“เยาวชนไทย ทำาด ถวายในหลวง”

yearsMoral Project

คมอโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต

โครงการพฒนาโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต

ในหวขอประจำาป

“ลดเลกพฤตกรรมเสยง สรางงานจตอาสา

พาครอบครวอบอน หนนชมชนเขมแขง”

1

www.moralproject.net facebook.com/moralprojectpage

กระบวนทศนพระราชทาน เรยนความร ทำา“ การงาน และทำาความด”

“เดก ๆ นอกจากจะตองเรยนความรแลวยงตองหดทำาการงานและทำาความดดวย

เพราะการทำางานจะชวยใหมความสามารถ มความขยนอดทนพงตนเองได

และการทำาดนนจะชวยใหมความสขความเจรญ ทงปองกนตนไวไมใหตกตำา”

คำาพอสอน

พระบรมราโชวาท พระราชทานเพอเชญลงพมพในหนงสอวนเดก ประจำาป ๒๕๓๐

พระมหาพงศนรนทร ฐตวำโสประธานโครงการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรตประธานกลมกลยาณมตรเพอการเสรมสรางเครอขายวถพทธคมอโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต พทธชยนตเฉลมราช /กรงเทพฯ : กคพ., ๒๕๕๙๒๘ หนาISBN xxx-xxx-xxxx-xx-x๑. โครงงาน ๒.คณธรรมจรยธรรม ๓.เฉลมพระเกยรต ๔.พทธชยนต

คมอโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต เยาวชนไทย ทำาด ถวาย“ในหลวง”พมพครงท ๕ มถนายน ๒๕๕๙ (E-Book Version)สงพมพอนดบท ๑/๒๕๕๙จำานวน x,xxx เลม (ใหดาวนโหลดทางอนเตอรเนตไดไมจำากด)ผจดพมพเผยแพร กลมกลยาณมตรเพอเครอขายวถพทธ (กคพ.)

มลนธโรงเรยนรงอรณ๙/๙ หม๕ ซอย๓๓ ถ.พระราม๒ แขวงทาขาม เขตบางขนเทยน กรงเทพฯ ๑๐๑๕๐ โทร. ๐๒-๘๔๐-๒๕๐๑-๔ โทรสาร. ๐๒-๘๗๐-๗๕๑๔

เวบไซต www.moralproject.net, www.facebook.com/moralprojectpageอเมล moralproject@gmail.com

(ปกหนา

สารบญ

หนาโครงงานคณธรรม ๑

โครงงานคณธรรมคออะไร? ๑การเรยนรทไมจำากด EDUCATION FOR ALL ๑องครวมแหงความด ทไรขดจำากด ๑การทำาดเชงรกพรอมกบการเรยนรชวตอยางเปนวทยาศาสตร ๒แกนการเรยนรคอ รวมกน ทำาด อยางมปญญา “ ” ๓

แบบจำาลองระบบการศกษา ๑-๒-๓-๔ ๔๖ ขนตอนในการทำาโครงงานคณธรรม ๗

ขนตอนท ๑ การสรางความตระหนกร-แรงบนดาลใจ ในการเลอกประเดนปญหามาคดรเรมเปนหวขอโครงงานคณธรรม ทชดเจน ๗

ขนตอนท ๒ การรวบรวมประมวลขอมลและองคความรทเกยวของ๘

ขนตอนท ๓ การจดทำารางโครงงาน ๑๐ขนตอนท ๔ การดำาเนนการโครงงาน ๑๑ขนตอนท ๕ การสรปประเมนผลและเขยนรายงาน ๑๒ขนตอนท ๖ การนำาเสนอโครงงาน ๑๓

หลกเกณฑการพจารณา ๑๔การประเมนรางโครงงาน ๑๗การประเมนโครงงาน ๑๘

ภาคผนวก ก. โครงการพฒนาโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต พทธชยนตเฉลมราช ๑๙

โครงงานสอคณธรรม, โครงงานวทย-คณธรรม, โครงงานธรกจคณธรรม ๑๙

โครงงานการเมองคณธรรม, ศนยการเรยนรโครงงานคณธรรมฯ ๒๐

ภาพรวมการประกวดโครงงานคณธรรมระดบภมภาคและระดบประเทศ ๒๑

ใบสมคร เขารบการประเมนศนยการเรยนรโครงงานคณธรรมฯ รอบท ๑ ๒๒ภาคผนวก ข. รายงานโครงงานและสอนำาเสนอโครงงาน ๒๓

ตวอยาง สรปยอโครงงานใน ๑ หนากระดาษ ๒๕ตวอยาง ผงสรปมโนทศนฯ แบบตารางวเคราะหคำาถาม ๕ ขอ ๒๖

ภาคผนวก ค. ตวอยางใบงาน ตอบคำาถาม ๕ ขอ และสรปผงมโนทศนฯ ๒๘

ตวอยางใบงาน รางโครงงานคณธรรม ขนตน ๓๐ภาคผนวก ง. ตวอยาง ปฏทนงาน ภายในโรงเรยน ๓๒ภาคผนวก จ. โรงเรยนเฉลมพระเกยรตฯ ประโยชนสขแหงมหาชน“ ”

๓๓ทปรกษาและคณะกรรมการกลาง โครงการ ๓๘

2

โครงงานคณธรรม (Moral Project)

โครงงานคณธรรมคออะไร? โครงงานคณธรรม หรอโครงงานความด เปนนวตกรรมการเรยนรทสงเสรมการทำาความดมคณธรรมแบบเชงรก โดยใหผเรยนทเปนเดกและเยาวชนเกดความรสกเปนเจาของกจกรรมการเรยนรนเอง ผานเทคนควธการเรยนรแบบโครงงาน (Project Approach) โดยประเดนทเลอกทำาโครงงานนนเกดขนมาจากความสนใจและความคดรเรมของผเรยนเอง เนนการเรยนรผานกระบวนการกลมทลงมอปฏบตงานจรง ดวยความพากเพยรพยายามอยางจดจอตอเนองในชวงระยะเวลาทยาวนานพอสมควร (ตองทำางานจรงไมนอยกวา ๒ เดอน) ในลกษณะวจยปฏบตการ (action research) นำาไปสการแกไขปญหาดานความเสอมทรามทางศลธรรม และสงเสรมการบมเพาะความดมคณธรรมอยางเปนรปธรรมและเปนระบบ รวมทงการขยายความมสวนรวมไปสบคคลตางๆ ในสถานศกษาและชมชนของตนเองหรอชมชนอนๆ ทเกยวของ

การเรยนรทไมจำากด EDUCATION FOR ALLในเมอโครงงานคณธรรมเปนกระบวนการพฒนาคณธรรมและ

ความด โครงงานคณธรรมน จงมลกษณะทเปดกวางสำาหรบทกคน โดยไมมขอจำากดวาเรยนสายวทยหรอสายศลป มอปกรณเครองมอทางวทยาศาสตรหรอเปลา? เปนนกเรยนประถมหรอมธยม เพราะคณธรรมและความดงามนน เปนเรองทมคณคาทควรเขาถงของคนทกคนนนเอง ไมจำากดจำานวนคน เพศ วย สถานะ ระดบชวงชนหรอสายวชาทเรยน แตสนบสนนใหทกคนมสวนรวมใหไดมากทสด แมวาจะมผรบผดชอบโครงงานเปนกลมเรมตน ๘-๑๐ คนกตาม แตโครงงานกกำาหนดเงอนไขใหผรบผดชอบน ตองคดวางแผนและดำาเนนงานเพอขยายหาแนวรวมตอไปในรปของเครอขายแกนนำา สมาชก หรอกลมเปาหมาย และตองสรางความมสวนรวมในทกภาคสวนใหมากทสด ทงครอบครว(บาน) ศาสนา(วด) และสถานศกษา(โรงเรยน) โครงงานคณธรรมไมมกตกาควบคมจำานวนคนทมาชวยทำาโครงงาน หากใครอยากมาชวย อยากเขามา

1

รวมทำางาน กเขามาชวยเลย โครงงานใดยงมคนมาชวยรวมมอดวยมากเทาไร โครงงานนนยงประสบความสำาเรจ เพราะเทากบวามคนมารวมทำาความดเพมมากขนเทานน

องครวมแหงความด ทไรขดจำากดไมแยกเรอง ไมแยกสวน แตทกเรองสาระสามารถบรณาการเขามา

เปนสวนหนงของโครงงานนไดทงหมด ไมวาจะเปนวชาการดานใดหรอปญหาของใคร นำาองคความรทกดาน ทกวชา ทกสาระการเรยนร และทกทกษะทเกยวของไมวาจะเปนศลปะ-ดนตร-กฬา สามารถนำามาปรบบรณาการใชในการทำาความด ทำาการงาน และการสอสารประชาสมพนธโครงงานไดทงสน

ไมตดขดทงบประมาณ เพราะการทำาโครงงานดานความดหรอคณธรรมนไมตองลงทนดวยเมดเงนมาก บางโครงงานลงทนเพยงแรงงานจากสองมอทคอยเกบขยะ และเมอแยกขยะขายกไดทนมาเพมอก บางโครงงานใชสองมอนอยๆ บบนวดใหพอแมปยาตายายในชมชน บางโครงงานมาจากพฤตกรรมชวยกนประหยดนำาประหยดไฟ บางโครงงานมาจากการยมไหวทกทาย ตวอยางของโครงงานในลกษณะเชนนมอยมากมายทลงทนนอยแตไดผลและมคณคามาก แตอยางไรกตาม กตองมการลงทนเมดเงนในเรองคณธรรมบาง ไมใชปากบอกวาเรองคณธรรมความดสำาคญแตพฤตกรรมไมแสดงออกวาใหความสำาคญเลย โครงงานคณธรรมทผานการพฒนาโครงรางมาดแลว จงสมควรทจะไดรบคดเลอกใหรบทนสนบสนนเบองตนจาก สพฐ. และหนวยงานตนสงกด หรอหนวยงานอนๆ ทเกยวของ ตงแตตนทางของการทำางาน และเชอวาการลงทนทางดานคณธรรมความดนจะเหนยวนำาและดงดดใหทกภาคสวนในโรงเรยนชมชนมารวมกนลงทนในเรองความดนเพมขนอกหลายเทาตว ซงกพบวาเปนจรง เพราะหากวาเงนทนทไดรบไมพอกลมทำางานกมวธการหาทางออก ดวยการขอความชวยเหลอในรปแบบอนๆ ดวยตวเองไดอกอยางนาอศจรรย เพราะความดยอมเหนยวนำาความดมาหากน เชนไดรบการบรจาคและความชวยเหลอจากผทศรทธาและนยมชมชนในการทำาความดของกลมเยาวชน เรยกวาบญตอบญนนเอง

2

ดงนนโครงงานคณธรรม จงเปน WIN-WIN SITUATION กลาวคอ ทกฝายมสวนรวมและทกฝายกไดรบประโยชนสขรวมกนทงหมด กลาวคอ ปญหาตางๆ ในโรงเรยนและชมชนไดรบการพจารณาและแกไข เดกและเยาวชนไดรบการปลกฝงบมเพาะซมซบและเรยนรคณธรรมความดงามตางๆ ดวยความรสกเปนเจาของ เดกและเยาวชนไดฝกฝนและพฒนาทกษะการคดวเคราะห คดสงเคราะห คดแกปญหา คดเชงระบบ คดประเมนคา ฯลฯ ผานการทำาโครงงานอยางเปนวทยาศาสตร เดกและเยาวชนไดรบการฝกทกษะการทำางานจรง การทำางานเปนระบบ ความรบผดชอบตองาน และไดรบการฝกทกษะทางสงคม ผานกระบวนการทำางานเปนกลมใหญในระยะเวลายาวนานพอสมควร และเมอโครงงานนนๆ ไดมการขยายผลไปถงการแกปญหาในครอบครว วด ชมชน พอแมผปกครอง พระสงฆ และคนในชมชนกจะไดรบอานสงสแหงประโยชนสขนนดวย ผบรหารและคณะครอาจารยกจะเบาใจสบายใจไมตองกงวลเครยดกบปญหาทสงสมไวมากมายโดยไมมการแกไข แตปญหาเหลานนกลบแปรเปลยนเปนผลงานทมความโดดเดนและนาชนชมแทน นอกจากน ผบรหาร ครอาจารย และศกษานเทศก ยงสามารถนำาขอมลและผลจากการทำาโครงงานคณธรรมมาทำาการวจยใหเปนผลงานทมคณคา ไดอยางมคณภาพและเกดประโยชนแทจรงไดอกดวย

โครงงานคณธรรมการทำาดเชงรกพรอมกบการเรยนรชวตอยางเปนวทยาศาสตร

โครงงานคณธรรมนถกออกแบบมาเพอใหตอบโจทย คำาทาทายทวาเดกไทยไมใฝด ใฝตำาทำาชวมวเพศเสพยา ละอายการทำาด ทำางานเปนทมไมเปน คดวเคราะหไมได โดยการสรางเงอนไขใหเขาใชปญหาจรงทตองเผชญอยทกวน ไมวาในโรงเรยนหรอในครอบครวในชมชน นำามาตรวจสอบ วเคราะห วางแผน แสวงหาแนวทางแกไขรวมกน ซงไมเพยงเขาใจปญหานอกตวเทานน นยงเปนโอกาสใหเดกๆ ไดเชอมโยงสตนเอง เพราะคณสมบตของโครงงานคณธรรมนน พเศษตรงทเปนเรองในชวตจรง เปนประเดนปญหาจรงๆ ในชวต ซงทกคนมสวนรวม เกยวของ สมพนธอยดวยกนนนเอง แตอาจไมรตวกได ดงนน ดวยกระบวนการคดอยาง

3

เปนระบบ จงพบทางออกของปญหาดวยปญญา โครงงานคณธรรมจงเปนกระบวนการทนำาพาใหเดกไทยสามารถทำาโครงงานจรงในชวตดวยวธคดอยางเปนวทยาศาสตรนนเอง

โครงงานคณธรรมนน เนนการนำาปญหาในชวตจรงมาเรยนรผานการทำาโครงงาน อนจะเปนการเรยนรและพฒนาทกษะชวตดวยวธคดอยางเปนวทยาศาสตร หรอ ดวยกระบวนการทางปญญา อนพอจะสรปไดเปนลำาดบขนดงน

๑) ระดมความคด เลอกระบปญหาทสนใจ ตงสมมตฐาน สงเกตสำารวจสภาพปญหา สมภาษณหาสาเหต คนควา วเคราะห เชอมโยง “ปญหา-สาเหต” ไดชดเจน เหนความเชอมโยงเปนเหตเปนปจจยเกยวเนองกนไดตลอดสาย (จาก ภายนอก ส ภายใน ชวตจตใจของ“ ” “ ”ตนเอง) ๒) สงเคราะหคาดการณและระบ “เปาหมาย ของการแกปญหาให”ชด ทงเปาหมายในตวคน (พฤตกรรม จตใจ ปญญา ทคาดหวง) เปาหมายนอกตวคน (สงแวดลอม-กายภาพ) เปาหมายเชงปรมาณ เปาหมายเชงคณภาพ เปาหมายระยะสน ระยะกลาง ระยะยาว และเมอรจดหมายปลายทางชด การกำาหนดทศทางและการเดนทางกจะชดไปดวย

๓) คดสงเคราะหและวางแผน “ทางแก หรอวธการทดลองอยาง”มหลกเกณฑ ทแกปญหาไดตรงจด (คอแกทสาเหต) และถงพรอมทจะบรรลเปาหมายทวางไวได

๔) ลงมอทำา พรอมกบเรยนร แสวงหา ฝกฝน คณธรรมจาก“ภายในตน ไปส การแกปญหาภายนอก ทงการเรยนรสวนบคคล” “ ”จำาเพาะตน และเรยนรรวมกนผานกระบวนการกลม

๕) ลงมอปฏบตการอยางเปนระบบ มการตดตามและเกบบนทกขอมล ทำาตามแผนงานอยางยดหยน มงมนทมเทแตไมยดตดมากเกนไป เรยนรอยางตนตวเทาทนพรอมปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนไป เพอใหเกดประโยชนสขสงสดแมมขอจำากดมากมาย

๖) ประมวลผล-สรปผล ประเมนผลการบรรลเปาหมายและวตถประสงคทไดตงไว

4

การประเมนตนเอง การยอนพจารณาเพอปรบปรงแกไขขอบกพรอง และการตอยอดขยายผล

๗) นำาเสนอ สอสาร ขอมลเรองราวการทำาโครงงานผลของการทำางาน สสาธารณะ อยางมประสทธภาพเพอเปนการแพรขยายความด-สอสารความด บอกตอองคความรในการแกปญหาตางๆ เผยแพรวธการในการทำาความด อนจะเปนการเสรมสรางคานยมการทำาความด สรางแรงบนดาลใจในการทำาความดใหกบผอนตอๆ ไป และเปนการสบตอความดตอไปไดไมสนสด

แกนการเรยนรคอ รวมกน ทำาด อยางมปญญา “ ”กระบวนการเรยนรทดและสมบรณของโครงงานคณธรรมนน จะ

ตองเรมตนจากการสรางความเปนกลยาณมตรตอกนกอน อนเปนปจจยตนเรมทสำาคญทสด จงตองออกแบบและจดวางเงอนไขใหเกดการรวมกลมกนของผรบผดชอบโครงงานจำานวน ๘ - ๑๐ คน และทปรกษาอก ๓ คน โดยมองคประกอบโครงสรางและความสมพนธในกลม ใหสามารถดงดานบวกของแตละคนออกมาหากนใหไดมากทสด ซงกจะทำาใหเกดการใฝดคดดและทำาดรวมกนออกมาไดอยางเตมทเตมตามศกยภาพของแตละคน เกดการซมซบความด พรอมๆ กบมการเรยนรหรอมกระบวนการทางปญญาเกดขนตลอดสาย ตงแตเรมตนระดมความคด การสงเกตสำารวจสภาพปญหา ปญญาตระหนกรในสถานการณหรอสภาพปญหาและสบสาวถงสาเหต ปญญาคนควาหาความรจากแหลงเรยนรตางๆ เพมเตม การรวบรวมประมวลขอมล ปญญาคดวเคราะหคดสงเคราะห ปญญาคดรเรมสรางสรรค การทำาความคดใหชดและเปนระบบ การคดวางแผนงาน การรางโครงงาน ปญญาการปรบประยกตจากนามธรรมใหเปนรปธรรม ปญญาการตดตามดำาเนนงานปรบปรงงาน ปญญาการแกปญหาเฉพาะหนา ปญญาการประเมนผลสรปผล และปญญาการนำาเสนอ ตลอดจนสตปญญาทจะเทาทนและสามารถวางใจตอโลกธรรมทง ๘ ทมาถกตองสมผสใจไดอยางฉลาดและเปนกศลไดในทสด

