซ ถงระดบท 5 (สงสด) ซงมคาความถมลฐานสงสดท 320 เฮรตซ แตละระดบมคาความถมลฐานตางกน 32 เฮรตซ ดงแสดงในภาพระดบเสยงตอไปน

ภาพท 11 แสดงการแบงระดบคาความถมลฐานออกเปน 5 ระดบ ระหวาง 160-320 เฮรตซ

160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ

ระยะเวลา

1 2 3 4 5


ตวเลข 1-5 ทปรากฏในภาพท 11 เปนการกาหนดระดบเสยงจาก 1 (ตาสด) ถง 5 (สงสด) เพอบรรยายเสยงวรรณยกตดวยตวเลข โดยผวจยจะระบตวเลขหลงชอของเสยงวรรณยกตแตละเสยง ดงแสดงในหวขอตอไป

4. อภปรายผลการศกษา ผลการศกษาแบงออกเปนการบรรยายสทลกษณะของเสยงวรรณยกตในคาเดยว

และสทลกษณะของเสยงวรรณยกตในคาพยางคเดยวทอยในประโยค ในการแสดงผลของคาความถมลฐาน (คา F0) ของเสยงวรรณยกตแตละเสยงนน ผวจยจะแสดงคา F0 ของผบอกภาษาทกคนในภาพทางดานซายมอ และเนองจากผบอกภาษาบางคน ไดแกคนท 3 และ 7 ออกเสยงวรรณยกตซงมคา F0 สงและตากวาผบอกภาษาคนอนอยางเหนไดชด11 จงทาใหคาความถมลฐานทแสดงในภาพทางซายมอมชวงระหวาง 110-380 เฮรตซ ซงเปนคาพสยทกวางมาก เมอเปรยบกบคาเฉลยรวม F0 ของผบอกภาษาคนอนซงมคาพสยความถมลฐานทแคบกวา ดงนน ในภาพทแสดงคาเฉลยรวมของ F0 ทางดานขวามอ คา F0 จงมชวงทแคบกวาคาทปรากฏทางดานซายมอ คอมคา F0 ระหวาง 160-320 เฮรตซ ดงจะไดแสดงไวในหวขอยอยตอไปน

4.1. สทลกษณะของเสยงวรรณยกตในคาเดยว ผวจยพบวาวรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบาง ม 5 หนวยเสยง และ 1 ใน 5 หนวย

เสยงมสทลกษณะเปนเสยงคงระดบ สวนวรรณยกตอก 4 หนวยเสยงลวนมสทลกษณะเปนเสยงเปลยนระดบทงหมด ดงรายละเอยดตอไปน

1. วรรณยกตสง-ตก-กลางระดบ /533/ หนวยเสยงวรรณยกตนมการผสมผสานกนระหวางเสยงเปลยนระดบและเสยงคงระดบ เสยงนเรมตนจากระดบเสยงสงแลวคอยๆ ลดระดบลงมาทระดบกลางทจด 50% จากนนเสยงมระดบคงทโดยตลอดในชวงทาย

ภาพท 12 เสยง ว.1 ในคาวา “ขา” ของผพด 5 คน ภาพท 13 คาเฉลย F0 ของเสยง ว.1

110164218272326380

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


ลพบ1ลพบ2ลพบ3ลพบ4ลพบ5 160

192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



จากภาพท 12 จะเหนวาผบอกภาษาคนท 3 มชวงระดบเสยงทตากวาผบอกภาษาอก 4 คนอยางเหนไดชด ในการคดคาเฉลยของคาความถมลฐาน ผวจยจงมไดนาคาความถมลฐานของผบอกภาษาคนท 3 มาคดคาเฉลยรวมดวย

2. วรรณยกตตา-ขน /12/ เสยงนเรมตนจากระดบเสยงตา เสยงตกลงเลกนอยในชวงเรมตน คอ ณ จดท 25% จากนนคอยๆ สงขนจนสนสดพยางค ดงแสดงในภาพท 14 และ 15

ภาพท 14 เสยง ว.2 ในคาวา “คา” ของผพด 5 คน ภาพท 15 คาเฉลย F0 ของเสยง ว.2

จากภาพท 14 ผบอกภาษาคนท 3 มทศทางทตางออกไปจากผบอกภาษาคนอน ผวจยจงมไดนาคาความถมลฐานของผบอกภาษาคนนมาคดคาเฉลยเชนกน

3. วรรณยกตกงตา-ระดบ /22/ เสยงนเปนเสยงวรรณยกตคงระดบเสยงเดยวในจานวน 5 หนวยเสยงวรรณยกต โดยมการเลอนตาลงนอยมาก ในการออกเสยงน ผบอกภาษาทง 5 คนออกเสยงไปในทศทางเดยวกน ดงแสดงในภาพท 16 และ 17 ตอไปน

ภาพท 16 เสยง ว.3 ในคาวา “ขา” ของผพด 5 คน ภาพท 17 คาเฉลย F0 ของเสยง ว.3

4. วรรณยกตกลาง-ตก /32/ เสยงวรรณยกตเรมจากระดบเสยงกลาง เลอนระดบลงมาเรอยๆ จนสนสดพยางค ดงแสดงในภาพท 18 และ 19 ตอไปน

110164218272326380

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


110164218272326380

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



ภาพท 18 เสยง ว.4 ในคาวา “ขาว” ของผพด 5 คน ภาพท 19 คาเฉลย F0 ของเสยง ว.4

จากภาพท 18 จะเหนวาผบอกภาษาคนท 1 มระดบเสยงทสงมากกวาผบอกภาษา คนอนๆ ซงเมอผวจยนาคาความถมลฐานของคาวา “ขาว” ทผบอกภาษาคนนออกเสยง 2 ครงมาพจารณา พบวาในการออกเสยงครงท 1 ผบอกภาษาคนนออกเสยงในระดบสงมาก โดยมคาความถมลฐานระหวาง 350-400 เฮรตซ สวนครงท 2 คาความถมลฐานอยในเกณฑใกลเคยงกบผบอกภาษาคนอนๆ คอ อยระหวาง 340-320 เฮรตซ ในระยะเวลาท 0-50% ผวจยสนนษฐานวา ในการออกเสยงครงแรกผบอกภาษาอาจตนเตนกวาปรกตจงออกเสยงอยางไมเปนธรรมชาต อยางไรกตาม เพอใหคาความถมลฐาน เปนไปตามการออกเสยงของผบอกภาษาคนอนๆ ผวจยจงมไดนาผบอกภาษาคนท 1 (รวมทงคนท 3 จากทไดอธบายไปแลวในตอนตนของขอ 4.1) มาคดคาเฉลย ดงนน ภาพท 19 จงแสดงผลคาเฉลยของผบอกภาษาคนท 2, 4 และ 5 เทานน

5. วรรณยกตกงตา-ขน /23/ วรรณยกตเสยงนเรมจากเสยงระดบกงตาและคอยๆ เลอนระดบเสยงสงขน ดงแสดงในภาพท 20 และ 21 ตอไปน

ภาพท 20 เสยง ว.5 ในคาวา “คา” ของผพด 5 คน ภาพท 21 คาเฉลย F0 ของเสยง ว.5

110164218272326380

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


110164218272326380

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



ตอไปนเปนการแสดงคาเฉลยของคาความถมลฐานของเสยงวรรณยกตทง 5 เสยงในภาษาลาวหลวงพระบาง ทงในพยางคเปนและพยางคตายในคาพดเดยว ในภาพท 22 และ 23 ตามลาดบ

ภาพท 22 คาเฉลยของเสยงวรรณยกต 5 เสยงในภาษาลาวหลวงพระบาง

ทปรากฏในคาพดเดยวพยางคเปน

ภาพท 23 คาเฉลยของเสยงวรรณยกต 5 เสยงในภาษาลาวหลวงพระบาง

ทปรากฏในคาพดเดยวพยางคตาย12 จากการวเคราะหคาความถมลฐานของเสยงวรรณยกตทออกเสยงโดยผบอกภาษาทง

5 คน พบวา พสยคาความถมลฐานอยระหวาง 160-320 เฮรตซโดยประมาณ นอกจากการนาเสนอคาความถมลฐานของเสยงวรรณยกตท งหมดในภาพท 22 และ 23 แลว ผวจยจะนาเสนอสทลกษณะเสยงวรรณยกตโดยใชกลองวรรณยกตของเกดนยไวดงน

160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


ขา (ว.1)คา (ว.2)ขา (ว.3)ขาว (ว.4)คา (ว.5)

160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


นก (ว.3)ขาด (ว.4)ผด (ว.5)คาด (ว.5)


แถว A B C DL DS1 ว.1 สง-ตก-

กลาง ระดบ 533 ว.4 กลาง-ตก 32 ว.5 กงตา-ขน

232

ว.3 กงตา-ระดบ 22

ว.5 กงตา-ขน 23

3

4 ว.2 ตา-ขน 12

ว.3 22กงตา-ระดบ

ภาพท 24 ระบบวรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบาง

จากการเปรยบเทยบหนวยเสยงวรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบางในงานวจยน กบงานวจยของรอฟและรอฟในป ค.ศ. 1956 และบราวนในป ค.ศ. 1965 ทไดแสดงไวในภาพท 3 และ 4 ตามลาดบ พบวา ผลการศกษาระบบเสยงวรรณยกตในงานวจยนใกลเคยงกบของ บราวนมากกวา ทงในดานสทลกษณะและการแยกเสยงรวมเสยงของวรรณยกต สทลกษณะของหนวยเสยงวรรณยกตทพบในงานวจยนและงานของบราวนตรงกน 3 หนวยเสยง ไดแก (1) วรรณยกตท 2 ตา-ขน (2) วรรณยกตท 3 กงตา-ระดบ และวรรณยกตท 5 กงตา-ขน อกทงเสยงวรรณยกตในแถว C1 และ DL123 กยงใกลเคยงกน (กลาง-ตกในงานวจยน เทยบกบสง-ตกในงานของบราวน) ในขณะทสทลกษณะของหนวยเสยงวรรณยกตจากงานวจยนตรงกบงานของรอฟและรอฟเพยง 2 หนวยเสยง ไดแก (1) วรรณยกตท 2 ตา-ขน และ (2) วรรณยกตท 3 กงตา-ระดบ และคลายคลงกนในแถว C1 และ DL123 เชนเดยวกน ในดานการแยกเสยงรวมเสยงของวรรณยกตนน งานวจยชนนตรงกบงานของบราวน กลาวคอ แถว A1 แยกเสยงจาก A234 แถว B ไมมการแยกเสยง แถว C1 และแถว DL123 รวมเสยงกน และแถว C234 และ DL4 รวมเสยงกน แถว DS123 เปนหนวยเสยงยอยของหนวยเสยงวรรณยกตท 5 ซงอยในแถว C234 และ DL4 สวนแถว DS4 เปนหนวยเสยงยอยของหนวยเสยงวรรณยกตท 3 ในแถว B

เสยงวรรณยกตทตางออกไปจากงานของบราวนกบรอฟและรอฟ ไดแกแถว A1 กลาวคอ ในงานวจยนแสดงผลวรรณยกตเปนเสยงสง-ตก-กลางระดบ ในขณะทงานของรอฟและบราวนไดแสดงผลวรรณยกตเปนเสยงกลางตก-ตาขน

ในหวขอยอยถดไป ผวจยจะไดแสดงผลของสทลกษณะของเสยงวรรณยกตในคาทอยในประโยค ดงน


4.2 สทลกษณะของเสยงวรรณยกตในคาพดตอเนอง ในการวเคราะหวรรณยกตของคาพดตอเนอง ไดแกคาทอยในประโยคทเตรยมไวนน

ผวจยไดตดการวเคราะหวรรณยกตเสยงท 3 ออกไปเนองจากเสยงนเปนเสยงวรรณยกตคง-ระดบเพยงเสยงเดยวดงทอธบายไวในขอ 3.3.3 ดงนนจงเหลอวรรณยกตเปลยนระดบจากคาในประโยคเพยง 4 เสยง ไดแก วรรณยกตท 1 (สง-ตก-กลางระดบ), วรรณยกตท 2 (ตา-ขน), ว.4 (กลาง-ตก), และ ว.5 (กงตา-ขน) คาความถมลฐาน (เฮรตซ) ของผบอกภาษาแตละคน และคาเฉลยของคาเฮรตซทออกเสยงโดยผบอกภาษาทง 7 คน13มดงน 4.2.1 วรรณยกตเสยงท 1 (ในขอมลคาเดยวเปนเสยงสง-ตก-กลางระดบ)

ภาพท 25 เสยง ว.1 ในคาวา “สอง”ในประโยค “ขอยมอายสองคน” ของผพด 7 คน

ภาพท 26 เสยง ว.1 ในคาวา “เหน”ในประโยค “นาเหนควยหาโต” ของผพด 7 คน

ภาพท 27 คาเฉลย F0 ของ ว.1 ในคาวา “สอง” ในประโยค “ขอยมอายสองคน”

ภาพท 28 คาเฉลย F0 ของ ว.1 ในคาวา “เหน” ในประโยค “นาเหนควยหาโต”

เสยงวรรณยกตท 1 เมออยในประโยคจะเปนเสยงสง-ตก ดงปรากฏในภาพท 27 และ 28 คาวา “สอง” และ “เหน” มทศทางลงของเสยงเหมอนกน และมคาพสยระดบเสยงทใกลเคยงกน คออยในชวงระหวาง 200-270 เฮรตซ

110164218272326380

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


ลพบ1ลพบ2ลพบ3ลพบ4ลพบ5ลพบ6ลพบ7

110164218272326380

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



4.2.2 วรรณยกตเสยงท 2 (ในขอมลคาเดยวเปนเสยงตา-ขน)

ภาพท 29 เสยง ว.2 ในคาวา “ควย”ในประโยค “นาเหนควยหาโต” ของผพด 7 คน

ภาพท 30 เสยง ว.2 ในคาวา “ควาย” ในประโยค “ปาใหควยกนหญา” ของผพด 7 คน

ภาพท 31 คาเฉลย F0 ของ ว.2 ในคาวา “ควย” ในประโยค “นาเหนควยหาโต”

ภาพท 32 คาเฉลย F0 ว.2 ในคาวา “ควย”ในประโยค “ปาใหควยกนหญา”

ภาพท 33 เสยง ว.2 ในคาวา “กน”ในประโยค “ปาใหควยกนหญา” ของผพด 7 คน

ภาพท 34 คาเฉลย F0 ของ ว.2ในคาวา “กน”

สาหรบวรรณยกตท 2 ผวจยใชคา 3 คาในประโยคทแตกตางกน การออกเสยงวรรณยกตท 2 มผลใกลเคยงกน คอเปนเสยงตา-ระดบ คาวา ควาย (ออกเสยงวา “ควย”) ในทง

110164218272326380

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



110164218272326380

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


110164218272326380

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



สองประโยคมจดเรมตนทประมาณ 200 เฮรตซ แลวคอยๆ ลดระดบลงมา ในขณะทคาความถมลฐานของคาวา “กน” เรมตนทคา 183 เฮรตซ คาความถมลฐานทแตกตางกนระหวางคาวา “ควย” และ “กน” นาจะมาจากอทธพลของเสยงวรรณยกตในคาทนาหนา กลาวคอ คาวา “ควย” ในประโยค “นาเหนควยหาโต” มคาวา “เหน” ซงเปนเสยงสงตก-กลางระดบนาหนา คาเฮรตซทชวงทายของคาวา “เหน” ในประโยคนอยท 231 เฮรตซ จงทาใหชวงเรมตนของเสยงสระในคาวา “ควย” ในประโยคเดยวกนมคาเฮรตซสงขน ในกรณของคาวา “ควย” ในประโยค “ปาใหควยกนหญา” คาวา “ควย” กไดรบอทธพลของคาเฮรตซทสงจากคาวา “ให” ซงนามาขางหนาเชนเดยวกน คาวา “ให” เปนเสยงวรรณยกตกลาง-ตก แตเมออยในบรบทคาพดตอเนอง เสยงวรรณยกตกลาง-ตกจะเปลยนเปนเสยงกงตา-ระดบ (ดงจะแสดงผลในหวขอตอไป) เมอผวจยวดคาความถมลฐานของคาวา “ให” ในชวงสดทายของคาทอยในประโยคดงกลาวน (คอ “ปาใหควยกนหญา”) พบวา คาความถมลฐานในตาแหนงสดทายของคาวา “ให” อยท 250 เฮรตซ จงเหนไดวา คาวา “ควย” ซงเปนคาทตามมามคาความถมลฐานในจดเรมตนทสงกวาปรกต กเนองมาจากอทธพลของคาเฮรตซของคาวา “ให” นนเอง สาหรบคาวา “กน” ในประโยค “ปาใหควยกนหญา” คานตามหลงคาวา “ควย” ซงเปนเสยงตา-ระดบเมออยในประโยค ดงนนคาวา “กน” จงมคาความถมลฐานทตากวาคาวา “ควย” กเนองมาจากอทธพลของคาความถมลฐานของคาทนาหนาเชนเดยวกน 4.2.3 วรรณยกตเสยงท 4 (ในขอมลคาเดยวเปนเสยงกลาง-ตก)

ภาพท 35 เสยง ว.4 ในคาวา “หา”ในประโยค“นาเหนควยหาโต” ของผพด 7 คน

ภาพท 36 เสยง ว.4 “ให” ในประโยค “ปาใหควยกนหญา” ของผพด 7 คน

110164218272326380

0% 25% 50% 75%100%

เฮรตซ



110164218272326380

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



ภาพท 37 คาเฉลย F0 ของ ว.4 ในคาวา “หา” ภาพท 38 คาเฉลย F0 ของ ว.4 ในคาวา “ให”

เสยงวรรณยกตกลาง-ตกแปรเปนเสยงกลาง-ระดบในคาพดตอเนอง พสยคาความถ มลฐานอยระหวาง 220-270 เฮรตซโดยประมาณ

4.2.4 วรรณยกตเสยงท 5 (ในขอมลคาเดยวเปนเสยงกลาง-ขน)

ภาพท 39 เสยง ว.5 ในคาวา “อาย”ในประโยค “ขอยมอายสองคน” ของผพด 7 คน

ภาพท 40 คาเฉลย F0 ของ ว.5ในคาวา “อาย”

วรรณยกตเสยงกงต า-ขนน เมอปรากฏในคาพดตอเนองกยงคงรกษาความเปนวรรณยกตเปลยนระดบ โดยเสยงเรมตนจากระดบกลางแลวคอยๆ สงขน แตคาพสยคาความถมลฐานมชวงทคอนขางแคบ คออยระหวาง 190-210 เฮรตซโดยประมาณ ซงชใหเหนวาเมอวรรณยกตนอยในบรบทคาพดตอเนอง เสยงจะมชวงพสยคาความถมลฐานลดลง ซงสอดคลองกบเสยงเปลยนระดบอก 3 เสยงขางตน

ภาพท 41 แสดงคาเฉลยคาความถมลฐาน (F0) ของวรรณยกตเปลยนระดบทง 4 เสยงในคาพยางคเปนทปรากฏในคาพดตอเนอง ดงแสดงตอไปน

160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


110164218272326380

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



ภาพท 41 คาเฉลยของเสยงวรรณยกตเปลยนระดบ 4 เสยงทปรากฏในพยางคเปน

ในคาพดตอเนองในภาษาลาวหลวงพระบาง

ในหวขอยอยตอไป ผวจยจะนาคาเฮรตซซงเฉลยจากคาความถมลฐานของเสยงวรรณยกตในคาพดเดยวทออกเสยงโดยผบอกภาษา 6 คน มาเปรยบเทยบกบคาความถมลฐานของเสยงวรรณยกตในคาพดตอเนองทปรากฏในประโยค เพอศกษาวาเสยงวรรณยกตในสองบรบทมความแตกตางกนมากนอยเพยงใด

4.3 เปรยบเทยบสทลกษณะของเสยงวรรณยกตในคาพดเดยวและคาพดตอเนอง 4.3.1. วรรณยกตเสยงท 1 (เสยงสงตก-กลางระดบ)

วรรณยกตเสยงท 1 ในสองบรบทมความแตกตางกนทงในแงของระดบเสยง ทศทางการเปลยนระดบ และคาพสยความถมลฐาน แมระดบเสยงจะเรมตนจากคาเฮรตซทสงในคาพดตอเนอง แตคาเฮรตซตากวาจดเรมตนของเสยงในคาพดเดยว ในแงของทศทางการเปลยนระดบ เสยงทคงระดบในชวง 50% สดทายในคาพดเดยวจะไมปรากฏในคาพดตอเนอง มเพยงทศทางการตกเทานน คาพสยความถมลฐานในคาพดตอเนองยงมชวงทแคบกวาในคาพดเดยวถงเกอบหนงเทา ดงแสดงไวในภาพท 42 และ 43 ตอไปน

160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


ว.1 (สง ตก-กลางระดบ)ว.2 (ตา-ขน)ว.4 (กลาง-ตก)ว.5 (กงตา-ขน)


ภาพท 42 คาเฉลย F0 ของ ว.1(สง-ตก-กลางระดบ ในคาเดยว)

ภาพท 43 คาเฉลย F0 ของ ว.1 (สง-ตก ในคาพดตอเนองทปรากฏในประโยค)

4.3.2 วรรณยกตเสยงท 2 (เสยงตา-ขน) วรรณยกตเสยงท 2 ซงเปนเสยงตา-ขนในคาเดยวกลายเปนเสยงคงระดบโดยสวนท

เปนทศทางการขนจะหายไป แมวาในชวง 25% แรกของการออกเสยง ระดบเสยงตกลงมาเลกนอย ระดบเสยงอยในชวงพสยเดยวกน ดงแสดงในภาพท 44 และ 45 ตอไปน

ภาพท 44 คาเฉลย F0 ของ ว.2(ตา-ขน ในคาเดยว)

ภาพท 45 คาเฉลย F0 ของ ว.2 (ตา-ระดบ ในคาพดตอเนองทปรากฏในประโยค)

ผวจยมขอสงเกตเพมเตมวา ในคาพดตอเนองนน หากวรรณยกตเสยงนเกดขนทตาแหนงทายสดของประโยค ในบางครงเราจะพบการแปรเสยงอกประเภทหนง ไดแก เสยงตา-ขน-ตก ดวย

4.3.3. วรรณยกตเสยงท 4 (เสยงกลาง-ตก) เสยงวรรณยกตเปลยนระดบกลาง-ตกในคาเดยว กลายเปนเสยงคงระดบเมอปรากฏ

ในประโยค ดงแสดงในภาพท 46 และ 47 ตอไปน

160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



ภาพท 46 คาเฉลย F0 ของ ว.4(สง-ตก ในคาเดยว)

ภาพท 47 คาเฉลย F0 ของ ว.4 ในคาวาหา, ให(สง-ระดบ ในคาพดตอเนองทปรากฏในประโยค)

4.3.4 วรรณยกตเสยงท 5 (เสยงกลาง-ขน) วรรณยกตเสยงนยงคงรกษาการเปลยนระดบของเสยงเอาไว โดยในคาพดตอเนอง

วรรณยกตเสยงนกยงคงเปนเสยงกงตา-ขนเชนกน ดงแสดงในภาพท 48 และ 49 ตอไปน

ภาพท 48 คาเฉลย F0 ของ ว.5(กงตา-ขน ในคาเดยว)

ภาพท 49 คาเฉลย F0 ของ ว.5 (กงตา-ขน ในคาพดตอเนองทปรากฏในประโยค)

สรปไดวา ในจานวนเสยงวรรณยกตเปลยนระดบ 4 เสยง มเสยงวรรณยกต 2 เสยงทแปรเปนเสยงวรรณยกตคง-ระดบในคาพดตอเนอง ไดแกวรรณยกตท 2 (ตา-ขนในคาพดเดยว) แปรเปนเสยงตาระดบ และวรรณยกตท 4 (กลาง-ตกในคาพดเดยว) แปรเปนเสยงกลาง-ระดบ สวนเสยงวรรณยกตอก 2 เสยงยงคงรกษาเสยงเปลยนระดบเอาไว กลาวคอในคาพดตอเนอง วรรณยกตท 1 (สง-ตก-กลางระดบ) แปรเปนเสยงสง-ตก สวนวรรณยกตท 5 (กงตา-ขนในคาพดเดยว) กยงคงรกษาสทลกษณะกงตา-ขนเอาไว แมวารปแปรของวรรณยกตท 1 และ 5 จะมชวงของคาความถพสยแคบลงในคาพดตอเนองกตาม

160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ


160192224256288320

0% 25% 50% 75% 100%

เฮรตซ



5. สรป ภาษาลาวหลวงพระบางทพดในหมบานเชยงแมน เมองจอมเพชร แขวงหลวงพระบาง

ถอไดวาเปนตวแทนของระบบเสยงภาษาลาวหลวงพระบาง เนองจากคนในชมชนมอตราการโยกยายถนฐานนอย อกทงเปนเมองทตดกบเมองหลวงพระบาง อนเปนศนยกลางของแขวงหลวงพระบาง ระบบเสยงของภาษาลาวหลวงพระบางในบทความวจยนมความใกลเคยงมากทสดกบงานของบราวนทเสนอในป ค.ศ. 1965 กลาวคอ ภาษาลาวหลวงพระบางประกอบดวยเสยงวรรณยกต 5 หนวยเสยง มเสยงคงระดบ 1 หนวยเสยง และเสยงเปลยนระดบ 4 หนวยเสยง สทลกษณะในกลองวรรณยกตตามระบบของเกดนยมทศทางทใกลเคยงกนมาก ยกเวนสทลกษณะในแถว A1 นอกจากน การแยกเสยงรวมเสยงของวรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบางในงานวจยนยงตรงกบงานของบราวนดวย ดงนน หากบราวนเกบขอมลจากคนในชมชนเมองหลวงพระบาง หรอเมองใกลเคยงเชนเมองจอมเพชรกอาจกลาวไดวา ระบบวรรณยกตของภาษาลาวหลวงพระบางเปลยนแปลงไปเพยงเลกนอยเทานนท งในแงของ สทลกษณะ อกทงจานวนหนวยเสยงวรรณยกตยงคงมเทาเดม คอ 5 หนวยเสยง ในคาพดเดยว วรรณยกตภาษาลาวหลวงพระบางมทศทางการเปลยนระดบใน 4 หนวยเสยง สวนในคาพดตอเนอง สทลกษณะของเสยงวรรณยกตมแนวโนมในการเปลยนระดบนอยลง แมจะยงคงรกษาทศทางการเปลยนระดบนนไวกตาม

6. กตตกรรมประกาศ ผวจยขอขอบพระคณรองศาสตราจารย ดร.นนทนา รณเกยรต และอาจารย ดร.

