40
1 หน่วยที1 ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา รองศาสตราจารย์ภาณินี กิจพ่อค้า รองศาสตราจารย์ณัฐฐ์วัฒน์ สุทธิโยธิน

ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

  • Upload
    others

  • View
    29

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

1

หนวยท 1

ประวตความเปนมา และววฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวทยา

รองศาสตราจารยภาณน กจพอคา รองศาสตราจารยณฐฐวฒน สทธโยธน

Page 2: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

2

แผนผงแนวคดหนวยท 1

1.1 ประวตความเปนมาและววฒนาการของกฎหมายอาญา

1.2 ความเปนมาและววฒนาการของอาชญาวทยา

1.2.1 ความหมายและลกษณะของอาชญาวทยา

1.2.2 ก าเนดอาชญาวทยา

1.1.1 ววฒนาการของกฎหมายโดยทวไป 1.1.2 ความส าคญของวชาประวตศาสตรกฎหมายและความเปนมาของวชาประวตศาสตร กฎหมายไทย

ประวตความเปนมา และววฒนาการของกฎหมายอาญาและ

อาชญาวทยา

1.2.3 การศกษาอาชญาวทยา

1.1.3 ก าเนดกฎหมายอาญา

Page 3: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

3

หนวยท 1

ประวตความเปนมา และววฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวทยา

เคาโครงเนอหา ตอนท 1.1 ประวตความเปนมาและววฒนาการของกฎหมายอาญา

1.1.1 ววฒนาการของกฎหมายโดยทวไป 1.1.2 ความส าคญของวชาประวตศาสตรกฎหมายและความเปนมาของ

วชาประวตศาสตรกฎหมายไทย 1.1.3 ก าเนดกฎหมายอาญา

ตอนท 1.2 ประวตความเปนมาและววฒนาการของอาชญาวทยา 1.2.1 ความหมายและลกษณะของอาชญาวทยา 1.2.2 ก าเนดของอาชญาวทยา 1.2.3 การศกษาอาชญาวทยา

แนวคด 1. ววฒนาการของกฎหมายในสามรปแบบหรอทฤษฏกฎหมายสามชน แบงออกเปน ยคกฎหมายชาวบาน (Volksrecht) ยคหลกกฎหมายหรอยคกฎหมายของนกกฎหมาย (Juristenrecht) และยคกฎหมายเทคนค (Technical law) วชาประวตศาสตรกฎหมายท าให เขาใจ (1) หลกกฎหมาย (2) ท าใหเขาใจววฒนาการทางประวตศาสตรของมนษยชาต 2. อาชญาวทยา เปนศาสตรทศกษาเกยวกบอาชญากรรม สาเหตแหงอาชญากรรม พฤตกรรมการกระท าผด พฤตกรรมอาชญากร การลงโทษผกระท าผด การแกไขฟนฟ ผกระท าผด และการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 1 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายและวเคราะหประวตความเปนมาและววฒนาการของกฎหมายอาญาได 2. อธบายและวเคราะหประวตความเปนมาและววฒนาการของอาชญาวทยาได

Page 4: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

4

กจกรรม 1. กจกรรมการเรยน

1) ศกษาแผนผงแนวคดหนวยท 1 2) อานแผนการสอนประจ าหนวยท 1 3) ท าแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนหนวยท 1 4) ศกษาเนอหาสาระจาก

4.1) แนวการศกษาหนวยท 1 4.2) หนงสอประกอบการสอนชดวชา

5) ปฏบตกจกรรมในแตละเรอง 6) ตรวจสอบค าตอบของกจกรรมแตละกจกรรมจากแนวตอบ 7) ท าแบบประเมนผลตนเองหลงเรยนหนวยท 1

2. งานทก าหนดใหท า 1) ท าแบบฝกหดทกขอทก าหนดใหท า 2) อานเอกสารเพมเตมจากบรรณานกรม

แหลงวทยาการ 1. สอการศกษา

1) แนวการศกษาหนวยท 1

2) เอกสารประกอบการศกษาคนควา (1) จฑารตน เอออ านวย (2551) สงคมวทยาอาชญากรรม กรงเทพฯ ส านกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย อาชญาวทยา: สหวทยาการวาดวยปญหาอาชญากรรม

กรงเทพฯ โรงเรยนนายรอยต ารวจ (3) อภรตน เพชรศร (2552) ทฤษฎอาญา กรงเทพฯ ส านกพมพวญญชน (4) ชาย เสวกล (2517) อาชญาวทยาและทณฑวทยา กรงเทพฯ โรงพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร (5 (2523) (6 (2545) การควบคมอาชญากรรมจากสภาพแวดลอม:

หลกทฤษฎและมาตรการ กรงเทพฯ ส านกพมพบรรณกจ (7) เสรน ปณณะหตานนท (2527) การกระท าผดในสงคม สงคมวทยาอาชญากรรม

และพฤตกรรมเบยงเบน พ ห วท (8) Beccaria, Cesare. (1764) On Crimes and Punishments (9) Carrabine, Eamonn., Cox, Pam., Lee, Maggy, Plummer, Ken., South,

Nigel. (2009) Criminology: A Sociological Introduction. New York: Routledge

Page 5: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

5

(10) Lilly, Robert J. Cullen, Francis T. and Ball, Richard A. (2007) Criminology Theory: Context and Consequences. Thousand Oaks: Sage Publications

(12) McLaughlin, Eugene. Muncie, John. and Hughes, Gordon. (2003) Criminological Perspectives Essential Reading. Second Edition London: Sage Publications

(13) Morrison, Wayne. (2006) Criminology, Civilisation & The New Word Order. Oxon: Routledge Cavendish

(14) Tibbetts, Stephen G. and Hemmens, Craig, (2010) Criminological Theory. Los Angeles: Sage Publications, Inc.

(15) Encyclopedia Britannica Cesare_Beccaria

2. หนงสอตามทอางไวในบรรณานกรม

การประเมนผลการเรยน

1. ประเมนผลจากการสมมนาเสรมและงานทก าหนดใหท าในแผนกจกรรม 2. ประเมนผลจากการสอบไลปลายภาคการศกษา

Page 6: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

6

แบบประเมนผลตนเองกอนเรยน วตถประสงค เพอประเมนความรเดมของนกศกษาเกยวกบเรอง “ประวตความเปนมา และ

ววฒนาการของกฎหมายอาญาและอาชญาวทยา”

ค าแนะน า อานค าถามตอไปน แลวเขยนค าตอบลงในชองวางทก าหนดให นกศกษา มเวลาท าแบบประเมนผลตนเองชดน 30 นาท

1. จงอธบายทฤษฎกฎหมายสามชน

2. จงอธบายความมงหมายของกฎหมายอาญา 3. ลกษณะเฉพาะของวชาอาชญาวทยา 4. จงอธบายแนวคดของซซาร เบคคารเรย ในสวนทเกยวกบก าเนดอาชญาวทยา

Page 7: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

7

ตอนท 1.1

ประวตความเปนมาและววฒนาการของกฎหมายอาญา โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 1.1 แลวจงศกษาสาระสงเขป พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง 1.1.1 ววฒนาการของกฎหมายโดยทวไป 1.1.2 ความส าคญของวชาประวตศาสตรกฎหมายและความเปนมาของวชาประวตศาสตร

กฎหมายไทย 1.1.3 ก าเนดกฎหมายอาญา

แนวคด 1. ววฒนาการของกฎหมายในสามรปแบบหรอทฤษฏกฎหมายสามชน แบงออกเปน

ยคกฎหมายชาวบาน (Volksrecht) ยคหลกกฎหมายหรอยคกฎหมายของนกกฎหมาย (Juristenrecht) และยคกฎหมายเทคนค (Technical law)

2. วชาประวตศาสตรกฎหมายท าใหเขาใจ (1) “หลกกฎหมาย” (2) ท าใหเขาใจววฒนาการ ทางประวตศาสตรของมนษยชาต นอกจากการศกษาประวตศาสตรหลกกฎหมาย

3. พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงโปรดเกลาฯ ใหมการช าระและ รางประมวลกฎหมายขน โดยน าระบบกฎหมายซวลลอวตามแบบประเทศในภาคพน ยโรปมาเปนแนวในการปฏรประบบกฎหมายของไทย เหตผลของการจดท า ประมวลกฎหมาย เพอใหบรรลวตถประสงคอยางนอย 3 ประการคอ (1) เพอรวบรวมบทบญญตของกฎหมายวาดวยลกษณะเดยวกน (2) บทบญญตทางกฎหมายหลาย ฉบบโบราณเกนไปไมสอดคลองกบแนวความคดสมยใหมทก าลงมอทธพลมากขน ๆ ในประเทศสยาม (3) การจดท าประมวลกฎหมายจะเปนโอกาสใหไดตรวจช าระ บทกฎหมายทมอยรวมทงน าเอาหลกกฎหมายใหม ๆ ทยงไมเคยมอยในกฎหมาย สยามมาบญญตรวมไวดวย

วตถประสงค เมอศกษาตอนท

1. อธบายววฒนาการของกฎหมายโดยทวไปได 2. อธบายความส าคญของวชาประวตศาสตรกฎหมายและความเปนมาของวชา

ประวตศาสตรกฎหมายไทยได 3. อธบายก าเนดกฎหมายอาญาได

Page 8: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

8

เรองท 1.1.1 ววฒนาการของกฎหมายโดยทวไป สาระสงเขป การท าความเขาใจเกยวกบววฒนาการของกฎหมายเปนเรองส าคญทจะเสรมความเขาใจถงการเกดขนของกฎหมาย ซงเปนปรากฎการณทางสงคมอยางหนง

1. การอบตขนของกฎเกณฑในสงคม

มภาษตลาตนบทหนงกลาววา “ทไหนมสงคม ทนนมกฎหมาย” (Ubi Societas, lbi Jus) ซงแสดงใหเหนวากฎหมายกบสงคมมความเกยวพนซงกนและกน กลาวคอเมอมนษยมาอยรวมกนเปนหมคณะ กจะตองมกฎเกณฑทถอปฏบต เพอใหสงคมนนอยไดโดยปกตสข นกวชาการไดมกฎเกฑณทวานนเกดขนไดอยางไร ในประเดนนไดมขอโตแยงทางวชาการ วากฎเกณฑตางๆ นนเกดขนไดอยางไร มแนวคดเปน 2 แนว1 แนวหนงคดวากฎเกณฑความประพฤตของมนษยเกดจากมนษยหรอพระผเปนเจาจงใจก าหนดขน สวนอกแนวหนงเหนวา กฎเกณฑกอตวขนเองในสงคมนษย แลวคอย ๆ คลคลายววฒนาการเรอย ๆ โดยมไดเรมตนหรอเกดขนดวยความจงใจของมนษยคนใดคนหนง

อยางไรกตาม จากการศกษาคนควาทางวชาการในเรองดงกลาว โดยอาศยการศกษาพฤตกรรมของสตว (Ethology) และจากการศกษาโดยอาศยความรทางมานษยวทยา (Anthropology) กพบวากฎเกณฑในสงคมมนษยทถอปฏบตกนอย โดยเฉพาะในสงคมดงเดมนนเกดขนมาโดยมไดมใครจงใจสรางขน แตเปนสงทเจรญพฒนาขนโดยมไดอาศยอ านาจบงการ หรอเจตจ านงจงใจของผใด เปนกฎเกณฑทเกดขนเอง (Spontaneous Order) ในชมชนนน และเมอไดถอปฏบตกนตอมาเปนเวลานานกจะปรากฏตวเปนรปเปนรางชดเจนขน ไดรบการยอมรบโดยทวไปในชมชนวาเปนสงทถกตอง (Opinio Juris) และจ าเปนจะตองปฏบตเชนนน (Opinio necessitates)2

1.ววฒนาการของกฎหมายในสามรปแบบหรอทฤษฏกฎหมายสามชน การอธบายเรองววฒนาการของกฎหมายใหมองเหนภาพรวมอยางเปนระบบนน คอ

การอธบายความเปนมาของกฎหมายในสามรปแบบหรอทเรยกวา “ทฤษฏกฎหมายสามชน” ของศาสตราจารย ดร.ปรด เกษมทรพย ซงอธบายววฒนาการของกฎหมายโดยแบงเปนยค ดงน 3

1.1ยคกฎหมายชาวบาน (Volksrecht) กฎหมายในยคนเปนกฎเกณฑความประพฤตทปรากฏออกมาในรปของขนบธรรมเนยมประเพณเปนประเพณงาย ๆ ทรกนโดยทวไปเพราะเปน

1

ด ปรด เกษมทรพย, นตปรชญา, โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร, พมพครงท 3 พ.ศ.2539, น.270 2

