Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1.เพอสนบสนนใหเกษตรกรมการรวมกลมท าการผลต มการ
บรหารจดการรวมกน เพอใหเกดการรวมกนผลตและรวมกน
จ าหนายโดยมตลาดรองรบทแนนอน
2. เพอใหเกษตรกรสามารถลดตนทนการผลตและมผลผลตตอ
หนวยเพมขน รวมท งผลผลตมคณภาพไดมาตรฐาน ภายใต
การบรณาการของหนวยงานภาครฐ
พฒนากลมชาวนาแปลงใหญเพมขน 750 กลม
พ นท 744,000 ไร ใน 51 จงหวด
ลดตนทนตอตนไมนอยกวารอยละ 10
เพมผลผลตตอไรไมนอยกวารอยละ 10
พฒนาเกษตรกร 54,400 ราย เขาสระบบมาตรฐานในปแรก และ
ตรวจรบรองมาตรฐานในปท 2
เปาหมาย
รายการ 2560 2561 2562 2563 2564
จ านวนแปลงรวม
1,175 2,350 4,700 9,400 18,800
เปาหมายเพม
750 1,175 2,350 4,700 9,400
เกษตรกร
94,000 188,000 376,000 752,000 1,504,000
พนท(ลานไร) 1.75 2.925 5.275 9.975 19.375
งบประมาณ 411.025 1,107.27 2,123.33 4,163.55 8,312.45
พนทด าเนนการนาแปลงใหญ เพมเตม
(750 แปลง)
ประเภทขาว จ านวนแปลง
พนท(ไร) เกษตรกร (ราย)
คาดการผลผลต(ตน)
ขาวขาว 155 170,554 9,047 136,443
ขาวปทมธาน 1 20 19,749 1,126 45,582
ขาวหอมมะล 422 452,865 32,253 226,433
ขาวเหนยว 125 91,164 9,737 45,582
ขาวส 28 10,368 2,237 4,147
รวม 750 744,700 54,400 428,404
ขาวนาผลตเมลดพนธ 20%-ของพทท
● เชอมโยงตลาดระหวางชมชนกบ ผประกอบการ เชน สหกรณ การเกษตร โรงส และผประกอบการ ● จดท าขอตกลงรวมในการรบซอ ผลผลตในราคาทเปนธรรม
ชาวนาผลตขาว GAP 80 % ของ
พนท
● ลดคาเมลดพนธ - สงเสรมการผลตและการใชเมลดพนธด ● ลดคาป ยเคม -ต งกลมผลตป ยอนทรย ● ลดคาสารเคม -ต งกลมบรหารจดการศตรขาว ● ต งกลมผใชเครองจกรกลการเกษตร
● จดท าแปลงเรยนร ● จดเวทแลกเปลยนเรยนร ● เตรยมความพรอมเขาสระบบGAP ● จดสอสงเสรมเผยแพร
● ต งกรรมการกลมฝายตางๆไดแก กลมผลตเมลดพนธ กลมป ย กลมจดการศตรขาว กลมบรหารเครองจกรกล ● พฒนาผจดการแปลง ● จดเวทชมชน ● จดประชมผน านาแปลงใหญ
การสนบสนน เปาหมาย
● กระบวนการสรางความเขมแขงของกลม ● เมลดพนธขาวคณภาพด ● เครองปลกขาวและเครองคดเมลดพนธขาวใหยม ● วสดอปกรณในการผลตป ยอนทรยและ การผลตสารชวภณฑ ● ถายทอดความร/ใหค าแนะน าตลอดฤดเพาะปลก ● ตรวจรบรองมาตรฐาน GAP/pre GAP/อนทรย ● สนเชอในการจดหาปจจยการผลต/เครองจกรกลและรวบรวมผลผลต ● เชอมโยงการตลาด 6
300 - 3,000 ไร
ลดตนทนการผลต 20 % เพมผลผลต 20% ไดมาตรฐานGAP
จ าหนายขาไดราคาด
แนวทางการด าเนนงานนาแปลงใหญ
พฒนาทมผจดการแปลง - จดอบรมและใหค าปรกษาแกผจดการแปลง
สรางความเขมแขงของกลม - จดเวทชมชน - จดประชมผน ากลมระดบจงหวด
บรหารจดการโครงการ - เจาหนาทตดตามใหค าแนะน า/ ปรกษาตลอดฤดการผลต
-สนบสนนเมลดพนธส าหรบกลมผผลตเมลดพนธ (20%ของพนทจ านวน 3 ป)
-กลมผผลตขาวคณภาพ(30% ของพนทในปแรก)
-สนบสนนเครองจกรกลการเกษตร ไดแก เครองปลกขาวและเครองคดเมลดพนธขาว
-สงเสรมการผลตป ยอนทรยและชวภาพ
-สงเสรมการบรหารจดการศตรขาว
-การถายทอดความร ตลอดฤดเพาะปลก
- พฒนาเกษตรกรเขาสระบบมาตรฐาน GAP/อนทรย แบบกลม
-ส ารวจความตองการ การซอขาวแตละพนท แลวจดท าแผนการผลตใหสอดคลองกบความตองการการซอขาว
-จดเวทเชอมโยงผประกอบการเพอสรางขอตกลงดานการตลาดขาว
- สงเสรมดานการตลาดขาวผานสอตางๆ
พฒนาดานการตลาด พฒนาดานการผลต พฒนาการบรหารจดการ
สนบสนนการพฒนาผน ากลมใหเขมแขง
สนบสนนการผลตขาวใหไดมาตรฐาน สนบสนนการซอขายผลผลต
การลดตนทนการผลต(ลดคาใชจาย)
การเพมผลผลต
● สงเสรมการผลตและใชเมลดพนธด - จดท าแปลงผลตเมลดพนธขาว - จดท าแปลงผลตขาวคณภาพด ● ตงกลมผลตปยอนทรย/ชวภาพ ● ตงกลมบรหารจดการศตรขาว ● ตงกลมผใชเครองจกรกลการเกษตร
● จดท าแปลงเรยนร การปลกขาวแบบประณต ● จดเวทแลกเปลยนเรยนร 2 กลม กลมผลตเมลด
พนธ/กลมผลตขาวGAP (โรงเรยนเกษตรกร) ● จดท าสอสงเสรม/เผยแพร ● น าสอมวลชนดงาน
การจดการดานการตลาด ● จดประชมเชอมโยงตลาด ระหวางชมชนกบผประกอบการ เพอวางแผนการตลาด ก าหนดชนด/ปรมาณ/คณภาพ ทตองการรบซอ และจดท าขอตกลง เกษตรพนธสญญา จบคธรกจ
การบรหารจดการโครงการ ● จดสมมนาชแจงโครงการ ● จดท าคมอโครงการ ● จางเหมา จนท. ชวยปฏบตงาน
● ประชมตดตามงานของหนวยงานภาค
● ตดตาม นเทศงาน ประเมนผลโครงการ ● ประชมเชงปฏบตการสรปผล
การบรหารจดการชมชน ● ตงคณะกรรมการบรหารจดการกลม ● ตงผจดการและพฒนาใหเปนมออาชพ ● จดเวทชมชน ● จดท าทะเบยนและขอมลสมาชก ● สรางเครอขายประธานนาแปลงใหญ
Road Map ป 2560
เตรยมการ จดท า
แผนปฏบต การ
พฒนาดานการผลต
สรางความเขมแขงของ
กลม
พฒนาดานการตลาดและเผยแพร
ประชาสมพนธ
1.1 ส ารวจความตองการซอขาวของแตละพนท และดานการตลาด เชอมโยง (พณ.) 1.2 จดเตรยมเมลดพนธขาว (กข.) 1.3 คดเลอกผจดการแปลง (SC) 1.3 ประชมชแจงผจดการแปลงเพอก าหนดบทบาทหนาท (กสก./กข.) 1.5 จดท าทะเบยนสมาชกและบนทกขอมลพนฐาน (ผจดการแปลง/กสก.)