จฑามณ ออนสวรรณ สาหรบขอเสนอแนะทมคณคายงตองานวจยน

เชงอรรถ 1 หนงสอเรองน (ด Brown, 1985 ในบรรณานกรม) เปนการนาผลงานของบราวนตงแต ป ค.ศ. 1965-1979 มารวมไวดวยกน ซงบราวนไดเสนองานวจยดานวรรณยกตภาษาลาวถนตางๆ รวมทงภาษาลาวถนหลวงพระบางเปนครงแรกในงานวทยานพนธระดบปรญญาเอกในป ค.ศ. 1965

2 รอฟและรอฟ (Roff & Roff, 1956) แบงแถวพยญชนะตนออกเปน 3 แถวในแนวนอน ประกอบดวยแถวพยญชนะตนทเปนอกษรสง กลาง และตา อยางไรกด เพอใหการบรรยายเสยงวรรณยกตสอดคลองกนหมดทกภาพในบทความน ผวจยจงไดปรบรปแบบการนาเสนอระบบวรรณยกตในภาษาลาวหลวงพระบางของรอฟและรอฟใหเปนภาพท


ประกอบดวยแถวพยญชนะตนดงเดมตามแนวนอน 4 แถวตามระบบของเกดนย (Gedney, 1972) ทงน การปรบระบบวรรณยกตจาก 3 แถวใหเปน 4 แถวดงกลาวมไดเปนปญหาหรอทาใหเกดการตความคลาดเคลอนแตอยางใด เนองจากแถวท 2 (อกษรกลาง) ของรอฟตรงกบแถวท 2 และ 3 ของเกดนยอยางชดเจน พยญชนะในแตละแถวมรายละเอยดดงน: พยญชนะตนแถวท 1 ไดแกพยญชนะตนดงเดมอโฆษะมกลมลม (voiceless friction) แถวท 2 ไดแกอกษรกลางทประกอบดวยพยญชนะตนดงเดม *p, *t, *k, *c แถวท 3 ประกอบดวยเสยง *Ɂb, *Ɂd, *Ɂ สวนแถวท 4 ประกอบดวยพยญชนะตนทมาจากอกษรตา เชน *m, *l เปนตน

3 สาหรบผทสนใจในรายละเอยด ขอแนะนาใหศกษาจากงานของพณรตนโดยตรง (พณรตน อครวฒนากล, 2546, น. 426) เนองจากพณรตนแสดงระบบเสยงวรรณยกตของผบอกภาษาทง 5 คนโดยมไดนาเอาผลการศกษามารวมกนเชนน ซงผบอกภาษาแตละคนตางกมระบบการรวมเสยงแยกเสยงวรรณยกตไมตรงกน การนาระบบเสยงวรรณยกตของผบอกภาษาทง 5 คนมารวมไวในตารางเดยวกนจงเปนเรองทยากตอการทาความเขาใจ อยางไรกตาม ผวจยมความจาเปนตองนาผลสรปของผบอกภาษาทง 5 คนของพณรตนมารวมเขาไวดวยกนเชนนเนองดวยเนอทจากด ซงตองขออภยเจาของผลงานไว ณ ทนดวย

4 สาเหตทจานวนผบอกภาษาทออกเสยงรายการคาเดยวและประโยคมไมเทากน เนองจากผ บอกภาษา 5 คนแรกอยบานในชวงทเกบขอมล จากนนผบอกภาษาอก 2 คนไดตามมาสมทบ ซงผวจยมเวลาในการเกบขอมลภาคสนามคอนขางจากด จงไมมโอกาสเกบขอมลรายการคาเดยวจากผบอกภาษาทง 2 คนดงกลาว

5 ผบอกภาษาทออกเสยงรายการคาเดยว ประกอบดวย 1. แมเฒาสก อาย 67 ป 2. แมเฒาแกว อาย 68 ป 3. แมเฒาผย อาย 76 ป 4. แมเฒาเหลก อาย 68 ป และ 5. นางบาง อาย 42 ป สาหรบการออกเสยงจากประโยคนน มผบอกภาษาอก 2 คนทออกเสยงในประโยค ไดแก 6. แมตผย อาย 68 ป และ 7. แมตแพงแกว อาย 57 ป

6 งานวจยนมวธการเกบขอมลทแตกตางจากงานของพณรตน อครวฒนากล (2546) กลาวคอ พณรตนไดใหผบอกภาษาออกเสยงของแตละคา 5 ครง แตผวจยใหผบอกภาษาออกเสยงเพยง 2 ครง เพราะผวจยถอวาขอมลเสยงวรรณยกตทไดจากรายการคา จานวน 60 คาในขอ 3.3.1 มจานวนเพยงพอทจะยนยนไดวา เสยงวรรณยกตแตละเสยงมสทลกษณะอยางไร รายการคาชดท 2 เปนการเกบขอมลเพมเตมเพอแสดงคาความถมลฐาน โดยผวจยเลอกคาทมคาความถมลฐานชดเจนทสดมาแสดงในบทความน


7 การทภาษาลาวหลวงพระบางไมมคาวา “ขด” และ “คด” เปนปญหาเฉพาะหนาซงผวจยมไดคาดคดมากอน จงมไดมเวลาพจารณาหาคาทใกลเคยงทดกวาคาวา “ผด” และ “นก” มาทดแทน (ดสทลกษณะของพยางคตายทงหมดไดในภาพท 23)

8 ผวจยตดการศกษาคาพยางคตายในคาพดตอเนองออกไปเพอมใหขอบเขตของการศกษากวางเกนไป

9 ดคาอธบายเพมเตมใน Abramson 1962: 15, Tumtavitikul 1992: 3 10 เอบรมสน (Abramson 1962, p. 115) ไดวดคาความถมลฐานของวรรณยกตในภาษาไทยมาตรฐานทปรากฏในสระเสยงยาวทกๆ 25 มลลวนาท (ms) สาหรบการวดคาความถ มลฐานของผวจยในครงน ไดกาหนดการวดออกเปน 5 ตาแหนงเนองจากผวจยพบวาคาทงหมดทนามาวดคาความถมลฐานมความยาวของเสยงสระและพยญชนะทายไมเกน 33 มลลวนาท เมอแบงตาแหนงทวดออกเปน 5 ตาแหนง แตละตาแหนงจะมความยาวระหวาง 5-10 วนาทเทานน ดงนน การวดคาความถมลฐานเพยง 5 ตาแหนงจงเปนการวดทเพยงพอในการแสดงใหเหนทศทางของระดบเสยง

11 การทผบอกภาษาทงสองคนนออกเสยงสงและตากวาคนอนๆ อยางเหนไดชด อาจมปจจยมาจากเรองอนๆ ทนอกเหนอไปจากปจจยดานระบบเสยง เชน อาจเกดจากความตนเตน ประหมา เปนตน นอกจากน อาจเปนเพราะผบอกภาษาคนท 3 มอายมากทสด (76 ป) ตางจากอายของผบอกภาษาคนอนอยางนอย 10 ป ผวจยจงมไดนาผลของคาความถมลฐานจากผบอกภาษาคนนมาหาคาเฉลยดวย

12 คาเฉลยของคาความถมลฐานของเสยงวรรณยกต 4 เสยงในพยางคตายทแสดงในภาพนมขอดอยในเรองของสทลกษณะของเสยงพยญชนะตนทไมตรงกน ดงเหตผลทไดแสดงไปแลวกอนหนาน ซงหากพยางคทงหมดขนตนดวยพยญชนะตนเสยงเดยวกน กจะทาใหการเปรยบเทยบสทลกษณะของเสยงวรรณยกตทง 4 เสยงของพยางคตาย มความสมบรณขนกวาน

13 การออกเสยงของผบอกภาษาคนท 7 แสดงคาเฮรตซตามากกวาผบอกภาษาคนอนๆ อยางเหนไดชด ผวจยไดแสดงคาความถมลฐานของผบอกภาษาทง 7 คนไวในการบรรยายเสยงวรรณยกตทง 4 เสยง แตดวยเหตผลดงกลาว ผวจยจงมไดนาผลของคา F0 ของผบอกภาษาคนท 7 มาคดคาเฉลยรวมดวย ดงนน ภาพตางๆ ทแสดงคาเฉลย จงเปนคาเฉลยความถ มลฐานของผบอกภาษา 6 คนเทานน โดยตดคนท 7 ออกไป



พณรตน อครวฒนากล. (2546). การเปลยนแปลงของวรรณยกต: กรณศกษาภาษากลมลาว. วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรดษฎบณฑต ภาควชาภาษาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

ศวพร ฮาซนนาร. (2543). การศกษาระบบเสยงในภาษาลาวหลวงพระบาง: การศกษาเปรยบเทยบกบภาษาลาวครงลมนาทาจน และภาษาลาวดานซาย. วทยานพนธหลกสตรปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาจารกภาษาไทย ภาควชาภาษาตะวนออก มหาวทยาลยศลปากร, กรงเทพฯ.

สมบต พรหมมนทร คอนทอง. (2551). ถอยเสยงสาเนยงลาว คาศพท 3 ภาษา ลาว-ไทย-องกฤษ. กรงเทพฯ: โรงพมพศรภณฑ ออฟเซท.

Abramson, S. A. (1962). The vowels and tones of standard Thai: Acoustical measurements and experiments. International Journal of Phonetics Part III, 28(2), x-146. Retrieved from http://www.haskins.yale.edu/Reprints/HL0035.pdf.

Brown, J. M. (1965). From ancient Thai to modern dialects. Bangkok: Social Science Association Press of Thailand.

Brown, J. M. (1985). From ancient Thai to modern dialects and other writings on historical Thai linguistics. Bangkok: White Lotus.

Enfield, N.J. (1999). Lao as a national language. In G. Evans (Ed.), Laos Culture and Society (p.258-290). Chiang Mai: Silkworm Books.

Enfield, N.J. (2007). A grammar of Lao. New York: Mouton de Gruyter. Gedney, J. W. (1972). A checklist for determining tones in Tai dialects. In M. Estellie

Smith (Ed.), Studies in Linguistics in Honor of George L. Trager (p.423-437). The Hague: Mouton.

Osatananda, V. (1997). Tones in Vientianne Lao (Unpublished doctorial dissertation). University of Hawaii, Manoa, HI.

Roffe, G.E., & Roffe, T.W. (1956). Spoken Lao, Book 1. Washington, D.C.: American Council of Learned Societies.


Tingsabadh, K. M.R. (2001). Thai tone geography. In K. Tingsabadh, M.R. & A. S. Abramson (Eds.), Essays in Tai Linguistics (p.205-228) [PDF for digital Edition]. Retrieved from http://sealang.net/sala/archives/pdf8/tingsabadh2001 thai.pdf.

Trankell, I. (1999). Royal relics: Ritual and social memory in Louang Phabang. In G. Evans (Ed.), Laos Culture and Society (p.191-213). Chiang Mai: Silkworm Books.

Tumtavitikul, A. (1992). Consonant onsets and tones in Thai (Unpublished doctorial dissertation). University of Texas, Austin, TX.

การตอรองเชงอานาจและการเปลยนแปลงความหมายของผดไทย: จากเมนชาตนยมสอาหารไทยยอดนยม

Power negotiation and the changing meaning of Pad-thai: From nationalist menu to popular Thai national dish

พนผล โควบลยชย* [email protected]

บทคดยอ

การบรโภคอาหารของมนษยไมไดเปนไปเพราะเหตผลทางชวภาพเพยงอยางเดยว หากแตเปนกจกรรมทมความหมายเชงวฒนธรรมซอนอยเสมอ นบตงแตการถกกาหนดวา สงไหน ใครควรบรโภคไดหรอไม และมวธบรโภคอยางไร ในโอกาสใด การบรโภคอาหารเปนการบรโภคความหมาย เปนกระบวนการผลตซ าความหมาย หรอในบางครงกเปนการสรางความหมายใหมใหอาหาร อาหารกบวฒนธรรมจงเปนเรองของความสมพนธเชงอานาจทมการเขามาปะทะตอรองความหมายอยางไมมทสนสด บทความชนนเปนการสงเคราะหงานเอกสารทเกยวของเพอนาเสนอใหเหนความสมพนธเชงอานาจของรฐในฐานะผสรางและกาหนดความหมายของอาหารทรจกกนในนามของ “ผดไทย” เพอใชในการควบคม จดระเบยบทางวฒนธรรมของคนในประเทศใหเปนบรรทดฐานเดยวกน เพอสรางความเปนไทยในสมยจอมพล แปลก พบลสงคราม ตอมาผดไทยมความหลากหลายทงประเภทและสวนผสม ซงตางจากรปแบบเดมทถกกาหนดอยางตายตวและอยในลกษณะของการชกจง จากรฐ จวบจนถงปจจบน ผดไทยยงไดถกทาใหกลายเปนอาหารประจาชาต เปนสญลกษณแทนความเปนไทยทผคนตางชาตแสวงหาบรโภคไดในยคโลกาภวตน ผดไทยจงกลายเปนพนทตอรองความหมาย ดวยการนยามความหมายใหม เปนพนททาทายอานาจของรฐเมอครงประดษฐอาหารชนดนขนมาในครงแรก คาสาคญ: ผดไทย, ความเปนไทย, จอมพล แปลก พบลสงคราม

*อาจารยประจาภาควชาทนตกรรมชมชน คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดล


Abstract

Food consumption for humans is not only a biological need, but always related to cultural meanings. For instance, culture determines what can be eaten and who can eat, how food is consumed and when. Therefore, food consumption is consumption with cultural significance. It is also a process of reproducing meaning, and sometimes it creates a new meaning as well. The relationship between food and culture can be seen as a power relationship which is always in a process of meaning negotiation. In this synthesis paper, I explore the state’s power during the rule of Prime Minister Field Marshal Piboonsongkram in creating a new kind of food and its meaning, namely Pad-thai, and how it was used to control and organize Thai culture into a new norm of Thainess. Nowadays, the form of Pad-thai has been changed; Pad-thai has various forms and a variety of ingredients. It is different from how it was originally which was dominated and fixed by the state. During the period of globalization, Pad-thai has also been represented as a Thai national food that foreigners can easily find and enjoy. Thus, Pad-thai has become a social space in which meanings are negotiated and state power challenged. Keywords: Pad-thai, Thainess, Field Marshal Piboonsongkram

การตอรองเชงอานาจและการเปลยนแปลงความหมายของผดไทย: จากเมนชาตนยมสอาหารไทยยอดนยม 77

1. บทนา

“ผดไทย” อาหารประจาชาตของคนไทยทเปนเสมอนตวแทนของประเทศไทย ไมวาจะเปนชนชาตไหน เมอมาเยอนประเทศไทยแลว อดไมไดทจะตองลองลมชมรสผดไทย ไมเชนนนจะถอวามาไมถงประเทศไทย แตกวาทจะมสถานะเปนตวแทนประเทศไทยเหมอนในปจจบน ผดไทยไดผานกระบวนการทางสงคมมาอยางมากมาย ผดไทยจงไมใชแคอาหารขางถนนทบรโภคเพอบาบดความหวของผคนเทานน หากแตคอยรบใชในบรบทสงคมวฒนธรรมเรอยมา ในบทความฉบบนไดนาเสนอใหเหนวา วฒนธรรมอาหารทเรยกวา ผดไทยน ถกสราง ใหความหมาย และถกใชในบรบททแตกตางกน จากทเปนอาหารชวยพยงภาวะเศรษฐกจตกตาของชาต เปนอาหารทชวยสรางบรรทดฐานทางชนชนขนมาใหม จนถงปจจบน ผดไทยกลายเปนตวแทนของความเปนประเทศไทยและสรางรายไดเขาประเทศอยางมากมาย

ผเขยนไดรอรากวฒนธรรมของผดไทยจากรากเดมของกวยเตยวทมความเปนจน และถกใหความหมายทางวฒนธรรมใหเปนกลายเปนไทย ผดไทยจงเปนตวอยางของอาหารทสะทอนสมพนธเชงอานาจของผปกครองในการกาหนดความหมาย และกลายมาเปนเครองมอหนงในการสรางภาวะการครองอานาจนา (hegemony) รวมทงใชในการบรหารจดการผคนในสงคม ผานพนทของวฒนธรรมประชาสงคม (civil society) แตในขณะเดยวกน ผดไทยกกลายเปนพนทตอรองความหมายของคนในสงคมตออานาจการปกครองไดเชนเดยวกน

เนอหาของบทความประกอบดวย 3 สวนหลก โดยในสวนแรกจะเปนการนาเสนอความสาคญของอาหารในบรบทวฒนธรรม ตามดวยกาเนดของผดไทยกบกระบวนการใช ผดไทยสรางรฐชาตสมยใหมในสมยจอมพล แปลก พบลสงคราม หรอทเรยกกนทวไปวา จอมพล ป. พบลสงคราม และสวนสดทายเปนการอภปรายความหมายทถกแปรเปลยนจากอาหารชวยชาตเปนอาหารตวแทนของประเทศไทยในยคสงคมโลกาภวตน

2. ความสมพนธระหวางอาหารกบสงคมในบรบทวฒนธรรม ตลอดระยะเวลาประมาณ 2-5 ลานปของมนษยหรอบรรพบรษของมนษยทใชชวตอยบนผนพภพน มนษยใชเวลาสวนใหญในเรองของการเกบหาอาหาร ซงนบไดวาเปนความสาคญอนดบตนๆ ของการอยรอดของมนษย ระบบการผลตอาหารเพอการบรโภคจงมผลกระทบอยางมนยสาคญตอพฒนาการทางวฒนธรรม (ยศ สนตสมบต, 2548, น. 50)


อาหารถอไดวาปจจยพนฐานหลกในการมชวตรอดของมนษย อาหารไมเพยงรบใชมนษยทางดานชวภาพ ในแงของประโยชนจากสารอาหารทรางกายนาไปเผาผลาญและ แปรรปเปนพลงงานเทานน อาหารคอยรบใชมนษยในดานอนๆ ดวย Mintz (1996, อางใน สมสข หนวมาน, 2545) ใหขอคดเหนไววา อาหารคอสงทคนเรานกถง (think about) กลาวถง (talk about) สรางความหมายถง (conceptualize) สรางความคดในเชงนามธรรมถง (abstract) ปรารถนาถง (desire) นอกเหนอไปจากความสาคญในแงของการบรโภคเพอความอยรอด (consume to stay alive) ดงนน จะเหนวา มนษยเองใชวาจะเปนฝายถกกระทา (passive) จากสารอาหารเพยงอยางเดยว ในขณะเดยวกนมนษยกจดสรร จดการ และกระทาตออาหาร (active) ในพนทของวฒนธรรมดวยเชนกน

Mintz ใหขอคดเหนเพมเตมวา การบรโภคอาหารของมนษยไมเคยมแตเหตผลทางชวภาพลวนๆ หากแตเปนกจกรรมทางสงคมทมความหมายเชงสงคมอนซบซอนมากมาย โดยชใหเหนถงลกษณะสาคญ 3 ประการ กลาวคอ ประการแรก การบรโภคอาหารของมนษยมประวตศาสตร มทมาทไป มตาราอาหาร บนทกการเดนทาง และรองรอยของวธปฏบตตออาหาร ประการตอมา มการประยกตเทคนคมากมายในการบรโภคอาหารของมนษย ไมวา จะเปนการคนหาแหลงอาหาร การปรงอาหาร กระบวนการรบประทาน การใชชอนสอม การเสรฟ การบรโภคดวยแบบตางๆ ทหลากหลาย และประการสดทาย ยงมเรองของการกาหนดความหมายใหกบอาหาร ซงเปนการกาหนดสญลกษณเชงวฒนธรรม อาหารบงบอกถงความศกดสทธ (sacred food) เชน อาหารเซนไหว อาหารบงบอกชนชน บงบอกสถานะ เชน อาหารชาววง อาหารชนดเดยวกนแตใหความหมายตางกน เชน ขาวกลองชวจตยอมมความหมายแตกตางจากขาวกลอง ขาวแดงทเปนขาวของนกโทษ (Mintz, 1996, อางใน สมสข หนวมาน, 2545)

de Certeau (1998) ไดเขยนในหนงสอเรอง The practice of everyday life, Vol. 2 พดถงอาหารในเชงวฒนธรรมวา อาหารไดกลายเปนเรองของวฒนธรรมตงแตเรมแรกทถกเลอก (choice of foodstuffs) วา สงนนมนษยสามารถบรโภคได (edible) นบตงแตอาหารสด (raw food) ทบรโภคไดเลย อาหารทตองนาวตถดบมาตระเตรยมและเปลยนรปใหกลายเปนอาหารทสก (cooked food) ตลอดจนอาหารทถกระบวาเนาเสยและสญสนสภาพของอาหารทรบประทานได (rotten food) เหลานลวนบงบอกวา วตถดบตางๆ ในธรรมชาตลวนถกคดสรรและลงรหสเชงวฒนธรรม การบรโภคอาหารของมนษยจงไมไดเปนไปในลกษณะทเปนธรรมชาตลวนๆ นอกเหนอจากน ในแตละสงคมกมความแตกตางกนในเรองของอาหาร ไมวาจะเปนกรรมวธการปรงอาหารทแตกตางกน หรอแมกระทงมารยาท ขอควรปฏบต หรอ


ขอหามในการบรโภคอาหารตามตารางปฏทนเวลาในแตละสงคมกมความแตกตางกนออกไปตามกฎเกณฑ รวมถงระบบสญลกษณตางๆ ทถกกาหนดความหมายลงไปในอาหาร ในแตละสงคมกใหความหมายทแตกตางกน นนแสดงใหเหนวา อาหารไดกลายเปนเรองของวฒนธรรมไปแลว (de Certeau, 1998)

ดงน น เ มออาหารไดหยงรากลกลงไปถงระดบวฒนธรรม เ กยวของอยในชวตประจาวน ปฏบตการทผลตซ าความหมายของอาหารจงหลกเลยงไมไดทไปสมพนธกบ “อานาจ” ระหวางผคนในสงคม อาหารจงกลายมาเปนเครองมอหนงในการจดแจง บรหารจดการคนในสงคม โดยผปกครองในสงคมทกาลงควบคมทศทางของกระแสสงคมอย

ในงานวจยเรอง “อาหาร: ความเขาใจในเพศสภาพ ชนชน และอานาจ” (อรษยา ผพฒน, 2547) กลาวถงประวตศาสตรของมนษยวา เปนประวตศาสตรของเสรภาพและการครอบงา อาหารเปนเครองมอหนงทางวฒนธรรมทถกใช สงผานการครอบงาและการกดขตางๆ เรอยมา เนองจากอาหารเปนปจจยพนฐานทจะทาใหมนษยดารงชวตอยได และในระดบวฒนธรรม อาหารไมไดเกดขนมาจากความวางเปลา หากแตเกดจากการประดษฐคดคนและสบทอดจากรนสรน ยงกวานนอาหารสะทอนใหเหนถงเรองราวทางสงคมมากมาย สะทอนใหเหนถงความรสกนกคด สถานภาพ ความเชอ ความแตกตางระหวางมนษยในสงคมเดยวกน โดยงานชนนแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางผหญงกบการทาอาหารวา ผหญงตองใหบรการอาหารและปรนนบตดแล ฐานะของผหญงจงอยในฐานะของผถกกระทา (passive) ในขณะทผชายอยในฐานะของผเสพอาหาร เปนผไดรบการปรนนบต หรอฐานะของผกระทา (active) ดงนน ความสมพนธระหวางผหญงกบอาหารจงเชอมโยงกบมตตางๆ ไดแก ความสมพนธในมตเพศสภาพ (gender) มตทางชนชน (class) และความสมพนธเชงอานาจ (power relation) ซงความสมพนธเหลานแทจรงแลวเกดขนจากการประกอบสรางทางสงคม อาหารจงเปนเครองมอทางวฒนธรรมชนยอดชนหนงทคอยครอบงาในระบบความเชอทางสงคม

ในสวนของอานาจทเขามาจดการกบอาหารในความหมายทางวฒนธรรมของรฐนน Gramsci (1971) อธบายถงการจะเขามาปกครองควบคมสงคมไดอยางสมบรณของรฐ ผานโครงสรางในสงคมอย 2 สวน คอ โครงสรางสวนบนทเปนเรองของอานาจรฐในการปกครอง(political society) กบโครงสรางสวนลางทเปนพนทของวฒนธรรมประชา (civil society) Gramsci ใหแนวคดวา หากรฐหรอผปกครองตองการทจะกาวขนมาส “ภาวะครองอานาจนา” (hegemony) ในการควบคมคนในประเทศใหได ไมเพยงแตจะครองอานาจสวนบนไดเทานน


