รายงานผลการศกษาฉบบสมบรณ (Final Report)

โครงการศกษาวจยการปฏรปสอ ขอเสนอแนวทาง (Roadmap) การปฏรปสอเพอการ

กากบดแลกจการกระจายเสยงกจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคม

เสนอ สานกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมแหงชาต

โดย มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

มนาคม 2559

 

 

สารบญ ขอเสนอแนวทางการปฏรปสอ

หนา ขอเสนอแนวทางการปฏรปสอ ขอเสนอแนวทางการปฏรปสอ เพอการกากบดแลกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมของ กสทช. .................................................................................................... 1 1. หลกการและเหตผล .................................................................................................................... 1 2. วตถประสงค ............................................................................................................................... 2 3. ขอบเขตการดาเนนงาน .............................................................................................................. 3 ขอเสนอแนวทาง (Roadmap) การปฏรปสอเพอการกากบดแลกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคม .............................................................................................. 5 วสยทศน (vision) ในการปฏรปสอ .................................................................................. 7 เปาหมาย (target) ในการปฏรปสอ ................................................................................. 7

ขอเสนอแนวทาง (Roadmap) การปฏรปสอ ................................................................... 8

 

1 

ขอเสนอแนวทางการปฏรปสอ เพอการกากบดแลกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมของ กสทช.

โครงการศกษาวจยการปฏรปสอ  

1. หลกการและเหตผล บทบญญตซงเกยวกบการจดสรรคลนความถ เปนทรพยากรสอสารของชาตเพอประโยชนสาธารณะ

โดยคานงถงประโยชนสงสดของประชาชนในระดบชาตและระดบทองถน ตามมาตรา 40 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ประกอบกบพระราชบญญตการประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ. 2551 ซงเปดโอกาสใหประชาชนสามารถใชประโยชนจากคลนความถในการประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศนได เปนการสรางความตนตวใหแกภาคสวนตางๆ ของสงคมในการปฏรปสอ ซงจะเหนไดจากการเกดสอชมชนตางๆ เชน วทยชมชน ทเกดขนจานวนหลายพนสถานในระยะเวลาอนรวดเรว ประกอบกบการพฒนาทางเทคโนโลยทหลอมรวมดจทลและอนเทอรเนต ทเรยกวา “สอใหม” (new media) กเปนการเพมโอกาสในการเขาถงสอไดมากยงขน

ประเดนปญหาเรองสอมวลชนในประเทศไทยอนเนองมาจากปญหาในระดบโครงสราง ไดแก การ

ผกขาดสอโดยรฐ และกลมทน การแทรกแซงสอโดยรฐบาลหรอฝายการเมอง การแสวงหาผลประโยชนเชงพาณชยมากกวาการสรางประโยชนสาธารณะ นอกจากนองคกรสอยงมปญหาตางๆ เชน การขาดบคลากรสอทมคณภาพ การขาดจรยธรรมของบคลากรสอบางกลม เปนตน

จากเหตการณความขดแยงทางแนวความคดดานการเมองในปจจบนทสอโทรทศนดาวเทยมและวทย

จานวนมากทดาเนนการผดกฎหมายทงการออกอากาศและเนอหาทนาเสนอเปนปจจยสาคญทผลกดนใหทกภาคสวนเดนหนาในการ “ปฏรปสอ” โดยมการสนบสนนใหคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) เดนหนาในการปฏรปสอ ในสวนของคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) ในฐานะองคกรกากบดแลดานกจการกระจายเสยง และกจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม ซงเกยวของโดยตรงในฐานะหนวยงานระดบนโยบายในการออกกฎหมาย และกากบดแลสอ จงควรมการเตรยมการปฏรปนโยบาย กฎระเบยบทเกยวของกบการกากบดแลสอเพอนาไปสการเปลยนแปลงทางโครงสรางของสถาบนสอในสงคม ทงน บนพนฐานของสทธและเสรภาพทางการสอสารของประชาชน

ไมเพยงแตการปฏรปในระดบนโยบายเทานน ในเรองของการปฏรปการกากบดแลในดานอนๆ อาท

เนอหาในสอ ซงควรมการปรบเปลยนเนอหา (ทงในเชงปรมาณและคณภาพ) และวถปฏบตของสอกระแสหลก

2 

โดยการเปดพนทใหผผลตสอทางเลอก หรอการจดสรรและสงเสรมเนอหาบางประเภท และการยกระดบมาตรฐานทางวชาชพของผผลตสอ การกอตงสอสาธารณะและการเปดพนทสาหรบสอทเปนอสระใหมๆ การสงเสรมความรเทาทนสอ รวมถงการกากบดแลตนเองและการสงเสรมจรยธรรมสอ

ดงนน เพอใหการปฏรปสอสการกากบดแลในดานการกากบดแลดานกจการกระจายเสยง กจการ

โทรทศน และกจการโทรคมนาคมทยงยน มประสทธภาพ เทาทนสถานการณในปจจบน และกาวทนตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลยการสอสาร รวมถงสอดรบนโยบายการดาเนนงานของรฐบาล จงจาเปนตองมการศกษา วเคราะหการปฏรประบบสอ เพอใชเปนเครองมอในการกาหนดแนวทางในการกากบดแลดานกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมสาหรบประเทศไทยทยงยนตอไป 2. วตถประสงค

2.1 เพอจดทาผลการศกษา โดยทบทวนเกยวกบการปฏรปสอของไทยในแงมมตางๆ โดยใหเนอหาม

ความครอบคลม ดงน 2.1.1 นโยบาย กฎหมาย และการกากบดแลทเกยวของกบสอทมอยในปจจบน 2.1.2 โครงสรางของสอและบคลากรทเกยวของ รวมทงปจจยทมผลตอโครงสรางสอ 2.1.3 เนอหาในสอและทศทางการเปลยนแปลงในสอ 2.1.4 การกอตงสอสาธารณะและการเปดพนทสาหรบสอทเปนอสระใหมๆ 2.1.5 การสงเสรมความรเทาทนสอ 2.1.6 การกากบดแลตนเองและการสงเสรมจรยธรรมสอ 2.1.7 ทศทางสอกบการหลวมรวมเทคโนโลย

2.2 เพอจดทาขอเสนอวสยทศน (Vision) ในการปฏรปสอของกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมสาหรบประเทศไทยในอก 6 ปขางหนา พรอมทงกลยทธทสาคญในการดาเนนการใหวสยทศนบรรลผลและ การกาหนดเปาหมาย (Target) ในการปฏรปกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมของประเทศไทยใหชดเจน

2.3 เพอจดทาขอเสนอแนวทาง (Roadmap) ในการปฏรปสอ เพอการกากบดแลกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมในดานตางๆ โดยมเปาหมาย ทางเลอกในการปรบปรงและพฒนา กฎ ระเบยบและวธการทชดเจน

2.4 เพอจดทาการวเคราะหผลกระทบในการออกกฎหมาย (Regulatory Impact Analysis: RIA) ทมความเกยวของกบการกากบดแลสอ

2.5 เพอเสรมสรางความรความเขาใจเกยวกบการปฏรปสอทถกตองใหกบกลมเปาหมาย ไดแก ผประกอบกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคม ผผลตสอ รวมถงบคลากรสอไทย โดยจดพมพเปนหนงสอผลงานวจย เผยแพรจานวน 2,000 เลม

3 

3. ขอบเขตการดาเนนงาน ขอบเขตของการศกษาครอบคลมเนอหาดงตอไปน 3.1 ทาการศกษาและรวบรวมขอมลเบองตน เกยวกบการปฏรปสอเพอการกากบดแลดานกจการ

กระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม ทประกอบดวยเนอหาดงตอไปน 3.1.1 ววฒนาการ และสถานภาพปจจบนของสอในกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และ