2.1 ประชมคณะท างาน SC เพอบรณาการการท างาน (SC) 2.2 ผจดการแปลงรวมกบสมาชกวเคราะหและก าหนดเปาหมายในการพฒนา (กสก./กข./ชป./พด./กสส./สปก.) 2.3 จดท าแผนการพฒนากลมและก าหนดเปาหมายในการพฒนา (กสก./กข./ชป./พด./กสส./สปก.)
4.1 สนบสนนเมลดพนธ (กข.) 4.2 สนบสนนเครองจกรกลการเกษตร (กข.) 4.3 สงเสรมการผลตป ยอนทรยและชวภาพ (พด.) 4.4 สงเสรมการบรหารจดการศตรขาว (กสก.) 4.5 ถายทอดความร/ส อเผยแพร/แปลงเรยนร(กสก. ,กข.และหนวยงานภาค) 4.6 สงเสรมใหความรในการผลตตามระบบGAP/ ICS (กสก./กข.)
3.1 พฒนาผจดการแปลง(กสก.) 3.2 จดเวทชมชน (กสก.) 3.2 จดประชมสมาชกกลมเพอท าแผนการผลตรายครวเรอน/บนทกบญชครวเรอน (ผจก.) 3.3 ประชมผจดการแปลงคณะกรรมการ และหนวยงานภาค
ระดบจงหวด (SC)
5.1 ประชมเชอมโยงเพอสรางขอตกลงดานการตลาด คร งท 2 (กสส./พณ.) 5.2 จดท าสอสงเสรมดานการตลาดและเผยแพรผานสอตางๆ (กสส./พณ.)
เม.ย. - พ.ค. 60 เม.ย. - พ.ค. 60 พ.ค. - ต.ค. 60 พ.ค.-ธ.ค. 60 ก.ค. – ก.ย. 60
เปาหมาย
ลดตนทน 10 % เพมผลผลต 10 % เตรยมความพรอมเกษตรกรเขา
สระบบคณภาพมาตรฐาน
เชอมโยงตลาด เพมศกยภาพการบรหารจดการ
การตดตาม ประเมนผล และรายงาน (SC. สศก.)
แผนการด าเนนงาน ระยะเวลา กจกรรม หนวยงาน
รบผดชอบ
1 พ.ค.-ม.ย. ประชมเชอมโยงการตลาดครงท 1 สนง.สหกรณ
24-30 พ.ค. สมมนาชแจงโครงการ/สงคมอ กข./กสก.
30พ.ค.- 15 ม.ย. จดสรรงบประมาณลงพนท กข.
30พ.ค.-30 มย. จดสงเมลดพนธ/วสดอปกรณ กข./พ.ด.
30พ.ค.-30 มย. จดสงเครองปลกขาว ศนยเมลดพนธขาว
30พ.ค.-30 มย. สาธตการปลกขาว/แปลงเรยนร ศนยวจยขาว
30พ.ค.-30 มย. จดเวทชมชน เกษตรอ าเภอ/ต าบล
พ.ค.-ก.ย. พฒนาทมผจดการ กสก.
ม.ย.-ก.ย. จดเวทเรยนร เกษตรอ าเภอ/ต าบล ทกหนวยงาน
แผนการด าเนนงาน ระยะเวลา กจกรรม หนวยงาน
รบผดชอบ
ม.ย.-ก.ค. ประชมหนวยงานภาค สนง.กษ.SC
ม.ย.-ก.ย. ตดตามใหค าแนะน า กข./กสก./ทมSC
ส.ค.-ก.ย. ประชมเชอมโยงตลาด ครงท 2 สนง.สหกรณ
ม.ย.-ก.ย. กจกรรมกลมปจจยการผลต 4 กลม กอ./ศวข/ศมข./พ.ด.
ส.ค.-ก.ย. ประสานรถเกยวขาว ผจดการ
ม.ย.-ก.ย. จดท าแผนรายแปลงและบนทกขอมล
ผจดการ/สมาชก
ส.ค.-ก.ย. ตดตามประเมนผล สศก.