หากแตตองลงมาถอครองพนท (realm) ในสวนของวฒนธรรมประชา (civil society) ดวย ซงการผลตซ าความหมายในพนทของวฒนธรรมประชาจะเปนกลไกสาคญทจะครอบงาความคดอดมการณของคนในสงคม (ideological apparatus) ดงนน จงหลกเลยงพนททางวฒนธรรมไมไดเลย หากผนาประเทศตองการทจะขบเคลอนประเทศใหไปในทศทางทตนตองการ

ความสมพนธระหวางอาหารกบสงคมในเชงอานาจ คนในชมชนหรอสงคมเดยวกน มกจะมวธคดตออาหาร รปแบบการบรโภค และกฎกตกามารยาทในการรบประทานอาหารเหมอนๆ กน ในแงน อาหารจงถอวาเปนสญลกษณรวมอยางหนงของคนในสงคมทมรวมกน แสดงออกถงความเปนปกแผนของสงคม ดงทแสดงออกมาใหเหนตามประเทศตางๆ ทวโลกวา มกจะมอาหารทแสดงออกเปนตวแทน (representation) ของชนชาตนนๆ อย เชน เมอนกถงปลาดบตองนกถงประเทศญปน สปาเกตตตองประเทศอตาล ซลซาตองประเทศเมกซโก สวนประเทศไทยตองตมยากงหรอผดไทย ความนาสนใจของอาหารทเปนตวแทนของ ชนชาตเหลานอยทวา แมจะไมไดรบประทานอาหารรวมโตะเดยวกนหรอในเวลาเดยวกน แตอาหารเหลานสามารถเชอมรอย ยดโยงคนในชาตใหรสกถงความเปนชมชนหรอสงคมเดยวกนได ในแงน เราจะเหนวาอาหารไดกลายเปนสวนหนงในพนทของอารมณ ความรสกสานกรวมหม โดยขดเกลาความรสกทมตออาหารของปจเจกชน จนกลายเปนอตลกษณรวมของกลมสงคม (collective identity) (สมสข หนวมาน, 2545)

การจะเขาใจถงปฏสมพนธเรอง “อานาจ” ของอาหารทมในระดบสงคม จาเปนตองแยกแยะใหเหนกอนวา กจกรรมของอาหารถกกระทาโดยใครบาง อาหารถกนยามความหมายอยางไร ใครมสวนเกยวของในการสถาปนาความหมายนน แลวใครคอกลมผบรโภคทถกอาหารตตราและมอบความหมายใหอกชนหนง ซงจะชวยใหเหนถงปฏบตการของอานาจทแทรกซมอยในชวตประจาวนวา การบรโภคอาหารไมใชเพยงแตผบรโภคจะเปนผเลอกอาหารเทานน หากแตในขณะเดยวกนกตกเปนผถกกระทาดวยในความหมายของสญลกษณทางวฒนธรรม หรอกลาวอกนยหนง อาหารไดตตราและไดมอบความหมายแกผบรโภคเขาไปดวย การบรโภคอาหารจงไมไดจากดอยแคการบรโภคในสงทมตามภาวะทางธรรมชาต (you eat what you have) แตขยายกจกรรมออกไปในระดบการบรโภคทกาหนดกรอบโดยสงคมและวฒนธรรม (you eat what you are) ตลอดจนเปนการบรโภคในแนวทางทเชอ (you eat in a way you would like to be) รวมทงบรโภคเพอแสดงออกทางสงคม (you eat in a way you want to show) ทาใหเราตระหนกถงปฏสมพนธของอานาจระหวางมนษยผานรปแบบการบรโภคทหลากหลายในสงคม ไมวาจะบรโภคเพอโออวด เพอบงบอกฐานะ หรอเพอ


ครอบงาและกดข (อรษยา ผพฒน, 2547) ดงตวอยางของปรากฏการณการบรโภคอาหาร ชวจตของคนเมองทเชอกนวาเปนอาหารเพอสขภาพ อาหารเปนยา ชวยปรบสมดลรางกายตามหลกหยน-หยาง (you eat in a way you would like to be) อาหารชวจตไดนาเสนอภาพของการบรโภคอาหารออกเปนสญลกษณ 4 อยาง อนไดแก ภาพของธรรมชาต (เดนบนหญาหงขาวดวยเตาถาน) ภาพของอาหารชวยลางพษ (detoxification) ภาพของการบรโภคบนความพอด (ภาพของชวตทเรยบงาย ชดเชยชวตทวนวายสบสนของคนเมอง) และภาพของวถชวตในอดตทสวยงาม (nostalgia) การประกอบสรางอดตทสวยงามใหกลบมาอกครง ไดใกลชดธรรมชาต โดยมเหลาเพอนสมาชกเออเฟอเกอกลกน และไดเกดชมชนอาหารชวจตขน โดยอาหารชวจตนนไดสรางความหมายใหมของการ “หายจากโรค” โดยมองการรกษาและการหายเปนสงเดยวกน ทาใหโรคเรอรงตางๆ ไมนากลว โดยเฉพาะโรคมะเรง มองวาเมอผปวยทเปนมะเรงปรบวถชวตและการบรโภคอาหารตามแบบชวจตแลว กสามารถมชวตอยางคนปกตได นาเสนอรปแบบใหมในการจดระบบสขภาพ ไมเนนเทคโนโลยล าสมย ไมเนนตกใหญโต ไมเนนความเปนทางการ อาหารชวจตคนสขภาพใหแกประชาชนในการดแลตนเอง จากทเคยพงเทคโนโลยการแพทยใหหนหลบมาพงตนเอง การบรโภคอาหารชวจตจงเปนปรากฏการณทชนชนกลางทวงอานาจดานสขภาพคนจากสถาบนการแพทย (โกมาตร จงเสถยรทรพย, 2542)

จากทกลาวมาทงหมด อาหารจงเปนปรากฏการณทผลตซ า ไหลเวยนผานชวตประจาวนของมนษยทกวน มปฏบตการมากมายทเขามาเกยวของผานตวอาหาร ไมวาจะเปนแนวคดหรอวธปฏบต การบรโภคอาหารจงเปนสมพนธภาพระหวางคณคาทางการใชสอย (use value) คณคาทางการแลกเปลยน (exchange value) ตลอดจนมความหมายทางสงคมกากบอย กลาวคอ มลกษณะของการบรโภคเชงสญญะเกดขนในขณะทบรโภคอาหารเขาไปดวย ในขณะทรางกายนาเอาสารอาหารไปใชเปนพลงงาน กมความสมพนธอยางอนเกดขนดวยนอกเหนอจากนน คอเกดการแลกเปลยนคณคาบางอยางในสงคมทไมใชการแลกเปลยนในความเปนวตถของอาหาร (materiality) แตเปนการแลกเปลยนความหมายทางสญญะ (sign value) ทมวฒนธรรมสงคมทกากบนยทางความหมายของอาหารอย การบรโภคอาหารจงกลายเปนการบรโภคความหมายเชงสญญะทไมมวนสนสด (เกษม เพญภนนท, 2549) ดงนน การบรโภคอาหารจงมความหมายมากกวาความตองการดารงชวตของมนษย และการบรโภคอาหารไมไดเพยงมงทาใหเกดความพงใจในระดบปจเจกบคคลอยางเดยวเทานน หากแตไดกลายเปนกจกรรมทางสงคมอยางไมมทสนสดไปเสยแลว


คงปฏเสธไมไดวา อาหารมอทธพลตอความคดและวธปฏบตของคนในสงคม ซ ายงเปนเครองมอช นยอดทสามารถสงผานความคดของผ ปกครองหรอรฐไปสในระดบชวตประจาวนของผคนในสงคมไดอยางงายดาย โดยผานทางพนทวฒนธรรม ผานวถชวตประจาวนของผคนในสงคม แตในขณะเดยวกนกกลายเปนพนทตอรองของคนในสงคมตออานาจการปกครองไดเชนเดยวกน

3. นโยบายชาตนยมกบจดเรมตนของความเปนไทย นโยบายการสรางชาตไทยใหเขมแขงเปนแนวคดชาตนยมทไดรบการปฏบตอยาง

จรงจงและเดนชดในสมยทจอมพล ป. พบลสงคราม ดารงตาแหนงนายกรฐมนตร ในชวงป พ.ศ. 2481-2487 ในขณะนนเกดการเปลยนแปลงทางดานการเมอง สงคม วฒนธรรมขนหลายประการ ทงนเปนไปเพอสนองตอการสรางรฐชาตสมยใหม (modernization) มการประดษฐความเปนไทยขนหลายประการ ผานการโนมนาวทางสงคมในพนทวฒนธรรมประชา (civil society) และควบคไปกบการออกเปนกฎหมายขอบงคบตางๆ (จรพร วทยศกดพนธ, 2536)

มรดกทตกทอดมาจากยคนนทเหนไดชดในปจจบนคอ เพลงชาตไทยทยงถอปฏบตสบมาทตองทาความเคารพในเวลาแปดนาฬกาและสบแปดนาฬกา ควบคไปกบการเปลยนชอ ประเทศสยามมาเปนประเทศไทยในป พ.ศ. 2482 มความพยายามในการสรางความเปนไทย ทงยงปลกเราใหเกดความภาคภมใจในประเทศไทย ใหสอดคลองกบความเปนอารยประเทศ ดงความตอนหนงทจอมพล ป. พบลสงคราม กลาวสนทรพจนผานวทยกระจายเสยง เรองการปรบปรงเขตแดนดานอนโดจนในวนท 20 ตลาคม พ.ศ. 2483 ความวา

ขาพเจาใครจะขอใหพนองทงหลายใสใจไวจงมาก คอ ขอไดระลกวา เราคนไทย เราเปนอารยประเทศ และคนไทยกเปนอารยชนแลว ฉะนน เราจะตองปรบปรงตวของเราทกคนใหเขากบความเปนอารยของเราทกสวน เชน การแตงกายในทชมชน เปนตน เราตองใชของไทย แตงอยางไทย ไมปลอยใหรางกายปราศจากสงปกปด เชน ไมสวมเสอ เปนตน หรอนงโสรง ซงไมใชธรรมเนยมของไทย และอนๆ ฯลฯ รวมความวา วฒนธรรมของไทยจะตองรอฟนกนขนมาปฏบตใหเขมแขงเปนผลเหนทนตา (ภศกด กลยาณมตร, 2551) คาขวญซงเปนวาทกรรมการสรางชาตทยงค นเคยกนจนปจจบนน ไมวาจะเปน

“เชอผนาชาตพนภย” และ “ไทยทา ไทยใช ไทยเจรญ” ความพยายามสรางการเปลยนแปลงในสงคมวฒนธรรมมากมาย ไมวาจะเปนการประกาศใหขาราชการเลกนงผามวง เสอราชปะแตน


เปลยนเปนนงกางเกงขายาว ผหญงใหเลกนงโจงกระเบน เปลยนมานงผาถงแทน ใหสวมหมวก สวมรองเทา มคาขวญในสมยนนวา “มาลานาไทยสมหาอานาจ” หากผหญงคนใด ไมใสหมวกจะถกจบและโดนปรบ สงใหเลกเคยวหมากเพราะไมนาดและเปนทรงเกยจของชาวตางชาต ทาใหบานเมองสกปรก อกทงยงสอใหเหนวาการเคยวหมากนามาซงโรคเกยวกบกระเพาะอาหารและชองปาก (ชาญวทย เกษตรศร, 2544) มการสรางชาตดวยวฒนธรรมใหม โดยจดตงสภาวฒนธรรมแหงชาตขนเมอป พ.ศ. 2485 เพอจดระเบยบการดาเนนชวตของ คนไทยใหเปนแบบอารยประเทศ มการออกประกาศรฐนยมออกมาทงสน 12 ฉบบ เปนระเบยบประเพณของชาต ลกษณะคลายกบมารยาททพงปฏบตตามอารยชน โดยรฐนยมดงกลาวเนอความจะกลาวถงขอพงปฏบตใหเปนแนวทางกบคนในชาต เชน ในฉบบท 5 สงเสรมใหประชาชนใชเครองอปโภคบรโภคทผลตในประเทศไทย ฉบบท 7 สงเสรมใหประชาชนปลกผก เลยงสตว ประกอบอาชพเปนหลกแหลงเพอชวยกนสรางชาต เปนตน (ณรงค พวงพศ, 2545)

ความเปนไทยในรฐสมยจอมพล ป. พบลสงคราม เปนปรากฏการณทเกดขนพรอมๆ กบการวางนโยบายตอตานคนจนไปพรอมๆ กน (ชาญวทย เกษตรศร, 2544, น. 223) มการขนภาษคนเขาเมอง ออกกฎหมายใหผทเกดในเมองไทยตองถอสญชาตไทย ออกกฎหมายการศกษาภาคบงคบวาตองเรยนภาษาไทยระหวางอาย 7-14 ป หามคนจนเขามาขายของในสถานทราชการรวมถงโรงเรยนทวประเทศ เพมภาษปายรานคาทไมไดใชภาษาไทย รวมถงหามใสกางเกงแพร ทอางวาเปนของคนจน ไมสมควรทคนไทยจะนง (จรพร วทยศกดพนธ, 2536, น. 248) มการกาหนดระเบยบและขอจากดตางๆ กบหนงสอพมพจนและโรงเรยนจน เปนผลใหทงหนงสอพมพจนและโรงเรยนจนตองปดตวเองลง (ชาญวทย เกษตรศร, 2544, น. 231) มการปดโรงเรยนจนกวา 300 แหง เพอปดกนวฒนธรรมอนใดทงหมดไมใหเตบโตขนมาทามกลางความพยายามในการสรางชาตไทย จงเปนทมาของคาวา “เรยบรอยโรงเรยนจน” ทตดปากกนถงปจจบน (ภศกด กลยาณมตร, 2551) ซงนโยบายและวธปฏบตดงทกลาวมาลวนมผลกระทบกบคนจนโดยตรง และไมเพยงแตคนจนเทานน ชนชนบรรดาศกดดงเดมยงถกปฏรปใหทนสมย เพอใหเกดความเทาเทยมในระบอบประชาธปไตยของชาตไทยดวย โดยมการยกเลกบรรดาศกดทงหมดเพอมใหมสทธพเศษเหนอกวาผอน และกากบไมใหเกดการแตกความสามคคจากการแบงชนชนวรรณะ (ชาญวทย เกษตรศร, 2544, น. 201)

จะเหนวา “ความเปนไทย” ทจอมพล ป. พบลสงคราม ไดรงสรรคขนนน ไปไกลกวาโครงสรางสงคมสวนบนทเปนอานาจในพนทของการปกครอง (political society) หากแตยงลงไปสรายละเอยดเลกๆ นอยๆ ในโครงสรางสวนลางทเปนพนทของวฒนธรรมประชา


(civil society) ทเขาไปจดการแมแตกบการแตงกาย อาหารการกน คาพด การเปนอยหลบนอนของประชาชน สรางความเปนไทยสมยใหมทยดโยงกบความเปนอารยชนของโลกสมยใหมผานกรอบของโลกตะวนตก เปนความพยายามสรางประเทศใหเตบโตไปในทศทางเดยวกบสากลโลก ในขณะเดยวกน เปนการเปดพนททางวฒนธรรมใหม บอนเซาะ ทาลาย ลบลางวฒนธรรมดงเดม โดยเฉพาะเมอเปลยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475 จากราชาธปไตยสมบรณาญาสทธราชย มาเปนระบอบประชาธปไตย การสรางวฒนธรรมประชาชนแทนวฒนธรรมศกดนา เปนความพยายามลบพรมแดนความเหลอมลาทางชนชนออกไป อกทงยงมวฒนธรรมจากตางถนโดยเฉพาะคนเชอสายจนทอพยพเขามา ดงนน การสรางวฒนธรรมประชาชนขนมาใหมจงเปนการจดระเบยบวฒนธรรมของคนทงประเทศใหเปนบรรทดฐานเดยวกน

4. ผดไทยกบการจดระเบยบชาตไทย เปนททราบดกนอยแลววา อาหารเปนปจจยสาคญของการดารงชพของมนษย และ

อาหารยงมสวนสาคญทตองใหความสนใจในระดบชาต เนองดวยอาหารเปนปจจยขนพนฐานในระบบการผลต กลาวคอ เรองปากทองและโภชนาการของประชาชนเปนสวนสาคญในการสรางและสบทอดแรงงานใหกบประเทศ อาหารจงเปนหนงในพนททางวฒนธรรมทจอมพล ป. พบลสงคราม เขามามบทบาทเปนอยางมากในการสรางชาตนยมทาใหเกดความเปนชาตไทย ดงจะเหนไดจากประกาศรฐนยมฉบบท 5 ทวาดวยใหชาวไทยใชเครองอปโภคบรโภคทกาเนดหรอทาขนในประเทศไทย โดยประกาศเมอวนท 1 พฤศจกายน พ.ศ. 2482 ทระบในขอท 1.ใหชาวไทยพงพยายามบรโภคแตอาหารทปรงจากสงซงมกาเนดหรอทาขนในประเทศไทย (ณรงค พวงพศ, 2545, น. 29) ซงแสดงใหเหนวานเปนการกาวลวงในวฒนธรรมวถชวตประจาวนของคนในชาต แมแตเรองการบรโภคอาหารกไดกลายเปนนโยบายทรฐจงใจกาหนดรปแบบวฒนธรรมใหมเพอใหเกดลกษณะนสยการอปโภคบรโภคทเปนไปในทศทางเดยวกน

ธเนศ วงศยานนาวา (2545) ไดนาเสนอใหเหนวา คนไทยรจกการปรงอาหารประเภทผดเมอตอนทมการตดตอกบชาวจน ชาวจนไดนาเอาเครองโลหะทนาความรอนได กบกรรมวธผดทตองใชน ามนเขามาในประเทศดวย อาหารไทยกอนหนาทจะรจกกบวธการผด คนไทยใชกระทะดน หมอดนในการปรงอาหาร อาหารไทยจงเปนประเภทจม ยา ตม ใกลเคยงกบผดทสดกจะเปนคว ตางกบการผดตรงทการควไมใชน ามน สวนการปรงแบบผดนน แรกเรมนยมผดกบนามนหม มการรณรงคใหเปลยนจากน ามนหมมาเปนนามนพชตงแต


ป พ.ศ. 2477 เนองจากเรองสขภาพของประชาชนเปนเรองสาคญทรฐใหความสนใจเปนอยางมาก เพราะถาประชาชนแขงแรงประเทศกจะแขงแรง จนกระทงเมอประมาณหลงป พ.ศ. 2500 จงประสบผลสาเรจในการใชน ามนพชแทนนามนหมอยางจรงจง แมวาน ามนพชจะมราคาแพง ไมใหความเงางามแกอาหาร ไมมกลนหอมกตาม แตประเดนเรองสขภาพกลายเปนเรองทผคนหนมาใสใจกนอยางจรงจงในสงคมสมยใหม

ผดไทยเปนอาหารทมตนกาเนดในยคสมยของจอมพล ป. พบลสงคราม1 ขณะนน “กวยเตยว” ซงเปนอาหารจนชนดหนงกาลงแพรขยายและเปนทนยมภายในประเทศเปนอยางมาก เนองจากกาลงอยในชวงสงครามโลกครงท 2 แปงททาเสนกวยเตยวทาจากขาวหกทาใหกวยเตยวมราคาถก รฐจงกระตนและสงเสรมใหคนหนมาบรโภคกวยเตยวเปนอาหารเพอลดการบรโภคขาว เนองจากภาวะเศรษฐกจในชวงสงครามโลกตกตาทาใหขาวมราคาแพง (ปรศนย เกศะบตร, 2554, น. 142) จอมพล ป. จงมแนวคดทจะทาให “กวยเตยว” แปรเปลยนมาเปนอาหารไทย โดยไมใหเหลอความหมายของการเปนอาหารจน ดวยการนาเสนกวยเตยวมาผดกบเตาหเหลองซอย กงแหง ใบกระเทยม ไข ถวงอกดบ ไมใสหม แตเลอกใสกงแทน เพราะคนไทยไมบรโภคเนอหม เนอหมเปนอาหารของคนจน และตงชอใหใหมวา “กวยเตยวผดไทย” (ปรศนย เกศะบตร, 2554, น. 142) การกาหนดความหมายความเปนไทยลงในอาหารจนอยางกวยเตยวใหกลายเปนกวยเตยวผดไทยนน นบเปนความพยายามอยางหนงของรฐในการถอดความเปนจนออกจากคนจนทอาศยอยในประเทศไทย และถอดความจนใหออกไปจากพนทวฒนธรรมไทยดวย ดวยเหตนจงนบไดวาผดไทยเกดขนจากการดดแปลงอาหารจนและถกสถาปนาใหกลายเปนอาหารไทยอยางเตมตว ผดไทยจงเปนอาหารทรฐสงเสรมใหคนไทยทาและบรโภคแทนกวยเตยว

เปนทสงเกตวาผดไทยในสมยนนโปรตนจากสตวมแคไขและกงแหงเทานน ไมมเนอหม เนองดวยภาวะเศรษฐกจตกตาจากภาวะสงคราม ท งยงมคาประกาศของจอมพล ป. พบลสงคราม ตอเรองกวยเตยวในภาวะเศรษฐกจตกตา ความวา

อยากใหพนองกนกวยเตยวใหทวกน เพราะกวยเตยวมประโยชนตอรางกาย มรสเปรยว เคม หวาน พรอมทาเองไดในประเทศไทย หาไดสะดวกและอรอยดวย หากพนองชาวไทยกนกวยเตยวคนละหนงชามทกวน คดชามละหาสตางค วนหนงจะมคนกนกวยเตยวสบแปดลานชาม ตกลงวนหนง คากวยเตยวของชาตไทยหนงวนเทากบเกาสบลานสตางค เทากบเกาแสนบาท เปนจานวนเงนหมนเวยนมากพอใช เงนเกาแสนบาทนนกจะไหลไปสชาวไร


ชาวนา ชาวทะเล ทวกน ไมตกไปอยในมอใครคนหนงคนใดเพยงคนเดยว และเงนหนงบาทกมราคาหนงบาท ซอกวยเตยวไดเสมอ ไมใชซออะไรกไมไดเหมอนอยางทกวนน ซงเทากบไมมประโยชนเตมทในคาของเงนมนเอง (ปรศนย เกศะบตร, 2554, น. 137)

อกทงการนากวยเตยวมาทาผดไทยและใชเครองประกอบทเปนวตถดบทมราคาถก หางาย อยางเชนถวงอก รฐกรณรงคใหเพาะถวงอกรบประทานเอง ดงคาประชาสมพนธเชญชวนทวา “เพาะถวงอกขายเพอนบานเทานนหมดจน” (ปรศนย เกศะบตร, 2554, น. 147) นอกจากน รฐนยมฉบบท 7 รฐบาลยงชกชวนใหประชาชนเลยงไก เพราะมองวาไขไกเปนอาหารทถกหลกโภชนาการ หางาย ดงปรากฏในประโยคเชญชวนวา “จงกนไขทกวน” อนนามาสอตสาหกรรมทกวนน ในแงน ผดไทยจงเปนเสมอนอาหารกภาวะเศรษฐกจทตกตา อกทงยงสรางวฒนธรรมอาหารบทใหมขนมาเคยงคกบความเปนชาตไทยอกดวย

การสงเสรมใหบรโภคกวยเตยวนน กรมประชาสงเคราะหไดจดทาคมอการทากวยเตยว2แจกจายไปยงประชาชน (ปรศนย เกศะบตร, 2554, น. 144) การรบประทานกวยเตยวจงเปนทนยมขนมาในสงคม เนองดวยราคาถก จากกรรมวธการผลตจากวตถดบราคาถก รสชาตอรอย ถกปาก ดวยการปรงรสชาตไดตามความพอใจ อกท งหลงจากสงครามโลกครงท 2 รฐบาลไทยถกกดดนใหตองชดใชคาปฏกรรมสงครามเปนขาวจานวน 1.5 ลานตนใหแกรฐบาลองกฤษ (เดวด เค วยอาจ, 2556, น. 474) การบรโภคกวยเตยวและกวยเตยวผดไทยจงชวยแบงเบาภาระในการบรโภคขาวในประเทศลงได เนองจากแปงของเสนผดไทยทามาจากขาวหกทคดออกมา (ปรศนย เกศะบตร, 2554, น. 142) การบรโภคกวยเตยวผดไทยจงเปนทนยมเรอยมาจนถงปจจบน

จากทกลาวมาจะเหนวา ผดไทยในสมยชาตนยมนนไดกอตวขนมาทามกลางความตองการเขาสยคสมยใหมของชาตไทยภายใตภาวะเศรษฐกจตกตา ไมใชเพยงแตเปนอาหารททาใหอมทองเทานน กลาวคอ ไมไดมเพยงคณคาประโยชนใชสอย (utility) แตมคณคาในเชงความหมายอนๆ ทางสงคมดวย ในทางเศรษฐกจ ผดไทยเปนอาหารทชวยลดรายจายและอตราการสนเปลองเงนตราในประเทศลงได ในทางการเมอง รฐนาผดไทยมาถอดความเปนจนออกจากอาหารจน และสถาปนาความเปนอาหารไทยใสลงไปแทน อกทงสามารถนาผดไทยขนมาเปนอาหารของคนไทยโดยไมแบงชนชนวรรณะ ในยคเพงเปลยนแปลงการปกครองจากราชาธปไตยสมบรณาญาสทธราชย มาเปนระบอบประชาธปไตย วฒนธรรมทแตกตางกนของแตละชนชนยงคงมใหเหนโดยทวไป ผดไทยไดสรางบรรทดฐานใหมเรองชนชน


ใหกบสงคมไทย กลายเปนอาหารของคนไทยทกคนไมมการแบงแยกชนชน ดงนน พอจะสรปไดวา ผดไทยเปนเครองมอชนสาคญชนหนงทชวยสราง “ความเปนไทย” ขนมาใหประชาชนรสกถงความเปนไทยจนถงปจจบน