เพงอาง, น.272 3

ด ปรด เกษมทรพย, เอกสารประกอบการศกษาวชาสงคมกบกฎหมาย คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, พ.ศ.2531, น.12-20 และด แสวง บญเฉลมวภาส, ทฤษฏกฎหมายสามชน มองในแงกฎหมายอาญา, รวมบทความในโอกาสครบรอบ 60 ป ดร.ปรด เกษมทรพย, พ.เค. พรนตงเฮาส, พ.ศ.2531, น.140-144

Page 9: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

9

กฎเกณฑทตกทอดกนมาแตโบราณทเรยกวา “The good old law” กฎเกณฑทวานเกดขนมาจากเหตผลธรรมดาของสามญชนหรอสามญส านกทเรยกกนเปนภาษาองกฤษวา “Simple natural reason” เปนความรสกผดชอบชวดทเกดจากการประพฤตปฏบตตดตอกนมาเปนเวลานมนาน อาจกลาวไดวาในยคนกฎหมายกบศลธรรมยงไมไดแยกจากกนโดยชดแจง การกระท าผดกฎหมายในยคโบราณยอมเปนการฝาฝนศลธรรมดวย กฎหมายในยคนจงเปนเรองทประชาชนสามารถรไดดวยสามญส านกของตนเองวาสงใดผดสงใดถก เพราะศลธรรมและกฎหมายยงมไดถกแยกจากกนโดยชดแจง

1.2ยคหลกกฎหมายหรอยคกฎหมายของนกกฎหมาย (Juristenrecht) เปนยคทกฎหมายเจรญขนตอจากยคแรก โดยมการใชเหตผลชงตรองเพอชขาดขอพพาท เปนเหตผลปรงแตงทางกฎหมาย (Artificial Juristic reason) ทปรงแตงขนจากหลกดงเดมในยคแรก ท าใหเกดหลกกฎหมายขนจากการชขาดขอพพาทในคดเปนเรองๆ ตดตอกน วชานตศาสตรจงไดกอตวคอย ๆ เจรญเตบโตขน เปนผลท าใหเกดองคกรตลาการและวชาชพนกกฎหมายขน หลกกฎหมายทเกดขนจงเรยกวากฎหมายของนกกฎหมาย เพราะนกกฎหมายเปนผมวนจฉยปรงแตงขนใหเหมาะสมกบขอเทจจงในแตละเรองแตละคด หลกกฎหมายจงเปนสงทตองศกษาเลาเรยนจงจะรได ไมเหมอนกฎหมายประเพณซงเกดจากเหตผลธรรมดาสามญทใชสามญส านกคนคดกสามารถจะรได ตวอยางเชนเรองอายความ กฎหมายไดก าหนดระยะเวลาไวในแตละเรอง ทงในคดแพงและคณดอาญา ถาผทไดรบความเสยหายมไดฟองรองภายในเวลาทก าหนดไว จะถอวาคดนนขาดอายความทอกฝายยกเรองอายความขนตอสได เรองอายความจงเปนหลกทนกกฎหมายพฒนาขนมาเพอความจ าเปนในดานพยานหลกฐาน เปนการก าหนดใหฟองในเวลาทยงสามารถรวมพยานหลกฐานมาด าเนนคดได หลกดงกลาวจงตางกบสามญส านกของคนทวไปทเหนวาเมอเปนหนกตองช าระจนกวาจะหมดหนหมดสนหรอเมอคนท าผดกจะตองถกลงโทษ จงจะเกดความยตธรรมขนได โดยไมไดค านงถงเงอนไขในเรองระยะเวลาอายความ เชนนเปนกฎหมายของนกกฎหมายทนกกฎหมายพฒนาขนมา อกตวอยางหนงคอเรองการครอบครองปรปกษตามทบญญตหลกเกณฑไวใน ป.พ.พ. มาตรา 13824 กเปนการก าหนดขนมาโดยเหตผลทางกฎหมายเพอแกปญหาเกยวกบการโอนกรรมสทธอกทงเปนการรบรองกรรมสทธใหแกผทไดครอบครองทรพยอยเปนเวลานานพอสมควร ทงยงเปนการบงคบใหเจาของทรพยตองดแลและตดตามเรยกคนทรพยของตนภายในระยะเวลาอนสมควร ถานอนหลบทบสทธไมดแลกควรจะหมดสทธ เหลานเปนตน

ตวยางในกฎหมายอาญาทเหนไดชดกเชนเรองการปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย5 หรอการกระท าผดดวยความจ าเปน6 ถอไดวาเปนหลกเกณฑทนกกฎหมายไดพฒนาขนโดยปรงแตงจากเหตผล

4

ป.พ.พ.มาตรา 1382 บญญตวา “บคคลใดครอบครองทรพยสนของผอนไวโดยความสงบและโดยเปดเผยดวยเจตนาเปนเจาของ ถาเปนอสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาสบป ถาเปนสงหารมทรพยไดครอบครองตดตอกนเปนเวลาหาปไซร ทานวาบคคลนนไดกรรมสทธ” 5

ป.อาญา มาตรา 68 บญญตวา “ผใดจ าเปนตองกระท าการใดเพอปองกนสทธของตนหรอของผอนใหพนภยนตรายซงเกดจากการประทษรายอนละเมดตอกฎหมาย และเปนภยนตรายทใกลจะถง ถาไดกระท าพอสมควรแกเหต การกระท านนเปนการปองกนโดยชอบดวยกฎหมาย ผนนไมมความผด” 6 ป.อาญา มาตรา 67 บญญตวา “ผใดกระท าความผดดวยความจ าเปน”

Page 10: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

10

ธรรมดาทถอวาในกรณทเกดภยนตรายอนละเมดตอกฎหมายขนกบบคคลใดและภยนตรายนนใกลจะถง บคคลนนสามารถทจะกระท าการเพอปองกนไดถาหากไดกระท าไปพอสมควรแกเหตเพราะถาเกดภยนตรายทใกลจะถงขนแลว การจะรอความชวยเหลอจากเจาหนาทของรฐคงจะไมทนการแตการจะอางปองกนไดเมอใด กไมใชอาศยเหตผลแบบสามญส านกเพยงอยางเดยวแตตองเปนไปตามหลกเกณฑซงนกกฎหมายไดใชเหตผลปรงแตงขน สวนกรณของการกระท าผดดวยความจ าเปนกเชนเดยวกน ผกระท าจะยกเปนขออางเพอยกเวนโทษไดกตอเมอผกระท าไดกระท าไปภายในหลกเกณฑทกฎหมายก าหนดไวเชนกน คอ ผกระท าผดไดกระท าไปเนองจากอยในทบงคบหรอภายใตอ านาจซงไมสามารถจะหลกเลยงไดหรอเพอใหตนเองหรอผอนพนจากภยนตรายทใกลจะถง หากผกระท าไดกระท าไปพอสมควรแกเหต ยอมเปนการกระท าโดยจ าเปนทถอเปนเหตยกเวนโทษได

จะเหนไดวาการก าหนดหลกเกณฑในเรองปองกนและจ าเปนดงกลาว แมจะอยบนพนฐานของสามญส านกกจรง แตกตองใชเหตผลทละเอยดออนและซบซอนแบบนกกฎหมาย (Juristic reason) มาปรงแตงเพมเตมเพราะล าพงแตความคดความรสกทเกดจากสามญส านกเพยงอยางเดยวจะไมสามารถอธบายรายละเอยดในแตละกรณได ขอนาสงเกตอกประการหนงกคอ นกกฎหมายไดพยายามแยกใหเหนความแตกตางระหวางการกระท าเพอปองกนและการกระท าผดความจ าเปน โดยถอวาการกระท าเพอปองกนนนเปนเรองทท าไดโดยชอบดวยกฎหมายทเดยว เพราะเปนการกระท าตอผทกอภยนตรายโดยมชอบนน สวนการกระท าผดดวยความจ าเปนนน ถอวาเปนการกระท าทผดกฎหมาย เพราะเปนการกระท าตอผบรสทธ (Innocent person) ทไมมความผดใด ๆ ทงสน กฎหมายจงถอวาเปนเพยงเหตยกเวนโทษ (Excuse) เทานน และทยกเวนโทษกดวยเหตผลทถอวาผกระท าไมมความชว (Schuld) กลาวคอ ในสถานการณเชนนนไมอาจเรยกรองใหผกระท ากระท าอยางอนได 1.3 ยคกฎหมายเทคนค (Technical law) กฎหมายในยคนเกดจากการบญญตกฎหมายขนเพอแกปญหาเฉพาะเจาะจงในบางเรองทงนเนองจากสงคมสลบซบซอน ขอขดแยงในสงคมมมากขนและเปนขอขดแยงทตางจากปญหาในอดต การจะรอใหประเพณคอยๆ พฒนาตวเองขนมายอมไมทนกบเหตการณเฉพาะหนาทเกดขนโดยปจจบนทนดวน จงตองมการบญญตกฎหมายขนเปนพเศษดวยเหตผลทางเทคนค (Technical reason) กฎหมายเทคนคจงมไดเกดจากศลธรรมขนบธรรมเนยมประเพณโดยตรง แตเปนเหตผลทางเทคนคส าหรบเรองนน ๆ ตวอยางทเหนไดชดเจนในกฎหมายอาญากเชนกฎหมายเกยวกบการจราจรทก าหนดใหขบรถทางซายของถนน กฎหมายเกยวกบภาษอากรหรอก าหมายก าหนดใหไปจดทะเบยนในบางเรอง จะเหนไดวากฎหมายเหลาน ความถกผดเกดจากกฎเกณฑทต งขนมามใชเกดจากเหตผลทางศลธรรมโดยตรงเมอเหตผลของการบญญตกฎหมายมใชเหตผลทางศลธรรมโดยตาง ผทท าผดจงไมเกดความรสกวาตวก าลงกระท าความผด เพราะการกระท านนมไดเปนการกระท าทผดตอศลธรรม เพราะฉะนนการลงโทษตามกฎหมายเทคนค จงตองก าหนดโทษ

(1) เพราะอยในทบงคบหรอภายใตอ านาจซงไมสามารถหลกเลยงหรอขดขนได หรอ

(2) เพราะเพอใหตนเองหรอผอนพนจากภยนตรายทใกลจะถงและไมสามารถหลกเลยงใหพนโดยวธอนใดได เมอภยนตรายนนตนมไดกอใหเกดขนเพราะความผดของตน

ถาการกระท านนไมเปนการเกนสมควรแกเหตผลแลว ผนนไมตองรบโทษ”

Page 11: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

11

ใหรนแรงและทส าคญมากกคอการบงคบใชกฎหมายและการลงโทษตองเปนไปในลกษณะทแนนอน ถาล าพงการก าหนดโทษใหรนแรง แตการบงคบใชกฎหมายเปนไปโดยขาดความสม าเสมอ คนทท าผดกฎหมายจะยงคงมอย เพราะเขาคดวาโอกาสถกจบมนอย

จากทฤษฏววฒนาการของกฎหมายดงกลาว จะเหนไดวาในระยะแรกเรมกฎหมายเปนปรากฏการณทางสงคมทกอตวขนเองและคอย ๆ คลคลายววฒนาการมาเปนล าดบ เมอเปนดงน การศกษาประวตศาสตรกฎหมายจงไมควรจ ากดอยเฉพาะกฎหมายลายลกษณอกษร แตจะตองส ารวจถงความรสกนกคดและขนบธรรมเนยมประเพณทเกยวกบกฎหมายในแตละเรอง จงจะสามารถน ามาปรบใชไดอยางถกตอง และเกดความเขาใจในหลกกฎหมายนน ๆ อยางแทจรง (โปรดอานรายละเอยดเพมเตมใน...) กจกรรม 1.1.1 ใหนกศกษาอธบายถง “ทฤษฏกฎหมายสามชน”

บนทกค ำตอบกจกรรม 1.1.1

(โปรดตรวจค าตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.1 กจกรรม 1.1.1)

Page 12: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

12

เรองท 1.1.2 ความส าคญของวชาประวตศาสตรกฎหมายและ ความเปนมาของวชาประวตศาสตรกฎหมายไทย

สาระสงเขป 1. ความส าคญของการศกษาวชาประวตศาสตรกฎหมาย

จากการศกษาเรองววฒนาการของกฎหมาย ท าใหเราทราบวากฎเกณฑความประพฤต หรอกฎหมายในระยะเรมแรกนนเปนสงทเจรญพฒนาขนตามล าดบ โดยมไดอาศยอานาจบงการหรอเจตนาของบคคลใดบคคลหนงโดยเฉพาะ กฎหมายจงเปนระบบทเกดขนจากววฒนาการในเรองนน ๆ ดวยเหตน การศกษากฎหมายทมผลบงคบอยในปจจบน หรอทเรยกวากฎหมายบานเมอง (Positive law) นนจงจ าเปนอยางยงทจะตองศกษาถงภมหลงทางประวตศาสตรในอดต โดยเพงเลงถงตนตอของความรสกนกคดทกอใหเกดขนบธรรมเนยมทางกฎหมายในแตละเรอง นอกจากนหากไดศกษาประวตศาสตรกฎหมายในลกษณะทเปนสากล (Universal history of law) กจะท าใหมองเหนววฒนาการทางประวตศาสตรของมนษยชาตในเรองตางๆ ดวยการศกษาประวตศาสตรกฎหมายจงยอมกอใหเกดประโยชนทส าคญใน 2 ประการคอ