ก.ย.-พ.ย. เกบเกยว ผจดการแปลง/สมาชก
1.เลอกพ นททเหมาะสมรวมแปลงเลกใหเปนแปลงใหญและมการ
รวมกลมของเกษตรกร
2. บรหารจดการครบวงจรตลอดหวงโซอปทาน
3. บรหารจดการในรปแบบคณะกรรมการโดยมผจดการแปลงมอ
อาชพ
4. จดท าแผนและบรณาการท างานรวมกนทกภาคสวน
12 12
หลกการด าเนนงานการสงเสรมการเกษตร แบบแปลงใหญ
1 2 3 4 5
• ราคา • คณภาพ • เงนทน
• คณภาพ • การสญเสย • ระยะเวลา
• ลกคา • สถานท • มาตรฐานสนคา • ราคา
• ความพอเพยง • ความรวดเรว • อตราคาจาง
• พนธ • เทคโนโลย • น า • โรคแมลง
ตองวเคราะหในแตละขนตอนวามปญหาอปสรรค
อะไรบาง จะตองแกไขหรอพฒนาอยางไร
ควรเรมจากการวเคราะหการตลาดกอนลงมอท าการผลต
ระดบไรนา
แนวทางในการวเคราะหหวงโซอปทานของสนคา
เกษตร
การจดหา ปจจยการผลต
การผลต ในไรนา
การเกบเกยว การตลาด การขนสง
ผจดการ
Supply Chain
13
ผจดการแปลงมออาชพ
ใครคอผจดการแปลง : เกษตรอ าเภอ/เจาหนาทสงเสรม
การเกษตร/เจาหนาทจากหนวยงานทรบผดชอบ /
เกษตรกรในกลมทมคณสมบตเหมาะสมและสมครใจใน
การท าหนาทผจดการ
การพฒนาผจดการแปลง/ทมบรหารแปลง
ทมผจดการ ประกอบดวย ผจดการ ประธานกลม หวหนากลม
ผลตปจจยการผลต 4 กลมไดแก กลมผลตเมลดพนธ หวหนา
กลมป ย หวหนากลมบรหารศตรขาว หวหนากลมเครองจกรกล
การเกษตร และเจาหนาทสงเสรมการเกษตร
จดหาสถาบนการศกษาใหมาพฒนาความรความสามารถของ
ทมผจดการ และใหค าปรกษาระหวางการบรหารจดการแปลง
ใหสามารถบรหารจดการแปลงไดอยางมประสทธภาพ
การสรางความเขมแขงของกลม
การสรางการรบรและการมสวนรวมของชมชน
โดยการจดเวทชมชน
วตถประสงค 1. เพอชแจงเปาหมาย แนวทางการด าเนนงานโครงการใหกบ
เกษตรกรในชมชนใหมความเขาใจทตรงกน
2. เปนเวทใหเกษตรกรและนกวชาการเกษตรรวมกน วเคราะห
พ นทก าหนดเปาหมาย/วางแผนในการผลต
3. เพอก าหนดองคความรและเลอกชดเทคโนโลยการผลตขาวให
เหมาะสมกบพ นท
4. วางแผนการด าเนนงานโครงการทเปนทยอมรบรวมกนและ
ก าหนดกฎระเบยบของกลมและเลอกตงกรรมการ
จดเวทชมชน 1ครง โดยมบคคลเปาหมาย 50 คน/ครง โดย
มเจาหนาทผเกยวของไดแก ผน าชมชน เจาหนาทส านกงาน
เกษตรจงหวด/อ าเภอ ศนยวจยขาว/ ศนยเมลดพนธขาวท
รบผดชอบ พฒนาทดน หนวยงานทองถน หนวยงานอน ๆ ท
รวมบรณาการโครงการทเกยวของ และผมสวนไดสวนเสยใน
ชมชน (Stakeholders)
งบประมาณ 10,000 บาท ส าหรบเปนคาอาหารกลางวน
อาหารวางและเครองดม คาวสดอปกรณในการจดเวท เชน
กระดาษฟาง ปากกาคาเชาเครองเสยง เปนตน
การสรางการรบรและการมสวนรวมของชมชน โดยการจดเวทชมชน
การเตรยมการ
1) ส านกงานอ าเภอ ก าหนดแผนการจดท าเวทชมชน
2) เชญเกษตรกรในชมชน หนวยงานทเกยวของ/ผมสวนไดสวนเสยในชมชน
(Stakeholders) ทงภาครฐ /เอกชน ไดแก ศนยขาวชมชน องคกรสวน
ทองถน สหกรณการเกษตร ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร
สกต. ชมรมผผลตและผจ าหนายเมลดพนธ ผประกอบการรบจาง เตรยม
ดนปลก เกบเกยว และผประกอบการคาขาวทเกยวของ เปนตน
3) ส านกงานเกษตรอ าเภอ หารอรวมกบ หนวยงานทเกยวของเพอ
ก าหนดกรอบวธการ ตลอดจนขนตอน วสดอปกรณในการจดเวท
ชมชน เพอแบงบทบาทหนาทในการด าเนนการของแตละหนวยงาน
ในการจดเวทชมชน
การจดเวทชมชน : วธด าเนนการ
การสรางการรบรและการมสวนรวมของชมชน โดยการจดเวทชมชน
ประเดนในการจดเวท
1) ปญหาการปลกขาวในฤดทผานมา เพอวเคราะหตนทน และก าหนดเทคโนโลยในการผลต
2) การจดท าแผนการปลกขาวของกลม และการจดท าแผนการด าเนนงานโครงการ/บทบาท
หนวยงานตางๆ ทรวมโครงการฯ
3) การจดตงคณะกรรมการบรหารกลม
(1) การตงคณะกรรมการบรหาร และคณะกรรมการ 4 กลมยอย
(2) ก าหนดบทบาทหนาทของคณะกรรมการแตละฝาย
