ความเปนมาและเจตนารมณของกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศไทย

นางสาวองอร จนตนาเลศ∗

พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ . ๒๕๕๑ ไดใชเวลาในขนตอนของกระบวนการตราเปนกฎหมายจนถงวนมผลใชบงคบ รวมระยะเวลาถง ๙ ป โดยเรมจากสานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) ไดศกษา ถงความจาเปนทจะตองมกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคา (Product Liability) ขนใชบงคบเพอเปนการคมครองผบรโภคและเปนมาตรการปองกนการผลต การนาเขา หรอการจาหนายสนคาทเปนอนตราย อนเนองมาจากการเปดเสรทางดานการคาระหวางประเทศ ซงทาใหมการนาเขาและสงออกสนคาไดงาย และโดยทหนวยงานของรฐยงไมสามารถใหการคมครองผบรโภคไดเตมท จงจาเปนตองมกฎหมายพเศษทผบรโภคสามารถใชสทธในการคมครองตนเอง ไดงายขน สานกงานมาตรฐานผล ตภณฑอ ตสาหกรรมจงได แต งต งคณะทางานพจารณา ยกรางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา พ.ศ. …. โดยนาหลกการ มาจาก EC - Product Liability Directive 1985 จากนนไดมการจดสมมนาเพอรบฟงความคดเหน จากหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ และไดนาผลการรบฟงความคดเหนมาปรบปรงรางพระราชบญญตดงกลาว และเสนอใหสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคดาเนนการเสนอเรองตอคณะรฐมนตร๑ ซ ง ค ณ ะ ร ฐ ม น ต ร (ส ม ย น า ย ช ว น ห ล ก ภ ย เ ป น น า ย ก ร ฐ ม น ต ร ) ไ ด ม ม ต เ ม อ วนท ๔ กรกฎาคม ๒๕๔๓ อนมตหลกการของรางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคา พ.ศ. …. ตามทสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคเสนอ และไดสงสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจพจารณา๒ ตอมาไดมการยบสภาและมการเปลยนแปลงรฐบาล คณะรฐมนตร ชดใหม (ทม พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตร) ไดยนยนหลกการตามรางพระราชบญญต ความรบผดตอความเสยหายท เกดขนจากสนคา พ .ศ . …. เมอวนท ๑๙ กมภาพนธ ๒๕๔๔ สานกนายกรฐมนตรจงไดมหนงสอถงสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาใหตรวจพจารณา รางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา พ.ศ. …. ตอไป๓

ในการพจารณารางพระราชบญญตฉบบดงกลาวในชนสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกาในขณะนน (ศาสตราจารยพเศษ ชยวฒน วงศวฒนศานต)

∗นกกฎหมายกฤษฎกาชานาญการพเศษ ฝายแปลและใหความเหน สานกกฎหมายตางประเทศ ๑บนทกขอความสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค สวนนตการ ท นร ๒๑๐๐.๕/๖๑

ลงวนท ๘ กมภาพนธ ๒๕๔๓ เรอง รางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา พ.ศ. …. ถงรฐมนตรประจาสานกนายกรฐมนตร (นายจรนทร ลกษณวศษฐ) ประธานกรรมการคมครองผบรโภค

๒หนงสอสานกเลขาธการคณะรฐมนตร ท นร ๐๒๐๔/๘๕๙๗ ลงวนท ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๔๓ ถงเลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

๓หนงสอสานกนายกรฐมนตร ท นร ๒๑๐๕/๓๕๐๓ ลงวนท ๒๘ มนาคม ๒๕๔๔ เรอง รางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา พ.ศ. …. ถงเลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

๒

ไดมอบหมายใหดาเนนการศกษาวจยเรองน ๔ เมอคณะผวจยไดศกษาวจยเสรจแลวจงไดเสนอผลการวจยประกอบการตรวจพจารณารางพระราชบญญตฯ ของคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ประกอบดวย (๑) นายโสภณ รตนากร (ประธานกรรมการฯ) (๒) นายจรญ ภกดธนากล (๓) นายชยวฒน วงศวฒนศานต (๔) นายพชร อศรเสนา ณ อยธยา (๕) นายพชยศกด หรยางกร (๖) นายวฒนา รตนวจตร (๗) นางสาวสคนธ กาญจนาลย และ (๘) นายอานคฆ คลายสงข โดยมนายวรรณชย บญบารง นายสมศกด นวตระกลพสทธ และนางสาวองอร จนตนาเลศ เปนฝายเลขานการฯ ในการตรวจพจารณารางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๔๗๔/๒๕๔๖) โดยมผแทนสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ผแทนกระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมประมง กรมปศสตว กรมวชาการเกษตร และสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต) ผแทนกระทรวงพาณชย (กรมการคาภายในและกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ) ผแทนกระทรวงอตสาหกรรม (สานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม) ผแทนสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา ผแทนสานกงานศาลยตธรรม และผแทนสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย เปนผชแจงขอเทจจรงและใหขอมลประกอบการพจารณา

รางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. .... ไดผานการตรวจพจารณาของสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาครงแรกตามเรองเสรจ ท ๗๔๗/๒๕๔๖ และผานการพจารณาของสภาผแทนราษฎร (กรรมาธการวสามญ ) แลว แตในระหวางชนการพจารณาของวฒสภา (กรรมาธการวสามญ) มการยบสภาเมอตนป พ.ศ. ๒๕๔๙ มผลทาใหสภาผแทนราษฎรและวฒสภาตองสนสดลง จงทาใหรางพระราชบญญตดงกลาวตองตกไป ตอมาเมอวนท ๑๗ ตลาคม ๒๕๔๙ คณะรฐมนตร (สมยคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (คปค.)) ไดมมตใหรฐมนตรแตละกระทรวง ไปพจารณารางพระราชบญญตทมหลกการสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลและมความสาคญ จาเปนเรงดวน ทสมควรเสนอสภานตบญญตแหงชาตพจารณา ซงสานกนายกรฐมนตร (สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค) จงไดยนยนการเสนอรางพระราชบญญตดงกลาวตอสภานตบญญตแหงชาตเพอพจารณาตอไป ตอมาคณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๕๐ เหนชอบในหลกการ รางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. .... ทสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจพจารณาแลว ตามทสานกนายกรฐมนตร (สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค) เสนอ และใหกระทรวงเกษตรและสหกรณรบไปพจารณาทบทวนหลกการ ในเรอง “ผลตผลเกษตรกรรม” อกครงวา สมควรตดบทบญญตเกยวกบผลตผลทางเกษตรกรรม ออกหรอไม ตอจากนน จงไดมการสงรางพระราชบญญตดงกลาวใหสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจพจารณาอกคร ง ๕ โดยคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ ) ประกอบดวย (๑) นายโสภณ รตนากร (ประธานกรรมการฯ) (๒) นายวฒนา รตนวจตร (๓) นางสาวสคนธ การญจนาลย (๔) นายพชยศกด หรยางกร และ (๕) นายอรรถนต ดษฐอานาจ และฝายเลขานการฯ

๔คณะผวจยประกอบดวย (๑) นายมานตย วงศเสร (หวหนาคณะผวจย) (๒) นายวรรณชย บญบารง (๓) นายพนย ณ นคร (๔) นายสมศกด นวตระกลพสทธ และ (๕) นางสาวองอร จนตนาเลศ

๕หนงสอสานกเลขาธการคณะรฐมนตร ท นร ๐๕๐๓/๙๗๐๗ ลงวนท ๑๔ มถนายน ๒๕๕๐ ถงเลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา

๓

ประกอบดวย (๑) นายวรรณชย บญบารง (๒) นางสาวองอร จนตนาเลศ และ (๓) นางสาววรรณา เจรญพลนภาชย ซงไดพจารณาแลวเสรจตามเรองเสรจท ๕๒๕/๒๕๕๐ และไดเสนอสภานตบญญตแหงชาตพจารณาตามขนตอนของกระบวนการตรากฎหมายจนสาเรจ และไดมการประกาศใช ในราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๕ ตอนท ๓๖ ก ลงวนท ๒๐ กมภาพนธ ๒๕๕๑ ๑. สาระสาคญของกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ มสาระสาคญสรปไดดงน (๑) กาหนดความรบผดของผประกอบการตอความเสยหายทเกดแกบคคลหรอทรพยสนอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย โดยนาหลกความรบผดโดยเครงครด (Strict liability) มาใชบงคบ ซงมผลทาใหผเสยหายไมตองพสจนถงความไมปลอดภยของสนคา เพยงแตนาสบวา ตนไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการเทานน สวนผประกอบการจะตองรบผดตอ ความเสยหายทเกดขนไมวาจะเกดจากความจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไมกตาม และกาหนด เหตหลดพนความรบผดของผประกอบการ ไดแก สนคานนมไดเปนสนคาทไมปลอดภย หรอผเสยหายรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอความเสยหายเกดขนจากการใชหรอการเกบรกษา ไมถกตอง (๒) กาหนดใหผประกอบการทเกยวของกบสนคาตองรวมรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (๓ ) กาหนดใหคณะกรรมการคมครองผบร โภค รวมท งสมาคมและมลน ธ ทคณะกรรมการคมครองผบรโภครบรองมอานาจฟองคดเรยกคาเสยหายแทนผเสยหายได (๔) ใหศาลมอานาจกาหนดคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายตอจตใจได ใน ๒ กรณ คอ (ก) ความเสยหายตอจตใจนนเปนผลเนองมาจากความเสยหายตอรางกาย สขภาพ หรออนามยของผเสยหาย

(ข) กรณทผเสยหายถงแกความตาย ใหบคคลอน คอ สาม ภรยา บพการ หรอผสบสนดานของผเสยหายอาจเรยกรองคาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจ (๕) กาหนดเรองคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ (punitive damages) ในกรณ ทปรากฏขอเทจจรงวาผประกอบการไดผลต นาเขา หรอขายสนคาโดยรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอมไดรเพราะความประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอเมอรเชนนนภายหลงการผลต นาเขา หรอขายสนคานนแลว ไมดาเนนการใด ๆ ตามสมควรเพอปองกนไมใหเกดความเสยหาย ทงน เพอปองกนมใหผประกอบการนนกระทาความผดอก หรอมใหผประกอบการอนกระทาตาม (๖) กาหนดอายความใหผเสยหายใชสทธเรยกรองได ๒ กรณ ไดแก

(ก) การใชสทธเรยกรองคาเสยหายมอายความสามปนบแตวนทผเสยหาย รถงความเสยหายและรตวผประกอบการ หรอเมอพนสบป นบแตวนทมการขายสนคานน

(ข) ในกรณทความเสยหายเกดขนโดยผลของสารทสะสมในรางกายหรอตอง ใชเวลาในการแสดงอาการอายความมกาหนดสามป นบแตวนทผ เสยหายรถงความเสยหาย และรตวผประกอบการ แตไมเกนสบปนบแตวนทรถงความเสยหาย

๔

๒. คาอธบายรายมาตรา

มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑”

ชอพระราชบญญต

หลกการและวตถประสงค

ชอพระราชบญญตในมาตรา ๑ ถอเปนสวนหนงของเนอหากฎหมาย เหตทตองม ชอพระราชบญญต กเพอตองการใหทราบวาเปนกฎหมายเกยวกบเรองใดและมขอบเขตการใชบงคบเพยงใด๖

รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค “มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา พ.ศ. ....” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา “มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ....” คณะกรรมการกฤษฎกาไดแกไขชอรางฯ จาก “รางพระราชบญญตความรบผด ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา พ.ศ. ….” เปน “รางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ….” เพอใหทราบถงขอบเขตการใชบงคบของกฎหมาย ท ชดเจนและสอดคลองกบเนอหาสาระของพระราชบญญตนทมงหมายถงความไมปลอดภย ของสนคาเปนสาคญ ทงน เหตผลทคณะกรรมการกฤษฎกาไมใชคาวา “สนคาทบกพรอง” ตามถอยคาภาษาองกฤษ (defective products) กเพอมใหผใชกฎหมายเกดความสบสนกบเรองความชารดบกพรองตามทบญญตไวในเอกเทศสญญาในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ๗ อนเปนเรองสญญา ในขณะทความรบผดตามพระราชบญญตนเปนเรอละเมด ประเดนในการพจารณา ในชนการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกามประเดนถกเถยงเกยวกบ การใชถอยคาในชอรางพระราชบญญต ตามรางมาตรา ๑ ดงตอไปน ๑. การเลอกใชถอยคาระหวางคาวา “สนคา” และ “ผลตภณฑ”

เนองดวยชอรางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจาก สนคา พ.ศ. …. ตรงกบขอความภาษาองกฤษ คอ “Product Liability” ซงคาวา “product” แปลวา ผลตภณฑ สวนคาวา “สนคา” ตรงกบคาวา “goods” จงมขอถกเถยงวาสมควรใชถอยคาใด

๖“ชอรางพระราชบญญต”, คมอแบบการรางกฎหมาย สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

หนา ๕๓

๗บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาประกอบรางพระราชบญญตความรบผดตอ ความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (เรองเสรจท ๗๔๗/๒๕๔๖ และเรองเสรจท ๕๒๕/๒๕๕๐)

๕

จงจะเหมาะสม ซงจากผลการตรวจพจารณาเหนสมควรใหใชถอยคาวา “สนคา” เพราะกฎหมาย ฉบบน นอกจากจะใชบงคบกบสงหารมทรพยทกชนดทผลตหรอนาเขาเพอขาย หรอผลตผลเกษตรกรรมแลว ยงใชบงคบกบกระแสไฟฟาซงไมมรปรางดวย ดงนน การใชถอยคาวา “สนคา” จงมความเหมาะสมกวาคาวา “ผลตภณฑ” ๒. การเพมขอความ “ทไมปลอดภย” ในชอรางพระราชบญญต ในชนการตรวจพจารณาไดมขอเสนอใหเพมขอความวา “ทไมปลอดภย” ตอจากคาวา “สนคา” ทงน เพอตองการใหเกดความชดเจนยงขนวา ความเสยหายทเกดขน นนมสาเหตอนเนองมาจากความไมปลอดภยของสนคา อยางไรกด มประเดนขอถกเถยง เกยวกบการใชถอยคาระหวางคาวา “ทไมปลอดภย” และ “ทบกพรอง” ฝายทเสนอใหใชคาวา “ทบกพรอง” เหนวา หลกการของ “Product Liability” เปนความรบผดอนเกดจากความชารดบกพรองของสนคา ซงคาวา “ชารดบกพรอง” ตรงกบขอความภาษาองกฤษ คอ “defect” สวนตนเหตของความช ารดบกพรองของสนค าอาจเกดข น ไ ดจากหลายสาเหต ๘ ไ ดแก ความบกพรองในกระบวนการผลต ความบกพรองอนเกดจากการออกแบบ ความบกพรอง ในเรองคาเตอนหรอการใหขอมลเกยวกบการใช และความบกพรองอนเกดจากการคนควาวจย ในสนคาใหมทตองเสยง สาหรบฝายท เสนอใหใชคาวา “ท ไมปลอดภย” ให เหตผลสนบสนนวา เพอม ให เกดความสบสนกบหลกความรบผดตามสญญาซอขายในประมวลกฎหมายแพง และพาณชย ซงผขายจะตองรบผดเพอชารดบกพรองของสนคาตอผซออนเนองมาจากสญญา สวนรางพระราชบญญตนเปนเรองของความไมปลอดภยของสนคาอนเปนเหตใหเกดความเสยหาย แกบคคลทวไปแมจะมไดเปนคสญญาซอขายกตาม ซงกรณดงกลาวเปนเรองของการกระทาละเมด ดงนน ผลการตรวจพจาณารางพระราชบญญตนจงไดเสนอใหใชขอความวา “ทไมปลอดภย” เพอใหแตกตางจากความชารดบกพรองในสญญาซอขาย

ขอสงเกต มนกวชาการบางทานเรยกชอกฎหมาย Product Liability วา “กฎหมายวาดวย ความรบผดเพอความเสยหายอนเกดจากสนคาทขาดความปลอดภย”

มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบเมอพนกาหนดหนงปนบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

วนใชบงคบกฎหมาย

หลกการและวตถประสงค เหตผลทกฎหมายตองกาหนดวนใชบงคบกเพอตองการใหทราบวาสภาพบงคบ ของกฎหมายนนมผลตงแตเมอใด๙ ซงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจาก สนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ ไดกาหนดใหมผลใชบงคบเมอพนกาหนดหนงป นบแตวนประกาศ ในราชกจจานเบกษาเปนตนไป โดยไดมการประกาศในราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๕ ตอนท ๓๖ ก ลงวนท ๒๐ กมภาพนธ ๒๕๕๑ ดงนน กฎหมายดงกลาวจงมผลใชบงคบในวนท ๒๐ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๕๒

๘มานตย วงศเสร และคณะ, อางแลว เชงอรรถท ๔๐ หนา ๗ - ๙

๙“วนใชบงคบกฎหมาย”, คมอแบบการรางกฎหมาย สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา หนา ๘๘

๖

รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค “มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบเมอพนกาหนดสามรอยหกสบหาวน นบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา “มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบเมอพนกาหนดหนงปนบแตวนประกาศ ในราชกจจานเบกษาเปนตนไป” ประเดนในการพจารณา ในชนการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกามขอโตแยงเกยวกบระยะเวลาของวนใชบงคบกฎหมายทใหมผลใชบงคบเมอพนกาหนด ๑ ป มความเหมาะสมเพยงใด ในประเดนนมความเหนแตกตางแยกเปน ๒ ฝาย โดยฝายทเหนวา เพอมใหกฎหมายดงกลาวมผลใชบงคบลาชาออกไป และเพอประโยชนตอการคมครองผบรโภคจงเหนวา ระยะเวลา ๑ ป มความเหมาะสมแลว แตฝายผประกอบการเหนวาระยะเวลา ๑ ป คอนขางจะสนเกนไป โดยใหเหตผลวา เนองจาก เรอง Product Liability เปนกฎหมายใหม ซงมผลกระทบตอภาคอตสาหกรรมและผประกอบการเปนอยางมาก จงจาเปนตองใชเวลาในการเตรยมความพรอมและการปรบตว อยางไรกด ในทสด ไดมขอยตในเรองวนใชบงคบกฎหมายโดยใหมผลใชบงคบเมอพนกาหนด ๑ ป นบแตวนประกาศ ในราชกจจานเบกษาเปนตนไป ดวยเหตผลวา ภาคอตสาหกรรมหรอผประกอบการไดมสวนรวม ในการยกรางพระราชบญญตดงกลาวตงแตเรมแรก อนไดแก การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนของภาคอตสาหกรรม รวมทงการทมผแทนภาคอตสาหกรรมเขารวมประชมชแจงตงแตในชน การตรวจพจารณาของสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาและในชนการพจารณาของรฐสภา ซงกเทากบวาผประกอบการไดรบทราบความเคลอนไหวของกฎหมายดงกลาวอยตลอด นอกจากน กอนทกฎหมายฉบบนจะมผลใชบงคบ สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคซงเปนหนวยงานรบผดชอบกไดจดสมมนาเพอเผยแพรขาวสารและใหความรเกยวกบกฎหมายดงกลาวแกผบรโภค และผประกอบการอยเรอยมา ดงนน จงเหนวา ระยะเวลาของวนใชบงคบกฎหมายทใหมผลใชบงคบเมอพนกาหนด ๑ ป นบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป เปนระยะเวลาทเหมาะสม ขอสงเกต ในชนทคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ไดพจารณารางพระราชบญญตฉบบน เสรจแลว และอย ในระหวางการดาเนนการขอความเหนชอบจากหนวยงานท เก ยวของ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยไดมหนงสอถงสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา๑๐ เสนอขอคดเหนเพมเตมหลายประเดนเพอประกอบการพจารณาของสานกงานฯ โดยเรองวนใชบงคบนนไดเสนอวา ระยะเวลาการบงคบใชกฎหมายทกาหนดไว ๑ ป นนอาจสนเกนไป และไมมความเปนไปได ในทางการคาและอตสาหกรรมทจะบงคบใชกฎหมายฉบบนกบสนคาทกชนดในคราวเดยว จงเสนอวาราชการควรกาหนดเวลาการใชบงคบกฎหมายเปนรายอตสาหกรรมตามลาดบความสาคญ ในประเดนน คณะกรรมการกฤษฎกาไดเคยพจารณาแลวเหนวา เวลา ๑ ป นาจะเปนระยะเวลา ทเหมาะสม เนองจากฝายผประกอบการไดทราบหลกการของรางกฎหมายฉบบนมานานแลว

๑๐

หนงสอสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ท ๒๑/๑๙๘๒/๒๕๔๖ ลงวนท ๑๗ เมษายน๒๕๔๖

๗

ไมวาในชนทมการดาเนนการยกรางกฎหมาย รวมทงกวาทกฎหมายจะไดผานรฐสภาบงคบใช เปนกฎหมายกจะตองใชระยะเวลาหนง ผประกอบการจงนาจะมเวลาพอสมควรในการทปรบตว สาหรบการทจะใหกาหนดตารางเวลาในการใชบงคบกฎหมายเปนรายสนคานน เปนประเดนใหม ซงสานกงานฯ เหนวา ในทางปฏบตคงไมสามารถปฏบตได และอาจจะเกดปญหาการบงคบใชกฎหมายไมเทาเทยมกน สานกงานฯ จงเหนควรไมเสนอประเดนนใหคณะกรรมการกฤษฎกา พจารณาอกครงหนง๑๑

มาตรา ๓ ในกรณทมกฎหมายใดบญญตเรองความรบผด

ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยไวโดยเฉพาะ

ซงใหความคมครองผเสยหายมากกวาทกาหนดในพระราชบญญตนใหบงคบตามกฎหมายนน

กฎหมายกลาง

หลกการและวตถประสงค วตถประสงคของการกาหนดใหมบทยกเลกกฎหมายกเพอตองการใหทราบวากฎหมายใดจะถกยกเลกไมใชบงคบอกตอไป ซงหลกของการตราบทยกเลกกฎหมายจาเปนตอง ระบรายชอกฎหมายทจะยกเลกไวอยางชดเจน และประการสาคญไมสมควรกาหนดบทยกเลกกฎหมายทขดหรอแยงในลกษณะของบทกวาด (Sweeping clause) อยางไรกด มขอยกเวนในกรณ ทมความจาเปนพเศษกอาจตราบทยกเลกกฎหมายในรปแบบของบทกวาดได คอ กรณทรางกฎหมาย ทกาลงจะตราขนใหมมฐานะเปน “กฎหมายกลาง” และหากกฎหมายทตราขนในภายหลง มบทบญญตขดหรอแยงกบกฎหมายกลางทตราขนกอนกไมถอวามผลเปนการยกเวนกฎหมายกลาง เวนแตจะเปนบทบญญตทขดหรอแยงโดยชดแจง๑๒

โดยทพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ ไดกาหนดใหมบทยกเลกบทบญญตทขดหรอแยงในลกษณะของบทกวาด (Sweeping clause) ไวในมาตรา ๓ ดวยเจตนารมณพเศษเพอใหพระราชบญญตฉบบนเปนกฎหมายกลาง โดยกาหนดมาตรฐานขนตาในการคมครองผ ไดรบความเสยหายจากสนคาท ไมปลอดภยไว ทงน กเพอใหผเสยหายไดรบความคมครองมากทสด ดงนน หากกฎหมายเฉพาะอน เชน กฎหมาย วาดวยเครองสาอางหรอกฎหมายวาดวยยา ไดกาหนดหลกการใดทมมาตรฐานคมครองผเสยหายมากกวา กจะบงคบเฉพาะตามหลกการนน แตไมไดใชบงคบกฎหมายทงฉบบ กรณจงอาจมการ บงคบใชพระราชบญญตฉบบนรวมกบกฎหมายฉบบอน รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค “มาตรา ๓ บรรดากฎหมาย กฎ ระเบยบและขอบงคบอน ในสวนทบญญตไวแลว ในพระราชบญญตน หรอซงขดหรอแยงกบบทบญญตในพระราชบญญตนใหใชพระราชบญญต นแทน”

๑๑ บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาประกอบรางพระราชบญญตความรบผดตอ ความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (เรองเสรจท ๗๔๗/๒๕๔๖ และเรองเสรจท ๕๒๕/๒๕๕๐)

๑๒ “บทยกเลกกฎหมาย”, คมอแบบการรางกฎหมาย สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

หนา ๑๒๔-๑๒๕

๘

รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

“มาตรา ๓ ในกรณทมกฎหมายใดบญญตเรองความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยไวโดยเฉพาะ ซงใหความคมครองผเสยหายมากกวาทกาหนด ในพระราชบญญตน ใหบงคบตามกฎหมายนน”

ประเดนในการพจารณา

ในชนการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกามประเดนพจารณาเกยวกบ บทยกเลกกฎหมายในกรณทมกฎหมายเฉพาะใหความคมครองผเสยหายมากกวาตามรางมาตรา ๓ ดงตอไปน ๑. เหตผลทตองกาหนดใหมบทยกเลกกฎหมายในลกษณะบทกวาด (Sweeping clause) คณะกรรมการกฤษฎกาไดกาหนดใหกรณทมกฎหมายอนบญญตความรบผด ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาไวเปนการเฉพาะ ซงใหความคมครองผเสยหายมากกวาพระราชบญญตน กใหบงคบตามกฎหมายนน ซงแตกตางจากหลกการตามรางมาตรา ๓ เดม ทกาหนดใหบงคบตามพระราชบญญตนเปนหลก โดยไมคานงวากฎหมายอนนนจะใหความคมครองผเสยหายมากกวาหรอไม ทงน เพอใหผเสยหายไดรบความคมครองมากทสด๑๓

๒. รปแบบการเขยนบทกวาด (Sweeping clause) ในชนการพจารณายกรางมาตรา ๓ ไดมการอภปรายเกยวกบรปแบบการเขยนบทกวาด (Sweeping clause) วาจะตองเขยนในลกษณะใด ดวยเหตวามกฎหมายจานวนหลายฉบบไมวาจะเปนกฎหมายวาดวยอาหาร กฎหมายวาดวยยา หรอกฎหมายวาดวยเครองสาอาง หรออน ๆ มความเกยวของกบพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยฯ กลาวคอ หากมผไดรบอนตรายอนเนองจากการบรโภคหรออปโภคอาหาร ยา หรอเครองสาอาง ทไมปลอดภยแลว ประเดนปญหาคอ การเรยกรองคาสนไหมทดแทนจะตองบงคบใชกฎหมาย ฉบบใดเปนหลก เนองจากในขณะนไดมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตยา พ .ศ . ๒๕๑๐ และพระราชบญญตอาหาร พ.ศ. ๒๕๒๒ ซงรางกฎหมายทง ๒ ฉบบดงกลาวไดเพมบทบญญต วาดวยความรบผดทางแพงไวดวยแลว จากขอเทจจรงทปรากฏในชนการพจารณายกรางพระราชบญญตดงกลาวจงไดมการนาพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ (มาตรา ๒๑๑๔) และพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ (มาตรา ๓๑๕) ทเปนกฎหมายกลาง มาเปนแบบอยางในการยกราง ทงน ดวยเหตผลของการเปนกฎหมายกลางเชนเดยวกน

๑๓บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาประกอบรางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (เรองเสรจท ๗๔๗/๒๕๔๖ และเรองเสรจท ๕๒๕/๒๕๕๐)

๑๔มาตรา ๒๑ ในกรณทกฎหมายวาดวยการใดไดบญญตเรองใดไวโดยเฉพาะแลวใหบงคบ ตามบทบญญตแหงกฎหมายวาดวยการนน และใหนาบทบญญตในหมวดนไปใชบงคบไดเทาทไมซาหรอขดกบบทบญญตดงกลาว เวนแต

ฯลฯ ฯลฯ ๑๕มาตรา ๓ วธปฏบตราชการทางปกครองตามกฎหมายตาง ๆ ใหเปนไปตามทกาหนด

ในพระราชบญญตน เวนแตในกรณทกฎหมายใดกาหนดวธปฏบตราชการทางปกครองเรองใดไวโดยเฉพาะและมหลกเกณฑทประกนความเปนธรรมหรอมมาตรฐานในการปฏบตราชการไมตากวาหลกเกณฑทกาหนดในพระราชบญญตน

ความในวรรคหนงมใหใชบงคบกบขนตอนและระยะเวลาอทธรณหรอโตแยงทกาหนด ในกฎหมาย

๙

ขอสงเกต ในการตรวจพจารณาไดมการตงขอสงเกตเกยวกบหลกการของรางมาตรา ๓ ในกรณทมกฎหมายเฉพาะใหความคมครองมากกวา วามความซาซอนหรอแตกตางจากหลกการ ในรางมาตรา ๑๔ ทบญญตวา “มาตรา ๑๔ บทบญญตแหงพระราชบญญตนไมเปนการตดสทธ ของผเสยหายทจะเรยกคาเสยหายโดยอาศยสทธตามกฎหมายอน” อยางไร กรณดงกลาวไดม ขออธบายความแตกตางของหลกการดงกลาว กลาวคอ รางมาตรา ๓ เปนกรณทมกฎหมายเฉพาะ ใหความคมครองผเสยหายมากกวากฎหมายฉบบนกใหบงคบใชตามกฎหมายเฉพาะ สวนราง มาตรา ๑๔ เปนกรณทผเสยหายสามารถเรยกคาสนไหมทดแทนโดยอาศยอานาจตามกฎหมายอน ๆ ไดอก เชน ความผดฐานละเมด หรอการกระทาผดสญญา เปนตน มาตรา ๔ ในพระราชบญญตน

“สนคา” หมายความวา สงหารมทรพยทกชนดทผลต หรอนาเขาเพอขาย รวมทงผลตผลเกษตรกรรม และใหหมายความรวมถงกระแสไฟฟา ยกเวนสนคาตามทกาหนดในกฎกระทรวง

บทนยาม

หลกการและวตถประสงค การกาหนดนยามของคาวา “สนคา” ไว กเพอใหทราบถงความชดเจนและขอบเขตการบงคบใชกฎหมาย เนองจากพระราชบญญตฉบบนมงใชบงคบตอ “สนคา” ทไมปลอดภย รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ““สนคา” หมายความวา สงของทมการผลตขนเพอจาหนาย และใหหมายความรวมถงสงอน ๆ ทจะกาหนดในกฎกระทรวง” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา (เรองเสรจท ๗๔๗/๒๕๔๖) ““สนคา” หมายความวา สงหารมทรพยทกชนดทผลตหรอนาเขาเพอขาย รวมทงผลตผลเกษตรกรรมทยงไมไดผานกระบวนการผลต และใหหมายความรวมถงกระแสไฟฟา ยกเวนสนคาตามทกาหนดในกฎกระทรวง” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา (เรองเสรจท ๕๒๕/๒๕๕๐) ““สนค า” หมายความวา สงหารมทรพยทกชนดท ผลตหรอน าเข าเพ อขาย รวมทงผลตผลเกษตรกรรม และใหหมายความรวมถงกระแสไฟฟา ยกเวนสนคาตามทกาหนด ในกฎกระทรวง” หลกกฎหมายตางประเทศ ตาม Directive-1985 แหงสหภาพยโรป และกฎหมายของประเทศตาง ๆ เชน ประเทศฝรงเศส ประเทศเยอรมนน และประเทศองกฤษ คาวา “สนคา” หรอ “ผลตภณฑ” (products) หมายความวา สงหารมทรพยทกชนดแมจะตดอยกบอสงหารมทรพย และหมายความ

๑๐

รวมถงกระแสไฟฟาดวย ในขณะทตามกฎหมายของประเทศญปน คาวา “สนคา” หมายความวา สงหารมทรพยทผานกระบวนการผลตหรอแปรรปแลว อยางไรกตาม ในสวนท เกยวกบผลผลตวตถดบทางการเกษตร (primary agricultural products) นน แตเดม Directive-1985 แหงสหภาพยโรปมไ ดกาหนดใหคา วา “สนคา” หมายความรวมถงผลผลตวตถดบทางการเกษตรดวย แตกาหนดใหเปนสทธของประเทศ ภาคทจะกาหนดเปนการยกเวนในกฎหมายภายในของตนใหคาวา “สนคา” หมายความรวมถงผลผลตวตถดบทางการเกษตรดวยกได กฎหมายของประเทศฝรงเศสจงไดกาหนดใหคาวา “สนคา” หมายความรวมถงผลผลตวตถดบทางการเกษตรดวย ในขณะทกฎหมายของประเทศเยอรมนน และประเทศองกฤษ คาวา “สนคา” มไดหมายความรวมถงผลผลตวตถดบทางการเกษตร ตอมา ในป ค.ศ. ๑๙๙๙ ภายหลงวกฤตโรคววบาทระบาดในประเทศแถบยโรป ไดมการแกไขเพมเตม Directive–1985 โดย Directive ลงวนท ๑๐ พฤษภาคม ค.ศ. ๑๙๙๙ ซงแกไขเพมเตมใหคาวา “สนคา” ตาม Directive-1985 แหงสหภาพยโรป หมายความรวมถงผลผลตวตถดบทางการเกษตรดวย และไดยกเลกสทธของประเทศภาคทจะกาหนดขอยกเวนดงกลาว ทงน Directive ฉบบใหมน มผลใชบงคบตงแตวนท ๔ มถนายน ค.ศ. ๑๙๙๙ และประเทศภาคตองตรากฎหมายอนวตการตาม Directive ดงกลาวภายในวนท ๔ ธนวาคม ค.ศ. ๒๐๐๐ หลกการเดมของรางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการฯ ตาม เรองเสรจท ๗๔๗/๒๕๔๖ คณะกรรมการกฤษฎกาไดแกไขเพมเตมบทนยามคาวา “สนคา” ใหหมายความวา สงหารมทรพยทกชนดทผลตหรอนาเข าเพอขาย และใหหมายความรวมถงกระแสไฟฟา และผลตผลเกษตรกรรมทยงไม ไ ดผานกระบวนการผลต ดวย ท งน เพอขยายขอบเขต การใหความคมครองแกผบรโภคและสอดคลองกบบทบญญตของกฎหมายตางประเทศดงทได กลาวแลวขางตน และใหมการกาหนดยกเวนสนคาซงจะไมตกอยภายใตบงคบของพระราชบญญต โดยใหตราเปนกฎกระทรวง ซงทาใหสะดวกแกการบงคบใชกฎหมายยงกวาหลกการตามรางฯ ของสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ทกาหนดใหมการตรากฎกระทรวงเพอกาหนด ทรพยสนทจะเปนสนคาตามพระราชบญญตน นอกจากน คณะกรรมการกฤษฎกายงไดกาหนด บทนยามคาวา “ผลตผลเกษตรกรรม” ไวดวย เพอความชดเจนในการบงคบใชกฎหมาย ในชนพจารณา ผแทนกระทรวงเกษตรและสหกรณ (สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต) ไมเหนดวยทจะกาหนดใหคาวา “สนคา” ตามพระราชบญญตนครอบคลมถงผลตผลเกษตรกรรมดวย เนองจากจะกอใหเกดผลกระทบตอเกษตรกรโดยรวม ของประเทศ และกระทรวงพาณชยไดมขอสงเกตวา หลกการดงกลาวอาจเกดผลกระทบตอ ภาคเกษตรโดยรวมของประเทศได ดงนน ควรใหหนวยงานทเกยวของเรงพฒนาใหเกษตรกรไทย มความพรอมในการปฏบตตามกฎหมายดงกลาวกอนกฎหมายบงคบใช

