รายงานการวจย

เรองการลดตนทนการผลตขาวคณภาพโดยเกษตรกรมสวนรวม Reducing the Cost of Rice Production by Farmers Participation

คณะนกวจย

ฉววรรณ บญเรอง กตต บญเลศนรนดร ชาญณรงค ศรทรงเมอง และกานตรว แซเจย

คณะเทคโนโลยการเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร ทนอดหนนการวจย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม

งบประมาณ ป 2555

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

โครงการ การลดตนทนการผลตขาวโดยเกษตรกรมสวนรวม ชอผวจย ผชวยศาสตราจารย ฉววรรณ บญเรอง , ผชวยศาสตราจารย กตต บญเลศนรนดร ผชวยศาสตราจารย ชาญณรงค ศรทรงเมอง และนางสาวกานตรว แซเจย ไดรบทนอดหนนการวจย ประเภทสรางองคความร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม งบประมาณแผนดนป 2555 – 2556 เปนโครงการวจยตอเนองระยะเวลา 2 ป ปนเปนปท 1

บทคดยอ ปญหาหนงของเกษตรกร คอ ตนทนการผลตสง ทงตนทนดานคาแรง และปจจยการผลต เชน ปยเคม พนธขาว สารเคมควบคมศตรพช ทงโรค แมลง และวชพช ซงผลการใชปจจยการผลตอยาง ไมระมดระวง กอใหเกดอนตรายตอผบรโภคและสภาพแวดลอม ดงนนการศกษาครงน มวตถประสงค เพอหาแนวทางในการลดตนทนการผลตขาว โดยใชวธการปลกและการดแลแปลงปลกทปลอดภย เพอใหไดผลผลตขาวทมคณภาพ การศกษาในขนแรก ใชวธประชมเกษตรกร เพอระดมความคดเหน เรองปญหาในการท านา แนวทางแกไข และแนวทางในการลดตนทนการผลตขาว ณ ต าบลนาค อ าเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา มเกษตรกร เขารวมประชมทงหมด 25 ราย ไดขอสรปในการลดตนทนการผลตขาว ในการปลกทดลองครงแรก คอ เลอกวธการปลกแบบเดมกอน ไดแก หวานน าตม ใชเทคโนโลยปยสงตด ดแลแปลงปลกแบบจเอพ โดยใชสารชวภาพทผลตเอง ไดแก น าหมกชวภาพ เชอบวเวอเรยชนดเชอสด และควบคมวชพชดวยสารเคม

การศกษาในขนทสอง ทดลองปลกในแปลงของมหาวทยาลยและแปลงเกษตรกร การทดลองในแปลงมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม ต าบลหนตรา อ าเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา โดยใชวธการปลก 3 วธ คอ โยนกลา ปลกแบบประณตและนาด าดวยคน การดแลแปลง ปลก 3 แบบ คอ ตามวธเกษตรกร ดแลตามระบบอนทรย และจเอพ ปรากฏวา การปลกแบบโยนกลา ดแลตามระบบอนทรย มตนทนการผลตต าสด คอ 4,393 บาท/ไร และปลกแบบโยนกลา ดแลตามระบบจเอพ ไดก าไรสงสด 5,322.20 บาท/ไร การทดลองในแปลงนาเกษตรกร โดยปลกแบบหวานน าตม ดแลตามระบบจเอพ ใชเทคโนโลยปยสงตด ใชสารชวภาพในการควบคม ศตรพช และควบคมวชพชดวยสารเคม พบวาตนทนการผลต เทากบ 2,541.80 บาท ตนทนการผลตลดลง 487.20 บาท/ไร และไดก าไรเพมขน 525.50 บาท/ไร

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

Abstract

The main problem rice production of Thai farmers is high production cost including

labor cost, production factor cost e.g. seed of rice varieties, fertilizers ,chemical pesticides,

herbicides, hormone ,etc.

Using those input carelessly cause harm to consumers and the environment. There for

this study was aimed to find ways to reduce the production costs and to get safe growing

methods and safe cultural practices . The farmers can design to growing methods and

cultural practices for good quality products by them self.

The first step was to seta meeting with the farmers to brainstorm regarding the

problems in a ways to reduce production costs, at Tumbon Nakhu ,Phak Hai district,

Pra Nakhon Si Ayutthaya , 25 farmers attended the meeting . The results from meeting were:

to use the method of Na Hwan num Tom or seeded bog water, Tailor fertilizer technology

(specific area fertilizer technology),GAP cultural practice pattern with biological substance

e.g. fermented herbs, Beuveria in corn seed, and chemical weed control.

The second step : Experiment 1, at Rajamangala University of Technology

Suvarnabhumi. Huntra, Pra Nakhon Si Ayutthaya . Pot and field experimental with

Randomized complete Block design with4 Replications ,9 treatments about 3 growing

methods : parachute or seedling throwing, intensive growing and transplanting seedling in

combination with the 3 cultural practices : farmer practice pattern, GAP, and organic practice

pattern. The results showed that the parachute + organic practice pattern had the lowest

production costs ; 4,393 Baht /rai, and while the parachute +GAP give the highest profit;

5,322.20 Baht/rai.

Experiment 2 in farmer’s field at Tumbon Nakhu Phak Hai dictrict, Pra Nakhon Si

Ayutthaya . The objective of this experiment to comparison production costs between Na

Hwan Num Tom +farmers practice pattern and Na Hwan Num Tom + tailor fertilizer

technology biological pest control chemical weed controls. The result showed that the

production costs of Na Hwan Num Tom+ tailor fertilizer technology biological pest controls,

chemical weed controls was 2,541.50 Baht/rai, reduced production cost was 487.20 baht/rai

and increased profit was 525.50 Baht/rai.

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

ก

สารบญ

เรอง หนา 1 สารบญ ก 2 สารบญตาราง ข 3 สารบญภาพ ค 4 บทน า 1 5 ตรวจเอกสาร 3 6 วธการวจย 12 7 ผลและวจารณ 15 8 สรป 49 9 เอกสารอางอง 50

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

ข

สารบญตาราง ตารางท เรอง

1 ผลการวเคราะหดนในการปลกขาวในกระถางและแปลงปลก 18 2 ความสงของขาวปทมธาน 1 ทปลกในกระถางชวงเดอนกมภาพนธ – มถนายน 2555 19 3 จ านวนตน/กอ ของขาวทปลกในกระถาง ชวงเดอนกมภาพนธ – มถนายน 2555 20 4 วดสใบขาวเมออาย 90 และ 110 วน ของขาวทปลกในกระถาง ชวงเดอนกมภาพนธถง

มถนายน 2555 21

5 จ านวนรวง/กอ ความยาวรวง และจ านวนเมลด/รวง 22 6 น าหนกสดของตน และรวงขาว/กอ น าหนกเมลดแหง/กอ และน าหนกเมลด/ไร

ในกระถาง 23

7 สเมลด สเยอหมเมลด ความหนา ความกวาง ความยาว ของเมลดในกระถาง 25 8 ความบรสทธของเมลดขาว (%) ในกระถาง 26 9 ความสงของขาวปทมธาน 1 ทปลกในแปลงนาชวงเดอนกมภาพนธ – มถนายน 2555 28

10 วดสใบขาวเมออาย 90 และ 110 วน ของขาวทปลกในแปลงนา ชวงเดอนกมภาพนธถงมถนายน 2555

29

11 จ านวนรวง/กอ ความยาวรวง และจ านวนเมลด/รวง ในแปลงนา 30 12 น าหนกสดของตน และรวงขาว/พนท 1 ตารางเมตร น าหนกแหงของตน/กอ น าหนก

เมลดแหงของเมลด/กอ และน าหนกเมลด/ไร ในแปลงนา 31

13 สเมลด สเยอหมเมลด ความหนา ความกวาง ความยาวของเมลดในแปลงนามหาวทยาลย

33

14 เชอทพบและความงอกในแปลงนา 34 15 ความบรสทธของเมลดขาว(%) ทปลกในแปลงนา 34 16 ตนทนผนแปรของการผลตขาวหอมปทมธาน1 ในแปลงมหาวทยาลยเทคโนโลย

ราชมงคลสวรรณภม (กรณงานจางทงหมด) 35

17 ผลตอบแทนจากการปลกขาวในแปลงนามหาวทยาลยเทคโนโลย ราชมงคลสวรรณภม (กรณจางทงหมด)

36

18 ตนทนการผลตขาวดานคาแรงเฉลยตอไร แปลงเกษตรกรนาค 38 19 ตนทนการผลตขาวดานวสดเฉลยตอไรแปลงเกษตรกรนาค 38 20 ผลผลตและรายไดเฉลยตอไรแปลงเกษตรกรนาค 39

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

ค

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 การประชมเกษตรกร ณ ต าบลนาค อ าเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา 40 2 การทดลองในกระถางซเมนต มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม 41 3 การทดลองในแปลงนา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม 41 4 การทดลองในแปลงนาเกษตรกร ต าบลนาค 42 5 ลกษณะการตากขาวกอนน ามาชงน าหนกแหง/กอ 42 6 ลกษณะของเมลดขาวพนธปทมธาน1 จากการเกยวดวยรถเกยวขาว 43 7 เมลดขาวเปลอกทความชน 12 % 43 8 การเทยบสเยอหมเมลดขาวกลอง 44 9 หนอนมวนใบขาว 44

10 อาการของใบขาวทถกหมอนมวนใบท าลาย 44 11 ลกษณะของใบขาวทเปนโรค ก.โรคใบขดสน าตาล ข.โรคใบไหม

ค.โรคใบจดสน าตาล 45

12 ลกษณะของเมลดขาวทเปนโรคเมลดดางและเมลดลบ 46 13 เชอ Curvularia lunata 47 14 เชอ Alternaria sp. 47 15 เชอ Bipolaris oryzae 48 16 ก. เชอ Aspergillus flavus ข. เชอ Aspergillus nager 48

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

1

บทน า

ในปจจบนพบวา กระบวนการผลตสนคาเกษตร โดยเฉพาะอยางยง ขาว เกษตรกรมการ

น าเอาสารเคมมาใชในนาขาวเปนจ านวนมาก จากการศกษาในพนทภาคกลางพบวา ในการผลตขาวแต

ละป มเกษตรกรใชปยเคม รอยละ 88 ใชยาฆาหญา รอยละ 79.5 ใชยาฆาแมลง รอยละ 62.5 ใชยาฆาหอย

ฆาป รอยละ 46.1 และใชสารสมนไพรหรอชวภาพเพยงรอยละ 7.3 เทานน ซงปญหาดงกลาวท าให

เกษตรกรตองสญเสยเงนจ านวนมหาศาล การปรบเปลยนแนวคดในการผลตทมงเนนปรมาณผลผลตมา

เปนการเพมคณภาพของขาว เชน การปลกขาวอนทรย การผลตขาวตาม แนวคดเศรษฐกจพอเพยง การ

ปลกขาวตามระบบจเอพ การลดการใชสารเคมในการผลต การใชปยสงตด การใชแหนแดง การใชน า

หมกชวภาพหรอการควบคมศตรพชโดยชววธ จงเปนชองทางหนงทชวยใหเกษตรมรายไดเพมขน

งานวจยนจงมเปาหมายเพอศกษาคณภาพของเมลดขาวภายหลงการเกบเกยวของการปลก ขาวตาม

แนวคดของเกษตรกร GAP SRI และการใชปยสงตด เกยวกบคณภาพทางกายภาพ ทางชวภาพ ราคา

ความปลอดของผบรโภค และตนทนการผลต

วตถประสงคของโครงการวจย 1. เพอศกษาการลดตนทนการผลตขาวคณภาพโดยเกษตรกรมสวนรวม 2. เพอศกษาวธการผลตขาวตอคณภาพทางกายภาพของ ตนขาว รวง ขาวและเมลดขาว 3. เพอศกษาลกษณะทางชวภาพของเมลดขาวภายหลงการเกบเกยว 4. เพอศกษาหาแนวทางในการควบคมโรคเมลดดางของขาว

ขอบเขตของโครงการวจย โครงการวจยนมขอบเขตของการ ศกษา การผลตขาวตอ คณภาพของ ตนขาว รวงขาวและเมลดขาว เกยวกบลกษณะทางกายภาพและลกษณะทางชวภาพ ราคา ความปลอดของผบรโภคและการลดตนทนการผลตจากการปลกขาวตามแนวคดของเกษตรกร GAP SRI และการใชปยสงตด ในจงหวดพระนครศรอยธยา

กรอบแนวความคดของโครงการวจย จากสภาพการท านาของเขตพนทภาคกลาง พบวา ในการการผลตขาวของภาคกลางมการใชปยเคม สารเคมในการปองกนก าจดศตรพชและสารเคมอนๆในปรมาณมาก โดยเฉพาะปยไนโตรเจน ดงนนถาสามารถลดปรมาณการใชปยไนโตรเจน สารเคมลงจนถงไมใช จะเปนการลดตนทนการผลตและสามารถเพมรายไดตอพนทไดอกทางหนง หรอการเลอกวธการปลกขาวแบบอน

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

2

ทเหมาะสมกบพนทของเกษตรกร จะเปนการลดตนทนการผลตได ซงงานวจยนจงตงสมมตฐานมงเนนใหเกษ ตรกร มสวนรวมเสนอแนวคดและลงมอปฏบตตามแนวคด ในการผลตขาวทมคณภาพในจงหวดพระนครศรอยธยา

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. งานวจยนเมอเสรจสนโครงการวจยแลวจะน าไปเผยแพรในวารสารวชาการทางการเกษตรระดบชาต หรอวารสารทอยในการรบรองของ สกอ. ซงจะเปนขอมลหนงของการผลตขาวและเกษตรกรสามารถน าไปปรบใชใหเกดประโยชนตอการผลตขาวตอไป

2. น าไปประยกตกบการเรยนการสอน 3. งานบรการวชาการดานการผลตขาว

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

3

ตรวจเอกสาร

ขาวปทมธาน 1 (Pathum Thani 1)

ชอพนธ ปทมธาน 1 (Pathum Thani 1)

ชนด ขาวเจา

คผสม BKNA6-18-3-2 / PTT85061-86-3-2-1

ประวตพนธ ไดจากการผสมพนธระหวางสายพนธ BKNA6-18-3-2 กบสายพนธ PTT85061-86-3-2-1 ทศนยวจยขาวปทมธาน ในป พ.ศ. 2533 ปลกคดเลอกจนไดสายพนธ PTT90071-93-8-1-1

การรบรองพนธ คณะกรรมการวจยและพฒนากรมวชาการเกษตร มมตใหเปนพนธรบรองเมอ วนท 30 พฤษภาคม 2543