กจการโทรคมนาคมในประเทศไทย และสภาพแวดลอมทเกยวของ 3.1.2 โครงสรางตลาดสอวทย โทรทศน หนงสอพมพ และสอใหม (New Media) 3.1.3 ววฒนาการเทคโนโลยของสอ 3.1.4 สภาพปญหาและแนวทางการพฒนาบคลากรสอไทย 3.1.5 การกากบดแลเนอหา ของสอวทย โทรทศน หนงสอพมพ และสอใหม (New Media) 3.1.6 กลไกการตรวจสอบสอภาคประชาชน 3.1.7 กลไกการกากบดแลตนเอง 3.1.8 สอสาธารณะ 3.1.9 สอภาคประชาชน

3.2 ประเมนกฎหมาย นโยบาย หรอกฎระเบยบของ กสทช. ทอาจเปนอปสรรคตอปฏรปสอเพอการกากบดแลกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมของประเทศไทยในอนาคต

3.3 วเคราะหขอมลทไดจาก 3.1-3.2 เพอจดทาขอเสนอวสยทศน โดยอยางนอยตองมรายละเอยดดงตอไปน

3.3.1 วสยทศน การปฏรปสอของกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมของประเทศไทยในอก 6 ปขางหนา

3.3.2 เปาหมาย (Target) ในการปฏรปสอเพอการกากบดแลกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมของประเทศไทยในมตตางๆ

3.3.3 ประโยชนทจะไดรบจากการปฏรปสอ เพอการกากบดแลกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมในดานตางๆ

3.3.4 จดรบฟงความคดเหนแบบจากดกลม (focus group) เพอรบฟงความคดเหนจากผประกอบการ สอมวลชนทเกยวของ เกยวกบความตองการและความคาดหวง และนาขอคดเหนท ไ ดรบมาเปนขอมลประกอบการดาเนนการในอนาคต ใหครอบคลมกลมเปาหมายจานวน 4 สาขา ไดแก วทย โทรทศน หนงสอพมพ และสอใหม (New Media) โดยจดเวทรบฟงความคดเหนอยางนอย 8 ครง ตามเนอหาการวจยและตามความเหมาะสม

4 

3.4 จดทาแนวทาง (Roadmap) ในการปฏรปสอเพอการกากบดแลกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมของ กสทช. รวมทงทางเลอกในการทจะดาเนนการใหบรรลตามวสยทศน และเปาหมายทกาหนด โดยประกอบดวยเนอหาและการดาเนนการ ดงตอไปน

3.4.1 ทางเลอกในการทจะดาเนนการใหบรรลตามวสยทศนและเปาหมายทกาหนด อยางนอย 3 ทางเลอก พรอมทงขอด ขอดอย ของแตละทางเลอก วเคราะหเปรยบเทยบและนาเสนอทางเลอกทเหมาะสม รวมทงนาเสนอแนวทาง (Roadmap) การดาเนนการตามทางเลอกทเสนอแนะ โดยแบงออกเปนการดาเนนการระยะสน (3 ป) และระยะยาว (6 ป)

3.4.2 จดทาหนงสอวสยทศนสาหรบการเผยแพร จานวน 2,000 เลม รวมถงการบรหารจดการรายละเอยดองคประกอบศลป (Artwork) ของเนอหาภายในเลม เพอใหประชาชนทวไปสามารถเขาใจไดโดยงาย

3.5 จดรบฟงความคดเหนทวไปหรอรบฟงความคดเหนสาธารณะแบบเปดกวาง เพอรบฟงความคดเหนจากทกภาคสวน ไมวาจะเปนภาคสอ ภาคผประกอบการ ภาคผบรโภค อยางนอย 1 ครง

3.6 จดทาหนงสอวสยทศนสาหรบการเผยแพร จานวน 2,000 เลม รวมถงการบรหารจดการรายละเอยดองคประกอบศลป (Artwork) ของเนอหาภายในเลม เพอใหประชาชนทวไปสามารถเขาใจไดโดยงาย

3.7 การนาสงรายงานผลการศกษาทกฉบบในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกสซงทปรกษาดาเนนการเสรจสนตามสญญาใหกบสานกงาน กสทช

5

ขอเสนอแนวทาง (Roadmap) การปฏรปสอเพอการกากบดแล กจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคม

รายงานฉบบนเปนรายงานขอเสนอแนวทาง (Roadmap) การปฏรปสอเพอการกากบดแลกจการ

กระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคม การกากบดแลแบบหลอมรวม ซงไดมาจากขอมล 2 สวน สวนแรก คอ การสงเคราะหรายงานผลการศกษาภายใตโครงการศกษาวจยการปฏรปสอ และ สวนทสอง คอ การจดรบฟงความคดเหนแบบจากดกลม (focus group)

1. รายงานผลการศกษาภายใตโครงการศกษาวจยการปฏรปสอ ประกอบดวยรายงานผลการศกษาจานวนทงสน 8 เลม ไดแก เลมท 1 ววฒนาการ และสถานภาพปจจบนของสอ

โครงสรางตลาดสอวทย โทรทศน หนงสอพมพ และสอใหม (New Media) ววฒนาการเทคโนโลยของสอ

เลมท 2 สภาพปญหาและแนวทางการพฒนาบคลากรสอไทย เลมท 3 การกากบดแลเนอหาของสอวทย โทรทศน หนงสอพมพ และสอใหม (New Media) เลมท 4 การกากบดแลเนอหาของสอใหม (New Media) เลมท 5 กลไกการตรวจสอบสอภาคประชาชน เลมท 6 กลไกการกากบดแลตนเอง เลมท 7 สอสาธารณะ เลมท 8 สอภาคประชาชน

2. การจดรบฟงความคดเหนแบบจากดกลม (focus group) มจานวนทงสน 8 ครง ไดแก ครงท 1 ตดอาวธความรสการปฏรปสอใหยงยน ครงท 2 การกากบดแลแบบหลอมรวม ครงท 3 การกากบดแลรวม ครงท 4 Business Model ของสอ ครงท 5 สอชมชน ครงท 6 การคมครองผบรโภค ครงท 7 เสรภาพและความมนคง ครงท 8 สอสาธารณะ

6

บทนา รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 เปนจดเรมตนทสาคญของการเปลยนแปลงในหลายๆ

ดาน รวมถงกระบวนการปฏรประบบสอ ทงสอกระจายเสยง โทรทศน และโทรคมนาคม รฐธรรมนญฉบบดงกลาว สงผลตอววฒนาการและสถานภาพของสออยางมากตลอดระยะเวลากวา 20 ปทผานมา โดยเฉพาะการจดสรรคลนความถ และกากบดแลการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม และนามาซงการเปลยนผานจากการประกอบกจการภายใตระบบสมปทานมาสการประกอบการภายใตระบบใบอนญาต โดยการกากบดแลของคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต หรอ กสทช.