4) การก าหนดเทคโนโลยทเหมาะสมในการจดท าแปลงสงเสรมกรรมวธการปลกขาวแบบ
ประณต เชน วธการปลกขาว โดยเปลยนการท านาหวานเปนการหยอด โดยใชเครองหยอด
ขาว หรอลดอตราเมลดพนธในการหวาน การใชป ยตามคาวเคราะหดน เปนตน
5) การก าหนดแผนในการปลกขาวของกลม /เปาหมายในการเพมผลผลต /ลดตนทนการ
ผลตขาว/การบรหารจดการ/การจดการดานการตลาด
การจดเวทชมชน : วธด าเนนการ
การสรางการรบรและการมสวนรวมของชมชน
โดยการจดเวทชมชน
เงอนไข/จดเนน :
การจดเวทชมชนตองเชญผแทนองคกร และประชาชนผมสวนไดเสยในชมชน
มารวมคด รวมท า รวมแกไขปญหา การมสวนรวมจะท าใหชมชนเกดความรสก
เปนเจาของโครงการ ไมรสกวาเปนงานของเจาหนาทหนวยงานใดหนวยงาน
หนง หรอของคนกลมใดกลมหนง
หนวยงานรบผดชอบ : ส านกงานเกษตรอ าเภอ
ผลลพธ ไดชนดพนธขาวทจะผลต เปาหมายการผลต(เมลดพนธขาว/
ขาวเปลอกคณภาพด) /ลดตนทน แผนการปลกขาว ชดเทคโนโลยทใชในการ
ผลตขาว แผนการตลาด และคณะกรรมการและแผนการบรหารจดการ
การจดเวทชมชน : วธด าเนนการ
การบรหารจดการกลม
คณะกรรมการบรหารกลม
• องคประกอบ ประธาน รองประธาน เลขานการ เหรญญก ปฏคม กรรรมการกลมผลตปจจยการผลต 4 กลม กรรมการฝายตลาด กรรมการกลมผลตยอยๆ
• บทบาทหนาท บรหารจดการ จดท าแผนพฒนา ก าหนดระเบยบขอบงคบ ก ากบดแล ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ
• การขบเคลอน เชน การก าหนดการประชมสม าเสมอ การแบงหนาทรบผดชอบ การจดท าบญช/งบการเงน การตดตามการท างาน การปรบแผนการท างาน ระบบเอกสาร
การบรหารจดการของกลม
• จดท าแผนพฒนา ระยะยาว /รายป วสยทศน เปาหมาย กจกรรมทจะด าเนนการ โดยเฉพาะ แผนพฒนา 4 ดาน ไดแก ลดตนทน เพมผลผลต บรหารจดการและการตลาด
ตวอยางเชน ถามพนทรวม 1,000 ไร • แผนการผลต กลมผลตเมลดพนธ(20%) คอ 200 ไร ผลตขาวจเอพ 500 ไร ผลตขาวอนทรย 300 ไร จ านวนรวม 2 กลมยอย
• แผนกลมป ย คอ การผลตป ยอนทรย ๒๐๐ ตน และแผนจดหาป ยเคมราคาถก 20 ตน
• แผนกลมจดการศตรขาว คอ ผลตเชอบวเวอเรย 500 ถง • แผนกลมเครองจกรกล คอการจดการเครองหยอดขาว รถไถ รถเกยวขาว เปนตน
• นอกจากนยงตองท าแผนการตลาด และการรวบรวมผลผลต
• โดยก าหนดกจกรรม ชวงเวลา ผรบผดชอบ
คณะกรรมการบรหารกลม ประกอบดวยโครงสราง ดงน
คณะกรรมการบรหาร
กรรมการกลมผลต กรรมการกลมปจจย
การผลต 4 กลม กรรมการฝายตลาด
กรรมการฝายคณภาพ
ทปรกษา ผจดการแปลง
คณะกรรมการกลมผลตปจจยการผลต 4 กลม
กลมธนาคารปยอนทรย
กลมบรหารจดการศตร
ขาว
กลมผผลตเมลดพนธ
กลมบรหารเครองจกรกลการเกษตร
คณะกรรมการบรหารกลมนาแปลงใหญ บรหารการผลต/เงนทน/การตลาด
บรหารปจจยการผลต
แตละกลมมหวหนา
กลมและกรรมการ3-5 คน และมสมาชกตามความสนใจ
การจดตงกลมบรหารจดการเครองจกรกลการเกษตร
วตถประสงค
1. เพอใหชมชนสามารถน าเครองจกรกลมาใชในการปลกขาวไดอยางม
ประสทธภาพ ลดตนทนได และใชอยางถกวธท าใหลดการสญเสยขาวได
ดวย
2. เพอใหชมชนมระบบบรหารจดการเครองจกรกลการเกษตรทเหมาะสม
เปาหมาย
1.รถไถเตรยมดน
2.เครองหยอดขาวแหง4 แถว – 8แถว /เครองโรยขาวงอก 20 แถว
3. รถเกยวขาว
4. อน ๆ
วธการด าเนนงาน
1. การจดตงคณะกรรมการกลมผใชเครองจกรกลการเกษตร เพอบรหารจดการเครองจกรกลขนมา 1 คณะ ประมาณ 3-5 คน หรอตามความเหมาะสม
โดยคดเลอกจากสมาชกผสมครใจและสนใจเกยวกบเครองจกรกล มความร
ดานการดแลเครองจกรกล
ประกอบดวย ประธานกลม 1 คน รองประธาน กรรมการ และ เลขานการ
บทบาทหนาท ก าหนดหลกเกณฑในการใชบรการเครองจกรกลของกลม
รวมทงบรหารรายไดทเกดจากการใหบรการเครองจกรกลของกลม ดแล
บ ารงรกษา ซอมแซม รวมทงจดหาเครองจกรกลเพมเตม