คณะกรรมการกฤษฎกาพจารณาแลวเหนวาเจตนารมณของพระราชบญญตน มงทการคมครองผบรโภคเปนสาคญ และกฎหมายของประเทศตาง ๆ ในเรองนกมไดกาหนดยกเวนผลตผลเกษตรกรรม อยางไรกตาม หากรฐบาลเหนวาการกาหนดหลกการดงกลาว จะเกดผลเสยสาหรบประเทศไทยซงเปนประเทศเกษตรกรรม กสามารถออกกฎกระทรวงยกเวนผลตผลเกษตรกรรมบางชนดได

๑๑

หลกการใหมของรางฯ ทคณะกรรมการฯ ไดพจารณาความเหนของกระทรวงเกษตรและสหกรณอกครงหนง

ตามทกระทรวงเกษตรและสหกรณเหนสมควรใหแกไขเพมเตมบทนยามคาวา “สนคา” (รางมาตรา ๔) โดยใหตดบทบญญตเกยวกบผลตผลทางเกษตรกรรมออก เนองจาก มกฎหมายเกยวกบผลตผลทางเกษตรกรรมบงคบใชอยแลว และในทางปฏบตจะเกดความไมคลองตวและเกดผลกระทบรนแรง เพราะผลตผลทางเกษตรกรรมมความละเอยดออนทงในเรองมาตรฐาน และการคาระหวางประเทศนน คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ชดใหมไดพจารณาแลว เหนวา เนองจากนยามของคาวา “สนคา” มความหมายรวมถงผลตผลเกษตรกรรมทยงไมผานกระบวน การผลตดวย แตกรณทกระทรวงเกษตรและสหกรณเสนอใหตดผลตผลทางเกษตรกรรมออก จงไมมความชดเจนวาจะใหตดผลตผลทางเกษตรกรรมออกทงหมด หรอใหตดเฉพาะผลตผลเกษตรกรรมทยงไมผานกระบวนการผลตเทานน สวนผลตผลเกษตรกรรมทผานกระบวนการผลต ยงคงอยภายใตบงคบของรางพระราชบญญตน

ผแทนกระทรวงเกษตรและสหกรณ(สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต) ไดชแจงถงการเสนอใหตดผลตผลทางเกษตรกรรมออก โดยมเหตผลวา หากใหคงนยาม คาวา “สนคา” มความหมายรวมถงผลตผลเกษตรกรรมดวยแลว เกษตรกรรายยอยจะตองรบ ภาระหนกในการพสจนหกลางวาความเสยหายทเกดขนไมไดเกดจากสนคาของตน ซงในทางปฏบต คงเปนไปไดยาก นอกจากน ยงม เหตผลเพมเตมวาจากนยามของ “สนคา” ทกาหนดใหม ความหมายถงสงหารมทรพยทกชนด นน กนาจะครอบคลมถงผลตผลเกษตรกรรมไดอยแลว จงไมมความจาเปนตองบญญตเนนยาใหมความหมายรวมถงผลตผลเกษตรกรรมทยงไมไดผานกระบวน การผลตอก จากขอเทจจรงดงกลาว คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) มความเหนวา รางพระราชบญญตนมเจตนารมณเพอคมครองผบรโภคเปนสาคญ ดงนน เมอผบรโภครายใด ไดรบความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย ผผลตสนคารายนนกยอมตองรบผดตามกฎหมาย สวนเหตผลของกระทรวงเกษตรและสหกรณทอางวามกฎหมายเกยวกบผลตผลทางเกษตรกรรม บงคบใชอยแลวนน ปรากฏวา หมายถงรางพระราชบญญตมาตรฐานสนคาเกษตร พ.ศ. .... ซงยงเปนเพยงรางกฎหมายทอยในระหวางการตรวจพจารณาของสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเทานน และตามหลกการของรางพระราชบญญตดงกลาวกเปนเพยงกาหนดหลกการเกยวกบการกาหนดมาตรฐานและการตรวจสอบและรบรองมาตรฐานสนคาเกษตรเพอใหสนคาเกษตรปลอดภย ตอผบรโภคอนเปนเรองการปองกนเทานน แตไมมหลกการเกยวกบเรองการดาเนนการใหผประกอบการตองรบผดตอผบรโภคอนเปนการคมครองผบรโภคเมอเกดความเสยหายขนแลว อนเปนหลกการตามรางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. .... ฉบบนแตอยางใด นอกจากน หากใหตดบทบญญตเกยวกบผลตผลเกษตรกรรมออกจาก นยามคาวา “สนคา” กจะมผลกระทบตอบทนยามคาวา “ผลตผลเกษตรกรรม” ดวย โดยไมม ความจาเปนตองกาหนดนยามดงกลาวไวเชนกน ถาเปนเชนน ผลตผลเกษตรกรรมทเกดจากธรรมชาตกจะอยภายใตบงคบของรางพระราชบญญตดงกลาวดวย ซงจะกอใหเกดผลเสยตอเกษตรกรมากกวา อยางไรกด ในทสดคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) จงไดเสนอใหแกไขขอความ “รวมทงผลตผลเกษตรกรรมทยงไมไดผานกระบวนการผลต” เปนวา “รวมทงผลตผลเกษตรกรรม” โดยตดขอความวา “ท ยงไมผานกระบวนการผลต” ออก ซงจะมผลทาใหเกดความชดเจนยงขนวา ผลตผล

๑๒

ทางเกษตรกรรมทกชนดตองอยภายใตบงคบของรางพระราชบญญตน ยกเวนผลตผลทเกดจากธรรมชาต ทเปนขอยกเวนในนยามคาวา “ผลตผลเกษตรกรรม” สวนผลตผลเกษตรกรรมชนดใด ทไมตองการใหอยภายใตบงคบรางพระราชบญญตนกใหกาหนดยกเวนในกฎกระทรวง ทงน ขอเสนอดงกลาวผแทนสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคและสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตร และอาหารแหงชาตไดเหนชอบกบการแกไขเพมเตมดวยแลว๑๖

ประเดนในการพจารณา

ในชนการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา๑๗ มขอเสนอเพอพจารณา และไดมมตเกยวกบนยามคาวา “สนคา” ในประเดนตาง ๆ ดงน ๑. คาวา “สนคา” ใหจากดเฉพาะสงหารมทรพยเทานน ๒. หลกการของกฎหมายฉบบนมงหมายถงสนคาทผลตเพอบรโภคเปนจานวนมาก ๆ (mass product) เทานน ๓. คาวา “สนคา” สมควรรวมถงผลตผลทางการเกษตรดวยหรอไม รางฯ ทฝายเลขานการฯ เสนอไดยดตามสหภาพยโรปโดยมงเนนผลผลต ทางการเกษตรทไมผานกระบวนการผลต เนองจากปญหาทเกดขนในปจจบนไมวาจะเปนนมทม สารปนเปอน ผกผลไมทปนเปอนสารพษ ผบรโภคไมสามารถรบทราบไดวาเกดอนตรายในขนตอนใด หากกาหนดใหสนคารวมถงผลผลตทางการเกษตรดวยกจะชวยใหมาตรฐานคณภาพชวตของมนษย ดขน ในขณะเดยวกน ถาไมกาหนดใหรวมถงผลผลตทางการเกษตรโดยหวงชวยเกษตรกรกอาจจะ ทาใหเกดปญหาทางการคาระหวางประเทศได เชน กรณกงสงออกของไทยทมสารไนโตรฟแรน (nitrofurans) ปนเปอนกกอใหเกดปญหาทางการคาระหวางประเทศและสงผลตอเกษตรกรผผลตเชนกน ดงนน การตงมาตรฐานใหรวมถงผลตผลทางการเกษตรเพอความปลอดภยกจะเปนประโยชนตอทกฝาย สวนกรณขอยกเวน เชน หากเกษตรกรไทยเกรงวาผลตผลทางการเกษตรประเภทใด ยงไมมความพรอมทจะอยภายใตบงคบกาหมายฉบบนกสามารถกาหนดเปนขอยกเวนไว ในกฎกระทรวงได ๔. เหตผลทกาหนดนยามคาวา “สนคา” ใหรวมถง “กระแสไฟฟา” เนองจาก มกรณเกดเหตเพลงไหมอนเนองมาจากไฟฟาลดวงจรเพราะมการสงกระแสไฟฟาเกนกาลง จะไมสามารถนาประมวลกฎหมายแพงและพาณชยในเรองลกษณะละเมดมาใชบงคบกบ การไฟฟาฝายผลตไดเลย ในทางตรงขาม บคคลทตองรบผดกลบเปนผครอบครองสายไฟฟา ในบานเรอน โดยจะตองรบผดตามมาตรา ๔๓๗ วรรคสอง แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ในฐานะทเปนทรพยอนตราย ซงผครอบครองไมสามารถอยในฐานะทจะปองกนอนตรายอนเกดจากการทมกระแสไฟฟาเกนกาลงได ดงนน ดวยเหตผลท วาควรคานงถงมาตรฐานคณภาพชวต หากผผลตกระแสไฟฟาไดผลตกระแสไฟฟาใหประชาชนใชโดยคดคาตอบแทน ถาการผลต ตากวามาตรฐานจนถงขนาดเปนอนตรายแลว ผผลตซงไดกาไรหรอประโยชนจากกจการ กควรตองรบผดชอบตอความเสยหายดวย

๑๖บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาประกอบรางพระราชบญญตความรบผดตอ ความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (เรองเสรจท ๕๒๕/๒๕๕๐)

๑๗รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๓ (๓/๒๕๔๖) ๓/๒๕๔๕ วนองคารท ๕ พฤศจกายน ๒๕๔๕

๑๓

สาหรบประเดนการแกไขนยามคาวา “สนคา” จากขอความวา “...รวมทงผลตผลเกษตรกรรมทยงไมไดผานกระบวนการผลต...” (เรองเสรจท ๔๗๔/๒๕๔๖) เปน “...รวมทงผลตผลเกษตรกรรม...” (เรองเสรจท ๕๒๕/๒๕๕๐) มประเดนขอถกเถยง ดงตอไปน

๑. สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (กระทรวงเกษตรและสหกรณ) เสนอใหตดบทบญญตเกยวกบผลตผลทางเกษตรกรรมออก ดวยเหตผลดงตอไปน (๑) มความกงวลตอเกษตรกรรายยอยทตองรบภาระหนกในการพสจนวา ความเสยหายทเกดขนไมไดเกดจากสนคาของตน และในทางปฏบตหากเปนความเสยหายทเกด จากอาหารทรบประทานจะเปนเรองยากตอการพสจนไดวาความเสยหายเกดจากอาหารชนดใด (๒) เนองจากผลตผลทางเกษตรกรรมมความหลากหลาย จงเปนความยาก อยางยงทจะแจกแจงรายการทควรไดรบการยกเวนไดหมด