กระบวนการเรยนรทเกดขนภายใตโครงงานคณธรรมฯน เปนกระบวนการทพฒนาและปรบประยกตมาจากกระบวนการเรยนรวถพทธ ซง

5

ใชแบบจำาลองของวงรอบ ๑-๒-๓-๔ ทหมนเวยนรอบพฒนาขนอยางตอเนอง อนประกอบดวย (๑) กระบวนการกลยาณมตร, (๒) การเปดการเรยนรภายใน (ปรโตโฆสะ ส สทธาและโยนโสมนสการ), (๓) กระบวนการเรยนรอยางเปนองครวม (ตามหลกไตรสกขา-ภาวนา๔) และ (๔) กระบวนการพฒนาแบบเวยนรอบตอเนอง จงทำาใหกระบวนการเรยนรและการพฒนาคณธรรมของผเรยนเกดขนควบคกนไป ดงแผนผงของแบบจำาลอง ดานลางน

แบบจำาลองการศกษา ๑-๒-๓-๔ นอาจเรยกชอเปนธรรมอกหมวดหนงไดวา “กระบวนการ ๓ ป ตอเนอง ”ลกศร A : ปรยต, ลกศร B : ปฏบต, ลกศร C : ปฏเวธ, ลกศร D : ตอเนอง

ทมา: Phramaha Pongnarin Thitavamso, “An Analytical Study of Process of Learning in Theravada Buddhism,” Bangkok: Mahachulalongkornrajavidyalaya University, 2005

(๑) กระบวนการกลยาณมตร ขนตอนนเปนขนตอนตนเรมทสำาคญทสด โดยจดวางเงอนไขใหเกด

การนำาพาใหบคคลตางๆ ซงมตงแตกลมเพอนใกลตว คร ผบรหาร พระสงฆ พอแม จนถงองคกรทใหการสนบสนนมารวมกลมกนโดยดงดานบวกของแตละคนแตละฝายออกมาหากนใหไดมากทสด ใหแตละคนมาสวมบทบาทเปนกลยาณมตรตอกน กลยาณมตรนนมความสำาคญอยาง

6

มากทจะชวยกระตนเตอน ชวยสรางแรงบนดาลใจ ชวยสรางศรทธาในการทำาความด ชวยสนบสนนใหโครงงานดำาเนนไปไดดวยด ขนตอนนจงสำาคญมากทสดทจะทำาใหเรมตนการเรยนรได และดำาเนนตอไปจนถงปลายทางแหงความสำาเรจ โดยกลยาณมตรจะทำาหนาทเปนผชกจงปจจยภายนอกมากระตนตวเปดการเรยนรภายใน

(๒) การเปดการเรยนรภายใน (ปรโตโฆสะ ส สทธาและโยนโสมนสการ) (ลกศร A) การเปดการเรยนรภายใน เปนขนตอนทสำาคญมากอกขนตอนหนง ทเสมอนเปนการออกสตารทหรอจดตดเครองยนตแหงการเรยนรภายในตวมนษย ซงมองคธรรมเรมตนแหงการเรยนรสำาคญสองประการดวยกนคอ “สทธา ” (ความสนใจใฝร, ความเชอใจ เชอถอ และความเชอมน) และ “โยนโสมนสการ ” (พจารณาอยางแยบคาย คดเปน นอมมา– –ใสใจไปสกศลได)

การเปดการเรยนรภายใน จะเกดขนไดตองอาศยกลยาณมตรเตรยมการและเลอกใชปจจยภายนอกมากระตนปจจยภายในอยางพอเหมาะพอดแกผเรยนและสถานการณแวดลอม ปจจยภายนอกดงกลาวนน เรยกวา “ปรโตโฆสะ ซงมหลายลกษณะ ตงแตคำาสอน คำาบอกกลาว” หนงสอ ตำารา สอตางๆ และทดทสด คอ “เสยงของคร เพราะเปนเสยง”ทจะสรางศรทธาใหเกดขนในใจ เปนเสยงทจะชวยเตอนจตสะกดใจใหฉกคดหรอตระหนกสำานก เปนเสยงทเปนกำาลงใจใหเกดการเรยนรภายในตนขน มนใจขน จนเขาใจถงคณคา ถงประโยชนของการทำาความดการสรางคณธรรมจรยธรรมขนในตน เมอเขาใจถงประโยชน จงเกดฉนทะความพอใจใครทจะลงมอกระทำาดวยตนเองโดยไมลงเล ดงตวอยางของ เสยงของคร ในโครงการนทสำาคญทสด คอ พระราชดำารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทชาวไทยทกคนลวนมศรทธาอยางเตมเปยม เมอโครงการพฒนาโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรตเลอกมาใชเปนเสยงบอกกลาว (ปรโตโฆสะ) ทยำาชดเจนวา “เยาวชนไทย ทำาด ถวายในหลวง จงเทากบเปนเสยงบอกทให”แนวทางวา ศรทธาทเกดขนนนควรนำาไปสการตอบแทนคณพระองคทาน

7

ในโอกาสครงนมใชสงใดอน แตเปนการทำาดถวายพระองคทานนนเอง เมอสทธาคอความสนใจใฝรเกดขนกจะชวยไปกระตนตวเปดการ

เรยนรภายในอกอยางหนง กคอกระบวนการคดพจารณาอยางแยบคาย หรอทเรยกวา โยนโสมนสการ ใหเรมตนและทำางานไปดวยกน เรมตงแตเยาวชนสนใจใฝรและคดพจารณาวาจะทำาดอะไรถวายในหลวง ซงตามเงอนไขกคอ การกระทำานนควรตอบโจทยหรอแกปญหาจรงททกคนหรอสวนใหญกำาลงเผชญอย โดยชวยกนระบปญหาใหชดเจน คนหาสาเหตทมาของปญหานนๆ สบสาว ปจจยแวดลอมทเกยวของ ทงบคคล สถานการณ สถานท ฯลฯ เรมวเคราะหและกำาหนดเปาหมายของการแกปญหา พจารณาหาหนทางปฏบต เพอนำาไปสการแกปญหาอยางเปนจรง ทงหมดนเปนวธคดพจารณาแบบอรยสจ ๔ นนเอง

(๓) กระบวนการเรยนรอยางเปนองครวม ตามหลกไตรสกขา (ลกศร B และ C)

กระบวนการไตรสกขา เปนกระบวนการเรยนรอยางเปนองครวม ในดานพฤตกรรม(ศล) ดานจตใจ(สมาธ) ดานปญญา(ปญญา) ซงจะเกดขนไดตองจดเตรยมเหตปจจยใหเออตอการกระทำาหรอปฏบตงานจรง โครงการนจงเนนใหมชวงระยะเวลาดำาเนนงานนาน เพอใหเพยงพอตอการคอยๆ สะสมการเรยนร สงสมและบมเพาะคณความดในจตใจ และการปรบเปลยนพฤตกรรม จากประสบการณทพบจากการทำาโครงงานคณธรรมมาหลายปนน ทำาใหพบวา อยางนอยตองมเวลาประมาณ ๒ เดอนสำาหรบการปฏบตงานจรงๆ (เฉพาะชวงเวลาทำางานจรง ไมรวมชวงทำางานเอกสาร)

ศล เปนการเรยนรดานพฤตกรรมหรอการเรยนรทกษะทางสงคมทจะทำางานรวมกนเปนกลมรวมกบผอนอยางเอออาทร พรอมทจะใหกำาลงใจและใหอภยแกกน การระมดระวงคำาพด-การกระทำาทจะไมเบยดเบยนใคร หากมการกระทบกระทงกนบางกมศลกำากบทจะไมใหเกนเลยไปจนกระทบกระแทกใหแตกทำาลายความสมพนธระหวางกน การสำารวมระวงทงทาง

8

คำาพดและการกระทำา การยอมรบสำานกผด การใหอภยกน กอใหเกดพฒนาการทางดานพฤตกรรมไมใหเปนมลภาวะเบยดเบยนตนเองและผอน กจะทำาใหการทำางานกลมเกดขนไปไดตลอดรอดฝง

สมาธเปนการเรยนรทางดานจตใจ ทตองเผชญสถานการณจรงจากการทำางาน ทำาใหตองมความมงมนตงใจ ความขยนหมนเพยรกระทำาอยางตอเนองไมทอถอย มความอดทน ทงตอภาระงาน และทงตอคนและสถานการณทเขามา นอกจากนยงหมายถงการเจรญงอกงามของคณความดหรอคณธรรมในจตใจ อนนำาไปสภาวะความสขสดชน แจมใสผองใสในจตใจ ตงมนเปนสมาธ

ปญญา เปนการเรยนรทมาจากกระบวนการสงเกต สำารวจ การคดการพจารณาไตรตรองการตดสนใจอยางเปนเหตเปนผลเปนระบบ นำาไปสภาวะทออกจากปญหา นำาออกจากทกข นำาไปสภาวะทดงามเปนบญกศล การเรยนรทางปญญาเรมจากการเรยนความรจากหลกธรรม คำาสอน ขอมล ขอเทจจรง การจดจำา การจบประเดน การแยกแยะ การจดหมวดหม อนเปนปญญาขนรจำา และพฒนาขนไปสปญญาขนรคด อนเกดจากการฝกทกษะการคดวเคราะหคดสงเคราะหการคดเชอมโยงเหตปจจย การคดพจารณาคณคาแทคณคาเทยมเปนตน และพฒนาไปสปญญาขนรแจงททำาใหแสวงหาทางออกจากปญหาได ตลอดจนปญญาทกอเกดจากการลงมอปฏบตเพอบรรลผลของการแกไขปญหาหรอดบทกขได (เผดจศกกบปญหา) และปญญาตดตามประเมนผลอยางเปนระบบเพอปรบปรงใหดขน นำาสการสงสมเปนประสบการณทเชยวชาญและปรชาญาณรแจงในเรองนนๆ

(๔) ขนการพฒนาแบบเวยนรอบตอเนอง (ภาวนา๔ ส กลยาณมตร) (ลกศร D)

เมอผเรยนผานกระบวนการเรยนรใน ๓ ขนตอนแรกมาซำาแลวซำาอก เปนเวลาตอเนองกนในชวงเวลาทเหมาะสม (กรณทำาโครงงานคณธรรม ตองทำางานจรงไมนอยกวา ๒ เดอน) ผเรยนจะเกดพฒนาการในตนเองอยางเปนองครวมทกดาน ทง พฒนาการทางพฤตกรรมทเกยวของกบรางกายและกายภาพแวดลอม (กายภาวนา) พฒนาการทางสงคม (ศล

9

ภาวนา) พฒนาการทางจตใจ (จตภาวนา) และพฒนาการทางปญญา (ปญญาภาวนา)

การประกวดโครงงาน จงเปนกศโลบายหรอบทเรยนครงสำาคญทพวกเขาจะไดเรยนรและฝกการวางใจไดอยางเหมาะสม ไมใหหวนไหวไปกบโลกธรรม ๘ ไดอยางไร รจกรกษาใจใหอยในพรหมวหาร ๔ ไดหรอไม และไมหลงยดตดอยกบการแขงขนหรอรางวล แตกลบเหนคณคาของความรกความสามคค ชวยเหลอเกอกลกน สามารถอนโมทนา ยนดในความสำาเรจของโครงงานของเพอนๆ กลมอนได นบเปนการปรบเขาสทศนคตและคานยมทด ใฝด ใฝสรางสรรค มพฒนาการทางพฤตกรรม จตใจตงมนในความดงาม เขมแขง อดทน ขยน กลาหาญ ไมยอทอตออปสรรคตางๆ และมพฒนาการทางปญญาทด มทกษะกระบวนการคดทด มความแยบคายในการชกชวนคนอนๆ เขามาชวยกนแกปญหา เขาใจความเปนจรงของชวตของโลก เรยกไดวา หากมพฒนาการทง ๔ ดานพรอม (กายภาวนา ศลภาวนา จตตภาวนา ปญญาภาวนา) กจะเปนผทพรอมทจะมบทบาทเปนกลยาณมตรใหกบผอนไดตอไป ซงกเทากบวาเปนผขบเคลอนวงจรแหงการเรยนรวถพทธนใหหมนตอเนองสบไป

ดงเชน ขอเทจจรงทพบวาแทบทกโครงงานมกจะสรปบทเรยนสำาคญวา การจะไปเปลยนแปลงผอน ตองเรมจากการเปลยนแปลงพฤตกรรมของตนเองกอน (กายภาวนา และ ศลภาวนา) และระหวางทเขาไดเรยนรเพอเปลยนแปลงตนเอง กทำาใหเขาไดเกดการเรยนรคณความดหรอคณธรรมจากภายใน(จตภาวนา) ทคอยๆ ซมซบ และสงสมเปนประสบการณเปนปญญาญาณหยงรเชยวชาญในเรองทตนเองทำานน(ปญญาภาวนา) เขากจะพฒนามาสความเปนกลยาณมตรทสมบรณขน อนจะกอเกดเปนวงจรขบเคลอนททรงพลงใหเกดการสบเนองไปสขนตอๆ ไป นำาพาใหเพอนคนอนๆ ไดเกดการเรยนรและพฒนาตอเนองขยายวงออกไปไดไมสนสด

10

๖ ขนตอนในการทำาโครงงานคณธรรมขนตอนท ๑ การสรางความตระหนกร-แรงบนดาลใจ ใน

การเลอกประเดนปญหามาคดรเรมเปนหวขอโครงงานคณธรรม ทชดเจน

หลงจากรวมกลมนกเรยนจำานวน ๘-๑๐ คน มาเรมตนทำาหนาทเปนผรบผดชอบโครงงานคณธรรมไดแลว ขนตอนนถอเปนการเรมตนกระบวนการกลมเรยนรทสำาคญทสด ททกคนในกลมเกดการปรกษาหารอกนจนเกดความรสกรวมกนหรอเหนพองตองกน ในลกษณะ “ตระหนกร ”ในสถานการณหรอสภาพปญหา และเกดเปน “แรงบนดาลใจ ทจะทำาสงด”งามอะไรบางอยางเพอจะแกไขปญหานนๆ ซงอาจจะเกดจากผเรยนเองโดยตรง หรอโดยออมอนเกดจากการตงคำาถามหรอชชวนจากครทปรกษาหรอวทยากรทเปนเงอนไขภายนอก มากระตนใหผเรยนเกดความตระหนกรหรอแรงบนดาลใจขนไดเอง อนจะนำาไปสการตกผลกทางความคดของกลมรวมกนในการ “เลอกประเดนปญหา” ทชดเจนมารเรมเปนหวขอในการทำาโครงงานคณธรรมตอไป (แตถาหากเปนการสงการโดยครหรอผบรหารโรงเรยนใหนกเรยนทำาตามนน นกเรยนไมไดคดรเรมเองเลอกเอง กไมอาจถอวาเปนการเรมตนทำาโครงงานคณธรรมทถกตอง เปนเพยงกจกรรมดานคณธรรมของโรงเรยนทใหเดกทำาตามเทานน ยงไมเปนโครงงานคณธรรม)

การสรางความตระหนกรนนเปนขนตอนทยาก เพราะโดยทวไปสภาพการณทเปนปญหาตางๆ นนมกจะเกดขนอยแลว แตมกจะถกละเลยมองขาม หรอชาชนเคยชนจนมองไมเหนปญหา หรอไมรสกวาตนเองมสวนเกยวของกบปญหานนอยางไรในทำานอง เสนผมบงภเขา “ ”หรอ ปลาอยในนำามองไมเหนนำา จงตองอาศยเหตปจจยภายนอก จาก“ ”กลยาณมตรทกระตนปจจยภายในใจของผเรยนไดถกตรงกบจรตนสย ในเงอนไขสถานการณแวดลอมและจงหวะเวลาทพอเหมาะพอด จนเกดฉนทะรวมกนทจะรเรมดำาเนนการโครงงานคณธรรม

กจกรรมแนะนำาสำาหรบครทปรกษา

11

ครทปรกษาอาจวางเงอนไขเบองตนจากการใหผเรยนสำารวจและสงเกตสภาพปญหาตางๆ จากเพอนนกเรยน ปญหาทพบเหนในหองเรยน โรงเรยน วด และชมชน แลวชวยกนระดมความคดตอปญหาทเกดขนใหไดมากทสด แลวมาอภปรายกนในกลมใหญหรอกลมยอยกได (อาจทำาใหสนกในลกษณะโตวาทหรอยอวาทกได) เพอเลอกประเดนปญหาทมความสนใจ หรออยากจะแกปญหานนมากทสด เพอนำามาตงเปนประเดนสำาหรบทำาโครงงานคำาแนะนำาเพมเตม (Tip)

ความด หรอ ประเดนทเลอกมาทำาโครงงานนนมทมา ๒ ลกษณะดวยกน คอ ผเรยนเรมคดจาก (๑) ปญหาทอยากแก หรอจาก (๒) สงดทอยากทำา จากประสบการณพบวาผเรยนทเรมคดจากความดทอยากทำากอนนนมกยงมองแบบผวเผน ความคดความเขาใจยงไมหยงรากลก ความจรงแลวแมเปนความดทอยากทำากตาม หากยอนคดพจารณาใหดกจะพบวาสงดทอยากทำานนตองชวยแกไขหรอปรบปรงอะไรใหดขนสกอยางหนงแน ครทปรกษากตองชวยกระตนชชวนใหผเรยนไดยอนคดพจารณากลบไปทประเดนปญหาใหได เชน หากเดกเรมตนดวยความคดอยากปลกตนไมขนมาลอยๆ ครทปรกษาอาจตองถามใหยอนคดไปวา ทำาไมหรอถงตองปลกตนไม? ปลกทไหน? เพราะอะไรจงตองปลกทน? ปลกตนไมมนชวยแกปญหาอะไรหรอ? หรอมนชวยทำาใหอะไรดขนบาง? ถาผเรยนชวยกนคดและตอบปญหาเหลานได กจะไดประเดนปญหาทชดเจนสำาหรบการนำามาตงเปนประเดนทำาโครงงาน