นอกจากน ยงมหนาทประสานงานผใหบรการเครองจกรกล เชน รถไถ รถเกบ
เกยวทมาใหบรการแกสมาชก เพอใหปฏบตใหถกวธ และตอรองราคาท
ใหบรการ
วธการด าเนนงาน
2. การประชมผประกอบการเครองจกรกลทงผจ าหนายและผรบจาง รวมกบผน าของชมชน จ านวน 2 ครง เพอหารอรวมกนในการจดท าแผนเขามาใหบรการในชมชน รวม
สาธตเครองจกรใหม ๆ หรอการจดหาเครองจกรกลมาใชภายกลมเพมเตม
- ครงท 1 ในชวงกอนปลกขาว เพอวางแผนการจดหาและใหบรการรถไถเตรยมดน
และเครองหยอดขาว
- ครงท 2 ชวงกอนเกบเกยวขาว เพอวางแผนการจดหาและใหบรการรถเกยวขาว และ
เครองคดท าความสะอาดขาว
ประเดนการประชม ประกอบดวย ประเภทและจ านวนเครองจกรกลทตองการใช
จ านวนสมาชกและพ นททจะใชบรการ กรณการรบจาง เชน รถไถ /รถเกบเกยว
พจารณาราคาทใหบรการโดยการตอรองราคากบเจาของเครองจกรกล และกรณเครอง
หยอดขาวของกลม พจารณาการน าไปใหบรการ ราคาและจดควในการใหบรการทเปน
ธรรมภายในกลม นอกจากน ควรมการหารอกบผประกอบการในการจดหาเครองหยอด
ขาวมาใหบรการกบสมาชกเพมมากขนและคดคาบรการทเหมาะสมดวย
วธการด าเนนงาน
วธการด าเนนงาน
3. การเกบเงนเขากองทนของกลม จากรายไดการใหบรการ
เครองจกรกลของกลม ซงกรรมการควรมการตงเปาหมายในการ
หารายได เพอจดหาเครองจกรกลของกลมเพมเตมเพอใหบรการแก
สมาชกไดเพมมากขน
โดยเฉพาะเครองหยอดขาว ซงทมาของรายไดมาจาก
การบรการเครองหยอดขาวหลงหกคาใชจาย
หรอคายมเครองหยอด กรณสมาชกน าไปพวงรถไถเดนตาม
ของตนเอง
หรอจากคานายหนาในการประสานงานรถไถหรอรถเกยวขาว
วธการด าเนนงาน
การบรหารจดการกองทนหมนเวยน
แหลงทมาของกองทน
• คาหนในการเขาเปนสมาชก
• คาเมลดพนธทราชการ
สนบสนนเรยกคนจากสมาชก
• รายไดจากการด าเนนธรกจ
ของกลมเชนการใหบรการ
เครองหยอดขาว ก าไรจาก
การรวบรวมเมลดพนธ/
ขาวเปลอกจ าหนาย
จดตงกรรมการบรหารกองทน
• ประกอบดวยประธาน กรรมการ
1-2 คน เลขานการ และ
กรรมการตรวจสอบและตดตาม
การใชจายของกองทน 1-2 คน
• ก าหนดระเบยบขอบงคบในการ
บรหารเงนทน เชน การเกบรกษา
เงนทน การใหกยม การสงคน
การปนผล
การบรหารเงนกองทน
• การเกบรกษา ควรแตงตง
กรรมการอยางนอย 3 คน ท า
หนาทเกบรกษาเงนสดของ
กองทน และเบก
• การใหกยม ใหสมาชกยนค าขอ
กเงน และน าเขาพจารณาใน
คณะกรรมการบรหารและ
ก าหนดการคนเงนใหชดเจน
• การลงทนในการด าเนนงานตาม
แผนของกลม ผานการเหนชอบ
ของคณะกรรมการ/สมาชก
การก าหนดพนทเปาหมาย
แนวทางการก าหนดเปาหมาย
1) เปาหมายการด าเนนงาน
ลดตนทนตอไร
(10-20%)
ปฏบตตาม
ค าแนะน าใน
การผลต
ลดคาใชจาย
ในการปลก
ขาว
เพมผลผลตตอ
ไร(10-20%)
ปฏบตตาม
ค าแนะน าในการ
ผลต
ดศกยภาพของ
พ นท
การเขาสระบบ
GAP
ลดตนทนตอตน
(10-20%)
ค านวณ
จากตนทน
ตอไรและ
ผลผลตตอ
ไร
มการเชอมโยง
ตลาดในการ
จ าหนายผลผลต
ผลตตาม
ความตองการ
ของผซอ
ราคาตาม
คณภาพ
มการบรหาร
จดการทด
ผน าทเขมแขง
สมาชกมสวน
รวม
มแผนการ
ด าเนนงาน
เพมมลคาผลผลต/เพมรายได
เมลด
พนธ
ขาว PreGAP/GAP
/GI/อนทรย แปรรป
กจกรรม
เสรม/พช
หลงนา
การก าหนดเปาหมาย กลมขาว ตนทนตอไร ผลผลตตอ
ไร ตนทนตอ
ตน ขาวขาว 3,850 800 4,812.5 ขาวหอมมะล
2,820 450 6,267
ขาวเหนยว 2,800 450 6,200 ** เปรยบเทยบกอนและหลงเขารวมโครงการ
รายการตนทนการผลตขาว ตามค าแนะน าการปลกขาวแบบประณต
รายการ ขาวขาว ขาวหอมมะล ขาวเหนยว
คาเตรยมดน 600 650 650
คาปลก 150 150 150
คาดแลรกษา 480 250 250
คาเกบเกยว 500 550 550
คาพนธ 170 220 200
คาป ย+สารชวภณฑ 650 400 400 คาสารคมวชพช+คาแรง 200 0 0
คาน ามน 300 100 100
คาเชานา 800 500 500
รวม 3,850 2,820 2,800
ผลตอบแทน
กลมขาว ผลผลต/ไร(ก.ก.)