(๓) มกฎหมายเฉพาะทสามารถบงคบใชกบผลตผลทางเกษตรกรรมไดอยแลว เชน กฎหมายวาดวยวตถอนตรายทใชควบคมสารเคมกบการเกษตร หรอกฎหมายวาดวยโรคระบาดสตวและกฎหมายวาดวยการควบคมคณภาพอาหารสตว และรางพระราชบญญตมาตรฐาน สนคาเกษตร พ.ศ. .... ทกาลงตรวจพจารณาอยทสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

(๔) กระทรวงเกษตรและสหกรณตองการใหตดบทบญญตเกยวกบผลตผลเกษตรกรรมทยงไมผานกระบวนการผลตออก เพราะจากบทนยามของคาวา “สนคา” ทกาหนดใหหมายความวา สงหารมทรพยทกชนดนาจะครอบคลมถงผลตผลเกษตรกรรมไดอยแลว จงเหนวาไมมความจาเปนตองเนนยาใหมความหมายรวมถงผลตผลเกษตรกรรมทยงไมไดผานกระบวนการผลตอก

๒. คณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) มขอสงเกตและขอเสนอแนะดงตอไปน (๑) การอางวามกฎหมายวาดวยมาตรฐานสนคาเกษตรแลวจะนามาเปน

ขอยกเวนความรบผดตอเกษตรกรคงไมถกตอง เพราะปจจบนกมกฎหมายวาดวยมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) หรอกฎหมายวาดวยอาหารและยา (อย.) แตหากมความเสยหาย ทเกดจากเครองจกร หรออาหาร หรอยา กตองอยภายใตบงคบของรางพระราชบญญตน

(๒) กฎหมายวาดวยวตถอนตรายทใชควบคมสารเคมกบการเกษตร หรอ กฎหมายวาดวยโรคระบาดสตว หรอกฎหมายวาดวยการควบคมคณภาพอาหารสตวเปนกฎหมาย ทปองกนการเกดเหตอนตราย สวนเจตนารมณของรางพระราชบญญตน เปนการเยยวยาและ ชดใชความเสยหาย เจตนารมณของกฎหมายจงแตกตางกน

(๓) รางพระราชบญญตนไมไดผลกภาระการพสจนใหผประกอบการทงหมด กรณนผเสยหายยงตองพสจนวาตนไดรบความเสยหายจากสนคา สวนผประกอบการกตองพสจนหกลางวาความเสยหายไมไดเกดจากสนคาของตน เหตทกฎหมายผลกภาระการพสจนใหผประกอบการ เพราะผประกอบการอยในฐานะทสามารถพสจนถงขนตอนหรอกระบวนการผลตได

(๔) คณะกรรมการกฤษฎกา เหนวา หากใหตดบทบญญตเกยวกบผลตผลเกษตรกรรมทยงไมผานกระบวนการผลตออกจากนยามคาวา “สนคา” กจะมผลกระทบตอบทนยามคาวา “ผลตผลเกษตรกรรม” ซงอาจไมมความจาเปนตองกาหนดบทนยามดงกลาวไวเชนเดยวกน หากเปนเชนน ผลตผลทางเกษตรกรรมทเกดจากธรรมชาตกจะอยภายใตบงคบรางพระราชบญญตดงกลาวดวย จงเหนวา จะเกดผลเสยมากกวา ในทสด ทประชมมมตใหตดขอความวา “ทยงไมผานกระบวนการผลต” ออก ซงเทากบวาผลตผลทางเกษตรกรรมทกชนดตองอยภายใตบงคบของ รางพระราชบญญ ตน ยกเ วนผลตผลท เกดจากธรรมชาต (ขอยกเ วนนอย ในนยามคา วา

๑๔

“ผลตผลเกษตรกรรม”) สวนผลตผลทางเกษตรกรรมชนดใดทไมตองการใหอยภายใตบงคบ รางพระราชบญญตดงกลาวกใหกาหนดยกเวนในกฎกระทรวง ขอสงเกต - ปจจบนมการออกกฎกระทรวงกาหนดประเภทสนคาทไดรบยกเวนตามมาตรา ๔ แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ จานวน ๒ ฉบบ ไดแก ๑. กฎกระทรวงกาหนดผลตผลเกษตรกรรมเปนสนคาทไดรบยกเวนตามกฎหมาย วาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๓ (ราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๗/ตอนท ๗๔ ก/หนา ๑๑/๓ ธนวาคม ๒๕๕๓) ๒. กฎกระทรวงกาหนดยาและเครองมอแพทยทผใหบรการสาธารณสขไดผลต เพอนามาใชกบผปวยหรอสตวเฉพาะรายทผานการตรวจรกษาหรอไดผลตตามคาสงของผใหบรการสาธารณสขผตรวจรกษาเปนสนคาทไดรบยกเวนตามกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๔ (ราชกจจานเบกษา เลม ๑๒๘/ตอนท ๖ ก/หนา ๔/๒๘ มกราคม ๒๕๕๔)

“ผลตผลเกษตรกรรม” หมายความวา ผลตผลอนเกดจากเกษตรกรรมตาง ๆ เชน การทานา ทาไร ทาสวน เลยงสตว เลยงสตวนา เลยงไหม เลยงครง เพาะเหด แตไมรวมถงผลตผล ทเกดจากธรรมชาต

บทนยาม

หลกการและวตถประสงค การเพมบทนยามคาวา “ผลตผลเกษตรกรรม” เนองจากนยามของ “สนคา” ใหรวมถงผลตผลเกษตรกรรมดวย จงไดกาหนดนยามดงกลาวไวเพอความชดเจน และกาหนดขอยกเวนไมรวมถงผลตผลทเกดจากธรรมชาต รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ไมมบทบญญตนยามของคาวา “ผลตผลเกษตรกรรม” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา ““ผลตผลเกษตรกรรม” หมายความวา ผลตผลอนเกดจากเกษตรกรรมตางๆ เชน การทานา ทาไรทาสวน เลยงสตว เลยงสตวนา เลยงไหม เลยงครง เพาะเหด แตไมรวมถงผลตผล ทเกดจากธรรมชาต” หลกกฎหมายตางประเทศ (รายละเอยดโปรดดบทนยามคาวา “สนคา”)

๑๕

ประเดนในการพจารณา ในชนการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกามประเดนขอถกเถยงในเรองดงกลาวดงน ๑. จากบทนยามของผลตผลเกษตรกรรมทไมรวมถงสงทมอยตามธรรมชาตนน มขอบเขตเพยงใด ทประชมมความเหนวา

(๑) ตองเปนผลตผลทางการเกษตรทไมไดผานกระบวนการผลตหรอการแปรรป เชน การจบปลาจากแหลงนาธรรมชาตหรอการเกบของปามาขาย

(๒) ผลตผลเกษตรกรรมทอยภายใตบงคบกฎหมายนจะตองเปนผลผลต จากการทา farming โดยมเกษตรกรเปนผเพาะปลกหรอเพาะเลยง๑๘

๒. เนองจากประเทศไทยมการผลตสนคาทางการเกษตรเปนจานวนมาก จงเกรงวากฎหมายนจะการสรางภาระหรอความกงวลตอเกษตรกรไทยหรอไม ในประเดนน ทประชมเหนวา หากสนคาเกษตรประเภทใดยงไมพรอมอยภายใตบงคบกฎหมายฉบบนกสามารถกาหนดเปนขอยกเวนในกฎกระทรวงได

“ผลต” หมายความวา ทา ผสม ปรง แตง ประกอบ ประดษฐ แปรสภาพ เปลยนรป ดดแปลง คดเลอก แบงบรรจ แชเยอกแขง หรอฉายรงส รวมถงการกระทาใด ๆ ทมลกษณะทานองเดยวกน

บทนยาม

หลกการและวตถประสงค พระราชบญญตฉบบนไดกาหนดนยามของคาวา “ผลต” ใหสอดคลองกบบทนยาม คาวา “ผลต” ของพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ““ผลต” หมายความวา ทา ผสม ปรง แตง ประกอบ ประดษฐ แปรสภาพ การเปลยนรป การดดแปลง การคดเลอก การแบงบรรจ การแชเยอกแขง หรอการฉายรงส” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

““ผลต” หมายความวา ทา ผสม ปรง แตง ประกอบ ประดษฐ แปรสภาพ เปลยนรป ดดแปลง คดเลอก แบงบรรจ แชเยอกแขง หรอฉายรงส รวมถงการกระทาใด ๆ ทมลกษณะทานองเดยวกน” ประเดนในการพจารณา ในชนการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกามประเดนขอถกเถยงในเรองดงกลาวดงน ๑. คาวา “ผลต” จะรวมถงการคดเลอกหรอแบงบรรจหรอไม

๑๘รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๓ (๓/๒๕๔๖) ๓/๒๕๔๕ วนองคารท ๕ พฤศจกายน ๒๕๔๕

๑๖

ฝายเลขานการเสนอฯ ใหตดขอความ “การคดเลอกหรอการแบงบรรจ” ออก เพราะหากผขายนาสนคามาแบงบรรจแลวนาไปขาย และใหถอวาผขายเปนผผลตอาจกอใหเกด ปญหาได เนองจากรางฯ ทสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคเสนอมบทบญญตใหผขาย ไมตองรบผดหากรตวผผลต แตนยามคาวา “ผลต” ใหรวมถงการคดเลอกและการแบงบรรจดวย จะทาใหบคคลเหลานกลายเปนผผลต จงเกดความขดแยงกนอย นอกจากน การแบงบรรจหรอ การคดเลอก มไดทาใหสนคาเปลยนแปลงไปจากเดม ซงแตกตางจากถอยคาอน ๆ ทมลกษณะ ทาใหสงของเปลยนแปลงไปไมมากกนอย ประกอบกบนยามของ “ผลต” มความหมายกวาง หากเปนกรณของสนคาเกษตรซงตองมการคดเลอกหรอแบงบรรจ พอคาหรอแมคาจะกลายเปนผผลต กรณนอาจกอใหเกดปญหาได๑๙

(๑) ผแทนสานกงานคณะกรรมการอาหารและยาชแจงวา การแบงบรรจ ตามกฎหมายยาถอเปนการผลตยาทตองนาไปขนทะเบยนตารบยา (๒) ผแทนสานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมชแจงวา เรองการแบงบรรจในทางอตสาหกรรมถอเปนการผลตเชนกน ในทสด ทประชมมมตใหคงขอความ “การคดเลอกและการแบงบรรจ” ในนยาม ของคาวา “ผลต” ๒. เหตผลของการเพมขอความ “รวมถงการกระทาใด ๆ ทมลกษณะทานองเดยวกน” ขอความ “รวมถงการกระทาใด ๆ ทมลกษณะทานองเดยวกน” เปนบทกวาดเพอใหครอบคลมถงการกระทาตาง ๆ ทอาจถอไดวาเปนการผลต

“ผเสยหาย” หมายความวา ผไดรบความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย

บทนยาม

หลกการและวตถประสงค ผเสยหายทไดรบความคมครองตามกฎหมายน ไดแก ผซอสนคา ผบรโภคสนคา แมจะไมใชผซอ หรอบคคลภายนอกทไมใชผซอและไมไดบรโภคสนคา แตไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยนน รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ““ผเสยหาย” หมายความวา ผไดรบความเสยหายอนเนองมาจากสนคา” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