ขนตอนท ๒ การรวบรวมประมวลขอมลและองคความรทเกยวของเมอสมาชกทกคนในกลมเหนพองกนและตดสนใจเลอกประเดน

ปญหาหรอหวเรองไดแลว และไดรบความเหนชอบจากทปรกษาแลว กจะเปนขนตอนของการระดมความคดวางแผนงานในเบองตน โดยเรมจากการรวมกนพจารณาวเคราะหสภาพปญหาแลวสบสาวไปหาสาเหตและปจจยรวมตางๆ การวางเปาหมายและวธการแกปญหา แลวประมวลสงทวเคราะหไดทำาเปนผงมโนทศน ในขนตอนนจะพบวายงมขอมลของสภาพ

12

ปญหาและปจจยตางๆ ทเกยวของไมเพยงพอหรอยงมรายละเอยดทไมชดเจน ตวแปรสนบสนนและองคความรตางๆ ทจะนำามาใชในการวางแผนแกปญหากยงมไมครบถวนหรอยงไมชดเจนเปนตน จงตองมการรวบรวมขอมลและองคความรเพมเตม (ซงอาจจะไดมาจากการสำารวจโดยละเอยดหรอประมาณการโดยคราวๆ กได) จากการพบปะสนทนาขอความรวมมอจากบคคลตางๆ และจากการคนควาหาความรจากหนงสอตำาราและแหลงเรยนรตางๆ แลวนำาขอมลทรวบรวมไดทงหมดมาประมวลเพอจดเตรยมสำาหรบคดวางแผนทำารางโครงงานตอไป

กจกรรมแนะนำาสำาหรบครทปรกษา- สำาหรบนกเรยนระดบมธยมศกษา จากการระดมความคดในขน

ตอนท ๑ แลวเลอกมา ๑ อยางนน ครทปรกษาควรใหผเรยนชวยกนระดมความคดกนตอเพอตอบคำาถาม ๕ ขอตอไปน

๑. “ปญหา ทเลอกเปนประเดนเรมตนทำาโครงงาน คออะไร” ? ระบสภาพปญหาใหชดเจน(ปญหา มกเปนสภาพการณทผดปกต ไมด ไมนาพอใจ หรอเปนพฤตกรรมทไมพงประสงค พฤตกรรมทผดศลธรรม/กฎระเบยบ หรอผดจากมารยาททถกตอง เปนตน การอธบายปญหาทดและชดเจน คอ ใคร? ทำาพฤตกรรมทไมดทกอใหเกดปญหานนๆ อยางไร? แลวสงผลกระทบทไมดอะไรตามมา?)

๒. ปญหานนม “สาเหต มาจากอะไร” ? วเคราะหรวมกนตอวาอะไรเปนสาเหตตนตอทแทจรง อะไรเปนปจจยรวม? อะไรเปนปจจยแวดลอมภายนอก อะไรเปนปจจยภายใน

๓. “เปาหมาย ของการแกปญหาคออะไร” ? ควรใหชวยกนเรมคดจากการวางเปาหมายระยะสน-ระยะกลางกอน โดยเรมจากการระบเปาหมายเชงปรมาณวาเกยวของกบบคคลหรอสงของแวดลอมใดบาง? จำานวนหรอปรมาณเทาใด? มขอบเขตระยะเวลา พนทการ–ทำางานเทาใด? แลวชวยกนตง เปาหมายเชงคณภาพ (พฤตกรรมและคณธรรมเปาหมาย) วาตองการใหกลมเปาหมายเกดพฤตกรรมทพงประสงคอยางไรบาง? ใหเกดการพฒนาจตใจ หรอพฒนาปญญาอยางไรบาง? หรอใหเกดสงของ / สภาพ แวดลอมทพงประสงคอยางไรบาง?

13

๔. “ทางแก หรอวธการดำาเนนงาน เพอไปสเปาหมายนน มแผน”งาน อยางไรบาง? ใหชวยกนวางแผนการทำางานทจะสามารถทำาไดทง ๒ ระยะ ทงเฉพาะหนาในระยะเวลา ๓ เดอนในชวงเทอม ๑ และระยะท ๒ ในชวงเทอม๒ อกประมาณ ๓ ๔ เดอน–

๕. การดำาเนนงานโครงงานดงกลาวนน มการใช “หลกธรรม และ คำาสอนในหลวง อะไรบาง” ?* หลกธรรมทอางองนน เปดกวางใหอางองหลกธรรมทางศาสนา หรอหลกคณธรรมจรยธรรม หรอหลกคานยมอนดงามตางๆ กได ทมความสอดคลองกบประเดนหวขอโครงงาน สวนคำาสอนในหลวงนน จะยกแนวพระราชดำารทคนโดยทวไปรจกอยางเชน เศรษฐกจพอเพยง, ปทะเลยมหาวชชาลย, บวร, ปา ๓ อยางประโยชน ๔ อยาง, แกลงดน, แกมลง ฯลฯ หรอจะอญเชญพระราชดำารสมาอางองโดยตรงเลยกได แตขอใหมการตรวจสอบแหลงอางองใหถกตองโดยไมบดเบอน (หากผเรยนยงจำาหวขอธรรมะทแนนอนไมได หรอจำาพระราชดำารส/แนวพระราชดำารทถกตองไมไดในตอนทำาผงมโนทศนครงแรกน กใหใชถอยคำางายๆ ทอธบายใหเขาใจไดแทนไปกอน แลวไปคนควาเพมเตมตอในภายหลงกได)

- เมอตอบคำาถาม ๕ ขอนไดแลว กใหประมวลสรปนำาเสนอในรปแบบของผงมโนทศน ทมหวขอดงน

๐ ชอโครงงาน, ชอกลม, ชอโรงเรยน๐ วาดภาพประกอบโครงงาน ทแสดงออกถงความคดสรางสรรค๐ ปญหาทเลอกทำาโครงงาน๐ สาเหตของปญหา๐ เปาหมาย (เชงปรมาณ และเชงคณภาพ)๐ ทางแก (วธการหรอกจกรรมทเปนขนตอนเรยงขอ) ๐ หลกธรรม และ พระราชดำาร/พระราชดำารส ทนำามาใช

- สำาหรบนกเรยนระดบประถมศกษานน เนนใหเดกสามารถคดการใหญ (Think Big) คดเปนขนตอนได กเพยงพอแลว สวนการคด

14

วเคราะหอยางนกเรยนมธยมนนถอวาเปนการตอยอด เวลาตงคำาถามสามารถอนโลมใหใชคำาถาม ๕ คำาถามเหมอนของระดบมธยมกได แตเดกนกเรยนจะวเคราะหไดไมลกซงนก และจะดเครงเครยดเกนไป ครทปรกษา จำาตองกระตนความคดดวยคำาถามทหลากหลาย และยอยประเดนลงไปใหเปนคำาถามสนๆ งายๆ หลายขอ และหากเดกสนใจในประเดน สงดทจะทำา มากกวา ปญหาทจะแก กไมเปนไร กใหขยาย“ ” “ ”สงดทจะทำาใหเปนโครงการใหญตงกลมเปาหมายใหชดและคดขนตอนของการทำางานออกมาได กเพยงพอแลวตวอยางประเดนคำาถามกระตนความคดนกเรยนระดบประถมศกษา- ใหนกเรยนคดทำาความดคนละ ๑ อยาง- ใหเอาความดของทกคนในกลมมารวมกน- ใหชวยกนเลอกความดจากหลายๆ ความดในกลม ใหเหลอ ๑ อยาง- ถากลมของเราจะชวนคนอนๆ ใหทำาความดนนหลายๆ คน จะทำาได

หรอไม? - จะชวนใครบาง ชนไหน หองไหน? จำานวนกคน? (กลมเปาหมาย

เชงปรมาณ)- ตองการใหพวกเขาชวยกนทำาอะไรใหดขนบาง? หรอตองการให

พวกเขาเปลยนแปลงอะไรใหดขน? (เปาหมายเชงคณภาพ)- จะชกชวนหรอประชาสมพนธ ดวยวธการอยางไรบาง?- จะมวธการหรอกจกรรม ดำาเนนการโครงงานนอยางไรบาง?- จะมวธใดทจะรวาแตละคนนนทำาความดนนจรงหรอไม?- ถาเขาทำาจรง จะรไดอยางไรวาเขาทำามาก หรอทำานอย?- ถามคนทำาความดแลว จะทำาอยางไรใหเขามความสขความภาคภมใจ

ในความดทพวกเขาทำา?- จะรไดอยางไรวาโครงงานของเราน ชวยทำาใหเกดการเปลยนแปลง

ทดขนแลวจรงๆ?- จะตงชอโครงงาน, ชอกลม วาอะไร?- โครงงานของกลมเราควรจะอางองหลกธรรมอะไร? - อน ๆ

จากนนจงใหประมวลขอมลเปนผงมโนทศนทมหวขอดงตอไปน

15

๐ ชอโครงงาน, ชอกลม, ชอโรงเรยน๐ วาดภาพประกอบโครงงาน ทแสดงออกถงความคดสรางสรรค๐ ประเดนหวขอ ทเลอกทำาโครงงาน (สงดทอยากทำา หรอ ปญหาทอยากแกไข)๐ เปาหมาย (เชงปรมาณ และเชงคณภาพ) ๐ วธการ (วธการหรอกจกรรมทเปนขนตอนเรยงขอ) ๐ หลกธรรม และพระราชดำาร/พระราชดำารส ทนำามาใช

ขนตอนท ๑ และขนตอนท ๒ น หากจดกระบวนการเรยนตามปกตโดยทวไป ควรใชเวลาประมาณ ๒ สปดาห แตหากตองการกระตนนกเรยนจำานวนมากไปพรอมๆ กน ครทปรกษาอาจเรมตนดวยการจดคายคดโครงงานภายใน ๑ วน หรอนำาไปแทรกเปนกจกรรม ๑ วนในคายคณธรรมของโรงเรยนทมกจดเปนประจำาอยแลวกได เมอนกเรยนไดเกดกลมและหวขอการทำาโครงงานแลว จงใหเวลา ๑-๒ สปดาหไปคนควาขอมลตางๆ เพมเตม เพอนำามาจดทำารางโครงงานทสมบรณตอไป ซงกระบวนการกลมในขนตอนน สามารถใชตวอยางใบงานในภาคผนวก ง. เปนเครองมอกได

ขนตอนท ๓ การจดทำารางโครงงานขนตอนนเปนการคดพจารณาวางแผนงานในรายละเอยดและภาพรวม

ทงหมด โดยนำาขอมลทรวบรวมและประมวลไดทงหมดนนมาเรยบเรยงและจดทำาเปนเอกสารรางโครงงาน ทมหวขอตางๆ ตามทกำาหนดไว อยางนอย ๑๓ หวขอ (จำานวนหนา ๕ ๑๕ หนากระดาษขนาด – A4) ดงน(๑)ชอโครงงาน (ชอโครงงานเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ ชอควรสน

กระชบสอความใหเขาใจไดงายวาโครงงานเกยวกบเรองอะไร ทำาใหจดจำาไดงาย)

(๒) กลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงาน และสถานศกษาแสดงชอกลม รายชอผรบผดชอบโครงงาน ตำาแหนง ชนเรยน อเมล ชอสถานศกษา ทตง โทรศพท โทรสาร URL เพจเฟซบคโครงงาน(ถาม) เวบไซตสถานศกษา(ถาม)

16

(๓) ทปรกษาโครงงาน ชอ-นามสกล ตำาแหนง โทรศพทและ E-mail (กรณเปนพระภกษใหระบฉายาและชอวดดวย)

(๔)วตถประสงค (ไมควรเกน ๕ ขอ)(๕) สถานทและกำาหนดระยะเวลาดำาเนนการ

พนททเลอกดำาเนนการจะเปนภายในหรอภายนอกสถานศกษากได สวนกำาหนดระยะเวลาดำาเนนการนน แบงเปน ๒ ระยะ ระยะท ๑ ควรอยในชวงเดอน พฤษภาคม สงหาคม และระยะท ๒ ในชวงเดอน ตลาคม– – มกราคม

(๖)ผงมโนทศน สรปภาพรวมของรางโครงงานทงหมดเปนผงมโนทศน ใน ๑ หนากระดาษ

(๗) สาระสำาคญของโครงงาน (คำาอธบายสาระสำาคญของโครงงานโดยยอ ๕ - ๑๐ บรรทด)

(๘) การศกษาวเคราะห (๘.๑) ปญหาและสาเหต (ประมวลขอมลสภาพปญหา แลววเคราะห

สบสาวหาสาเหตและปจจยตางๆ ทเกยวของกบปญหา เพอใหเหนทมาและความสำาคญของโครงงาน)

(๘.๒) เปาหมายและทางแก (วางเปาหมายของการแกปญหาทงเชงปรมาณและคณภาพ)

(๘.๓) หลกธรรมและหลกการทนำามาใช (แสดงหลกธรรม และแนวพระราชดำาร/พระราชดำารส หรอหลกวชาการตางๆ ทนำามาใช พรอมอธบายความหมายโดยยอ แลวอธบายเชอมโยงกบการดำาเนนการโครงงาน อยางสอดคลองเปนเหตเปนผล)

(๙)วธการดำาเนนงาน (แสดงวธการดำาเนนงานเปนขอๆ หรอเปนแผนผงทมคำาอธบายทชดเจน)

(๑๐) งบประมาณและแหลงทมาของงบประมาณ (แสดงงบประมาณโครงงานและแหลงทมา หากมการระดมทนเพม ใหบอกแผนงานหรอวธการระดมทนดวย)

(๑๑) ผลทคาดวาจะไดรบ (ผลโดยตรงและผลกระทบทตอเนองออกไป)

17

(๑๒) ความคดเหนและขอเสนอแนะของทปรกษา (๑๓) ความคดเหนและความรสกของประธานกลมเยาวชนผรบผด

ชอบโครงงาน คำาแนะนำาเพมเตม (Tip)

ในหวขอการศกษาวเคราะหเปนหวใจสำาคญ โดยเฉพาะการวเคราะหถงปญหาและสาเหต ควรมขอมลสถต หรอสภาพการณทไดมาจากการสำารวจสงเกตจรง มาประกอบอางอง จะทำาใหมนำาหนกนาเชอถอ ยงถาเปนขอมลสถตจากพนทเปาหมายจรงๆ กจะทำาใหเหนความเปนไปไดของรางโครงงานชดเจนขน อนงในระดบโรงเรยนทมการแบงกลมนกเรยนหลายกลมเพอใหทำาโครงงานจำานวนมาก อาจพฒนาเปนแบบฟอรมรางโครงงานอยางงายขนมา ไมเกน ๕ หนากระดาษกได

ขนตอนท ๔ การดำาเนนการโครงงานการดำาเนนการโครงงานแบงออกเปน ๒ ระยะ ดงน- ระยะท ๑ บกเบก-ทดลอง ชวงเดอน พฤษภาคม สงหาคม–- ระยะท ๒ ตอกยำา-ขยายผล ชวงเดอน ตลาคม มกราคม–ขนตอนนเปนการนำารางโครงงานมาปฏบตจรงไปตามลำาดบขนตอน

และวธการดำาเนนงาน ซงจะมทงในสวนทแบงงานและดำาเนนงานกนในกลมผรบผดชอบโครงงาน และงานในสวนทสรางการมสวนรวมใหกบเพอนนกเรยนอนหรอบคคลตางๆ ทเขามาชวยทำางานในดานตางๆ ตลอดจนการจดกจกรรมรณรงคขยายการมสวนรวมออกไปสชมชน ซงแตละโครงงานสามารถเปดรบสมาชกเขามารวมกจกรรมตางๆ ได เมอมสมาชกเขามารวมกจกรรมตางๆ มากขน อาจมการแบงระดบของสมาชก อยางเชน สมาชกบางคนทมความตงใจจรงเขามารวมทำางานอยางตอเนอง อาจมการยกระดบดบใหเปนสมาชกระดบแกนนำา กได ซงสมาชกระดบแกนนำาน หากเปนรนนองกมแนวโนมทจะสามารถสานตองานเปนผรบผดชอบโครงงานตอจากรนพในปตอไปได

การดำาเนนงานในชวงนอาจมขอมลยอนกลบมาทเปนเรองใหมทเพงทราบ หรอคลาดเคลอนไปจากทคาดการณไว หรอเกดสถานการณทยงยากเปนอปสรรคขอขดของหรอขอขดแยงใหตองเผชญหนาและแก

18

ปญหาอยเสมอๆ อนอาจจะนำามาซงความออนลา ความเหนอยหนายทอแท ไดบอยๆ ซงทงหมดนลวนเปนแบบฝกหดสำาคญของการเรยนรและพฒนาคณธรรม ของผรบผดชอบโครงงานและสมาชกผมาชวยงานทงสน และจำาเปนอยางยงทจะตองมการตดตาม สนบสนน ดแล ใหความชวยเหลอทงทางทรพยากรภายนอกและความรสกในทางจตใจ จากคณะทปรกษาอยางใกลชด ตลอดระยะเวลาดำาเนนการโครงงานทง ๒ ชวง

ผรบผดชอบโครงงานพงระลกไววา การทำางานจรงอาจมหลายสงทไมเปนไปตามทคาดการณและระบไวในรางโครงงาน และหลายครงอาจตองมการปรบเปลยนแผนงานไปจากเดม กไมเปนไร แตตองเขาใจวาเพราะอะไร สามารถอธบายไดถงเหตผลของการทผดพลาดไปจากแผนงานทวางไวได อยาทำางานเพยงเพอใหไดผลตามรางโครงงานทวางแผนไวเทานน แตทำางานเพอกอใหเกดการเรยนรและพฒนาคณธรรมความดของตนเองและทกคนทเกยวของเปนหลก ทำาแลวคณธรรมความดตองเพมขน มทกษะประสบการณเพมขน และควรมความสขจากการทำาความดนน ทำาโครงงานและความด เพอนอมเกลาฯ ถวายพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มใชการแขงขนเพอลารางวลคำาแนะนำาเพมเตม (Tip)