ราคา/ก.ก. (บาท)
ตนทน (บาท/ไร)
รายได (บาท/ไร)
ก าไร/ไร (บาท)
ขาวขาว 800 7 3,850 5,600 1,750 ขาวปทมธาน 1
800 8 3,850 6,400 2,550
ขาวหอมมะล 450 11 2,800 4,950 2,150 ขาวเหนยว 450 12 2,800 5,400 2,600
การจดการพ นท โครงการ
แบงพ นทและเกษตรกรออกเปน 2 สวน คอ
พ นทผลตเมลดพนธ 20 % ของพ นทท งหมด
พ นทผลตขาว GAP 80% ของพ นทท งหมด ในสวนน
หากพ นทและเกษตรกรมจ านวนมาก ใหแบงเปนกลม
ยอย ๆ ละประมาณ 30 คน เพอพฒนาเปนระบบจเอพ
(GAP) แบบกลม
การก าหนดพ นทเปาหมายการผลต(1,000 ไร)
กลมผลตขาว จเอพ 1
(30 คน 280 ไร)
กลมผลตขาว จเอพ 2
(32 คน 320 ไร)
กลมผลตขาว จเอพ 3
(30 คน 260 ไร)
กลมผลตขาว อนทรย
(25 คน 200 ไร)
ผลตเมลดพนธ
20% (20 คน 200 ไร)
การก าหนดพ นทเปาหมาย กรณพ นท 300 ไร 30 ราย
ผลตเมลด
พนธ
• 20% = 60 ไร เกษตรกร 10 ราย
ผลตขาว
GAP
• 80 % = 240 ไร เกษตรกร 20 ราย
นาแปลงใหญ
300 ไร
30ราย
แบงพ นทเปน 2 สวน คอ
1)พ นทผลตเมลดพนธ(ไขแดง)
2) พ นทผลตขาวมาตรฐาน จเอพ/
พรจเอพ/อนทรย (ไขขาว)
การก าหนดพ นทเปาหมาย กรณพ นท 1,000 ไร 80 ราย
ผลตเมลด
พนธ
• 20% = 200 ไร
• 20 ราย
ผลตขาว
GAP
• 300 ไร
• 30 ราย
ผลตขาว pre GAP
• 500 ไร
• 30 ราย
นาแปลงใหญ
1,000
ไร 80
ราย
แบงพ นทเปน 2 สวน คอ
1)พ นทผลตเมลดพนธ(ไขแดง)
2) พ นทผลตขาวมาตรฐาน จเอพ/
พรจเอพ/อนทรย (ไขขาว)
การก าหนดพ นทเปาหมาย กรณพ นท 3,000 ไร 200 ราย
ผลต
เมลด
พนธ
• 20% = 600 ไร
• 30 ราย
ผลตขาว
GAP
• 1,500 ไร
• 90 ราย
ผลตขาว pre GAP
• 900ไร
• 80 ราย
อนทรย • 200ไร
• 20ราย
นาแปลงใหญ
3,000 ไร
200 ราย
แบงพ นทเปน 2 สวน คอ
1)พ นทผลตเมลดพนธ(ไขแดง) 20
%
2) พ นทผลตขาวมาตรฐาน จเอพ/พร
จเอพ/อนทรย (ไขขาว) 80 %
การสนบสนนเมลดพนธและการบรหารจดการในการ
ผลตขาวคณภาพ
การสนบสนนเมลดพนธในพ นทผลตเมลดพนธ
ปท 1 สนบสนน
100%ของพ นท
ไรละ 10 กก.
ปท 2 สนบสนน 100%
ของพ นทไรละ 10 กก.
ปท 3 สนบสนน
50%ของพ นท
ไรละ 10 กก.
การสนบสนนเมลดพนธในพ นทผลตขาวคณภาพจเอพ
ปท 1 สนบสนน
30%ของพ นท ไร
ละ 10 กก.
ปท 2 ไมมสนบสนน
จดซอ/ยมจากกลมผลต
เมลดพนธ
ปท 3 ไมม
สนบสนน จดซอ/
ยมจากกลมผลต
เมลดพนธ
การบรหารจดการเมลดพนธทไดรบการสนบสนน
1.คณะกรรมการบรหารกลม พจารณาหลกเกณฑในการสนบสนนใหกบสมาชก
2. ก าหนดอตราการเรยกเกบคนคาเมลดพนธขาวจากสมาชก ไดหลายวธขนกบ
ขอตกลงของกลม/กรรมการ เชน
2.1 การเรยกคนเปนเงนสดหลงการเกบเกยว ในราคาเทากบราคาเมลดพนธ/
ต ากวา แตไมควรต ากวารอยละ 80
2.2 การเรยกคนเปนเมลดพนธหรอขาวเปลอกหลงการเกบเกยวในราคาเทากบ
ราคาเมลดพนธ/ต ากวา แตไมควรต ากวารอยละ 80 เชนรบไป 10 ก.ก. คน
15 ก.ก. เปนตน
การบรหารจดการเมลดพนธทผลตไดของสมาชกกลมผลต
เมลดพนธ
กลมรบซอผลผลตคนจาก
เกษตรกรทผานการตรวจแปลง
และการวเคราะหคณภาพจาก
ศวข./ศมข. โดยเงนกองทน/กยม
จากธกส.
กลมปรบปรงและคดท าความ
สะอาด บรรจกระสอบส าหรบ
จ าหนาย/ใหสมาชกยมในฤด
ตอไป
สมาชกจ าหนายใหกบกลม
GAPเองโดยการประสานงาน
ของกลม
สมาชกปรบปรงและคดท าความ
สะอาดจากการสนบสนนของกลม
สมาชกจ าหนายเปนขาวสดใหกบ
สมาชกกลมGAP
สมาชกผลตเมลดพนธไวใชเอง
และกระจายพนธในพ นทของ
ตนเองในฤดตอไป
สมาชกปรบปรงและคดท าความ
สะอาดจากการสนบสนนของกลม
การบรหารจดการการผลต ปท 1
ปท 1 กลมผลตเมลดพนธ
รบเมลดพนธจาก
โครงการ 100 %
ผลตเมลดพนธได
20-50 ตน
ปท 1 กลมผลตขาวจเอพ
รบเมลดพนธจาก
โครงการ 30 %
ผลตขาวเปลอก
คณภาพดได 30 %
การบรหารจดการการผลต ปท 2
กลมผลตเมลดพนธ
รบเมลดพนธจากโครงการ
100 %
ผลตเมลดพนธได 20-50
ตน
กลมผลตขาวจเอพ
ซอ/ยมเมลดพนธจากกลม
ผลตเมลดพนธ 100 %
ผลตขาวเปลอกคณภาพ
จเอพ 50-100 %
การบรหารจดการการผลต ปท 3
กลมผลตเมลดพนธ
รบเมลดพนธจากโครงการ
50 % จดซอสมทบอก 50 %
ผลตเมลดพนธได 20-50