1.1 ท าใหเขาใจ “หลกกฎหมาย” (Legal Dogmatics) ทอยเบองหลงของตวบท การเขาใจหลกกฎหมายทอยเบองหลงของตวบท จะชวยใหการตความและการใชกฎหมายเปนไปโดยถกตองวชาประวตศาสตรกฎหมายจงมความส าคญตอวชานตศาสตรโดยแท เพราะการศกษาประวตศาสตรหลกกฎหมาย (History of Leagal Dogmatics)7จะท าใหมองเหนวาตวบทกฎหมายปจจบนมความเชอมโยงกบอดตอยางไรท าใหเกดความเขาใจในการใชตวบทกฎหมายนน ๆ เพราะการน าตวบทกฎหมายเรองใดมาใชคงมใชเฉพาะการเพงเลงถอยค าทปรากฏในตวบทเทานน แตการใชกฎหมายทถกตองจะตองพจารณาถงเหตผล (reason) หรอเจตนารมณ (intentions of spirit) แหงบทบญญตควบคไปดวยในการนจะตองอาศยการอานขอความแวดลอม (in context) และอานขอความทงหมด (the whole text) เพอคนหาเหตผลของกฎหมาย (Ratio legis) หรอบางทเรยกวาเจตนารมณหรอวญญาณของกฎหมาย (Spirit of the law) และในหลาย ๆ กรณ การคาหาเจนารมณของกฎหมายไดจะตองพจารณาถงความเปนมาทางประวตศาสตรของบทบญญตนน ๆ ดวย ทงนเพราะกฎหมายมใชมาจากเจตจ านงของบคคลในกระบวนการนตบญญตเทานน แตหากเปนผลจากววฒนาการมาเปนเวลานานในอดตการใชกฎหมายจงจ าเปนตองหยงทราบเหตผลในแตละเรอง เชน ถาเปนกฎหมาย

7

ปรด เกษมทรพย, นตปรชญา, โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอนคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, พมพครงท 3, พ.ศ.2539, น.43

Page 13: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

13

เทคนค (Technical Lalw) สงทผใชและผตความกฎหมายจะตองคนหากคอ เจตนารมณหรอความมงหมายของการบญญตกฎหมายในเรองนน ๆ ส าหรบกฎหมายประเภทอนๆ สงทจะตองคนห ากคอเหตผลทางศลธรรม เหตผลของเรอง (Nature of things) และเหตผลของหลกกฎหมายในเรองนน ๆ

1.2 ท าใหเขาใจววฒนาการทางประวตศาสตรของมนษยชาต นอกจากการศกษาประวตศาสตรหลกกฎหมาย

เฉพาะเรองเฉพาะแขนงแลวการศกษาประวตศาสตรกฎหมายยงครอบคลมถงการศกษาประวตศาสตรกฎหมายสากล (Universal history of law) ดวย การศกษาลกษณะนมาจากความคดทเชอวามนษยมธรรมชาตเหมอนกนทงประวตศาสตรของแตละชาตอาจจะมภมหลงความเปนมาทตางกน แตกมสวนทรวมกนอยลกษณะทรวมกนหรอเหมอนกนนแหละท จะน ามาใชอธบายประวตศาสตรของมนษยชาตได เชน ค าสอนของ Sir Henry Maine ทเสนอความคดวาสงคมมความโนมเอยงทจะพฒนาจากสถานะไปสสญญา (From Status to Contract) โดยสอนวาในสงคมโบราณความสมพนธถกก าหนดโดยสถานะ (Status) ของคน เชน สถานะความเปนพอเปนลก ความเปนนายทาสกบทาส พอเปนทาสลกทเกดมากมสถานะเปนทาสดวย ไมไดเปนไปตามความสมครใจของแตละคน แตเมอสงคมเปลยนแปลงไปมาในสมยใหมกมความสมพนธแบบใหมเกดขนจากการตดสนโดยจตอสระของแตละคน กลายเปนความสมพนธทางสญญา เชน การเขาเปนหนสวนกนหรอการตกลงท าสญญาซอขายหรอท าสญญากนในกรณอน แตกไมใชจะท าเปนสญญากนไดทกเรอง 8 ในสถาบนครอบครว ความสมพนธระหวางบคคลในครอบครว เรมจากการสมรสทมลกษณะเปนสญญาทอาศยเจตนาตองตรงกนของคกรณทตองการเปนสามภรยากน หลงจากการหมนและการสมรสแลวความสมพนธระหวางสามภรยากเกดขนตามกฎหมายแลว สทธหนาทตอกนระหวางสามภรยา ระหวางบดามารดาและบตร ยอมเปนไปตามกฎหมายโดยอตโนมต โดยไมตองมการตกลงยนยอมกนอก

2. ความเปนมาของการศกษาวชาประวตศาสตรกฎหมายไทย

การสอนวชาประวตศาสตรกฎหมายในประเทศไทยไดมขนตงแตเมอตงโรงเรยนกฎหมายแลว โดยในครงนนเรยกชอวชาวา “พงศาวดารกฎหมาย” แลวเปลยนเปน “ต านานกฎหมาย” ในเวลาตอมา9 ครนเมอมการยกฐานะโรงเรยนกฎหมายจนตอมาเปนมหาวทยาลยธรรมศาสตรและการเมอง กไดก าหนดวชาประวตศาสตรกฎหมายเปนวชาหนงในหลกสตรและไดมการสอนวชาดงกลาวเรอยมาจนถงปจจบน หากแตวาเมอพจารณาถงแนวการสอนทผานมาจะพบวา การสอนวชาประวตศาสตรกฎหมายแตกตางกนไปเปน 2 แนวดงน

2.1 การศกษาประวตศาสตรกฎหมายแบบนตประวตศาสตรไทยตามแนวทฤษฎกฎหมายของส านกประวตศาสตร (Historical School)

8

เพงอาง, น.45 9

ด เดอน บนนาค, ประวตศาสตรกฎหมายไทย, มหาวทยาลยธรรมศาสตร, พ.ศ.2487, น.1

Page 14: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

14

ตามแนวทฤษฏของส านกประวตศาสตร มขอความคดพนฐาน (Fundamental concept) วา กฎหมายเกดจากจตวญญาณประชาชาต (Volksgeist) และถอวา Volksgeist ยอมมรปลกษณะของมนววฒนาการไปตามประวตศาสตรและปรากฎออกมาในรปของจารตประเพณ วฒนธรรมและววฒนาการตอมาอกชนหนงในรปทเปนกฎหมายของแตละชนชาต10

แนวคดในทฤษฎกฎหมายดงกลาว ไดมการสอนในประเทศเมอมการตงมหาวทยาลยวชาธรรมศาสตรและการเมองและก าหนดใหมการสอนวชาประวตศาสตรกฎหมายขน โดยมอบหมายใหศาสตราจารย ร.แลงกานต ซงเปนชาวฝรงเศสเปนผสอน ในชวงเวลาทอาจารย ร. แลงกาตรบผดชอบสอนวชาน

ส าหรบแนวการสอนวชาประวตศาสตรกฎหมายไทยนน ศาสตราจารย ร .แลงกาตเรมตนดวยการสอนบทน าทวไปกอน โดยกลาวถงความเปนมาของกฎหมายและในจดนเองทเหนไดชดวาแนวการสอนมแนวโนมไปทางทฤษฎกฎหมายของส านกประวตศาสตร (Historical School) ดงททานไดกลาวถงความหมายของกฎหมายวา11

ศาสตราจารย ร.แรงกาตไดชใหเหนวาในสงคมดงเดม กฎหมายยงมไดกระท าขนเปนลายลกษณอกษรคงเปนเพยงจารตประเพณ คอยงคงรวมอยในขนบธรรมเนยม ดวยเหตนการศกษาประวตศาสตรกฎหมายของศาสตราจารย ร.แรงกาต จงมไดจ ากดอยเฉพาะกฎหมายลายลกษณอกษร แตจะศกษาถงจารตประเพณนน ๆ ดวย ทานถอวากฎหมายเปนเพยงเงาของจารตประเพณ 12 และการศกษาประวตศาสตรกฎหมายไทยในแบบนจะท าใหเรารจกระเบยบตาง ๆ ของชมนมในอดต รจกความกาวหนาในทางขนบธรรมเนยมประเพณและอารยธรรมของชาต และความรจากประวตศาสตรกฎหมายจะสามารถเชอมโยงหรอเสรมกฎหมายในปจจบนไดเปนอยางด 2.2 การศกษาประวตศาสตรกฎหมายแบบต านานตามแนวทฤษฎกฎหมายของส านกกฎหมายบานเมอง (Legal Postivism) ค าวา “Legal Positivism” เปนค าทแปลมาจากศพทดงเดมในภาษาเยอรมนทเรยกวา Rechtspostitvismus หมายถงความคดทถอวากฎหมายทใชบงคบอยในบานเมอง (Positive law) เทานนทเปนกฎหมายทแทจรงดวยเหตนจงถอวาเฉพาะกฎหมายบานเมองเทานนทควรจะเปนวตถ (object) ทศกษา สวนศลธรรม ความยตธรรม หรอทเรยกวากฎหมายธรรมชาตนนมใชกฎหมาย จงอยนอกขอบขายการศกษาของนกนตศาสตรโดยสนเชง13

ความคดแบบ Legal Positivism ไดมการสอนในประเทศองกฤษโดยนกปราชญคนส าคญทางวชาการนตศาสตรขององกฤษทานหนงชอ John Austin (ค.ศ.1790-1859) ค าสอนของ John

10

ปรด เกษมทรพย, อางแลวเชงอรรถท 1, น.216-217 11

ร.แลงกาต, ประวตศาสตรกฎหมายไทย เลม 1, มลนธโครงการต าราสงคมศาสตรฯ, พ.ศ.2526, น.1 12

เพงอาง, น.3 13

ปรด เกษมทรพย, อางแลวเชงอรรถท 1,น. 241

Page 15: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

15

Austin เปนทยอมรบอยางมากในวงการกฎหมายขององกฤษ เมอนกเรยนไทยไปศกษากฎหมายจงไดรบแนวความคดนมาสอนตอในโรงเรยนกฎหมายดวย ดงทมการบรรยายความหมายของค าวากฎหมายวา

“กฎหมายคอ ค าสงทงหลายของผปกครองวาการแผนดนตอราษฏรทงหลาย เมอไมท าตามแลวตามธรรมดาตองโทษ”14

เมอมการตงคณะนตศาสตรและมการสอนวชาประวตศาสตรกฎหมาย การใหความหมายของค าวา “กฎหมาย” จงไดรบการสอนตอ ๆ มา

ตอมาอทธพลของกฎหมายองกฤษไดคอย ๆ ลดความส าคญลงไป เมอประเทศไทยตดสนใจจะจดท าระบบกฎหมายแบบภาคพนยโรป และไดจางนกกฎหมายชาวญปนและฝรงเศสมาเปนทปรกษาชวยงานโรลงยคมนส ซงเปนชาวเบลเยยมและท าหนาททปรกษาราชการแผนดนอยในเวลานน แตกอนทจะตดสนใจจดท าประมวลกฎหมายตามแบบอยางของประเทศซวลลอว (Civil Law) (โปรดอานรายละเอยดเพมเตมใน...) กจกรรม 1.1.2

ใหนกศกษาอธบายถงการศกษาประวตศาสตรกฎหมายแบบต านานตามแนวทฤษฎกฎหมายของส านกกฎหมายบานเมอง (Legal Postivism) บนทกค าตอบกจกรรม 1.1.2 (โปรดตรวจค าตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.1 กจกรรม 1.1.2)

14

พระเจาพยาเธอ กรมหลวงราชบรดเรกฤทธ, เลคเชอรกฎหมาย, โรงพมพโสภณ พพรรฒธนาการ พ.ศ. 2468, น.1

Page 16: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

16

เรองท 1.1.3 ก าเนดกฎหมายอาญา

สาระสงเขป 1.การจดท าประมวลกฎหมายอาญาของไทย

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวจงไดทรงโปรดเกลาฯ แตงตงคณะกรรมการเพอตรวจช าระและรางประมวลกฎหมายขน โดยน าระบบกฎหมายซวลลอวตามแบบประเทศในภาคพนยโรปมาเปนแนวในการปฏรประบบกฎหมายของไทย เหตผลของการจดท าประมวลกฎหมายนนไดมผใหขอสงเกตไววาเปนเพอบรรลวตถประสงคอยางนอย 3 ประการคอ15