““ผเสยหาย” หมายความวา ผไดรบความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย” ประเดนในการพจารณา ในชนการพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกามประเดนพจารณาวา จาเปนตองกาหนดนยามของ “ผเสยหาย” ไวหรอไม กรณนผแทนสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

๑๙รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๔ (๔/๒๕๔๖) ๔/๒๕๔๕

วนองคารท ๑๒ พฤศจกายน ๒๕๔๕ หนา ๘

๑๗

ยนยนใหคงนยามของ “ผ เสยหาย” ไว เนองจากผ เสยหายเปนบคลสาคญของกฎหมายน โดยผเสยหายจะตองเปนผไดรบความเสยหายทเกดจากสนคา เพราะอาจจะมกรณทเกดความเสยหาย แตความเสยหายทไดรบอาจมใชความเสยหายทเกดจากสนคากได

“ความเสยหาย” หมายความวา ความเสยหายทเกดจาก สนคาทไมปลอดภยไมวาจะเปนความเสยหายตอชวต รางกาย สขภาพ อนามย จตใจ หรอทรพยสน ทงน ไมรวมถงความเสยหายตอตวสนคา ทไมปลอดภยนน

บทนยาม

หลกการและวตถประสงค กาหนดบทนยามคาวา “ความเสยหาย” เพอความชดเจน รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ““ความเสยหายทเกดขนจากสนคา” หมายความวา ความเสยหายทงทางตรง และทางออมทเกดขนเนองจากความไมปลอดภยในการใชสนคา โดยพจารณาจากสภาพของสนคาและลกษณะการใชงานตามปกตธรรมดาอนจะพงดาดหมายไดอยางเชนวญญชนนบแตเวลาทได สงมอบ และจากพฤตการณแวดลอมอนเกยวเนองกบสนคา” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา ““ความเสยหาย” หมายความวา ความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยไมวาจะเปนความเสยหายตอชวต รางกาย สขภาพ อนามย จตใจ หรอทรพยสน ทงน ไมรวมถง ความเสยหายตอตวสนคาทไมปลอดภยนน” หลกกฎหมายตางประเทศ ความเสยหายทไดรบความคมครองทกาหนดใน Directive–1985 แหงสหภาพ ยโรป ไดแก ความเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสน ทงน ในสวนของทรพยสนนน จะตองเปนทรพยสนทมวตถประสงคเพอการใชสอยสวนตวของบคคลและผไดรบความเสยหายไดใชทรพยสนนนเพอการใชสอยสวนตว และเฉพาะแตมลคาทรพยสนในสวนทมจานวนเกนกวา 500 Ecus (หนวยเงนตรากลางของประเทศกลมสหภาพยโรป) ขนไป อยางไรกตาม ความเสยหายตอทรพยสนไมรวมถงความเสยหายทเกดขนแกตวสนคาทไมปลอดภยนน กฎหมายของประเทศฝรงเศส ประเทศเยอรมนน ประเทศองกฤษ และประเทศญปน ตางกบญญตหลกการไวในทานองเดยวกน อยางไรกตาม กฎหมายของประเทศเยอรมนนและประเทศองกฤษไดกาหนดมลคาขนตาของความเสยหายทเกดขนแกทรพยสนทจะไดรบความคมครองไวดวย ในขณะทกฎหมายของประเทศฝรงเศสและประเทศญปนไมมขอกาหนดในเรองน

๑๘

ประเดนในการพจารณา ๑. คณะกรรมการกฤษฎกาไดแกไขเพมเตมบทนยามคาวา “ความเสยหาย” ใหหมายความถงความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยไมวาจะเปนความเสยหายตอชวต รางกาย สขภาพ อนามย จตใจ หรอทรพยสน แตไมรวมถงสนคาทไมปลอดภยนน ซงสอดคลองกบบทบญญตของกฎหมายตางประเทศ อกทงยงทาใหเกดความชดเจนในการบงคบใชกฎหมาย ยงกวาหลกการตามรางเดมทใชคาวา “ความเสยหายทเกดขนจากสนคา” ซงกาหนดความหมาย ของคาวา “ความเสยหาย” ปะปนกบความหมายของคาวา “สนคาทไมปลอดภย” ๒. ความเสยหายตามหลก Product Liability น จะตองเปนความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยแลวกอใหเกดความเสยหายตอชวต รางกายสขภาพ อนามย จตใจ หรอทรพยสน

“ความเสยหายตอจตใจ” หมายความวา ความเจบปวด ความทกขทรมาน ความหวาดกลว ความวตกกงวล ความเศราโศกเสยใจ ความอบอาย หรอความเสยหายตอจตใจอยางอนทมลกษณะทานองเดยวกน

บทนยาม

หลกการและวตถประสงค เพมนยามคาวา “ความเสยหายตอจตใจ” เนองจากผ เสยหายสามารถเรยก คาสนไหมทดแทนความเสยหายตอจตใจได ซงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไมไดกาหนดไวชดเจน จงจาเปนตองกาหนดนยามดงกลาวไวเพอความชดเจน รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ไมมบทนยามของคาวา “ความเสยหายตอจตใจ” แตมนยามคาวา “คาเสยหาย” หมายความวา คาสนไหมทดแทนตามสทธทกาหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และใหหมายความรวมถงคาเสยหายทางดานจตใจดวย รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

““ความเสยหายตอจตใจ” หมายความวา ความเจบปวด ความทกขทรมาน ความหวาดกลว ความวตกกงวล ความเศราโศกเสยใจ ความอบอาย หรอความเสยหายตอจตใจอยางอนทมลกษณะทานองเดยวกน” หลกกฎหมายตางประเทศ

ในสวนทเกยวกบความเสยหายทไมมตวตน (non-material damages) Directive-1985 แหงสหภาพยโรปมไดกาหนดบทบญญตในเรองนไวเปนการเฉพาะ และกาหนดใหเปนไปตามบทบญญตแหงกฎหมายภายในของประเทศภาค กลาวอกนยหนง ประเทศภาคมสทธทจะกาหนดใหความเสยหายทไมมตวตนโดยเฉพาะความเสยหายตอจตใจไดรบความคมครองตามกฎหมายภายในของตนได ซงตามแนวคาพพากษาของศาลนน ประเทศฝรงเศสยอมใหผไดรบความเสยหายเรยก

๑๙

คาเสยหายทางจตใจได แตกฎหมายของประเทศองกฤษและประเทศญปนจะกาหนดเงอนไขวา ใหเรยกไดเมอมความเสยหายทางรางกายเกดขนแกผไดรบความเสยหายดวย ในขณะทกฎหมาย ของประเทศเยอรมนนกาหนดใหเปนไปตามบทบญญตเรองละเมด สาหรบกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา การกาหนดคาเสยหายตอจตใจเปนไปตามหลกกฎหมาย ๒ ประการ คอ ประการทหนง หลกเรอง Impact rule คอ ตองมความเสยหายทางรางกายเกดขนดวย หรอปรากฏหลกฐานแจงชดวาผผลตจงใจหรอประมาทเลนเลอ ถาเกดความเสยหายตอจตใจแตเพยงอยางเดยวโดยไมมความบาดเจบของรางกายเกดขน บคคลนนไมอาจเรยกรองคาสนไหมทดแทนตอจตใจได และประการ ทสอง หลก Zone of danger rule กลาวคอ ผไดรบความเสยหายตองพสจนวาตนอยในบรเวณ ทอาจไดรบอนตรายตอรางกายจากการกระทาโดยประมาทของผกระทาละเมด และมความเสยง อยางมากทตนจะไดรบอนตรายนน ผไดรบความเสยหายนนจงจะสามารถเรยกรองคาสนไหมทดแทนตอจตใจได ประเดนในการพจารณา

คณะกรรมการกฤษฎกาเหนควรกาหนดใหศาลสามารถกาหนดคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายตอจตใจได และให เพมบทนยามคาวา “ความเสยหายตอจตใจ” ไ วใน รางพระราชบญญตนเพอใหเกดความชดเจนในการบงคบใชกฎหมาย อกทงเพอเปนแนวทาง ในการใชดลพนจของศาลในการกาหนดคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายตอจตใจ ทงน ตามขอสงเกตของกระทรวงยตธรรม เนองจากวาแมในมาตรา ๔๔๖ แหงประมวลกฎหมายแพง และพาณชยจะไดกาหนดวาในกรณททาใหบคคลเสยหายตอรางกายหรออนามย ผเสยหายจะ เรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนดวยกได แตในทางปฏบต ศาลคดแพงไมเคยพพากษาใหคาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจตามคาขอของผเสยหาย แตอยางใด โดยกลาวอางวาไมมกฎหมายใหอานาจเรยกคาเสยหายดงกลาวไว และทาใหมาตราน ขาดความศกดสทธในทางปฏบตไปอยางมาก ดวยเหตน คณะกรรมการกฤษฎกาจงเหนควรกาหนดเรองดงกลาวไวเพอความใหชดเจน

“สนคาทไมปลอดภย” หมายความวา สนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขนได ไมวาจะเปนเพราะเหตจากความบกพรองในการผลตหรอการออกแบบ หรอไมไดกาหนดวธใช วธเกบรกษา คาเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอกาหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร ทงน โดยคานงถงสภาพของสนคา รวมทงลกษณะการใชงานและการเกบรกษาตามปกตธรรมดาของสนคาอนพงคาดหมายได

บทนยาม

หลกการและวตถประสงค เพมบทนยามของ “สนคาทไมปลอดภย” เนองจากมการเพมขอความดงกลาวตอทายชอรางพระราชบญญต จงจาเปนตองกาหนดนยามไวเพอความชดเจน

๒๐

รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ไมมนยามของ “สนคาทไมปลอดภย”

รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา ““สนคาทไมปลอดภย” หมายความวา สนคาทอาจกอใหเกดความเสยหายขนได ไมวาจะเปนเพราะเหตจากการผลตหรอการออกแบบ หรอไมไดกาหนดวธใช วธเกบรกษา คาเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอกาหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร ทงน โดยคานงถงสภาพของสนคา รวมทงลกษณะการใชงานและการเกบรกษาตามปกตธรรมดาของสนคา อนพงคาดหมายได” หลกกฎหมายตางประเทศทเกยวของ Directive–1985 แหงสหภาพยโรป มไดกาหนดบทนยามของคาวา “สนคาท ไมปลอดภย” (defective products) ไวเปนการเฉพาะ หากแตกาหนดลกษณะหรอกรณทถอวา เปนสนคาท ไมปลอดภย กลาวคอ เมอสนคานนมไดใหความปลอดภยซงบคคลคาดหวงได ตามสมควร เมอพจารณาถงพฤตการณตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงลกษณะหรอรปแบบของสนคา ประโยชนทคาดหวงวาจะไดรบจากสนคานนตามสมควร และชวงเวลาทนาสนคานนออกวางจาหนาย อยางไรกตาม จะไมถอวาสนคาไมมความปลอดภยเพยงเพราะเหตวามสนคาทมประสทธภาพ มากกวาไดนาออกวางจาหนายภายหลงสนคานน นอกจากน สนคาทไมปลอดภยยงหมายความ รวมถงกรณทผผลตมไดใหขอมลตาง ๆ เกยวกบตวสนคานน หรอมไดแจงเตอนเกยวกบอนตราย ทอาจเกดขนจากการใชประโยชนซงสนคานน หรอการใหขอมลหรอการแจงเตอนทไมเพยงพอ กฎหมายของประเทศฝรงเศส ประเทศเยอรมนน ประเทศองกฤษ และประเทศญปน ตางกบญญตหลกการไวในทานองเดยวกน ประเดนในการพจารณา ในชนการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกามประเดนถกเถยงในเรอง การเลอกใชขอความระหวางคาวา “สนคาทไมปลอดภย” กบ “สนคาทบกพรอง” ซงทประชมมมต ใหใชขอความวา “สนคาทไมปลอดภย”๒๐ ดวยเหตผลดงตอไปน ๑. ถาใชคาวา “บกพรอง” อาจเกดความสบสนกบถอยคาของ “ชารดบกพรอง” ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงมความหมายแคบกวารางพระราชบญญตน เนองจาก Product Liability เปนเรองใหม ทมใช defective goods ตามความหมายของกฎหมายเอกชน แตกฎหมายดงกลาวเปนเรองของกฎหมายมหาชนทรฐตองการดแลเรองสนคาทไมปลอดภย และเปนเรองทางละเมดมากกวาสญญาซอขาย ๒. การใชคาวา “สนคาทไมปลอดภย” จะกวางกวาคาวา “สนคาทบกพรอง” ตวอยางเชน มการผลตสนคามาเปนอยางดโดยไมมความบกพรองเลย แตหากไมไดแนะนาวธการใช ทถกตอง ผใชไมทราบจงอาจเกดความไมปลอดภยขนได