การกระทาของผดไทยทเกดขนมาในพนทของวฒนธรรมประชา (civil society) หากจะอธบายปรากฏการณของผดไทยใหชดขน วารฐกระทาอะไรตอความหมายของผดไทยในพนทของวฒนธรรมประชา ผานแนวคดเรอง hegemony ของ Gramsci (1971) ซงสามารถขยายความตรงจดนไดวา “ผดไทย” เปนเพยงแคเครองมอชนหนงของรฐ ทแสดงใหเหนถงการครองภาวะอานาจนาของรฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม ในขณะนน กลาวคอ รฐสามารถนาแนวคดเรองผดไทยเขามาเปนสวนหนงของวถชวตคนในสงคม โดยไดรบการตอบรบเปนอยางด ผคนในประเทศใหการยอมรบ (consent) เสมอนกบวาเปนวฒนธรรมทมาจากประชาชนเอง ผานการโนมนาวชกจง (persuasion) การปลกฝงอบรม (cultivation and education) ซงเปนกลไกครอบงาความคดและอดมการณ (ideological state apparatus) กอปรกบการใชอานาจรฐในพนทของสวนตางๆ ของรฐ (political society) ทมอานาจใชตามกฎหมาย (legislation) มอานาจบงคบ (coercion) เปนกลไกของอานาจควบคมบงคบของรฐ (repressive state apparatus) ทใชบงคบประชาชนทกคนทกชนชนใหปฏบตตามหรอหามปฏบตตามความตองการของรฐ โดยททกคนในสงคมนนไมสามารถหลกเลยงได เมอนาทงการแยงชงพนทของวฒนธรรมประชา (civil society) บวกกบอานาจเดมทางสงคมการเมอง (political society) จะทาใหเกดสงทเรยกวา “ภาวะการครองอานาจนา” (hegemony) ซงทาใหสามารถปกครองทงระบบความคดและความเชอ (ideology) และกายภาพ (physiology) ของคนในประเทศได ดงเหนไดจากรฐบาลของ จอมพล ป. พบลสงคราม ทอาศยความเปน “รฐบาลทหาร” ในการออกกฎหมาย ขอบงคบควบคม และแนวทางปฏบตตางๆ อกทงยงลงมาแยงชงพนทความหมายในพนทของวฒนธรรมประชา โดยใชสอสารมวลชนทกชองทางทมไมวาจะเปนวทยหรอโทรทศน แผนพบ ภาพพมพ ทาการประชาสมพนธและกระจายขอมลลงไปในพนทประชาสงคม เพอรอถอน บอนเซาะ ลบลาง และทาลายวฒนธรรมตางๆ ทมอย แลวสถาปนาวฒนธรรมรวมชดใหมขนมา ใชกลไกตางๆ ท รฐมชวยเสรมเพอทาใหวฒนธรรมทประดษฐขนมาใหมนนกลายเปนวฒนธรรมรวมในพนทประชาสงคม พรอมทงใหความหมายกบวฒนธรรมชดใหมนนวาเปน “วฒนธรรมไทย”


5. จากอานาจเดดขาดทหารสเสรนยมประชาธป (ผด) ไทย

ในปจจบน ผดไทยมการเปลยนแปลงสตรไปตางๆ มากมาย มท งการนากงสดมารบประทานคกบผดไทย ใหชอวา “ผดไทยกงสด” หรอการนาไขเจยวแผนบางๆ มาหอ กลายเปน “ผดไทยหอไข” และรสชาตของผดไทยกมการคดประดษฐรสชาตใหมๆ ขนมาอยางหลากหลาย มการนาวตถดบตางๆ เขามาผสมผสานอยางแตกตางกนกนไปตามรสนยม หากแตวตถดบหลกยงคงเปนเสนกวยเตยวหรอเสนจนท เครองประกอบอนกแลวแตผปรงอาหารจะเลอกใช มทงเตาหเหลองซอย ถวลสง กงแหง ถวงอก ผกกยชาย ใบกระเทยม ในภาคอสานของประเทศไทยนยมรบประทานผดไทยคกบสมตา ทอาเภอทายาง จงหวดเพชรบร นาปรงรสผดไทยมสวนผสมของนาตาลโตนด ในยานเยาวราช กรงเทพมหานคร ผดไทยจะใสกงตมทออกรสเคม และขายในกระทงใบตอง ทวดทองคง จงหวดอางทอง ผดไทยจะมรสหวานนา นยมรบประทานคกบมะมวงหรอมะเฟองเปรยว ทอาเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม ผดไทยจะใสถวเหลองตมและหมสามชน ตางจากทอาเภอสวรรคโลก จงหวดสโขทย ซงผดไทยจะใสถวฝกยาวและหมแดง ทจงหวดชมพร ผดไทยใสนาพรกแกงสม ผดกบกะท ใสปมา ผดไทยทางภาคตะวนออก เชน ระยอง จนทบร ใสน าโลซงเปนน าพรกทปรงจากพรกแหง หอมแดง กระเทยม เคยวกบนาปลา นาตาลปบ และนามะขามเปยก เปนตน

ววฒนาการของ “ผดไทย” จากอดตจนถงปจจบนจะเหนวามการเปลยนแปลงมาควบคไปกบลกษณะของการปกครองของประเทศ ในอดต กวยเตยวและผดไทยถกกาหนดไวดวยตารา กรรมวธการผลตและวตถดบทรฐกาหนดใหเปนแนวทางปฏบตนนเปนการกาหนดรปแบบของอาหารใหสอดคลองกบภาวะเศรษฐกจในยคนนๆ รปแบบของผดไทยจงอยในรปของการบงคบชกจง มบางทแตกตางกนในเรองรสชาต หากแตวตถดบสวนประกอบทนามาปรงอาหารเปนลกษณะเดยวกนแทบทงสน โดยเฉพาะเนอหมทไมถกเลอกใชเปนวตถดบในผดไทยในสมยการปกครองโดยรฐบาลทหารทคอนขางจะกมอานาจแบบเบดเสรจ และเมอเวลาผานมา พนทของผดไทยไดมการตอรองเรองวตถดบและความหลากหลายในการบรโภค ทามกลางบรรยากาศการปกครองในระบอบประชาธปไตยทเปลยนแปลงไป รปแบบของผดไทยจงมหลากหลายขนมา

ธเนศ วงศยานนาวา (2545) ไดเขยนบทความเรอง “ความเปนอนจจงของอาหารจนชนสงในกรงเทพฯ: การเดนทางสเสนทางอาหาร ‘ประชาธปไตย’” สาระสาคญของงานชนนคอ เรองการเปลยนแปลงในแงของการตอรองพนทความเปนประชาธปไตยในอาหารจน ทตอนแรกเ รมทอาหารจนเขามามบทบาทในสงคมไทยต งแตสมยพระบาทสมเดจ


พระจลจอมเกลาเจาอยหว กรรมวธการปรง รสชาต วตถดบลวนแลวแตถกกาหนดโดยพอครว นบเปน “กฎเหลก” ทไมอาจเปลยนแปลงได ลกคาจะเสพอาหารกตองปรบลนใหเขากบรสชาตของอาหารใหได หากใครไมยนดกบรสชาตกจะถกตาหนวาเสพไมเปน ลนไมถง ซ ายงอาจโดนมองดวยสายตาตาหน หากมการสงใหเปลยนแปลงรปแบบอาหาร ซงภตตาคารกจะตอบปฏเสธลกคาวาทนไมมอาหารแบบนนจาหนาย จนเมอความหมายของอาหารจนคอยๆ เปลยนแปลงไปในแตละยคสมย กอปรกบธรกจทกชนดตองเอาใจและบรการลกคาใหมากทสดภายใตระบบทนนยม ธรกจอาหารจงเปลยนแปลงรปแบบอาหารใหตรงตามใจของลกคามากขน เพอแขงขนกนตอบสนองความพงพอใจของลกคาเปนสาคญ เราจะเหนไดวาปจจบน มพซซาหนากระเพรา แฮมเบอรเกอรขาวเหนยวไกยาง เปนตน ดงนน รปแบบของอาหารและรสชาตอาหารจากทเคยขนกบความเผดจการของพอครวไดถกลดทอนจนหมดความสาคญลงไปและนาความเปนประชาธปไตยคนสผบรโภคโดยทวไป

ในทน ผดไทยเองกมลกษณะดงทกลาวมาแลวเชนกน จากทเคยมการกาหนดกรรมวธการทาและบงการความเปนผดไทยขนมาในสมยจอมพล ป. พบลสงคราม จนกระทงปลอยใหเกดการเปลยนแปลงไปในพนทของวฒนธรรมประชา ภายใตระบบทนนยมเสร หนาตาของผดไทยจงมความหลากหลายมากขนเพอตอบสนองความตองการของผบรโภค รวมถงในปจจบนมความพยายามสงเสรมและสนบสนนครวไทยใหเปนครวโลก ซงไดรบการตอบรบเปนอยางดจากทงทางภาครฐและเอกชน และผดไทยเปนหนงในอาหารไทยทถกนาไปอวดโฉมตอสายตาชาวโลก ทาใหประเทศไทยเปนทรจกมากยงขน พรอมทงยงเปนการสรางรายไดและกระตนระบบเศรษฐกจของประเทศ มการพฒนาฝมอคนปรงอาหารไทยเพอรองรบกบความตองการของตลาด ในแงนผดไทยถกใชเปนสอในการเผยแพรวฒนธรรมของไทย นบเปนบทบาทใหมของรฐไทยในปจจบนทรวมมอกบภาคเอกชนนาผดไทยออกเผยแพรเพอสงเสรมเศรษฐกจภายในประเทศและอวดโฉมวฒนธรรมไทยผานอาหารและวถการบรโภค หลงจากทเคยใชผดไทยควบคมและจดระเบยบคนในประเทศ

ความเปนอนจจงของผดไทยคอ การทความหมายของผดไทยเปลยนไปจากอาหารทผลตขนเพอกลบเกลอนความเปนอาหารจน บรโภคในยามทประสบกบภาวะเศรษฐกจตกตา จนกระทงไดรบความนยมและยอมรบวาเปนอาหารไทยทมใหเลอกรบประทานหลากหลายรปแบบ มความบนเทงในรสชาตปนเขามาผสม ตลอดจนมการนาวตถดบตางๆ มาผสมผสานสงสรรคสรางผดไทยในรปแบบตางๆ มการรบประทานรวมกบอาหารชนดอน หรอในแงของโลกปจจบน ผดไทยกลายเปนอาหารทเคลอนไปในกระแสโลกาภวตน ชวยสงเสรมเศรษฐกจภายในประเทศ และเปนตวแทนของชนชาตไทย เวลาคดถงประเทศไทยตองนกถง


ผดไทย ผดไทยจงไมใชแคอาหารของคนไทยทบรโภคในภาวะเศรษฐกจตกตาอกตอไป หากแตถกยกระดบใหกลายเปนอาหารระดบนานาชาตไปแลว

6. ผดไทยในยคโลกาภวตน

การเขามาของกระแสโลกาภวตน (globalization) ทาใหโลกเชอมตอกนไดอยางทวถง การแลกเปลยนโยกยายภายในโลกเกดขนอยางรวดเรวแบบทไมเคยเปนมากอน ผดไทยไมไดเปนอาหารทถกจากดเฉพาะในดนแดนของประเทศไทยอกตอไป แตผดไทยไดออกไปอวดโฉมใหคนทวโลกไดลมรส และไดสรางความหมายของผดไทยในตางแดนใหกลายเปนอาหารประจาประเทศไทย เปนสญลกษณตวแทนของความเปนไทย รปแบบของผดไทยมการเปลยนแปลงตามความตองการของผบรโภคในแตละทองถน

ความนยมตออาหารไทยในตางประเทศเรมตนขนมาเมอราว 30-40 ปน เรมจาก ทหารอเมรกนทเขามาประจาฐานทพในไทยสมยสงครามเวยดนาม ประเทศไทยเรมมการตอนรบนกทองเทยว และรานอาหารไทยในตางประเทศยคแรกๆ เปดเพอใหบรการใหกบคนไทยทอาศยอยตามเมองใหญๆ แตเมอเวลาผานไป อาหารไทยกลบเปนทนยมมากขนเรอยๆ จนในป พ.ศ. 2546 มรานอาหารไทยกวา 6,800 รานกระจายอยทวทกมมโลก รายการอาหารไทยททกรานตองมและเปนอาหารทโดดเดนคอ ผดไทยและตมยากง ภาพลกษณของอาหารไทยทมตอการรบรของชาวตางชาตคอ เปนอาหารเพอสขภาพ รบประทานแลวไมอวน มความแปลกใหม (exotic)โดยเฉพาะเรองรสชาตอาหาร จงทาใหเปนทนยมไดไมยาก (ศรจต สนนตะ, 2555)

ทามกลางอาหารยคโลกาภวตน มการแลกเปลยนทางวฒนธรรมอาหารกนอยางรวดเรว มความเปลยนแปลงในความหมายและรสชาตของอาหารเมอมการขามแดน การเขามาของอาหารจานดวนของตะวนตก (fast food) ในภมภาคเอเชยสงผลตอปญหาดานสขภาพของผคนเปนอยางมาก อกท งมการเปลยนแปลงความหมายจากอาหารทชาวตะวนตกรบประทานกนในชนชนคนงาน (working class) เพอความสะดวกรวดเรว แตพอมาถงประเทศไทยกลบกลายเปนสญลกษณของความเปนคนทนสมย โก หรหรา พฤตกรรมการบรโภคกเปลยนไป จากรบซอรบรบประทาน บรการตวเอง กลายเปนการนงใชเวลาในการรบประทานทไมรบรอน เปนกจกรรมยามวาง (ชาตชาย มกสง, 2549) ผดไทยหรออาหารไทยชนดอนๆ เองกเชนกน เมอเขาไปอยในตางแดน มการนาทเนนถงความเปนไทยแทๆ เสรฟบนภาชนะทมลวดลายวจตรสวยงาม ใหภาพวาเปนอาหารของชนชนสง อาหารชาววง เนนย า


ไปถงความหลากหลายของวตถดบทใหคณประโยชนตอสขภาพ มการปรบปรงรปแบบและรสชาตเพอใหเขากบทองถนของแตละประเทศ นนเปนสงทแสดงใหเหนวา อาหารเมอมการขามพรมแดนทางวฒนธรรมแลว ดวยบรบทสงคมวฒนธรรมทแตกตางกน การใหความหมายตออาหารจงไมเหมอนกน สงผลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารทแตกตางกนออกไป แมวาจะเปนอาหารชนดเดยวกนกตาม

7. บทสรปผดไทยกบคนไทย

กวยเตยวผดไทยเปนอาหารทเกดขนในยคทมความตองการความเปนไทยเพอตอบสนองพนททางวฒนธรรมในการสรางชาตไทย ในยคสมยหนง ผดไทยถกรฐใชเปนเครองมอเพอเสรมสรางความเปนไทยและคอยพยงเศรษฐกจของชาตในภาวะทตกตา แตเมอเวลาเปลยนไปเขาสยคโลกาภวตน ผดไทยถกนามาใชแสดงออกถงความเปนไทย นารายไดเขาสประเทศ สรางงานสรางรายไดใหกบคนไทยเปนจานวนมาก ผดไทยยงถกนามาใชลดชองวางระหวางชนชนในสงคม สรางบรรทดฐานใหมใหสงคมไดมวฒนธรรมอาหารรวมกน ไมวาจะเปนชนชนเจาขนมลนาย หรอขาทาสบรวารเกา ตางเรมนบหนงและทาความรจกกบผดไทยกนใหมหมดทงสน และเมอเวลาผานไป ผดไทยไดกลายเปนพนทของการแสดงออกทางความคดสรางสรรคในการปรงอาหารจนเกดเปนความหลากหลายในรปแบบของผดไทยขนมา เปนพนทประชาธปไตยในอาหาร ไมถกผกมดหรอจากดไวเฉพาะกบตาราอาหารเลมใดหรอรปแบบของผดไทยดงเดมทถกกาหนดโดยผปกครองประเทศ หากแตอานาจในการกาหนดวถและชะตากรรมของผดไทยไดยายมาอยในมอประชาชนมากขน

ดงนน จะเหนวาความหมายของอาหารไมเคยหยดนง มปฏสมพนธในการเขามาตอรองความหมายอยตลอดเวลา อาหารสามารถสะทอนใหเหนถงสภาพสงคมในแตละยค แตละสมย การบรโภคอาหารของมนษยจงมความหมายมากกวาการบรโภคเพอมชวตอยของปจเจกบคคล คณปการของผดไทยจงไมไดอยแคอรอย ทาใหอม เพมพลงงาน เปนทางเลอกของอาหารสาหรบคนในชาต หรอคอยรบใชคนไทยในดานเศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรมเรอยมาเทานน หากแตยงเปนพนทในการตอรองเชงอานาจ และเปนกจกรรมทางสงคมทตองตระหนกรถงความสมพนธเชงอานาจทเขามาปะทะตอรองความหมายในตวอาหารอยางไมมทสนสด


เชงอรรถ 1 แตยงมขอถกเถยงถงทมาของผดไทย โดยหมอมราชวงศถนดศร สวสดวตน (2553) ยนยนอยางชดเจนในรายการ “กนอยคอ” วารฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม เพยงแตสนบสนนใหประชาชนบรโภคกวยเตยวทประกอบดวยเครองปรงทหางายเทานน สวนทมการดดแปลงเปนกวยเตยวผดซอว กวยเตยวราดหนา เกดจากพอคาแมคาทเปนชาวบานธรรมดา ในขณะทประยร อลชาฎะ กลาววา ผดไทยเกดในสมยจอมพล ป. พบลสงคราม เพอตอบสนองตอนโยบายชาตนยม (ปรศนย เกศะบตร, 2554, น. 146)

2 สวนตาราของผดไทย เมอสบคนประวตผดไทยจากฐานขอมลในสออนเทอรเนต มการยนยนวา จอมพล ป. พบลสงคราม ไดมคาสงใหกรมประชาสมพนธจดทาตารา “กวยเตยวผดไทย” แจกจายประชาชนดวยเชนกน โดยจอมพล ป. พบลสงคราม เลอกใช “เสนจนทบร” เพอใหแตกตางจากกวยเตยวของจนทวไป (กวยเตยวผดไทย ยคตนตารบ, เขาถงเมอ 16 พฤษภาคม 2556, จาก http://rueanthai2.lefora.com/2010/06/14/2010061419 2457/)


เกษม เพญภนนท. (2550). สพรมแดนความร เรองวฒนธรรมบรโภค ความเปนปกตวสย ของการบรโภควฒนธรรมในชวตประจาวน. ใน สพรมแดนความรเรองวฒนธรรมบรโภค (หนา 1-92). กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรธร.

โกมาตร จงเสถยรทรพย. (2542). ปรากฏการณชวจตบอกอะไรแกสงคมไทย. กรงเทพฯ: สานกพมพมลนธโกมลคมทอง.

จรพร วทยศกดพนธ. (2536). นโยบายวฒนธรรม ของจอมพล ป. พบลสงคราม. ใน ชาญวทย เกษตรศร (บ.ก.), จอมพล ป. พบลสงคราม กบการเมองไทยสมยใหม (พมพครงท 2, หนา 228-350). กรงเทพฯ: มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.

ชาญวทย เกษตรศร. (2544). ประวตการเมองไทย 2475-2500. กรงเทพฯ: สานกพมพ ดอกหญา.

ชาญวทย เกษตรศร. (ม.ป.ป.). วพากษทศนะครอบงา: แนวพฒนาการของมนษยมอยทางเดยว. คนจาก http://www.human.cmu.ac.th/courseonline/huge/050103/pdf/ patthana2.pdf.


ชาญวทย เกษตรศร และสลกษณ ศวรกษ. (2544). วถสงคมไทย: ประวตศาสตรสงคมการเมองไทย. กรงเทพฯ: มลนธเดก.

ชาตชาย มกสง. (2549). ฟาสตฟดกลายพนธ การเปลยนแปลงความหมายของอาหาร กบการบรโภคเชงสญญะขามวฒนธรรม. เอกสารประกอบการประชมประจาปทางมานษยวทยาครงท 5 วฒนธรรมบรโภค บรโภควฒนธรรม วนท 29-31 มนาคม 2549. กรงเทพฯ: ศนยมานษยวทยาสรธร.

ณรงค พวงพศ. (2545). การประกาศใชรฐนยม ในสมยรฐบาลจอมพล ป. พบลสงคราม (พ.ศ.2481-2487). วารสารประวตศาสตร, 20-44. คนจาก http://ejournals.swu.ac.th/ index.php/JOH/article/view/2584/2598.

เดวด เค วยอาจ. (2556). ประวตศาสตรไทย ฉบบสงเขป. (ชาญวทย เกษตรศร และคณะ, แปล). กรงเทพฯ: มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.

แถมสข นมนนท. (2521). จอมพล ป. พบลสงครามกบการสรางชาตไทย พ.ศ. 2481-2487. วารสารประวตศาสตร, 3(2), 14-31.

ธเนศ วงศยานนาวา. (2545). ความเปนอนจจงของอาหารจนชนสงในกรงเทพฯ: การเดนทางสเสนทางอาหาร “ประชาธปไตย”. จลสารไทยคดศกษา, 18(4), 42-51.

ปรศนย เกศะบตร. (2554). การรณรงคเรองการกนและการประกอบอาชพขายกวยเตยวกบนโยบายสรางชาตของรฐบาลจอมพล ป. พบลสงครามใน พ.ศ. 2485-2487. BU Academic Review, 10(1), 136-149.

ผดไทย-หอยทอด. (2551). กรงเทพฯ: แสงแดด. ภศกด กลยาณมตร. (2551). ลทธชาตนยมในราชอาณาจกรสยาม (4). คนจาก http://www.

oknation.net/blog/print.php?id=414320. ยศ สนตสมบต. (2548). มนษยกบวฒนธรรม. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. วชรพล พทธรกษา. (2549). รฐบาลทกษณกบความพยายามสรางภาวะการครองอานาจนา.

วทยานพนธรฐศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครอง คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.


ศรจต สนนตะ. (2555, กนยายน 6). อาหารกบโลกาภวตน. เอกสารประกอบการเรยนการสอนวชามนษยวทยาโภชนาการ, สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล.

สมสข หนวมาน. (2545). ครว: พนทการผลตวฒนธรรมแหงชวตประจาวน, ใน รฐศาสตรสาร, 23(2), 171-213.

อรษยา ผพฒน. (2547). อาหาร: ความเขาใจในเพศสภาพ ชนชน และอานาจ. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาสตรศกษา สานกบณฑตอาสาสมคร มหาวทยาลย ธรรมศาสตร, กรงเทพฯ.

de Certeau, M. (1998). The practice of everyday life (Volume 2: Living & Cooking). Minneapolis: The University of Minneapolis Press.

Gramsci, A. (1971). Selections from the prison notebooks of Antonio Gramsci. (Q.Hoare & G. N. Smith, Trans.). New York: International Publishers.

รปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอน A management model for Tai Yai studies centre of Mae Hong Son

Community College

โยธน บญเฉลย* [email protected]

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอพฒนารปแบบและตรวจสอบรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอน โดยมวธการดาเนนการวจย 4 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การศกษาขอมลเพอใชยกรางรปแบบการบรหารจดการศนย ไทใหญศกษา ขนตอนท 2 การยกรางรปแบบศนยไทใหญศกษาโดยสงเคราะหขอมลทไดจากขนตอนแรก ขนตอนท 3 การตรวจสอบรปแบบศนยไทใหญศกษา และขนตอนท 4 การปรบปรงรปแบบศนยไทใหญศกษาโดยการนาผลการวเคราะหขอมลทไดจากขนตอนท 3 มาสงเคราะหเปนรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษา ผลการวจยพบวา รปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษามองคประกอบสาคญ 5 สวน ไดแก สวนท 1 เหตผลและความจาเปน สวนท 2 ลกษณะสาคญของศนยไทใหญศกษา สวนท 3 องคประกอบสาคญของการบรหารจดการศนยไทใหญศกษา ม 8 ประการ สวนท 4 แนวทางการนารปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาไปใช และสวนท 5 ปจจยสนบสนนรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษา และผลการตรวจสอบรปแบบการบรหารจดการโดยผทรงคณวฒมความเหนวา รปแบบการบรหารจดการมความเหมาะสมและเปนไปได สวนผลการตรวจสอบรปแบบการบรหารจดการโดยผมสวนไดเสยมความเหนวา รปแบบการบรหารจดการมความเหมาะสมรอยละ 95.5 และมความเปนไปไดรอยละ 95.7 คาสาคญ: รปแบบการบรหารจดการ, ศนยไทใหญศกษา, วทยาลยชมชน

*นกศกษาดษฎบณฑต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช


Abstract The purposes of this research were to develop and verify a management model for

the Tai Yai Studies Center of Mae Hong Son Community College. The research process consisted of four major steps including: Stage 1: Studying all background information for the center. Stage 2: Designing a draft model by combining the data from the first stage as a draft model. Stage 3: Verifying the model. Stage 4: Improving the model by synthesizing the analyzed data from stage 3 to develop a final management model. From this process, the research found that there were 5 major parts to the management model. Part 1, Background and Significance: this should present the various cultures and valuable indigenous knowledge of Tai Yai people. Part 2, Objectives and Activities: a Tai Yai studies center should be established as a community college institution for studying, demonstrating, and preserving Tai Yai’s culture. Part 3, The 8 important elements of the management model. Part 4, Implementing Phase: initial phase and administrative phase. Part 5, Supportive Factors. Furthermore, in order to verify this management model, the research found that most of the expert committee members agreed that the proposed management model was possible and suitable for implementation. In addition, statistics from stakeholders showed that the proposed management model was “suitable” (95.5 percent) and “possible” (95.7 percent). Keywords : management model, Tai Yai Studies Center, community college

รปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอน 97

1. บทนา ไทใหญเปนกลมชาตพนธทมประวตศาสตรความเปนมายาวนานมาไมนอยกวา 2,000

ป เคยมพฒนาการสรางบานแปงเมองจนเปนอาณาจกรใหญ (คณะทางานรวมระหวางคณะวจตรศลปและสถาบนวจยสงคม, 2551) มภาษาพด ภาษาเขยน และวฒนธรรมทเปนเอกลกษณเฉพาะ ชนชาวไทใหญในปจจบนตงถนฐานอยในมณฑลยนนานของสาธารณรฐประชาชนจน รฐฉานของสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารหรอประเทศพมา รฐอสสมของประเทศอนเดย บางพนทของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และบรเวณจงหวดภาคเหนอของประเทศไทย กลมไทใหญทอาศยอยหนาแนนมากทสดในรฐฉานของประเทศพมาคาดวามประมาณ 7.5 ลานคน (Graceffo, 2010) สวนชาวไทใหญในประเทศไทยอาศยอยมากในบรเวณจงหวดแมฮองสอน เชยงราย และเชยงใหม สาหรบจงหวดแมฮองสอนนน มชาวไทใหญอาศยอยราว 104 หมบาน ดวยความทไทใหญเปนกลมชาตพนธทมประวตศาสตรยาวนาน มภาษาและวฒนธรรมทมอตลกษณเฉพาะ ประกอบกบทาเลทตงของชมชนไทใหญในจงหวดแมฮองสอนตงอยใกลกบรฐฉาน ซงเปนรฐทมประชากรชาวไทใหญในประเทศพมามากทสด สงผลใหชาวไทใหญในจงหวดแมฮองสอนไดรบอทธพลทางวฒนธรรมเขามาปรบใชในการดาเนนชวต ดงจะเหนไดจากภาษา วฒนธรรม ประเพณ วถชวต สถาปตยกรรม ความเชอ และการแตงกาย เปนตน ทใกลเคยงกบรปแบบของชาวไทใหญในรฐฉาน

ปจจบนผคนชาวไทใหญในสาธารณรฐประชาชนจนและประเทศพมาไดรบอทธพลของการพฒนาเศรษฐกจ สงคม การเมอง และการปกครองเขาครอบงา สงผลใหภาษาและวฒนธรรมของชาวไทใหญบางอยางในทงสองประเทศเรมสญหายหรอเปลยนแปลงไปจากเดม ในขณะทชาวไทใหญทอาศยในประเทศไทย โดยเฉพาะบรเวณจงหวดแมฮองสอนนน ยงคงถอปฏบตการใชภาษา วฒนธรรม ประเพณ และวถชวตแบบไทใหญอย อกทงไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐ ธรกจ และประชาชนในการชวยรณรงคสบสานภาษาวฒนธรรมและประเพณไทใหญใหคงอย อาท การจดกจกรรมวฒนธรรมผานหลกสตรทองถนของสถาบนการศกษา การจดกจกรรมงานประเพณในชมชน เพอใหมการเรยนร สบสานภาษา และวฒนธรรมไทใหญ จนเนาวรตน พงษไพบลย กวซไรท ไดกลาววา “ผมคดวาจงหวดแมฮองสอนถอวาเปนเมองหลวงของไทใหญในประเทศไทย ทยงมหลายสงหลายอยางอย” (สมภาษณเมอ 17 มกราคม 2555)

แตอยางไรกตาม หากพจารณาอยางละเอยดจะพบไดวา สถานการณทางภาษาและวฒนธรรมไทใหญของผคนวยเดกจนถงวยหนมสาวในจงหวดแมฮองสอน ถกอทธพลของ


วฒนธรรมกระแสหลกในสงคมหลอหลอมใหเกดการเปลยนแปลง สงผลใหภาษาและวฒนธรรมไทใหญเรมสญหายและมบทบาทในการดาเนนวถชวตนอยลง ดงเหนไดจากปจจบนมผทสามารถอานและเขยนภาษาไทใหญไดเหลออยจานวนนอยมาก ซงภาษานนมความสาคญหลายประการ โดยเฉพาะการชวยธารงสงคม การแสดงความเปนปจเจกบคคล การชวยใหมนษยมการพฒนา และการชวยจรรโลงใจ สวนดานวฒนธรรมกเชนกน พบวา มการเปลยนแปลงจากเดมไปคอนขางมาก จงมความจาเปนตองมการจดการความร การจดการเรยนการสอน รวมทงจดการการอนรกษฟนฟภาษาและวฒนธรรมไทใหญ เพอชวยใหผคนชาวไทใหญไดรบร เขาใจ และมความภาคภมใจในชาตพนธของตน สามารถปรบตวใหอยไดในสถานการณของการเปลยนแปลงน โดยคงไวซงอตลกษณความเปนไทใหญ หากแตวาการดาเนนการดงกลาวเปนเรองทตองใชความรทางวชาการทงในเชงลกและรอบดาน จาเปนตองมหนวยงานทางวชาการระดบชมชนทมลกษณะเปนองคกรทางดานชาตพนธเขามาทาหนาทสนบสนนทางวชาการ แนวทางดงกลาวสอดคลองกบขอคดเหนของภาคประชาสงคมชาวไทใหญในจงหวดแมฮองสอนทมขอเสนอวา ควรมการจดต งศนยไทใหญศกษาขน เพอใหศนยดงกลาวดาเนนพนธกจเกยวกบชนชาตพนธไทใหญ ในแงของการจดการความร การจด การเรยนการสอน การวจย การบรการวชาการ และการสงเสรมวฒนธรรมประเพณ

วทยาลยชมชนแมฮองสอนในฐานะสถาบนอดมศกษาของชมชน ไดเลงเหนความสาคญของการจดตงศนยไทใหญศกษาดงกลาว จงกาหนดใหมการจดตงศนยไทใหญศกษาไวในยทธศาสตรการพฒนาวทยาลยชมชนแมฮองสอนในชวงปงบประมาณ พ.ศ. 2556-2560 (วทยาลยชมชนแมฮองสอน, 2555) แตอยางไรกตาม การจดตงศนยไทใหญศกษานนเปนเรองใหมและยงไมเคยมการดาเนนการในวทยาลยชมชนแหงใดมากอน ประกอบกบการดาเนนงานจาเปนตองมความละเอยดรอบคอบในการคดดาเนนการ การวางแผน การกาหนดนโยบาย โดยเฉพาะรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาใหมความเหมาะสม ดวยเหตผลและความสาคญดงกลาวจงเปนทมาของการวจยในครงน ทงนผวจยกาหนดประเดนศกษาเพอคนหารปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอนทเหมาะสมควรเปนอยางไร

2. วตถประสงคของการวจย 1. เพอพฒนารปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชน

แมฮองสอนทจะเกดขนในอนาคต


2. เพอตรวจสอบรปแบบการบรหารจดการของศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอน

3. การดาเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยเพอพฒนารปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษา ม

ขนตอนในการวจย 4 ขนตอน ทงนในแตละขนตอนจะกลาวถงวธการศกษา แหลงขอมล และ/หรอ ผใหขอมลสาคญควบคไปพรอมดวย เพอใหบรรลวตถประสงคการวจยขอท 1 การดาเนนงานตามขนตอนท 1 และ 2 จะเปนดงน

ขนตอนท 1 การศกษาขอมลเพอใชยกรางรปแบบการบรหารจดการมขนตอนยอย คอ 1) ศกษาขอมลทเกยวของกบบรบทของไทใหญ ใชวธการศกษาขอมลจากแหลงขอมล

ทตยภม จดสนทนากลมผมสวนไดเสย 8 กลม และศกษาชมชนไทใหญ 3 ชมชนโดยการสงเกตแบบไมมสวนรวม และการประชมอยางไมเปนทางการ

2) ศกษาขอมลองคกรทมลกษณะใกลเคยงกบองคกรทางดานชาตพนธ 5 แหง ประกอบดวยพพธภณฑโครงการหลวงท 1 สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม สานกสงเสรมศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยเชยงใหม ศนยศกษาชาตพนธและการพฒนา มหาวทยาลยเชยงใหม และโฮงเฮยนสบสานภมปญญาลานนา โดยใชวธการศกษาเอกสารเกยวของ การสมภาษณระดบลก และการจดประชมอยางไมเปนทางการ

3) ศกษาขอคดเหนของผทรงคณวฒดานวฒนธรรม ใชวธการสมภาษณระดบลกผทรงคณวฒดานวฒนธรรมจานวน 4 คน

4) ศกษาบรบทของวทยาลยชมชนแมฮองสอน ใชวธการศกษาเอกสารและการสมภาษณระดบลกกบผบรหารของวทยาลยชมชนจานวน 3 คน

ขนตอนท 2 การยกรางรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษา เปนขนตอนการสงเคราะหขอมลเพอจดทารางรปแบบการบรหารจดการโดยสงเคราะหขอมลทไดจากขนตอนท 1 แลวนามายกรางเปนรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษา และเพอใหบรรลวตถประสงคการวจยขอท 2 การดาเนนการตามขนตอนท 3 และ4 ดงน


ขนตอนท 3 การตรวจสอบรปแบบการบรหารจดการมขนตอนยอยคอ 1) ตรวจสอบความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบการบรหารจดการ

โดยผทรงคณวฒ โดยใชวธประชมสมมนาผทรงคณวฒจานวน 13 คน พรอมใชแบบประเมนความเหนของผทรงคณวฒ

2) ตรวจสอบความเหมาะสมและความเปนไปไดของรางรปแบบการบรหารจดการโดยผมสวนไดเสย ใชวธการสนทนากลมกบผมสวนไดเสยจานวน 11 กลม พรอมใชแบบประเมนความเหนของผมสวนไดเสย จานวน 134 คน

ขนตอนท 4 การปรบปรงรปแบบการบรหารจดการเปนขนตอนการสงเคราะหรปแบบการบรหารจดการ โดยนาผลการวเคราะหขอมลทไดจากขนตอนท 3 มาสงเคราะหเปนรปแบบการบรหารจดการ

สาหรบการวเคราะหขอมลนน ขอมลทเปนขอมลเชงคณภาพใชการวเคราะหเนอหาสวนขอมลเชงปรมาณสถตทใชคอ คาความถและคารอยละ

4. ผลการศกษาและการอภปรายผล 4.1 ผลการศกษา

จากวตถประสงคของการวจยขอ 1 เพอพฒนารปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอน ผลการศกษาพบวา รปแบบการบรหารจดการศนย ไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอนควรมองคประกอบ 5 สวน ดงน

สวนท 1 เหตผลและความจาเปน ดวยกลมชาตพนธไทใหญเปนกลมชาตพนธทมประวตศาสตร ภาษา และวฒนธรรมเปนของตนเองมายาวนาน ปจจบนอาศยอยในมณฑลยนนานของสาธารณรฐประชาชนจน รฐฉานของสาธารณรฐแหงสหภาพพมา รฐอสสมของประเทศอนเดย บางพนทของสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และบรเวณจงหวดภาคเหนอของประเทศไทย โดยเฉพาะจงหวดแมฮองสอน ซงมชาวไทใหญในประเทศไทยอาศยอยในแทบทกอาเภอ ประกอบอาชพการเกษตร มรายไดจากด เนองจากประสบปญหาขาดแคลนทดนทากน จนทาใหชาวไทใหญบางสวนอพยพออกไปหางานทานอกพนท แตในขณะเดยวกน ชมชนไทใหญเองกยงคงมมรดกวฒนธรรมทมคณคาหลายประการ ไดแก ภาษา วฒนธรรม ประเพณ สถาปตยกรรม ภมปญญา วถชวต อาหารผกพนบาน หตถกรรมพนบาน


และผลผลตของชมชน รวมทงความหลากหลายทางทรพยากรธรรมชาต ซงชาวไทใหญเองมความตองการทจะอนรกษวฒนธรรมประเพณของตน รวมทงอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหคงอย และตองการใหมการเปลยนแปลงนอยทสด ซงสงผลตอรายไดและการประกอบอาชพของชาวไทใหญเอง

สวนท 2 ลกษณะสาคญของศนยไทใหญศกษา ควรประกอบดวยแนวทางพนฐานของศนย ไทใหญศกษาและลกษณะทางกายภาพ

1) แนวทางพนฐานการดาเนนงานของศนยไทใหญศกษาควรเนนหนกเพอการคนหาและการสรางองคความร การสงเสรมความเขมแขงของชมชน การสรางความสมพนธระหวางไทใหญดวยกน รวมทงกบกลมชาตพนธอน การอนรกษและสงเสรมวฒนธรรมประเพณ และทรพยากรธรรมชาต การเปนหนวยงานในสงกดของวทยาลยชมชนแมฮองสอนการรองรบความตองการของประชากรไทใหญ ยทธศาสตรการพฒนาจงหวดแมฮองสอนและยทธศาสตรการพฒนาของวทยาลยชมชน การยดหลกการมสวนรวมของทกภาคสวน ความตอเนองของกจกรรม การใหบรการความรไทใหญดานภาษา วฒนธรรม ประเพณ ประวตศาสตร ผงเมอง วด พระธาต วถชวต ความเชอ เศรษฐกจ สงคม ประชากร การเมองการปกครอง รวมท งประสานงานกบองคกรและเครอขายไทใหญท งในและตางประเทศ

2) ลกษณะทางกายภาพของศนยไทใหญศกษาควรประกอบดวยอาคารตามแบบสถาปตยกรรมไทใหญ ซงภายในอาคารจาเปนตองมหองประชม พนทสาหรบนทรรศการแบบหมนเวยน จดบรการขอมลทเชอมโยงกบชมชน บคคล และเครอขายไทใหญ สวน ภมทศนภายนอกอาคารมความสวยงามตามธรรมชาตแบบไทใหญควรประกอบดวยลานกจกรรมกลางแจง พนทสาหรบการแสดงเครองมอเครองใชในชวตประจาวน จดสาธตวถชวตทเชอมโยงกบชมชนไทใหญ สวนพฤกษศาสตรภมปญญาไทใหญทมการปลกพชพนธพนบานไดแก ไมยนตน ไมลมลก ไมผล ดอกไม สมนไพร และไมตามพทธชาดก

สวนท 3 องคประกอบสาคญของการบรหารจดการศนยไทใหญศกษา องคประกอบสาคญของรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอนทจาเปนตองม 8 ประการ ประกอบดวย

1) การนาองคกร ควรมการกาหนดปรชญา ปณธานความคาดหวง วสยทศนเปาประสงค และพนธกจของศนยไทใหญศกษา โดยเฉพาะพนธกจเกยวกบการพฒนา


หลกสตรการจดการเรยนการสอน การวจย และการสงเสรมการอนรกษวฒนธรรมประเพณ สวนความคาดหวงนน ผมสวนไดสวนเสยตางคาดหวงใหเปนศนยการเรยนรเกยวกบ ชาตพนธไทใหญในมตตางๆ สาหรบวสยทศนของศนยทมงเนนการเปนศนยกลางของการศกษา การวจย การบรการวชาการเกยวกบชาตพนธไทใหญในแงของภมปญญาทองถน ศลปะ วฒนธรรม เศรษฐกจ สงคม ประชากร และคณภาพชวตมการเชอมโยงกบชาวไทใหญในทกพนท พรอมทงมงเนนใหชาวไทใหญเกดความภมใจในชาตพนธของตน

2) การวางแผน ในการวางแผนของศนยไทใหญศกษาตองยดหลกความสอดคลองกบบรบททเกยวของ มการกาหนดยทธศาสตรการพฒนาศนยไทใหญศกษาไว 8 ประเดน คอ การจดการความร การสงเสรมและสนบสนนการวจย การพฒนาหลกสตรและจดการเรยนการสอน การพฒนาบรการวชาการ การสงเสรมและอนรกษวฒนธรรมประเพณ การประสานเครอขาย การสงเสรมรายไดอาชพ พรอมทงการพฒนาระบบและกลไกการบรหาร

3) การใหความสาคญกบผมสวนไดสวนเสย ศนยไทใหญศกษาจาเปนตองตระหนกและใหความสาคญกบผมสวนไดสวนเสยของศนยฯ โดยจดใหมการรบฟงความคดเหน ความตองการของผมสวนไดสวนเสย พฒนาระบบบรการใหมคณภาพ สงเสรมการม สวนรวมของชมชน เยาวชน นกศกษา ปราชญของทองถน หนวยงานภาครฐ ภาคธรกจ องคกรพฒนาเอกชน นกการเมอง และกลมผมสวนไดสวนเสยกลมอนๆ ท งนควรจดใหบรการทหลากหลายเพอรองรบความตองการของแตละกลมเปาหมายทมความแตกตางไดอยางครอบคลม

4) การจดการความร การจดการความรถอไดวาเปนกจกรรมหลกทสาคญในการบรหารจดการศนยไทใหญศกษา ทงนจาเปนตองมการกาหนดประเดนการจดการความรเกยวกบไทใหญไวอยางชดเจน โดยการสงเสรมการจดเสวนาแลกเปลยนความร การเกบรวบรวมความร การวเคราะหและการสงเคราะหความร การเผยแพรขอมล การจดทาหลกสตรและการจดการเรยนการสอน

5) การบรหารทรพยากรมนษย เปนอกองคประกอบหนงทสาคญของการดาเนนงานศนยไทใหญศกษา จาเปนตองมการกาหนดอตรากาลงใหสอดคลองกบยทธศาสตรและแผนปฏบตงานประจาป ควรกาหนดคณสมบตและจานวนบคลากรไวอยางเหมาะสม มระบบการทดลองงาน มกลไกในการพฒนาศกยภาพบคลากร รวมท งตองสรางแรงจงใจในการทางาน จดใหมการประสานเครอขาย และการบรหารแบบมสวนรวม


6) การบรหารจดการทวไป ในสวนของการบรหารจดการทวไปของศนยไทใหญศกษานน จาเปนตองมการดาเนนงานในรปแบบของคณะกรรมการบรหาร จดใหมการ สรรหาทปรกษา ผอานวยการ ผปฏบตงานหรอผเชยวชาญ ทงนควรยดแนวทางการทางานรวมกบเครอขาย มการกาหนดโครงสรางการบรหาร รวมทงแนวทางการหางบประมาณและทรพยากรสนบสนน

7) การบรหารวชาการและวจย เปนการดาเนนงานเกยวกบการพฒนาหลกสตรเกยวกบชาตพนธไทใหญ การเชอมโยงการทางานของศนยฯ กบการจดการเรยนการสอนของครอาจารย การสรรหาอาจารยและวทยากรผสอน การวางระบบเพอใชประเมนผลงาน การสรางระบบแรงจงใจเชงบวกใหเครอขายทางวชาการ การมสวนรวมในกจกรรมของศนยฯ การประสานงานกบนกวชาการไทใหญทงในและตางประเทศ การประชาสมพนธ การจดหาทนอดหนนการวจยเกยวกบกลมชาตพนธไทใหญ รวมท งการกาหนดนโยบายและทศทางการวจยเกยวกบชาตพนธไทใหญ ตลอดจนการวางระบบการวจยใหเชอมโยงกบการจดการเรยนการสอนของวทยาลยชมชนแมฮองสอน

8) การประเมนผล ในสวนของการประเมนผลการดาเนนงานของศนยไทใหญศกษานน มหลกเกณฑสาคญคอ การประเมนผลเพอการพฒนา ควรมการกาหนดตวชวดและระยะเวลาการประเมนผลไวอยางชดเจนลวงหนา

สวนท 4 แนวทางการนารปแบบไปใช สามารถแบงออกเปน 2 ระยะ กลาวคอ 1) ระยะเวลากอตง ในชวงของการกอตงซงจะเปนชวงเวลาใน 2-3 ปแรก ควรเปนการ

ดาเนนงานเกยวกบการขออนมตการจดตงศนยไทใหญศกษา การประชาสมพนธเปาหมายของศนยฯ ทมงสรางความตระหนกและเหนคณคาของการสบสานวฒนธรรมไทใหญ การจดต งสานกงานศนยไทใหญศกษาอยางเปนทางการ การสรรหากาลงคนประเภทตางๆ (ประกอบดวยคณะกรรมการบรหาร ทปรกษา ผอานวยการศนยไทใหญศกษา เจาหนาทประจาศนย อาสาสมคร และเจาหนาทตาแหนงอนๆ) การจดการความร การจดทาแผนยทธศาสตรเพอการจดตงและขบเคลอนศนยไทใหญ การประสานความรวมมอกบเครอขาย รวมทงการจดทาแผนผงและแบบแปลนศนยไทใหญศกษา

2) ระยะดาเนนการ ควรเปนการดาเนนการเกยวกบการสรางความตระหนกเพอใหเกดการรบรเกยวกบชาตพนธไทใหญ การประสานความรวมมอกบเครอขายทงในระดบชมชน ระดบประเทศ และระดบนานาชาต การดาเนนกจกรรมของศนยไทใหญศกษาอยางตอเนอง


การจดหางบประมาณและทรพยากร รวมทงการพฒนากาลงคนของศนยไทใหญศกษาใหมประสทธภาพ

สวนท 5 ปจจยสนบสนน การทจะใหรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอนเกดผลในทางปฏบตไดนน จาเปนตองไดการสนบสนนจากหลายปจจย อนไดแก

1) การประชาสมพนธ เปนปจจยทจะชวยสรางความรความเขาใจ ความภมใจในความเปนไทใหญ สงเสรมใหเกดความรวมมอของเครอขาย และสนบสนนการจดตงศนยไทใหญศกษา

2) คณภาพของบคลากร การมบคลากรทมคณภาพจะมสวนอยางมากในการชวยใหศนยฯ บรรลวตถประสงคตามทกาหนดไว จงจาเปนตองมระบบการสรรหาบคลากรและระบบดแลรกษาบคลากรทมประสทธภาพ บคลากรดงกลาวประกอบดวยคณะกรรมการ บรหาร ทปรกษา ผอานวยการศนย เจาหนาท อาสาสมคร และเครอขาย

3) ภาพอนาคต การกาหนดใหมภาพอนาคตของศนยไทใหญศกษาในชวง 10-20 ปขางหนา ถอวาเปนเตรยมความพรอมสาหรบอนาคต ซงจะชวยใหผเ กยวของทกระดบมองเหนเปาหมายทจะกาวเดนไปในทศทางเดยวกน อกทงยงมสวนชวยใหมการวางแผนยทธศาสตรและแผนประจาปของศนยฯ ไดอยางเหมาะสม

4) เครอขาย การมเครอขายการทางานอนประกอบดวยปราชญชมชน ผนาชมชน นกวชาการจากสถาบนการศกษา นกการเมอง ผนากลมทางสงคมตางๆ เจาหนาทจากภาคราชการ ภาคธรกจ และองคกรพฒนาเอกชนทงในและตางประเทศ จะเปนปจจยสนบสนนสาคญทชวยใหรปแบบการบรหารจดการศนยเกดผลในทางปฏบต

5) ความสอดคลองกบนโยบายและยทธศาสตร การดาเนนงานของศนยไทใหญศกษามความจาเปนตองสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาของจงหวดแมฮองสอนและยทธศาสตรของวทยาลยชมชนแมฮองสอน ซงจะสงผลใหศนยฯ มบทบาทสาคญตอการพฒนาจงหวดแมฮองสอน และมโอกาสไดรบการสนบสนนงบประมาณ ทรพยากร รวมทงความรวมมอในการดาเนนงานจากหนวยงานอนๆ ในจงหวดแมฮองสอนและวทยาลยชมชนมากขน

6) การเชอมโยงกบการจดการเรยนการสอน การทศนยไทใหญศกษาจะสามารถดาเนนกจกรรมไดอยางตอเนองจาเปนไดรบการสนบสนนจากอาจารย คร นกเรยน และ


นกศกษา จงจาเปนตองมการดาเนนงานทเชอมโยงกบการจดการเรยนการสอนของวทยาลยชมชนและสถาบนการศกษาตางๆ ในพนท

7) ความรวมมอทางวชาการ การไดรบความรวมมอทางวชาการจากมหาวทยาลยทงในแงของการจดประชมวชาการและการสรางองคความรทางวชาการ รวมทงการพฒนาศกยภาพทางวชาการของศนยฯ ถอวาเปนปจจยสาคญอกประการในการขบเคลอนศนยไทใหญศกษา ทงนจะชวยใหศนยฯ ใหมองคความรทางวชาการเกยวกบชาตพนธไทใหญทหลากหลาย และสามารถนาประสบการณและผลงานทางวชาการทมหาวทยาลยผลตขนมาปรบใชในพนท

8) การตดตามประเมนผลงาน เปนปจจยสาคญอกประการทจะชวยควบคมและกากบการปฏบตงานของศนยไทใหญศกษาใหเปนไปตามเปาหมายทกาหนด การตดตามและประเมนผลควรกาหนดชวงเวลาทชดเจนและตลอดระยะเวลาการดาเนนงาน พรอมทงควรมการทบทวนผลการดาเนนงานทผานมาเพอหาทางปรบปรงใหดยงขน

9) การขอรบการสนบสนนงบประมาณและทรพยากร การทศนยไทใหญศกษาจะสามารถดาเนนกจกรรมตามทกาหนดไวไดจาเปนตองไดรบงบประมาณและทรพยากรสนบสนนทเพยงพอ ศนยฯ ตองกาหนดแหลงทมาของงบประมาณและทรพยากรอยางเปนไปได ซงบคลากรทกคนในศนยฯ มสวนในการหาแหลงงบประมาณ นบตงแตคณะกรรมการบรหาร ทปรกษา ผอานวยการ เจาหนาท และเครอขาย