ระยะเวลาการทำางานจรง ทลงแรงทำางานดวยความมงมนทมเทอยางตอเนองนน ไมควรนอยกวา ๒ เดอน จงจะทำาใหกระบวนการเรยนรแบบโครงงานคณธรรมไดผลเตมท หากไมไดลงมอทำาจรงจงอยางตอเนอง แตมานำาเสนอวาทำาจรง ถอเปนการหลอกลวงอนมความผดขนรายแรง

ขนตอนท ๕ การสรปประเมนผลและเขยนรายงานจากการดำาเนนงาน ในขนตอนท ๔ นนใหกลมเยาวชนไดทำาการ

ประเมนผลและสรปผลการดำาเนนงานทง ๒ ระยะ ตงแตเดอนพฤษภาคม มกราคม เพอนำามาใชจดทำาเปน เอกสารและสอการนำาเสนอโครงงาน ๕ –

หรอ ๖ รายการ ดงน (๑) รายงานโครงงาน (๒๐ ๕๐ หนากระดาษขนาด – A4 ไมรวมปก)

19

(๒) สรปยอโครงงานใน ๑ หนากระดาษ (๑ หนากระดาษขนาด A4)

(๓) แผนพบนำาเสนอโครงงาน (๑ แผนกระดาษขนาด A4 หนา-หลง)

(๔)สอ Presentation เชน Powerpoint หรอ VCD (เวลาไมเกน ๗ นาท)

(๕)แผนปายนทรรศการโครงงาน(๖) เวบบลอคหรอเพจ นำาเสนอโครงงานผานทางอนเตอรเนต (แจง

ลงคเวบบลอคหรอเพจโครงงานไดทเพจ โครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต เยาวชนไทย ทำาด ถวายในหลวง หรอ “ ”http://www.facebook.com/moralprojectpage)

รายการท (๑) - (๔) ใหบนทกไฟลขอมลรวมลงในแผน CD แผนเดยว ทหนาแผน CD ใหเขยนระบชอโครงงาน สถานศกษา และสพท . และแสดงรายการไฟลรายงาน , ไฟลสรปยอ , ไฟลแผนพบ และไฟลนำา เสนอใหครบถวนถกตอง (ดรายละเอยดเพมเตมจากภาคผนวก ข)

ทางโครงการ ขอยำาจดยนวา ไมเนนงานเอกสาร หากแมทำางานเอกสารไมเสรจหรอไมสมบรณกไมเปนไร ถาหากเปนโครงงานทนกเรยนคดเองทำาเองจรงจง กรรมการผประเมนจะพจารณาทเนองานททำาจรงเปนหลก เอกสารเปนเพยงรองรอยแสดงหลกฐานวาทำาจรง และสรปการเรยนรทไดจากการทำาโครงงานออกมาใหมองเหนและเขาใจได (ตรงกนขามแมเอกสารจะสวยหรดด ถกตองสมบรณตามกฎเกณฑทกอยาง แตหากไมไดเปนโครงงานทนกเรยนคดเองทำาเองจรงจง กไมถอวาเปนโครงงานทด และถายงมการหลอกลวง ไมไดทำาแตบอกวาทำา จะถอวามความผดรายแรง)

ขนตอนท ๖ การนำาเสนอโครงงานการนำาเสนอโครงงาน เปนทกษะทสำาคญของผรบผดชอบโครงงาน

ทกคนทจะตองทำาหนาทเปนกลยาณมตร ทำาการสอสารและถายทอดความดงามจากโครงงานของตนเองออกสการรบรของบคคลอนและสาธารณะ สมาชกทกคนในกลมควรทำาความเขาใจในรายละเอยดและภาพรวมของโครงงานทงหมด แลวซกซอมการนำาเสนอในประเดนสำาคญๆ ไว

20

เพอเตรยมตวสำาหรบการนำาเสนอบนเวท การสมภาษณซกถาม และการนำาเสนอหนาแผนปายนทรรศการโครงงาน ใหคณะกรรมการและผมาชมนทรรรศการโครงงานสามารถเขาใจไดในระยะเวลาอนจำากด

ผรบผดชอบโครงงานทกคน ควรสามารถนำาเสนอโครงงานของตนเองได ผนำาเสนอไมจำาเปนตองเปนนกพดหรอคนทพดเกงดวยวาทศลปสวยหร ทางโครงการตองการคนนำาเสนอทนำาเสนอดวยความเขาใจของตนเองจรงๆ บอกเลางานททำาไดอยางเปนธรรมชาต สามารถทำาใหคนฟงเขาใจไดงายวาทำาอะไร ไดผลอยางไร เกดการเรยนรหรอการเปลยนแปลงตอตนเองและเพอนรวมโครงงานอยางไรบาง กเพยงพอแลว (เราตองการคนนำาเสนอความจรงทสอสารออกมาจากใจแบบเปนธรรมชาต แบบทไมไดทำาจรงแตนำาเสนอดวยวาทศลปใหดดวาทำาจรง คนหลอกลวงแบบนเราไมตองการ) ทกษะการนำาเสนออยางมออาชพนน สามารถฝกฝนเพมเตมในภายหลงไดกจกรรมแนะนำาสำาหรบครทปรกษา

ครทปรกษาควรฝกหดใหนกเรยนนำาเสนอโครงงานในหลากหลายเงอนไขเวลาและสถานการณ เชน การนำาเสนอแบบถามตอบใชเวลาเตมท และ การนำาเสนอในเวลาจำากด เชน ๗ นาทบนเวท ๓ นาททหนาบอรด หรอการนำาเสนอใน ๓ ประโยคหากเจอบคคลสำาคญในเวลาสนๆ เปนตน

โดยทวไป หากมการนำาเสนอโครงงานจำานวนมากพรอมๆ กนนน อาจจดเปนกจกรรมในลกษณะตลาดนดโครงงานคณธรรม ทใหแตละโครงงานไดนำาเสนอและแลกเปลยนเรยนรระหวางกน ซงอาจใหมการประเมนกนเอง โดยใหประเมนโครงงานอนยกเวนโครงงานของตนเองเปนตน ซงจะดกวาการนำาเสนอเฉพาะตอหนากรรมการทละโครงงาน เพราะจะไดรบการฝกทกษะการนำาเสนอบอยๆ ซำาๆ หลายรอบและสามารถหมนเวยนผนำาเสนอภายในกลมได แตหากนำาเสนอแตเฉพาะหนากรรมการ กจะถกฝกการนำาเสนอในสถานการณจรงไดเพยงรอบเดยวเทานนและไมคอยเปนธรรมชาตคำาแนะนำาเพมเตม (Tip)

ในระดบโรงเรยน การจดกจกรรมตลาดนดโครงงานคณธรรมนน สามารถจดไดตงแตตอนตนทาง โดยใหนำาเสนอและแลกเปลยนเรยนรจาก

21

ผงมโนทศนและรางโครงงาน ซงอาจเรยนเชญผปกครอง คนในชมชน เจาหนาทหนวยงานตางๆ ตลอดจนเจาของกจการหางรานตางๆ หรอศษยเกามารวมชมงานดวย ซงจกชวยกระตนการตนตวและสรางบรรยากาศใหดคกคกไดด นอกจากจะทำาใหนกเรยนฝกทกษะการนำาเสนอไดอยางเตมทแลว ยงเปดโอกาสใหมการไปชอปป งไอเดยและชนชมการทำาความดของกนและกนดวย นอกจากนยงใชเปนกจกรรมทนกเรยนจะระดมทนจากผปกครองและชมชนไดดวย รวมทงอาจขยายความมสวนรวมไปสชมชนและหนวยงานกจการตางๆ ทเกยวของไดงายขนดวย และเมอนกเรยนดำาเนนการโครงงานไปจนเกดผลสำาเรจตามทกำาหนดเวลาไว ๒ เดอนแลว กจดใหมงานตลาดนดโครงงานคณธรรมอกครงหนง และเชญบคคลภายนอกทเคยมารวมชมตงแตตอนยงเปนรางโครงงาน บคคลและหนวยงานตางๆ ทสนบสนนหรอมสวนรวมกบการทำาโครงงานของนกเรยน ใหเขามารวมชมนทรรศการของแตละโครงงานดวย เพอเปนการรายงานความกาวหนาและยงเปนการขอบคณบคคลและหนวยงานตางๆ ทใหการสนบสนนดวย

คำาแนะนำาสำาคญ (Tip)ทง ๖ ขนตอนนจะประสบความสำาเรจมากนอยแคไหน เครองมอทจะ

ชวยกำากบตดตามและเสรมหนนการดำาเนนโครงงานทกอใหเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ คอ การวางปฏทนงานทเหมาะสม และการโคชชงใหเกดกระบวนการกลมเรยนรเปนระยะๆ นนเอง ดงตวอยางใน ภาคผนวก จ.

หลกเกณฑการพจารณา๑) โครงงานคณธรรมทสงเขาประกวดนน ตองเปนโครงงานทคด

รเรมโดยตวของเยาวชนเอง ไมวาจะเปนการคดงานใหมหรอคดปรบปรงจากงานเดมทเคยทำามากอนแลวกได โดยพจารณาในสองสวนสำาคญคอการทเยาวชนคดเองทำาเอง อยางแทจรง กบแนวคดสรางสรรคใหมๆ ในการแกไขปญหาทม ความเปนนวตกรรม (Constructive & Creative Moral Project)

22

๒) มการใชหลกธรรม ในทางพระพทธศาสนาหรอศาสนาอนทเกยวของ หรอหลกคณธรรมหลกคานยมตามกาลเทศะของสมยนยม และอญเชญพระราชดำารส/แนวพระราชดำารสำาคญ มาใชเปนหลกการหรอแนวทางในการดำาเนนการโครงงานไดอยางสอดคลองเหมาะสม กลาวคอมการยกหวขอหลกธรรมได สอดคลองกบประเดนปญหา และวธการดำาเนนงาน มการ อธบายความหมาย หวขอหลกธรรม นนไดถกตองกระชบ ไมสนหรอเยนเยอจนเกนไป มการอธบายเชอมโยงหลกธรรมหรอพระราชดำารนนๆ มาสแนวคดในการทำาโครงงานหรอเชอมโยงมาสการปฏบตงานหรอกจกรรม ตางๆในโครงงาน ไดเปนทเขาใจ

หลกธรรมทอางองนน เปดกวางใหอางองหลกธรรมทางศาสนา หรอหลกคณธรรมจรยธรรม หรอหลกคานยมอนดงามตางๆ กได ทมความเหมาะสมสอดคลองกบประเดนหวขอโครงงาน สวนแนวพระราชดำารนน จะยกชอทคนโดยทวไปรจกอยางเชน เศรษฐกจพอเพยง, ปทะเลยมหาวชชาลย, บวร (บาน-วด-โรงเรยน/ราชการ), ปา ๓ อยางประโยชน ๔ อยาง, แกลงดน, แกมลง ฯลฯ หรอจะอญเชญพระราชดำารสมาอางองโดยตรงเลยกได แตขอใหมการตรวจสอบแหลงอางองใหถกตองโดยไมบดเบอน

๓) ความเปนโครงงาน ทมงเนนกระบวนการทางปญญาในการสงเกตสำารวจคนควาคดวเคราะหคดสงเคราะหจนเขาใจในประเดนทเลอกมาทำาโครงงานไดตลอดสายระหวาง ปญหา-สาเหต-เปาหมาย-ทางแก

ทงนการวเคราะหความเปนเหตปจจยทเกยวเนองกน ควรเรมจากการพจารณาวาปญหาทเลอกมาทำาโครงงานนนระบไดเปนประเดนทชดเจนหรอไม แลวจงวเคราะหเชอมโยงตอไปไดวา ปญหานนมสาเหตมาจากอะไร ทงสาเหตหลกและปจจยแวดลอมอนๆ โดยพจารณาดวามความเปนเหตเปนผลทนาเชอถอ และสอดคลองกบขอเทจจรงหรอไม? (ควรมสถตขอมลจากการสงเกตสำารวจหรอจากแหลงอางองจากหนวยงานในพนทจรงเชนขอมลจากฝายปกครองมาประกอบการวเคราะหปญหาสาเหตดวยจะทำาใหมความเปนโครงงานสง)

ตองพจารณาวามการวาง เปาหมาย ไดชดเจน และรบกนกบปญหาท ตงไวหรอไม โดยปกตทวไปเปาหมายตองมสภาวะตรงขามกบปญหา อยางเชน ตงปญหาไววา โรงเรยนสกปรก นกเรยนมพฤตกรรมไมรกษาความ“

23

สะอาดทงขยะไมลงถง เปาหมายกตองวางในลกษณะตรงขามกนคอ” โรงเรยนสะอาดไมมขยะทงตกคางในบรเวณตางๆ นกเรยนชวยกนรกษา“ความสะอาด ทงขยะไดลงถง ” โดยระบรายละเอยดเพมเตมใหชดวา ขอบเขต และ เปาหมายเชงปรมาณ - เชงคณภาพ เปนอยางไร

และเมอเหนปญหาสาเหตและวางเปาหมายไดชดแลว กตองพจารณาตอวา จะมวธการ/กจกรรม/การสอสารประชาสมพนธรณรงค อะไรอยางไรบางเพอไปสเปาหมายใหได และวธการ หรอกจกรรมเหลานแกปญหาท สาเหตหลกและแกทปจจยแวดลอมททำาใหเกดปญหาหรอไม เพราะการแกปญหาทดทถกตองและมประสทธผลคอการแกปญหาทสาเหตนนเอง

ในขนตอนททำาโครงงานแลวและจดทำาเปนรายงาน การมขอมลสถตและนำาเสนอขอมลสถตทไดจากการทำางานมานนใหเหมาะสมเขาใจงาย ทำาใหผอานเหนทมาทไปไดชด เหนการเปลยนแปลงและความสำาเรจของโครงงานไดชด กจะแสดงออก ความเปนโครงงาน สง ทงน ตองระวงวาไมไดไปเนนการทำาขอมลสถตทยงยากทางวชาการมากเกนไป มากเกนกวาระดบการศกษาของเดกและเยาวชน (ไมถงขนาดทำาแบบวทยานพนธ) แคพจารณาวามวธคดของการแสวงหาขอมล เกบขอมลสถตมาใชประโยชนในการวางแผนงานตดตามงานประเมนและปรบปรงงานในเบองตน กเพยงพอแลว ในขนตอนของขอมลสถตนอนญาตใหครทปรกษาสามารถชวยแนะนำาวางแผนใหกบนกเรยนได (แตไมใชครไปทำาใหนกเรยน โดยทนกเรยนไมเกดการเรยนร ไมเขาใจดวยตนเองจรงๆ)

๔) ประเดนทเลอกทำาโครงงานมคณประโยชนในการแกปญหาดานความเสอมทรามทางศลธรรม โดยเฉพาะเปนการแกปญหาของโรงเรยนหรอชมชนของตนเองเปนสำาคญ ในปการศกษานมงเนนในแนวคดทวา ลดละเลกพฤตกรรมเสยง เพมงานจตอาสา พาครอบครว“อบอน หนนชมชนเขมแขง อยางใดอยางหนง หรอหลายอยางรวมกน”กได

การให คะแนนพเศษ นน จะพจารณาใหกบโครงงานทเลอกและระบประเดนปญหาไดเดนชด ไดแก (๑) มงปรบแกพฤตกรรมเสยงของนกเรยน เชน การแกปญหาการเสยตวกอนวยอนควร (ไมรกนวลสงวนตว), การตดบหรสรายาเสพตด, การทะเลาะกนโดยใชความรนแรง (ชก

24

ตอย-ตบตกน), การตดการพนนอบายมข-ตดเกมสคอมพวเตอร, การลกโขมย, การเสพสอหรอผลตสอลามกอนาจาร, การหนเรยน, การทำาลาย-ไมดแลสาธารณสมบต, ไมชวยเหลองานบาน เปนตน (๒) มงเนนงาน จตอาสาบำาเพญประโยชน ตอสวนรวม ทมประเดน เดนชด เชน อาสาชวยงานในโรงเรยน วด ชมชน โรงพยาบาล ชวยแกปญหาไมมคนดแลผสงอาย เดกเลก ผปวย ผพการในชมชน เปนตน (แตตองไมไดเปนแบบเหมารวมกจกรรมตางๆ ของร.ร.มาใสเตมไปหมด) (๓) มงสงเสรมความอบอนในครอบครว เนนการเสรมสรางความสมพนธในครอบครวผานกจกรรมทหลากหลาย หรอลดผลกระทบทางลบจากภาวะทครอบครวไมอบอนครอบครวแตกแยกกน หรอกจกรรมสรางครอบครวทดแทนใหผทไมมครอบครวสมบรณ หรอ (๔) มงเสรมสรางความสามคคเขมแขงในชมชน ผานมตตางๆ ทงทางศาสนาศลธรรม ทางประเพณวฒนธรรม ทางภมปญญาทองถน-การงานอาชพ ทางสขภาพ ทางกฬาการละเลน ทางเศรษฐกจการเงน ฯลฯ

๕) ความเปนไปไดของรางโครงงาน หรอผลสมฤทธของโครงงาน ทบรรลผลไดตามเปาหมายและวตถประสงคของโครงงานทตงไว รวมทงการทำาใหเกดการเรยนรและพฒนาการแกผเรยนไดจรง ทงทางดานพฤตกรรม จตใจ และปญญา แมจะมขอจำากดดานทรพยากรและปจจยตางๆ

หากเปนรางโครงงานกพจาณาจากความเปนไปไดถงแผนงานวธการและกจกรรมตางๆ ภายใตระยะเวลา งบประมาณ และขอจำากดจากสถานการณในพนทจรง วามความเปนไปได ทจะนำาไปสความสำาเรจตามเปาหมายทวางไวไดหรอไม? อยางไร? ทงนไมควรรบสบประมาทแนวคดของเดกวาทำาไมได แตควรเปนการพจารณาเชงแนะนำาและใหกำาลงใจแกนกเรยนในการทำาโครงงานตอไป