ประการแรก เพอรวบรวมบทบญญตของกฎหมายวาดวยลกษณะเดยวกน ซงกระจดกระจายอยในพระราชก าหนดกฎหมายตาง ๆ เขาไวเปนหมวดหมในประมวลกฎหมายอนเดยวกน เชน ในทางอาญานนกฎหมายอาญาของสยามประกอบดวยกฎหมายโบราณหลายฉบบแตละฉบบกบญญตลกษณะความผดแตละความผดเปนฐาน ๆ ไป เชน ลกษณะววาท ลกษณะอาญาหลวง ฯลฯ นอกจากนกมพระราชบญญตใหม ๆ ในชนหลงทออกมาเพอปราบปรามการกระท าผดบางฐานเปนเรอง ๆ ไป เชน พระราชบญญตวาดวยองย ร.ศ.116 พระราชบญญตลกษณะหมนประมาท ร.ศ.118 ประกาศลกษณะฉอ ร.ศ.119 เปนตน บทบญญตเหลานเกยวกนใกลชดกนมากเพราะอยภายใตหลกทวไปแหงกฎหมายเดยวกน เมอกระจดกระจายอยหลายแหงดงนยอมท าใหเปนการยากล าบากแกศาลในอนจะคนควาหยบยกมาพจารณาพพากษาคด เพราะฉะนนจงจ าเปนจะตองน ามารวบรวมไวดวยกนเพอจะดวาอะไรเปนแนวคดพนฐานของกฎหมายเหลานและจดท าใหสอดคลองกนขน

ประการทสอง บทบญญตทางกฎหมายหลายฉบบโบราณเกนไปไมสอดคลองกบแนวความคดสมยใหมทก าลงมอทธพลมากขน ๆ ในประเทศสยาม และจ าเปนจะตองรบแกไข เชน วธพจารณาในสมยโบราณใหชองแกคความทจะยนอทธรณฏกาไดหลายชน

ประการสดทาย การจดท าประมวลกฎหมายจะเปนโอกาสใหไดตรวจช าระบทกฎหมายทม อยรวมทงน าเอาหลกกฎหมายใหม ๆ ทยงไมเคยมอยในกฎหมายสยามมาบญญตรวมไวดวย เปนตนวากฎหมายแพง แตเดมนนกบญญตแตเพยงเกยวแกลกษณะบคคล เชน การสมรส การหยา และการรบมรดก ทเกยวแกสญญากมกฎหมายหลายฉบบ บญญตถงสญญาทมใชอยบอย ๆ เปนเรอง ๆ ไป เชน ซอขาย จ านอง กยม ฯลฯ แตไมมบททวไปซงบญญตถงหลกกฎหมายวาดวยมลแหงหนและผลแหงหน เหตดงนเพอจะวนจฉยถงขอนน ๆ กจ าตองพจารณาคนควาหาจากบทเฉพาะเรอง ๆ ซงกระจดกระจายอยในกฎหมายตาง ๆ

15

เรอเน กยอง, การตรวจช าระและรางประมวลกฎหมายในกรงสยาม, วษณ วรญญแปล, วารสารนตศาสตร ฉ.1 มนาคม พ.ศ.2536, น.100-101

Page 17: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

17

การจดท ากฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ.127

โดยทการจดใหมประมวลกฎหมายแบบสมยใหม เปนเงอนไขประการส าคญทจะท าใหประเทศไทยหลดพนจากขอเสยเปรยบในเรองสทธสภาพนอกอาณาเขตและถอความจ าเปนทจะตองรบจดท าในเวลานน

ส าหรบเหตผลทเลอกยกรางประมวลกฎหมายลกษณะอาญากอนประมวลกฎหมายอนนน นอกจากเหตผลในเรองสทธสภาพนอกอาณาเขตดงกลาวมาแลว มผใหความเหนวาเนองจากในขณะนนคนไทยและเจาหนาทฝายกฎหมายยงไมคอยมความรความเขาใจในการช าระกฎหมายแบบประมวลและในบรรดากฎหมายลกษณะตาง ๆ กฎหมายอาญาเปนประมวลกฎหมายทรางไดงายทสดและศาลตาง ๆ สามารถเขาใจไดงายเชนกน ดงนนจงเปนการเหมาะสมทจะเรมงานตรวจช าระและจดรางประมวลกฎหมายอาญาขนกอน

แตเดมกฎหมายอาญาของไทยมไดจดท าในรปประมวลกฎหมาย แตมลกษณะเปนกฎหมายแตละฉบบไป เชน กฎหมายลกษณะโจร ลกษณะววาท เปนตน ตอมาในรชการพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เนองจากความจ าเปนในดานการปกครองประเทศ และความจ าเปนทจะตองเลกศาลกงสลตางประเทศ จงไดมการจดท าประมวลกฎหมายอาญาขน ท านองเดยวกนกบกฎหมายอาญาของประเทศทางตะวนออก และญปน เรยกวากฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ. 127 ซงเปนประมวลกฎหมายอาญาฉบบแรกของไทย กฎหมายลกษณะอาญาไดใชบงคบมาเปนเวลาประมาณ 48 ป จนถง พ.ศ. 2500 กไดยกเลกไป และไดประกาศใชประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ. 2499 ซงเปนฉบบปจจบน และใชบงคบมาตงแตวนท 1 มกราคม 2500 ซงตรงกบวาระฉลองครบ 25 พทธศตวรรษ

ในการจดท าประมวลกฎหมายอาญานน ไดยดหลกปรชญาและความมงหมายของกฎหมายอาญา ดงนคอ

1.1 ปรชญาของกฎหมายอาญา

วตถประสงคกฎหมายอาญา คอ คมครองสวนไดเสยของสงคมใหพนจากการประทษรายตางๆ กฎหมายอาญาจงเปนสงจ าเปนยงตอความสงบเรยบรอยของสงคม

ทฤษฎกฎหมายอาญา หมายถง กลมแนวความคดหรอหลกการทถอวาเปนพนฐานของกฎหมายอาญา

1.2 ความมงหมายของกฎหมายอาญา กฎหมายอาญามความมงหมายในอนทจะคมครองประโยชนของสวนรวมใหพนจากการ

ประทษราย โดยอาศยการลงโทษเปนมาตรการส าคญ รฐมเหตผลและความชอบธรรมในการใชอ านาจลงโทษผกระท าความผดโดยประกอบกบเหตผลหลกๆ 3 ประการ คอ

(1) หลกความยตธรรม (2) หลกปองกนสงคม (3) หลกผสมระหวางหลกความยตธรรมและหลกปองกนสงคม

Page 18: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

18

โดยในการใชอ านาจในการลงโทษของรฐนนอ านาจในการลงโทษของรฐนนอยในขอจ ากดโดยบทบญญตของกฎหมาย กลาวคอ

(1) โทษนนจะตองเปนไปตามกฎหมาย (2) ในความผดทกฎหมายก าหนดโทษขนสงไว รฐจะลงโทษผกระท าความผดเกด

กวานนไมได เวนแตจะมเหตเพมโทษตามกฎหมาย (3) ในความผดทกฎหมายก าหนดโทษขนต าไว รฐลงโทษผกระท าความผดต ากวา

นนไมได เวนแตจะมเหตลดโทษตามกฎหมาย (4) ในความผดทกฎหมายก าหนดโทษขนต าไวและขนสงไว รฐมอ านาจลงโทษได

ตามทเหนสมควรในระหวางโทษขนต าและขนสงนน

2. ทฤษฎกฎหมายอาญา

ทฤษฎกฎหมายอาญาในทรรศนะตามคอมมอนลอว

นกทฤษฎกฎหมายอาญาในระบบคอมมอนลอวเหนวา กฎหมายอาญาแบงไดเปน 3 สวน คอ ภาคความผด หลกทวไป และหลกพนฐาน

ภาคความผด เปนสวนทบญญตเกยวกบความผดฐานตางๆ หรอค าจ ากดความของความผดแตละฐานและก าหนดโทษส าหรบความผดนนนนดวย เปนสวนทมความหมายแคบทสด แตมจ านวนบทบญญตมากทสด

หลกทวไป เปนสวนทมความหมายกวางกวาภาคความผดและน าไปใชบงคบแกความผดตางๆ เชน เรองวกลจรต ความมนเมา เดกกระท าความผด ความจ าเปน การปองกนตว พยายามกระท าความผด ตวการ ผใช ผสนบสนน เปนตน

หลกพนฐาน สวนนถอวาเปนหวใจของกฎหมายอาญาและเปนสวนทมความหมายกวางทสด ซงตองน าไปใชบงคบแกความผดอาญาตางๆ เชนเดยวกบหลกทวไป หลกพนฐานของกฎหมายอาญา ไดแก (1) ความยตธรรม (2) เจตนา (3) การกระท า (4) เจตนาและการกระท าตองเกดรวมกน (5) อนตรายตอสงคม (6) ความสมพนธระหวางเหตกบผล และ (7) ลงโทษ

บทบญญตทง 3 สวนนยอมสมพนธกน กลาวคอ ถาจะเขาใจผดฐานใดฐานหนงไดชดแจงจะตองน าหลกทวไปและหลกพนฐานไปพจารณาประกอบดวย เพราะล าพงแตบทบญญตภาคความผดนนมไดใหความหมายหรอค าจ ากดความทสมบรณของความผดแตละฐาน จะตองพจารณาประกอบกบหลกทวไปและหลกพนฐานเสมอ

Page 19: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

19

กจกรรม 1.1.3

ใหนกศกษาอธบายถงวตถประสงคกฎหมายอาญา และความมงหมายของกฎหมายอาญา บนทกค าตอบกจกรรม 1.1.3 (โปรดตรวจค าตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.1 กจกรรม 1.1.3)

Page 20: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

20

ตอนท 1.2

ประวตความเปนมาและววฒนาการของอาชญาวทยา โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 1.2 แลวจงศกษาสาระสงเขป พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง 1.2.1 ความหมายและลกษณะของอาชญาวทยา 1.2.2 ก าเนดอาชญาวทยา 1.2.3 การศกษาอาชญาวทยา

แนวคด 1.อาชญาวทยา (Criminology) หมายถง การศกษาเกยวกบลกษณะของอาชญากรรมและการกระท าผด สาเหตแหงอาชญากรรมและการกระท าผด และวธการปองกนและแกไขอาชญากรรมและการกระท าผด

2. อาชญาวทยาเกดขนเมอ ซซาร เบคคาเรย นกปรชญา นกกหมาย และนกอาชญาวทยา ไดลกขนมาคดคานการใชอ านาจรฐอยางไมเปนธรรมของกษตรย ศาล และผน าศาสนา โดยน าเสนอความคดไวในหนงสอชอวา On Crimes and Punishments ซงเปนต าราอาชญาวทยาเลมแรกของโลก โดยเบคคาเรยอางถงทฤษฎสญญาประชาคม เรยกรองใหทบทวนวตถประสงคของการลงโทษเพอการจดระเบยบสงคม เบคคาเรยเรยกรองใหศาลมอ านาจหนาทในการพจารณาคดเทานน แตไมใหมอ านาจในการออกกฎหมาย และไมสามารถก าหนดโทษไดตามอ าเภอใจ ส าหรบเรองการลงโทษ เบคคาเรยเหนวา มนษยมอสระในการคดและตดสนใจทจะท าอะไร ตามทฤษฎเจตจ านงอสระ (Free Will) ดงนน เมอมนษยกระท าสงใดลงไปเขาตองรบผดชอบตอการกระท าของเขา และหากเขาประกอบอาชญากรรม เขากสมควรทจะตองไดรบโทษ การลงโทษมไวเพอขมขวญยบยงผกระท าผด การลงโทษจะตองมความแนนอน การลงโทษจะตองท าดวยความรวดเรว และการลงโทษจะตองไดสดสวนกบอาชญากรรม

3.การศกษาอาชญาวทยา แบงออกเปน อาชญาเชงชววทยา (Criminal biology) อาชญาเชงจตวทยา (Criminal psychology) อาชญาเชงสงคมวทยา (Criminal sociology) อาชญาเชงกฎหมาย (Legal criminolog) อาชญาวทยาแนวรนแรง (Radical criminology อาชญาวทยาแนววพากษ (Critical criminology) อาชญาวทยาแนวหลงสมยใหม (Postmodern

Page 21: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

21

criminology) อาชญาวทยาแนวสตรนยม (Feminist criminology) อาชญาวทยาแนวสนตวธ (Peacekeeping criminology) และอาชญาวทยาแบบบรณาการ

วตถประสงค เมอศกษาตอนท

1. อธบายความหมายและลกษณะของอาชญาวทยาได 2. อธบายก าเนดอาชญาวทยาได 3. อธบายการศกษาอาชญาวทยาได

Page 22: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

22

เรองท 1.2.1 ความหมายและลกษณะของอาชญาวทยา สาระสงเขป 1. ความหมายของอาชญาวทยา

อาชญาวทยา เปนค าสมาสระหวางค าวา อาชญา และ วทยา พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานพทธศกราช 2542 ใหนยามค าวา “อาชญา” ไวดงน อาชญา น. อ านาจ; โทษ (มกใชส าหรบพระเจาแผนดนหรอเจานาย) เชน พระราชอาชญา.