จากวตถประสงคของการวจยขอ 2 ทกาหนดเพอตรวจสอบคณลกษณะของรปแบบการบรหารจดการของศนยไทใหญศกษา ผลการศกษาพบวา ผลตรวจสอบคณลกษณะของรปแบบการบรหารจดการของศนยไทใหญศกษาโดยผทรงคณวฒจานวนทง 13 คน สวนใหญมความเหนวา รปแบบการบรหารจดการมความเหมาะสมและเปนไปได สวนผลการตรวจสอบคณลกษณะของรปแบบการบรหารจดการของศนยไทใหญศกษาโดยผมสวนไดสวนเสย จานวน 134 คน สวนใหญมความเหนวา รปแบบการบรหารจดการดงกลาวมความเหมาะสมรอยละ 95.5 และมความเปนไปไดรอยละ 95.7 ดงแสดงในตารางท 1


ตารางท 1 สาระสาคญของรางรปแบบทไดรบการตรวจสอบโดยผมสวนไดสวนเสย

สาระสาคญของรางรปแบบการบรหาร รอยละความคดเหน

ของผมสวนไดสวนเสย (n=134)มความเหมาะสม มความเปนไปได

สวนท 1 ลกษณะสาคญของศนยไทใหญศกษา 95.7 96.3สวนท 2 องคประกอบสาคญของรปแบบการบรหาร

จดการ 95.2 95.5สวนท 3 แนวทางการนารปแบบไปใช 95.2 95.2สวนท 4 ปจจยสนบสนน 96.3 96.3ภาพรวมของรางรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษา 95.5 95.7

ผลการศกษาขางตนสรปไดวา รปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอนมองคประกอบสาคญ 5 สวน คอ สวนท 1 เหตผลและความจาเปน กลาวถงสภาพเศรษฐกจสงคมประชากร รวมทงสภาพปญหาและความตองการในการพฒนาของไทใหญ สวนท 2 ลกษณะสาคญของศนยไทใหญศกษา กลาวถงแนวทางพนฐานของศนยไทใหญศกษาและลกษณะทางกายภาพของศนยฯ สวนท 3 องคประกอบสาคญของรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษา ทมสาระสาคญเกยวกบการนาองคการ การวางแผน การใหความสาคญกบผมสวนไดสวนเสย การจดการความร การบรหารทรพยากรมนษย การบรหารจดการทวไป การบรหารวชาการและวจย และการประเมนผล สวนท 4 แนวทางการนารปแบบไปใช มสาระเกยวกบแนวทางการดาเนนงานในระยะเวลากอต งกบระยะดาเนนการ และสวนท 5 ปจจยสนบสนน กลาวถงปจจยสนบสนนทจะทาใหรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาเกดผลในทางปฏบต จากองคประกอบทสาคญทง 5 สวนดงกลาว สามารถสงเคราะหเปนแผนภาพรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอน ดงแผนภาพท 1


ภาพท 1 รปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอน

4.2 อภปรายผล จากสรปผลการศกษาขางตนสามารถอภปรายผลในประเดนสาคญดงน ผลการศกษาทพบวา รปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชน

แมฮองสอนมองคประกอบสาคญ 5 สวน คอ สวนท 1 เหตผลและความจาเปน สวนท 2 ลกษณะสาคญของศนยไทใหญศกษา สวนท 3 องคประกอบสาคญของรปแบบการบรหารจดการศนย สวนท 4 แนวทางการนารปแบบไปใช และสวนท 5 ปจจยสนบสนน ซงสอดคลองกบผลการศกษาของบราวนและโมเบรก (Brown & Moberg, 1980, p. 16-17)ในประเดนทวา องคประกอบของรปแบบควรประกอบดวยสภาพแวดลอม (environment) เทคโนโลย (technology) โครงสราง (structure) กระบวนการจดการ (management process) และการตดสนใจสงการ (decision making) นอกจากน ยงสอดคลองกบผลการศกษาของจนตนา ศกดภอราม (2545) วสทธ วจตรพชราภรณ (2547) และศกดา สถาพรวจนา (2549, น. 17) ทพบวาองคประกอบของรปแบบม 5 สวน คอ สวนท 1 เปนสวนนาประกอบดวยสภาพแวดลอม หลกการหรอแนวคด ภาพวาดความสาเรจ ผลลพธ และวตถประสงค สวนท 2 รปแบบ ตวแบบ


ระบบหรอองคประกอบ การจดองคกร โครงสรางองคการ กระบวนการบรหารจดการ สวนท 3 การนารปแบบไปใชหรอแนวทางในการดาเนนการ สวนท 4 การประเมนผล การควบคมหรอการกากบตดตาม และสวนท 5 ขอจากดหรอเงอนไขความสาเรจของรปแบบ ผวจยมความเหนวา รปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอนทมองคประกอบสาคญ 5 สวนนน มความเหมาะสมเปนอยางยง เพราะสามารถอธบายถงเหตผลและความจาเปนของการกอต งศนยไทใหญศกษา ลกษณะสาคญท งเชงแนวทางพนฐานรวมทงลกษณะทางกายภาพ องคประกอบสาคญในการบรหารจดการศนยฯ แนวทางการนารปแบบไปใช และปจจยสนบสนน

ในสวนของแนวคดพนฐานของศนยฯ ทพบวา การดาเนนงานของศนยฯ ตองเนนหนกเกยวกบการคนหา สรางองคความร การสงเสรมความเขมแขงของชมชน การสรางความสมพนธระหวางผคนกลมชาตพนธไทใหญรวมทงผคนในกลมชาตพนธอน การอนรกษวฒนธรรมประเพณ และทรพยากรธรรมชาต การเปนหนวยงานในสงกดของวทยาลยชมชนแมฮองสอน ความสอดคลองกบความตองการของชาวไทใหญ รวมท งยทธศาสตรการพฒนาจงหวดแมฮองสอนและยทธศาสตรการพฒนาของวทยาลยชมชน การมสวนรวมของทกภาคสวน ความตอเนองของกจกรรม การเปนศนยการเรยนรชาตพนธไทใหญ และการประสานงานเกยวกบไทใหญทงในและตางประเทศ ซงสอดคลองกบผลการศกษาของจนตนา ศกดภอราม (2545) วสทธ วจตรพชราภรณ (2547) ศกดา สถาพรวจนา (2549, น. 17) สนาน ลมปเศวตกล (2547) ทพบวา รปแบบมองคประกอบสาคญ 5 สวน โดยสวนท 1 เปนสวนนาประกอบดวย สภาพแวดลอม หลกการหรอแนวคด ภาพวาดความสาเรจ ผลลพธ และวตถประสงค ผวจยมความเหนวา แนวคดพนฐานของศนยไทใหญศกษาขางตนมความสาคญ สามารถใชเปนพนฐานสาคญในการออกแบบศนยฯ ทงในเชงกายภาพและกจกรรม ผวจยจงขออภปรายผลการศกษาในประเดนยอยบางประเดนเพมเตมดงน

1) ประเดนการดาเนนงานของศนยไทใหญศกษาทตองสอดคลองกบความตองการของผคนชาวไทใหญ รวมทงยทธศาสตรการพฒนาจงหวดแมฮองสอนและยทธศาสตรของวทยาลยชมชนแมฮองสอน ผวจยมความเหนวา ความตองการและยทธศาสตรขางตนเปนบรบททมผลตอศนยไทใหญศกษาท งทางตรงและทางออม และการทศนยฯ มแผนงาน โครงการ และกจกรรมทสอดคลองกบยทธศาสตรของจงหวดแมฮองสอนและวทยาลยชมชนแมฮองสอนจะทาใหศนยฯ มบทบาทสาคญตอการพฒนาจงหวดแมฮองสอน พรอมทงมโอกาสทจะไดรบการสนบสนนงบประมาณ ทรพยากร และความรวมมอ สอดคลองกบกรณของสถาบนวจยสงคมมหาวทยาลยเชยงใหมทมการกาหนดวสยทศนของสถาบนฯ รองรบ


วสยทศนของมหาวทยาลยเชยงใหม (ธเนศ ศรวชยลาพนธ, 2554) หรอกรณของศนยศกษาชาตพนธและการพฒนาทมการดาเนนงานรองรบวสยทศนและยทธศาสตรของคณะสงคมศาสตรและมหาวทยาลยเชยงใหม สวนกรณพพธภณฑโครงการหลวงท 1 มการจดทาวสยทศน พนธกจ และกจกรรมรองรบนโยบายของสานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรยเชนกน (บรษท รกลก ดสคฟเวอรร เลรนนง จากด, 2553) ในขณะทกรณของโฮงเฮยน สบสานภมปญญาลานนามลกษณะตางออกไป เนองจากเปนองคกรทเกดจากฐานของชมชน การกาหนดยทธศาสตรหรอดาเนนกจกรรมของโฮงเฮยนจงยดความตองการของชมชนสงคมเปนหลกโดยมคณะกรรมการบรหารโฮงเฮยนเปนผกาหนด ดงเชน ผจดการโฮงเฮยนสบสานภมปญญาลานนากลาวไววา “คณะทางานตองทางานตามกรอบทคณะกรรมการบรหาร โฮงเฮยนสบสานไดกาหนดไว” (ชชวาลย ทองดเลศ, สมภาษณวนท 5 ตลาคม 2554)

2) ในดานการดาเนนงานของศนยไทใหญศกษาตองอยบนฐานการมสวนรวมของทกภาคสวน ประเดนดงกลาวนสอดคลองกบแนวคดของโคเฮนและอพฮอฟฟ (Cohen & Uphoff, 1977, p. 6) ทกลาววา การมสวนรวมประกอบดวยสงทเกยวของ 4 ประการ ไดแก การมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ การมสวนรวมในการดาเนนโครงการ ตดสนใจในการใหทรพยากรสนบสนนและการรวมมอกบองคกรหรอกลมกจกรรมเปนการเฉพาะ การมสวนในการแบงปนผลประโยชน และการมสวนในการประเมนผล ทงนผวจยมความเหนวา หากมการนาแนวคดการมสวนรวมของโคเฮนและอพฮอฟฟมาปรบใชในการดาเนนงาน จะมสวนชวยใหศนยไทใหญศกษามความยงยนและเปนศนยฯ ของชมชนอยางแทจรง กระบวนการการมสวนรวมของศนยฯ จาเปนตองเรมตงแตขนตอนการศกษาวเคราะหความตองการในการจดตงศนยฯ การกาหนดแนวทางพนฐานและลกษณะทางกายภาพของศนยฯ การกาหนดวสยทศนพนธกจยทธศาสตรและแผนปฏบตการ การดาเนนกจกรรมตามแผน การบรหารจดการ การระดมทรพยากร และการประเมนผล อกทงผวจยมความเชอมนวาชาวไทใหญเปนชาตพนธทมพนฐานของการทางานแบบมสวนรวมมากอนอยแลว ดงจะเหนไดจากพฒนาการสรางบานแปงเมองจนถงขนเปนอาณาจกรไทใหญ การมประวตศาสตรมานบ 2,000 กวาป พรอมทงมภาษาและวฒนธรรมเปนของตนเองมากอน

3) การทศนยไทใหญศกษามหลกการทางานทสาคญคอ ความตอเนองของกจกรรม ผวจยมความเหนวา การจดกจกรรมอยางตอเนองของศนยไทใหญศกษาจะชวยประชาสมพนธและกระตนใหชมชนและสงคมเกดความตนตว มการแลกเปลยนองคความร สงเคราะหความร อกทงยงกอใหเกดการรวมตวกนเปนกลม ชมรม และเครอขาย สงผลใหเกดกระแสการอนรกษ วฒนธรรม ประเพณ และวถชวตไทใหญอยางย งยน แนวคดการจดกจกรรมอยาง


ตอเนองนสอดคลองกบแนวคดของเนารตน พงษไพบลย ทกลาวไววา “งานทางดานศลปวฒนธรรมมความจาเปนตองทาอยางตอเนอง ตองยดหลก ก ข ค ง จ คอ ก. หมายถง กจกรรมใหมความตอเนอง” (เนาวรตน พงษไพบลย, สมภาษณวนท 17 มกราคม 2555) นอกจากน ยงมผลการศกษาอกประการหนงทพบวา การดาเนนงานของศนยไทใหญศกษามแนวคดพนฐานทสาคญทตองยดถอ คอ การยดผลประโยชนสงสดของสาธารณะ แนวคดนสอดคลองกบขอคดเหนของดรคเกอรและมาเซยเรยลโล (2553, น. 49) ทกลาววา สาธารณประโยชนตองตงอยบนผลประโยชนขององคการเสมอ ผวจยมความเหนวา แนวคดของดรคเกอรเปนแนวคดทสาคญทจะทาใหศนยไทใหญศกษาเปนหนวยงานทสรางประโยชนตอชมชนและสงคมอยางแทจรง หากไมมการกาหนดไวจะทาใหศนยไทใหญศกษามงแตสรางความมนคงหรอผลประโยชนใหแกองคกรมากกวาทจะทางานเพอรบใชชมชนและสงคม นอกจากน ยงมผลการศกษาทนาสนใจอกประการทพบวา ศนยไทใหญศกษาควรเปนศนยเรยนรทมชวต ผวจยมความเหนวา แนวคดการเปนศนยการเรยนรทมชวตเปนเรองสาคญทจะชวยเชอมโยงศนยฯ กบชมชนไทใหญทงในเชงประวตศาสตร จตวญญาณ อตลกษณ และวถชวต สงสาคญทสดคอ เกดการเชอมโยงกจกรรมของศนยฯ กบวถชวต วฒนธรรม ประเพณของชมชนอยางตอเนอง แนวความคดเชนนสอดคลองกบแนวความคดพพธภณฑมชวตใน 3 ประเดนคอ 1) วฒนธรรม ธรรมชาตและประวตศาสตร 2) ขอมลความร และ 3) กจกรรมของชมชน สวนเปาหมายของพพธภณฑมชวตคอ การแสดงใหนกทองเทยวสามารถเขาชมและเรยนรวฒนธรรม ธรรมชาต และประวตศาสตร ผานประสาทสมผสทางกายภาพ นอกเหนอจากการอานในหนงสอ (Magelssen, 2007)

4) ในสวนขององคประกอบสาคญของรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอนทม 8 ประการนน กลาวคอ การนาองคกร การวางแผน การใหความสาคญกบผมสวนไดสวนเสย การจดการความร การบรหารทรพยากรมนษย การบรหารจดการทวไป การบรหารวชาการและวจย และการประเมนผล จะเหนไดวาองคประกอบสวนใหญสอดคลองกบตามเกณฑรางวลแหงคณภาพการบรหารจดการภาครฐ (Public Sector Management Quality Award: PMQA) ทกาหนดเกณฑพฒนาบรหารจดการภาครฐโดยใหความสาคญกบหลกการบรหารจดการ 7 หมวด ประกอบดวย หมวด 1 การนาองคกร หมวด 2 การวางแผนเชงยทธศาสตร หมวด 3 การใหความสาคญกบผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย หมวด 4 การวด การวเคราะห และการจดการความร หมวด 5 การมงเนนทรพยากรบคคล หมวด 6 การจดการกระบวนการ และหมวด 7 ผลลพธการดาเนนการ (สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ, 2549) ผวจยมความเหนวา หากสามารถดาเนนการ


บรหารจดการอยางมประสทธภาพตามองคประกอบสาคญ 8 ประการของรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญขางตนจะสงผลใหศนยไทใหญศกษากลายเปนองคกรทมคณภาพ นอกจากนผวจยขออภปรายผลการศกษาในประเดนยอยทมความสาคญบางประเดนดงน

ในดานบรหารจดการการบรหารทรพยากรมนษยของศนยไทใหญศกษาเปนประเดนทสาคญทสดโดยเฉพาะการสรางแรงจงใจสาหรบบคลากรของศนยฯ ซงมขอเสนอแนะใหมการจดสวสดการและสรางแรงจงใจในการทางานรปแบบตางๆ เชน การใหเกยรตยอมรบ การสรางความสมพนธทด การมคาตอบแทนทเหมาะสม การกาหนดตาแหนงทเหมาะสม การใหการยอมรบ การสงเสรมความกาวหนาในอาชพ การศกษาตอ และการมสวนรวมในการบรหารจดการ ผลการศกษาดงกลาวนสอดคลองกบแนวความคดทฤษฎปจจยสขวทยาและปจจยจงใจของ Herzberg (1987, p. 109-120) ทกลาววา ปจจยทสรางแรงจงใจคนใหทางานม 2 ประเภท คอ ปจจยสขอนามย (hygiene factor) เปนปจจยททาใหคนเกดความไมพอใจในการทางาน ไดแก บรรยากาศในการทางาน ความสมพนธระหวางหวหนาและลกนอง ความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน เงนเดอน และสภาพแวดลอมในการทางาน และปจจยจงใจ (motivator factor) เปนปจจยทกอใหเกดความพอใจในการทางาน ปจจยจงใจนไดแก ลกษณะงาน ความกาวหนา การเจรญเตบโต และสมฤทธผลในการทางาน เปนตน ผวจยมความเหนวา บคลากรของศนยไทใหญศกษาประกอบดวยบคคลหลายประเภทอาท คณะกรรมการบรหาร ทปรกษา ผอานวยการ อาสาสมคร เจาหนาท และเครอขาย ซงมสวนรวมในการทางาน เพอเพมประสทธภาพการทางานจงควรมการสรางแรงจงใจในการทางาน โดยใชปจจยสขอนามย (hygiene factor) และสวนปจจยจงใจ (motivator factor)

การใหความสาคญกบกระบวนการสรรหาบคลากร อนประกอบดวยคณะกรรมการบรหารทปรกษา ผอานวยการ ผปฏบตงาน ผเชยวชาญ เครอขาย และอาสาสมคร ซงดรคเกอรและมาเซยเรยลโล (2553, น. 156-157) ไดใหขอคดเหนทสาคญเกยวกบการสรรหาบคลากรวาอยาคดเลอกคนมาแลวใหทาสงทเขาไมสามารถทาได ใหคดเลอกคนมาทาสงทพวกเขาทาได นอกจากน ดรคเกอรยงกลาววา สงสาคญทสดในการคดเลอกคนเขาทางานคอ คนและภารกจตองมความเหมาะสมซงกนและกน โดยมขนตอนการเลอกคน 5 ขนตอน กลาวคอ ขนตอนแรก ตองศกษาขอบเขตงาน ขนตอนทสอง ตองมผสมครมาเขารบพจารณาอยางนอย 3-5 คน ขนตอนทสาม ศกษาผลการปฏบตงานของผสมคร ขนตอนทส ศกษาขอมลผสมครจากเพอนทเคยรวมงานหรอผเคยเปนผบงคบบญชา และขนตอนทหา ใหอธบายภารกจแกพนกงานใหม ผวจยมความเหนวา หากศนยไทใหญศกษานาขอคดเหนในการสรรหาบคลากร


ของดรคเกอรมาประยกตใช ศนยฯ จะไดบคลากรทมคณสมบตตรงกบภาระหนาทความรบผดชอบและมประสทธภาพ

5) โครงสรางการบรหารภายในศนยแบงเปน 3 ฝาย ประกอบดวยฝายวชาการและจดการความรวจย มหนาทเกยวกบงานพฒนาวชาการ งานจดการความร งานพฒนาหลกสตร งานจดการเรยนการสอน งานวจย และงานประสานงานเพอการขบเคลอนศนยไทใหญศกษา ฝายสนบสนนเครอขาย มหนาทเกยวกบการวางแผน งบประมาณ การเงนและบญช พสด บคลากร ธรการ อาคาร ทดน สงกอสราง ยานพาหนะ และฝายกจกรรมสบสานวฒนธรรมและประชาสมพนธ ทาหนาทเกยวกบการสรางมวลชนสมพนธ การประชาสมพนธ การอนรกษสบสาน ขอมลขาวสารและการพฒนาชมชนสงคม ผวจยมความเหนวา โครงสรางการบรหารขางตนสอดคลองกบรปแบบโครงสรางองคการตามหนาท (functional structure) โครงสรางองคการแบบนประกอบดวยกลมกจกรรมหลก ไดแก ฝายปฏบตการ ฝายวจยและพฒนา ฝายการตลาด ฝายการเงน/บญช ฝายทรพยากรบคคล ฝายขาย ฝายผลต เปนตน ซง Harris and Raviv (2002, p. 852-865) กลาววา โครงสรางองคการตามหนาทแบบนเหมาะสมกบองคการทมขนาดเลก เปนองคการทตองมความเชยวชาญเฉพาะดาน (expertise) และไมไดประกอบกจกรรมธรกจทตองแขงขนในเรองความรวดเรวในการพฒนาสนคาและบรการ นอกจากนแลว ผลการศกษาดงกลาวสอดคลองกบโครงสรางขององคกรทางดานชาตพนธหลายองคกร เชน โฮงเฮยนสบสานภมปญญาลานนา สถาบนวจยสงคม ศนยศกษาชาตพนธและการพฒนา พพธภณฑโครงการหลวงท 1 และสานกสงเสรมศลปวฒนธรรม

6) หากจะทาใหรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาเกดผลในทางปฏบตจาเปนตองมแนวทางการนารปแบบไปใชโดยแบงเปน 2 ระยะ กลาวคอ ระยะกอตง เปนระยะทตองมการดา เนนการเ กยวกบการจดต ง ศนยไทใหญศกษาอยางเปนทางการ การประชาสมพนธการจดการความร การจดทาแผนยทธศาสตรเพอการจดต งและขบเคลอนศนยฯ การประสานความรวมมอกบเครอขาย การจดทาแผนผงและแบบแปลน สวนระยะดาเนนการ จาเปนตองมการดาเนนการเกยวกบการสรางความตระหนกรบร การประสานความรวมมอกบเครอขาย การสงเสรมและดาเนนกจกรรมอยางตอเนอง การแสวงหาทรพยากรและพฒนาบคลากร ผลการศกษาขางตนบางประเดนสอดคลองกบแนวคดของ Birnbaum (n.d.) ทชใหเหนวา การนายทธศาสตรไปปฏบตใหบรรลผลสาเรจจาเปนตองมแนวทางการดาเนนงาน 6 ประการคอ (1) การวางแผนเชงปฏบตการ (2) การจดโครงสรางขององคกร (3) ทรพยากรมนษย (4) แผนงบประมาณประจาปขององคกร (5) การกากบดแลและควบคม และ (6) การเชอมโยงแนวทางทง 5 ประการขางตนเขาดวยกน นอกจากน


ยงสอดคลองกบผลการศกษาของจนตนา ศกดภอราม (2545) วสทธ วจตรพชราภรณ (2547) และศกดา สถาพรวจนา (2549, น. 17) ซงสาระสาคญสรปไดวา หากตองการใหรปแบบเกดผลในทางปฏบตจาเปนตองมการนารปแบบไปใชหรอมแนวทางการนารปแบบมาใช ในสวนของผวจยมความเหนวา แนวทางการนารปแบบไปใชซงแบงเปน 2 ระยะนน จะทาใหรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาเกดผลในทางปฏบต กลาวคอ ศนยไทใหญศกษาถกจดตงอยางเปนทางการ ประชาชน ชมชน และเครอขายรจกศนยไทใหญศกษาและเกดความรวมมอในรปแบบตางๆ เกดองคความรเกยวกบกลมชาตพนธไทใหญเพมขน มแนวทางการพฒนาศนยฯ ทชดเจน มเครอขายการทางาน มความพรอมทจะรองรบการกอสราง ชมชน สงคม เกดการรบร ตระหนก และเหนความสาคญของศนยฯ เกดการระดมทรพยากร และบคลากรของศนยมประสทธภาพในการทางาน

7) ปจจยสนบสนนทจะชวยใหรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาของวทยาลยชมชนแมฮองสอนเกดผลในทางปฏบตจาเปนตององคประกอบ 9 ประการ คอ การประชาสมพนธ คณภาพของบคลากร ภาพอนาคต เครอขาย ความสอดคลองกบนโยบายและยทธศาสตรของจงหวดแมฮองสอนและวทยาลยชมชน การเชอมโยงกบการจดการเรยนการสอนความรวมมอทางวชาการกบมหาวทยาลย การตดตามประเมนผล รวมท งการระดมงบประมาณและทรพยากร ซงสอดคลองกบแนวคดของ Rockart (1979) ทกลาววา ปจจยหลกแหงความสาเรจ คอ ปจจยทมความสาคญตอการบรรลความสาเรจขององคกรทชวยชทางในการปฏบตงาน ทาใหการนากลยทธไปสการปฏบตมความชดเจนทงในระดบองคกรและระดบปฏบตการ ปจจยหลกแหงความสาเรจนนม 4 ดาน คอ ดานผมสวนเกยวของภายนอกองคกร (external perspective) ดานองคประกอบภายในองคกร (internal perspective) ดานนวตกรรม (innovation perspective) และดานการเงน (financial perspective) เมอเปรยบเทยบกบผลการศกษาขางตน พบวา มปจจยสนบสนนครบทง 4 ดาน กลาวคอ ดานผมสวนเกยวของภายนอกองคกร ไดแก การประชาสมพนธ เครอขาย ความรวมมอทางวชาการกบมหาวทยาลย ดานองคประกอบภายในองคกรไดแก คณภาพของบคลากร ความสอดคลองกบนโยบายและยทธศาสตรของจงหวดแมฮองสอนและวทยาลยชมชนแมฮองสอน การเชอมโยงกบการจดการเรยนการสอนของวทยาลยชมชนแมฮองสอนและสถาบนการศกษา การตดตามประเมนผล รวมทงการระดมงบประมาณและทรพยากร ดานนวตกรรม (innovation perspective)ไดแก ภาพอนาคตของแมฮองสอนถอวามนอยมาก จงควรมปจจยสนบสนนทเกยวกบงานวจยดวย สวนดานการเงนมเพยงการระดมงบประมาณและทรพยากรเทานน ยงขาดปจจยเกยวกบ