ตน
กลมผลตขาวจเอพ
ซอ/ยมเมลดพนธจากกลม
ผลตเมลดพนธ 100 %
ผลตขาวเปลอกคณภาพ
จเอพ100 %
กระบวนการเรยนรในระบบโรงเรยนเกษตรกร
โรงเรยนเกษตรกร (Farmers Field School) หมายถง กระบวนการ
เรยนรแบบมสวนรวมทน ามาใชในการสงเสรมการเกษตร เพอใหเกษตรกรกน
คดแกไขปญหา แลกเปลยนประสบการณ และสามารถตดสนใจไดดวยตนเอง
ในกระบวนการผลตทกขนตอน ตงแตเรมปลกจนกระทงเกบเกยว
เปนการฝกใหชาวนาไดมโอกาสคด และตดสนใจดวยตนเอง โดยน าค าแนะน า
ทางวชาการรวมทงภมปญญาทองถน มาฝกท าดวยตนเอง เพอพสจนและ
เปรยบเทยบผล ทงน โดยการชวยเหลอและสนบสนนอยางใกลชดของเจาหนาท
หรอวทยากรชาวนา (ชาวนาชนน า)
วตถประสงค
เพอใหเกดการเรยนรอยางเขาใจและสามารถน าไปปฏบตได
เพอแลกเปลยนเรยนรระหวางชาวนาและเจาหนาทสามารถน าปญหาในไรนามา
ชวยกนแกไขและพสจนทราบองคความรใหมๆ
เปาหมาย เกษตรกรผเขารวมโครงการในแตละชมชน จดเวท 3-5 ครง เกษตรกร
เขารวม 20-50 คน /ครง
วธการด าเนนงาน : การเตรยมการ
1) การประชมครงแรกกบเกษตรกร เพอแจงวตถประสงคถงการเรยนรตอเนอง เขาใจวตถประสงคและสงทจะไดรบจากการเขารวม โดยเจาหนาทตองชแจงประเดนตางๆ ดงน
สงทชาวนาจะไดรบ คอ
มโอกาสเรยนรจากการด การวเคราะห การทดลอง
ไดท างานเปนกลม เรยนรจากคนอนๆในกลม
มความเขาใจระบบนเวศนในนาดขนและจะใชประโยชนสงสดจากความร ความเขาใจ
ชาวนาไมควรคาดหวงจากการเรยนร คอ
ไมมการสอนบอก หรอตอบค าถามโดยตรง
ไมมการเรยนการสอนวชาการตางๆในเวลาอนสน
ความคาดหวงของชาวนาผเขารวมเรยนร คอ
ความสนใจและตงใจจะเขารวมตามขอตกลง
เขารวมกจกรรมตลอดฤด
รวมกจกรรมอยางจรงจง
วธการด าเนนงาน : การเตรยมการ
2) จดท าแผนการเรยนรตามความตองการของสมาชก โดยเนนกระบวนการตามสภาพ
พ นทและชดเทคโนโลยทเกยวของ
3) การเตรยมแปลงศกษาและสถานทประชม
พ นทแปลงเรยนรของชมชน 1-2 ไร
ควบคมน าได หรอไมมความเสยงตอฝนแลง และน าทวม
ใกลสถานทประชม
5) วสดอปกรณ ควรเปนอปกรณทเรยบงาย ราคาถก และมในทองถน ชาวนาสามารถ
หามาใชเองได ไดแก
แบบฟอรมตางๆ เอกสารวชาการ และโปสเตอร
กระดานขนาดประมาณ 1 x 1.2 เมตร ปากกาเขยนบอรดสด า แดง น าเงน
กระดาษฟางอยางนอย 200 แผน
เทปกาว คลปหนบ แวนขยาย
สมด ปากกา ส าหรบเกษตรกรคนละ 1 ชด
ไมไผ เชอก
- ถงพลาสตก และขวดขนาดตาง ๆ ตาขาย ส าหรบกจกรรมในส ารวจแมลง
6) การถายทอดควรเนนการฝกปฏบตจรงในแปลงและใหชาวนาบนทกผลจาก
ประสบการณทไดรบลงในคมอ
วธการด าเนนงาน : การเตรยมการ
วธการด าเนนงาน 2. องคประกอบหลกของโรงเรยนเกษตรกร
1) หลกสตร วตถประสงคของหลกสตรคอเมอสนสดการรวมกจกรรมเกษตรกรมความสามารถในเรอง
ตางๆ ดงน อธบายการพฒนาของขาวในชวงตาง ๆ เขาใจการชดเชยสวนเสยหายของขาว และอธบายความส าคญและประโยชนของความสามารถของขาวในการ
ชดเชยความเสยหายเมอถกท าลายโดยศตรขาว เชน หนอนกอ หนอนมวนใบ เปนตน แจกแจงความเกยวพนขององคประกอบตาง ๆ ของระบบนเวศน เขาใจวงจรชวต และร จกศตรขาวและศตร
ธรรมชาตในนาขาว อธบายความเปนพษของสารก าจดศตรขาวและผลกระทบทเกดขนตอสงแวดลอม ประเมนความเสยหายทเกดจากศตรขาวในแตละชวงการเจรญเตบโตของขาว และสามารถเปรยบเทยบ
คาใชจายหากตดสนใจด าเนนการกบมลคาผลผลตทคาดวาจะเสยไป อธบายศกยภาพของศตรขาวแตละชนดทจะพฒนาในสงแวดลอมตาง ๆ สามารถก าหนดอตราปยหรอชนดของปยทจะใชไดเหมาะสมในแตละชวงการเจรญ เตบโตของตนขาว สามารถก าจดตนขาวทขนปนในแปลงนาระยะตางๆ ได สามารถเกบเกยวขาวในระยะทเหมาะสมและลดการสญเสยได สามารถประเมนผลผลตทจะไดรบ
วธการด าเนนงาน
2) ภาพรวมกจกรรม ทงหลกสตรใชเวลาตลอดฤดเพาะปลก ทก 2 สปดาหตอครง ใชเวลาเชาถงเทยงวน ประมาณ 3-4 ชวโมง โดยมกจกรรมหลก ดงน
แปลงศกษาหลก เพอเปรยบเทยบการปฏบตทวไปของชาวนาอน ๆ พนทประมาณ 1-2 ไร
แปลงศกษาเฉพาะเรอง เพอใหชาวนาพสจนทราบในประเดนส าคญทมผลตอความเชอเดมของ