หากเปนการพจารณาโครงงานทไดดำาเนนการไปแลว กตองพจาณาทความสำาเรจของงานสวนหนง และการเรยนร-พฒนาคณธรรมความดของคนอกสวนหนง โดยพจารณาผลสำาเรจของงานวาไดตามเปาหมายและวตถประสงคทตงไว ทงนไมใชแคดวาไดตามเปาหรอเกนเปาหรอไม เพราะผทำาอาจใชเทคนคการตงเปาหมายไวตำาเพอใหไดผลงานเกนเปา ตองด

25

ประกอบกบความยากงายของงาน-สถานการณของปญหาดวย และทสำาคญดทการเปลยนแปลงเชงประจกษของตวนกเรยนทรบผดชอบโครงงานเอง หรอการเปลยนแปลงทเกดขนกบกลมเปาหมายหรอสมาชกทเขามารวมทำาโครงงาน

๖) การสรางความมสวนรวมแกบคคลหลายฝายโดยเฉพาะชมชน (บ-ว-ร: บาน-วด-โรงเรยน) ไดมากทสด โดยพจารณาจากการวางขอบเขตการทำางาน การระบกลมเปาหมาย การสรางเครอขายแกนนำาหรอกลมสมาชก หรอการมพฒนาการจากกลมสมาชกโครงงานมากอตงเปนชมรม/ชมนม เปนตน ทงนมไดพจารณาแตเพยงตวเลขของจำานวนคนเทานน ตองดบรบทแวดลอมของโรงเรยนประกอบดวย การขยายความมสวนรวมน มกเปนไปตามธรรมชาตไมขามขน ตองมองเปนแตละกรณๆ ไป ในชวงแรกๆ งานอาจจะยงไมไดขยายผลออกไปมากเปนธรรมดา แตหากดำาเนนการตอเนองมานานแลวกสมควรทจะตองมการขยายความมสวนรวมออกไปกวางขวางยงขน

๗)การพงตนเองได ดวยความขยนหมนเพยรทำางานจรง การแสดงออกถงความมงมนทมเทเพยรพยายามของกลมเยาวชนเองจนเปนทประจกษ โดยมชวงเวลาทำางานจรงไมนอยกวา ๒ เดอนตอ ๑ ภาคการศกษา (ไมรวมเวลาททำางานดานเอกสาร), ลกษณะของกจกรรมและวธการปฏบตงานพสจนใหเหนถงการเกาะตดมงมนทมเททำาจรง, การทำางานลงสกลมเปาหมายและประชากรอยางตอเนองจนสามารถนำาลงสวถชวตปกตของคนในโรงเรยนหรอชมชนได จนเกดการยอมรบและปรบเปลยนเปนพฤตกรรมทพงประสงคไดจรง

การไมไดทำาจรง หรอไมไดมงมนทำาจรงจงตอเนองทยาวนานเพยงพอ แตมานำาเสนอในลกษณะหลอกลวงวาทำาจรงหรอทำามายาวนาน ถอวามความผดรายแรง

๘) การสบตอไปไดอยางยงยน ไดแก การมแผนงานในอนาคตทชดเจนและเปนไปไดสง, มการสบตอของกลมแกนนำาไปยงรนนองรนตอไปได, และมวธการระดมทนหรอการแสวงหาแหลงทมาของงบประมาณเพมเตมไดเอง เปนตน

26

๙) นำาเสนอไดอยางสรางสรรค ทงเทคนควธการและกรยามารยาททด ทงน กลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงาน สามารถใชทกษะวธการทางศลปะ ดนตร กฬา การแสดง สอเทคโนโลย ฯลฯ มาบรณาการและประยกตใชรวมได เพอสรางความนาสนใจในการสอสาร-ประชาสมพนธ และสงเสรมการเรยนรใหมประสทธภาพสงขน รวมทงการแสดงออกทด มกรยามารยาทและบคลกภาพทเหมาะสมกบกาลเทศะ ททำาใหเกดความนาเชอถอ

ทงน การฝกฝนทกษะการนำาเสนอ มใชการฝกซอมเพยงเพอสรางภาพความสำาเรจของงานใหถกใจกรรมการเทานน แตเปนทกษะการ สอสาร ความด การบอกเลาความด ทตนเองไดทำาจรง ไดอยาง นาสนใจ และสราง ความ เขาใจ ไดชดเจนในเวลาอนจำากด ภายใตวธการและสถานการณทหลาก หลาย

ขอยำาจดยนของโครงการวา การประเมนไมเนนทงานเอกสารและบอรดนำาเสนอวาตองสวยหรดด มเฟอรนเจอรประดบมากมายซงเปนความฟมเฟอย (ขาดคณธรรมเรองการประหยด) ไมเนนวาตองนำาเสนอโดยคนทพดเกงมวาทศลปแพรวพราว หากแมทำางานเอกสารหรอบอรดไมเสรจหรอไมสมบรณกไมเปนไร ผนำาเสนอไมไดเปนนกพดทมวาทศลปแพรวพราวกไมเปนไร ถาหากเปนโครงงานทนกเรยนคดเองทำาเองจรงจง กรรมการผประเมนจะพจารณาทเนองานททำาจรงเปนหลก การนำาเสนอผานเอกสารบอรดหรอรปแบบตางๆ นนเปนเพยงรองรอยแสดงหลกฐานวาทำาจรง และสรปการเรยนรทไดจากการทำาโครงงานออกมาใหมองเหนและเขาใจได ดงนน สดสวนคะแนนในงานเอกสาร บอรด และรปแบบการนำาเสนอจงมคาคะแนนนอย

การประเมนรางโครงงาน

จากหลกเกณฑการพจารณา ๙ ขอดงกลาว สามารถนำามาแยกยอยเปนเกณฑการใหคะแนนรางโครงงาน ตามประเดนการพจารณา ๑๒ ขอ ไดดงนท ประเดนพจารณาใหคะแนน คะแนน1 รเรมจากเยาวชนเอง (คดเองทำาเองมาก)

(Constructive)15

27

คดใหม ไอเดยด มแงมมนาสนใจ (Creative)2 คณประโยชนดานศลธรรมเปนสำาคญ (ใหคะแนน

มากเปนพเศษแกโครงงานททำาตามประเดนชนำาประจำาปการศกษา 1) แกปญหาพฤตกรรมเสยงทเรงดวน 2) งานจตอาสาทมประเดนคณธรรมชดเจน 3) การสงเสรมครอบครวอบอน 4) การเสรมสรางชมชนเขมแขงสามคค)

10

3 ทมาทไปชดเจน วเคราะห ปญหา - สาเหต - เปา หมาย - ทางแก ไดสมเหตผล และม ขอมลสถต ประกอบใหเหนความสำาคญและเกดความตระหนก

10

4 ความเปนไปไดของรางโครงงานโดยรวม ระบเปาหมายเชงคณภาพและปรมาณไดชดเจนเหมาะสม และมความเปนไปได

10

5 มแผนการทำางานชดเจน วธการดำาเนนงานมกจกรรมทมากพอและสามารถแกปญหาได และมระยะเวลาทำางานทตอเนองนานกวา ๒ เดอน

10

6 ใชหลกธรรมและคำาสอนในหลวงไดถกตอง-เหมาะสม อธบายไดด

10

9 ศกยภาพของผทำาโครงงานทจะเปนแบบอยางทดได

10

7 งบประมาณ สมเหตผล ประโยชนสงประหยดสด– พงตนเองไดมาก

5

8 สรางการมสวนรวมของทกฝายไดมาก (บวร) 510 นำาเสนอออกมาจากใจ จรงใจ มใชแคทองจำามา 511 กรยามารยาทในการนำาเสนอดดนาประทบใจ 512 ความถกตองครบถวนของเอกสารและสอนำาเสนอ 5

รวมคะแนนทงหมด 100

การประเมนโครงงาน

28

จากหลกเกณฑการพจารณา ๙ ขอดงกลาว สามารถนำามาแยกยอยเปนเกณฑการใหคะแนนโครงงาน ตามประเดนการพจารณา ๑๓ ขอ ไดดงนท ประเดนพจารณาใหคะแนน คะแนน1 รเรมจากเยาวชนเอง (คดรเรมเอง/คด

ปรบปรงเอง) (10 คะแนน)คะแนนพเศษ: ความเปนนวตกรรม คดใหม ไอเดยด (Creativity) มแงมมนาสนใจ (5 คะแนน)

15

2 เรองททำามประโยชนดานศลธรรมเปนสำาคญโครงงานเกดผลสำาเรจ แกไขปญหาทางศลธรรมได พฒนาคณธรรมกลมเปาหมายไดจรง (10 คะแนน)คะแนนพเศษ: 4 ประเดนชนำา 1) แกปญหาพฤตกรรมเสยงทเรงดวน 2) งานจตอาสาทมประเดนชดเจน 3) การสงเสรมครอบครวอบอน 4) การเสรมสรางชมชนเขมแขงสามคค (5 คะแนน)

15

3 ขยนทำางาน มงมนทมเทเพยรพยายามเดนชด (นำาทำาเปนแบบอยาง)

10

4 ผทำาเองเกดการเรยนร พฒนาตนเองเปนแบบอยางทดมากขน

10

5 เกบขอมลวเคราะหประมวลผลเปนสถตไดด 106 ใชหลกธรรม-พระราชดำาร/พระราชดำารสไดถก

ตอง-เหมาะสม5

7 มทมาทไป (ปญหา-สาเหต-เปาหมาย-ทางแก) สอดคลองกน ชดเจน

5

8 งบประมาณ พงตนเองไดมาก - ประโยชนสงประหยดสด

5

29

9 สรางการมสวนรวมของทกฝายไดมาก (บวร) 510 โครงงานมการสานตอไปไดอก (เชน มแผน

งาน/รนนองสบตอ)5

11 นำาเสนอออกมาจากใจ จรงใจ มใชแคทองจำามา 512 กรยามารยาทในการนำาเสนอดด พดจาด นา

ประทบใจ5

13 ความถกตองครบถวนของเอกสารและสอนำาเสนอ

5

รวมคะแนนทงหมด 100

30

ภาคผนวก ก.โครงการพฒนาโครงงานคณธรรม เฉลมพระเกยรต

พทธชยนตเฉลมราช

นวตกรรมการเรยนรโครงงานคณธรรม ๕ ประเภท ๑ ศนยก. โครงงานคณธรรม เฉลมพระเกยรตข. โครงงานสอคณธรรม เฉลมพระเกยรตค. โครงงานวทย-คณธรรม เฉลมพระเกยรตง. โครงงานธรกจคณธรรม เฉลมพระเกยรตจ. โครงงานการเมองคณธรรม เฉลมพระเกยรตฉ. ศนยการเรยนรโครงงานคณธรรม เฉลมพระเกยรต

สวนกลาง มการจดประกวด/สรรหานวตกรรมโครงงานคณธรรม ๕ ประเภท เฉพาะ ระดบมธยมศกษา เปนภารกจหลก โดยปฏทนการทำางานของสวนกลาง จะตอยอดจากการประกวดในระดบเขตพนทการศกษา เปนการประกวดในระดบภมภาคและระดบประเทศ เหมอนปกอนๆ ทผานมา

- โครงงานสอคณธรรม เฉลมพระเกยรตมใชแคผลตสอ แตมทมาของความคดวา ทำาไม“ ? ถงผลตสอคณธรรมน มแผนงานการผลตสอ ”มกระบวนการนำาไปใช มการตดตามประเมนผลวา สอทผลตขนน ทำาใหเกดผลดอยางไรตอผรบสอ สอทผลตขนสามารถชวยแกปญหาทตงไวไดจรงหรอไม? จงจะมความเปนโครงงาน

- โครงงานวทย-คณธรรม เฉลมพระเกยรตเปนโครงงานวทยาศาสตรทมใชแคทดลองเสรจประกวดจบแลวเลกทำา ไมจำาเปนตองคดคนใหมกได แตเนนการนำาไปใชจรงเพอพฒนา/แกไขปญหาจรงๆ ในลกษณะงานจตอาสา-บำาเพญประโยชนตอสวนรวม ในโรงเรยนหรอชมชน โดยสรางจตสำานกความเสยสละตอสวนรวมใหแก

31

เยาวชนไดด (บางโครงงานสามารถตอยอดเปนโครงงานธรกจคณธรรม หาทนมาสนบสนนกจกรรมการกศลไดดวย)

- โครงงานธรกจคณธรรม เฉลมพระเกยรต (ธรกจ 2 ช พอเพยง)(โครงงานธรกจเพอพฒนาชวตและชมชนตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เฉลมพระเกยรต)ธรกจทไมไดเนนผลกำาไรสงสด เนน ประโยชนสข สงสด“ ” ธรกจทมความเปนโครงงาน สอดคลองกบหลกการเรยนร รวมกน ทำาด อยางม“ปญญา และปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ” ไมใชธรกจบาป ไมยงเกยวกบอบายมข ไมเปนธรกจทขดกบหลกศลธรรมเปนธรกจทมแนวคดดๆใหมๆทชวยแกปญหาจรงในโรงเรยนชมชน ทำาใหคณภาพชวตดขน เนนการใชทรพยากรในทองถนอยางประหยดคมคาสงสด มผลกำาไรท อยางนอย 10% นำาเขากองทนโครงงานคณธรรม ( กองทน ทำาด ) ของโรงเรยน ทเหลอเปนทนหมนเวยนของธรกจเพอปรบปรงหรอขยายกจการ และจดสรรเปนเงนออมหรอทนการศกษาของคนทำางาน

- โครงงานการเมองคณธรรม เฉลมพระเกยรตโครงงานเชงยทธศาสตรทเปดโอกาสใหเยาวชนทมศกยภาพเปน

ผนำาตวจรง คดการใหญ (Think Big) ไดด มคณธรรมเปนแบบอยาง มารวมกนคดออกแบบองคกร โครงสราง การเมองภาคเยาวชน ดวยตนเองอยางสรางสรรคไมจำากดรปแบบ เพอเปนเจาภาพหลกในการขบเคลอน - เกาะตดการทำาความดของเยาวชน การแกปญหาของเยาวชน ดวยเยาวชนเอง ทงน เยาวชนทเขามาสตำาแหนงบรหารองคกรการเมองน ตองเปนแบบอยางและถกฝกฝนอบรมใหมคณลกษณะ ๓ ดานดวยกน คอ ๑) รกชาตรกสวนรวม ดวยงานอาสาสมคร ๒) เปนคนดมศลธรรม ดวยการปฏบตทางศาสนา ๓) มความรความสามารถ ดวยการศกษาทงทางโลกและทางธรรม โดยทง ๓ ดานนตองกำาหนดใหเปนขอปฏบตเปนวถชวตในแตละวน/สปดาห/เดอน ทวดประเมนได นบเวลาปฏบตได

โครงงานการเมองคณธรรมน มกจะพฒนามาจากการยกระดบโครงงานคณธรรมขนาดใหญทมคณภาพโดดเดน มาเปนองคกรขบ

32

เคลอนใหเกดโครงงานคณธรรมทกประเภททงระบบโรงเรยน หรอการยกเครองคณะกรรมการนกเรยนใหถกออกแบบใหม (re-engineering) ใหเปนองคกรทเยาวชนรสกเปนเจาของเอง แลวบรหารปกครองในดานการสงเสรมการทำาความดของเยาวชน การแกปญหาของเยาวชนดวยกนเอง อยางเกาะตดและเขมแขง ทงภายในโรงเรยนและลงสชมชน

- ศนยการเรยนรโครงงานคณธรรม เฉลมพระเกยรตโรงเรยนทสงเสรมใหเกดการเรยนรผานโครงงานคณธรรมทง ๕

ประเภท อยางกวางขวางในทกชวงชน ทงระบบโรงเรยน มใชมแคไมกโครงงานเพอสงประกวดเทานน จะเปนโครงงานขนาดเลกหรอใหญกไดแตตองมจำานวนโครงงาน ไมนอยกวาเกณฑขนตนทกำาหนด ตามสตร

P> N100 โดย P = จำานวนโครงงาน N =จำานวน

นกเรยนทงหมดทงน มใชสกแตวามโครงงานเยอะ แลวจดเปนงาน

นทรรศการ/เทศกาลครงเดยวจบ หรอ สรางเอกสารหลอกๆ ขนมาแตมไดดำาเนนการจรงจง โครงงานทงหมด แมจะเปนโครงงานเลกกตาม ตองเปนโครงงานทดำาเนนงานจรงๆอยางตอเนอง ในชวงระยะเวลาอยางนอย ๑ ๒ เดอน ทำาใหเกดผลสมฤทธลงสผเรยนไดจรง โครงงานบรรล–เปาหมายได อนง โรงเรยนควรพฒนารปแบบรายงานโครงงานคณธรรม เปนฉบบงาย ๓ ๕ หนากระดาษ กได ไมตองทำาเปนรปเลม–สมบรณ

การประเมน ใหกรอกแบบประเมนแสดงจำานวนโครงงานและระดบความกาวหนาของโครงงานทงหมดของโรงเรยน พรอมแนบสรปยอโครงงานใน ๑ หนากระดาษ และสรปรปภาพใน ๑ หนากระดาษมาประกอบดวย สวนรปเลมโครงงานฉบบสมบรณ ใหเลอกสงเฉพาะโครงงานคณธรรมทมคณภาพโดดเดนสงสด ๓ อนดบแรก ของโรงเรยน มาเปนตวอยางสำาหรบการพจารณาในชนตนของการประกวดคดเลอก เพอเขาสการประเมนในระดบภมภาคและระดบประเทศตอไป

33

ภาพรวมการประกวดโครงงานคณธรรมระดบภมภาค และระดบประเทศ

- การคดเลอกในระดบโรงเรยนและระดบเขตพนท เปนกระบวนการทขนอยกบโรงเรยนและสำานกงานเขตพนทการศกษานนๆ กคพ.จะเปนเพยงผประสานผานทาง สพฐ. เพอใหตวแทนโครงงานจาก สพป. สพม. เขตพนทละ ๑ โครงงานไดมาเขารวมคายระดบภมภาค ๘ คาย ๘ ภมภาค- การรบสมครในระดบภมภาค ม ๒ ชองทาง (๑) โครงงานทผานการคดเลอกของ สพม . และ สพป . แลวเสนอชอไปท สพฐ. หรอ (๒) กรณเกดปญหาในระดบเขตพนทไมไดจดประเมนคดเลอก โครงงานทมนใจวาไดดำาเนนการอยางจรงจงจนเกดผลสำาเรจแทจรง สามารถสงขอมลโครงงานเพอรบการคดเลอกโดยตรงมาท กคพ . ภายในวนท ๓๐ กนยายน ผานทางอเมล moralproject@gmail.com - การคดเลอกในระดบภมภาค จะอยในรปแบบการจดคายพฒนาโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ๘ คาย ๘ ภมภาค ตามตารางดานลางน โดยเปนการบรณาการหลอมรวมรปแบบคาย นทรรศการโครงงาน การแลกเปลยนเรยนร และการประกวดคดเลอกโครงงานเขาไวดวยกนในคายเดยว โดยจะจดขนประมาณชวงเดอนตลาคม ธนวาคม–- การเยยมประเมนโครงงานในพนทจรง ประมาณชวงเดอน ธนวาคม– มกราคม - การประกวดระดบประเทศ ประมาณชวงเดอนมกราคม มนาคม–ตารางแสดงการแบงกลมพนท คายพฒนาโครงงานคณธรรมระดบภมภาค ๘ คาย ๘ ภมภาค

กลมท

ภมภาค (เลข สพม.) จงหวด (จำานวน สพป.) จน.จว.