ลกษณะประจ าพนธ 1. เปนขาวเจา สงประมาณ 104 - 133 เซนตเมตร 2. ไมไวตอชวงแสง 3. อายเกบเกยว ประมาณ 104-126 วน

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

4

4. ทรงกอตง ใบสเขยวมขน กาบใบและปลองสเขยว ใบธงยาว ท ามม 45o กบคอรวงออยใตใบธง 5. เมลดขาวเปลอกสฟาง มขน มหางเลกนอย 6. ระยะพกตวของเมลดประมาณ 3-4 สปดาห

7. เมลดขาวกลอง กวาง x ยาว x หนา = 2.1 x 7.6 x 1.7 มลลเมตร 8. ปรมาณอะไมโลส 15-19 % 9. คณภาพขาวสก นมเหนยว มกลนหอมออน

ผลผลต ประมาณ 650-774 กโลกรมตอไร

ลกษณะเดน 1. ผลผลตสง

2. คณภาพเมลดคลายพนธขาวดอกมะล 105 3. ตานทานเพลยกระโดดสน าตาล และเพลยกระโดดหลงขาว 4. ตานทานโรคไหม และโรคขอบใบแหง

ขอควรระวง คอนขางออนแอเพลยจกจนสเขยว โรคใบหงก และโรคใบสสม

พนทแนะน า เขตชลประทานในภาคกลาง (กรมการขาว,2545)

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

5

ปจจบนการผลตพชมตนทนการผลตคอนขางสงโดยเฉพาะเรองการใชปย ซงเกษตรกรนยมใชทงปยเคม ชวภาพ ปยคอกโดยใชตามค าบอกเลาของผทเคยใชหรอ บรษทแนะน า สงผลใหตนทนการผลตเพมขนโดยไมจ าเปน ดงนน เทคโนโลยการใชปยเฉพาะพนท “ปยสงตด” ทมขนตอนในการใช 3 ขนตอน คอ 1. ตรวจสอบชดขอมลดน 2. ตรวจสอบปรมาณธาตอาหารในดน 3. ใชปยตามค าแนะน า โดยศกษาจากคมอหรอโปรแกรมแนะน าการใชปยในแตละพชตามความจ าเปนของแตละพนท จะชวยลดการใชปยเกนความจ าเปนได เปนการประหยดและลดตนทนการผลตไดอกทางหนง (ทศนยและประทป,2553)

การปลกขาวตามระบบ SRI ( SRI management practices) (CIIFAD , 2007) 1. ตนกลา ใชตนกลาทเพาะอาย 8 – 12 วน ซงมใบ 2 ใบ 2. ปกด า 1 ตน /หลม 3. ระยะปลก 25 x 25 เซนตเมตรในดนทวไป - 50 x 50 เซนตเมตร ในดนทมความอดมสมบรณด 4. ใหน าตามความจ าเปน (Intermittent irrigation) 5. ก าจดวชพช ดวยวธเขตกรรม เชนไขน าทวม (Flooding) หรอ การไถพรวน

ดวย Rotary Weeder

6. ใชสารอนทรยในการผลต (Emphasis on organic inputs)

ขาวอนทรย (Organic Rice) ไดจากการผลตแบบเกษตรอนทรย เปนวธการผลตทหลกเลยงการใชสารเคมหรอสารสงเคราะหตางๆ เปนตนวา ปยเคม สารควบคมการเจรญเตบโต สารควบคมและก าจดวชพช สารปองกนก าจดโรค แมลงและสตวศตรขาวในทกขนตอนการผลตและในระหวางการเกบรกษาผลผลต หากมความจ าเปนแนะน าใหใชวสดจากธรรมชาต และสารสกดจากพชทไมมพษตอคนหรอไมมสารพษตกคางปนเปอนในผลผลต ในดนและในน า ขณะเดยวกนกเปนการรกษาสภาพแวดลอม ท าใหไดผลตผลขาวทมคณภาพด ปลอดภยจากอนตรายของผลตกคาง สงผลใหผบรโภคมสขอนามยและคณภาพชวตทดขน เพอใหเกดความมนใจและเชอถอในระบบการผลตและผลตภณฑ ตองผานการตรวจสอบและรบรองจากหนวยตรวจสอบทไดมาตรฐาน การผลตขาวอนทรย มขนตอนการปฏบตเชนเดยวกบการผลตขาวโดยทวไป แตกตางกนทตองหลกเลยงการใชสารเคมสงเคราะหในทกขนตอนการผลตน (นรนาม ,2551) การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช (Good Agricultural Practice: GAP) คออะไร (พทกษ,2555)

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

6

GAP คอ แนวทางการปฏบตในไรนา เพอผลตสนคาปลอดภย ปลอดศตรพช และคณภาพถกใจผบรโภค เนนวธควบคมและปองกนการเกดปญหาในกระบวนการผลต

ผลผลตทไดจากกระบวนการผลตตามระบบ GAP มความปลอดภยตอเกษตรกร ไมท าลายสงแวดลอม ผลผลตมคณภาพปลอดภยจากการปนเปอนของสารเคมและเชอโรค เปนทตองการของตลาดทงภายในและตางประเทศ

เกษตรกรทตองการสมครรบการรบรอง GAP พช จะตองปฏบตตามขอก าหนด 8 ประการ เพอใหไดรบการรบรองจากหนวยงานรบรอง ดงน

1. ใชน าจากแหลงน าสะอาด ไมมการปนเปอนจากสารพษหรอสงทเปนอนตราย 2. ปลกในพนทด ไมมเชอโรค ไมมสารพษในดน พนทปลกไมเคยเปนทตงของโรงพยาบาล

โรงงานอตสาหกรรม โรงเกบสารเคม คอกสตว หรอเปนททงขยะมากอน 3. ใชและเกบ ปย สารเคมถกตอง แยกออกจากทพกอาศย และจดเปนหมวดหมไมปะปนกน

มปายก ากบชดเจน รวมถงการใชสารเคมดวยความระมดระวงและปฏบตตามขอแนะน าอยางเครงครด 4. ปฏบตและดแลรกษาพชในแปลง ตามขนตอนทก าหนดไวในแผนควบคมคณภาพ

5. ส ารวจศตรพชและปองกนก าจดอยางถกตอง 6. เกบเกยวผลผลตถกเวลา ถกวธ 7. ขนยายและเกบรกษาผลผลตสะอาด ปลอดภย

8. จดบนทกทกขนตอน (ศนยเมลดพนธขาวแพร 2555)

คณภาพของเมลดพนธ

ลกษณะทางกายภาพและชวภาพ คณภาพเมลดทางกายภาพ หมายถง คณสมบตตางๆ ของเมลดทสามารถมองเหน หรอชง ตวง วดได เชน น าหนกเมลด สขาวเปลอก ขนาดรปรางเมลด ลกษณะทองไข ความขนใสของขาวสาร ความแกรงของเมลด ความขาวของขาวสาร และคณภาพการส

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

7

น าหนกเมลด สามารถประเมนได 2 รปแบบ คอ น าหนกตอปรมาณ เชน กรม/ลตร หร อกโลกรมตอถง และน าหนกตอจ านวนเมลด เชน น าหนก 100 เมลด หรอน าหนก 1 ,000 เมลด เปนตนน าหนกเมลดเปนลกษณะหนงทใชจ าแนกพนธขาว สของเมลดขาวเปลอก เปนลกษณะประจ าพนธ ในสมยกอนมสวนในการตงชอพนธขาว เชน ขาวพวง ขาวนางเนย เนองจากเปลอกมสฟางหรอสขาว หรอเหลองขางรว เหลองหอม เนองจากเปลอกมสน าตาลหรอสเหลอง เปนตน สขาวกลอง เมอกะเทาะเปลอกขาวออกจะพบขาวกลองทมสขาวเปนสวนใหญ นอกจากนมขาวบางพนธมขาวกลองสแดงหรอสมวงจนเกอบด า ขาวกลองทมสเหลานถอวาเปนขาวคณภาพเฉพาะ และมกนยมบรโภคเพอวตถประสงคทางดานโภชนาการ หรอเปนขนมหวาน เชน ขาวแดง ขาวเหนยวด า ขา วกลองทมสน หากเปนสลวนๆ จะมราคาสง แตถาปนในขาวขาวจะท าใหคณภาพหรอราคาดอยลง ขนาดรปรางเมลด เปนลกษณะแรกทางดานคณภาพเมลด ทนกปรบปรงพนธใชในการจ าแนกพนธขาว ขนาดรปรางเมลด หมายถง ความยาว ความกวาง และความหนาของเมลด ความยาวของเมลด หมายถง ระยะทางจากปลายยอดสดเมลดถงโคนเมลด

ความกวางของเมลด หมายถง ระยะทางสวนทกวางทสดของเมลดระหวางเปลอกใหญ (lemma) ถงเปลอกเลก (palea) ความหนาของเมลด หมายถง ระยะทางทมากทสดระหวางเปลอกดานหนงไปยงอกดานหนง

(กรมการขาว 2551)

การควบคมโรคเมลดดาง นชนารถและคณะ (2546) รวบรวมเมลดพนธขาวจากเกษตรกร 11 ราย ใน 4 อ าเภอ ของ

จงหวดเชยงใหม ตรวจหาปรมาณเชอราทตดมากบเมลด ทดสอบประสทธภาพของสารสกดหยาบดวย

น าจากสมนไพรในการยบย งการเจรญของเชอราสาเหต 4 ชนด คอ Alternaria sp., Bipolaris sp.,

Curvularia sp. และ Fusarium sp. โดยใช กระเทยม ขา และขมน และสารสกดเอทานอลจากขมนใน

อาหาร PDA พบวาสารสกดทกชนดในทกความเขมขนสามารถยบย งการเจรญของเชอไดแตกตางกน

น าสารสกดน าจากกระเทยม ขา และขมนสดและสารสกดเอทานอลจากขมนแหงและผงแหงของพช

เหลานมาคลกเมลดตรวจสอบโดย Blotter Method พบวาสารสกดหยาบดวยน าจากพชทงสามชนด

สามารถลดปรมาณของเชอสาเหตของโรคบางชนดไดและไมท าใหสญเสยความงอกแตสารสกดเอทา

นอล และผงแหงของพชดงกลาวท าใหเปอรเซนตความงอกลดลง

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

8

จระเดชและวรรณวไล ( 2553) ศกษา การใชเชอราไตรโคเดอรมาเพมผลผลต / ลดโรคขาวไดหลายวธ เชน

1 .การแชเมลดพนธขาวดวยเชอราไตรโคเดอรมา วธท 1 แชเมลดพนธขาวในน าผสมเชอราไตรโคเดอรมา อตราเชอสด 1กโลกรม/น า 100 ลตร

นาน 18-24 ชวโมง หรอ วธท 2 แชเมลดพนธขาวในน าเปลา 1 คน กอนน าไปแชน าเชอราไตรโคเดอรมา นาน 30 นาท

บมขาว 1 วน(อาจใชน าเชอทเหลอรดขาวในกระสอบได)น าขาวทเรมงอกไปหวาน 2. การใสเชอราไตรโคเดอรมาในนาขาว วธท1 ใชเชอสดอตรา 2 กโลกรม /ไร ผสมน าปลอยเขานา วธท2 ใชเชอสดอตรา 2 กโลกรม/ไร คลกเคลากบสารเคม แลวหวานไปพรอมกน 3. การพนเชอราไตรโคเดอรมา เตรยมน าเชอราไตรโคเดอรมา อตราเชอสด 1 กโลกรม/น า200

ลตร กรองเอาเมลดขาวออก น าไปพน อยางนอย 3 ครงคอ ระยะ ขาว เรมตงทอง ขาออกรวงได5-10 เปอรเซนตและขาวเรมเขาระยะน านม อาจฉดมากกวา 3 ครงโดยผสมกบปยทางใบ สารก าจดแมลง วชพช ฮอรโมนหรออาหารเสรมโดยผสมแลวใชทนท หามผสมกบสารเคมในกลมโพรพโคนาโซล ไดฟโนโคนาโซล คลอโรทาโลนล คารเบนดาซม

นชนารถและคณะ (2546) รวบรวมเมลดพนธขาวจากเกษตรกร 11 ราย ใน 4 อ าเภอ ของจงหวดเชยงใหม ตรวจหาปรมาณเชอราทตดมากบเมลด ทดสอบประสทธภาพของสารสกดหยาบดวยน าจากสมนไพรในการยบย งการเจรญของเชอราสาเหต 4 ชนด คอAlternaria sp., Bipolaris sp., Curvularia sp. และ Fusarium sp. โดยใช กระเทยม ขา และขมน และสารสกดเอทานอลจากขมนในอาหาร PDA พบวาสารสกดทกชนดในทกความเขมขนสามารถยบย งการเจรญของเชอไดแตกตางกน น าสารสกดน าจากกระเทยม ขา และขมนสดและสารสกดเอทานอลจากขมนแหงและผงแหงของพชเหลานมาคลกเมลดตรวจสอบโดย Blotter Method พบวาสารสกดหยาบดวยน าจากพชทงสามชนด นสามารถลดปรมาณของเชอสาเหตทกอใหเกดของโรคบางชนดไดและไมท าใหสญเสยความงอกแตสารสกดเอทานอล และผงแหงของพชดงกลาวท าใหเปอรเซนตความงอกลดลง

การลดตนทนการผลตขาว ตนทนการผลต ( cost of production) หมายถงคาใชจายหรอรายจายในปจจยการผลตทใชในขบวนการผลต แบงเปน 2 ประเภทคอ ตนทนคงทและตนทนผนแปร (ลแจง,2555) 1. ตนทนคงท ( fixed cost) หมายถง คาใชจายหรอรายจายในการผลตทเกดจากการใชปจจยคงท หรอกลาวอกอยางหนงไดวาตนทนคงทเปนคาใชจายหรอรายจายทไมขนอยกบปรมาณของ ผลผลตกลาวคอ ไมวาจะผลตปรมาณมาก ปรมาณนอย หรอไมผลตเลยกตาม กจะเสยคาใชจายใน

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

9

จ านวนท คงทตวอยางของตนทนคงท ไดแก คาใชจายในการลงทนซอทดน คาใชจายในการกอสรางอาคาร ส านกงานโรงงาน ฯลฯ ซงเปนคาใชจายทตายตวไมมเปลยนแปลงตามปรมาณการผลต

2. ตนทนผนแปร ( variable cost) หมายถง คาใชจายหรอรายจายในการผลตทเกดจากการใชปจจยผนแปร หรอกลาวอกหนงไดวาตนทนผนแปรเปนคาใชจายหรอรายจายทขนอยกบ ปรมาณของผลผลต กลาวคอ ถาผลผลตปรมาณมากกจะเสยตนทนมาก ถาผลตปรมาณนอยกจะเสยตนทนนอย และจะไมตองจายเลยถาไมมการผลผลต ตวอยางตนทนผนแปร ไดแก คาใชจายทเปนคาแรงงาน คาวตถดบ คาขนสง คาน าประปา คาไฟฟา ฯลฯ