คดทเกยวกบโทษหลวง เรยกวา คดอาชญา หรอ ความอาชญา, คกบความแพง ซงไมเกยวกบโทษหลวง เชน ความมรดก อ ญ คกบ ศาลแพง ซงช าระความแพง

สวนค าวา วทยา พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานพทธศกราช 2542 ใหนยามค าวา “วทยา” ไวดงน

วทยา น. ความร, มกใชประกอบกบค าอน เชน วทยากร วทยาคาร จตวทยา สงคมวทยา. เมอรวมนยามทงสองค าดงกลาว อาจสรปความไดวา “อาชญาวทยา” หมายถง ความร

เกยวกบอาชญากรรม การกระท าผด และการลงโทษ หรออกนยหนง อาชญาวทยา หมายถง การศกษาเพอใหมความรเกยวกบอาชญากรรม การ

กระท าผด และการลงโทษ ค าวา การลงโทษ ในทนหมายถง วธการทสงคมด าเนนการกบผทกระท าผดนนเอง ซง

สอดคลองกบการอธบายของศาสตาราจารย ซทเทอรแลนดทใชค าวา การด าเนนการของสงคมตอผละเมดกฎหมาย

ศาสตาราจารย ซทเทอรแลนด (Sutherland) (อางใน ประเทอง ธนยะผล 2548) อ อ อ ญ อชอ P “อ ญ น อ ญ ณ อ อ อ ถงแนวทาง ญญ ทละเมดกฎหมาย และการด าเนนการของสงคมตอผละเมดกฎหมาย”

นกวชาการดานอาชญาวทยาคนส าคญ คอ Sutherland and Cressey, 1970 (อางใน จฑารตน เอออ านวย 2551) อ “ ” อ ง “เปนวชาทศกษาเกยวกบอาชญากรรม อาชญากร และพฤตกรรมการกระท าความผด วาดวยเรอง

(1) การก าหนดกฎหมาย (2) การฝาฝนกฎหมาย (3) อ ”

Page 23: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

23

จากการศกษาแนวคดของนกวชาการดานกฎหมายอาญาและอาชญาวทยาทานหนงคอ ดร.

เอกต (อางใน อภรตน เพชรศร 2552) ทาน อ ญ “...กฎหมายอาญา ไมใชแตเพยงเปนการรวมขอบงคบของกฎหมาย กฎหมาย

อาชญาประกอบไปดวยการศกษาวธอนด ซงหมประชาชนใชเพอปองกนตอการกระท าผด เพราะฉะนน การสอนกฎหมายอาชญาไมเฉพาะแตใหค าอธบายในตวบทเอา

ประมวลกฎหมาย หรอกฎหมายพเศษทบญญตความผดตางๆ ยงตองศกษาเรองนตอไป เหตใดจงมการกระท าผด เหตไรการกระท าผดจงมจ านวนมากขนในพฤตกรรมบางอยาง (การสงคราม ขาดอาหาร ไมมงานท า โรคภย การละทงเดก ฯลฯ จะบ าบดเหตเหลานไดโดยวธใด (สรางโรงพยาบาล ทอาศย โรงรบเลยงเดก ฯลฯ) จะตองจดการเรอนจ าอยางไร นกโทษจะตองไดรบความเลยงดอยางไร ฯลฯ

ในประเทศทไดมการศกษากฎหมายอาชญาไดครบถวนทสดในโลกคอ ประเทศเบลเยยม อตาเลย ฝรงเศส เขาใชค าสองค าตางกน กลาวคอ การศกษาตวบทเรยกวากฎหมายอาชญา และการศกษาวธทประชาชนใชปองกนแกความผดเหลานเรยกวา วทยาศาสตรในการลงโทษ...”

จากค าอธบายของ ดร.เอกต ดงกลาว ดร.อภรตน เพชรศร ไดใหความเหนวา วทยาศาสตรในการลงโทษนเองคอวชาอาชญาวทยาและทณฑวทยา

หากเราสรปความจากค าอธบายของ ดร.เอกต ดงกลาวน เราสามารถสรปความหมายของวชา “วทยาศาสตรในการลงโทษ” หรอ “อาชญาวทยาและทณฑวทยา” ไดวา “เปนการศกษาถงวธการทใชเพอปองกนตอการกระท าผด รวมทง การศกษาถงสาเหตของการกระท าผด สาเหตทการกระท าผดบางประเภทมจ านวนมากขน และการศกษาวธการแกไขเหตแหงการกระท าผดดงกลาว ตลอดจนศกษาวธการจดการในการลงโทษของเรอนจ า

Walter C Reckless (อางในประธาน วฒนวาณชย 2546) อธบายวา “อาชญาวทยา เปนการศกษาทางดานพฤตกรรมตางๆ อนฝาฝนตอกฎหมายอาญา โดยมความมงหมายวา การเขาใจพฤตกรรมทางอาจะน าไปสการควบคมอาชญากรรม”

จากแนวคดเกยวกบอาชญาวทยา ดงทกลาวมาแลวทงหมดจะเหนไดวา อาชญาวทยา มแนวคดทส าคญรวมกน คอ

อาชญาวทยา เปนการศกษาถงอาชญากรรมและการกระท าผด อาชญาวทยา เปนการศกษาถงสาเหตแหงอาชญากรรมและการกระท าผด อาชญาวทยา เปนการศกษาถงวธการแกไขอาชญากรรมและการกระท าผด สรปไดวา อาชญาวทยา (Criminology) หมายถง การศกษาเกยวกบลกษณะของ

อาชญากรรมและการกระท าผด สาเหตแหงอาชญากรรมและการกระท าผด และวธการปองกนและแกไขอาชญากรรมและการกระท าผด

Page 24: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

24

2. ลกษณะของอาชญาวทยา ลกษณะโดยทวไปของอาชญาวทยา การศกษาวชาอาชญาวทยา เปนการศกษาเกยวกบการกระท าหรอพฤตกรรมมนษย ซงการ

กระท าหรอพฤตกรรมเปนการฝาฝนกฎหมาย ทงทเปนพฤตกรรมรายบคคล เชน การลกทรพย การฆาตกรรม การโพสตขอความผดกฎหมายในเวบไซต หรอพฤตกรรมรายกลม เชน กลมเดกแวน กลมแขงรถซง หรอฝาฝนตอกฎระเบยบของสงคม โดยมความมงหมายทจะท าความเขาใจและอธบายสาเหตแหงการเกดพฤตกรรมนน เพอน าไปสการหาวธการแกไขบ าบดผกระท าพฤตกรรมนน รวมทงการหาวธการปองกนมใหเกดการกระท านนขนอก

ลกษณะการศกษาอาชญาวทยาตามระดบพฤตกรรม วลเลม นาเกล (Willem Nagel) (อางในประธาน วฒนวาณชย 2546) อธบายวา “วชา

อาชญาวทยา ประกอบดวยการศกษาพฤตกรรมดงตอไปน 1) พฤตกรรมปกต 2) พฤตกรรมเบยงเบนแตไมรบกวนความสงบสข 3) พฤตกรรมผดปกตแตไมเกยวของหรอขดแยงกบกฎหมาย 4) พฤตกรรมผดปกตและเกยวของกบกฎหมายแตไมเปนอาชญากรรม 5) อาชญากรรม ลกษณะเฉพาะของวชาอาชญาวทยา ลกษณะแรก วชาอาชญาวทยา มลกษณะเปนสหวทยาการ (Interdisciplinary science)

อาชญากรรมมสาเหตมาจากปจจยดานตางๆ เชน ชววทยา จตวทยา สงคมวทยา มานษยวทยา วทยาศาสตร รฐศาสตร เศรษฐศาสตร นตศาสตร ประวตศาสตร ฯลฯ การอธบายสาเหตแหงอาชญากรรมตองอาศยความรจากศาสตรตางๆ หลายๆ ศาสตรรวมกนอธบาย ไมสามารถใชศาสตรใดศาสตรหนงอธบายไดครบถวในตวเอง เราจงกลาววา อาชญาวทยาเปน สหวทยาการ

ลกษณะทสอง วชาอาชญาวทยาเปนวชาทสามารถศกษาไดดวยวธการทางวทยาศาสตร (Scientific method of study) เราสามารถศกษาพฤตกรรมการกระท าผดของบคคลไดโดยการใชวธการทางวทยาศาสตรในการสงเกต การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และการสรางขอสรป ท าใหความรทไดมความเชอถอได ตวอยางเชน การศกษาพฤตกรรมการกระท าผดซ าของฆาตกรตอเนอง

ลกษณะทสาม วชาอาชญาวทยาเปนวชาทไมมขอบเขตแนชด เนองจากวชาอาชญาวทยาสามารถศกษาไดจากมมมองจากศาสตรใดศาสตรหนง แลวอาจน าศาสตรอนๆ มารวมอธบาย โดยไมมขอจ ากดวาจะใชศาสตรใดกอนหลง ศาสตรใดเปนหลกศาสตรใดเปนรอง ไมมขอจ ากดวาตองใชศาสตรกศาสตรมาอธบาย ขอส าคญอยทการคนหาค าตอบเพออธบายใหไดวา อาชญากรรมและการกระท าผดนนมลกษณะเปนอยางไร สาเหตของอาชญากรรมและการกระท าผดน นคออะไร วธการแกไขอาชญากรรมและการกระท าผดนนควรท าอยางไร

Page 25: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

25

(โปรดอานรายละเอยดเพมเตมใน... (1) จฑารตน เอออ านวย (2551) สงคมวทยาอาชญากรรม กรงเทพฯ ส านกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2) ชาย เสวกล (2517) อาชญาวทยาและทณฑวทยา กรงเทพฯ โรงพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร (3) อภรตน เพชรศร (2552) ทฤษฎอาญา กรงเทพฯ ส านกพมพวญญชน (4) Encyclopedia Britannica Cesare_Beccaria (5) Walter C Reckless. (1967) the Crime Problem, 4th ed., New York: Meredith (6) Carrabine, Eamonn., Cox, Pam., Lee, Maggy, Plummer, Ken., South, Nigel.

(2009) Criminology: A Sociological Introduction. New York: Routledge (7) Lilly, Robert J. Cullen, Francis T. and Ball, Richard A. (2007) Criminology Theory:

Context and Consequences. Thousand Oaks: Sage Publications (8) Morrison, Wayne. (2006) Criminology, Civilisation & The New Word Order.

Oxon: Routledge Cavendish (9) Tibbetts, Stephen G. and Hemmens, Craig, (2010) Criminological Theory.

Los Angeles: Sage Publications, Inc. (10) W H Na 968 O st, Crime and Culture, ed.,

Marwin E. Wolfgang. New York: John Wiley and Sons.