๓. สาหรบความกงวลในเรองการใชคาวา “สนคาทไมปลอดภย” จะซาซอนกบเรอง product safety หรอไม นน ทประชมมความเหนวา product safety เปนกฎหมายมหาชน

๒๐รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๓ (๓/๒๕๔๖) ๓/๒๕๔๕ วน

องคารท ๕ พฤศจกายน ๒๕๔๕ และครงท ๔ (๔/๒๕๔๖) ๔/๒๕๔๕ วนองคารท ๑๒ พฤศจกายน ๒๕๔๕

๒๑

ทกาหนดใหเจาของสนคามหนาทเรยกคน (recall) สนคาทไมปลอดภยได สวนเรอง Product Liability เปนเรองความรบผดทางแพง

“ขาย” หมายความวา จาหนาย จาย แจก หรอแลกเปลยน เพอประโยชนทางการคา และใหหมายความรวมถงใหเชา ใหเชาซอ จดหา ตลอดจนเสนอ ชกชวน หรอนาออกแสดงเพอการดงกลาว

บทนยาม

หลกการและวตถประสงค กาหนดนยามของคาวา “ขาย” เพอความชดเจน โดยลอนยามดงกลาวมาจากพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ““จาหนาย” หมายความรวมถง ใหเชา ใหเชาซอ และการมไวเพอจาหนาย เพอประโยชนในทางการคาดวย” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

““ขาย” หมายความวา จาหนาย จาย แจก หรอแลกเปลยนเพอประโยชน ทางการคา และใหหมายความรวมถงใหเชา ใหเชาซอ จดหา ตลอดจนเสนอ ชกชวน หรอ นาออกแสดงเพอการดงกลาว” ประเดนในการพจารณา ๑. เหตผลทแกไขขอความจากคาวา “จาหนาย” เปน “ขาย” เพอใหสอดคลอง กบการใชถอยคาในกฎหมายฉบบตาง ๆ เชน พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชบญญตเครองสาอาง พ.ศ. ๒๕๓๕ พระราชบญญตเครองมอแพทย พ.ศ. ๒๕๓๑ และพระราชบญญต วตถอนตราย พ .ศ . ๒๕๓๕ ซ งกฎหมายเหลานจะมบทนยามคาวา “ขาย” ใหหมายความรวมถงการจาหนายดวย ซงมความหมายทกวางกวา๒๑

๒ . เหตผลท เพมขอความ “เสนอ ชกชวน หรอนาออกแสดงเพอประโยชน ทางการคา” ซงนาแบบอยางมาจากกฎหมายของสหภาพยโรป โดยผทจะตองรบผดตามกฎหมาย Product Liability จะตองเปนการผลตสนคาเพอประโยชนทางการคาเทานน หรอการแจกเพอวตถประสงคในทางการคาเทานน๒๒

๒๑รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๓ (๓/๒๕๔๖) ๓/๒๕๔๕ วน

องคารท ๕ พฤศจกายน ๒๕๔๕ หนา ๑๐

๒๒รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๔ (๔/๒๕๔๖) ๔/๒๕๔๕ วน

องคารท ๑๒ พฤศจกายน ๒๕๔๕ หนา ๑๔

๒๒

“นาเขา” หมายความวา นาหรอสงสนคาเขามาในราชอาณาจกรเพอขาย

บทนยาม

หลกการและวตถประสงค กาหนดนยามของคาวา “นาเขา” เพอความชดเจน รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ““นาเขา” หมายความวา นาหรอสงเขามาในราชอาณาจกรเพอจาหนาย” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

““นาเขา” หมายความวา นาหรอสงสนคาเขามาในราชอาณาจกรเพอขาย” ประเดนในการพจารณา แกไขขอความ “เพอจาหนาย” เปน “เพอขาย” เพอใหสอดคลองกบนยามของ คาวา “ขาย”๒๓

“ผประกอบการ” หมายความวา (๑) ผผลต หรอผวาจางใหผลต (๒) ผนาเขา (๓) ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผนาเขาได (๔) ผซงใชชอ ชอทางการคา เครองหมายการคา เครองหมาย ขอความหรอแสดงดวยวธใด ๆ อนมลกษณะทจะทาใหเกดความเขาใจ ไดวาเปนผผลต ผวาจางใหผลตหรอผนาเขา

บทนยาม

หลกการและวตถประสงค เนองจาก “ผประกอบการ” เปนบคคลท ตองรบผดในสนคาท ไมปลอดภย จงจาเปนตองกาหนดนยามไวเพอความชดเจน รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ““ผประกอบการ” หมายความวา (๑) ผผลต หรอผนาเขา (๒) ผจาหนายในกรณดงตอไปน

๒๓รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๕ (๕/๒๕๔๖) ๕/๒๕๔๕ วน

องคารท ๑๕ พฤศจกายน ๒๕๔๕

๒๓

(ก) ผจาหนายสนคาปลอม (ข) ผจาหนายสนคาทไมสามารถหาตวผผลตหรอผนาเขาได (ค) ผจาหนายสนคาทแสดงดวยวธใด ๆ ใหเกดความเขาใจวาเปนผผลต หรอผนาเขา (๓) ผซงใชชอ ชอทางการคา เครองหมายการคา เครองหมายหรอขอความอนใดแสดงไวทสนคาอนมลกษณะทจะทาใหเกดความเขาใจไดวาเปนผผลตหรอผนาเขา” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

““ผประกอบการ” หมายความวา (๑) ผผลต หรอผวาจางใหผลต (๒) ผนาเขา (๓) ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผนาเขาได (๔) ผซ งใช ชอ ชอทางการคา เครองหมายการคา เครองหมาย ขอความ หรอแสดงดวยวธใด ๆ อนมลกษณะทจะทาใหเกดความเขาใจไดวาเปนผผลต ผวาจางใหผลต หรอผนาเขา” หลกกฎหมายตางประเทศ

Directive–1985 แหงสหภาพยโรป ไดกาหนดใหผท ตองรบผดตามกฎหมาย ในเรองน คอ ผผลต (producers) เนองจากผผลตเปนผทอย ในฐานะทรขอเทจจรงเกยวกบ การผลตสนคาในทกขนตอน จงสมควรเปนผตองรบผดตามกฎหมายน อยางไรกตาม คาวา “ผผลต” ตาม Directive-1985 มไดจากดอยแตเพยงบคคลทเปนผผลตสนคาเทานน หากแตไดขยาย ขอบเขตออกไปถงบคคลตาง ๆ ทมสวนเกยวของในกระบวนการผลตและการจดจาหนายสนคาดวย ไดแก

- ผผลตสนคาทประกอบเสรจเรยบรอยแลว ผผลตชนสวนประกอบ ผผลตวตถดบ ผรบผดชอบในการประกอบชนสวนตางๆ

- ผนาเขาสนคาเพอการขายหรอใหเชา หรอจาหนายในรปแบบอนใด - ผซ งแสดงตนวาเปนผผลตโดยระบ ชอ เครองหมายการคาหรอเครองหมาย

เฉพาะอนใดของบคคลนนลงบนตวสนคา และ - ผขายสนคา ในกรณทผขายไมสามารถระบตวผผลตหรอผนาเขาสนคาได กฎหมายของประเทศฝรงเศส ประเทศเยอรมนน ประเทศองกฤษ และประเทศญปน

ตางก บญญตหลกการไวในทานองเดยวกน อยางไรกตาม กฎหมายของประเทศเยอรมนน ยงไดกาหนดใหผขนสงสนคาในทางธรกจตองรบผดเชนเดยวกบผผลตดวย ในกรณทผขนสง ไมสามารถระบตวผผลตหรอบคคลทไดนาสนคามาสงมอบใหกบตน ในขณะทกฎหมายของประเทศฝรงเศสไดกาหนดยกเวนใหผประกอบธรกจใหเชาแบบลสซง (leasing) ไมตกอยภายใตบงคบของกฎหมายในเรองน

๒๔

ประเดนในการพจารณา ๑. เหตผลทเพม “ผวาจางใหผลต” เปนผประกอบการดวย เนองจากสภาพการคาในปจจบน เจาของสนคาหรอผมสทธในชอทางการคาเปนจานวนมากทวาจางใหผอนผลตสนคา โดยตนมไดทาการผลตเอง

๒. ใหแกไข “ผจาหนาย” เปน “ผขาย” เพอใหสอดคลองกบทไดกาหนดนยามของคาวา “ขาย” ไว ๓. เหตผลทตดขอความ “ผจาหนายสนคาปลอม” (รางฯ ของ สคบ.) ออก เนองจากจะสนนษฐานวาสนคาปลอมเปนสนคาทไมปลอดภยคงไมถกตอง เพราะสนคาปลอมไมไดหมายความวาจะตองเปนสนคาทไมปลอดภย สวนความรบผดของผผลตสนคาปลอมสามารถใชกฎหมาย วาดวยเรองเครองหมายการคามาลงโทษผผลตไดอยแลว๒๔

มาตรา ๕ ผประกอบการทกคนตองรวมกนรบผดตอผเสยหาย ในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย และสนคานนไดมการขายใหแกผบรโภคแลว ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไมกตาม

ความรบผดโดยเครงครด

หลกการและวตถประสงค กฎหมายกาหนดใหผประกอบการทกคนตองรวมกนรบผดในฐานะลกหนรวม ตอผไดรบความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย และสนคานนไดมการขายใหแกผบรโภคแลว ซงหลกกฎหมายในเรอง Product Liability นาหลกความรบผดโดยเครงครด (Strict Liability) มาใชกบความเสยหายอนเกดจากสนคา เพอเปนการคมครองผบรโภค ซงโดยทวไปไมสามารถ ทจะพสจนความรบผดของผประกอบการได จากหลกการน ผบรโภคทไดรบความเสยหายมภาระการพสจนเพยงวา ตนไดรบความเสยหายจากสนคาเทานน กลาวคอ พสจนเรองความสมพนธระหวาง การกระทาและผลซงเปนหลกการตามทกาหนดไวในมาตรา ๖ และใหผประกอบการจะตองรบผดรวมกนตอผเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยในลกษณะลกหนรวม เพราะเปนการยาก ทผบรโภคจะสามารถทราบไดวา ผประกอบการรายใดเปนผกอใหเกดความเสยหาย สวนความรบผดระหวางผประกอบการ ผประกอบการแตละรายสามารถไปไลเบยความรบผดระหวางกนเอง สาหรบหลกความรบผดโดยเครงครด (Strict Liability) หมายถง ความรบผดของผประกอบการทจะตองรบผดตอผเสยหาย แมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระทาโดยจงใจ หรอประมาทเลนเลอหรอไมกตาม อยางไรกด มขอยกเวนความรบผดในกรณทผประกอบการ ไมตองรบผดอย ๒ ประการ คอ เหตสดวสยและเหตทความเสยหายเกดขนเพราะความรบผด ของผเสยหายเอง