ประสทธภาพของการบรหารจดการงบประมาณ นอกจากนผวจยขออภปรายผลการศกษาในประเดนยอยทนาสนใจบางประเดนดงน

การเชอมโยงกบการเรยนการสอนของวทยาลยชมชนแมฮองสอนและสถาบน การศกษานบวาเปนสงสาคญตอการขบเคลอนศนยไทใหญศกษา ทงนหากมการออกแบบกจกรรมของศนยใหสอดคลองกบการจดการเรยนการสอนของวทยาลยชมชนแมฮองสอนและสถาบนการศกษาตางๆ จะสงผลใหนกเรยน นกศกษาคร อาจารย และผสนใจไดเรยนรจากการเขารวมกจกรรมของศนยฯ ศนยไทใหญศกษากจะมองคความรใหมทเกดขนจากการจดการเรยนการสอน และสามารถถายทอดองคความรใหมสนกเรยน นกศกษา คร และอาจารยโดยตรง ดงเชนผทรงคณวฒใหขอคดเหนวา “ในความเหนของอาจารยคดวาการทางานของศนยไทใหญศกษามความจาเปนตองเชอมโยงกบการจดการเรยนการสอนนกศกษาของวทยาลยชมชนและสถานบนการศกษาตางๆ ในพนท เหนไดจากกรณทนกศกษาของวทยาลยชมชนมการศกษาเกยวเรองไทใหญผานรายวชาตางๆ ของวทยาลยแลวมานาเสนอ”

การมภาพอนาคตของศนยไทใหญในชวง 10-20 ปขางหนาเพอใชประกอบในการจดทาแผนยทธศาสตรและแผนประจาปนน เปนปจจยสนบสนนทสาคญทจะทาใหรปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาเกดผลในทางปฏบต ผลการศกษาดงกลาวนสอดคลองกบแนวคดของดรคเกอรและมาเซยเรยลโล (2553, น. 22) ทกลาววา การระบอนาคตนนตองระบถงสงสาคญหรอสงทจาเปนทจะเกดขนในอนาคตดวย และทสาคญทสดคอ ตองระบวาจะใชโอกาสหรอประโยชนจากการเปลยนแปลงในอนาคตไดอยางไร ผวจยมความเหนวา ภาพอนาคตของศนยไทใหญศกษานนจาเปนทตองระบประเดนทเกยวกบชาวชาตพนธ ไทใหญในมตของสภาพเศรษฐกจ สงคม ประชากร การเมองการปกครอง การคาการลงทน การคมนาคม วฒนธรรม เทคโนโลย และอนๆ อยางชดเจน พรอมท งระบโอกาสหรอประโยชนจากการเปลยนแปลงในอนาคตตอการพฒนาศนยไทใหญศกษา ตวอยางเชน หากภาพอนาคตอก 10 ป ขางหนา สถานการณทางการเมองในรฐฉาน ประเทศพมา สงบลง รฐฉานมเอกราช ศนยไทใหญศกษาจะเชอมความสมพนธทางภาษาและวฒนธรรมกบองคกร เครอขาย และประชาชนในรฐฉานไดอยางไร หรอควรจะเสนอแนวทางการคาขายการลงทนกบรฐฉานไดอยางไร


5. ขอเสนอแนะ จากผลการวจยทกลาวมาขางตน มขอเสนอแนะดงน

1. ขอเสนอแนะในการนาไปใช ควรมการนาผลการวจยไปใชประโยชนในแงมมดงน 1.1 ในการทจะนารปแบบการบรหารจดการศนยไทใหญศกษาไปประยกตใชกบ

กลมชาตพนธอน ควรมการศกษาบรบทของชาตพนธนนอยางรอบดานกอนจะชวยทาใหไดรปแบบการบรหารจดการองคกรทางชาตพนธทมความเหมาะสมยงขน

1.2 วธการทางานของศนยไทใหญศกษาควรเนนความเปนวชาการเพอชมชน ดงนนจงตองเนนการมสวนรวม มความยดหยน และลดขนตอนการทางาน เพอใหชาวไทใหญไดมสวนรวม

1.3 ในการดาเนนงานของศนยไทใหญศกษาควรเนนทางานแบบเครอขาย ซง ตองอาศยความรวมมอกบชมชน องคกรปกครองสวนทองถน จงหวด มหาวทยาลย วด กลมชาตพนธ หนวยงานภาครฐ ภาคธรกจ องคกรพฒนาเอกชน และองคกรระหวางประเทศ

1.4 ควรมการจดระบบการทางานขององคกรทางดานชาตพนธใหมการเชอมโยงกบการจดการเรยนการสอนของสถาบนการศกษา ทงนเพอจะไดมนกศกษา คร และอาจารยเขามารวมจดการกจกรรมการเรยนร การคนควาวจย และจะชวยทาใหศนยฯ มกจกรรมทตอเนอง

2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป มรายละเอยดดงน 2.1 ควรมการวจยหารปแบบการบรหารจดการศนยชาตพนธอน เชน ปกาเกอะญอ ลาห

ลซอ ลวะ มง และกลมชาตพนธอนๆ 2.2 ควรมการวจยเชงปฏบตการเพอฟนฟอนรกษภาษาและวฒนธรรมชาตพนธไทใหญ

เชอมโยงกนเปนพนทอน ทงนเพอใหเกดความรวมมอและเปนเครอขายในการรวมกนแกไขปญหา การพฒนา ตลอดจนไดขอตกลงรวมกน

2.3 ควรมการวจยเพอพฒนาเพมมลคาจากมรกดวฒนธรรมไทใหญทมอยแลวในประเดนเกยวกบการศกษาชมชนตนแบบวฒนธรรมไทใหญในเขตลมน าแมฮองสอน การพฒนารปแบบวสาหกจชมชนอาหารไทใหญ การศกษาฟนฟและอนรกษจาดไต (ลเกไทใหญ) การเพมมลคาผลตภณฑพนบานไทใหญ และการศกษาพฒนาโรงเรยนตนแบบการอนรกษวฒนธรรมไทใหญ



คณะทางานรวมระหวางคณะวจตรศลปและสถาบนวจยสงคม. (2551).ไทใหญความเปนใหญในชาตพนธ. โครงการพพธภณฑวฒนธรรมและชาตพนธลานนา. สถาบนวจยสงคม. มหาวทยาลยเชยงใหม.

จนตนา ศกดภอราม. (2545). การนาเสนอรปแบบการบรหารโรงเรยนในกากบของรฐสาหรบประเทศไทย. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขาบรหารการศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

ดรคเกอร, ปเตอร เอฟ. และมาเซยเรยลโล,โจเซฟ. (2553). เดอะ เดล ดรคเกอร. (อดม ไพรเกษตร, แปล). กรงเทพ: สานกพมพมหาวทยาลยศรปทม.

ธเนศ ศรวชยลาพนธ. (2554).ขอมลบรรยายสรปสถาบนวจยสงคม [PowerPoint slide].มหาวทยาลยเชยงใหม.

บรษท รกลก ดสคฟเวอรร เลรนนง จากด. (2553). รายงานสรปการดาเนนงานโครงการทปรกษา การบรหารจดการพพธภณฑโรงงานหลวงท 1 (ฝาง). ปท 2 ไตรมาสท 1 ประจาเดอน มกราคม-มนาคม. กรงเทพ: ผแตง.

วทยาลยชมชนแมฮองสอน. (2555). ยทธศาสตรการพฒนาวทยาลยชมชนแมฮองสอนป 2556-2560. แมฮองสอน: ตะวนนา.

วสทธ วจตรพชราภรณ. (2547). การพฒนารปแบบการจดการศกษาแบบกระจายอานาจในสถานศกษาขนพนฐานตามแนวทางพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

ศกดา สถาพรวนา. (2549). การพฒนารปแบบการบรหารแบบมสวนรวมของสถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

สนาน ลมปเศวตกล. (2547). การพฒนารปแบบการศกษาขนพนฐานนานาชาตสาหรบประเทศไทยในอนาคต. วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยบรพา, ชลบร.


สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. (2549). การพฒนาคณภาพการบรหารจดการภาครฐ เกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐ พ.ศ. 2550. กรงเทพ: บรษท วชน พรนท แอนด มเดย จากด.

Birnbaum, B. (n.d.). Strategy implementation: Six supporting factors. Retrieved from http://www.birnbaumassociates.com/strategy-implementation.htm.

Brown, W. B., & Moberg, D. J. (1980). Organization theory and management: A macro approach. New York: John Wiley and Sons.

Cohen, J. M., & Uphoff, N. T. (1977). Rural development participation: Concepts and measures for project design, implementation and evaluation. New York: The Rural Development Committee Center for International Studies, Cornell University.

Graceffo, A (2010). Shan people. Retrieved from http://www.hackwriters.com/Shanproject AG.html.

Harris, M., & Raviv, A. (2002). Organization design. Management Science, 48(7), 852-865. Herzberg, F. I. (1987). One more time: How do you motivate employees? Harvard Business

Review (September-October), 5-16. Retrieved from http://www.facilitif.eu/user_ files/file/herzburg_article.pdf.

Magelssen, S. (2007). Living history museums: Undoing history through performance. Lanham, MD: Scarecrow Press.

Rockart, J. F. (1979). Chief executives define their own data needs. Harvard Business Review, 57(2), 81-93.

บทวจารณหนงสอBook Review

Kuan-Hsing Chen. (2010). Asia as method: Toward deimperialization. London: Duke University. 344p. วรยะ สวางโชต* [email protected]

ควน ซง เชน (Kuan-Hsing Chen) ปจจบนดารงตาแหนงศาสตราจารยประจาอยทสถาบนวจยสงคมและวฒนธรรมศกษา มหาวทยาลยเฉาตง (Chiao Tung University) ประเทศไตหวน และเปนผรวมกอตงกลมวฒนธรรมศกษาระหวางเอเชย (Inter-Asia Cultural Studies Society) และเปนบรรณาธการหลกของวารสาร Inter-Asia Cultural Studies รวมกบฉว เบง ฮวด (Chua Ben-Huat) แหงมหาวทยาลยแหงชาตสงคโปร (National University of Singapore) ทงควน ซง และเบง ฮวด ถอวาเปนผทมบทบาทเปนอยางมากในกระตนใหนกวชาการดานวฒนธรรมศกษาในเอเชยหนมาทาความเขาใจในเรองการสรางองความรของ “เอเชย” โดยเรมจากการอภปรายอานาจของความรและวฒนธรรม อนเปนผลตผลอนตอเนองของยคอาณานคมและจกรวรรดนยมททาใหเกด (ภมภาค) “เอเชย” ท (อาจ) เปนไดท งในมตของการเมอง ภมศาสตร วฒนธรรม ภมภาคยอย ฯลฯ ซงสงทเปนนอาจบงบอกถงความสมพนธและไมสมพนธในภมภาคกนเอง รวมทงทสมพนธและไมสมพนธกบภมภาคอนๆ ในโลก ดงนน “เอเชย” ในความหมายทควน ซง ใชจงเปนผลผลตของความรของทงยคอาณานคม จกรวรรดนยม และโลกาภวตน ททง 3 โครงสรางน ควน ซง ยงเหนวาดารงอยในปจจบน หากแตไดแปลงรปแบบของอานาจไป

สาหรบหนงสอเลม Asia as Method หรอหากจะแปลชอเปนไทยกนาจะเปน “วธวทยาเอเชย” เปนงานหนงสอทควน ซง กลาววาใชเวลาราวเกอบ 20 ปในการพฒนาความคดและมมมองตอการเขาใจเอเชยและมตตางๆ ทเกดใน (ระหวาง) เอเชยดวยกนเอง งานบางชนเรมพฒนาจากงานเขยนเปนภาษาจนในวารสารวชาการทตพมพในประเทศไตหวนราว ป ค.ศ. 1989 และตามมาดวยบทความทตพมพในวารสารวชาการนานาชาตชนนาในชวงยค ค.ศ. 1990 และในตนยคป ค.ศ. 2000 อยางเชน New Left Review, Position, Inter-Asia Cultural Studies

*นกวจยอาคนตกะ มหาวทยาลยเมองโอซากา

วารสารภาษาและวฒนธรรมปท 32 ฉบบท 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม 2556) 120

และมาพฒนางานเขยนเปนหนงสอเลมนในชวงทเขาเปนนกวจยอาคนตกะทสถาบนวจยเอเชย (Asia Research Institute) มหาวทยาลยแหงชาตสงคโปร ชวงป ค.ศ. 2004-2006

หนงสอแบงออกเปน 5 บทโดยมบทนาขนาดยาวและบทปดทายส นๆ ในบทนา ควน ซง เรมตนดวยการตงคาถามถงสถานะการศกษาของวฒนธรรมศกษาในโลกทสาม (third-world cultural studies) ทแมจะมการพฒนามาตงแตงานอาณานคมศกษาเชงวพากษ (critical colonial studies) ในยคตน ค.ศ. 1960 ตอเนองมาจนถงหลงอาณานคมศกษา (post-colonial studies) ในยคตน ค.ศ. 1990 แตงานเหลานเปนงานวชาการทอยในวาทกรรมการตอตาน “ความรตะวนตก” หรองานบางชนเปนงานทแสดงจดยนทางการเมองทตอตานอานาจของโลกตะวนตกอยางชดเจน ซงควน ซง เหนวางานในกลมดงกลาวกลบไมไดชวยใหเขาใจโลกทสามหรอพนทนอกสงคมตะวนตกไดเพยงพอ อยางไรกตามควน ซงเหนวายคโลกาภวตนในปจจบนชวยใหการผลตความรเกดขนไดหลากหลายมากกวาในงาน 2 กลมทกลาวถง แมวาดานหนงจะทาใหลทธจกรวรรดนยมของความร (จากโลกตะวนตก) แสดงตนในรปแบบของลทธเสรนยมใหม แตนนกลบเปนการสรางพนทในการผลตความรทมากขนดวยเชนกน และยงทาใหสานกพมพในโลกตะวนตกแสวงหาตลาดของพนททางวชาใหมๆ ซงในปจจบนจะเหนวาสาขาวชา เวทสมมนา หรอแมกระทงวารสารวชาการนานาชาตทอยนอกวชาการของแองโกล-อเมรกนเกดขนอยางมากมาย ซงควน ซง ตงขอสงเกตวา ในอดตหากตองการผลงานวชาการในประเดนสงคมและวฒนธรรมศกษาในเอเชย ไมสามารถจะหาพนทของตนเองได เพราะไมรวาจะเรมทตรงไหน หนงสอและวารสารวชาการสวนใหญเปนผลผลตจากสานกพมพทอยในโลกของแองโกล-อเมรกา ซงผเขยนทเปนนกวชาการในเอเชยจาเปนตองจดประเดนทองถนพวกเขาเพอทนาเสนอใหเหมาะสมตอความสนใจภายในบรบทของวชาการในโลกของแองโกล-อเมรกน แมรปธรรมทวาจะเพงเกด แตกมแนวโนมทดมากขน และ ณ ในปจจบนอาจกลาวไดวา ควน ซง เองกได อนสงสจากกระแสของโลกาภวตนของการผลตความรนเชนกน เพยงแตเขาใชมนอยางมยทธวธของการผลตความรในมมมองงานวชาการเอเชย

หากพจาณาจากหนงสอ Asia as Method จะสามารถเหนยทธวธการนาเสนอเนอหาทงหมด ในบทท 1 ทวาดวย The imperialist eye: The Discourse of the southward advance and the subimperial imaginary และบทท 2 Decolonization: A geocolonial historical materialism ทควน ซง เสนอวา เราตองเรยนรไมเพยงแตชดของกฎเกณฑอนจากดตองานทผลตในททแตกตางกนเทานน แตเรายงตองเรยนรถงจดแขงจดออนของผอน และตองทางานภายใตขดจากดและความแตกตางเหลานอกดวย ขออธปรายในเรองขอจากดของการสภาวะของการผลตความรของความเปนเอเชยในยคจกรวรรดนยมและอาณานคมของควน ซง หน

บทวจารณหนงสอ 121

ไปสงานเขยนของปญญาชนในเอเชยกนเอง ไมวาจะเปนนกวชาการจน ญปน และอนเดย ทมขออภปรายในเรองดงกลาวเชนเดยวกน ท งนไมใชเพอการหาขอเทจจรงเชงวพากษอนแตกตางกนเทานน หากแตเปนการสรางจดอางองซงกนและกนเชงวชาการตอการสราง องคความรเรองเอเชย ทควน ซง เหนวา การอางองซงกนและกนดวยวตถดบทางปญญาทมฐานในทองถนเอเชยเรมทยอยออกมากขน ในอดตเปนการยากทจะหาวตถดบทผลตจากพนททไมใชภาษาองกฤษ โดยเฉพาะในทวปเอเชย

และในมมมองน ควน ซง ใชเนอหาในบทท 3 De-Cold war : The im/possibility of “Great Reconciliation” ในการอธปรายปรากฏการณทมรวมกนในเอเชยตะวนออกในชวงสงครามเยนและหลงสงครามเยน ไมวาจะเปนการเกดขนของเผดจการทหารในเกาหลและไตหวนจากการดาเนนโยบายของจกรวรรดนยมอเมรกาในยคป ค.ศ. 1950 -1980 และการคลคลายของอานาจนยมทเคยไดรบการสนบสนนจากอเมรกาทมาพรอมๆ กบการเตบโตทางเศรษฐกจและขบวนประชาธปไตยในยค ค.ศ. 1990 พรอมๆ กบการต งคาถามถงการเปลยนแปลงโครงสรางอานาจเศรษฐกจการเมอง ซงนาไปสการผลตความรของการเปน “ภมภาคเอเชยตะวนออก” ในมตใหมไดอยางไร ดวยขอจากดหรอขอทเปดกวาในมตใดๆไดบาง ทามกลางจดศนยกลางของอานาจทกาลงเปลยนแปลงไปอยทประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนจน และบทท 4 ดวย Deimperialization: Club 54 and the imperialist assumption of democracy ควน ซง ใชประสบการณของไตหวนในการอภปรายเนอหาตอเนองกบบทท 3 เพราะแมสงครามเยนจะสนสด แตโครงอานาจของจกรวรรดไมไดสนสดลงไปดวย หากแตเปลยนรปแบบไป ปจจบนแมไตหวนจะเปนประเทศอสระ แตกขดแยงกบประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนจนทตองการใหไตหวนเปนสวนหนงของประเทศ ในขณะทสหรฐอเมรกากยงตองการคงอทธพลเหนอไตหวน แมจะไมไดคดวาไตหวนเปนประเทศหนาดานเชนเดยวกบทเคยเปนมาในยคสงครามเยน แตสถานการณทางการเมองในไตหวนกไมใชรฐเผดจการทหาร หากแตเปนรฐบาลประชาธปไตยทมาจากการเลอกตง ประเทศไตหวนซงเปนเกาะเลกๆ ทเปนผลผลตของสงครามเยนระหวางโลกเสรและโลกคอมมวนสตจะอยในพนท (ของการผลตความร)ในทางภมศาสตรการเมองเชนไร และอยางไร คอขออภปรายของควน ซง

สาหรบเนอหาในบทท 5 Asia as method ซงเปนชอเดยวกบหนงสอ ควน ซง ตงคาถามถงประชาธปไตย สงคมการเมอง และการเมองวฒนธรรมทเกด “ระหวาง” เอเชย เพอทจะอภปรายวาหลายๆ สวน หลายๆ ความเขาใจ ทเคยเขาใจในบรบทของสงคมในเอเชย ลวนแลวแตเปนการอธบายดวยแนวคดตะวนตกเพอตอบโจทยถงความไมเทาเทยม ความไมเทาทนหรอลาหลงของสวนทอยนอกเหนอ “ตะวนตก” เชน เดยวกบทอนๆในโลก ในทน


ควน ซง ยกตวอยางงานของนกคดในเอเชย เชนในประเทศอนเดยทเกยวกบการเหนวาสงคมประชาธปไตย อนเดยขบเคลอนดวย “สงคมการเมอง” (political society) ไมใชเรองของ “ประชาสงคม” (civil society) เชนเดยวโลกตะวนตก ดงนนความเขาใจในสวนขององคประกอบของความเปนประชาธปไตยอาจจะตองมการพจารณาใหม หรอตวอยางของขบวนการเคลอนไหวของกลมเกยในประเทศฟลปปนส ซงตงคาถามถงเรองของเพศวถทไมอาจอยในวาทกรรมของเพศสภาพแคชายและหญงเทานน ประเดนทควน ซง ยกมาน เปนการหนกลบมามองเอเชยในแงมมไมใชเปนการตอบโตกบแนวคดของโลกตะวนตก หากแตตองการยกตวอยางใหเหนวานกวชาการในเอเชยควรหนมาสนใจเรองราวของกนและกนใหมากขน สวนในบทปดทายทวา The imperial order of thing, or notes on Han Chinese racism เปนการตงคาถามการเมองทางวฒนธรรม (cultural politics) ของอตลกษณความเปนจนใหมวาจะเปนเชนไร ในฐานะท “จน” (อาจ) กลายเปนจดศนยกลางของความเปนเอเชย แตสงนนอาจเปนสงทตองเผชญกบคาถามเรองอานาจของจกรวรรดนยมจนกบการกดทบ “คนอน” ซงสงนในปจจบนกเปนสงทเกดขนอยแลว โดยบางครงรฐบาลสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนจนกมบทบาทในการเปนตวสงเสรม ความจาเปนของการอภปรายในเรอง “อานาจ” ในประเดนลกษณะน ทไมใชเพยงเรองของประเทศจนเทานน ยงคงไมไดถกกลาวถงมากนกในกลมนกวชาการในเอเชย

โดยสรปแลว หนงสอเลมนของ ควน ซง เชน นบวาเปนงานเชงทฤษฎเลมแรกๆ ของนกวชาการวฒนธรรมเอเชยทกลาวถงการผลตความร ผาน “คาถามเรองความเปนตะวนตก” (question of the west) ซงเรามกจะคดวานคอคาถามเกา และไมมหนทางผานได นอกจะใชทางออมไป แตในเชงปฏบตแลวเรามกจะพบบอยๆ วาไมสามารถทจะละเลยคาถามนไดและบางครงจาเปนตองเผชญกบมน ดวยวาการดารงอยของโครงสรางอานาจของความรทหย งลกในประวตศาสตรการศกษา ดงนนในการเผชญหนากบสภาวะของโลกาภวตนของการผลตความรทางวชาการ ควน ซง เหนวา นาจะกอใหเกดวงจรของงานวชาการในเอเชยทมการปฏสมพนธกนมากขนและอยางจรงจงทจรง นไมใชเปนเรองของ “พวกเขา” (ตะวนตก) อกตอไป หากแตเปนของ “พวกเรา” หรอ (เอเชยทถกผลตขนมา) อยางไรกตาม ขนตอนการเรมตนทควน ซง เชน และนกวชาการอกหลายทานในหลายสาขาไดเรมไวนน ยงตองการทางานอกจานวนมากพรอมกบกาวไปใหไกลมากขนและลมลกขนดวย ซงไมใชแคการสรางความเขาใจเอเชย หากแตเปนการสรางความเขาใจตอสงคมโลกซงคนเอเชย (อยางเราๆ) สามารถทจะเปนผบอกกลาวเรองราวนดวยเชนกน

การประชมประจาปของสมาคมภาษาศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใต ครงท 23

29 - 31 พฤษภาคม 2556 จกรภพ เอยมดะนช

[email protected]

เมอวนท 29-31 พฤษภาคม ทผานมา นกภาษาศาสตรจากทวโลกทสนใจภาษาในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตไดมาพบกนอกครงทกรงเทพมหานคร ในการประชมประจาปของสมาคมภาษาศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใตครงท 23 (The 23rd Meeting of Southeast Asian Linguistics Society หรอ SEALS) การประชมดงกลาวจดโดยภาควชาภาษาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอเฉลมฉลองการกอตงภาควชาครบ 36 ป โดยไดรบความรวมมอจากโครงการวจยภาษาในหมเกาะญปนและบรเวณใกลเคยงเชงเปรยบเทยบและเชงประวต สถาบนภาษาและภาษาศาสตรญปนแหงชาต (NINJAL) ประเทศญปน และไดรบการสนบสนนจากศนยอาเซยนศกษาและสถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

สมาคมภาษาศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใตกอต งขนในป ค.ศ. 1990 โดย Martha Ratliff และ Eric Schiller โดยไดจดการประชมครงแรกในป ค.ศ. 1991 ท Wayne State University และหมนเวยนจดการประชมครงตอๆ ตามสถาบนการศกษาตางๆ ทวโลก ทงในทวปอเมรกาเหนอ ยโรป ออสเตรเลย เอเชย รวมทงเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงการประชมทกครงไดรบความสนใจจากนกภาษาศาสตรเปนอยางด สาหรบในประเทศไทย เคยจดงานประชมทงหมด 4 ครง ไดแก ครงท 4 ทมหาวทยาลยรามคาแหงและมหาวทยาลยพายพ (ค.ศ. 1994) ครงท 11 ทมหาวทยาลยมหดล (ค.ศ. 2001) ครงท 14 ทมหาวทยาลยธรรมศาสตร (ค.ศ. 2004) และครงท 21 ทมหาวทยาลยเกษตรศาสตร (ค.ศ. 2011)

นสตหลกสตรอกษรศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาภาษาศาสตร คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