กจกรรม 1.2.1

ใหนกศกษาอธบายถงวตถประสงคกฎหมายอาญา และความมงหมายของกฎหมายอาญา

บนทกค ำตอบกจกรรม 1.2.1

(โปรดตรวจค าตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.2 กจกรรม 1.2.1)

Page 26: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

26

เรองท 1.2.2 ก าเนดอาชญาวทยา

สาระสงเขป

อาชญาวทยา (Criminology) เกดขนในศตวรรษท 18 โดยนกปรชญาชอ ซซาร เบคคาเรย (Cesare Beccaria) ชาวอตาเลยน ซงถอวาเปนบคคลแรกของโลกทใหก าเนดวชาอาชญาวทยา

สมยตอนปลายครสตศตวรรษท ครสต 18 เปนยคทกษตรยมอ านาจมาก การปกครองบานเมองมความเขมงวด มการใชอ านาจอยางเดดขาดรนแรงในการลงโทษผกระท าผด ชวงเวลานนศาสนาครสตนกายโรมนคาธอลกมอ านาจและมอทธพลมาก และแผอ านาจครอบง าเขามาในระบบการเมองการปกครอง แมแตในกระบวนการยตธรรมศาสนาครสตกแผอ านาจเขามาแทรกแซง ผน าศาสนาใชอ านาจโดยอางวาเปนการใชอ านาจในนามของพระเจา การกระท าของผน าศาสนาเปนการกระท าในนามของพระเจา เพราะฉะนน ทกสงทกอยางจงถอวาถกตองทงสน ผใดฝาฝนค าสงสอนของศาสนาเทากบไมเชอฟงพระเจา ลบหลพระเจา จะตองถกน ามาพพากษาลงโทษ โดยถอวาเปนคนนอกรต มความเชอในสงทชวราย เปนพวกนบถอแมมด จะตองถกลลงโทษอยางเดดขนาและรนแรง นนคอ การเผาทงเปน ผน าศาสนาจะอางอ านาจของพระเจา แลวใหผพพากษาลงโทษผฝาฝนศาสนาอยางรนแรง

การใชอ านาจพจารณาพพากษาในสมยนนไมมความชดเจน แนนอน ไมมใครรวากฎหมายเขยนไววาอยางไร ท าอะไรจงผดกฎหมาย และบทลงโทษเปนอยางไร ทกสงทกอยางขนอยกบกษตรย ผพพากษาและผน าศาสนา มการใชวธการสอบสวนเพอพสจนความผดดวยการทรมาน จนกวาจะรบสารภาพ และถงแมวาจะรบสารภาพสวนใหญกตองถกประหารชวตอยด สมยนนมผถกลงโทษประหารชวตไปไมนอยกวาสองหมนคน ประชาชนไมมสทธเสรภาพ ไมมอ านาจตอรองใดๆ เลย

ซซาร เบคคาเรย จบการศกษานตศาสตรทมหาวทยาลยแหงพารเวย เขาไดรบรเหตการณเกยวกบการปกครอง และกระบวนการยตธรรมทางอาญาทไมมความเปนธรรม เบคคาเรย ไดเขยนหนงสอเลมหนงชอวา “On Crimes and Punishments” ซงไดรบการยกยองใหเปนต าราอาชญาวทยาเลมแรกของโลก อ ะ การคดคานการใชอ านาจอยางไมเปนธรรมของกษตรย ศาล และผน าศาสนา เบคคาเรยคดคานการใชอ านาจรฐ โดยอางถงทฤษฎสญญาประชาคม เบคคาเรย เรยกรองใหทบทวนวตถประสงคของการลงโทษเพอการจดระเบยบสงคม เบคคาเรยการคดคานการลงโทษทไมเปนธรรม และคดคานการลงโทษประหารชวต

เบคคาเรย เรยกรองใหมการเปลยนอ านาจรฐ โดยแยกตวออกมาจากระบบอ านาจตามขนบธรรมเนยมเดม ทอ านาจเปนของเจาขนมลนาย และฝายศาสนา โดยใหเปลยนมาเปนอ านาจของสภานตบญญต ซงเปนของตวแทนประชาชน และอ านาจในการออกกฎหมายเปนของสภานตบญญต และเปนการออกกฎหมายอยางมเหตผลรองรบ

Page 27: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

27

เบคคาเรยเรยกรองใหศาลมอ านาจหนาทในการพจารณาคดเทานน แตไมใหมอ านาจในการออกกฎหมาย และไมสามารถก าหนดโทษไดตามอ าเภอใจ

ส าหรบเรองการลงโทษ เบคคาเรยเหนวา มนษยมอสระในการคดและตดสนใจทจะท าอะไร ตามทฤษฎเจตจ านงอสระ (Free Will) ดงนน เมอมนษยกระท าสงใดลงไปเขาตองรบผดชอบตอการกระท าของเขา และหากเขาประกอบอาชญากรรม เขากสมควรทจะตองไดรบโทษ

การลงโทษมไวเพอขมขวญยบยงผกระท าผด เบคคาเรย เหนวา การลงโทษจะตองมความแนนอน การลงโทษจะตองท าดวยความรวดเรว และการลงโทษจะตองไดสดสวนกบอาชญากรรม

ความคดของเบคคาเรย ไดรบการตอบสนองจากนกปราชญคนส าคญของโลกอยางเชน โวลแตร โทมส เจฟเฟอรสน ขอเรยกรองของเบคคาเรย สรางผลกระทบตอการเมองการปกครองสมยนน และน าไปสการปฏรปกฎหมายและและกระบวนการยตธรรมของประเทศตางๆ ในยโรป

ความคดของเบคคาเรยกลายเปนทมาของส านกอาชญาวทยาแหงแรกของโลกคอ ส านกอาชญาวทยาคลาสสค (Classical School in Criminology)

เบคคาเรย แสดงทศนะทส าคญยงตอการเมองการปกครอง กฎหมายและกระบวนการยตธรรม ไววา “ทกคนควรเทากนในทศนะของกฎหมาย”

และทส าคญอกประการหนง เบคคาเรยไดกลาวถงหวใจส าคญของกฎหมายอาญาและอาชญาวทยาไววา “ไมมอาชญากรรมเมอไมมกฎหมาย” (nullum criemen sig lego) (โปรดอานรายละเอยดเพมเตมใน...

(1) จฑารตน เอออ านวย (2551) สงคมวทยาอาชญากรรม กรงเทพฯ ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

(2) ชาย เสวกล (2517) อาชญาวทยาและทณฑวทยา กรงเทพฯ โรงพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

(3) อภรตน เพชรศร (2552) ทฤษฎอาญา กรงเทพฯ ส านกพมพวญญชน (4) Encyclopedia Britannica Cesare_Beccaria (5) Walter C Reckless. (1967) the Crime Problem, 4th ed., New York: Meredith (6) Carrabine, Eamonn., Cox, Pam., Lee, Maggy, Plummer, Ken., South, Nigel.

(2009) Criminology: A Sociological Introduction. New York: Routledge (7) Lilly, Robert J. Cullen, Francis T. and Ball, Richard A. (2007) Criminology Theory:

Context and Consequences. Thousand Oaks: Sage Publications (8) Morrison, Wayne. (2006) Criminology, Civilisation & The New Word Order.

Oxon: Routledge Cavendish (9) Tibbetts, Stephen G. and Hemmens, Craig, (2010) Criminological Theory.

Los Angeles: Sage Publications, Inc.

Page 28: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

28

0 W H Na 968 O st, Crime and Culture, ed., Marwin E. Wolfgang. New York: John Wiley and Sons. กจกรรม 1.2.2 ใหนกศกษาอธบายถงแนวคดของซซาร เบคคาเรย เกยวกบอ านาจในการออกกฎหมาย

การพจารณาคด การลงโทษ และทศนะตอกระบวนการยตธรรม

บนทกค ำตอบกจกรรม 1.2.2

(โปรดตรวจค าตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.2 กจกรรม 1.2.2)

Page 29: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

29

เรองท 1.2.3 การศกษาอาชญาวทยา สาระสงเขป

อาชญาวทยา มความมงหมายทจะอธบายลกษณะของอาชญากรรม สาเหตแหงอาชญากรรม และวธการแกไขอาชญากรรม อาชญาวทยาจงอาศยศาสตรหลายๆ ศาสตรมาใชในการศกษา ซงอาจจ าแนกได ดงตอไปน

อาชญาเชงชววทยา (Criminal biology) เปนการศกษาอาชญาวทยาโดยอาศยความรทางดานชววทยา มาใชวเคราะหและอธบายสาเหตแหงการกระท าผด โดยศกษาความสมพนธระหวางรปรางลกษณะทางรางกายของผกระท าผดกบลกษณะการกระท าผด โดยศกษาจากกลมตวอยางทเปนนกโทษในเรอนจ า จนน าไปสการเกดทฤษฎอาชญกรโดยก าเนด

อาชญาเชงจตวทยา (Criminal psychology) เปนการศกษาอาชญาวทยาโดยอาศยความรทางดานจตวทยา เชน ทฤษฎจตวเคราะหของซกมนด ฟรอยด ทฤษฎบคลกภาพของ จง แอดเลอร และ เพยรเจต มาใชวเคราะหและอธบายสาเหตแหงการกระท าผด โดยศกษาความสมพนธระหวางความบกพรองทางบคลกภาพกบอาชญากรรม รวมทงการศกษาแบบแผนของการเกดอาชญากรรม พฤตกรรมของอาชญากร เชน ฆาตกรโรคจต ฆาตกรตอเนอง ดงตวอยางทปรากฏในภาพยนตรเรอง t a อ อ Seven

อาชญาเชงสงคมวทยา (Criminal sociology) เปนการศกษาอาชญาวทยาโดยอาศยความรทางดานสงคมศาสตร อาท โครงสรางทางสงคม กระบวนการขดเกลาทางสงคม ทฤษฎโครงสรางหนาท ทฤษฎความขดแยง ทฤษฎการตตรา ทฤษฎปฏสมพนธเชงสญลกษณ ทฤษฎวฒนธรรมยอย มาใชวเคราะหและอธบายสาเหตแหงการกระท าผด โดยศกษาความสมพนธระหวางปจจยดานสงคมกบอาชญากรรม

อาชญาเชงกฎหมาย (Legal criminology) เปนการศกษาอาชญาวทยาโดยอาศยความรทางดานกฎหมาย โดยใชวธการศกษาวจยเชงคณภาพ มาใชวเคราะหและใหขอเสนอแนะเกยวกบอาชญากรรม การกระท าผด กระบวนการยตธรรมเพอการแกไขปญหาอาชญากรรม การวเคราะหตวบทกฎหมาย ปญหากฎหมาย ชองโหวของกฎหมาย แนวทางการพฒนากฎหมายและแกไขปรบปรงกฎหมาย

อาชญาวทยาแนวรนแรง (Radical criminology) เปนแนวการศกษาของกลมมารกซสต โดยมองวาปญหาอาชญากรรมเปนผลผลตมาจากความขดแยงเชงโครงสรางสงคม ทแบงออกเปนชนชน ท าใหเกดความขดแยงระหวางชนชน คอชนชนนายทนทเปนเจาของปจจยการผลตและชนชนแรงงาน โดยชใหเหนวาปญหาอาชญากรรมเกดจากระบบทนนยม เนองจากระบบทนนยมสรางความแตกตางระหวางชนชน ชนชนสงจะมเอกสทธตางๆ มากวาชนชนลาง ประกอบกบการเผยแพรของสอมวลชนท

Page 30: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

30

ท าใหเหนความแตกตางของคนในสงคม คนทมฐานะะร ารวยลวนมความสข ชวตความเปนอยสะดวกสบาย หรหรา ฟงเฟอ ขณะทชนชนลางมความเปนอยทข ดสน จงท าเกดความตองการเปลยนแปลงชวตใหมความสขเชนเดยวกน โดยใชวธการตางๆ ทอาจฝาฝนกฎหมาย เพอใหตนเองบรรลถงเปาหมาย ในทศนะของกลมมารกซสตมองวา “ผทไดรบผลประโยชนจากผลผลตสวนเกนขอสงคมคออาชญากร” และ “อาชญากรรมคอผลสะทอนของการตอสทางชนชน”

อาชญาวทยาแนววพากษ (Critical criminology) เปนการศกษาอาชญาวทยาทขยายผลมาจากแนวความคดเรองความขดแยงของโครงสรางสงคมของกลมมารกซสต แตไมไดมงเนนประเดนเรองความขดแยงเชงโครงสรางทางสงคม อาชญาวทยาแนววพากษมองปญหาวามกระบวนการปลกฝงความคดความเชอและอดมการณผานทางกลไกตางๆ ของสงคมเพอครอบง าความคดของคนในสงคม รวมทงการใชกลไกทางอดมการณในการเปลยนแปลงสงคม อาชญาวทยาแนววพากษจงพยายามทจะวเคราะหเพอใหเกดความรความเขาใจสภาพทเปนอย สภาพแหงการครอบง าทางความคด การครอบง าจตส านก และการครอบง าทางอดมการณ เพอทจะหาทางปลดปลอยตนเองใหหลดพนจากการครอบง านน อาชญาวทยาแนววพากษเชอวา อาชญากรรมมสาเหตมาจากความเหลอมล าทางสงคมแบบทนนยม คนรวยมกไมไดรบการลงโทษ หรอไดรบการลงโทษเบากวาคนจน อาชญาวทยาแนววพากษจงใหความส าคญตอกระบวนการใหมๆ ทเปนทางเลอกในการแกปญหา มากกวาการแกปญหาตามกระแสหลก

อาชญาวทยาแนวหลงสมยใหม (Postmodern criminology) เปนการศกษาอาชญาวทยาของกลมนกคดหลงสมยใหม (Postmodernism) อยางเชน Jean Francois Lyotard, Frederic Jameson, Jean Baudrillard, และ Michael Foucault ทปฏเสธวธการของสงคมสมยใหม ทเครงครดในกฏเกณฑ เครงครดในรปแบบ ระเบยบวธ ในการแสงหาความร ปฏเสธโครงสรางใหญแหงการอธบายปรากฏการณตามทไดวางกรอบไวดวยวธการทางวทยาศาสตร หรอกรอบแหงมายายคตของขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรม

อาชญาวทยาแนวหลงสมยใหมสนใจวา อาชญากรรมสามารถพฒนาความรสกจากสงทมนษยมสมพนธภาพตอกนอย ไปส การตดขาดสมพนธภาพและลดทอนความเ ปนมนษย (dehumanized) ไดอยางไร ซงการคนพบนยความหมายทอยเบองหลงพฒนาการดงกลาวน จะชวยสงสญญาณกระตนใหเกดการน าวธการควบคมทางสงคม แบบประนอมขอพพาทอยางไมเปนทางการ เชน การควบคมโดยกลม ชมชน เพอนบาน ฯลฯ มาใชแทนระบบกฎหมาย และการใชประบวนการยตธรรมหลก (จฑารตน เอออ านวย 2551)