ตนทนการผลตขาว ขาวนาป ป 2553 เฉลยทวประเทศ

รายการ ขาวนาป รวม

ขาวเจานาป หอมมะล ขาวเหนยว

เจานาป ปทมธาน 1 พนธอน ๆ

1.ตนทนผนแปร 3,225.43 3,585.81 3,648.41 3,577.11 3,252.15 2,790.12 1.1 คาแรงงาน 1,664.25 1,659.01 1,687.14 1,655.09 1,676.15 1,657.91 - คาเตรยมดน 528.17 563.75 563.75 563.75 559.75 626.00 - คาปลก 194.89 156.69 154.00 157.06 215.95 216.50 - คาดแลรกษา 285.93 343.73 386.18 337.82 294.38 211.84 - คาเกบเกยว 601.26 594.84 583.21 596.46 606.07 603.57 1.2 คาวสด 1,561.18 1,926.80 1,961.27 1,922.02 1,576.00 1,132.21 - คาพนธ 454.00 450.00 450.00 450.00 550.00 360.00 - คาปย 679.37 906.88 906.88 906.88 599.42 503.95 - อน ๆ 427.81 569.92 604.39 565.14 426.58 268.26 2. ตนทนคงท 570.12 590.84 608.50 588.38 529.35 588.50 - คาเชาทดน 561.38 582.44 600.00 580.00 520.00 580.00 - อน ๆ 8.74 8.39 8.50 8.38 9.35 8.50 3. ตนทนรวมตอไร 3,795.55 4,176.65 4,256.91 4,165.49 3,781.50 3,378.62 4. ตนทนรวมตอตน 8,847.00 7,608.00 6,004.00 7,919.00 10,622.00 9,206.00 หมายเหต : คาวสดอนๆ หมายถง ยาปราบศตรพช/วชพช , น ามน ,วสดสนเปลอง ,คาเสยโอกาส : คาตนทนคงทอนๆ หมายถง คาเสอม , คาดอกเบยฯ : ตนทนรวมตอตน (1,000 กก.) ทมา : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (เมษายน 2553)

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

10

ตนทนการผลตขาวแบบนาโยนเปรยบเทยบกบนาหวานน าตมและปกด า

รายการ จ านวนเงน (บาท)

หวานน าตม ปกด า กลาโยน 1. คาเมลดพนธขาว 380 190 88 2. คาเพาะกลา - - 200 3. คาเตรยมดน 3.1 ครงท 1 ตดน 200 - 300 3.2 ครงท 2-3 ท าเทอก 200 - 200 4. คาจางหวาน/ปกด า/โยน 40 1000 100 5. คาสารเคมควบคมวชพช+แรงงาน 120 94 - 6. คาปย (เคม/อนทรย) 6.1 ครงท 1 590 - 440 6.2 ครงท 2 220 727 70 7. คาแรงงานซอม + ตดขาวปน - 200 - 8. คาเกบเกยว + คาขนสง 550 575 500 9. คาเชา - 1,500 - 10. คาสบน า 60 - 60 11. คาอน ๆ (คาน ามนเชอเพลง+อาหาร) - 130 - รวมตนทนการผลต 2,360 4,816 1,958 ผลผลตเฉลย (กโลกรม/น าหนกสด) 900 820 800 ราคาขาย (บาท/กโลกรม) 9,000 8,692 8,160 ก าไรสทธ (บาท) 6,640 3,876 7,965 ทมา : ส านกงานเกษตรจงหวดชยนาท

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

11

ตนทนการผลตขาวจงหวดพระนครศรอยธยา ป 2555

ล าดบ รายการ ลาดบวหลวง

วงนอย

เสนา บางปะอน

ทา เรอ

ผกไห บางไทร

คาเฉลย

ตนทนรวม 6875 6250 7665 64950 6685 6885 7295 6878 ผลผลต (ตน) 1 0.9 1 0.9 1 1 0.9 1 ราคาขาย 1300 1300 1300 1300 1300 1300 1300 1300 รายได 13000 11700 13000 11700 13000 13000 11700 12442 ก าไรสทธ 6125 5450 5335 5205 6135 6115 4405 5564

หมายเหต : ใสปยครงท 1 (16-20-0) : ใสปยครงท 2 (16-20-0) : ใสปยครงท 3 (46-0-0)

ทมา : ประมาณ (2556)

จากการเปรยบเทยบตนทนการผลตขาว จากการเปรยบเทยบตนทนและผลตอบแทนจาการปลกขาวอนทรยและขาวใชสารเคมของเกษตรกรใน อ าเภอล าลกกา จงหวดปทมธาน พบวาเกษตรกรทผลตขาวอนทรยมตนทนเฉลย 3,718.10 /ไร รายไดเฉลย 8,350.20 บาท/ไร ไดก าไรสทธ 4,631.90 บาท/ไร สวนเกษตรกรทปลกขาวโดยใชสารเคมมตนทนเฉลย 4,534.08 บาท รายได 9,710.52 บาท ท าใหไดก าไรสทธ 5,176.44 บาท (จฑาทพย และคณะ, 2551)

แนวทางการลดตนทนการผลตขาว (กรมการขาว ,2556)

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

12

วธการวจย

ตอนท 1 การจดประชมเกษตรกร เพอระดมความคด/แนวคดในการผลตขาวใหมคณภาพและลดตนทนการผลต รวบรวมแนวคดและขอคดเหนของเกษตรกรน ามาสงเคราะหและชกชวนเกษตรกรทดลองปฏบตตามแนวคดทไดในการผลตขาวคณภาพและ/หรอลดตนทนการผลต โดยใหเกษตรกรเปนผตดสนใจเลอกวธการปลกขาวทเหมาะสมในการลดตนทนการผลตและใหไดขาวคณภาพด ตอนท 2 การศกษาขอมลพนฐานในแปลงทดลองมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม การทดลองท 2.1 การศกษาการลดตนทนการผลต โดยการทดลองปลกในกระถางซเมนต ขนาดเสนผาศนยกลาง 60 เซนตเมตร โดยใชดนปลกขาวทวเคราะหดวยชดวเคราะหของภาควชาปฐพ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร พบวาไมพบไนโตรเจนในรปไนเตรต สวนในรปแอมโมเนยม พบอยในระดบต า ฟอสฟอรสในรปฟอสเฟต และโปแตสเซยม อยในระดบต าเชนกน ความเปนกรด – ดาง( pH) ของดนเทากบ 5.0 และใชกลาขาวพนธปทมธาน1 อาย 14 วนปลกจ านวน 4 กอ / กระถาง ปลกชวงเดอนกมภาพนธถงมถนายน 2555 โดยวางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design ประกอบดวย 9 สงทดลอง 4 ซ า

สงทดลองท 1 การปลกโดยวธโยนกลา ดแลตามวธเกษตรกร สงทดลองท 2 การปลกแบบประณต(ด าตนเดยว) ดแลตามวธเกษตรกร สงทดลองท 3 การปลกโดยวธนาด าดวยคน ดแลตามวธเกษตรกร สงทดลองท 4 การปลกโดยวธโยนกลาดแลตามระบบอนทรย สงทดลองท 5 การปลกแบบประณต(ด าตนเดยว) ดแลตามระบบอนทรย สงทดลองท 6 การปลกขาวโดยวธนาด าดวยคน ดแลตามระบบอนทรย สงทดลองท 7 การปลกโดยวธโยนกลาดแลตามระบบ จ เอ พ สงทดลองท 8 การปลกแบบประณต(ด าตนเดยว) ดแลตามระบบ จ เอ พ สงทดลองท 9 การปลกโดยวธนาด าดวยคนดแลตามระบบ จ เอ พ

การดแลตามวธเกษตรกร คอ หลงการปลกขาวลงในกระถาง 7 วน ใสปยสตร 16-20-0 อตรา 25 กโลกรม/ไร ควบคมแมลงศตรพชดวยการฉดพน ดวยสาร ไดโนทฟเรน อตรา 50 ซซ / น า 20 ลตร ควบคมวชพชดวยสารเคมโปรปานล+ 2-4- D การใสปยครงท 2 ใชสตร 16-20-0 อตรา 15 กโลกรม / ไร+ปยยเรย 10 กโลกรม / ไร

การดแลตามระบบอนทรย คอ หลงจากปลกขาวลงในกระถาง 7 วน ใสปยอนทรยเมดซงมคาการวเคราะหดงตารางท1(ตารางท 1) อตรา 25 กโลกรม / ไร ควบคมแมลงศตรดวยสาร ชวภาพ ควบคมโรค

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

13

ขาวดวยการฉดพนเชอราไตรโคเดอรมา ชนดแหงส าหรบพน อตรา 50 กรม / ไร (ผสม 10 กรม / น า 20 ลตร) ในระยะขาวตงทอง (อาย 60 วน) และระยะรวงขาวเรมโผลจากใบธง 5 % (อาย 70 วน) และระยะขาวออกรวงสมบรณ(อาย 80 วน)เมอขาวตงทอง(อาย60 วน)ใสปยอนทรยเมดอตรา25กโลกรม/ ไร

การดแลตามระบบ จ เอ พ คอ หลงการปลกขาวลงในกระถาง 7 วน ใหใชปยสตร 16-20-0 อตรา 25 กโลกรม/ไร ควบคมแมลงศตรขาวเมอพบแมลงศตรขาวถงระดบความเสยหายทางเศรษฐกจ เชน เพลยกระโดดสน าตาล 1 ตว/ตน ดวยสาร ไดโนทฟเรน อตรา 50 ซซ / น า 20 ลตร ควบคมวชพชดวยการถอน ใสปยครงท 2 เมอขาวตงทองออนๆ (60วน) ใสปยยเรย อตรา 10กโลกรม/ไร

การจดบนทกขอมล 1. การเจรญเตบโตของตนขาวตงแตเรมปลกจนถงเกบเกยวผลผลต 1.1องคประกอบดานการเจรญเตบโต ไดแก - ความสง เมออาย 45 60 75 90 และ 120 วน หลงเพาะกลา โดยรวบใบขนวดความสงจากโคนระดบผวดนถงปลายใบดวยไมเมตร -จ านวนตน/กอหมายถงจ านวนหนอทงหมดของกอขาวทปลก เมอขาวอาย 45 60 75 90 และ 120 วน หลงเพาะกลา โดยนบหนอทงหมดใน 1กอของขาวทปลก -วดสใบขาว เปนการวดความเขยวของใบขาว ( leaf greenness) เมออาย 90 และ 110 วน (ชวงออกรวง)โดยใชเครองวดสคลอโรฟลล (SPAD 502) โดยวดชวง 8.00 น. เปนตนไป จ านวน 5 ตน /กระถาง 1.2 องคประกอบดานผลผลต ไดแก จ านวนรวง/กอ ความยาวรวง จ านวนเมลด/รวง น าหนกสดของตนและรวงขาว/กอ น าหนกแหงของตน/กอ น าหนกเมลดแหงของเมลด/ กอ และผลผลต/ไร

2. คณภาพของผลตผล : เมลดขาวเปลอก 2.1 ลกษณะทางกายภาพ : สเมลด สเยอหมเมลด ความกวาง ความยาว ความหนาของเมลด เปนตน 2.2 ลกษณะทางชวภาพ : ความงอก การตรวจปรมาณและชนดของเชอทตดมากบเมลดหลงการเกบเกยว การทดลองท 2 .2 การทดลองในแปลงนาของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม วางแผนการทดลองและบนทกผลเชนเดยวกบขอ 2.1 และค านวณตนทนการผลต - ตนทนการผลต = ตนทนผนแปรทงหมด - ตนทนเฉลย = ตนทนทงหมด/พนทปลกทงหมด - รายไดทงหมด = ราคาผลผลต x จ านวนผลผลตทเกษตรกรไดรบ

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

14

- รายไดสทธทเปนเงนสด (ก าไร) = รายไดทงหมด – ตนทนผนแปรทเปนเงนสด

การทดลองท 2.3 ศกษาการลดตนทนการผลตในแปลงของเกษตรกร โดยใชวธการลดตนทนการผลตทเกษตรกรเลอกไดแก การลดตนทนโดยการใชเทคโนโลยปยสงตด ณ ต าบลนาค อ าเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา ปลกโดยการหวานน าตม ฉดพนสารชวภาพทผลตเอง เชน น าหมกสมนไพร เชอบวเวอเรยชนดสด และควบคมวชพชดวยสารเคม บนทกผล ผลผลตและตนทนการผลต

สถานทท าการวจย แปลงทดลองและปลกพชของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม และแปลงนาของเกษตรกรทเขารวมโครงการ ต าบลนาค อ าเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา

ระยะเวลาในการด าเนนการ ตลาคม 2554 - กนยายน 2556

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

15

ผลและวจารณ

ตอนท 1 การจดประชมเกษตรกร เพอระดมความคด/แนวคดในการผลตขาวใหมคณภาพและลดตนทนการผลต รวบรวมแนวคด/ขอคดเหนของเกษตรกรน ามาสงเคราะหและชกชวนเกษตรกรทดลองปฏบตตามแนวคดทไดในการผลตขาวคณภาพและ/หรอลดตนทนการผลต โดยใหเกษตรกรเปนผ ตดสนใจเลอกวธการปลกขาวทเหมาะสมในการลดตนทนการผลตและใหไดขาวคณภาพด ผลการประชมกลมเกษตรกรทต าบลนาค อ าเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา ไดขอสรปดงน

1.ตนทนในการท านาประกอบดวย 1.1 คาเชาทดน 1,000 บาท/ไร/ครงทปลก และก าลงจะขอเพมคาเชาขนอกเนองจากเจาของทดนเหนวาขาวราคาดขน 1.2 คาวสดปลก เชน ปย สารเคมทางดานโรค แมลง ศตรพชฮอรโมนน ามนพนธขาวเปนตน 1.3 คาแรงงาน แพงและหายากโดยเฉพาะผมความช านาญ เชน แรงงานตดขาวปน ขาววชพช ขาวดด เปนตน 1.4 คาเครองมอการเกษตร เชน รถย าเทอก เครองฉดยา พนปย เครองสบน า เปนตน 2. ผลจากการจดประชมเกษตรกร ณ ต าบลนาค อ าเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา จ านวนผเขารวมประชมจ านวน 25 คน ขอมลทวไปของผรวมประชม ไดแก

2.1 อายของผเขารวมประชม

30-40 ป จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 12 % 41-50 ป จ านวน 15 คน คดเปนรอยละ 60 % 51 ปขนไป จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 28 %

2.2 อาชพหลก เกษตรกร จ านวน 22 คน คดเปนรอยละ 88 % รบจาง จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 12 %