สพป.

สพม.

1 เหนอตอนบน

34 เชยงใหม(๖)-แมฮองสอน(๒), 35 ลำาปาง(๓)-ลำาพน(๒),36 เชยงราย(๔)-พะเยา(๒), 37 แพร(๒)-นาน(๒),

8 23 4

2 เหนอตอนลาง

38 สโขทย(๒)-ตาก(๒), 39 พษณโลก(๓)-อตรดตถ(๒), 40 เพชรบรณ(๓), 41 กำาแพงเพช

10 21 5

34

ร(๒)-พจตร(๒), 42 นครสวรรค(๓)-อทยธาน(๒)

3 อสานบน

19 เลย(๓)-หนองบวลำาภ(๒), 20 อดรธาน(๔), 21 หนองคาย(๓), 22 นครพนม(๒)-มกดาหาร(๑), 23 สกลนคร(๓), 25 ขอนแกน(๕)

8 23 6

4 อสานลาง

24 กาฬสนธ(๓), 26 มหาสารคาม(๓), 27 รอยเอด(๓), 28 ศรสะเกษ(๔)-ยโสธร(๒), 29 อบลราชธาน(๕)-อำานาจเจรญ(๑), 33 สรนทร(๓)

8 24 6

5 ประตอสาน

4 สระบร(๒)-ปทมธาน(๒), 7 ปราจนบร(๒)-นครนายก-สระแกว(๒), 30 ชยภม(๓), 31 นครราชสมา(๗), 32 บรรมย(๔)

8 23 5

6 กลาง-ตะวนออก

1,2 กรงเทพฯ(๓), 3 นนทบร(๒)-อยธยา(๒), 5 สงหบร-ลพบร(๒)-ชยนาท-อางทอง, 6 ฉะเชงเทรา(๒)-สมทรปราการ(๒), 17 จนทบร(๒)-ตราด(๑), 18 ชลบร(๓)-ระยอง(๒)

12 23 7

7 ตะวนตก-ใตตอนบน

8 ราชบร(๒)-กาญจนบร(๔), 9 สพรรณบร(๓)-นครปฐม(๒), 10 เพชรบร(๒)-ประจวบครขนธ(๒)- สมทรสงคราม-สมทรสาคร, 11 สราษฎรธาน(๓)-ชมพร(๒)

11 22 4

8 ใตตอนลาง

12 นครศรธรรมราช(๔)-พทลง(๒), 13 ตรง(๒)-กระบ, 14 พงงา-ภเกต-ระนอง, 15ปตตาน(๓)-ยะลา(๓)-นราธวาส(๓), 16 สงขลา(๓)-สตล

11 25 5

รวมจำานวน 76 18

542

*หมายเหต การจดแบงคายและกำาหนดเวลาการจดคายอาจมการเปลยนแปลงตามความเหมาะสม โดยทสพฐ. จะประกาศใหทราบในแตละปผานทางเวบไซต http://www.vitheebuddha.com

35

ภาคผนวก ข.๑. รายงานโครงงาน จดพมพใหมจำานวนหนา ๒๐ ๕๐ หนากระดาษขนาด –

A4 ไมรวมปก โดยแสดงเนอหา บทและหวขอตางๆ ตามทกำาหนด ดงน (ดตวอยางโครงงานระดบประเทศ ท www.moralproject.net)(๑) ปกหนา

(๑.๑) ปกนอก (แสดงชอโครงงานเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ, ชอกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงาน, ชอสถานศกษา, ชอสงกด โดยระบสพท., และพมพระบวา รายงานนเปนสวนหนงของโครงการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ประจำาปการศกษา...... ระดบมธยมศกษา ทจดโดย กลมกลยาณมตรเพอการเสรมสรางเครอขายวถพทธ (กคพ.) )(๑.๒) ปกใน (แสดงชอโครงงานเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ, รายชอสมาชกกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงานโดยระบ ชอ-นามสกล ตำาแหนง ชนเรยน, ชอ-ฉายา-นามสกลพระสงฆทปรกษาโดยระบวดและทตงของวด หมายเลขโทรศพท/E-mail, ชอผบรหารและครทปรกษาโดยระบ ตำาแหนง หมายเลขโทรศพท/E-mail, ชอสถานศกษา ทตง หมายเลขโทรศพท/โทรสาร/E-mail/เวบไซต(ถาม))

(๒) กตตกรรมประกาศ (แสดงการขอบคณบคคล คณะ องคกรตางๆ ทสนบสนนการทำาโครงงาน เปนตน)

(๓) บทคดยอ (สรปยอเนอหาและประเดนสำาคญของโครงงานเปนความเรยงใน ๑ หนากระดาษ)

(๔) ผงมโนทศน (สรปภาพรวมของโครงงานทงหมดเปนผงมโนทศน ใน ๑ หนากระดาษ)

(๕) บทท ๑ บทนำา๑.๑ ทมาและความสำาคญ (อธบายความเปนมา แรงบนดาลใจ หรอเหตผล ททำาใหคดทำาโครงงานขน)๑.๒ วตถประสงค (แสดงจดมงหมายของการทำาโครงงาน เปนรายขอ ไมควรเกน ๕ ขอ)๑.๓ ขอบเขตการศกษาเรยนร (ระบ กลมเปาหมาย กำาหนดระยะเวลาและสถานท ในการดำาเนนการโครงงาน)

(๖) บทท ๒ การดำาเนนการโครงงาน๒.๑ วธการดำาเนนงาน (อธบายวธการดำาเนนงาน, แสดงแผนผงขนตอนการดำาเนนงาน ,แสดงปฏทนหรอกำาหนดการดำาเนนงาน และ/หรอ มรปภาพประกอบ)๒.๒ งบประมาณ (แสดงรายการคาใชจายโดยแยกเปนรายหมวดและยอดรวม)

36

๒.๓ แหลงทมาของงบประมาณ (กรณทมการระดมทนหรอหางบประมาณเพมเตมขนเอง ใหอธบายถงวธการระดมทนหรอการเขาถงแหลงงบประมาณนนโดยยอดวย)๒.๔ อปสรรคความผดพลาดและการแกปญหา (อธบายถงอปสรรคปญหาหรอขอขดของตางๆ ทเกดขนในการดำาเนนการโครงงาน และการแกปญหาเฉพาะหนา แลวสรปเปนบทเรยนทไดจากการเผชญปญหานนๆ)

(๗)บทท ๓ ผลการดำาเนนงาน(แสดงผลการดำาเนนงานโดยการอธบายพรอม รปภาพ และ/หรอ มสถต ตาราง หรอแผนภม ประกอบ)

(๘) บทท ๔ การศกษาวเคราะห๔.๑ ปญหาและสาเหต (ประมวลขอมลสภาพปญหา แลววเคราะหสบสาวหา

สาเหตของปญหา)๔.๒ เปาหมายและทางแก (วเคราะหเชอมโยงเปาหมายของโครงงานกบวธการ

ดำาเนนงาน วาเปนหนทางไปสเปาหมายทวางไวอยางไร อยางเปนเหตเปนผล)

๔.๓ หลกการและหลกธรรมทนำามาใช (แสดงหลกธรรมและแนวพระราชดำาร/พระราชดำารสทนำามาใช พรอมอธบายความหมายโดยยอ แลวอธบายเชอมโยงกบโครงงาน อยางสอดคลองเปนเหตเปนผล)

๔.๔ ประเมนผลการดำาเนนงาน (แสดงหรออธบายเหตผลวา ผลการดำาเนนงานเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงงานหรอไม เพยงใด เพราะเหตใด และ/หรอแสดงสถตประกอบ(ถาม))

๔.๕ การประเมนตนเอง (สมาชกกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงานทกคน แสดงความคดเหนและความรสกตอการพฒนาตนเอง หรอความประทบใจตอสงทไดเรยนรระหวางการดำาเนนการโครงงาน)

๔.๖ การประเมนและวจารณโดยผอน (แสดงความคดเหนเชงวเคราะห คำาวจารณ และขอเสนอแนะ ของผบรหารสถานศกษา อาจารยและพระสงฆทปรกษาโครงงาน ๓ ทาน และ/หรอ บคคลอนทเกยวของอกไมเกน ๕ คน เชน ผปกครอง, นกเรยนทเปนกลมเปาหมาย, คนในชมชน)

(๙) บทท ๕ บทสรปและขอเสนอแนะ ๕.๑ สรปผลการดำาเนนการโครงงาน (อธบายสรปภาพรวมของโครงงาน

ทงหมดเชอมโยงสกระบวนการเรยนรและพฒนาคณธรรมตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงงานคณธรรม)

๕.๒ แผนการดำาเนนงานในอนาคตและขอเสนอแนะ (แผนการดำาเนนงานในภาคการศกษาตอไป)

37

(๑๐) เอกสารอางอง (ถาม)(๑๑) ภาคผนวก (ถาม)

๒. สรปยอโครงงาน ใน ๑ หนากระดาษ และสรปรปภาพโครงงาน ใน ๑ หนากระดาษ

สรปยอโครงงานทงหมดและรปภาพประกอบลงในกระดาษขนาด A4 ตามตวอยางในหนาท ๒๕

๓. แผนพบ (Brochure) สรปโครงงานสรปโครงงานทงหมดลงใน ๑ แผนกระดาษขนาด A4 ทพบ ๓ สวน ทพมพทงดานหนาและดานหลง โดยออกแบบและพจารณาเลอกเนอหา รปภาพ ตารางหรอแผนภมประกอบ ใหสวยงามสำาหรบเผยแพร

๔. สอ Presentation ทางคอมพวเตอร หรอ VCD นำาเสนอโครงงานเลาเรองแสดงภาพรวมและเจาะประเดนสำาคญของโครงงานลงในสอ Presentation เชน Powerpoint หรอเปนวดทศน (VCD) ในระยะเวลาไมเกน ๗ นาท

๕. แผนปาย (Board) นทรรศการโครงงานแสดงภาพรวมและสรปสาระสำาคญของโครงงานทงหมด ไดแก ชอโครงงาน สถานศกษา รายชอทปรกษาและกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงาน บทคดยอ ผงมโนทศน วธการดำาเนนงาน ผลการดำาเนนงาน ขอมลสถต การประเมนผลสรปผล เปนตน โดยมงเนนการจดแสดงเปน แผนผง แผนภม รปภาพ ตาราง สญลกษณ ฯลฯ ททำาใหผชมเขาใจไดโดยไว โดยใชความคดสรางสรรคและเทคนคทางศลปะมาชวยนำาเสนอใหเกดการสอความไดงาย ชดเจน และนาสนใจ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

๖๕ ซม.

๑๒๐ ซม. ๖๐

ซม.๖๐

รอยทพบหกกลางไปดาน

ชอโครงงานคณธรรม

ปกหนาโครงปกหลงโครง

๖๐

๖๕ วสดทแนะนำา: ใชพลาสตกลกฟกหนา ๓หรอ๕ มม. ถาทำาไดถกตองตามทกำาหนดจะสามารถพบแผนปายสลบกนไดเปน ๔ ทบ มลกษณะเปน Big 38

39

(ตวอยาง สรปยอโครงงานใน ๑ หนากระดาษ)

โครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต ประจำาปการศกษา ๒๕๕๔ ระดบมธยมศกษา

โครงงาน ลด ละ เลก บหร เมรย สานสายใย เทดไทองคราชนย “ – ”(Stop Drinking and Smoking, Make Homesweet and Unanimity to Pay His Majesty’ s Loyalty)โดยเยาวชนกลม ดวงตาเหนธรรม โรงเรยนเวยงมอกวทยา ตำาบลเวยง“ ”มอก อำาเภอเถน จงหวดลำาปางสพท. ลำาปาง เขต ๒หลกธรรมสำาคญ : ศล ๕ , อบายมข ๖ , ไตรสกขาพระราชดำาร / พระราชดำารส : บวร ( บาน วด โรงเรยน ) และ เศรษฐกจพอเพยง ( การสรางภมคมกน)ประเดนปญหาหลก : นกเรยนดมเหลา-สบบหร อนเนองจากนกเรยนคบเพอนกลมเสยง หลงผด และมพฤตกรรมลอกเลยนแบบ ผปกครองไมมเวลาดแลลก ตามใจลกและเปนแบบอยางทไมด สภาพชมชนดม-สบไมเลอกท ไมตระหนกถงปญหาและผลกระทบและไมมภมคมกน อกทงชมชนมเปนพนทเสยง ( มรานคาขายเหลา-บหร จำานวน ๗ ราน) และนกเรยนหางเหนธรรมะทใชในการขดเกลาจตใจกลมเปาหมาย : นกเรยนโรงเรยนเวยงมอกวทยาและนกเรยนทมพฤตกรรมเสยง (จำานวน ๒๒ คน)กจกรรมเดน : คณะกรรมการโครงงานฯไดสานตอกจกรรมในภาคเรยนท ๑ ประกอบดวย กจกรรม แกนนำาผกอการดกลยาณมตร “ ( D+ )” กจกรรม กระบอกเสยงแหง“ธรรม กจกรรม บรสทธใจ คนไดทวตว กจกรรม รแจง เหนกรรม ” “ ” “ ” (อบรมธรรมะ-วปสสนา) และจดกจกรรมเพมเตมภาคเรยนท ๒ ประกอบดวย ( ๑) กจกรรม “สายลบสขาว ” (๒) กจกรรม ปลกจตสำานกลด ละ เลก เหลา บหร “ – ” ( ๓) กจกรรม นำาสอความด สชมชน และ “ ” ( ๔) กจกรรม สานสายใยคร สร วบาน “ ”กจกรรมเหลานเปนกจกรรมทมงการตดตามพฤตกรรม แกไขปญหา และปลกจตสำานกการลด ละ เลก บหร-เหลาของนกเรยนและนกเรยนกลมเสยงอยางเปนปจจบนและใกลชดจากสายลบสขาวและแกนนำาผกอการดกลยาณมตร อกทงไดโดยอาศยการมสวนรวมจากครประจำาชน ผปกครอง และทกฝายในชมชน

ผลทเกดขน : นกเรยนมคานยมในการลด ละ เลก บหร-เมรยจากการจดกจกรรมอยางหลากหลาย ตามแนวพระราชดำารบวรและหลกพทธวถ และสรปผลสมฤทธในภาคเรยนท ๒ พบวา นกเรยนกลมเสยง ๒๒ คน มพฤตกรรมปลอดจากเหลา-บหร รวม ๑๘ คน รอยละ๘๑.๘๑ ( เพมจากภาคเรยนท ๑ รอยละ ๙.๐๘) และมพฤตกรมไมปลอดจากเหลา-

40

บหร รวม ๔ คน รอยละ ๑๘.๑๙ ( ภาคเรยนท ๑ จำานวน ๓ คน รอยละ ๒๗.๒๗ คาเฉลยลดลงจากเดมรอยละ ๙.๐๘ )กลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงาน :๑. นายธรพล ชายเมอง ม.๖ ประธาน๒.นายสทธพงษ ตบจอ ม.๖ รองประธาน๓.นางสาวขวญฤด ชมชมภ ม.๖ รองประธาน๔.นางสาวเบญจมาศ สมมะโน

ม.๖ เลขานการ๕.นางสาวบษยารตน สงหคำาโล ม.๖ เหรญญก๖.นางสาววลาวรรณ ศรงาม ม.๖ ประชาสมพนธ๗.นางสาวนภา ลาวเชยง ม.๖ สวสดการ๘.นางสาวอรพรรณ สเมอง ม.๖ สวสดการ

พระสงฆทปรกษา : พระครวรฬหพพฒนกจ เจาอาวาสวดหวยรนผบรหารทปรกษา : นายมานพ แสนทว ผอำานวยการโรงเรยนครทปรกษา : นายศานตกรศ วงคเขยว กลมสาระการเรยนรภาษไทยจำานวนคร ๒๔ คน จำานวนนกเรยน ๔๗๙ คน แยกเปน ชวงชนท ๓ รวม ๓๕๓ คน ชวงชนท ๔ รวม ๑๒๔ คนตดตอ ครศานตกรศ โทร. ๐๘๑ ๒๘๘ ๗๒๘๓fb โครงงาน: facebook.com/moralprojectpage007

สนบสนนโดย - กลมกลยาณมตรเพอการเสรมสรางเครอขายวถพทธ (กคพ.)- ศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม (ศนยคณธรรม)- สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) (โครงการโรงเรยนวถพทธ)

41

(ตวอยาง) ผงสรปมโนทศนโครงงานคณธรรม แบบตารางวเคราะหคำาถาม ๕ ขอ (ปญหา-สาเหต-เปาหมาย-ทางแก-หลกธรรม/พระราชดำาร)ชอโครงงาน: “ลกแกะเทวดา ลอมหมาปาใหสนฤทธ พชตปญหาบหรสรา พฒนาชมชนเขมแขง ” กลม: ลกแกะขนเทพ โรงเรยน: ไตรสกขาวทยา(๑) ปญหา- นกเรยนกลมเสยง จำานวน ๓๐ คน มพฤตกรรมดมเหลา สบบหร- เพอนนกเรยนมแนวโนมลอกเลยนแบบพฤตกรรมเพอนกลมเสยงในทางไมดเพมขน

(๓) เปาหมาย- นกเรยนกลมเสยง ทงหมด ๓๐ คน ลด ละ เลก พฤตกรรม

เสยงลงไดโดยอยางนอย ๒๕ คน เลกดมเหลาสบบหรลงไดเดดขาด ภายในภาคการศกษาท ๑

- นกเรยนทงโรงเรยน ๑,๒๐๐ คน เปนกลยาณมตรตอกน ชวยกนเฝาระวงพฤตกรรมเสยงปฏเสธการดมเหลา สบบหรได

- นร.กลมเสยง ๓๐ คน+แกนนำากลยาณมตร ๓๐ คน รวมกนทำางานจตอาสาตอสวนรวม

- นกเรยนในโรงเรยนมพฤตกรรมใชเวลาวางใหเปนประโยชน(๒) สาเหตปจจยภายในนร.มความหลงผด, คานยมผดตามเพอน, อยากรอยากลองนร.ขาดความร ขาดความตระหนก ในพษภยของบหร สรา ยาเสพตด

(๔) ทางแก- จดอบรมใหความรสรางความตระหนกในโทษภยของบหร

สรา ยาเสพตด- จดรายการ จะเปนคนด ฉนสญญา ทางเสยงตามสายของ“ ”

โรงเรยน

42

นร.ไมเคารพยำาเกรงในกฏระเบยบของโรงเรยนนร.ขาดธรรมะเปนเครองยดเหนยวในจตใจ ไมคอยเขาวด-ปฏบตธรรมปจจยภายนอกอทธพลเพอนกลมเสยง ชกชวน และสรางคานยมผดๆครอบครวไมคอยดแล เอาใจใส ขาดความเขาใจในวยรนผปกครอง/คนในชมชน เปนแบบอยางไมด ดมเหลา สบบหร ใหพบเหนไดในทสาธารณะชมชนมพนทเสยง เชน รานขายเหลาบหร ถง ๑๐ ราน อยใกลโรงเรยนถง ๕ รานโรงเรยน วด ชมชน ไมมพนทหรอใหโอกาสวยรนใชเวลาวางใหเกดประโยชน หรอมไมพอ

- ตงกลม เพอนแท ดแลเพอนกลมเสยงเปนรายบคคลดวย“ ”พลงบวก จนกวาจะเลก

- จดตงเครอขายเฝาระวง สายลบสขาว รายงานพฤตกรรม“ ”เสยงทงในและนอก ร.ร.