อาชญาวทยาแนวสตรนยม (Feminist criminology) เปนการศกษาอาชญาวทยาโดยกลมแนวคดทเนนความเทาเทยมและความมาเทาเทยมกนระหวางเพศหญงและเพศชาย โดยมพนฐานแนวคดวาสงคมสวนใหญเพศชายมอ านาจเหนอกวาเพศหญง เพศชายเปนผออกกฎหมาย กฏเกณฑตางๆ จงออกกฎหมายและกฏเกณฑทท าใหเพศชายไดเปรยบแตเพศหญงเสยเปรยบ ตวอยางเชน กฎหมายเกยวกบการขมขน และใหความสนใจในประเดนเรองเหยออาชญากรรมทเปนเพศหญง เพศหญงกบกระบวนการยตธรรม

Page 31: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

31

อาชญาวทยาแนวสนตวธ (Peacekeeping criminology) เปนการศกษาอาชญาวทยาโดยกลมนกอาชญาวทยาชาวอเมรกนชอ Pepinky and Quinny ทสรางอาชญาวทยาแนวสนตวธข นมาโดยการตงค าถามวา “สงครามอาชญากรรม ท าใหสงตางๆ เลวรายลงไดอยางไร” ซงเขาไดพบค าตอบวา “...เหตทหนทางแกปญหาอาชญากรรมทผานมาไมไดใหความส าคญตอชมชนรากเหงาทเกดอาชญากรรม รวมทงไมไดใหความส าคญตอการสารากฐานความสงบภายในจตใจแกผคนในสงคม จงท าใหอาชญากรรมทเกดขน ไมไดรบการปองกนแกไขอยางตรงประเดน...” กลมนกอาชญาวทยาแนวสนตวธ จงไดเสนอทางเลอกแทนการมองปญหาอาชญากรรมแบบคสงครามและความขดแยง (จฑารตน เอออ านวย (2551))

Fuller (อางใน จฑารตน เอออ านวย (2548)) อธบายวา แนวคดสนตวธพยายามรวบรวมการปฏบตงานยตธรรม และวชาการดานอาชญาวทยาเขาดวยกน เพอนเนถงวามเปนธรรมทางสงคม การแกไขปญหาความขดแยง การแกไขฟนฟ และความรวมมอกนของสถาบนตางๆ วามสวนส าคญในการพฒนาความหมายและความสนตสขของชมชน (โปรดอานรายละเอยดเพมเตมใน...

(1) จฑารตน เอออ านวย (2551) สงคมวทยาอาชญากรรม กรงเทพฯ ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

(2) ชาย เสวกล (2517) อาชญาวทยาและทณฑวทยา กรงเทพฯ โรงพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร

(3) อภรตน เพชรศร (2552) ทฤษฎอาญา กรงเทพฯ ส านกพมพวญญชน (4) Encyclopedia Britannica Cesare_Beccaria (5) Walter C Reckless. (1967) the Crime Problem, 4th ed., New York: Meredith (6) Carrabine, Eamonn., Cox, Pam., Lee, Maggy, Plummer, Ken., South, Nigel.

(2009) Criminology: A Sociological Introduction. New York: Routledge (7) Lilly, Robert J. Cullen, Francis T. and Ball, Richard A. (2007) Criminology Theory:

Context and Consequences. Thousand Oaks: Sage Publications (8) Morrison, Wayne. (2006) Criminology, Civilisation & The New Word Order.

Oxon: Routledge Cavendish (9) Tibbetts, Stephen G. and Hemmens, Craig, (2010) Criminological Theory.

Los Angeles: Sage Publications, Inc. 0 W H Na 968 O st, Crime and Culture, ed.,

Marwin E. Wolfgang. New York: John Wiley and Sons.

Page 32: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

32

กจกรรม 1.2.3 ใหนกศกษาอธบายถงแนวคดของอาชญาวทยาแนวหลงสมยใหม (Postmodern

criminology)

บนทกค ำตอบกจกรรม 1.2.3

(โปรดตรวจค าตอบจากแนวตอบในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.2 กจกรรม 1,2,3)

Page 33: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

33

แนวตอบกจกรรมหนวยท 1 ประวตความเปนมาและววฒนาการของกฎหมายอาญาและอาชญาวทยา ตอนท 1.1 แนวตอบกจกรรม 1.1.1

“ทฤษฏกฎหมายสามชน” อธบายววฒนาการของกฎหมายโดยแบงเปนยค ดงน 1) ยคกฎหมายชาวบาน (Volksrecht) กฎหมายในยคนเปนกฎเกณฑความประพฤตท

ปรากฏออกมาในรปของขนบธรรมเนยมประเพณเปนประเพณงาย ๆ ทรกนโดยทวไปเพราะเปนกฎเกณฑทตกทอดกนมาแตโบราณทเรยกวา “The good old law” กฎเกณฑทวานเกดขนมาจากเหตผลธรรมดาของสามญชนหรอสามญส านกทเรยกกนเปนภาษาองกฤษวา “Simple natural reason” เปนความรสกผดชอบชวดทเกดจากการประพฤตปฏบตตดตอกนมาเปนเวลานมนาน

2) ยคหลกกฎหมายหรอยคกฎหมายของนกกฎหมาย (Juristenrecht) เปนยคทกฎหมายเจรญขนตอจากยคแรก โดยมการใชเหตผลชงตรองเพอชขาดขอพพาท เปนเหตผลปรงแตงทางกฎหมาย (Artificial Juristic reason) ทปรงแตงขนจากหลกดงเดมในยคแรก ท าใหเกดหลกกฎหมายขนจากการชขาดขอพพาทในคดเปนเรองๆ ตดตอกน วชานตศาสตรจงไดกอตวคอย ๆ เจรญเตบโตขน เปนผลท าใหเกดองคกรตลาการและวชาชพนกกฎหมายขน หลกกฎหมายทเกดขนจงเรยกวากฎหมายของนกกฎหมาย เพราะนกกฎหมายเปนผมวนจฉยปรงแตงขนใหเหมาะสมกบขอเทจจงในแตละเรองแตละคด 3) ยคกฎหมายเทคนค (Technical law) กฎหมายในยคนเกดจากการบญญตกฎหมายขนเพอแกปญหาเฉพาะเจาะจงในบางเรองทงนเนองจากสงคมสลบซบซอน ขอขดแยงในสงคมมมากขนและเปนขอขดแยงทตางจากปญหาในอดต การจะรอใหประเพณคอยๆ พฒนาตวเองขนมายอมไมทนกบเหตการณเฉพาะหนาทเกดขนโดยปจจบนทนดวน จงตองมการบญญตกฎหมายขนเปนพเศษดวยเหตผลทางเทคนค (Technical reason) กฎหมายเทคนคจงมไดเกดจากศลธรรมขนบธรรมเนยมประเพณโดยตรง แตเปนเหตผลทางเทคนคส าหรบเรองนนๆ แนวตอบกจกรรม 1.1.2

การศกษาประวตศาสตรกฎหมายแบบต านานตามแนวทฤษฎกฎหมายของส านกกฎหมายบานเมอง (Legal Postivism)

ค าวา “Legal Positivism” เปนค าทแปลมาจากศพทดงเดมในภาษาเยอรมนทเรยกวา Rechtspostitvismus หมายถงความคดทถอวากฎหมายทใชบงคบอยในบานเมอง (Positive law) เทานนทเปนกฎหมายทแทจรง ดวยเหตนจงถอวาเฉพาะกฎหมายบานเมองเทานนทควรจะเปนวตถ

Page 34: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

34

(object) ทศกษา สวนศลธรรม ความยตธรรม หรอทเรยกวากฎหมายธรรมชาตนนมใชกฎหมาย จงอยนอกขอบขายการศกษาของนกนตศาสตรโดยสนเชง ความคดแบบ Legal Positivism ไดมการสอนในประเทศองกฤษโดยนกปราชญคนส าคญทางวชาการนตศาสตรขององกฤษทานหนงชอ John Austin (ค.ศ.1790-1859) ค าสอนของ John Austin เปนทยอมรบอยางมากในวงการกฎหมายขององกฤษ เมอนกเรยนไทยไปศกษากฎหมายจงไดรบแนวความคดนมาสอนตอในโรงเรยนกฎหมายดวย ดงทมการบรรยายความหมายของค าวากฎหมายวา “กฎหมายคอ ค าสงทงหลายของผปกครองวาการแผนดนตอราษฏรทงหลาย เมอไมท าตามแลวตามธรรมดาตองโทษ”16

เมอมการตงคณะนตศาสตรและมการสอนวชาประวตศาสตรกฎหมาย การใหความหมายของค าวา “กฎหมาย” จงไดรบการสอนตอ ๆ มา ตอมาอทธพลของกฎหมายองกฤษไดคอย ๆ ลดความส าคญลงไป เมอประเทศไทยตดสนใจจะจดท าระบบกฎหมายแบบภาคพนยโรป ไดจางนกกฎหมายชาวญปนและฝรงเศสมาเปนทปรกษาชวยงานโรลงยคมนส ซงเปนชาวเบลเยยมและท าหนาททปรกษาราชการแผนดนอยในเวลานน แตกอนทจะตดสนใจจดท าประมวลกฎหมายตามแบบอยางของประเทศซวลลอว (Civil Law)

แนวตอบกจกรรม 1.1.3

วตถประสงคกฎหมายอาญา วตถประสงคกฎหมายอาญา คอ คมครองสวนไดเสยของสงคมใหพนจากการประทษราย

ตางๆ กฎหมายอาญาจงเปนสงจ าเปนยงตอความสงบเรยบรอยของสงคม ความมงหมายของกฎหมายอาญา กฎหมายอาญามความมงหมายในอนทจะคมครองประโยชนของสวนรวมใหพนจากการ

ประทษราย โดยอาศยการลงโทษเปนมาตรการส าคญ รฐมเหตผลและความชอบธรรมในการใชอ านาจลงโทษผกระท าความผดโดยประกอบกบเหตผลหลกๆ 3 ประการ คอ

1)หลกความยตธรรม 2)หลกปองกนสงคม 3)หลกผสมระหวางหลกความยตธรรมและหลกปองกนสงคม โดยในการใชอ านาจในการลงโทษของรฐนนอ านาจในการลงโทษของรฐนนอยในขอจ ากด

โดยบทบญญตของกฎหมาย กลาวคอ 1) โทษนนจะตองเปนไปตามกฎหมาย 2) ในความผดทกฎหมายก าหนดโทษขนสงไว รฐจะลงโทษผกระท าความผดเกดกวานน

ไมได เวนแตจะมเหตเพมโทษตามกฎหมาย 3) ในความผดทกฎหมายก าหนดโทษขนต าไว รฐลงโทษผกระท าความผดต ากวานนไมได

เวนแตจะมเหตลดโทษตามกฎหมาย

16

พระเจาพยาเธอ กรมหลวงราชบรดเรกฤทธ, เลคเชอรกฎหมาย, โรงพมพโสภณ พพรรฒธนาการ พ.ศ. 2468, น.1

Page 35: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

35

4) ในความผดทกฎหมายก าหนดโทษขนต าไวและขนสงไว รฐมอ านาจลงโทษไดตามทเหนสมควรในระหวางโทษขนต าและขนสงนน ตอนท 1.2 แนวตอบกจกรรม 1.2.1

ความหมายของอาชญาวทยา “อ ญ น อ ญ ณ อ

อ อ ถงแนวทาง ญญ ทละเมดกฎหมาย และการด าเนนการของสงคมตอผละเมดกฎหมาย” แนวตอบกจกรรม 1.2.2

ซซาร เบคคาเรย แสดงทศนะของตนไวในหนงสอเลมหนงชอวา “On Crimes and Punishments” เบคคาเรยคดคานการใชอ านาจรฐ โดยอางถงทฤษฎสญญาประชาคม เบคคาเรย เรยกรองใหมการเปลยนอ านาจรฐ โดยแยกตวออกมาจากระบบอ านาจตามขนบธรรมเนยมเดม ทอ านาจเปนของเจาขนมลนาย และฝายศาสนา โดยใหเปลยนมาเปนอ านาจของสภานตบญญต ซงเปนของตวแทนประชาชน และอ านาจในการออกกฎหมายเปนของสภานตบญญต และเปนการออกกฎหมายอยางมเหตผลรองรบ

เบคคาเรยเรยกรองใหศาลมอ านาจหนาทในการพจารณาคดเทานน แตไมใหมอ านาจในการออกกฎหมาย และไมสามารถก าหนดโทษไดตามอ าเภอใจ