2.3 การรวมกลมในต าบลนาค 1. กลมขาวชมชน 2. กลมไรนาสวนผสม 3. กลมรวมพลงเกษตรชวภาพบานนาค 4. กลมผกปลอดสารพษ 5. กลมออมทรพย

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

16

2.4 การประชมเรองปญหาในการท านา แบงเกษตรกรออกเปน 2 กลม (ภาพท 1) กลมท 1 ระดมความคดในเรองปญหาในการท านา ในฤดการผลตทผานมา เดอน มกราคมถงเมษายน 2555 กลมท 2 ระดมความคดในเรองตนทนในการท านา ฤดการผลต เดอน มกราคม ถงเมษายน 2555

ผลการประชมเรองปญหาในการท านา กลมท 1 ปญหาในการท านา ปญหาทพบในฤดการปลกมกราคม - เมษายน 2555

1. ตนทนการผลตสง เชน ปย เมลดพนธ คาแรง น ามนแพง 2. น า (ขาดน า/น าทวม) 3. แรงงานหายาก 4. ปยแพง 5. เมลดพนธราคาแพง 6. ขาวดด 7. ขาวราคาถก 8. เพลยกระโดดสน าตาล 9. เมลดพนธไมไดคณภาพ 10. เมลดพนธปลอมปน

11. ขาดความรใหมๆ เชน ระบบนเวศนในนาขาว พนธขาวทเหมาะสมในแตละพนท - วคซนขาว ขอดขอดอยของขาวแตละพนธในแตละทองท

แนวทางการแกไขปญหาในการท านา ขาวดด

1. ตดดวยเครอง หลงขาวดดออกดอก 2. ใชยาลบ 3. หมกดนกอนปลก 4. ปลอยใหขาวดดงอกแลวฉดยาฆา

หมายเหต แหลงของขาวดด 1. ขาวดดมากบรถเกยว 2. ตกอยในพนท

เพลยกระโดดสน าตาล ใชเชอบวเวอเรยและโดยการผลตใชเองในกลม น าหมกสมนไพร

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

17

สงทเกษตรกรตองการท า 3 อนดบแรกในการแกปญหาในการท านา 1. ผลตเมลดพนธทมความเหมาะสมในพนท 2. แกปญหาขาวดด 3. แกปญหาเพลยกระโดดสน าตาล กลมท 2 ตนทนในการท านา ตนทนในการท านา ผลจากการประชมกลมสรปวาตนทนประกอบดวย

1. คาเชาทนา 2. คาปย 3. คาสารเคมปองกนก าจด วชพช โรค แมลง 4. คาน ามนเชอเพลงในการสบน าเขา/ออกจากแปลงนา 5. คาแรงงานแพงและหายากโดยเฉพาะแรงงานทมความช านาญ 6. คาเมลดพนธ 7. ฮอรโมน/อาหารเสรม แนวทางการแกไขตนทนในการท านา 1. คาเชานา

1. เสนอปรบหรอมกฎหมายควบคม 2. คาปยเคม

1. ใชใหนอยลงเทาทจ าเปน 2. หาปยชนดอนทดแทน เชน ปยชวภาพ ปยพชสด 3. เมลดพนธราคาแพง

1. เกบเมลดพนธใชเอง 2. ตงกลมผลตเมลดพนธ

4. เมลดพนธไมไดคณภาพ 1. เกบเมลดพนธไวใชเอง

2. ฝกดเมลดคดเลอกเมลดพนธด 5. คาน ามนแพง

1. นโยบายรฐบาลการอดหนนการชดเชย 2. ลดการใช เชนเปลยนวธการปลก ทใชน านอยเชนการปลกขาวแบบประณต

6. ปญหาแรงงานหายาก 1. ปญหาคณภาพของแรงงาน ควรจดฝกอบรมใหมความช านาญและ มคณภาพ

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

18

2. ใชแรงงานในครอบครว 3. สรางความตระหนกใหคนรนใหมรกในอาชพเกษตรกร

ขอสรปการลดตนทนการผลตเกษตรกร เลอกหลาย ๆ วธรวมกนซงในฤดแรกเลอกการ หวานน าตม ดแลแบบจเอพโดยควบคมศตรพชดวยสารชวภาพทผลตเอง ไดแก น าหมกสมนไพรและเชอบวเวอเรยชนดสด ใชเทคโนโลยปยสงตดและควบคมวชพชดวยสารเคม ตอนท 2 การศกษาการลดตนทนการผลตในแปลงทดลองมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม

การทดลองท 2. 1 การศกษาการลดตนทนการผลต โดยการทดลองปลกในกระถาง ซเมนต ขนาดเสนผาศนยกลาง 60 เซนตเมตร โดยใช ดนทวเคราะหดวยชดวเคราะห ของภาควชาปฐพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ปรากฏวาดนทน ามาปลกขาว ไมพบวาไนโตรเจนทอยในรปไนเตร ท แตพบ ในรปแอมโมเนยม อยในระดบต า ฟอสฟอรสในรปฟอสเฟต และโปแตสเซยม อยในระดบต าเชนกน ความเปนกรด – ดาง(pH) ของดนเทากบ 5.0 (ตารางท 1) และใชกลาขาวพนธปทมธาน1 อาย 14 วน ปลกจ านวน 4 กอ / กระถาง ชวงเดอนกมภาพนธ – มถนายน 2555 ผลการวจยพบวา

1.1 ความสงของตนขาวเมออาย 45 90 และ 120 วน หลงเพาะกลา พบวาขาวทดแลตามวธเกษตรกร โดยปลกแบบประณต มแนวโนมสงมากทสดเทากบ 78.00 110.50 และ 122.19 เซนตเมตร ตามล าดบ ซงมากกวาการปลกแบบวธโยนกลา และวธนาด าดวยคน การดแลตามระบบอนทรยปลกแบบนาด าดวยคน มแนวโนมสงมากกวาวธโยนกลาและวธการปลกแบบประณตเทากบ 58.57 113.06 และ 113.81 เซนตเมตร ตามล าดบ และการปลกแบบวธจเอพปลกดวยวธการโยนกลามแนวโนมมากทกวาการปลกแบบประณตและวธนาด าดวยคน เทากบ 60.25 116.69 และ 119.25 เซนตเมตร ตามล าดบ (ตารางท 2) ผลการทดลองครงนใกลเคยงกบงานวจยของ Suchada et al.(2012)ทใชปยเคมผสมระหวางสตร 46-0-0 และ 16-20-0 อตราตางๆพบวาการใชปยอตราสง ( 50 กโลกรม/ไร) อตราคอนขางสง (37.5 กโลกรม/ไร) อตราต า (12.5 กโลกรม/ไร) และไมใสปย ท าใหขาวปทมธาน1 มความสง 93.04 87.50 78.33 และ 72.25 เซนตเมตร ตามล าดบ แตการดแลแบบอนทรยและจเอพมความสงต ากวาการดแลแบบเกษตรกรและงานวจยของ Suchada et al.(2012) สวนชวงอาย 90-120 วนมความสงใกลเคยงกน และพบวาความสงของขาวในชวง 45-120 วน ทกสงทดลองมความแตกตางกนทางสถต ตารางท 1 ผลการวเคราะหดนในการปลกขาวในกระถางและแปลงปลก คาวเคราะห บลอก 1 บลอก 2 บลอก 3 บลอก 4 กระถาง ไนเตรต ต ามาก ต ามาก ต ามาก ต ามาก ไมม

แอมโมเนยม ต า สง สงมาก ปานกลาง ต า ฟอสฟอรส ปานกลาง ปานกลาง ต ามาก ต า ต า โปแตสเซยม ต า ต า ต า ต า ต า

pH 7 6.5 6.5 - 7 7 5

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

19

ตารางท 2 ความสงของขาวปทมธาน 1 ทปลกในกระถางชวงเดอนกมภาพนธ – มถนายน 2555

สงทดลอง

ความสงของตนขาว (เซนตเมตร)

45 60 75 90 120

เกษตรกร - โยนกลา 64.19bc 75.38abc 76.38bc 114.00abc 122.00a

- ปลกแบบประณต 78.00a 84.13a 84.75a 110.50bc 124.19ab - นาด าดวยคน 66.88b 80.50a 81.38ab 118.44a 120.25abc อนทรย

- โยนกลา 57.69c 65.81c 66.63d 107.44c 110.63d - ปลกแบบประณต 56.80c 65.56c 66.13d 109.38bc 112.06d - นาด าดวยคน 58.57bc 77.87ab 70.50cd 113.06abc 113.81cd จเอพ

- โยนกลา 60.25bc 67.00c 68.6d3cd 116.69ab 119.25abc - ปลกแบบประณต 57.63c 65.94c 66.81c 114.38abc 114.75cd - นาด าดวยคน 62.25bc 69.56bc 70.31cd 111.81abc 116.00bcd C.V. (%) 8.77 8.86 7.34 3.80 3.43 F-test ** ** ** * ** หมายเหต : คาเฉลยทก ากบดวยอกษรทเหมอนกน แสดงวาไมมความแตกตางกนทางสถต จากการ

เปรยบเทยบคาเฉลยดวยวธ DMRT (Duncan’s New Multiple-Range Test) : * แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95 % : ** แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99 %

1.2 จ านวนตน / กอ เมอขาวอาย 45 90 และ 120 วน หลงเพาะกลา พบวา ขาวทอาย45 วนหลงเพาะปลกในกระถางทดแลตามวธเกษตรกร วธอนทรยและวธจเอพ ทปลกโดยวธนาด าดวยคน มการแตกกอมากกวาการปลกโดยวธโยนกลาและปลกแบบประณตมการแตกกอมากทสดเทากบ 52.94 40.88 และ 51.50 เซนตเมตร ตามล าดบ ขาวทอาย 90 วนหลงเพาะปลก ในกระถางทดแลตามวธเกษตรกร วธอนทรยและวธจเอพ ทปลกโดยวธนาด าดวยคนมการแตกกอ ทสดมากกวาการปลกโดยวธโยนกลาและปลกแบบประณตมการแตกกอมากทสดเทากบ 56.31 45.38 และ 55.81 เซนตเมตร ตามล าดบ สวนขาวทอาย 120 วนหลงเพาะไมแตกตางกนทางสถต การปลกขาวทดแลตามวธเกษตรกรและปลกโดยวธปลกแบบประณตมการแตกกอมากทสดมากกวาวธอนๆ เทากบ 37.25 33.31 และ 37.00 เซนตเมตร ตามล าดบ และมแนวโนมวาการปลกแบบประณตจะมการแตกกอเพมขนอก (ตารางท 3) ผลการ

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

20

ทดลองครงนใหผลท านองเดยวกบงานวจย ของ Suchada et al. (2012)ทใชปยเคมผสมระหวางสตร 46-0-0 และ 16-20-0 อตราตางๆ พบวาการใชปยอตราสง( 50 กโลกรม/ไร) อตราคอนขางสง (37.5 กโลกรม/ไร) อตราต า(12.5 กโลกรม/ไร)และไมใสปย พบวาการเพมอตราการใชปย ท าใหขาวปทมธาน1 มการแตกกอเพมขน

ตารางท 3 จ านวนตน/กอ ของขาวทปลกในกระถาง ชวงเดอนกมภาพนธ – มถนายน 2555

จ านวนตน/กอ(ตน)

สงทดลอง 45 วน 60 วน 75 วน 90 วน 120 วน

เกษตรกร

- โยนกลา 38.44cd 42.81b 43.25bc 43.38bc 36.75 - ปลกแบบประณต 40.94bc 44.68b 45.19b 45.19b 37.25 - นาด าดวยคน 52.94a 55.81a 56.31a 56.31a 34.50 อนทรย

- โยนกลา 38.69cd 42.19b 43.00bc 43.19bc 33.44 - ปลกแบบประณต 27.56d 31.50c 32.06c 32.19c 25.31 - นาด าดวยคน 40.88bc 44.50bc 45.31b 45.38b 29.38 จเอพ

- โยนกลา 37.25cd 41.06bc 42.25bc 42.31bc 35.56 - ปลกแบบประณต 36.19cd 39.31bc 40.06bc 40.19bc 33.81 - นาด าดวยคน 51.50ab 55.06a 55.69a 55.81a 37.00 C.V. (%) 18.08 14.14 15.42 15.61 19.50 F-test ** ** ** ** ns หมายเหต : คาเฉลยทก ากบดวยอกษรทเหมอนกน แสดงวาไมมความแตกตางกนทางสถต จากกา ร

เปรยบเทยบคาเฉลยดวยวธ DMRT (Duncan’s New Multiple-Range Test) : * แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95 % : ** แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99 % : ns ไมแตกตางกนทางสถต

1.3 การวดสใบขาวเปนการวดความเขยวของใบขาว ( leaf greenness) เมออาย 90 และ 110 วน (ชวงออกรวง)โดยใชเครองวดสคลอโรฟลล (SPAD 502) โดยวดชวง 8.00 น. เปนตนไป จ านวน 5 ตน /กระถาง พบวา เมอขาวอาย 90 และ 110 วนหลงเพาะปลกความเขยวของใบขาวไมแตกตางกนทางสถต ขาวอาย 90 วนหลงขาวทปลกทดแลตามวธเกษตรกร วธอนทรยและวธจเอพและปลกโดยวธการโยน

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

21

กลามแนวโนมของความเขยวใบมากกวาการปลกโดยวธอนๆ เทากบ 38.73 37.93 และ 38.23 spad unit ตามล าดบและทขาวอาย 110 วนหลงปลกขาวทปลกทดแลตามวธจเอพและปลกโดยวธการโยนกลามแนวโนมของความเขยวใบมากกวาการปลกโดยวธอนๆ เทากบ17.88 17.66 และ17.37 spad unit ตามล าดบ (ตารางท 4) ซงไมสอดคลองกบงานวจยของ Suchada et al (2012)การใชปยเคมผสมระหวางสตร46-0-0และสตร16-20-0 อตราตางๆกน พบวาความเขยวของใบขาวในชวงออกรวงมความแตกตางกนทางสถต โดยการใชปยเคมอตราสง (50 กโลกรม/ไร)ท าใหความเขยวของใบขาวมคาสงสด คอ 41.09 spad unit ขณะทการใชปยเคมอตราต าและการไมใชปยเคมใหคาความเขยวของใบเพยง 37.06 และ37.78 spad unit ตามล าดบ (ตารางท 4)

ตารางท 4 วดสใบขาวเมออาย 90 และ 110 วน ของขาวทปลกในกระถาง ชวงเดอนกมภาพนธ – มถนายน 2555

สงทดลอง

คาความเขยวของใบขาว (spad unit)