นอกเหนอไปจากรฐธรรมนญฉบบดงกลาว และรฐธรรมนญฉบบอนๆ ทตามมา รวมถงกฎหมายท

เกยวของแลว สภาพแวดลอมทางสงคม เศรษฐกจ และเทคโนโลยทเปลยนแปลงไปกสงผลตอววฒนาการและสถานภาพของสอเชนกน ความเปลยนแปลงทเกดขน โดยเฉพาะในดานเทคโนโลยสารสนเทศ ทาใหภมทศนสอของไทยเปลยนแปลงตามไปดวย ทงพฒนาการดานการเขาถงอนเทอรเนต โดยเฉพาะทผานอปกรณทเรยกวา “สมารทดไวซ” (smart device) และการปรบเปลยนโทรทศนภาคพนดนจากระบบแอนะลอกไปสระบบดจทลดจทล ทาใหสอมแนวโนมหลอมรวมเขาหากน (media convergence) และทาใหสอใหม (new media) เชน social media ขยายตวอยางรวดเรวในวงกวาง เกดการแขงขนกนทงในแพลตฟอรมเดยวกนและขามแพลตฟอรม

ความเปลยนแปลงทางเทคโนโลยดงกลาวสงผลกระทบโดยตรงตอโครงสรางตลาดของสอ รวมถงการ

ลดความจากดของการใชทรพยากร เชน คลนความถทถกใชอยางมประสทธภาพมากขน ซงสงผลใหเงอนไขการเขาสตลาด และการแขงขนในตลาดสอเปลยนแปลงไป นอกจากน พฒนาการอยางรวดเรวของการสอสารและเทคโนโลยสารสนเทศ ยงสงผลใหเสนแบงระหวางการแพรภาพกระจายเสยง (broadcasting) และการใหบรการโทรคมนาคม (telecommunication) เลอนลางลงจนไมสามารถจาแนกไดชดเจน ปรากฏการณการหลอมรวมสอดงกลาว และการขยายตวของสอใหม สงผลกระทบอยางมนยสาคญตอทงโครงสรางตลาดสอ และการกากบดแล

นอกจากน ในชวงหลายปทผานมา กสทช. มความคบหนาในการดาเนนตามแผนแมบทกจการ

กระจายเสยงและกจการโทรทศน ฉบบท 1 (พ.ศ. 2555-2559) ในหลายดาน โดยเฉพาะการปรบเปลยนระบบการรบสงสญญาณวทยโทรทศนเปนระบบดจทล (ตามยทธศาสตรท 6 เรองการเปลยนผานไปสการรบสงสญญาณวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนในระบบดจทล) ซงมผลทาใหโครงสรางตลาดสอเปลยนไป จากการมผประกอบการรายใหมจานวนมากเขาสตลาด และสงผลตอการกากบดแลการประกอบกจการและการคมครองผบรโภคอยางมนยสาคญ

7

แมโครงสรางตลาดและพฒนาการทางเทคโนโลยอนเกยวของกบวทยและโทรทศนจะมการเปลยนแปลงไปอยางมากในชวงทศวรรษทผานมา โดยเฉพาะหลงจากการจดตง กสทช. ในป 2554 แตในชวงเวลาเดยวกนน ประเทศไทยกประสบปญหาความขดแยงทางการเมองอยางรนแรงมาอยางตอเนอง สภาพการณดงกลาวประกอบกบภาวะสญญากาศแหงการกากบดแลวทยและโทรทศนกอนหนาจะม กสทช. นาไปสการใชสอเพอโฆษณาชวนเชอ (propaganda) และแบงฝกแบงฝายทางการเมองอยางกวางขวาง โดยเฉพาะในสอขนาดเลกทเกดขนมาใหมหลงกระบวนการปฏรปสอ เชน วทยชมชน วทยทองถน เคเบลทว และทวดาวเทยม แมวาจะไมมหลกฐานแนชดวาสอวทยและโทรทศนเปนตนเหตสาคญททาใหเกดปญหาดงกลาว แตคงปฏเสธไมไดวา สอวทยและโทรทศนมสวนตอกยาและขยายความเขมขนของปญหาดงกลาวไมมากกนอย ดวยเหตน จงเหนไดชดวา นอกจากการเปนหนวยทางเศรษฐกจและโครงสรางพนฐานทางการสอสารของประเทศแลว สอยงมบทบาททางสงคมในการเปนตวเชอมประสานสวนตางๆ ของสงคมใหอยรวมกนอยางสนตและสงเสรมใหเกดการพฒนาไปในทศทางทเปนประโยชนตอภาพรวมของประเทศ

ทงความเปลยนแปลงทางเทคโนโลย การดาเนนการตามแผนแมบทของ กสทช. รวมถงบทบาทของ

สอในการเปนพนทสาธารณะ ลวนแลวแตสงผลกระทบตอโครงสรางตลาดสอ และการกากบดแล ดงนน กสทช. ในฐานะองคกรกากบดแลดานกจการกระจายเสยง และกจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม จงควรจดทาวสยทศนและแผนยทธศาสตรในการกากบดแลขนมาใหมเพอรองรบกบสภาพการณทเปลยนแปลงไป วสยทศน (vision) ในการปฏรปสอ

จดสรรทรพยากรทใชในการสอสาร ซงทาใหเกดชองทางในการสอสารจานวนมากในปจจบน เออตอ

การสรางและนาเสนอขอมลขาวสารทมคณภาพภายใตหลกความรบผดชอบทางวชาชพ รองรบการแขงขนทเสรและเปนธรรม เพอประโยชนสาธารณะ หนนเสรมใหประชาชนมสทธเสรภาพในการสอสาร ภายใตการกากบดแลทมเอกภาพ มประสทธภาพ และมความเสยงอนเกดจากกฎระเบยบและการกากบดแลตา เปาหมาย (target) ในการปฏรปสอ

เปาหมายทสอดคลองกบวสยทศนขางตน ม 7 ขอ ดงน

1. การปรบเปลยนรปแบบองคกรกากบดแลใหเปนองคกรกากบดแลโครงสรางระบบสอแบบหลอมรวม (convergent regulator)

2. การสนบสนนใหเกดการกากบดแลเนอหาโดยการกากบดแลรวม (co-regulation) กบองคกรวชาชพสอตางๆ

3. การออกแบบกฎระเบยบในการกากบดแลทลดตนทนและความเสยงของผประกอบกจการ และกาหนดเงอนไขทเออตอการแกไขปญหาของผประกอบกจการทประสบปญหาทางธรกจ

8

4. การรองรบการแขงขนทเสรและเปนธรรม ระหวางผประกอบกจการ ทงทใชแพลตฟอรมเดยวกนและขามแพลตฟอรม

5. การกาหนดกรอบเวลาทชดเจนในการยตการรบสงสญญาณวทยโทรทศนในระบบแอนะลอก (Analogue Switch-Off : ASO) รวมถงปรบปรงแผนการใชคลนความถ

6. การสงเสรมใหเกดการพฒนาคณภาพ ความหลากหลาย และพหนยมในสอ โดยเฉพาะสอวทยและโทรทศน

7. การกาหนดกลไกท เ ออตอการคมครองผบรโภค และผ ดอยโอกาสทางสงคมอยางมประสทธภาพ

ขอเสนอแนวทาง (Roadmap) การปฏรปสอ

แนวทางการปฏรปสอขอเสนอแนวทางการปฏรปสอเพอการกากบดแลกจการกระจายเสยง กจการ

โทรทศน และกจการโทรคมนาคมของ กสทช. เพอใหบรรลวสยทศนและเปาหมายทกาหนด ดงทกลาวมาขางตน โดยแบงออกเปนการดาเนนการระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว

ทงน แนวทางการดาเนนการในระยะตางๆ จะแบงตามความจาเปนเรงดวนของการปฏรป โดย

แนวทางการดาเนนการระยะสนจะเปนแนวทางสาหรบการดาเนนการปฏรปทเกดขนแลว หรอเปนแนวทางเพอแกไขปญหาในชวงเปลยนผาน (ภายใน 1ป) ขณะทแนวทางการดาเนนการในระยะกลางจะเปนการเตรยมการเพอรองรบสภาพภมทศนสอทกาลงทเปลยนแปลงไป (ภายใน 3 ป) และแนวทางการดาเนนการในระยะยาวจะเปนแนวทางสาหรบการกากบดแลสอในยคหลอมรวม (ภายใน 6 ป)

การปรบเปลยนรปแบบองคกรใหเปนองคกรกากบดแลโครงสรางระบบสอแบบหลอมรวม (convergent regulator) การหลอมรวมสอ (media convergence) ทาใหเสนแบงระหวางการแพรภาพกระจายเสยง