- จดตงกลมนกเรยนอาสาสมตรวจคน ทกวนตอนเชา บรสทธใจคนไดทวตว“ ”

- เพอนแท ไปเยยมบาน กลมเสยง เปนประจำาสปดาหละ ๒ –๓ ครง

- นกเรยนกลมเสยง ๓๐ คน นกเรยนแกนนำา เพอนแท ๓๐ “ ”คน รวมกนทำางานจตอาสาบำาเพญประโยชนในโรงเรยนทกเชา ทโรงพยาบาลทกวนเสาร และทวดทกวนอาทตย

- ประชมรวม คร ผปกครอง นร. กบหนวยงานในชมชน ตำารวจ สาธารณสข ผใหญบาน กำานน ใหรบทราบและตระหนกชดในปญหา ใหชวยกนแกปญหาและเฝาระวง

- จดกจกรรม ครอบครวสามคค เลนกฬา พาเขาวด ปฏบต“ธรรม ทกส” .-อา.ตนเดอน

(๕) หลกธรรมทขาด/บกพรอง ทควรปลกฝง: ศลขอท ๕, หลกเวน อบายมข“ ”, สงคหวตถ ๔ (ทาน, ปยวาจา, อตถจรยา, สมานตตตา), ไตรสกขา (ศล, สมาธ, ปญญา)พระราชดำาร/พระราชดำารส ทอญเชญมาใช: บวร (บาน-วด-โรงเรยน/ราชการ), ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (พอประมาณ, มเหตผล, มภมคมกน)

43

ภาคผนวก ค(ตวอยาง) ใบงานตอบคำาถาม ๕ ขอ และสรปผงมโนทศน เพอ

เรมตนทำาโครงงานคณธรรม๑. ชอกลม ............................................................. โรงเรยน .................................... ชน/หองเรยน.........................

๒. รวบรวมความดในกลม มจำานวน .................................. ความด ไดแก..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ความดทเลอกเปนประเดนมาทำาโครงงานคอ .........................................................................................................โดยตงชอเปนโครงงานวา ................................................................................................................................๓. การตอบคำาถาม ๕ ขอ (กระบวนการคดตามกรอบทฤษฎของอรยสจจ ๔)(๑) “ปญหา ทเลอกเปนประเดนเรมตนทำาโครงงาน คออะไร” ? ระบสภาพปญหาใหชดเจน ใคร? ทำา พฤตกรรมทไมพงประสงคอะไร? กอ ผลกระทบอะไร? ตามมา (ปญหา เทยบไดกบ ทกข เปนสภาพการณทผดปกต ไมด ไมนาพอใจ หรอเปนพฤตกรรมทไมพงประสงค ผดศลธรรม/กฎระเบยบ หรอผดจากมารยาททถกตอง เปนตน ) ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

.................................

..........................................................................................................................................

.................................

..........................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

..................................................................(๒) ปญหานนม “สาเหต มาจากอะไร” ? วเคราะหรวมกนวาอะไรเปนสาเหตทแทจรง? โดยแยกแยะวาอะไรเปนปจจยภายใน? (ภายในตวคนทกอปญหา)

อะไรเปนปจจยภายนอก? (สงแวดลอม-สงคมภายนอก) .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................................(๓) “เปาหมาย ของการแกปญหาคออะไร” ? (เปาหมายเชงคณภาพ และ เปาหมายเชงปรมาณ)โดยระบใหชดเจนวา ใคร? เปนกลมเปาหมาย พฤตกรรมทตองการใหเกดการเปลยนแปลง หรอ พฤตกรรมทพงประสงค เปนอยางไร? จะสงผลกระทบอะไร? ใหดขนตามมา จำานวนหรอรอยละ(%) เทาไร? ภายในขอบเขต ระยะเวลาเทาไร? และพนทใด? และอะไรเปน คณธรรมเปาหมาย? ทตองการพฒนาใหเกดขน (ควรเรมคดวางเปาหมายระยะสน ๒ เดอนแรกกอน จากนนจงพจารณาเปาหมายระยะกลาง-ยาวตอไป) .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

45

(๔) “ทางแก หรอวธการดำาเนนงาน เพอไปสเปาหมายนน มแผนงาน” อยางไรบาง? ใหชวยกนวางแผนการทำางานทจะสามารถทำาไดในระยะเวลา ๒-๓ เดอนแรกกอน ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ (๕) การดำาเนนงานโครงงานดงกลาวนน มการอางอง “หลกธรรมและคำาสอนในหลวง อะไรบาง” ? (หากยงไมสามารถระบทถกตองแนนอนได กใหใชถอยคำางายๆ แทนไปกอน แลวไปคนควาตอในภายหลงกได)หลกธรรม (ทางศาสนา หรอ หลกคณธรรม/คานยมกได) .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................คำาสอนในหลวง (แนวพระราชดำาร หรอ พระราชดำารส หรอหลกทรงงาน กได) ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................๔. เมอตอบคำาถาม ๕ ขอนไดแลว กใหประมวลสรปนำาเสนอในรปแบบของผงมโนทศน ทมหวขอดงน ๐ ชอโครงงาน, ชอกลม, หองเรยน หรอ ชอโรงเรยน

46

๐ วาดภาพระบายส ประกอบโครงงาน ทแสดงออกถงความคดสรางสรรค เชน มตวการตนเดนเรองทเกยวของกบโครงงาน๐ ปญหาทเลอกทำาโครงงาน๐ สาเหตของปญหา๐ เปาหมาย (เชงปรมาณ และเชงคณภาพ) ๐ ทางแก (วธการหรอกจกรรม เรยงเปนขอๆ ) ๐ หลกธรรม และ คำาสอนในหลวง (แนวพระราชดำาร/พระราชดำารส) ทนำามาใช

47

(ตวอยางใบงาน) รางโครงงานคณธรรม ขนตน๑.ชอโครงงาน.....................................................................................................................................

ชอกลม .......................................... โรงเรยน .................................... สพป./สพม. .................................

๒. ทมาและความสำาคญ (สภาพปญหา / ทมาของแนวคด).....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................๓.วตถประสงคของโครงงาน

๓.๑ เพอ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ๓.๒ เพอ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ๓.๓ เพอ .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................๔. กลมเปาหมาย (ทงเชงปรมาณและคณภาพ).....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................๕. วธการดำาเนนงาน.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

48

..........................................................................................................................................

.............................

..........................................................................................................................................

.............................

..........................................................................................................................................

.............................

..........................................................................................................................................

.............................

..........................................................................................................................................

.............................

..........................................................................................................................................

.............................

..........................................................................................................................................

.............................๖.ระยะเวลาและสถานทดำาเนนงาน.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................๗.งบประมาณและแหลงทมา.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................๘.ผลทคาดวาจะไดรบ

๑.......................................................................................................................................................

๒......................................................................................................................................................

๓......................................................................................................................................................๙.หลกธรรมและพระราชดำาร ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

49

..........................................................................................................................................

.............................

..........................................................................................................................................

.............................๑๐.กลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงาน๑๐.๑ ...........................................................................................................................................................๑๐.๒ ...........................................................................................................................................................๑๐.๓ ............................................................................................................................................................๑๐.๔ ............................................................................................................................................................๑๐.๕ ............................................................................................................................................................๑๐.๖ ............................................................................................................................................................๑๐.๗ ............................................................................................................................................................๑๐.๘ .............................................................................................................................................................๑๐.๙.............................................................................................................................................................๑๐.๑๐ ...........................................................................................................................................................

๑๑.ทปรกษาโครงงาน (พระสงฆ , คร /อาจารย, ผบรหาร)..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

50

51

ภาคผนวก ง.(ตวอยาง) ปฏทนงาน ภายในโรงเรยน

สำาหรบครทปรกษา ใชกำากบการทำางานโครงงานของนกเรยน

คณครทปรกษาโครงงาน สามารถออกแบบกระบวนการเรยนรโครงงานคณธรรมขนตน ใหมระยะเวลาทตอเนองภายใน ๑ ภาคการศกษาได โดยจะใชระยะเวลาประมาณ ๓ เดอน ๑๒ สปดาห โดยใชเทคนคการกระตนและกำากบตดตามงาน ผานการโคชชง ดวยปฏทนงาน ดงตวอยางตอไปน

สปดาหท ๑ การสรางทม ตงกลมผรบผดชอบโครงงาน หาขอมลเบองตน อภปรายปญหากนในกลม เพอเลอกประเดนทำาโครงงาน

สปดาหท ๒ สบคนขอมล ผานการสงเกต การสำารวจ การทำาแบบสอบถาม การสมภาษณ การคนควา ประชาพจารณ การขอคำาปรกษาจากทปรกษา ฯลฯ

สปดาหท ๓ ประมวลขอมลเพอจดทำาผงมโนทศนและโครงรางโครงงาน (Plan)สปดาหท ๔ นำาเสนอรางโครงงาน จดงานตลาดนดผงมโนทศนโครงงานสปดาหท ๕ ๗ – การดำาเนนงานระยะท ๑ (Do)สปดาหท ๘ ประชมถอดบทเรยน ความกาวหนาโครงงานระยะท ๑ (Check)สปดาหท ๙ ๑๑ – การดำาเนนงานระยะท ๒ (Act)สปดาหท ๑๒ ประชมถอดบทเรยน สรปผล เพอรายงานความกาวหนา

โครงงานระยะท ๒ จดทำาเอกสารและสอนำาเสนอโครงงาน เพอจดเปนนทรรศการแลกเปลยนเรยนรโครงงาน หรอจดประกวดคดเลอกโครงงานเปนตวแทนของโรงเรยนไปสระดบเขตพนท

หมายเหต

52

- กระบวนการกลมในสปดาหท ๑ ทระดมความคดเลอกประเดนโครงงานนน อาจใชตวอยางใบงานตอบคำาถาม ๕ ขอ และสรปผงมโนทศน เพอเรมตนทำาโครงงานคณธรรม ตามภาคผนวก ง. เปนเครองมอ

- รางโครงงาน และรายงานความกาวหนาโครงงาน ในระดบโรงเรยนนน ควรทำาเปนแบบฟอรมอยางงาย ดงตวอยางใบงานในภาคผนวก จ. เพอใหเกดความคลองตวในการกรอกขอมลของนกเรยน สะดวกรวดเรว และไมสนเปลองคาใชจาย ตอเมอมโครงงานทโดดเดนเปนตวแทนไปประกวดในระดบเขตพนทแลวจงคอยทำารปเลมใหสมบรณ

- การจดทำาเอกสารและสอนำาเสนอโครงงานในสปดาหท ๑๒ สามารถกำาหนดเงอนไขใหทำาแบบงาย ไมสนเปลอง ไมจำาเปนตองทำาเปนรปเลม ๕ บท และรปแบบการนำาเสนออาจจดทำาใหรปแบบงานมหกรรมความด ทบรณาการศลปะดนตรกฬากจกรรมเชยรพาเหรดเขามาสรางสสนใหกบงานเชงคณธรรมได

ถาโครงงานมผลสำาเรจทด ควรสงเสรมใหทำาตอเนองไปในภาคการศกษาท ๒ ตอไปอก ซงมกจะมแนวโนมทสามารถขยายออกไปสชมชนไดอยางกวางขวางตอไป และหากทำาตอเนองไปในปท ๒, ๓,… กจะทำาใหเกดความเชยวชาญและหยงรากลกใหประเดนททำาโครงงานนนๆ และจะถกยกระดบไปสโครงงานคณธรรมระดบ ประโยขนสขแหงมหาชน ทสามารถกอ“ ”เกดการพฒนาทแทจรงไดอยางยงยนสบไป

53

ภาคผนวก จ.๗๐ โรงเรยนเฉลมพระเกยรต ๗๐ ปแหงการครองราชย

“ประโยชนสขแหงมหาชน ดวยโครงงานคณธรรม ทงระบบ”

ทมาและความสำาคญ

เนองในมหามงคลวโรกาสท พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงครองสรราชสมบตครบ ๗๐ ป และวาระครบรอบ ๑๐ ป โครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต กลมกลยาณมตรเพอเครอขายวถพทธ (กคพ.) สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) และองคกรภาคตางๆ ทไดรวมกนดำาเนนงานโครงการพฒนาโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต “เยาวชนไทย ทำาด ถวายในหลวง ตอเนองมากวา ๑๐ ปสปท ๑๑ จงไดจดใหมกจกรรม”พเศษ คอ “๗๐ โรงเรยนเฉลมพระเกยรต ๗๐ ปแหงการครองราชย ป“ระโยชนสขแหงมหาชน” ดวยโครงงานคณธรรมทงระบบ เพอขยายผล”การเรยนรเชงคณภาพสโรงเรยนเปาหมาย ดวยการอบรมโครงงานคณธรรมทงระบบโรงเรยน ตงแตขนเรมตน คอ จดใหมนกเรยนแกนนำาจากทกหอง ทกชนเรยน อยางนอยหองละ ๑ ทมๆ ละ ๘-๑๐ คน มาเขารบการอบรมโครงงานฯ กบวทยากรสวนกลาง เพอคดรเรมและดำาเนนงานโครงงานคณธรรม อยางนอย ๑ หอง ๑ โครงงาน และจกมการโคชชงตดตามแบบกลยาณมตรอยางตอเนองตอไป

นกเรยนแกนนำาตวแทนแตละหองเรยนทเขารบการอบรมน นอกจากจะไดเรยนรโครงงานคณธรรมเชงปฏบตการตงแตเรมตนแลว ยงไดมการเรยนรหลกการประชาธปไตยตามรอยปฐมบรมราชโองการ “เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม ผานการ”ประชาพจารณโครงงานและกอตงคณะรฐบาลเยาวชนอาสาสรางประโยชนสขแหงมหาชน หรอเรยกยอๆ วา “รฐบาลความด เพอ”บรหารจดการโครงงานคณธรรมทงระบบตอไป ดวยหลกการธมมกประชาธปไตยทวา “ความดเปนของประชาชน บรหารจดการโดยประชาชน เพอประโยชนสขแหงมหาชน ซงจะเปนเวทดงศกยภาพและฝกฝนคนรน”ใหม ใหเปนผนำาทมคณธรรมความรความสามารถทสามารถบรหารจดการให

54

ความดงอกงามในสถานศกษาของตนเองดวยตวเยาวชนเอง ผานการทดลองเรยนรวธการทจะบรหารจดการโครงงานคณธรรมทงระบบใหไดมประสทธภาพสงสด อยางตอเนองตอไป

กจกรรมพเศษ ๗๐ โรงเรยนเฉลมพระเกยรตฯ น ไดมการเตรยมการมาตงแตปการศกษา ๒๕๕๘ เพอทดลองออกแบบและปรบปรงหลกสตรการอบรมมาโดยลำาดบ ซงทผานมาไดมโรงเรยนตางๆ สมครเขารวมกจกรรมแลวจำานวน ๒๖ โรงเรยน มทงโรงเรยนทมความกาวหนา ตงแตเพยงขนท ๑ จนถงโรงเรยนทมพฒนาการความกาวหนาสงสดถงขนท ๕ จากทงหมด ๙ ขน กลาวคอ

บนไดความสำาเรจ ๙ ขน โครงงานคณธรรมทงระบบ

1) การอบรมนกเรยนแกนนำาทกหองเรยนใหรเรมและดำาเนนการโครงงานฯ (กระตนนกเรยนตนทาง)

2) การอบรมโครงงานคณธรรมเชงปฏบตการใหแกครทปรกษาทกหองเรยน ใหสามารถเปนทปรกษาโครงงานคณธรรมไดอยางเปนกลยาณมตร (กระตนคร ตนทาง หรอ กลางทาง)

3) คณะรฐบาลเยาวชนอาสาฯ ตดตามพฒนาการและความกาวหนาโครงงานคณธรรมทงระบบโรงเรยนอยางตอเนอง (ตดตามความกาวหนา ณ กลางทาง)