ชาวนา เชน ใชอตราเมลดพนธ 30 -40 กก./ไร เพราะจะไดปองกนวชพช หรอเผอหอยเชอร
ท าลาย หรอใสปยไนโตรเจนกอนแลวหวานป ยสตรผสมทหลง เปนตน
กจกรรมเพอปรบเปลยนแนวความคด และฝกทกษะ เชน การสงเกตตนขาวในระยะตาง ๆ
การดศตรขาวและศตรธรรมชาต การคดเลอกเมลดพนธขาว การท าน าหมกชวภาพ เปนตน
กจกรรมกลมสมพนธ เปนการชวยใหเกษตรกรไดรวมกนสรางประสบการณรวมกน เพอใหเกด
ความสนกสนานคลายเครยด เปนการละลายพฤตกรรม และเกดความคนเคยซงกนและกน เกด
ความสามคคและการท างานเปนทม ควรด าเนนการในชวงแรกของการเปดโรงเรยน
กจกรรมส ารวจแมลง เปนกจกรรมทชวยใหเกษตรกรคนพบบทบาทและความสมพนธของ
องคประกอบตาง ๆในระบบนเวศน การศกษาท าไดหลายแบบทงงาย ๆ และสลบซบซอน เชน
ศกษาอตราการกนศตรขาวของแมงมม เปนตน ควรเรมจากจดทชาวนาใหความสนใจ
วธการด าเนนงาน
3) กจกรรมหลก การวเคราะหระบบนเวศน ประกอบดวย 4 ขนตอน คอ
ส ารวจแปลงนา สงเกต บนทกขอมล เกษตรกรรวมกลม ๆ ละ 4-5 คน ชวยกนส ารวจ
ในนา โดยเดนทแยงมม จ านวน 30 จด (กอ) และโฉบแมลงใสถงพลาสตก รวบรวมขอมล
เชน ระดบน าในนา การแตกกอ ลกษณะตนขาว
วเคราะหขอมล แลกเปลยนขอคดเหนในกลมยอย โดยน าขอมลทบนทกและตวอยาง
แมลงทเกบไดในแปลงนามาประชมรวมกนในกลมยอย แลวสรปลงในกระดาษโปสเตอร
กลมรวมกนวเคราะหสถานการณ แลกเปลยนขอคดเหนจากนนจะสรปขอคดเหนเพอการ
ปฏบตตอไป
เสนอผลของกลมยอยในกลมใหญ แตละกลมยอยน าผลทสรปมาเสนอในกลมใหญ โดย
ใชกระดาษโปสเตอรเปนอปกรณชวย เปดโอกาสใหมการแลกเปลยนขอคดเหน ซกถาม
สรปประเดนทเหมอนกนและแตกตางกน น าไปสขอสรปในกลมใหญ
วธการด าเนนงาน
4) การรวบรวมขอมลและบนทกขอมล ด าเนนการบนทกขอมลอยางเปนระบบโดย
ใหเกษตรกรทกรายบนทกกจกกรมทด าเนนการ คอ
ขอมลเกษตรกรในรายละเอยดพนฐานทวไป เชน อาย อาชพหลก พนทถอครอง
เปนตน
ขอมลการเขารวมกจกรรมประจ าสปดาห /เดอน เปนตวชวดความสนใจและการ
ปฏบตตามพนธะสญญาของเกษตรกร
ขอมลการวเคราะหระบบนเวศน โดยผด าเนนการประชมจะเปนผ ชแนะให
เกษตรกรเปนผรวบรวม และบนทกขอมลดวยตวเอง
ขอมลการลงทนและก าไร คาใชจายทกอยางตองน ามาวเคราะหตนทนก าไรหลงจาก
สนสดฤด
กระบวนการเรยนรในระบบโรงเรยนเกษตรกร
4. เงอนไข/ จดเนน
การคดเลอกเกษตรกรเขารบการเรยนรควรเนนเกษตรกรทมความสมครใจ ตงใจ
และเปนผมแนวโนมทจะสามารถถายทอดได
5. กาสนบสนน : สนบสนนคาใชจายในการจดเวทชมชนละ 3-5ครงๆ ละคนละ 200
บาท ส าหรบเปนคาอาหารกลางวน อาหารวางเครองดม และคาวสดในการจดเวท
เรยนร
เทคโนโลยการท านาแบบประณต
ขยาย
กระทงนา/
ปรบระดบ
ปลกดวย
เครอง
หยอดขาว
ใสป ยตาม
คา
วเคราะห
ดน
ส ารวจ
แปลงนา
กอนใช
สารเคม
ใชเชอไตร
โคเดอมา/
บวเวอเรย
จดการน า
แบบเปยก
สลบแหง
เกบเกยว
28-30 วน
หลงขาว
ออกดอก
เทคนคการเพมความหอมของขาว/ ป ยชวภาพ พด.12/PGPR
วตถประสงค
สนบสนนการรวมกลมท าการผลตมการบรหารจดการ
รวมกน
สงเสรมการเกษตรแปลงใหญใหมตลาดรองรบภายใต
การบรณาการภาครฐและเอกชน
กลไกการขบเคลอนทางดานการตลาด
ทมตลาดไดแก กรมสงเสรมสหกรณ (ส านกงานสหกรณจงหวด) และ กรมการ
คาภายใน กระทรวงพาณชย(ส านกงานพาณชยจงหวด)
กลไกการขบเคลอนดานการตลาด
ส ารวจและ
วเคราะหความ
ตองการตลาด
จดท าแผนการ
ผลตให
สอดคลองกบ
ความตองการ
การเชอมโยง
ตลาด
จดท าขอตกลง
รวมในการ
จ าหนาย
ประชาสมพนธ
การตลาด
สนคาจาก
แปลงใหญ
การวางแผนการด าเนนงานแบบบรณาการ
เวทชมชน 1 ครง
โรงเรยนเกษตรกรกลมผลตเมลด
พนธ/ศจช. 5 ครง
โรงเรยนเกษตรกร กลมผลตขาว จเอพ 3 ครง
ประชมเชอมโยงตลาด
2 ครง
ประชมกลมผน าในระดบจงหวด 2 ครง
การลงพ นท ปฏบตงานของเจาหนาท
กลมไขแดง
เวทชมชน/เกบขอมลการผลต/ตนทนราย
แปลง
เวทเรยนร 5 ครงและผลตสารชวภณฑ/ผลต
ปยอนทรย
เกบเกยว//ประเมนผลผลต
กลมไขขาว
เวทชมชน/เกบขอมลการผลต/ตนทนราย
แปลง
เวทเรยนร
3 ครง/และผลตสารชวภณฑ/ผลตปยอนทรย
เกบเกยว//ประเมนผลผลต