(broadcasting) และการใหบรการโทรคมนาคม (telecommunication) เลอนลางลงจนไมสามารถจาแนกไดชดเจน การกากบดแลกจการทแยกทงสองดานออกจากกนจงไมสามารถกากบดแลกจการทหลอมรวมไดอยางมประสทธผล และอาจกอใหเกดการแขงขนขามแพลตฟอรมทไมเสมอภาค การปรบเปลยนรปแบบองคกรใหเปนองคกรกากบดแลโครงสรางระบบสอแบบหลอมรวม (convergent regulator) เปนเปาหมายทสอดคลองกบพฒนาการทางเทคโนโลย และโครงสรางตลาดทเปลยนแปลงไป เพอทาใหเกดการแขงขนอยางเสมอภาค (level-playing field) และลดความไมแนนอนจากการกากบดแล

9

ทางเลอกหลก

แนวทางการดาเนนการระยะสน

เมอการยกรางรฐธรรมนญฉบบใหมมความชดเจนแลว ควรเรงพจารณาแกไขเพมเตมพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและกากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2553

การปรบเปลยนรปแบบองคกรใหเปนองคกรกากบดแลโครงสรางระบบสอแบบหลอมรวม

(convergent regulator) นน จาเปนตองมการแกไขกฎหมาย กลาวคอ การแกไขเพมเตมพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและกากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2553 (พ.ร.บ. กสทช.) กลไกการทางานของ กสทช. ปจจบนแบงการทางานออกเปนคณะกรรมการ 2 ชด ไดแก คณะกรรมการกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน (กสท.) และคณะกรรมการกจการโทรคมนาคม (กทค.) ซงไมสอดคลองกบความกาวหนาของเทคโนโลยดจทลททาใหเกดการหลอมรวมการใชงานคลนความถเพอกจการตางๆ

องคกรจดสรรคลนความถและกากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการ

โทรคมนาคมนนเปนองคกรอสระตามรฐธรรมนญ ดงเชนทบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบป 2540 และ 2550 อยางไรกตาม เนองจากรฐธรรมนญฉบบใหมยงอยระหวางการยกราง จงควรเรงพจารณาการแกไขเพมเตม พ.ร.บ. กสทช. เมอการยกรางรฐธรรมนญฉบบใหมมความชดเจนแลว ทงน รางรฐธรรมนญจะตองรบประกนสทธในการใชประโยชนจากคลนความถ และเสรภาพในการสอสารของประชาชน รวมถงความเปนอสระขององคกร

ทงน ในเดอนมกราคม 2558 คณะรฐมนตรมมตอนมตหลกการรางพระราชบญญตองคกรจดสรรคลน

ความถและกากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. .... ซงกาหนดให กทสช. ปรบโครงสรางเพอรองรบการเปลยนแปลงของเทคโนโลย โดยไมแบงการกากบดแลออกเปน 2 คณะเชนปจจบน ดงนน แนวทางการดาเนนการเพอการปรบเปลยนรปแบบองคกรใหเปนองคกรกากบดแลโครงสรางระบบสอแบบหลอมรวมทควรเรงดาเนนการ คอ การแกไขเพมเตมกฎหมายตามแนวทางดงกลาว ซงจะเปนหมดหมายทจาเปนสาหรบการปฏรปสอตามเปาหมายอนๆ

การสนบสนนใหเกดการกากบดแลเนอหาโดยการกากบดแลรวม (co-regulation) กบองคกรวชาชพสอตางๆ

การกากบดแลเนอหาในสอตางๆ ในปจจบน ถกออกแบบมาในขณะทตลาดยงมผประกอบกจการอย

นอยราย เนองจากมอปสรรคสงในการเขาสตลาด พฒนาการทางเทคโนโลยและการเปดเสรการประกอบกจการทาใหขอจากดดงกลาวลดลงเรอยๆ จงทาใหเกดการเผยแพรสญญาณโทรทศนผานแพลตฟอรมตางๆ

10

เชน เคเบลทว ทวดาวเทยม และโทรทศนดจทล ตลอดจนสอใหมดงเชนในปจจบน ซงสงผลใหมผประกอบกจการสอเพมอยางกาวกระโดด กลไกการกากบดแลเนอหาทมอยเดมจงไมทวถงและไมมประสทธภาพ

ในยคหลอมรวมนน นอกจากสอจะเกดขนมากมายเกนกวาความสามารถของหนวยงานรฐทจะกากบ

ดแลแลว การกากบดแลเนอหาของรฐยงตอบสนองตอความเปลยนแปลงทางเทคโนโลยไดชา และอาจกลายเปนการแทรกแซงสอ ขณะทการกากบดแลกนเอง (self-regulation) ขององคกรวชาชพสอนนอาจไมมประสทธผล เพราะเขารวมโดยสมครใจ และบทลงโทษไมมผลบงคบ ทงยงอาจกลายเปนเพยงขออางใหหลดพนจากการกากบดแล ดวยเหตดงกลาว การสนบสนนใหเกดการกากบดแลเนอหาโดยการกากบดแลรวม (co-regulation) กบองคกรวชาชพสอตางๆ จะชวยใหการกากบดแลเปนไปอยางมประสทธผลมากขน จากการผสมผสานขอดของการกากบดแลของรฐ ซงกลไกบงคบใชมประสทธภาพ เพราะมบทลงโทษตามกฎหมาย กบการกากบดแลกนเองขององคกรวชาชพสอ ซงสามารถรกษาความเปนอสระของสอจากการแทรกแซงของรฐ และตรงกบมาตรฐานจรยธรรมของวชาชพทปฏบตไดจรง การกากบดแลรวมทเหมาะสมจงมศกยภาพทจะสนบสนนใหเกดสอมคณภาพภายใตความรบผดชอบ

ทางเลอกหลก

แนวทางการดาเนนการระยะสน

สรางความชดเจนในเรองการกากบดแลเนอหา โดย กสทช. เอง สนบสนนใหผรบใบอนญาตมการกากบดแลตนเอง/ กนเองทม

ประสทธภาพมากขน กาหนดมาตรฐานขนตา (minimum standard) สาหรบการรบ

ผดของตวกลาง (intermediaries) การสรางโมเดลทชดเจนยงขนสาหรบแนวทางกากบดแลแบบแจง

ใหทราบแลวเอาออก (Notice and take-down)

แนวทางการดาเนนการระยะกลาง

สรางกลไกการกากบดแลรวม เพอใชจดดของการกากบดแลโดยรฐ กลบจดดอยของการกากบดแลกนเอง (และในทางกลบกน) โดยกาหนดใหผรบใบอนญาตตองสงกดสภาวชาชพสอท กสทช. ใหการรบรอง และกาหนดใหสภาวชาชพทาหนาทรบและพจารณาเรองรองเรยนและวนจฉย โดย กสทช. ทาหนาททางปกครอง เชน สงปรบ พกใช หรอเพกถอนใบอนญาต

แนวทางการดาเนนการระยะยาว สรางความรเทาทนสอ การกากบดแลกนเองในระดบผใช

แนวทางการดาเนนการในระยะสน แบงออกเปน 2 ประเดนหลก ดงน ประเดนแรก กสทช. ควรกาหนดหลกเกณฑเกยวกบการดแลเนอหาทชดเจน โดยเฉพาะการสราง

หลกปฏบตทชดเจนเกยวกบการกากบดแลเนอหาตามมาตรา 37 แหงประกอบกจการกระจายเสยงและกจการ

11

โทรทศน พ.ศ. 2551 โดยแบงแยกระหวางเนอหาทผดกฎหมาย กบผดจรยธรรม และแบงแยกระหวางโฆษณาทมเนอหาไมเหมาะสมกบโฆษณาทเปนการเอาเปรยบผบรโภค

ประเดนทสอง กสทช. ควรสนบสนนใหผรบใบอนญาตมการกากบดแลตนเองทมประสทธภาพมากขน

โดยกาหนดใหผรบใบอนญาตตองจดใหมชองทางรบและพจารณาเรองรองเรยน รวมถงมการรายงานผลและการประเมนอยางเปนระบบ และสงเสรมใหมการรวมกลมเพอกากบดแลกนเองตามมาตรา 39 แหงประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ. 2551 เนองจากการกากบดแลตนเอง/กนเอง เปนพนฐานสาคญสาหรบการกากบดแลรวม