90 วน 110 วน

เกษตรกร - โยนกลา 37.93 14.98

- ปลกแบบประณต 37.62 16.03 - นาด าดวยคน 37.61 17.37 อนทรย

- โยนกลา 38.73 14.87 - ปลกแบบประณต 37.38 17.66 - นาด าดวยคน 36.14 16.47 จเอพ

- โยนกลา 38.23 17.88 - ปลกแบบประณต 37.90 16.93 - นาด าดวยคน 36.26 14.43 C.V. (%) 8.21 16.61 F-test ns ns หมายเหต : ns ไมแตกตางกนทางสถต

1.4 จ านวนรวง/กอ พบวาการดแลตามวธเกษตรกร และปลกโดยวธโยนกลามจ านวนรวง/กอสงสดรองลงมา คอวธนาด าดวยคนและ ปลกแบบประณต เทากบ 27.88,24.63และ18.81 รวง/กอ ตามล าดบ การดแลตามวธอนทรย และปลกโดยวธโยนกลามจ านวนรวง/กอสงสดรองลงมา คอวธนาด า

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

22

ดวยคนและ ปลกแบบประณต เทากบ 30.38,23.69และ19.22 รวง/กอ ตามล าดบการดแลตามวธจเอพ และปลกโดยวธโยนกลามจ านวนรวง/กอสงสดรองลงมา คอวธนาด าดวยคนและ ปลกแบบประณต เทากบ 26.13,24.50และ22.75 รวง/กอ ตามล าดบ (ตารางท 5)

1.5 ความยาวของรวง พบวาการดแลตามวธเกษตรกร และปลกโดยวธโยนกลามความยาวรวงสงสดมากกวาวธการดแลแบบอนทรยและจเอพ ความยาวของรวงไมแตกตางกนทางสถต เทากบ 25.44, 24.31 และ 24.54 เซนตเมตร ตามล าดบ (ตารางท 5)

1.6 จ านวนเมลด/รวง พบวาไมมความแตกตางกนทางสถต โดยระบบ จเอพและปลกโดยวธ ปลกแบบประณต มแนวโนมสงทสดรองลงมาคอ ระบบอนทรยระบบเกษตรกร เทากบ 142. 31, 142.19 และ142.00 เมลด/รวง ตามล าดบ ตามล าดบ (ตารางท 5) ผลการทดลองใกลเคยงกบงานวจยของ Suchada et al (2012) ทใชปยเคมผสมระหวางสตร 46-0-0 และ 16-20-0 อตราตางๆพบวาการใชปยอตราสง( 50 กโลกรม/ไร) อตราคอนขางสง (37.5 กโลกรม/ไร)อตราปานกลาง(25 กโลกรม/ไร) อตราต า(12.5 กโลกรม/ไร)และไมใสปย ท าใหขาวปทมธาน1 มจ านวนเมลด/รวงเทากบ 163.23 153.63 175.43 149.03 และ144.50 เมลด/รวง ตามล าดบ(ตารางท 5)

ตารางท 5 จ านวนรวง/กอ ความยาวรวง และจ านวนเมลด/รวง

สงทดลอง จ านวนรวง/กอ ความยาวรวง จ านวนเมลด/รวง

(รวง) (ซม.) (เมลด)

เกษตรกร - โยนกลา 27.88ab 25.44 130.19

- ปลกแบบประณต 18.81c 24.53 142.00 - นาด าดวยคน 24.63bc 23.77 137.31 อนทรย

- โยนกลา 30.38a 24.30 141.81 - ปลกแบบประณต 19.22c 24.31 137.50 - นาด าดวยคน 23.69bc 24.29 142.19 จเอพ

- โยนกลา 26.13ab 24.41 141.50 - ปลกแบบประณต 22.75bc 24.54 142.31 - นาด าดวยคน 24.50bc 23.97 136.13 C.V. (%) 14.84 4.89 4.63 F-test ** ns ns

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

23

1.7 น าหนกสดของตนและรวงสดไมมความแตกตางกนทางสถต ขาวทปลกและดแลตาม วธเกษตรกร ปลกโดยวธนาด าดวยคน มแนวโนมของน าหนกสดมากทสดรองลงมาคอ ปลกแบบประณต และโยนกลา เทากบ 312.50,310.00 และ262.50 กรม ตามล าดบ ขาวทปลกและดแลตามระบบอนทรย ปลกโดยวธนาด าดวยคน มแนวโนมของน าหนกสดมากทสดรองลงมาคอโยนกลา และ ปลกแบบประณต เทากบ 325.00,272.50 และ240.00 กรม ตามล าดบ ขาวทปลกและดแลตามระบบจเอพ ปลกโดยวธนาด าดวยคน มแนวโนมของน าหนกสดมากทสดรองลงมาคอ ปลกแบบประณต และโยนกลา เทากบ 312.50,280.00 และ257.50 กรม ตามล าดบ(ตารางท 6)

ตารางท 6 น าหนกสดของตน และรวงขาว/กอ น าหนกแหงของตน/กอ น าหนกเมลดแหงของเมลด/ กอ และน าหนกเมลด/ไร ในกระถาง

สงทดลอง น าหนก/กอ(กรม) น าหนก 1000

เมลด (กรม) ผลผลต/ไร(กโลกรม) ตนและรวงสด ตนแหง (ฟาง) เมลดแหง

เกษตรกร - โยนกลา 262.50 136.25 250.00 31.9 1,372.97

- ปลกแบบประณต 310.00 137.50 217.50 31.3 1,231.43 - นาด าดวยคน 312.50 141.25 225.00 31.0 1,231.42 อนทรย

- โยนกลา 272.50 123.75 202.50 31.0 1,146.50 - ปลกแบบประณต 240.00 116.88 197.50 31.6 1,118.19 - นาด าดวยคน 325.00 141.25 202.50 31.8 1,146.50 จเอพ

- โยนกลา 257.50 134.38 262.50 31.2 1,486.20 - ปลกแบบประณต 280.00 141.88 265.00 30.8 1,500.35 - นาด าดวยคน 312.50 141.25 260.00 29.3 1,472.05 C.V. (%) 31.56 16.28 21.78 22.63 22.83 F-test ns ns ns ns ns หมายเหต : ns ไมแตกตางกนทางสถต

1.8 น าหนกตน (ฟาง) หลงการตาก 7 วน พบวา ไมแตกตางกนทางสถต วธเกษตรกร และปลกโดยวธ นาด าดวยคน มแนวโนมน าหนกตน(ฟาง) หลงตากแหง 7 วน มากทสด รองลงมาคอ ปลกแบบประณต และโยนกลา เทากบ 141.25, 137.50 และ 136.25 กรม/กอ ตามล าดบ วธอนทรย และปลกโดยวธ นาด าดวยคน มแนวโนมน าหนกตน(ฟาง) หลงตากแหง 7 วน มากทสด รองลงมาคอโยนกลา

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

24

และ ปลกแบบประณต เทากบ141.25 ,123.75 และ116.88 กรม/กอ ตามล าดบวธจเอพ และปลกโดยวธ ปลกแบบประณต มแนวโนมน าหนกตน(ฟาง) หลงตากแหง 7 วน มากทสด รองลงมาคอนาด าดวยคน และโยนกลา เทากบ 141.88, 141.25 และ 134.38 กรม/กอ ตามล าดบ (ตารางท 6 )

1.9 น าหนกเมลดแหง หลงตากจนเหลอความชน 1 4 % พบวา ไมแตกตางกนทางสถต แตเมลดขาวจากระบบเกษตรกร และทปลกโดยวธโยนกลา มแนวโนมสงทสด รองลงมาคอ วธนาด าดวยคน และ ปลกแบบประณต เทากบ 250.00,225.00 และ 217.50 กรม/กอ ตามล าดบ เมลดขาวจากระบบอนทรย และปลกโดยวธโยนกลากบนาด าดวยคนมน าหนกเมลดแหงสงทสดรองลงมาคอ ปลกแบบประณต เทากบ 202.50,202.50 และ197.50 กรม/กอ ตามล าดบ เมลดขาวจากระบบจเอพ ปลกโดยวธ ปลกแบบประณต มแนวโนมสดทสดรองลงมาคอวธโยนกลา และ วธนาด าดวยคน เทากบ 265.00,262.50 และ 260.300 กรม/กอ ตามล าดบ (ตารางท 6)

1.10 ผลผลต/ไร พบวา ไมแตกตางกนทางสถต แตเมลดขาวจากระบบเกษตรกร ปลกโดยวธปลกแบบโยนกลาวธการดแลแบบระบบอนทรยโดยการปลกแบบโยนกลาและวธแบบจเอพโดยการปลกแบบการประณตเทากบ 1,372.97 1,146.50 และ 1,500.35 กโลกรม /ไรตามล าดบ (ตารางท 6) Manzoor et al.(2006)รายงานวา ผลผลตขาวพนธบาสมาต 2000 เพมขนอยางมนยส าคญเมอใสปยไนโตรเจน อตรา 150-225 กโลกรม/เฮกตาร

2. คณภาพของผลผลต ไดแก เมลดขาวเปลอก 2.1 ลกษณะทางกายภาพ สเปลอกเมลดหลงจากตาก 7 วน โดยวดดวยแผนเทยบสมาตรฐานของเนอเยอพช Royal Horticultural Society พบวาสของเปลอกเมลดทปลกตามวธเกษตรกร และ จ เอ พ ทปลกโดยวธโยนกลา วธ ปลกแบบประณต และวธนาด าดวยคน เทากบส GREYED-YELLOW GROUP 162 A สวนวธอนทรย ปลกโดยวธโยนกลา วธ ปลกแบบประณต และวธนาด าดวยคน เทากบ GREYED-YELLOW GROUP 162 B (ตารางท 7)

2.2 ลกษณะทางกายภาพ สเยอหมเมลดหลงจากตาก 7 วน โดยวดดวยแผนเทยบสมาตรฐานของเนอเยอพช Royal Horticultural Society พบวา วธการปลกตามเกษตรกร ระบบจเอพ และอนทรย และปลกตามวธโยนกลา วธ ปลกแบบประณต และวธนาด าดวยคน เทากบ WHITE GROUP 155A (ตารางท 7)

2.3 ความหนาเมลดไมมความแตกตางกนทางสถต ทงวธเกษตรกร และระบบจ เอ พ โดยปลกตามวธโยนกลา และ วธนาด าดวยคน เทากบ 0.12 เซนตเมตร และปลกโดยวธ ปลกแบบประณต เทากบ 0.11 เซนตเมตร การปลกตามระบบอนทรย ปลกโดยวธ ปลกแบบประณต เทากบ 0.12 เซนตเมตร ปลกโดยวธโยนกลา และ วธนาด าดวยคน เทากบ 0.11 เซนตเมตร (ตาราง 7)

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

25

2.4 ความกวางของเมลด มความแตกตางกนทางสถต แตวธเกษตรกร และจ เอ พ ปลกตามวธโยนกลา วธ ปลกแบบประณต และวธนาด าดวยคนเทากนท 0.19 เซนตเมตร และปลกตามระบบอนทรย โดยวธโยนกลาเทากบ0.19 เซนตเมตร วธ ปลกแบบประณต และวธนาด าดวยคน เทากบ 0.18 เซนตเมตร (ตารางท 7) 2.5 ความยาวเมลด มความแตกตางกนทางสถต โดยการปลกตามระบบเกษตรกร และปลกโดยวธปลกแบบประณต มแนวโนมความยาวสงสดรองลงมาคอ วธโยนกลา และ นาด าดวยคน เทากบ 0.99,0.97 และ 0.96 เซนตเมตรตามล าดบ ปลกตามระบบอนทรย และปลกโดยโยนกลา และ นาด าดวยคน เทากบ0.99 เซนตเมตร และปลกโดยวธ ปลกแบบประณต เทากบ 0.96 เซนตเมตร การปลกตามระบบจเอพ และปลกโดยวธปลกแบบประณต มแนวโนมความยาวสงสดรองลงมาคอ วธโยนกลา และ นาด าดวยคน เทากบ 1.02,0.97 และ 0.96 เซนตเมตร ตามล าดบ(ตารางท 7 ) ใกลเคยงกบรายงานของกรมการขาว (2545)

ตารางท 7 สเมลด สเยอหมเมลด ความหนา ความกวาง ความยาว ของเมลดในกระถาง

สงทดลอง สเมลด สเยอหมเมลด ความหนา ความกวาง ความยาว

(ซม.) (ซม.) (ซม.)

เกษตรกร - โยนกลา G-Y 162 A W–G 155 A 0.12 0.19 0.97cde

- ปลกแบบประณต G-Y 162 A W–G 155 A 0.11 0.19 0.99bc - นาด าดวยคน G-Y 162 A W–G 155 A 0.12 0.19 0.96cde อนทรย

- โยนกลา G-Y 162 B W–G 155 A 0.11 0.18 0.99bcd - ปลกแบบประณต G-Y 162 B W–G 155 A 0.12 0.18 0.96de - นาด าดวยคน G-Y 162 B W–G 155 A 0.11 0.18 0.99ab จเอพ

- โยนกลา G-Y 162 A W–G 155 A 0.12 0.19 0.97bcde - ปลกแบบประณต G-Y 162 A W–G 155 A 0.11 0.19 1.02a - นาด าดวยคน G-Y 162 A W–G 155 A 0.12 0.19 0.96e C.V. (%) 3.82 2.59 1.63 F-test ns * ** หมายเหต : G – Y หมายถง GREYED-YELLOW GROUP , W-G หมายถง WHITE GROUP

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

26

2.2 ลกษณะทางชวภาพ 2.2.1 การพกตวและความงอกของเมลดหลงเกบเกยว 6 เดอน พบวาเมลดหมดระยะพกตวแลว เนองจากเพาะแลวเมลดมเปอรเซนตความงอกสงกวา 80 % และทง 3 วธการปลก ความงอกไมแตกตางกนทางสถต โดยวธอนทรย มความงอกสงสด รองลงมาคอ เกษตรกร และ จเอพ เทากบ 89, 88.67 และ 87.33% ตามล าดบ (ตารางท 8) ใกลเคยงกบรายงานของกรมการขาว (2545)

2.2.2 ชนดและปรมาณของเชอทตดมากบเมลด โดยวธ Blotter method พบเชอรา Curvularia sp. Alternaria sp. Bipolaris oryzae sp และ Aspergillus sp. จากเมลดทดแลตามวธ อนทรย เกษตรกร จ เอ พ เทากบ 19 17 และ 11% ตามล าดบ (ตารางท 8) สอดคลองกบรายงานการวจยของ สชาดาและคณะ(2555) เชอราสาเหตโรคเ มลดดาง ทพบจากเมลดขาวในงานวจยการใชไคโตซานในการผลตขาวอยางย งยนคอเชอรา Curvularia sp และ Alternaria sp.