ส าหรบเรองการลงโทษ เบคคาเรยเหนวา มนษยมอสระในการคดและตดสนใจทจะท าอะไร ตามทฤษฎเจตจ านงอสระ (Free Will) ดงนน เมอมนษยกระท าสงใดลงไปเขาตองรบผดชอบตอการกระท าของเขา และหากเขาประกอบอาชญากรรม เขากสมควรทจะตองไดรบโทษ การลงโทษมไวเพอขมขวญยบยงผกระท าผด เบคคาเรย เหนวา การลงโทษจะตองมความแนนอน การลงโทษจะตองท าดวยความรวดเรว และการลงโทษจะตองไดสดสวนกบอาชญากรรม

เบคคาเรย แสดงทศนะทส าคญยงตอการเมองการปกครอง กฎหมายและกระบวนการยตธรรม ไววา “ทกคนควรเทากนในทศนะของกฎหมาย” และทส าคญอกประการหนง เบคคาเรยไดกลาวถงหวใจส าคญของกฎหมายอาญาและอาชญาวทยาไววา “ไมมอาชญากรรมเมอไมมกฎหมาย” (nullum criemen sig lego) แนวตอบกจกรรม 1.2.3

อาชญาวทยาแนวหลงสมยใหม (Postmodern criminology) เปนการศกษาอาชญาวทยาของกลมนกคดหลงสมยใหม (Postmodernism) อยางเชน Jean Francois Lyotard, Frederic Jameson, Jean Baudrillard, และ Michael Foucault ทปฏเสธวธการของสงคมสมยใหม ทเครงครดในกฏเกณฑ เครงครดในรปแบบ ระเบยบวธ ในการแสงหาความร ปฏเสธโครงสรางใหญแหงการอธบาย

Page 36: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

36

ปรากฏการณตามทไดวางกรอบไวดวยวธการทางวทยาศาสตร หรอกรอบแหงมายายคตของขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรม

อาชญาวทยาแนวหลงสมยใหมสนใจวา อาชญากรรมสามารถพฒนาความรสกจากสงทมนษยมสมพนธภาพตอกนอย ไปส การตดขาดสมพนธภาพและลดทอนความเ ปนมนษย (dehumanized) ไดอยางไร ซงการคนพบนยความหมายทอยเบองหลงพฒนาการดงกลาวน จะชวยสงสญญาณกระตนใหเกดการน าวธการควบคมทางสงคม แบบประนอมขอพพาทอยางไมเปนทางการ เชน การควบคมโดยกลม ชมชน เพอนบาน ฯลฯ มาใชแทนระบบกฎหมาย และการใชประบวนการยตธรรมหลก (จฑารตน เอออ านวย 2551)

Page 37: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

37

วตถประสงค เพอประเมนความกาวหนาในการเรยนรของนกศกษาเกยวกบเรอง “ประวตความเปนมา และ ววฒนาการของกฎหมายอาญาและอาชญาวทยา”

ค าแนะน า อานค าถามตอไปน แลวเขยนค าตอบลงในชองวางทก าหนดให นกศกษา มเวลาท าแบบประเมนผลตนเองชดน 30 นาท

1. จงอธบายทฤษฎกฎหมายสามชน

2. จงอธบายความมงหมายของกฎหมายอาญา 3. ลกษณะเฉพาะของวชาอาชญาวทยา 4. จงอธบายแนวคดของซซาร เบคคารเรย ในสวนทเกยวกบก าเนดอาชญาวทยา

Page 38: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

38

เฉลยแบบประเมนผลตนเองกอนเรยนและหลงเรยนหนวยท 1

1. ทฤษฏกฎหมายสามชน” อธบายววฒนาการของกฎหมายโดยแบงเปนยค ดงน

1) ยคกฎหมายชาวบาน (Volksrecht) กฎหมายในยคนเปนกฎเกณฑความประพฤตทปรากฏออกมาในรปของขนบธรรมเนยมประเพณเปนประเพณงายๆ ทรกนโดยทวไป เพราะเปนกฎเกณฑทตกทอดกนมาแตโบราณทเรยกวา “The good old law” กฎเกณฑทวานเกดขนมาจากเหตผลธรรมดาของสามญชนหรอสามญส านกทเรยกกนเปนภาษาองกฤษวา “Simple natural reason” เปนความรสกผดชอบชวดทเกดจากการประพฤตปฏบตตดตอกนมาเปนเวลานาน ยคนกฎหมายกบศลธรรมยงไมไดแยกจากกนโดยชดแจง การกระท าผดกฎหมายในยคโบราณยอมเปนการฝาฝนศลธรรมดวย กฎหมายในยคนจงเปนเรองทประชาชนสามารถรไดดวยสามญส านกของตนเองวาสงใดผดสงใดถก

2) ยคหลกกฎหมายหรอยคกฎหมายของนกกฎหมาย (Juristenrecht) เปนยคทกฎหมายเจรญขนตอจากยคแรก โดยมการใชเหตผลชงตรองเพอชขาดขอพพาท เปนเหตผลปรงแตงทางกฎหมาย (Artificial Juristic reason) ทปรงแตงขนจากหลกดงเดมในยคแรก ท าใหเกดหลกกฎหมายขนจากการชขาดขอพพาทในคดเปนเรองๆ ตดตอกน วชานตศาสตรจงไดกอตวคอย ๆ เจรญเตบโตขน เปนผลท าใหเกดองคกรตลาการและวชาชพนกกฎหมายขน หลกกฎหมายทเกดขนจงเรยกวากฎหมายของนกกฎหมาย เพราะนกกฎหมายเปนผมวนจฉยปรงแตงขนใหเหมาะสมกบขอเทจจงในแตละเรองแตละคด หลกกฎหมายจงเปนสงทตองศกษาเลาเรยนจงจะรได ไมเหมอนกฎหมายประเพณซงเกดจากเหตผลธรรมดาสามญทใชสามญส านกคนคดกสามารถจะรได

3) ยคกฎหมายเทคนค (Technical law) กฎหมายในยคนเกดจากการบญญตกฎหมายขนเพอแกปญหาเฉพาะเจาะจงในบางเรองทงนเนองจากสงคมสลบซบซอน ขอขดแยงในสงคมมมากขนและเปนขอขดแยงทตางจากปญหาในอดต การจะรอใหประเพณคอยๆ พฒนาตวเองขนมายอมไมทนกบเหตการณเฉพาะหนาทเกดขนโดยปจจบนทนดวน จงตองมการบญญตกฎหมายขนเปนพเศษดวยเหตผลทางเทคนค (Technical reason) กฎหมายเทคนคจงมไดเกดจากศลธรรมขนบธรรมเนยมประเพณโดยตรง แตเปนเหตผลทางเทคนคส าหรบเรองนนๆ

2. ความมงหมายของกฎหมายอาญา กฎหมายอาญามความมงหมายในอนทจะคมครองประโยชนของสวนรวมใหพนจากการประทษราย โดยอาศยการลงโทษเปนมาตรการส าคญ รฐมเหตผลและความชอบธรรมในการใชอ านาจลงโทษผกระท าความผดโดยประกอบกบเหตผลหลกๆ 3 ประการ คอ

(1) หลกความยตธรรม (2) หลกปองกนสงคม (3) หลกผสมระหวางหลกความยตธรรมและหลกปองกนสงคม โดยในการใชอ านาจในการลงโทษของรฐนนอ านาจในการลงโทษของรฐนนอยใน

ขอจ ากดโดยบทบญญตของกฎหมาย กลาวคอ

Page 39: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

39

(1) โทษนนจะตองเปนไปตามกฎหมาย (2) ในความผดทกฎหมายก าหนดโทษขนสงไว รฐจะลงโทษผกระท าความผดเกดกวานน

ไมได เวนแตจะมเหตเพมโทษตามกฎหมาย (3) ในความผดทกฎหมายก าหนดโทษขนต าไว รฐลงโทษผกระท าความผดต ากวานนไมได

เวนแตจะมเหตลดโทษตามกฎหมาย (4) ในความผดทกฎหมายก าหนดโทษขนต าไวและขนสงไว รฐมอ านาจลงโทษไดตามท

เหนสมควรในระหวางโทษขนต าและขนสงนน

3.ลกษณะเฉพาะของวชาอาชญาวทยา

ลกษณะแรก วชาอาชญาวทยา มลกษณะเปนสหวทยาการ (Interdisciplinary science) อาชญากรรมมสาเหตมาจากปจจยดานตางๆ เชน ชววทยา จตวทยา สงคมวทยา มานษยวทยา วทยาศาสตร รฐศาสตร เศรษฐศาสตร นตศาสตร ประวตศาสตร ฯลฯ การอธบายสาเหตแหงอาชญากรรมตองอาศยความรจากศาสตรตางๆ หลายๆ ศาสตรรวมกนอธบาย ไมสามารถใชศาสตรใดศาสตรหนงอธบายไดครบถวในตวเอง เราจงกลาววา อาชญาวทยาเปน สหวทยาการ

ลกษณะทสอง วชาอาชญาวทยาเปนวชาทสามารถศกษาไดดวยวธการทางวทยาศาสตร (Scientific method of study) เราสามารถศกษาพฤตกรรมการกระท าผดของบคคลไดโดยการใชวธการทางวทยาศาสตรในการสงเกต การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และการสรางขอสรป ท าใหความรทไดมความเชอถอได ตวอยางเชน การศกษาพฤตกรรมการกระท าผดซ าของฆาตกรตอเนอง

ลกษณะทสาม วชาอาชญาวทยาเปนวชาทไมมขอบเขตแนชด เนองจากวชาอาชญาวทยาสามารถศกษาไดจากมมมองจากศาสตรใดศาสตรหนง แลวอาจน าศาสตรอนๆ มารวมอธบาย โดยไมมขอจ ากดวาจะใชศาสตรใดกอนหลง ศาสตรใดเปนหลกศาสตรใดเปนรอง ไมมขอจ ากดวาตองใชศาสตรกศาสตรมาอธบาย ขอส าคญอยทการคนหาค าตอบเพออธบายใหไดวา อาชญากรรมและการกระท าผดนนมลกษณะเปนอยางไร สาเหตของอาชญากรรมและการกระท าผดน นคออะไร วธการแกไขอาชญากรรมและการกระท าผดนนควรท าอยางไร

แนวตอบกจกรรม 1.2.2 4. แนวคดของเบคคาเรยในสวนทเกยวกบอาชญาวทยา

เบคคาเรย คดคานการใชอ านาจรฐ โดยอางถงทฤษฎสญญาประชาคม เบคคาเรย เรยกรองใหทบทวนวตถประสงคของการลงโทษเพอการจดระเบยบสงคม เบคคาเรยการคดคานการลงโทษทไมเปนธรรม และคดคานการลงโทษประหารชวต เบคคาเรย เรยกรองใหมการเปลยนอ านาจรฐ โดยแยกตวออกมาจากระบบอ านาจตามขนบธรรมเนยมเดม ทอ านาจเปนของเจาขนมลนาย และฝายศาสนา โดยใหเปลยนมาเปนอ านาจของสภานตบญญต ซงเปนของตวแทนประชาชน และอ านาจในการออกกฎหมายเปนของสภานตบญญต และเปนการออกกฎหมายอยางมเหตผลรองรบ นอกจากนเบคคาเรยยงเรยกรองใหศาลมอ านาจหนาทในการพจารณาคดเทานน แตไมใหมอ านาจในการออกกฎหมาย และไมสามารถก าหนดโทษไดตามอ าเภอใจ

Page 40: ประวัติความเป็นมา และวิวัฒนาการของกฎหมายอาญา และอาชญาวิทยา · 2 แผนผังแนวคิดหน่วยที่

40

ส าหรบเรองการลงโทษ เบคคาเรยเหนวา มนษยมอสระในการคดและตดสนใจทจะท าอะไร ตาม “ทฤษฎเจตจ านงอสระ” (Free Will) ดงนน เมอมนษยกระท าสงใดลงไปเขาตองรบผดชอบตอการกระท าของเขา และหากเขาประกอบอาชญากรรม เขากสมควรทจะตองไดรบโทษ การลงโทษมไวเพอขมขวญยบยงผกระท าผด เบคคาเรย เหนวา การลงโทษจะตองมความแนนอน การลงโทษจะตองท าดวยความรวดเรว และการลงโทษจะตองไดสดสวนกบอาชญากรรม เบคคาเรย แสดงทศนะทส าคญยงตอการเมองการปกครอง กฎหมายและกระบวนการยตธรรม ไววา “ทกคนควรเทากนในทศนะของกฎหมาย” และทส าคญอกประการหนง เบคคาเรยไดกลาวถงหวใจส าคญของกฎหมายอาญาและอาชญาวทยาไววา “ไมมอาชญากรรมเมอไมมกฎหมาย” (nullum criemen sig lego)