นอกจากน ควรพจารณาการแกไขพระราชบญญตวาดวยการกระทาความผดเกยวกบคอมพวเตอร

พ.ศ. 2550 เนองจากกฎหมายดงกลาวควรเปนกฎหมายทกาหนดฐานความผดสาหรบการการกระทาทางเทคนคทเกยวของกบความปลอดภยของเครอขาย (network security) เชน การเขาถงระบบโดยมชอบ การรบกวนขอมล การโจรกรรมขอมล การฉอโกงคอมพวเตอร หรอการกอวนาศกรรมคอมพวเตอร เทานน ขณะทความผดอนๆ รวมถงความผดทเกยวกบเนอหา (content) นนควรบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญาเพยงฉบบเดยว

ทงน การกากบดแลเนอหาสอใหมนน แนวทางการดาเนนการทควรจะเปนคอ (1) การกาหนด

มาตรฐานขนตา (minimum standard) สาหรบการรบผดของตวกลาง (intermediaries) (2) การสรางโมเดลทชดเจนยงขนสาหรบแนวทางการกากบดแลแบบแจงใหทราบแลวเอาออก (Notice and take-down) โดยกาหนดใชเฉพาะกบเนอหาทตดสนใจไดงายและเหนไดชดวามการละเมด เชน ในกรณของทรพยสนทางปญญา หรอการละเมดลขสทธ ทงน ตองมเกณฑทางกฎหมายทชดแจง และตองคานงถงกลไกการยนคารองหลงจากทนาเนอหาออกจากระบบแลวดวย ขณะทเนอหาอนนน อาจพจารณาสรางแนวทางกากบดแลแบบ Notice and notice โดยตวกลางทางอนเทอรเนตจะหนาทเปนตวกลางทแทจรง เมอไดรบคารอง (notice) กจะสงตอคารองดงกลาวไปยงผทเปนผโพสตเนอหา ผโพสตเนอหาจะเปนผตดสนใจเองวาจะนาเนอหานนออกจากระบบตามคารองหรอไม หากไมนาออกจากระบบ กเปนเรองทจะเขาสกระบวนการฟองรองกนตอไป

ขณะทแนวทางการดาเนนการในระยะกลางนน กสทช. ตองสรางกลไกการกากบดแลรวม เพอใชจดด

ของการกากบดแลโดยรฐ กลบจดดอยของการกากบดแลกนเอง (และในทางกลบกน) โดยกาหนดใหผรบใบอนญาตตองสงกดสภาวชาชพสอท กสทช. ใหการรบรอง โดยผกเงอนไขนไวกบการใหใบอนญาต และกาหนดใหสภาวชาชพทาหนาทรบและพจารณาเรองรองเรยนและวนจฉย โดย กสทช. ทาหนาททางปกครอง เชน สงปรบ หรอเพกถอนใบอนญาต

12

ทางเลอกทสอง อนญาตใหผรบใบอนญาตเลอกสงกดสภาวชาชพสอ ท กสทช. ใหการรบรองหรอไมกได ในกรณทเลอกทจะไมสงกดสภาวชาชพ กสทช. จะทาหนาทกากบดแลเนอหาของผรบใบอนญาตนนๆ โดยตรง ทางเลอกนสรางความซบซอนมากกวา และอาจไมสามารถสรางมาตรฐานในการพจารณาเรองรองเรยนและวนจฉยไดดเทากรณทสภาวชาชพทาหนาทรบและพจารณาเรองรองเรยนและวนจฉย

ในระยะยาวเมอสอมการหลอมรวมมากขน การกากบดแลเนอหาสอทงหมดจะเปนไปไดยาก

โดยเฉพาะเนอหาสอทางสอใหม สงทจาเปนในระยะยาวคอการสรางความรเทาทนสอ (media literacy) และสงเสรมใหเกดการกากบดแลกนเองในระดบผใช โดยกาหนดวาระความรเทาทนการสอสารดจทล (digital communication literacy) อยางจรงจง

การออกแบบกฎระเบยบในการกากบดแลทลดตนทนและความเสยงของผประกอบกจการ และกาหนดเงอนไขทเออตอการแกไขปญหาของผประกอบกจการทประสบปญหาทางธรกจ พฒนาการทางเทคโนโลย รวมถงการเปลยนผานจากระบบแอนะลอกไปสระบบดจทลสรางโอกาสให

ผประกอบกจการจานวนมาก อยางไรกตาม โอกาสในการเขาสตลาดสอรปแบบใหมๆ นนมาพรอมกบความเสยงดวยเชนกน ความเสยงนนอาจเปนความเสยงจากการดาเนนธรกจตามปรกต (normal business risk) เชนเดยวกบการประกอบธรกจอนๆ หรออาจเปนความเสยงจากกฎระเบยบ (regulatory risk) ซงเกดจากความไมแนนอนหรอความไมชดเจนของกฎกตกาในการกากบดแล การออกแบบกฎระเบยบทชดเจน และการมกลไกในการประเมนผลกระทบของกฎระเบยบ (Regulatory Impact Assessment: RIA) จะชวยลดทงตนทนและความเสยงจากกฎระเบยบใหแกผประกอบกจการ

นอกจากน กฎระเบยบทเหมาะสมจะชวยใหผประกอบกจการสามารถสรางโมเดลทางธรกจใหมๆ ได

และยงเออตอการแกไขปญหาของผประกอบกจการทประสบปญหาทางธรกจ เชน ทาใหการเปลยนผประกอบการเปนไปไดอยางราบรน ซงชวยลดตนทนการออกจากตลาด (exit cost)

ทางเลอกหลก

แนวทางการดาเนนการระยะสน แกไขกฎหมายเพอสรางตลาดรอง (secondary market) สาหรบเปลยนมอคลนความถ สาหรบคลนความถทผประกอบกจการไดมาผานการประมล

แนวทางการดาเนนการระยะกลางและยาว สรางกลไกในการประเมนผลกระทบของกฎระเบยบ (Regulatory Impact Assessment: RIA)

ตวอยางปญหาของผประกอบกจการทประสบปญหาทางธรกจในปจจบนนน คอ ผประกอบกจการ

โทรทศนในระบบดจทลบางรายนนไมสามารถออกจากตลาดได ดงนน แนวทางการดาเนนการในระยะสนนน กสทช. ควรออกประกาศเกยวกบการสรางตลาดรอง (secondary market) สาหรบเปลยนมอคลนความถ

13

สาหรบใบอนญาตใหใชคลนความถทไดมาโดยการประมล ซงจะทาใหการเปลยนผประกอบการเปนไปไดอยางราบรน และลดตนทนการออกจากตลาด

สาหรบแนวทางการดาเนนการระยะกลางและระยะยาวนน กสทช. ควรสรางกลไกในการประเมนผล

กระทบของกฎระเบยบ (Regulatory Impact Assessment: RIA) เพอลดทงตนทนและความเสยงจากกฎระเบยบใหแกผประกอบกจการ ทางเลอกทสาม การเปลยนผถอใบอนญาตประกอบกจการอาจกระทาไดในทางปฏบตโดยการเปลยนเจาของกจการ และใชกฎระเบยบทมอยเดมของ กสทช. อยางไรกตาม ทางเลอกนสรางตนทนแกผถอใบอนญาตประกอบกจการสงกวาทางเลอกหลก และมความซบซอนมากกวาในกรณทกจการนนๆ ถอใบอนญาตมากกวาหนงใบ

การรองรบการแขงขนทเสรและเปนธรรม ระหวางผประกอบกจการ ทงทใชแพลตฟอรมเดยวกนและขามแพลตฟอรม

การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยทาใหขอจากดดานชองทางในการเผยแพรเนอหาสอลดลง รวมถงทา

ใหผผลตสอสามารถเผยแพรเนอหาเดยวกนผานสอไดหลากหลายแพลตฟอรม การสรางการแขงขนทเสรและเปนธรรม ระหวางผประกอบกจการ ทงทใชแพลตฟอรมเดยวกนและขามแพลตฟอรม จะชวยลดความเสยงจากการผกขาดตลาดลง จากการมการแขงขนทงในแพลตฟอรมเดยวกน (intra-platform competition) และขามแพลตฟอรม (inter-platform competition) นอกจากน การรบประกนความเปนกลางทางในการสอสารผานอนเทอรเนต (net neutrality) ยงจะชวยรบประกนเสรภาพในการสอสารของประชาชนและลดความเสยงจากการแขงขนทไมเปนธรรม

14

ทางเลอกหลก

แนวทางการดาเนนการระยะสน

กจการโทรทศน ดาเนนการใหประชาชนสามารถรบสญญาณโทรทศนระบบดจทลไดอยางทวถง

โดยเรว ทงเรองการแจกคปอง การประชาสมพนธ และการตดตงโครงขาย กาหนดกรอบเวลาทชดเจนในการยตการรบสงสญญาณวทยโทรทศนในระบบแอ

นะลอก (Analogue Switch-Off : ASO) เรงใหเกดระบบการวดเรตตงโทรทศนระบบดจทล กากบดแลคาบรการ Mux ใหสะทอนตนทนทแทจรง กจการกระจายเสยง สรางความชดเจนเรองการอนญาตใหทดลองประกอบกจการ

แนวทางการดาเนนการระยะกลาง กาหนดขอบเขตบรการทถอเปนกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน เชน

Video on Demand สรางความเปนกลางทางในการสอสารผานอนเทอรเนต (net neutrality)

แนวทางการดาเนนการระยะยาว เมอสามารถปรบเงอนไขการประกอบกจการใหเสมอภาคแลว อาจพจารณาการจดสรรคลนความถซงไมกาหนดวาจะตองนาไปใหบรการใดโดยเฉพาะเจาะจง

แนวทางการดาเนนการในระยะสนนน กสทช. ควรเรงแกไขปญหาเกยวกบการแขงขนทมอยใน

ปจจบน โดยแนวทางการดาเนนการสาหรบกจการโทรทศนนนแบงออกเปน 4 ประเดนหลก ไดแก (1) การดาเนนการใหประชาชนสามารถรบสญญาณโทรทศนระบบดจทลไดอยางทวถงโดยเรว ทงเรองการแจกคปอง การประชาสมพนธ และการตดตงโครงขาย (2) การกาหนดกรอบเวลาทชดเจนในการยตการรบสงสญญาณวทยโทรทศนในระบบแอนะลอก (Analogue Switch-Off : ASO) (3) การเรงใหเกดระบบการวดเรตตงโทรทศนระบบดจทล และ (4) กากบดแลคาบรการ Mux ใหสะทอนตนทนทแทจรง เนองจากทงหาประเดนดงกลาวทาใหผประกอบกจการโทรทศนเดมทออกอากาศในระบบแอนะลอกนนไดเปรยบผประกอบกจการรายใหมในระบบดจทล ขณะทในกจการกระจายเสยงนน กสทช. ตองสรางความชดเจนเรองการอนญาตใหทดลองประกอบกจการวามกรอบเวลาเปนเชนใด ภายใตเงอนไขอยางไร

ขณะทแนวทางดาเนนการในระยะกลางนน กสทช. ควรจะตองมการศกษาเพอแบงขอบเขตใหชดเจน

วา การประกอบกจการใดบางทตองถอเปนกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศนทควรอยในการกากบดแลโดย กสทช. โดยเฉพาะเทคโนโลยใหมๆ ทใหบรการแขงขนกบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศนในปจจบน เชน การใหบรการ Video on demand (VoD) เปนตน รวมถงสรางการแขงขนทเสรและเปนธรรมโดยออกกฎระเบยบเกยวกบความเปนกลางทางในการสอสารผานอนเทอรเนต (net neutrality)

ในระยะยาวเมอสามารถปรบเงอนไขการประกอบกจการใหเสมอภาคแลว กสทช. อาจพจารณาการ

จดสรรคลนความถซงไมกาหนดวาจะตองนาไปใหบรการใดโดยเฉพาะเจาะจง เพอสงเสรมการแขงขนขามแพลตฟอรม (inter-platform competition)

15

การกาหนดกรอบเวลาทชดเจนในการยตการรบสงสญญาณวทยโทรทศนในระบบแอนะลอก (Analogue Switch-Off : ASO) รวมถงปรบปรงแผนการใชคลนความถ การดาเนนการตามแผนแมบทกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน ฉบบท 1 (พ.ศ. 2555-2559)

ของ กสทช. ในเรองการปรบเปลยนระบบการรบสงสญญาณวทยโทรทศนเปนระบบดจทล (ตามยทธศาสตรท 6 เรองการเปลยนผานไปสการรบสงสญญาณวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนในระบบดจทล) ทาใหใหเรมมการออกอากาศรายการโทรทศนในระบบดจทลตงแตเดอนมถนายน 2557 เปนตนมา อยางไรกตาม ปจจบนยงมการออกอากาศรายการโทรทศนในระบบแอนะลอกคขนานอย ซงยงไมมความชดเจนวาจะยตการรบสงสญญาณวทยโทรทศนในระบบแอนะลอกทงหมดเมอใด ทาใหการใชทรพยากรยงไมมประสทธภาพ

การกาหนดกรอบเวลาท ชดเจนในการยตการรบสงสญญาณวทยโทรทศนในระบบแอนะลอก

(Analogue Switch-Off : ASO) จะชวยใหประชาชนและผประกอบกจการมขอมลทครบถวนมากขนและสามารถตดสนใจไดอยางเหมาะสม ขณะทการกาหนดแผนการใชคลนความถทไดรบคนจะชวยใหการจดสรรทรพยากรคลนความถเปนไปอยางมประสทธภาพ

ทางเลอกหลก

แนวทางการดาเนนการระยะสน กาหนดกรอบเวลาทชดเจนในการยตการรบสงสญญาณวทยโทรทศนในระบบแอนะลอก

การสงเสรมใหเกดการพฒนาคณภาพ ความหลากหลาย และพหนยมในสอ โดยเฉพาะสอวทยและโทรทศน

การปรบเปลยนระบบการรบสงสญญาณวทยโทรทศนเปนระบบดจทลทไดกลาวมาขางตน สงผลใหม

ผประกอบกจการสอโทรทศนเพมมาก อยางไรกตาม การเพมขนของผประกอบกจการดงกลาวอาจมไดทาใหคณภาพและความหลากหลายของรายการพฒนาขนอยางทควรจะเปน

การสงเสรมใหเกดการพฒนาคณภาพและความหลากหลายของรายการในสอประเภทตางๆ จะทาให

ผบรโภคสอไดรบขอมลขาวสารทถกตอง รวดเรว และแมนยา ไดรบความเหนทครบถวน รอบดาน และสงคมไดรบประโยชนจากเนอหารายการทมสาระความรทเปนประโยชนตอการพฒนาประเทศ

มาตรการทางกฎหมายของ กสทช. มกเนนในเรองความหลากหลายในเชงโครงสราง ซงอาจเรยกวา

ความหลากหลายภายนอก (external pluralism) สวนความหลากหลายในเชงเนอหา ซงอาจเรยกวา ความหลากหลายภายใน (internal pluralism) ยงคงไมปรากฏมาตรการทชดเจนนก นอกเหนอไปจากการกากบ