รายงานการประชมConference Report


ในการประชมครงนมการนาเสนอบทความ 91 บทความ จากบทความทสงเขามาทงหมด 187 บทความ ซงมประเดนการเสนอผลงานวจยทางภาษาทหลากหลาย นอกจากภาษาหลกๆ ภายในภมภาคแลว ยงมผลงานการวจยเกยวกบภาษากลมชาตพนธของประเทศตางๆ ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและประเทศใกลเคยงจานวนมาก เชน ภาษา Squliq Atayal (ภาษาตระกลออสโตรนเซยน พดในไตหวน) ภาษากลม Bashiic (ภาษาตระกลออสโตรนเซยน พดในหมเกาะทางตอนเหนอของฟลปปนส) ภาษา Mo Piu (ภาษาตระกลมง-เมยน พดในเวยดนาม) ภาษา Nyishi (ภาษาตระกลจน-ทเบต พดในอนเดย) และภาษา Talaud (ภาษาออสโตรนเซยน พดในเกาะสลาเวสของอนโดนเซย) เปนตน ผเขารวมนาเสนอผลงานมาจากหลายประเทศ ทงภายในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและภมภาคอนๆ ทวโลก อกทงยงมผทสนใจรวมโดยไมไดนาเสนอบทความอกจานวนมาก

นอกจากการนาเสนอบทความทวไปแลว ชวงการประชมเตมคณะ (plenary session) กเปนชวงหนงทนาสนใจ ซงในการประชมแตละปจะมผเชยวชาญทางดานภาษาศาสตรเอเชยตะวนออกเฉยงใตและศาสตรอนๆ ทเกยวของมาบรรยาย โดยมกนาเสนอในประเดนททนสมยและไดรบความสนใจในปนน ซงในการประชมครงน ม plenary session 2 ชวงดวยกน

ชวงแรกเปนหวขอ Linguistic fieldwork in a Changing Southeast Asia ซงมนกภาษาศาสตรหลายคนมารวมสนทนา ไดแก Marc Brunelle จาก University of Ottawa, Mathias Jenny จาก University of Zurich, Nick Enfield จาก Max Planck Institute for Psycholinguistics และ Radboud University, Daniel Kaufman จาก CUNY และ The Endangered Language Alliance โดยม ศาสตราจารย ดร. ธระพนธ เหลองทองคา จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนผดาเนนรายการ ผรวมอภปรายแตละทานไดนาเสนอประสบการณ ขอคด และวธการในการทาวจยภาคสนามทางดานภาษาศาสตร ซงการทาวจยภาคสนามเปนสงทจาเปนสาหรบภมภาคน เนองจากมภาษาของกลมชาตพนธจานวนมากทขอมลตวเขยนหรอเอกสารในภาษานนๆ มากพอสาหรบการทาวจยทางดานภาษาศาสตร ประเดนหลกๆ ทผบรรยายนาเสนอคอ ความเปลยนแปลงของการวจยภาคสนามทเกดขนจากปจจยตางๆ เชน เทคโนโลยทสามารถทาใหการเกบขอมลไดอยางละเอยดและถกตองแมนยามากขน สภาพทางสงคมทมผลตอสถานการณภายในประเทศซงสงผลตอการเกบขอมลของผบอกภาษา รวมถงสถานการณภาษาในประเทศตางๆ และยงมประเดนทเกยวของกบการทาวจยทางภาคสนามโดยทวๆ ไป ไดแก ความสมพนธระหวางผบอกภาษาและผทาวจย รวมท งจดมงหมายในการทาวจยภาคสนาม

Conference Report 125

ชวงทสองเปนหวขอ Going beyond history: Re-assessing genetic groupings in SEA ซงมนกภาษาศาสตรหลายคนมารวมสนทนา ไดแก Zev Handel จาก University of Washington, Daniel Kaufman จาก CUNY และ The Endangered Language Alliance, วระ โอสถาภรตน จากมหาวทยาลยมหดล และ Martha Raliff จาก Wayne State University โดยม John Whitman จาก NINJAL และอาจารย ดร. พทยาวฒน พทยาภรณ จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนผดาเนนรายการ ความสมพนธทางเชอสายระหวางตระกลภาษาตางๆ ในภมภาคเปนสงทนกภาษาศาสตรใหความสนใจศกษากนมานาน เนองจากพบลกษณะทอาจจะแสดงถงความเกยวของกนขามตระกล ผรวมอภปรายแตละทานไดอภปรายเชงวพากษเกยวกบสมมตฐานความสมพนธระหวางภาษาในภมภาคทมบทบาทอยในปจจบน ไดแก สมมตฐานจน-ทเบต-ออสโตรนเซยน (STAN) สมมตฐานความสมพนธระหวางตระกลออสโตรนเซยนและมง-เมยน และสมมตฐานออสโตร-ไท (Austro-Tai) ทงในแงขอมลและระเบยบวธวจย ทงน Laurent Sagart ผเสนอสมมตฐานจน-ทเบต-ออสโตรนเซยน ยงไดใหเกยรตเขารวมการอภปรายดวย

การประชมครงนยงถอเปนความกาวหนาอกครงหนง เนองจากไดมการพดคยกนเกยวกบสถานะสมาคมตอเนองจากการประชมครงทแลวทประเทศฝรงเศส ทไดตกลงใหมการศกษาความเปนไปไดทจะมการจดทะเบยนสมาคมใหเปนองคกรไมแสวงหาผลกาไร ในการประชมครงนมความคบหนาวาจะมการจดทะเบยนองคกรในสหรฐอเมรกา มการเกบคาสมาชกรายป และรางธรรมนญ (constitution) ขององคกรเพอใหสมาชกแสดงความคดเหนและลงชอสนบสนนหรอคดคาน (ซงปจจบนไดรางเสรจและสงใหสมาชกแลว) นอกจากน ยงมการแตงตงสมาชกคณะกรรมการบรหารใหม ไดแก Justin Watkins จาก SOAS และ Hsiu-chuan Liao จาก National Tsing Hua University แทนทสมาชกเดมทครบวาระสองป ไดแก Mathias Jenny และ รองศาสตราจารย ดร. กตมา อนทรมพรรย

สาหรบการประชมครงตอไปในป ค.ศ. 2014 Justin Watkins จาก สถาบนตะวนออกและแอฟรกาศกษา มหาวทยาลยลอนดอน (SOAS, University of London) ไดเสนอตวเปนเจาภาพจดการประชม คาดวาจะจดขนทมหาวทยาลยยางกง สาธารณรฐแหงสหภาพพมา ซงจะมการประชาสมพนธการประชมใหทราบตอไป


List of Referees

1. Assoc. Prof. Dr. Cholticha Bamroongraks Thammasat University

2. Dr. Jitjayang Yamabhai Mahidol University

3. Prof. Emeritus Dr. Karnchana Nacsakul The Royal Institute

4. Dr. Narong Ardsmiti Mahidol University

5. Dr. Phinnarat Akharawatthanakul Payap University

6. Dr. Sirijit Sunanta Mahidol University

7. Prof. Dr. Somsonge Burusphat Mahidol University

8. Assoc Prof. Dr. Somsuk Hinviman Thammasat University

9. Assoc. Prof. Dr. Sujaritlak Deepadung Mahidol University

10. Dr. Theeraphong Boonrugsa Mahidol University

11. Prof. Dr. Theraphan Luangthongkum Chulalongkorn University

12. Assoc. Prof. Dr. Varisa Kamalanavin Thammasat University

13. Assoc. Prof. Dr. Weera Ostapirat Mahidol University

Journal of Language and Culture Vol. 32 No. 2 (July – December 2013) 127

List of Contributors

จกรภพ เอยมดะนช Jakrabhop Iamdanush Chulalongkorn University [email protected]

พนผล โควบลยชย Poonpon Khowiboonchai Mahidol University [email protected]

สมทรง บรษพฒน Somsonge Burusphat Mahidol University [email protected]

สวไล เปรมศรรตน Suwilai Premsrirat Mahidol University [email protected]

วรษา กมลนาวน Varisa Kamalanavin Thammasat University [email protected]

วรยะ สวางโชต Viriya Sawangchot Osaka City University [email protected]

โยธน บญเฉลย Yotin Boonchaliay Maehongson Community College [email protected]


Notes for Authors

1. Manuscript Preparation In preparing the manuscript for publication, please follow the conventions

below. Please note that any paper written by a non-native speaker of English must be checked by a native speaker for its grammaticality before submission.

1.1 Page Setup Type for A4 size, single spaced, and number each page. Leave margins of 3

cm. (1.1 inches) at the top and bottom, and 2.5 cm. (1 inch) on the right and left hand side of the paper. The overall length of the article should not be less than 15 pages and not more than 25 pages.

1.2 Title Title should be centered using Times New Roman, bold, 22 point font. Titles

of articles should have only the first word capitalized and, where necessary, the first word after the colon (:), proper names and names of theories also capitalized.

1.3 Abstract The abstract should be written in both English and Thai. The length of the

abstract should be between 150 and 250 words.

English Type “Abstract” centered in Times New Roman, bold, 13 point font. For the abstract body, use Times New Roman, 13 point font.

Thai Type “บทคดยอ” centered in Angsana New, bold, 18 point font. For the abstract body, use Angsana New, 18 point font.

1.4 Keywords Keywords are required for each article, in both English and Thai. Each article

should have a maximum of 6 keywords in each language.

1.5 Text 1. Heading Times New Roman, bold, 15 point or Angsana New bold, 22 point left-

aligned. 2. Body Times New Roman, 13 point or Angsana New, 18 point. 3. Figures Type “Figure”…(Italicised) and the figure’s name (Regular) below the

figure 4. Tables Type “Table”…(Italicised) followed by the name of the table (Regular)

above the table. 5. Phonetic transcription SIL Doulos…, 12 point (Times New Roman, 13 point) 6. All sections and subsections in the text should be numbered with Arabic

numerals and should be left-aligned.

1.6 Footnotes/Endnotes For publishing purposes endnotes are preferred at the end of the main article

rather than as footnotes to each article page.

1.7 References Type “References” with Times New Roman, bold, 14 point at the center of

the page. Use APA style (please see: http://www.deakin.edu.au/current-students /assets/resources/study-support/study-skills/apa.pdf) in the reference list and use Times New Roman, 12 point. In case the reference sources came from other languages such as Thai and Laos, please translate such references into English and put “[In Thai]” or “[In Laos]” at the end of the lists.


Examples

Books Mitchell, T. R., & Larson, J. R. (1987). People in organizations: An introduction to

organizational behavior (3rded.). New York: McGraw-Hill.

Edited books Fox, R.W., & Lears, T. J. J. (Eds). (1993). The power of culture: Critical essays in

American history, Chicago: University of Chicago Press.

Chapter in an edited book Hobsbawm, E. (2000). Introduction: The inventing traditions. In E. Hobsbawn & T.

Ranger (Eds.),The invention of tradition, (pp. 1-14), Cambridge: Cambridge University Press.

Journal Articles Becker, L. J., & Seilgman, C. (1981). Welcome to the energy crisis. Journal of

social issues, 37 (2), 1-7.

Thesis Kasisopa, B. (2003). Phonological study and genetic classification of Dara-ang

(Palaung) spoken at Nawlae village, Fang district, Chiang Mai Province.Master’s thesis, Chulalongkorn University, Bangkok. [In Thai]

1.8 Authors Fill in the authors’ name-surname, academic position, professional field,

affiliation, postal address, telephone number/e-mail address, article title, key words and running head on the Authors’ Form.

2. Submit the Manuscript

2.1 By Mail: send 1 copy of the manuscript together with CD and Authors’ Form to

Editorial Office Journal of Language and Culture Research Institute for Languages and Cultures of Asia Mahidol University, 999 Salaya, Nakhon Pathom, 73170 Thailand

2.2 By E-mail: [email protected]

3. Evaluation Articles should conform to all requirements in Point 1 (Manuscript

Preparation) and must not have been published, and/or under evaluation process, in other journals, reports, proceedings, or other types of publications. Every manuscript will be read and evaluated through a double-blind process by an academic expert in the appropriate field.

The Editorial Office reserves the right to reject any material deemed inappropriate or to make minor changes for presentation and format purposes only and accepts no responsibility for the accuracy or otherwise of the content. Articles for each issue will be published in the order determined by the Editorial Board.


คาแนะนาสาหรบผเขยนบทความ 1. การพมพ ตนฉบบ

ในการจดทาตนฉบบบทความวชาการเพอรบการพจารณาตพมพ ผเขยนกรณาปฏบตตามคาแนะนาดงทแสดงไวขางลางน ในกรณทตนฉบบเปนบทความภาษาองกฤษและผเขยนมใชเปนผทใชภาษาองกฤษเปนภาษาแรก บทความเรองดงกลาวควรตองรบการตรวจไวยากรณภาษาองกฤษจากเจาของภาษาเสยกอน 1.1 การตงคาหนากระดาษ

พมพดวยกระดาษ A4 พมพหนาเดยว ระยะบรรทด 1 เทา (Single space) พรอมระบเลขหนา ตงระยะขอบกระดาษบนและลาง 3 ซม. (1.1 นว) ซายและขวา 2.5 ซม. (1 นว) ความยาวของบทความอยระหวาง 15 - 25 หนากระดาษ A4 1.2 ชอบทความ

ใสชอบทความเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ โดยใชอกษร Angsana New ขนาด 22 พอยต หรอ Time New Roman 15 พอยต ตวหนา จดกงกลางหนากระดาษ 1.3 บทคดยอ

บทคดยอตองเขยนเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ โดยมความยาวไมนอยกวา 150 คา และไมเกน 250 คา

ภาษาไทย ใหพมพคาวา “บทคดยอ” ใชอกษร Angsana New ขนาด 18 พอยต ตวหนา จดกงกลางหนากระดาษ เนอเรองของบทคดยอใชอกษร Angsana New ขนาด 18 พอยต

ภาษาองกฤษ ใหพมพคาวา “Abstract” ใชอกษร Times New Roman ขนาด 13 พอยต ตวหนา จดกงกลางหนากระดาษ เนอเรองของบทคดยอใชอกษร Times New Roman ขนาด 13 พอยต

1.4 คาสาคญ ในบทคดยอ ผเขยนตองกาหนดใหมคาสาคญทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ โดยแตละ

บทความควรมคาสาคญในแตละภาษาไมเกน 6 คา 1.5 เนอหา 1. หวเรอง ใชอกษร Angsana New ขนาด 18 พอยต ตวหนา จดชดขอบซายของกระดาษ 2. เนอเรองของบทความ ใชอกษร Angsana New ขนาด 18 พอยต 3. รปภาพ พมพคาวา “รปท ...” ดวยตวอกษรเอยง ตามดวยชอรป ตวอกษรปกต ทดานลาง

ตรงกลางภาพ 4. ตารางประกอบในบทความ พมพคาวา “ตารางท...” ดวยตวอกษรเอยง ตามดวยชอตาราง

ตวอกษรปกต ทดานบนตาราง จดชดซาย


5. สทอกษร ใหใช SIL Doulos… ขนาด 12 พอยต หรอใชสทอกษรใน Time New Roman ขนาด 13 พอยต

6. หวขอและหวขอยอยในเนอหา ใหใชเลขอารบก จดชดขอบซายของกระดาษ 1.6 เชงอรรถ

โปรดใสเชงอรรถไวขางทายบทความ 1.7 การเขยนเอกสารอางอง

บทความภาษาไทยใหพมพคาวา “เอกสารอางอง” ใชอกษร Angsana New ขนาด 18 พอยต ตวหนา จดกงกลางหนากระดาษ ถาเปนภาษาองกฤษ พมพคาวา “References” ใชอกษร Times New Roman ขนาด 13 พอยต ตวหนา จดกงกลางหนากระดาษ กาหนดใหเขยนเอกสารอางองตามระบบ APA (สามารถดตวอยางและรายละเอยดไดจาก http://www.

deakin.edu.au/current-students/ assets/resources/ study-support/ study-skills/apa.pdf) โดยใชตวอกษรและขนาดเชนเดยวกบเนอเรองในบทความ ตวอยางการเขยนเอกสารอางอง หนงสอ ปญญา บรสทธ. (2537). ทฤษฎและวธปฏบตในการแปล. กรงเทพฯ: บรษท สหธรรมก. Mitchell, T. R., & Larson, J. R. (1987). People in organizations: An introduction to

organizational behavior (3rded.). New York: McGraw-Hill. หนงสอมบรรณาธการ กฤษดาวรรณ หงศลดารมภ และจนทมา เอยมานนท (บรรณาธการ). (2549). พลวตของ

ภาษาไทยปจจบน. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. บทความในหนงสอมบรรณาธการ สจรตลกษณ ดผดง. (2549). วจนกรรมการขอรองกบการแปล.ใน กฤษดาวรรณ หงศลดารมภ

และจนทมา เอยมานนท (บรรณาธการ), พลวตของภาษาไทยปจจบน (หนา 235-262). กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วารสารวชาการ อรพนท บรรจง, จนต จรญรกษ, พศมย เอกกานตรง, และโสภา ธมโชตพงศ. (2548).

ความสามารถในการเคยวกบภาวะโภชนาการของผสงอาย. วารสารการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม 28 (2), 77- 90.

Becker, L. J. & Seilgman, C. (1981). Welcome to the energy crisis. Journal of Social Issues, 37 (2), 1-7.


วทยานพนธ วศน เครอวนชกรกล. (2546). การศกษารปแบบภาษานยมในบทสนทนาภาษาไทย. วทยา

นพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยมหดล, นครปฐม. 1.8 ผเขยนบทความ

กรณาใสชอ-นามสกลผเขยนและผเขยนรวม (ถาม) ตาแหนงวชาการ สาขาทเชยวชาญ สถานททางาน ทอยทสามารถตดตอได โทรศพท E-mail address ชอบทความ คาสาคญ และชอบทความอยางสน (Running head) ทจะใสขางทายคกบเลขหนาของบทความแตละเรองในแบบฟอรมผเขยน (Author’s Form) ทายเลมวารสารฯ

2. การสงตนฉบบ 2.1 ทางไปรษณย: กรณาจดสงตนฉบบ 1 ชด พรอม CD และแบบฟอรมผเขยน มายงทอยน

กองบรรณาธการวารสารภาษาและวฒนธรรม สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล 999 ตาบลศาลายา อาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม 73170

2.2 ทาง E-mail: กรณาสงไฟล ขอมลมาท [email protected]

3. การพจารณาผลงาน บทความทนาสงเพอรบการพจารณาตพมพในวารสารภาษาและวฒนธรรมควรตอง

จดรปแบบตามขอกาหนดในขอ 1 และตองไมเคยตพมพเผยแพรในวารสารวชาการใดมากอน และ/หรอไมอยในระหวางการพจารณาตพมพลงในวารสารวชาการ รายงานวชาการ ชดเอกสารตพมพผลงานวจยทนาเสนอในทประชมวชาการ หรอการตพมพในลกษณะอนใด โดยบทความทกเรองจะไดรบการอานและประเมนโดยผทรงคณวฒในสาขาวชานนๆ โดยผทรงคณวฒจะไมทราบขอมลของผสงบทความ

กองบรรณาธการขอสงวนสทธในการปฏเสธการตพมพบทความใดๆ ทไดรบการประเมนแลววาไมสมควรไดรบการตพมพ การตรวจแกไขรปแบบการนาเสนอในบทความใหเปนไปตามวตถประสงคในการจดรปเลมของวารสาร และการลาดบการตพมพกอน-หลง ทงน ทศนะ ขอคดเหน หรอขอสรปในบทความทกเรองทไดรบการตพมพ ถอเปนผลงานทางวชาการของผเขยน กองบรรณาธการจะไมรบผดชอบในเนอหาหรอความถกตองของบทความทกเรองทไดรบการตพมพ


Author’s Form

1. Name-Surname (Thai)

(English)

2. Academic position

(Thai)

(English)

3. Professional field (s)

(Thai)

(English)

4. Affiliation

(Thai)

(English)

5. Postal address (Thai or English)

6. Telephone

E-mail

7. Article’s title

(Thai)

(English)

8. Running head* (Thai or English)

9. Keywords

(Thai)

(English)

* หมายถง ชอบทความอยางสนซงจะปรากฏคกบเลขหนาในแตละบทความ


Journal of Language and Culture is a Humanities and Social Sciences journal published twice annually, in June and December by the Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University, since 1981. The aims of the journal are to publish academic works on language and culture for the benefit of national development and international collaboration as well as to promote and support the conservation, development and revitalization of language and culture. The journal welcomes all manuscripts in sub-fields of linguistics, cultural studies, anthropology, community development, and language for communication, translation, and teaching, especially theoretically focused analysis, applied research, and analyzed or synthesized research papers carried out in the Asian region. The Journal of Language and Culture is a double-blind peer review journal seeking to publish academic papers on humanities and social sciences. Articles can be in Thai or English and should be 15-25 A4 pages of text (references included). Article abstracts should be in both English and Thai. Submissions to the Journal of Language and Culture should follow the guidelines provided on the website of the Research Institute for Languages and Cultures of Asia (http://www.lc.mahidol.ac.th/lcjournal/notes-for-authors.htm). Only original manuscripts will be accepted for reviewing on the condition that they have not been and will not be submitted for publication elsewhere. Every manuscript will be refereed by three academic experts in the appropriate field. The published articles need to be accepted by at least 2 of the 3 referees. The Editorial Board reserves the right to reject any material deemed inappropriate, or to make minor changes for presentation and format purposes only and accepts no responsibility for the accuracy or otherwise of the content. Articles for each issue will be published in the order determined by the Editorial Board. Any article published in the Journal of Language and Culture is considered an academic work representing the opinions of the author(s) and should not be construed as reflecting the opinions of the Editorial Board

Postal Address: Editorial Office Journal of Language and Culture Research Institute for Languages and Cultures of Asia Mahidol University, 999 Phutthamonthon 4 Road, Salaya, Nakhon Pathom 73170 Thailand

E-mail Address: [email protected]


ใบสมครสมาชก วารสารภาษาและวฒนธรรม และสงซอผลงานวชาการของสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

ขาพเจา นาย นาง นางสาว สถานททางานหรอทอย ซงตดตอทางไปรษณยไดโดยสะดวก รหสไปรษณย อเมล โทรศพท โทรสาร มความประสงคบอกรบเปนสมาชกวารสารภาษาและวฒนธรรม

สมาชกใหม ตออายสมาชก (หมายเลขสมาชกเดม ) เปนเวลา 1 ป (2 ฉบบ) ราคา 240 บาท 2 ป (4 ฉบบ) ราคา 480 บาท เรมตงแตฉบบท ป ถงฉบบท ป มความประสงคสงซอวารสารภาษาและวฒนธรรม ฉบบยอนหลง ฉบบละ 20.- บาท ปท 1 ฉบบท 2 ปท 2 ฉบบท 1 2 ปท 3 ฉบบท 1 2 ปท 4 ฉบบท 2 ปท 5 ฉบบท 1 2 ปท 6 ฉบบท 1 ปท 7 ฉบบท 1 2 ฉบบละ 25.- บาท ปท 8 ฉบบท 1 2 ปท 9 ฉบบท 1 2 ปท 10 ฉบบท 1 2 ปท 11 ฉบบท 1 ปท 12 ฉบบท 1 ปท 14 ฉบบท 1 2 ฉบบละ 30.- บาท ปท 15 ฉบบท 1 2 ปท 16 ฉบบท 1 2 ปท 17 ฉบบท 1 2 ปท 18 ฉบบท 1 2 ปท 19 ฉบบท 1 2 ปท 20 ฉบบท 1 2 3 ฉบบละ 50.- บาท ปท 22 ฉบบท 1 2 ปท 23 ฉบบท 1 2 ปท 24 ฉบบท 1 2 ปท 25 ฉบบท 1 2 ฉบบละ 100.- บาท ปท 26 ฉบบท 1-2 ปท 27 ฉบบท 1 2 ปท 28 ฉบบท 1 2 ปท 29 ฉบบท 1 2 ปท 30 ฉบบท 1 2 ปท 31 ฉบบท 1 2 ฉบบละ 120.- บาท ปท 32 ฉบบท 1 2 2 รวมทงสน ฉบบ มความประสงคสงซอผลงานวชาการของสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย ลาดบท ชอหนงสอ จานวน เลม ราคา บาท ลาดบท ชอหนงสอ จานวน เลม ราคา บาท ลาดบท ชอหนงสอ จานวน เลม ราคา บาท พรอมกนนไดสงเงนจานวน บาท ( )

โดย ธนาณต ตวแลกเงน สงจายท ปณ.พทธมณฑล ในนาม ผอานวยการสถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย

สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ตาบลศาลายา อาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม 73170

ตองการใบเสรจรบเงนในนาม โปรดสงใบเสรจรบเงนและวารสารไปยงผรบชอ ทอย เชญแวะชมและเลอกซอผลงานของสถาบนฯ ไดทอาคารภาษาและวฒนธรรมสยามบรมราชกมาร สถาบนวจยภาษา

และวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล ศาลายา หรอสอบถามขอมลเพมเตมทนางสาวอาไพ หนเลก โทรศพท 0-2800-2341 หรอ 0-2800-2308-14 ตอ 3109 โทรสาร 0-2800-2332


Journal of Language and Culture Research Institute for Languages and Cultures of Asia, Mahidol University

Subscription Rate (US$15/1 Year: 2 Issues)

Title

Name Surname

Affiliation

Address

Postal Code Country

Telephone Fax

E-mail

Starting Issue: Vol. No.

Total Baht

By Money order (to Director) Draft/Cheque

To subscribe, please fill in the order form and return it with your payment to:

Director

Journal of Language and Culture

Research Institute for Languages and Cultures of Asia

Mahidol University,

999 Phutthamonthon 4 Road, Salaya, Nakhon Pathom 73170

Thailand

Documents

กองบรรณาธิการ - Mahidol University...วารสารภาษาและว ฒนธรรม เป นวารสารว ชาการในสาขาว