2.3 เปอรเซนตความบรสทธของเมลดและเมลดเปนโรคเมลดดาง พบวาวธอนทรยมความบรสทธของเมลดมแนวโนมสงสดรองลงมาคอ เกษตรกร และจ เอ พ เทากบ 91.43, 90.00 และ 87.14% ตามล าดบสวนเปอรเซนตเมลดเปนโรคเมลดดาง ปรากฏวา วธจ เอ พ มเปอรเซนตสงสด เทากบ 7.14% (ตารางท 8)

ตารางท 8 ความบรสทธของเมลดขาว (%) ในกระถาง สงทดลอง เมลดด (%) เมลดดาง (%) สงเจอปน (%) ความงอก (%)

เกษตรกร - โยนกลา 90 4.29 5.71 88.67

- ปลกแบบประณต 92 4.03 3.97 90.47 - นาด าดวยคน 94 3.09 2.91 88.64 อนทรย

- โยนกลา 91.43 4.29 4.28 89.00 - ปลกแบบประณต 90.56 4.38 5.06 89.61 - นาด าดวยคน 92.46 3.76 3.78 90.55 จเอพ

- โยนกลา 87.14 7.14 5.72 87.33 - ปลกแบบประณต 89.45 6.63 3.92 85.34 - นาด าดวยคน 88.59 7.73 3.68 88.66

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

27

การทดลองท 2 การศกษาการลดตนทนการผลตโดยเกษตรกรมสวนรวม โดยการทดลองปลกในแปลงนาของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม ต าบลหนตรา อ าเภอพระนครศรอยธยา จงหวดพระนครศรอยธยา ชวงเดอนกมภาพนธ – มถนายน 2555

ผลการวเคราะหดนในแปลงนา ดวยชดวเคราะห ปรากฏวาดนทน ามาปลกขาวมธาตอาหาร ทวเคราะหไดแก แปลงนา 1 ธาตไนโตรเจน ทอยในรป ไนเตรต ต ามาก สวนในรปแอมโมเนยม อยในระดบต า ฟอสฟอรสในรปฟอสเฟต อยในระดบปานกลาง และโปแตสเซยม อยในระดบต าเชนกน แปลงนา 2 ธาตไนโตรเจน ทอยในรป ไนเตรต ต ามาก สวนในรปแอมโมเนยม อยในระดบสง ฟอสฟอรสในรปฟอสเฟต อยในระดบปานกลาง และโปแตสเซยม อยในระดบต า แปลงนา 3 ธาตไนโตรเจน ทอยในรป ไนเตรต ต ามาก สวนในรปแอมโมเนยม อยในระดบสงมาก ฟอสฟอรสในรปฟอสเฟต อยในระดบต ามาก และโปแตสเซยม อยในระดบต า แปลงนา 4 ธาตไนโตรเจน ทอยในรป ไนเตรต ต ามาก สวนในรปแอมโมเนยม อยในระดบปานกลาง ฟอสฟอรสในรปฟอสเฟต อยในระดบต า และโปแตสเซยม อยในระดบต า ความเปนกรด – ดาง ของดนเทากบ 6.5 - 7 (ตารางท 1)

2.1 ความสงของตนขาวเมออาย 45 90 และ 120 วน หลงเพาะกลา พบวาขาวทปลกและดแลตามระบบเกษตรกร วธอนทรยและวธจเอพ ไมแตกตางกนทางสถต ความสงของอาย 45 วนหลงเพาะปลก วธจเอพและวธอนทรยโดยการปลกแบบประณตมความสงมากกวาวธเกษตรกรเทากบ 42.25 42.00 และ 40.33 เซนตเมตร ตามล าดบ ทอาย 90 วนหลงปลก วธเกษตรกรและวธอนจเอพโดยการปลกแบบประณตมความสงมากกวาวธอนทรยเทากบ 116.63 108.89 และ 98.33 เซนตเมตร ตามล าดบ และทอาย 120 วนหลงปลกวธเกษตรกรโดยวธการปลกแบบโยนกลามความสงมากกวาวธอนทรยและวธจเอพเทากบ 139.67 129.82 และ 115.91 เซนตเมตร ตามล าดบ (ตารางท 9)

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

28

ตารางท 9 ความสงของขาวปทมธาน 1 ทปลกในแปลงนาชวงเดอนกมภาพนธ – มถนายน 2555 อาย(วน) ความสงของตนขาว(เซนตเมตร)

สงทดลอง 45 60 75 90 120

เกษตรกร - โยนกลา 41.75 63.83 66.44 114.45 139.67

- ปลกแบบประณต 40.33 54.94 55.55 116.33 119.47 - นาด าดวยคน 38.50 58.28 59.06 113.00 117.17 อนทรย

- โยนกลา 37.94 54.94 55.78 84.00 108.47 - ปลกแบบประณต 42.00 56.11 57.11 98.33 107.42 - นาด าดวยคน 37.67 56.17 57.89 96.67 115.91 จเอพ

- โยนกลา 39.58 64.00 64.95 108.33 108.84 - ปลกแบบประณต 40.00 61.39 62.61 101.89 114.98 - นาด าดวยคน 42.25 59.28 60.61 108.89 129.82 C.V.(%) 9.50 3.37 7.53 8.44 12.66 F-test ns ns ns ns ns หมายเหต ns ไมแตกตางกนทางสถต

2.2 จ านวนตน / กอ เมอขาวอาย 110 วน หลงปลก พบวาขาวทปลกในแปลงนาทดแลตามระบบ เกษตรกร และปลกโดยวธนาด าดวยคน มการแตกกอมากกวาปลกโดยวธปลกแบบประณต และวธนาด าดวยคน เทากบ 58.88,53.58 และ 24.72 ตน/กอ ตามล าดบ ดแลตามระบบ อนทรย และปลกโดยวธปลกแบบประณต มการแตกกอมากกวาปลกโดยวธนาด าดวยคน และวธโยนกลา เทากบ 30.74,27.60 และ18.65 ตน/กอ ตามล าดบ ดแลตามระบบจเอพ และปลกโดยวธปลกแบบประณต มการแตกกอมากกวาปลกโดยวธนาด าดวยคน และวธโยนกลา เทากบ 50.19,48.09 และ34.23 ตน/กอ ตามล าดบ(ตารางท 10 )

2.3 การวดสใบขาวเมออาย 90 และ 110 วน โดยใชเครองวดคลอโรฟลล (SPAD 502) โดยวดชวง 8.00 น. เปนตนไป จ านวน 5 กอ/วธการทดลอง/ Block พบวา เมอขาวอาย 90 วน สใบขาวเปนสเขยว ไมแตกตางกนทางสถต โดยขาวทดแลตามระบบ จเอพ ปลกโดยวธนาด าดวยคน วธปลกแบบประณตมแนวโนมปรมาณคลอโรฟลลมากกวาวธปลกแบบโยนกลา มคาเทากบ 40.18 40.18 และ 34.33 spad unit ตามล าดบ ขาวทอาย 110 วนหลงปลก ขาวท ดแลตามระบบอนทรย ปลกโดยวธ โยนกลาม

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

29

ปรมาณคลอโรฟลลมากกวา เทากบ 22.31 18.00 และ 18.51 spad unit วธจเอพ โดยการปลกแบบนาด าดวยคน มปรมาณคลอโรฟลลมากกวา การปลกแบบโยนกลาและประณตเทากบ 22.19 18.23 และ 17.75 spad unit วธเกษตรกรโดยการปลกดวยนาด าดวยคนม ปรมาณคลอโรฟลลมากกวา การปลกแบบโยนกลาและปลกแบบประณตเทากบ 20.15 16.48 และ 14.19 spad unit ตามล าดบ (ตารางท 10)

ตารางท 10 วดสใบขาวเมออาย 90 และ 110 วน ของขาวทปลกในแปลงนา ชวงเดอนกมภาพนธถง มถนายน 2555 คาของสใบขาว (spad unit)

จ านวนตน/กอ สงทดลอง 90 วน 110 วน

เกษตรกร - โยนกลา 37.37 16.48cd 24.72

- ปลกแบบประณต 38.6 14.19d 53.58 - นาด าดวยคน 39.25 20.15abc 58.88 อนทรย

- โยนกลา 39.07 22.31a 18.65 - ปลกแบบประณต 39.87 18.00cd 30.74 - นาด าดวยคน 39.87 18.51abc 27.60 จเอพ

- โยนกลา 34.33 17.75cd 34.23 - ปลกแบบประณต 40.18 18.23bcd 50.19 - นาด าดวยคน 40.18 22.19ab 48.09 C.V.(%) 8.69 11.55 28.45 F-test ns * ns หมายเหต : คาเฉลยทก ากบดวยอกษรทเหมอนกน แสดงวาไมมความแตกตางกนทางสถต

จากการเปรยบเทยบคาเฉลยดวยวธ DMRT (Duncan’s New Multiple-Range Test) : * แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95 % : ns ไมแตกตางกนทางสถต

2.4 จ านวนรวง/กอ พบวาการดแลตามระบบเกษตรกร ปลกโดยวธนาด าดวยคน มจ านวนรวง/กอสงสดรองลงมาคอวธ ปลกแบบประณต และโยนกลา เทากบ 49.40 44.47 และ 19.27 รวง/กอ ตามล าดบ การดแลตามระบบอนทรย ปลกโดยวธ ปลกแบบประณต มจ านวนรวง/กอสงสดรองลงมาคอวธนาด าดวยคน และโยนกลา เทากบ 25.62 22.78 และ 13.71 รวง/กอ ตามล าดบ การดแลตามระบบจเอ

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

30

พ ปลกโดยวธ ปลกแบบประณต มจ านวนรวง/กอสงสดรองลงมาคอวธ นาด าดวยคน และโยนกลา เทากบ25.62,22.78 และ 13.71 รวง/กอ ตามล าดบ(ตารางท11)

2.5 ความยาวของรวง พบวาความยาวของรวงไมแตกตางกนทางสถต ทงการดแลตามระบบเกษตรกร วธอนทรยและวธจเอพ แตมแนวโนมวาวธอนทรยปลกโดยวธนาด าดวยคน วธปลกแบบประณต และวธการโยนกลา เทากบ 24.23 23.86 และ 23.92 เซนตเมตร ตามล าดบ (ตารางท 11)

2.6 จ านวนเมลด/รวง พบวาไมมความแตกตางกนทางสถต โดยการดแลตามระบบเกษตรกร ปลกโดยวธโยนกลา มแนวโนมสงทสดรองลงมาคอวธนาด าดวยคน และวธ ปลกแบบประณต เทากบ 139.37, 137.57 และ135. 23 เมลด/รวง ตามล าดบ การดแลตามระบบอนทรย ปลกโดยวธโยนกลา มแนวโนมสงทสดรองลงมาคอวธนาด าดวยคน และวธ ปลกแบบประณต เทากบ 142.37, 137.97 และ136.13 เมลด/รวง ตามล าดบ การดแลตามระบบจเอพ ปลกโดยวธนาด าดวยคน มแนวโนมสงทสดรองลงมาคอวธโยนกลา และวธ ปลกแบบประณต เทากบ 145.00, 140.00 และ137.80 เมลด/รวง ตามล าดบ (ตารางท 11)

ตารางท 11 จ านวนรวง/กอ ความยาวรวง และจ านวนเมลด/รวง ในแปลงนา สงทดลอง จ านวนรวง/กอ (รวง) ความยาวรวง (ซม.) จ านวนเมลด/รวง (เมลด)

เกษตรกร - โยนกลา 19.27c 24.19 139.37

- ปลกแบบประณต 44.47a 22.87 135.23 - นาด าดวยคน 49.40a 24.11 137.57 อนทรย

- โยนกลา 13.71c 23.92 142.37 - ปลกแบบประณต 25.62bc 23.86 136.13 - นาด าดวยคน 22.78c 24.23 137.97 จเอพ

- โยนกลา 26.89bc 23.39 140.00 - ปลกแบบประณต 44.56a 23.68 137.80 - นาด าดวยคน 38.55ab 24.13 145.00 C.V.(%) 26.82 2.97 3.88 F-test ** ns ns

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

31

หมายเหต : คาเฉลยทก ากบดวยอกษรทเหมอนกน แสดงวาไมมความแตกตางกนทางสถต จากการเปรยบเทยบคาเฉลยดวยวธ DMRT (Duncan’s New Multiple-Range Test)

: ** แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99 % : ns ไมแตกตางกนทางสถต

2.7 น าหนกสดของตนและรวงขาว/กอ หลงการเกบเกยวโดยเกยวระดบผวดน พบวาไมมความแตกตางกนทางสถต ทงระบบเกษตรกร ระบบอนทรยและระบบจเอพ แตมแนวโนมการ ปลกโดยวธ ปลกแบบประณต มแนวโนมน าหนกสดของตนและรวง/พนท1ตารางเมตร มากทสด รองลงมาคอวธนาด าดวยคน และโยนกลา เทากบ 397.46, 383.41 และ 260.33 กรม/กอ ตามล าดบ (ตารางท12)

ตารางท 12 น าหนกสดของตน และรวงขาว/พนท 1 ตารางเมตร น าหนกแหงของตน/กอ น าหนกเมลด แหงของเมลด/กอ และน าหนกเมลด/ไร ในแปลงนา

สงทดลอง

น าหนก/ตรม.(กรม)

น าหนก

ผลผลต/ไร(กก.) เมลด/ตรม.(กรม)

1000 เมลด (กรม)

ตนและรวงสด ตนแหง (ฟาง)

เกษตรกร

- โยนกลา 260.33 48.64ab 1,563.33 31.9 833.78 - ปลกแบบประณต 397.46 61.85a 1,220.00 31.3 650.67 - นาด าดวยคน 383.41 75.6a 1,303.33 30.9 695.11 อนทรย

- โยนกลา 241.88 48.23ab 1,240.00 30.8 661.33 - ปลกแบบประณต 256.48 80.85a 1,060.00 31.8 565.33 - นาด าดวยคน 262.46 75.24a 1,103.33 31.9 588.44 จเอพ

- โยนกลา 309.89 25.56b 1,590.00 30.7 848.00 - ปลกแบบประณต 330.59 71.83a 1,090.00 31.0 581.33 - นาด าดวยคน 316.67 54.04ab 1,080.00 29.3 576.00 C.V.(%) 23.41 28.97 21.50 37.3 21.50 F-test ns * ns ns ns หมายเหต : ns ไมแตกตางกนทางสถต : * แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95 %