16

ดแลเรองสดสวนเนอหาตามประเภทของใบอนญาตการประกอบกจการและการใหบรการ ซงกอยในลกษณะพจารณาผานเอกสารทผประกอบการนาเสนอมากกวาการตรวจสอบเอง

ความหมายของความหลากหลาย (diversity) ไมไดหมายถงเพยงแคการมเนอหา หรอชองทางจานวน

มากทสามารถเขาถงได แตตองพจารณาตามหลกของแนวคดตลาดทางความคด (marketplace of ideas) ไดแก การทพลเมองมเสรภาพในการเลอกแนวคดจากแนวคดทมจานวนมากเพยงพอ (ความหลากหลายของเนอหา) ซงนาเสนอจากแหลงทนาเสนอทมจานวนมากเพยงพอ (ความหลากหลายของชองทางการนาเสนอหรอทมาของเนอหาทนาเสนอ) ในภาวะเชนน พลเมองจะสามารถผสมผสานขอมล ขาวสาร แนวคดตาง ๆ เพอใชในการเพมพนความรของตวเอง การเผชญหนากบความเหนท ตางกน และเปนผทสามารถใชวจารณญาณทดจากขอมลทพรงพรอมและรอบดาน ภายใตสภาวะอนเอออานวยเหลาน พลเมองนาทจะสามารถทาหนาทไดดขนในการเตมเตมความรบผดชอบทางประชาธปไตยในสงคมทปกครองกนเอง

o ความหลากหลายในเชงโครงสราง

การพฒนาคณภาพและความหลากหลายในเชงโครงสราง ในสวนของสอเชงพาณชย เชน โทรทศนระบบดจทล นนจะเกดขนไดเมอมการแขงขนทเสรและเปนธรรม และมการบงคบใชกฎระเบยบทเกยวของกบเนอหารายการดวย โดย กสทช. อาจใหแรงจงใจกบผประกอบกจการ เชน ลดคาธรรมเนยมใบอนญาตหากสามารถพฒนาความหลากหลายไดตามเกณฑ ขณะทสอสาธารณะและสอชมชนจะเปนสวนเตมเตมในดานคณภาพและความหลากหลายของรายการในสอประเภทตางๆ

ทางเลอกหลก

แนวทางการดาเนนการระยะสน

สอเชงพาณชย การรองรบการแขงขนทเสรและเปนธรรม ระหวางผประกอบ

กจการ และมการบงคบใชกฎระเบยบทเกยวของกบเนอหารายการ

สอสาธารณะ กาหนดหลกเกณฑการใหใบอนญาตประกอบกจการเพอ

บรการสาธารณะ สอชมชน ออกประกาศหลกเกณฑทกาหนดไวในแผนแมบทการบรหาร

คลนความถ (พ.ศ.2555) จดทาคมอขอใบอนญาตประกอบกจการบรการชมชน

แนวทางการดาเนนการระยะกลาง

สอสาธารณะ อดหนนการจดทาระบบประเมนคณภาพรายการในสอ

สาธารณะ กาหนดหลกเกณฑสาหรบการตอใบอนญาตประกอบกจการ

เพอบรการสาธารณะ โดยใชผลจากระบบประเมนคณภาพรายการ

17

สอชมชน พจารณาการตงหนวยงานขนในสานกงาน กสทช. เพอ

รบผดชอบการกากบดแลและสงเสรมกจการสอชมชนโดยเฉพาะ

แกประกาศ กทปส. เพอใหสถาบนการศกษาและองคกรเอกชนทมศกยภาพในการพฒนาสอชมชน เปนผมสทธขอรบเงนจากกองทนฯ เพอทาโครงการสนบสนนสอชมชนดวย

o สอสาธารณะ

แนวทางการดาเนนการในระยะสนนน กสทช. ควรกาหนดหลกเกณฑในการพจารณาใหใบอนญาตประกอบกจการเพอบรการสาธารณะ ซงอยางนอยตองประกอบดวย (1) การแสดงใหเหนถงประโยชนสาธารณะ ซงตองระบใหชดเจนแยกตามประเภทของของใบอนญาต (2) แผนการหารายได (3) แผนกากบดแลตนเอง และ (4) แผนการพฒนา สงเสรม ควบคมคณภาพรายการ โดยเปดกวางใหไดผประกอบกจการเพอบรการสาธารณะซงไมใชหนวยงานรฐอยางนอยสองรายเพอใหมการแขงขน

ทางเลอกทส ทบทวนจานวนใบอนญาตประกอบกจการสาธารณะ โดยลดจานวนใบอนญาตประกอบกจการเพอบรการสาธารณะใหนอยกวา 12 ชอง เพอใหไดผรบใบอนญาตทมความพรอมในการประกอบกจการอยางแทจรง และไมตกเปนเครองมอในการหารายได หรอประชาสมพนธกจกรรมของหนวยงานราชการ อยางไรกตาม ทางเลอกนอาจเปนไปไดยากกวาในทางการเมอง และอาจถกโตแยงวาทาใหใชประโยชนจากคลนความถไดไมเตมท

สาหรบแนวทางการดาเนนการในระยะกลางนน กสทช. ควรพจารณาการอดหนนการจดทาระบบ

ประเมนคณภาพรายการในสอสาธารณะ ซงการประเมนตองประกอบดวยทงคณภาพรายการและจานวนผรบชม เพอใหเกดการพฒนาเนอหาทมคณภาพและตอบโจทยสาธารณะ และใชผลจากระบบประเมนคณภาพรายการเปนหนงในหลกเกณฑสาหรบการตอใบอนญาตประกอบกจการเพอบรการสาธารณะ ทางเลอกทหา กาหนดใหชองโทรทศนสาธารณะไดรบใบอนญาตประกอบกจการ ตองมสภาผชมรายการ ทประกอบไปดวยตวแทนจากผชมทกสาขาอาชพ ทวทกภมภาค ทาหนาทประเมนคณภาพรายการภายในสถาน พรอมทงกาหนดเปนขอบงคบใหมการประเมนภายนอกเปนประจาทกป ซงผลการประเมนทงสองสวนจะถกนามาประมวลเปนสวนหนงในหลกเกณฑสาหรบการตอใบอนญาตประกอบกจการเพอบรการสาธารณะ อยางไรกตาม ทางเลอกนอาจประสบปญหาในทางปฏบต โดยเฉพาะกลไกในการจดตงสภาผชมรายการ

o สอชมชน แผนแมบทการบรหารคลนความถ (พ.ศ. 2555) และแผนแมบทกจการกระจายเสยงและกจการ

โทรทศน ฉบบท 1 (พ.ศ. 2555-2559) เปดโอกาสใหภาคประชาชนสามารถเขาถง และใชประโยชนคลนความถในกจการกระจายเสยง ดงนน แนวทางการดาเนนการในระยะสนนน กสทช. จาเปนตองออกประกาศ

18

หลกเกณฑตามทกาหนดไวในแผนแมบททงสองฉบบดงกลาว ไดแก หลกเกณฑการใชประโยชนคลนความถ และการสงเสรมการใชคลนความถในกจการบรการชมชน ดานกจการกระจายเสยง และดานกจการโทรทศน รวมถงหลกเกณฑการสงเสรมชมชนทมความพรอมใหไดรบใบอนญาตประกอบกจการบรการชมชน เพอกาหนดกรอบในการดาเนนการกากบดแลสอชมชน

นอกจากน กระบวนการออกใบอนญาตทดลองประกอบกจการกระจายเสยงบรการชมชน ในชวงท

ผานมานนมความไมเขาใจกนระหวางผยนคาขอ กบเจาหนาท กสทช. จงควรมการสรปกระบวนการออกใบอนญาตทดลองเพอปรบปรงใหมประสทธภาพมากขน และจดทาเปนคมอขอใบอนญาตประกอบกจการบรการชมชนตอไป โดยแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ ใบอนญาตชวคราว 1 ป สาหรบผเรมกอตงสถาน และใบอนญาตระยะยาว 5 ป สาหรบผมคณสมบตในการประกอบกจการบรการชมชน

ขณะทแนวทางการดาเนนการในระยะกลางนน กสทช. อาจพจารณาการตงหนวยงานขนใน กสทช.