4) คณะรฐบาลเยาวชนอาสาฯ จดงานมหกรรมความด ทประกอบดวย นทรรศการแลกเปลยนเรยนรโครงงานคณธรรม กจกรรมเชยรความด และ กฬาคณธรรม (สรปผลการเรยนร ณ ปลายทาง)

5) กจกรรมเพมทกษะประสบการณการ โคชชง ใหกบครทปรกษาโครง“ ”งาน

6) การสงไมตอใหเกดวงรอบการเรยนรปท ๒ โดยคณะรฐบาลเยาวชนอาสาฯ ชดเดม

7) การเกดขนของโครงงานคณธรรมทงระบบโรงเรยนในวงรอบใหมปท ๒

8) การรบไมตอของคณะรฐบาลเยาวชนอาสาฯ ชดใหม เพอทำาหนาทบรหารจดการโครงงานคณธรรมทงระบบ ในปท ๒

55

9) การอบรมเชงลกใหแกครแกนนำาทปรกษาโครงงานคณธรรมของแตละโรงเรยน อยางนอย ๕ ทานตอ ๑ โรงเรยน เพอใหเขาใจกระบวนการเรยนรโครงงานคณธรรมอยางลกซงจนสามารถเปนวทยากรโคชชงโครงงานคณธรรมได และเพอยกระดบใหมวทยฐานะทสงขน

(ราง) กำาหนดการกลาง (ขนท ๑)การอบรมโครงงานคณธรรมทงระบบโรงเรยน

๗๐ โรงเรยนเฉลมพระเกยรต ๗๐ ปแหงการครองราชย ประโยชนสขแหง“มหาชน”

โครงการพฒนาโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต เยาวชนไทย ทำาด ถวาย“ในหลวง”

วนแรกของการอบรมเวลา กจกรรม ผรบผดชอบ๐๗.๓๐ –๐๘.๑๕

ลงทะเบยนรบรายงานตวทโรงเรยน คณะคร / พเลยง

๐๘.๑๕ –๐๘.๓๐

ผแทนนกเรยน นำาสวดมนตบชาพระรตนตรย / กราบพระอาจารย กลาวคำามอบตวเปนศษย - นำารายชอนกเรยนมอบถวายพระอาจารย

พเลยงนกเรยนแกนนำา

๐๘.๓๐ –๐๙.๓๐

ปฐมนเทศ / แนะนำาพระวทยากร / ธรรมนนทนาการ

พระวทยากร

๐๙.๓๐ –๑๐.๓๐

ความดบนดาลใจ ดสอและตวอยางโครงงาน–คณธรรม

พระวทยากร

๑๐.๓๐ –๑๐.๔๕

พกเบรค คณะคร / พเลยง

๑๐.๔๕ –๑๒.๐๐

Dhamma in Action ดวยพลงเยาวชนปฏบตการกลม คดรเรมโครงงานคณธรรม - ใบงานคำาถาม 5 ขอ

พระวทยากรพเลยง นกเรยน

๑๒.๐๐ –๑๓.๐๐

รบประทานอาหารกลางวน / พกผอนอยางมสต พระวทยากร

๑๓.๐๐ – กระบวนการกลมเรยนรโครงงานคณธรรม - ผง พระวทยากร

56

๑๔.๐๐ มโนทศน๑๔.๐๐ –๑๕.๐๐

ผงเมองแหงความด ผนำาเยาวชนอาสาสราง–ประโยชนสข

พระวทยากร

๑๕.๐๐ –๑๖.๐๐

กระบวนการกลมเรยนรโครงงานคณธรรม –ประชาพจารณ *และวางแผนงานการทำางานแตละเทอม – ปฏทนงาน(คาบสดทายของวน) นกเรยนแกนนำา กลบไปทหองเรยนของตนเอง เพอนำาเสนอผงมโนทศนและแผนงานโครงงานคณธรรม เพอรบฟงขอเสนอแนะตางๆ จากครทปรกษาและเพอนนกเรยนในหอง

ครทปรกษาแตละหองเรยนนกเรยนทกหอง

๑๖.๐๐ - ๑๖.๓๐

สรปกจกรรม / เดนทางกลบ พระวทยากร

* ขอผบรหารไดขอความรวมมอจากครทปรกษาทกหองเรยน ไดใชเวลาคาบสดทายของวนแรก เพอสรางความมสวนรวมกบนกเรยนทกหองเรยนทงโรงเรยน ในการรบฟงและเสนอแนะโครงงานคณธรรมของหองเรยนตนเอง

วนทสองของการอบรมเวลา กจกรรม ผรบผด

ชอบ๐๘.๐๐ - ๐๙.๐๐

เตรยมพธเปด และตงแถวจดระเบยบงานตลาดนดผงมโนทศนโครงงานกระบวนการกลม: เตรยมนำาเสนอ ทาประจำากลม–

พเลยง /ผนำาเยาวชนอาสา

๐๙.๐๐ –๐๙.๔๕

พธเปดงาน กาวแรก โรงเรยน“เฉลมพระเกยรต ๗๐ ปแหงการครองราชย ดวยโครงงานคณธรรมทงระบบ”- ประธานในพธจดธปเทยนบชาพระรตนตรย- นกเรยนผนำาเยาวชนอาสาฯ นำากลาวบชาพระรตนตรย- เจาของโครงการหรอผนำาเยาวชนอาสาฯ กลาวรายงาน (ถาม)

พระวทยากร

57

- ประธานในพธกลาวใหโอวาท และกลาวเปดโครงการ (ถาม)- ประธานฝายสงฆกลาวสมโมทนยกถา (ถาม)- ประธานเยยมชมผงมโนทศนโครงงานคณธรรมของแตละหองเรยน

๐๙.๔๕ –๑๑.๐๐

งาน ตลาดนดผงมโนทศนโครงงาน“คณธรรม ” **- ตลาดนดโครงงานคณธรรม- โหวตโครงงานในดวงใจ ขอใจแลกความด“ ”(แตละกลมหมนเวยนไปพกเบรคเอง)

พระวทยากรพเลยงครทปรกษานกเรยน

๑๑.๐๐ –๑๒.๐๐

รบประทานอาหารกลางวน / พกผอนอยางมสต พระวทยากร

๑๑.๐๐ –๑๒.๐๐

โครงงานในดวงใจ นำาเสนอโครงงาน ตวอยาง–การโคชชงโครงงานฯ

พระวทยากร

๑๒.๐๐ –๑๓.๐๐

สอสารความด ตะตยมป รกดไมโดดเดยว–

๑๓.๐๐ –๑๔.๐๐

การกอตงคณะรฐบาลเยาวชนอาสา เลอกตง–นายกรฐบาลเยาวชนอาสาฯ

พระวทยากร

๑๔.๐๐ –๑๔.๑๕

พกเบรค คณะคร / พเลยง

๑๔.๑๕ –๑๕.๐๐

กจกรรมถอดบทเรยน นำาเสนอ– ผงเมองแหงความดตวแทนกลาวแสดงความรสก สรปสงทไดเรยนร–พธมอบเกยรตบตร (ถาม)

พระวทยากร

๑๕.๐๐ –๑๖.๐๐

พธปด โดยคณะรฐบาลเยาวชนอาสาสรางประโยชนสขแหงมหาชน- พระอาจารยสรปผลการเรยนรจากโจทยพธปด- รวมกนรองเพลง เรมดวยชวยกน ทำาความด“ ” “เพอความด”- นายกฯ นำาบชาพระรตนตรย- นายกฯ นำากราบพระอาจารย, กราบคณคร,

พระวทยากร

58

ขอบคณพเลยง- รองเพลง สรรเสรญพระบารม“ ”- ตอกยำาพรอมกน เยาวชนไทย ทำาด ถวาย“ในหลวง ๓ ครง”- เดนทางกลบบาน

** ทางโรงเรยนสามารถประชาสมพนธเชญชวนใหคณะครและนกเรยนทงโรงเรยน ไดเขามารวมชมโครงงานและรวมโหวตโครงงานในดวงใจ ตามความสมครใจ

สงทโรงเรยนตองจดเตรยมสำาหรบกระบวนการอบรม1. ใบงานคำาถาม ๕ ขอ ใบงานประชาพจารณ ใบงานปฏทนงาน และ/หรอ

ใบงานการสำารวจขอมล (ถามเวลา) และ/หรอ แบบฟอรมรางโครงงานคณธรรมขนตน (ถามเวลา) กลมละ ๑ ชด

2. กระดาษแผนใหญขนาด A0 หรอ A1 สำาหรบวาดผงมโนทศน, สชอลค-สเมจค (หรอสอยางอนทสามารถจดหาไดโดยสะดวก), กระดาษเปลา A4 ใชเปนกระดาษทดสำาหรบทดลองราง กลมละ ๑ ชด

3. สตกเกอรรปหวใจ สำาหรบใชในกจกรรมโหวต โครงงานในดวงใจ (หากไมมรปหวใจ ใหปรบใชสตกเกอรรปอยางอนแทนกได) จำานวนอยางนอย ใหเพยงพอตอการแจกนกเรยนคนละ ๑ ดวง (หากมมาก แจกมากกวานกได)

4. ทมพเลยงอาสา ชวยอำานวยความสะดวกในการอบรม จำานวน ๕-๑๐ คน (ตามสถานการณ)

5. อปกรณโปรเจคเตอรและคอมพวเตอรโนคบค ทสามารถใชฉายสอวดโอไดชดเจน

6. อนๆ หากมการประสานงานเพอปรบเพมกำาหนดการใหเหมะสมกบโรงเรยนนนๆ ตามกรณ

หมายเหต - กำาหนดการนเปนเพยงรางกำาหนดการกลาง สามารถปรบเปลยนไดตามความเหมาะสมกบสถานการณจรงของโรงเรยนนนๆ ซงทางโรงเรยนสามารถตดตอประสานงานมาลวงหนา เพอหารอการปรบกำาหนดการไดกอน

59

- โรงเรยนกลมเปาหมายทมปญหาไมสามารถพงพาตนเองทางงบประมาณได ทาง กคพ. ใหโอกาสแกโรงเรยนนนๆ ทำาเรองขอทนสนบสนนการอบรมไดตามความจำาเปน โดยทำาเรองสงมาทอเมล moralproject@gmail.com- ผประสานงาน พระวชระ สปภาโส โทร. ๐๙๘ ๕๑๙ ๑๗๖๕ และ นางสาวปญจวรรณ ยารงษ โทร. ๐๙๔ ๑๕๗ ๗๕๓๓ อเมล p_arn_pn@hotmail.com

ใบสมคร โรงเรยนเฉลมพระเกยรต ๗๐ ปแหงการครองราชย“ประโยชนสขแหงมหาชน”

www.moralproject.net ดวยโครงงานคณธรรมทงระบบ ๑. ชอโรงเรยน

ทตง สงกด สพป./สพม. โทรศพท โทรสาร e-mail: มจำานวนครทงสน คน แบงเปนครประจำาการ คน ครอตราจาง คนมจำานวนนกเรยนทงสน คน แบงเปนนกเรยนชาย คน นกเรยนหญง คนมจำานวนหองเรยนทงสน หอง แบงเปน ม.ตน หอง ม.ปลาย หองดงน ม.๑ หอง ม.๒ หอง ม.๓ หอง ม.๔ หอง ม.๕ หอง ม.๖ หอง

160

คตพจน / คำาขวญ / คณธรรมสำาคญ ประจำาโรงเรยน (ถาม) บรบทของโรงเรยน ทตองการใหขอมลเพมเตม

๒.พระสงฆทปรกษา ชอ-ฉายา วด โทรศพท มอถอ e-mail: ผบรหารทปรกษา ชอ-นามสกล ตำาแหนง โทรศพท มอถอ e-mail: ครผรบผดชอบคนท ๑ ชอ-นามสกล ตำาแหนง โทรศพท มอถอ e-mail: ครผรบผดชอบคนท ๒ ชอ-นามสกล ตำาแหนง โทรศพท มอถอ e-mail: ครผรบผดชอบคนท ๓ ชอ-นามสกล ตำาแหนง โทรศพท มอถอ e-mail: มความยนดเขารวมกระบวนการอบรมและพฒนาโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต

ทงระบบโรงเรยน เพอพฒนาเชงคณภาพอยางแทจรงสการยกระดบเปน โรงเรยนเฉลมพระเกยรต ๗๐ ปแหงการครองราชย ประโยชนสขแหงมหาชน โดยใหคำามนวา“ ”จะสงเสรมและสนบสนนใหเกดการเรยนรอยางแทจรงและตอเนองสบตอไป ความตองการอบรมโครงงานคณธรรมทงระบบโรงเรยน ในระยะเรมตน ดงน [ ] ครทงระบบโรงเรยน อบรมกระบวนการเรยนรโครงงานคณธรรม เพอเปนครท

ปรกษาโครงงานฯ อยางเปนกลยาณมตร หลกสตร ๑ วน (อยางนอย ๘๐ % ของจำานวนครทงหมด เขารบการอบรม)

[ ] นกเรยนทงระบบโรงเรยน อบรมกระบวนการเรยนรโครงงานคณธรรม หลกสตร ๒ วน ไป-กลบ (ไมพกคาง) (นกเรยนแกนนำาจากทกหอง ทกชนเรยน อยางนอยหองละ ๑ ทมๆ ละ ๘-๑๐ คน)

ลงชอ(…………………………..………...)

ผอำานวยการโรงเรยน………/………………/..………

61

คณะทปรกษา โครงการพฒนาโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต1. พระอาจารยชยสาโรภกข อดตเจาอาวาสวดปานานาชาต2. พระมหาวชาญ สวชาโน หวหนาพระวทยากร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช

วทยาลย วดยานนาวา 3. พระสงคม ธนปญโญ ผกอตงโรงเรยนปทะเลยมหาวชชาลย มาบเออง จงหวด

ชลบร4. พระครสพรหมธรรมาภวฒน(สรยทธ ชยปญโญ) เจาอาวาสวดพระบรมธาตดอยผาสม

จงหวดเชยงใหม5. ศาสตราจารยกตตคณ สมน อมรววฒน ผทรงคณวฒดานการศกษา และทปรกษาธรรม

อาสาสมครฝายวชาการ6. รองศาสตราจารยบญนำา ทานสมฤทธ ผทรงคณวฒและผรวมกอตงโรงเรยนวถพทธ7. คณหญงกษมา วรวรรณ ณ อยธยา ผทรงคณวฒ และอดตเลขาธการคณะกรรมการ

การศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

8. รศ.ประภาภทร นยม อธการบดสถาบนอาศรมศลป อดตทปรกษารฐมนตร กระทรวงศกษาธการผกอตงโรงเรยนรงอรณ เหรญญก กคพ.

9. นายการณ สกลประดษฐ เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน10.นายพธาน พนทอง ผอำานวยการสำานกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา

สพฐ.11.นางบบผาสวสด รชชตาตะนนท ผบรหารโรงเรยนทอส และเครอขาย ๓ ประสาน ร.ร.วถ

พทธ12.นางสาวอนนทตา โปษะกฤษณะ ผบรหารโรงเรยนสยามสามไตรและเครอขาย ๓ ประสาน

ร.ร.วถพทธ13.ผศ.ดร.ไพรช สแสนสข อาจารยวทยาลยการฝกหดคร มหาวทยาลยราชภฎ

พระนคร

คณะกรรมการกลาง โครงการพฒนาโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต1. พระมหาพงศนรนทร ฐตวำโส ประธาน กคพ. และประธานโครงการฯ วดสทศนเทพว

ราราม ราชวรมหาวหาร2. พระครสงฆรกษปรชา ฐตญาโณ กรรมการฝายประเมนโครงงาน วดเทวราช

กญชร กรงเทพฯ3. พระมหานพดล ธมมานนโท กรรมการฝายประเมนโครงงาน มจร. วดละหาร จงหวด

นนทบร4. พระมหาประยงคศกด มหาปญญภาว กรรมการฝายประเมนโครงงาน วดชยฉมพล

กรงเทพฯ

62

5. พระวนด จนทปญโญ กรรมการฝายประเมนโครงงาน วดพระงาม จงหวดนครปฐม6. พระวชระ สปภาโส กรรมการฝายกจกรรมคาย วดเทววรญาต กรงเทพฯ7. พระวนย สรวฑฒโน กรรมการ เลขานการกลมเสขยธรรม วดระฆงโฆสตาราม

กรงเทพฯ8. นางสาวสขมาล มลวลย กรรมการ ผแทนศนยคณธรรม9. นายพสทธ เกรยงบรพา กรรมการ ศลปนธรรมะบนเทง กลมเรยนเชญผมจต

ศรทธา ธรรมอาสา กคพ.10.นายฉตรชย เชอรามญ กรรมการ ขบวนการตาสบปะรด ธรรมอาสา กคพ.11.ดร.บรรเจอดพร สแสนสข ผแทนสำานกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา

สพฐ. เลขานการ กคพ.12.นางโชตกา นตยนนท ผประสานงานมลนธโรงเรยนรงอรณ ผชวยเลขานการ

กคพ.13. นางสาวปญจวรรณ ยารงษ ผประสานงานโครงการฯ ธรรมอาสา กคพ.

กลมกลยาณมตรเพอการเครอขายวถพทธ (กคพ.)ศนยประสานงานการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต โครงการโรงเรยนวถพทธ (ดร.บรรเจอดพร)สำานกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา สพฐ.กระทรวงศกษาธการ กทม. ๑๐๓๐๐โทร. ๐๒-๒๘๐-๕๕๖๐ โทรสาร ๐๒ ๒๘๘ ๕๘๗๙– –อเมล moralproject@gmail.comศนยประสานงานดานการเงนและบญช

มลนธโรงเรยนรงอรณ (คณโชตกา)๙/๙ หม๕ ซอย๓๓ ถ.พระราม๒ แขวงทาขาม เขตบางขนเทยน กรงเทพฯ ๑๐๑๕๐ โทร. ๐๒-๘๔๐-๒๕๐๑-๔, ๐๘๓ ๐๖๘ ๒๗๑๒โทรสาร. ๐๒-๘๗๐-๗๕๑๔

Website โครงการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต: http://www.moralproject.nethttp://www.facebook.com/moralprojectpag

63