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

32

2.8 น าหนกตน(ฟาง) หลงการตาก 7 วน พบวา มความแตกตางกนทางสถต ระบบเกษตรกร ปลกโดยวธนาด าดวยคน มแนวโนมน าหนกตน(ฟาง) หลงตากแหง 7 วน มากทสด รองลงมาคอวธ ปลกแบบประณต และโยนกลา เทากบ 75.6 , 61.85 และ 48.64 กรม/กอ/พนท 1 ตารางเมตร ตามล าดบ ระบบอนทรย ปลกโดยวธ ปลกแบบประณต มแนวโนมน าหนกตน(ฟาง) หลงตากแหง 7 วน มากทสด รองลงมาคอวธ นาด าดวยคน และโยนกลา เทากบ 80.85, 75.24 และ48.23 กรม/กอ/พนท 1 ตารางเมตร ตามล าดบ ระบบจเอพ ปลกโดยวธ ปลกแบบประณต มแนวโนมน าหนกตน(ฟาง) หลงตากแหง 7 วน มากทสด รองลงมาคอวธ นาด าดวยคนและโยนกลาเทากบ 71.83, 54.04 และ25.56 กรม/กอ/พนท 1 ตารางเมตร ตามล าดบ (ตารางท 12)

2.9 น าหนกเมลดแหง หลงตากจนเหลอความชน 12 % เมอเทยบเปนกโลกรม/ไร พบวา ไมแตกตางกนทางสถต แตเมลดขาวจากระบบ จเอพ ปลกโดยวธโยนกลา มแนวโนมสงทสด รองลงมาคอ วธประณต และวธนาด าดวยคนเทากบ 848.00 581.33 และ 576.00 กโลกรม/ไร (ตารางท 12 )

2. คณภาพของผลผลต 2.1 ลกษณะสเปลอกเมลดหลงจากตาก 7 วน โดยวดดวยแผนเทยบสมาตรฐานของเนอเยอพช Royal Horticultural Society พบวาสของเปลอกเมลดทปลกตามระบบเกษตรกร และระบบ จ เอ พ ทกวธการปลกคอ วธโยนกลา วธ ปลกแบบประณต และวธนาด าดวยคน อยในกลมส GREYED-YELLOW GROUP 162 A สวนวธอนทรย อยในกลมส GREYED-YELLOW GROUP 162 B ทกวธการปลก (ตารางท 13 และภาพท 7 )

2.2 ลกษณะสเยอหมเมลดหลงจากตาก 7 วน โดยวดดวยแผนเทยบสมาตรฐานของเนอเยอพช Royal Horticultural Society พบวา วธการปลกตามระบบเกษตรกร ระบบจ เอ พ และระบบอนทรย ทกวธการปลกคอ วธโยนกลา วธ ปลกแบบประณต และวธนาด าดวยคน อยในกลมส WHITE GROUP 155A (ตารางท 13 และภาพท 8)

2.3 ความหนาเมลดไมมความแตกตางกนทางสถตคอระบบเกษตรกร ปลกโดยวธโยนกลา เทากบ 0.12 เซนตเมตรวธ ปลกแบบประณต และวธนาด าดวยคน เทากบ 0.11 เซนตเมตร ระบบ อนทรย ทกวธการปลกเทากบ 0.11 เซนตเมตร และระบบจเอพ ทกวธการปลกเทากบ 0.12 เซนตเมตร (ตาราง ท 13)

2.4 ความกวางของเมลด ไมมความแตกตางกนทางสถต พบวา วธการปลกตามระบบเกษตรกร ระบบจ เอ พ และระบบอนทรย ทกวธการปลกคอ วธโยนกลา วธ ปลกแบบประณต และวธนาด าดวยคน เทากบ 0.19 เซนตเมตร(ตารางท 13)

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

33

2.5 ความยาวเมลด มความแตกตางกนทางสถต โดยปลกตามระบบเกษตรกร ปลกโดยวธโยนกลา มแนวโนมเมลดยาวสงสดเทากบ 1.00 เซนตเมตรและวธวธ ปลกแบบประณต และวธนาด าดวยคน เทากบ 0.99 เซนตเมตร ปลกตามระบบอนทรย ปลกโดยวธวธ ปลกแบบประณต มแนวโนมเมลดยาวสงสดรองลงมาคอ วธนาด าดวยคนและวธโยนกลาเทากบ 1.00, 0.99 และ0.95 เซนตเมตร ตามล าดบ และปลกตามระบบจเอพ ปลกโดยวธโยนกลาและวธนาด าดวยคน เทากบ 0.98 เซนตเมตร วธ ปลกแบบประณต เทากบ 0.95 เซนตเมตร (ตารางท 13)

ตารางท 13 สเมลด สเยอหมเมลด ความหนา ความกวาง ความยาวของเมลดในแปลงนามหาวทยาลย

สงทดลอง สเมลด สเยอหมเมลด ความหนา (ซม.) ความกวาง (ซม.) ความยาว(ซม.)

เกษตรกร - โยนกลา G – Y 162 A W-G 155 A 0.12 0.19 1.00a - ปลกแบบประณต G – Y 162 A W-G 155 A 0.11 0.19 0.99a - นาด าดวยคน G – Y 162 A W-G 155 A 0.11 0.19 0.99a อนทรย - โยนกลา G – Y 162 B W-G 155 A 0.11 0.19 0.95c - ปลกแบบประณต G – Y 162 B W-G 155 A 0.11 0.19 1.00a - นาด าดวยคน G – Y 162 B W-G 155 A 0.11 0.19 0.99a จเอพ - โยนกลา G – Y 162 A W-G 155 A 0.12 0.19 0.98ab - ปลกแบบประณต G – Y 162 A W-G 155 A 0.12 0.19 0.95bc - นาด าดวยคน G – Y 162 A W-G 155 A 0.12 0.19 0.98ab C.V.(%) 5.70 3.73 2.03 F-test ns ns ** หมายเหต : G – Y หมายถง GREYED-YELLOW GROUP , W-G หมายถง WHITE GROUP

: คาเฉลยทก ากบดวยอกษรทเหมอนกน แสดงวาไมมความแตกตางกนทางสถต จากกา ร เปรยบเทยบคาเฉลยดวยวธ DMRT (Duncan’s New Multiple-Range Test)

: ** แตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 99 % : ns ไมแตกตางกนทางสถต

2.2 ลกษณะทางชวภาพ 2.2.1 การพกตวและความงอกของเมลดหลงเกบเกยว 6 เดอน พบวาเมลดหมดระยะพกตวแลว เนองจากเพาะแลวเมลดมเปอรเซนตความงอกสงกวา 80 % และทง 3 วธการปลก ความงอกไม

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

34

แตกตางกน ทางสถต โดยวธ จเอพ มความงอกสงสด รองลงมาคอ อนทรย และ เกษตรกร เทากบ 95.33, 94.33 และ 90.67% ตามล าดบ (ตารางท 13)

2.2.2 ชนดและปรมาณของเชอทตดมากบเมลด โดยวธ Blotter method พบเชอรา Curvularia sp. Alternaria sp. และ Bipolaris sp. จากเมลดทดแลตามวธเกษตรกร อนทรย และระบบ จ เอ พ ในปรมาณคอนขางสง (ตารางท 14 และภาพท 13-16

ตารางท 14 เชอทพบและความงอกในแปลงนา

สงทดลอง ปรมาณเชอทพบ (%) ในแปลงนา

ความงอก(%) Curvularia sp. Alternaria sp. Bipolaris sp.

เกษตรกร 12 10 5 90.67 อนทรย 13 14 7 94.33 จ เอ พ 8 12 4 95.33 C.V.(%) - - - 4.02 F-test - - - ns หมายเหต : ns ไมแตกตางกนทางสถต

2.3 เปอรเซนตความบรสทธของเมลดและเมลดเปนโรคเมลดดาง พบวาวธอนทรยมความบรสทธของเมลดมแนวโนมสงสดรองลงมาคอ ระบบจ เอ พ และเกษตรกร เทากบ 94.29, 88.57 และ 72.86% ตามล าดบ(ตารางท 1 8) สวนเปอรเซนตเมลดเปนโรคเมลดดาง ปรากฏวา วธจ เอ พ และเกษตรกร มเปอรเซนตสงสด เทากบ 5.71% (ตารางท 15)

ตารางท 15 ความบรสทธของเมลดขาว(%) ทปลกในแปลงนา สงทดลอง เมลดด (%) เมลดดาง (%) สงเจอปน (%) รวม (%)

เกษตรกร 72.86 5.71 21.43 100 อนทรย 94.29 4.28 1.43 100 จ เอ พ 88.57 5.71 5.72 100

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

35

ตารางท

16 ตน

ทนผน

แปรของการผลต

ขาวห

มอปท

มธาน 1

ในแป

ลงมห

าวทย

าลยเท

คโนโ

ลยราชม

งคลส

วรรณ

ภม (ก

รณจางท

งหมด

)

สงทด

ลอง

คาแรง

คาวส

ด รวม

เตรยมด

น เพาะกล

า คาปล

ก ฉด

สาร/

ใสปย

คาเกยว

/ คาขน

สง

วดน า

คน

ก าจด

วชพช

เมลด

พนธ

ปย

คาสารก าจด

ศตรพ

ช คาเชอเพ

ลง

ดแลต

ามวธเกษ

ตรกร

6,

368.0

6 -โย

นกลา

60

0 1,2

00

100

540

550

300

360

175

780

413.6

0 30

0 5,3

18.60

-ปลก

แบบป

ระณต

60

0 1,2

00

2,000

54

0 55

0 30

0 36

0 12

5 78

0 41

3.60

300

7,168

.60

-นาด าดวยคน

60

0 1,2

00

1,400

54

0 55

0 30

0 36

0 17

5 78

0 41

3.60

300

6,618

.60

ดแลต

ามระบบ

อนทร

ย

5,

443.0

0 -โย

นกลา

600

1,200

10

0 42

0 55

0 30

0 36

0 17

5 27

5 11

3 30

0 4,3

93.00

-ปลก

แบบป

ระณต

60

0 1,2

00

2,000

42

0 55

0 30

0 36

0 12

5 27

5 11

3 30

0 6,2

43.00

-นาด าดวยคน

60

0 1,2

00

1,400

42

0 55

0 30

0 36

0 17

5 27

5 11

3 30

0 5,6

93.00

ดแลต

ามระบบ

จเอพ

6,

120.4

7

-โยนก

ลา

600

1,200

10

0 42

0 55

0 30

0 36

0 17

5 78

0 36

8.80

300

4,853

.80

-ปลก

แบบป

ระณต

60

0 1,2

00

2,000

42

0 55

0 30

0 36

0 12

5 78

0 36

8.80

300

7,053

.80

-นาด าดวยคน

60

0 1,2

00

1,400

42

0 55

0 30

0 36

0 17

5 78

0 36

8.80

300

6,453

.80

หมายเหต

: การดแ

ลตามวธเกษ

ตรกร

: ใสป

ย 2 คร

ง ,ฉด

พนแม

ลง 4 ครง,โ

รค 2 ครง, วช

พช 1 ครงๆละ

60 บาท

/ไร

: ก

ารดแ

ลตามระบบ

อนทร

ย : ใส

ปย 2 ครง ,

ฉดพ

นบวเว

อเรย 1

ครง ,สารช

วภาพ

1 ครง, ไต

รโคเด

อรมา 3 ครงๆ 60

บาท

: ก

ารดแ

ลตามระบบ

จเอพ

: ใสป

ย 2 คร

ง, ฉด

พนแม

ลง 2 ครง,ว

ชพช 1

ครง, โรค 2

ครงๆละ

60 บาท

35

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

36

ตารางท 17 ผลตอบแทนจากการปลกขาวในแปลงนามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม (กรณจางทงหมด)

สงทดลอง ผลผลต ราคา (บาท/ตน)

รายได ตนทนการผลต

ก าไรสทธ

เกษตรกร - โยนกลา 833.78 12,000 10,005.36 5,318.60 4,686.76 - ปลกแบบประณต 650.67 12,000 7,808.04 7,168.60 639.44 - นาด าดวยคน 695.11 12,000 8,341.32 6,618.60 1,722.72 อนทรย - โยนกลา 661.33 12,000 7,935.96 4,393.00 3,542.96 - ปลกแบบประณต 565.33 12,000 6,783.96 6,243.00 540.96 - นาด าดวยคน 588.44 12,000 7,061.28 5,693.00 1,368.28 จเอพ - โยนกลา 848.00 12,000 10,176.00 4,853.80 5,322.20 - ปลกแบบประณต 581.33 12,000 6,975.96 7,053.80 - 77.84 - นาด าดวยคน 576.00 12,000 6,912.00 6,453.80 458.20

ตนทนผนแปรของการผลตขาวหอมปทมธาน 1 ในแปลงนาของมหาวทยาลยเทคโนโนยราช

มงคลสวรรณภม ฤดปลกขาว ชวงเดอนกมภาพนธ – มถนายน 2555 กรณจางทงหมด ตงแตเตรยมดน

จนถงการเกบเกยวผลผลต พบวา การปลกแบบประณต มตนทนสงทสด รองลงมาคอ นาด าดวยคน และ

โยนกลา ตามล าดบ ทกวธการดแล เนองจาก การปลกแบบประณต ตนกลาอายนอย ด าเพยงตนเดยวตอง

ระมดระวงมาก ท าใหด าไดชากวานาด าปกต ผรบจางจงเรยกคาแรงมากกวา (ตารางท 16)

ตนทนสามารถลดได โดยเพาะกลาเอง จากการจางเพาะกลาไร ละ 1200 บาท คาเมลดพนธ 125 บาท เทากบ 1,325 บาท หากเพาะกลาเอง ลงทนคาถาด 100 ถาดๆ ละ 7 บาท เปนเงน 700 บาท (ใชไดหลายครง) คาเมลดพนธ 125 บาท เทากบ 825 บาท ตนทนสามารถลดลง 1,325 – 825 = 500 บาท/ไร และถาตงเครองวดน าเอง ตนทนสามารถ ลดลง 300 บาท/ไร และดแลแปลงสม าเสมอ เตรยมดนดกสามารถลดคาก าจดวชพชลงไดอก จะสามารถท าใหตนทนลดลงไมต ากวา 1,000 บาท/ไร เปนตน

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

37

ตนทนการผลต จากการวจยครงน สงกวา ตนทนการผลตทส านกงานเกษตรจงหวดชยนาท (2555) รายงานวาการปกด า ตนทนการผลตรวม 4,816 บาท แตถาพจารณาถงผลตอบแทนของแปลงนามหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม(ตารางท 17) สงกวาทส านกงานเกษตรชยนาท รายงานไว 3,876 บาท แตวธโยนกลา จากรายงานของส านกงานเกษตรชยนาท ไมมคาแรงการฉดสารควบคมวชพช และคาเพาะกลาเพยง 200 บาท/ไร ท าใหไดผลตอบแทนมากกวา