เพอรบผดชอบในการกากบดแลและสงเสรมกจการสอชมชนโดยเฉพาะ และพจารณาแกประกาศ กทปส. เรอง “หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการใชจายเงน การตดตาม และการประเมนผลเงนกองทนวจยและพฒนากจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม เพอประโยชนสาธารณะ” เพอใหสถาบนการศกษาและองคกรเอกชนทมศกยภาพในการพฒนาสอชมชน เปนผมสทธขอรบเงนจากกองทนฯ เพอทาโครงการสนบสนนสอชมชนดวย

ทางเลอกทหก เพมจานวนบคลากรทดแลรบผดชอบ แทนทจะตงหนวยงานใหมขนใน กสทช. ทางเลอกนสะดวกกวาเพราะไมตองตงหนวยงานใหม แตอาจไมสามารถแกไขปญหาเรองการทางานแบบแยกสวน และอานวยความสะดวกใหผขอใบอนญาตไดนอยกวา

o ความหลากหลายในเชงเนอหา

ในอนาคต กสทช. ควรกาหนดการแบงมตยอยของมตความหลากหลายทางเนอหา (content diversity) โดยสามารถแบงไดเปน 3 มตยอย ไดแก

(1) ความหลากหลายในประเภทรายการ (program-type format) (2) ความหลากหลายในลกษณะทางประชากร (demographic) ทเปนกลมเปาหมายหลกของ

รายการ หรอกลมทพงไดประโยชนจากรายการ และ (3) ความหลากหลายในความคดเหน (idea/viewpoint)

19

การกาหนดกลไกทเออตอการคมครองผบรโภค และผดอยโอกาสทางสงคมอยางมประสทธภาพ

การคมครองผบรโภคเปนภารกจของหนวยงานกากบดแล ซงมความสาคญเปนอยางยงในตลาดภาคบรการสมยใหมทมความซบซอนและอาจมการแขงขนไมเตมท รวมถงในกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมหลายฉบบ การคมครองผบรโภคทวความสาคญขน โดยเฉพาะในยคทมความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทมพฒนาการไปอยางรวดเรว มขอมลจานวนมากมายมหาศาลและจากหลายชองทาง

การกาหนดกลไกทเออตอการคมครองผบรโภค และผดอยโอกาสทางสงคมอยางมประสทธภาพ จะ

ชวยคมครองสทธเสรภาพของประชาชนมใหถกเอารดเอาเปรยบจากผประกอบกจการ และคมครองสทธในความเปนสวนตวและเสรภาพของบคคลในการสอสารถงกนทางโทรคมนาคม และสงเสรมสทธเสรภาพและความเสมอภาคของประชาชนในการเขาถงและใชประโยชนคลนความถ

ทางเลอกหลก

แนวทางการดาเนนการระยะสน

ออกประกาศกาหนดแนวทางการรบและพจารณาเรองรองเรยนใหชดเจน

ประสานความรวมมอกบองคกรหรอหนวยงานทเกยวของกบการคมครองผบรโภค โดย กสทช. ตองใหขอมลแกผบรโภคเกยวกบสทธและชองทางการรองเรยนในปญหา รวมถงทาหนาทสงตอเรองรองเรยน

พฒนาระบบจดการขอมลสถตการรองเรยนและขอมลทจาเปน เพอการพจารณากาหนดนโยบายและกฎเกณฑทเกยวของกบการคมครองผบรโภค

แนวทางการดาเนนการระยะกลาง

ผลกดนใหมการแกไขกฎหมายทเกยวของเพอสงเสรมสทธของผบรโภค

แกไขประกาศวาดวยกระบวนการพจารณาเรองรองเรยนดานกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน และดานโทรคมนาคมใหเปนรปแบบเดยวกน

กาหนดมาตรการคมครองขอมลสวนบคคลและความเปนสวนตว เพอตอบสนองตอการหลอมรวมของบรการดานกระจายเสยงและโทรทศน บรการอนเทอรเนต และบรการดานโทรคมนาคม

แนวทางการดาเนนการระยะยาว สนบสนนการเสรมสรางความรเทาทนสอและความเขมแขงใหแกผบรโภค

แนวทางการดาเนนการในระยะสนนน กสทช. ควรออกประกาศกาหนดแนวทางการรบและพจารณา

เรองรองเรยนใหชดเจน โดยประสานความรวมมอกบองคกรคมครองผบรโภค และองคกรหรอหนวยงานทม

20

ความเชยวชาญทมหนาทรบผดชอบเฉพาะเรองโดยตรง เชน รวมมอดานอาหารและยากบสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) หรอรวมมอดาน E-Commerce กบ ETDA เปนตน ทงน กสทช. ตองใหขอมลแกผบรโภคเกยวกบสทธและชองทางการรองเรยนในปญหา รวมถงทาหนาทสงตอเรองรองเรยน โดยไมจากดวาปญหารองเรยนของผบรโภคจะเกดจากบรการในแพลตฟอรมใด

นอกจากน กสทช. ควรพฒนาระบบจดการขอมลสถตการรองเรยนและขอมลทจาเปน เพอการ

พจารณากาหนดนโยบายและกฎเกณฑทเกยวของกบการคมครองผบรโภค และเชอมโยงขอมลการรองเรยนกบหนวยงานคมครองผบรโภคอนๆ โดยอาจจดเรองรองเรยนตามประเภทของลกษณะการเอาเปรยบผบรโภคใหสอดคลองกบภาวะสอหลอมรวม ตามแนวทางของ ITU

สาหรบแนวทางการดาเนนการในระยะกลางนน กสทช. ควรผลกดนใหมการแกไขกฎระเบยบท

เกยวของ เชน มาตรา 31 แหงพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและกากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2553 รวมถงประกาศ กสทช. เรองการกระทาทเปนการเอาเปรยบผบรโภคในกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ. 2555 เพอสงเสรมสทธของผบรโภค แทนทจะเปนการรบเรองรองเรยนจากการถกเอาเปรยบเพยงอยางเดยว

นอกจากน เพอตอบสนองตอการหลอมรวม กสทช. ควรแกไขประกาศวาดวยกระบวนการพจารณา

เรองรองเรยนดานกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน และดานโทรคมนาคมใหเปนรปแบบเดยวกน เพอความสะดวกตอผบรโภค และชวยแกปญหาความลาชาในการพจารณาเรองรองเรยนดานกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน

นอกจากน เมอสอใหมมบทบาทมากขนเรอยๆ การบรโภคสอเหลาน ตองการการกากบดแลท

ครอบคลมกวาเดม เชน ราคา และคณภาพของการใหบรการ และตองการการกากบดแลในประเดนทแตกตางไปจากเดม เชน การคมครองขอมลสวนบคคล และความเปนสวนตว (personal data and privacy) ดงนน กสทช. ควรกาหนดมาตรการใหผรบใบอนญาตคมครองขอมลสวนบคคลและความเปนสวนตว เพอตอบสนองตอการหลอมรวมของบรการดานกระจายเสยงและโทรทศน บรการอนเทอรเนต และบรการดานโทรคมนาคม ตวอยางเชน การคมครองขอมลสวนตวของผสงซอรายการโทรทศนผานระบบ Video-on-demand ผานทางบรการอนเทอรเนต และบรการโทรคมนาคม ขอมลการใชงานของผใชบรการเครอขายสงคมออนไลน ทอยในระบบคลาวด เปนตน ขณะทในระยะยาวนน แนวทางการดาเนนการทจาเปน คอ การสนบสนนการเสรมสรางความรเทาทนสอและความเขมแขงใหแกผบรโภค