การทดลองท 2.3 การทดลองในแปลงของเกษตรกร โดยใชวธการลดตนทนการผลตทเกษตรกรเลอก ไดแก การลดตนทนโดยการใชเทคโนโลยปยสงตด ณ ต าบลนาค อ าเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา โดยวธหวานน าตมดแลแบบ จเอพ ใชสารชวภาพ ในการควบคมทงโรคและแมลง ศตรพช ใชเทคโนโลยปยสงตดและใชสารเคมในการควบคมวชพช

1.ผลการตรวจสอบดนแปลงนาสาธต ต าบลนาค อ าเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา 1. ขอมลชดดน-ชดดนอยธยา 2. ปรมาณธาตอาหารในดน

N - ปานกลาง P - ปานกลาง K – ต า

3. ใชปยตามค าแนะน าคอ 2-3-5 โดยครงท 1 ใชสตร 0-0-60 = 9 กโลกรม/ไร + 16-20-0 = 15 กโลกรม/ไร ครงท 2 ใชสตร 46-0-0 = 3 กโลกรม/ไร

2. ตนทนการผลตขาวและผลตอบแทนแปลงเกษตรกร ต าบลนาค อ าเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา พบวาตนทนดานคาแรงงานไมแตกตางกนแตดานวสดการเกษตรวธเคมสงกวาปยสงตด แตในภาพรวมปยสงตดสามารถลดตนทนการผลตลง 487.20 บาท/ไร(ตารางท18-19) สวนผลตอบแทนไดเพมขน 525.20 บาท/ไร (ตารางท 20)

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

38

ตารางท 18 ตนทนการผลตขาวดานคาแรงเฉลยตอไร แปลงเกษตรกรนาค

ปจจยการผลต วธเคม (บาท) ปยสงตด (บาท) ความแตกตาง

คาแรง/ไร 1. คาเตรยมดน 2. คาจางหวานขาว 3. คาจางฉด สารเคมก าจดวชพช 4. คาจางหวานปย 2 ครง 5. คาจางฉดยาโรคแมลง 6. คาจางรถเกยว 7. คารถขนขาวไปขาย

400 40 40 80

120 500 75

400 40 40 80

120 500 75

- - - - - - - -

รวมตนทนคาแรง 1,255 1,255 -

ตารางท 19 ตนทนการผลตขาวดานวสดเฉลยตอไรแปลงเกษตรกรนาค

ปจจยการผลต วธเคม (บาท)

ปยสงตด(บาท) ความแตกตาง

คาวสด/ไร 1. คาพนธขาว 2. คาสารเคมก าจดวชพช 3. ปย 16-20-0 4. ปย 0-0-60 5. ปย 46-0-0 6. ปย 16-8-8 7. น าหมกชวภาพ , สมนไพร ,ฮอรโมนไขฯลฯ 8. คาน ามนสบน า 9. สารเคมก าจดโรคแมลง+ฮอรโมน 10. ชดผสมประหยดปย+ยาจบใบ

375 165 - - 152 312 - 240 230 300

375 165 228 180 60.8 - 38 240 - -

- - 228 180 -91.2 -312 +38 - -230 -300

รวมตนทนคาวสด 1,774 1,286.8 -487.20

รวมตนทนทงหมด 3,029 2541.8 -487.20

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

39

ตารางท 20 ผลผลตและรายไดเฉลยตอไรแปลงเกษตรกรนาค

ผลผลต วธเคม ปยสงตด ความแตกตาง 1. จ านวนผลผลต (กก.) 2. รายได 3. ก าไรสทธ (ราคาขาย-ตนทน) (บาท)

910 7,462 4,433

750 6,150

4,958.2

160 1,312

525.20 หมายเหต ราคาขายโรงสทวไปของขาววธเคม ราคาขาย 8,200 บาท/ตน สวนขาวจากปยสงตดซงดแล

แบบใชสารชวภาพในการควบคมโรคแมลงศตรพชไดราคาขาย 10,000 บาท/ตน

ปญหา อปสรรค ขอเสนอแนะ ปญหาของการใชเทคโนโลยป ยสงตด

1. การหาซอแมปยยาก มรานทสงแมปยมาส ารองไวนอยท าใหไมทนตอการใชงาน แนวทางแกไข วางแผนการใชปยลวงหนาหรอรวมกลมกนสงซอมาเตรยมไวกอนเปนตน

2. ผลผลตของขาวต ากวาวธเกษตรกรซงเกษตรกรใชปยมากกวา แนวทางแกไข ชแนะใหเกษตรกรมองมมอน เชน ความปลอดภยในการบรโภค การลดตนทน

การผลตการลดความเสยงดานสภาพแวดลอมเปนตน

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

40

ภาพท 1 การประชมเกษตรกร ณ ต าบลนาค อ าเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

41

ภาพท 2 การทดลองในกระถางซเมนต มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม

ภาพท 3 การทดลองในแปลงนา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

42

ภาพท 4 การทดลองในแปลงนาเกษตรกร ต าบลนาค

ภาพท 5 ลกษณะการตากขาวกอนน ามาชงน าหนกแหง/กอ

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

43

ภาพท 6 ลกษณะของเมลดขาวพนธปทมธาน1 จากการเกยวดวยรถเกยวขาว

ภาพท 7 เมลดขาวเปลอกทความชน 12 %

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

44

ภาพท 8 การเทยบสเยอหมเมลดขาวกลอง

ภาพท 9 หนอนมวนใบขาว

ภาพท 10 อาการของใบขาวทถกหมอนมวนใบท าลาย

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

45

ภาพท 11 ลกษณะของใบขาวทเปนโรค ก โรคใบขดสน าตาล ข. โรคใบไหม ค. โรคใบจดสน าตาล

ก. ข.

ค.

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

46

ภาพท 12 ลกษณะของเมลดขาวทเปนโรคเมลดดางและเมลดลบ

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

47

ภาพท 13 เชอ Curvularia lunata sp.

ภาพท 14 เชอ Alternaria lunata sp.

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

48

ภาพท 15 เชอ Bipolaris oryzae sp

ภาพท 16 ก. เชอ Aspergillus flavus sp. ข. เชอ Aspergillus nager sp.

ก.

ข.

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

สรป

การลดตนทนการผลตขาวโดยเกษตรกรมสวนรวม ในปท 1 ด าเนนการวจย 2 ตอน คอ

ตอนท 1. การประชมกลมเกษตรกร ณ ต าบลนาค อ าเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา สรปวา การลดตนทนการผลตขาวในฤดแรกเลอกวธการปลกแบบหวานน าตม ดแลแปลงปลกแบบจเอพ โดยใชสารชวภาพทผลตเอง ไดแก น าหมกสมนไพร และเชอบวเวอเรยชนดสด แตยงใชสารเคมในการควบคมวชพชและใชเทคโนโลยปยสงตด

ตอนท 2. การทดลองวธการลดตนทนการผลตในมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภมและแปลงเกษตรกร

2.1 การปลกในกระถาง พบวา ความสงของตน จ านวนตน /กอ จ านวนรวง /กอ และความยาวเมลดมความแตกตาง

กนทางสถต สวนลกษณะอนๆไมแตกตางกนทางสถต

2.2 การปลกในแปลงนา พบวา จ านวนรวง /กอ แตกตางกนทางสถต

ความสงของตน จ านวนตน /กอ ความยาวรวง จ านวนเมลด /กอ น าหนก 1,000 เมลด ผลผลต/ไร ส ความหนา ความกวาง ความยาวของเมลด ไมแตกตางกนทางสถต

ตนทนการผลตขาวหอมปทมธาน1 ถาพจารณาตามวธการดแลแปลงพบวาการดแลตามวธเกษตรกรมตนทนสงทสด รองลงมาคอ ดแลตามระบบจเอพและดแลตามระบบอนทรย เทากบ 6,368.06 6 ,120.47 และ 5 ,443.00 บาท/ไร ตามล าดบ หากพจารณาเรองการดแลรกษาแปลงปลกและวธการปลกทท าใหตนทนการผลตสงไดแก ดแลตามวธเกษตรกรปลกแบบประณต เทากบ 7 ,168.60 บาท/ไร รองลงมาคอการดแลตามระบบจเอพและดแลตามระบบอนทรยในการปลกแบบโยนกลาเทากบ 4,853.80 และ 4 ,393.00 บาท/ไร ตามล าดบ และตนทนต าทสด คอ การปลกแบบโยนกลา ดแลตามระบบอนทรย เทากบ 4,393.00 บาท/ไร

2.3 การทดลองในแปลงนาเกษตรกร ต าบลนาค อ าเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา ตามวธเกษตรกรเลอก คอการปลกโดยการหวานน าตมและดแลแบบจเอพ โดยใชเทคโนโลยปยสงตด ใชสารชวภาพทผลตเอง และควบคมวชพชดวยสารเคม พบวา ตนทนการผลต เทากบ 2,541.80 บาท/ไร สามารถลดตนทนการผลตลงได 487.20 บาท/ไร และมรายไดเพม 525.50 บาท/ไร

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

42

เอกสารอางอง

กญญนทธ ตนตสข .2551. ตนทนและผลตอบแทนจากการลงทนปลกขาวแบบหวานน าตมในพนท แตละขนาดในต าบลบงทองหลาง อ าเภอล าลกกา จงหวดปทมธาน.เอกสารรายงานการวจย

ป2551. ส านกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร.

กรมการขาว.2545.ขาวปทมธาน1 [Online] available htpp://www.ricethailand.go.th/brrd/tech/PT1.htm, 18 มกราคม 2554.

กรมการขาว.2551. พนธขาวเฉลมพระเกยรต 80. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 67 น.. กรมการขาว.2554. การใชปยในนาขาว. [Online] available

http://cbrrsc.ricethailand.go.th/famer_05.htm,20 กมภาพนธ 2555. กรมการขาว .2556. คมอการลดตนทนการผลตขาว. [Online] Avialable http://

www.chinat.go.th/sublmoac/main_menu/other/capital_production.htm, 18 มกราคม 2556. จระเดช แจมสวางและวรรณวไล เกษนรา . 2553.เอกสารเผยแพรการใชไตรโคเดอรมาในการควบคม

โรคขาว.ภาควชาโรคพช คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ก าแพงแสน นครปฐม. 2 น. จฑาทพย สองเมอง สทธ ชยพฤกษและสญจตา อรนชเลศไมตร, 2551. การเปรยบเทยบตนทนและ

ผลตอบแทนจากการปลกขาวอนทรยและขาวใชสารเคมของเกษตรกร .เอกสารรายงานการวจย

ป2551.ส านกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร .

นนทกร บญเกด ประยร สวสด และออมทรพย นพอมรบด. 2533. การใชจลนทรยดนเพอเพมผลผลตพช. คมอการปรบปรงดนและการใชปย. หนา 288-309.

นรนาม.2551 พชเศรษฐกจ การผลตขาวอนทรย[Online] Avialable http://www.ricethailand.go.th/rkb/data_010/rice_xx2-10_organic_new_index.html , 23 มถนายน 2551.

ประมาณ สวางญาต.2556.เอกสารประกอบการบรรยายสมารท ฟารม.จงหวดพระนครศรอยธยา.10น. ประเสรฐ สองเมอง, วทยา ศรทานนท และประยร สวสด. 2536. เลยงแหนแดงรวมกบปลาในนาขาว.

กสกร. 66(1) : 66-68. พทกษ เสาวโก .2555. การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช ( GAP): ฝกปฏบตการตรวจประเมน

แปลงเบองตน [Online] Avialable http://www.gotoknow.org/profiles/users/zatori, 15 มนาคม 2555.

โยธน คนบญ. 2542. ดนนาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ : ปญหาและแนวทางแกไข. การสมมนาวชาการขาวภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ศนยวจยขาวอบลราชธาน และ ศนยวจยขาวสกลนคร สถาบนวจยขาว กรมวชาการเกษตร. หนา 96-111.

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

43

ศนยเมลดพนธขอนแกน .2555. ความรเรองขาว การปลกและดแลรกษาขาว [Online] Avialable http:// kkn-rsc.ricethailand.go.th/rice/plant/tamna-warn.html 19 เมษายน 2555

ศนยเมลดพนธขาวแพร .2555.ระบบการผลตขาว GAP มขอก าหนดอย 8 ขอ[Online] Avialable http://pre-rsc.ricethailand.go.th/rfsc/GAP.html 20 มนาคม 2555 ศานต สวสดกาญจน สวทย เฑยรทอง เนาวรตน ประดบเพชรและ สรวรรณ สมทธอาภรณ .2553.

ลกษณะ ทางกายภาพและสรรวทยาของเมลดขาวปลกและขาววชพช ว. วทย. กษ. 41(3/1) (พเศษ): 505-508

ลแจง ลลาอมรกล .2555 ตนทนการผลต [Online] Avialable http://www.eduzones.com/knowedge-2-10-29471.html, 2555

สมมาตร ทองใบ .2555.การปลกขาวโดยวธการโยนกลา (parachute): คดลอกและเรยบเรยง / เอกสารค าแนะน า การปลกขาวดวยวธโยนกลา ส านกสงเสรมกาเผลตขาว กรมการขาว(2551)

สชาดา บญเลศนรนดร ฉววรรณ บญเรอง ระววรรณ สวรรณศรและกตต บญเลศนรนดร.2555.การใชไคโตซานเพอลดการใชสารเคมในการผลตขาวอยางย งยน.รายงานการวจยปท 2 มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม พระนครศรอยธยา.

AOSA, 2002, Seed Vigor Testing Handbook, Association of Official Seed Analysts, 32: 20-73. Boonlertnirun,S. R.Suvananasara P.Promsomboon and K. Boonlertnirun.2012.Chitosan in

combination with chemical fertilizer on agronomic trails and some physiological response relating to yield potential of rice (Oryza sativa L.) Reasearch Journal of Biological Science (In press).

Boonlertnirun, S. C. Boonraung ,R.Suvananasara and K. Boonlertnirun.2011.Chitosan application for reducing chemical fertilizer uses in rice production. World Acadamy of Science, Engineering and Technology 80:909-913.

Chaweewan Boonraung and Raweewan Suvarnnasara.2013.Study on Physical and Biological Characteristics of Rice :Growing on GAP and Organic Practice Comparison with Farmer Practice. The 4th Rajamangala University of Technology International Conference. 15- 16,July,2013. Bangkok Convention Centre at Central World, Bangkok Thailand.

Lumpkin, T. A., and D. l. Plucknett. 1982. Azolla as a Green Manure : Use and Management in Crop Production. Westwiew press, Inc, USA.

Manzoor,Z.,T.H.Awan, M.E.Safdar,R I Ali, M M Ashraf and M.Ahmad.2006.Effect of nitrogen levels on yield and yield components of Basmati 2000.J.Agric.Res.44:115-120.

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม

44

สวพ.

มทร.สวรรณภ

ม