๒๔รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๕ (๕/๒๕๔๖) ๕/๒๕๔๕ วน

ศกร ท ๑๕ พฤศจกายน ๒๕๔๕ หนา ๗

๒๕

รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค “มาตรา ๖ ผประกอบการจกตองรบผดชอบชดใชคาเสยหายทเกดขนเนองจากสนคาทตนผลต นาเขา หรอจาหนาย ทไดมการสงมอบแลว และความเสยหายทเกดจากสนคานน เปนเหตใหผ เสยหายไดรบอนตรายตอช วต รางกาย สขภาพอนามย จตใจ หรอทรพยสน ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการ หรอไมกตาม” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา “มาตรา ๕ ผประกอบการทกคนตองรวมกนรบผดตอผเสยหายในความเสยหาย ทเกดจากสนคาทไมปลอดภย และสนคานนไดมการขายใหแกผบรโภคแลว ไมวาความเสยหายนน จะเกดจากการกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไมกตาม” หลกกฎหมายตางประเทศทเกยวของ

Directive-1985 แหงสหภาพยโรป กาหนดวาในกรณทมบคคลหลายคนตองรบผดในความเสยหายเดยวกน ใหบคคลตาง ๆ ดงกลาวมความรบผดรวมกน

กฎหมายของประเทศฝรงเศส ประเทศเยอรมนน และประเทศองกฤษตางกบญญตหลกการไวในทานองเดยวกน ในขณะทกฎหมายของประเทศญปนไมมขอกาหนดในเรองน ประเดนในการพจารณา ในชนการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกามประเดนพจารณาเกยวกบความรบผดรวมกนของผประกอบการดงตอไปน ๑. หลกความรบผดรวมกน จากเจตนารมณของกฎหมายฉบบดงกลาวทมงเนนการคมครองผบรโภคเปนหลก จงกาหนดใหผประกอบการ๒๕ ตองรวมกนรบผดตอผไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย เนองจากการทจะใหผเสยหายไปพสจนวาความเสยหายทเกดจากสนคามสาเหตมาจากผผลต ผนาเขา หรอบคคลใดนน ยอมเปนการสรางภาระตอผบรโภค นอกจากน กฎหมายตางประเทศ ยงมขอกาหนดใหผผลตทกระดบไมวาจะเปนผผลตชนสวนประกอบ หรอผผลตขนสดทายของสนคาจะตองรบผดรวมกนหมดโดยถอวาเปนผผลต สาหรบความรบผดรวมกนระหวางผประกอบการนน ผประกอบการแตละรายสามารถไปพสจนยกเวนความรบผดของตนได กรณตวอยางของรถยนต หากเบรคเกดความบกพรองไมสามารถหามลอไดจนเปนเหตชนคนตาย ผท ตองรบผดตาม รางพระราชบญญตน ไดแก ผผลต ผนาเขา และผขาย โดยจะตองรบผดรวมกนแลวแตละคนตองไปพสจนใหตนหลดพนความรบผดเอง

๒๕ผประกอบการ หมายความวา

(๑) ผผลต หรอผวาจางใหผลต (๒) ผนาเขา (๓) ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผนาเขาได (๔) ผซงใชชอ ชอทางการคา เครองหมายการคา เครองหมาย ขอความหรอแสดงดวยวธใด ๆ อนมลกษณะทจะทาใหเกดความเขาใจไดวาเปนผผลต ผวาจางใหผลตหรอผนาเขา

๒๖

๒. ความรบผดของผประกอบการเรมเมอสนคานนไดมการขายใหแกผบรโภคแลว ทประชมมขอถกเถยงเกยวกบการใชขอความระหวางคาวา “ทไดมการสงมอบ” กบคาวา “ขาย” ดงน คาวา “ทไดมการสงมอบ” จะครอบคลมถงกรณทมการเสนอ ชกชวน หรอนาเสนอในงานนทรรศการ (exhibition) โดยยงไมมการสงมอบสนคาหรอไม

ในประเดนน ผแทนสานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมชแจงวา ไดนาขอความ “สงมอบ” มาจากกฎหมาย Product Liability ของประเทศญปนทใชคาวา “delivered product” สาหรบเหตผลทไดใชขอความ “ทไดมการสงมอบแลว” ไวในรางพระราชบญญตน ในขณะยกรางฯ ไมไดคานงถงเรองการแสดงสนคาหรอการชกชวนใหซอสนคา หากจะใหตดขอความ “สงมอบ” ออก อาจจะเกดปญหาไดวาจะไมมจดเรมตนของความรบผดตอสนคา ซงจะเกยวของกบเรองอายความในการฟองรองคดดวยวาจะเรมนบระยะเวลาตงแตเมอใด สาหรบประเดนการสงมอบน ใน EC Directive ใชค า วา “put on the market” หรอ “put into circulation” จงเหนวา จดเรมตนของสนคามความสาคญ หากมกรณของการผลตสนคาตวอยาง ซงยงไมไดเสนอขายสนคาเลย แตถกขโมยแลวกอใหเกดความเสยหายจะตองรบผดหรอไม ถาหากไมมจดเรมตนกจะทาใหคา premium ในการประกนสงขนดวย นอกจากน ผแทนสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยไดตงขอสงเกตเกยวกบคาวา “มไวเพอขาย” ในทางปฏบตการผลตสนคาเกบไวในคลงสนคา (stock) เปนจดเรมตนทางการคาแลว ถาของในคลงสนคามปญหาเกดขนแลวตองอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบนเหนวา จะเกดปญหาในทางปฏบต ถาจะนากฎหมายนมาใชบงคบจะตองกาหนดใหชดเจนวาความรบผดของผผลต จะเรมตนตงแตเมอใด

ในทสด ทประชมมมตกาหนดใหผประกอบการตองรบผดตอความเสยหาย เมอสนคานนไดมการขายใหแกผบรโภคแลว เนองจากนยามคาวา “ขาย” ครอบคลมถงทกกรณ ไมวาจะเปนการเสนอ ชกชวน หรอนาออกแสดงเพอประโยชนทางการคา๒๖

ขอสงเกต ๑.หลกการเดมของ สคบ. ผขายสามารถหลดพนความรบผดหากผขายหาตวผผลตสนคาทไมปลอดภยได แตหลกการทฝายเลขานการฯ เสนอแกไขเปนเรองความรบผดรวมกน ของผประกอบการ เนองจากตองการมงคมครองผบรโภคเปนหลก ๒. การกาหนดใหผขายตองรวมรบผดตงแตตนจะมผลกระทบตอผคาปลกหรอผประกอบการรายยอย ในกรณดงกลาว กฎหมายของญปนจงกาหนดใหผประกอบการรายยอย ไมอยภายใตบงคบของ Product Liability

๒๖รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๑ (๑๑/๒๕๔๖) ๑๑/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๑๗ ธนวาคม ๒๕๔๕ หนา ๗

๒๗

มาตรา ๖ เพอใหผประกอบการตองรบผดตามมาตรา ๕ ผเสยหายหรอผมสทธฟองคดแทนตามมาตรา ๑๐ ตองพสจนวาผเสยหายไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการและการใชหรอการเกบรกษาสนคานนเปนไปตามปกตธรรมดา แตไมตองพสจนวาความเสยหายเกดจากการกระทาของผประกอบการผใด

ภาระการพสจน

หลกการและวตถประสงค กาหนดใหผไดรบความเสยหายไมตองพสจนถงความไมปลอดภยของสนคา เพยงแต นาสบวาตนไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการเทานน รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค “มาตรา ๖ ผประกอบการจกตองรบผดชอบชดใชคาเสยหายทเกดขนเนองจากสนคาทตนผลต นาเขา หรอจาหนาย ทไดมการสงมอบแลว และความเสยหายทเกดจากสนคานน เปนเหตใหผเสยหายไดรบอนตรายตอชวต รางกาย สขภาพอนามย จตใจ หรอทรพยสน ไมวา ความเสยหายนนจะเกดจากการกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไม กตาม” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา “มาตรา ๖ เพอใหผประกอบการตองรบผดตามมาตรา ๕ ผเสยหายหรอผมสทธฟองคดแทนตามมาตรา ๑๐ ตองพสจนวาผเสยหายไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการ และการใชหรอการเกบรกษาสนคานนเปนไปตามปกตธรรมดา แตไมตองพสจนวาความเสยหาย เกดจากการกระทาของผประกอบการผใด” หลกกฎหมายตางประเทศ

Directive-1985 แหงสหภาพยโรป กาหนดใหผเสยหายตองพสจนความเสยหาย ความไมปลอดภยของสนคา และความสมพนธระหวางความไมปลอดภยของสนคาและ ความเสยหายนน ทงน ผ เสยหายไมตองนาสบถงความจงใจหรอความประมาทเลนเลอของผประกอบการ อยางไรกตาม ในสวนทเกยวกบการนาสบความไมปลอดภยของสนคานน Directive-1985 มไดกาหนดวาจะตองใชหลกฐานพสจนเพยงใด ดงนน จงขนอยกบกฎหมายวธพจารณา ความของประเทศภาคแตละประเทศ แตในทางตาราวชาการ ไดวางหลกไววา ผเสยหายมหนาท พสจนแตเพยงความเสยหายทไดรบและความเสยหายนนเปนผลมาจากสนคานนเทานน ทงน ตามทฤษฎทเรยกวา “la théorie de l, équivalence des conditions” ดงนน ผเสยหายจงไมมหนาทพสจนสาเหตของความเสยหายหรอความไมปลอดภยของสนคา ซงเปนหนาทของผผลต ทจะตองนาสบพสจนในเชงปฏเสธวาสนคาของตนมความปลอดภย

กฎหมายของประเทศองกฤษ ประเทศฝรงเศส และประเทศเยอรมนนไดบญญตหลกการไวในทานองเดยวกบ Directive-1985 กลาวคอ กาหนดวาผเสยหายตองพสจนวาสนคา มความไมปลอดภยและความเสยหายเกดจากความไมปลอดภยนน แตอยางไรกตาม ตามกฎหมาย

๒๘

ของประเทศองกฤษ การพสจนวาสนคาไมปลอดภยไมจาเปนตองพสจนโดยละเอยดดงเชนในคด ทฟองโดยอาศยมลละเมดทวไป ในขณะทกฎหมายของประเทศญปนไมมขอกาหนดในเรองน เปนการเฉพาะ ประเดนในการพจารณา คณะกรรมการกฤษฎกาไดกาหนดหนาทของผเสยหายในการนาสบพสจนขอเทจจรง บางประการ มใชวาไมตองนาสบพสจนขอเทจจรงใด ๆ ตามหลกการทกาหนดในรางมาตรา ๙ วรรคหนงเดม (รางฯ สคบ.) ซงจะทาใหความรบผดของผประกอบการมลกษณะเปน “absolute liability” ม ใช เพ ย ง “strict liability” ซ ง ไม เ ป น ธรรมแก ผ ป ระกอบการ อย า ง ไ รก ต าม คณะกรรมการฯ ไดกาหนดใหผ เสยหายมหนาทนาสบพสจนขอเทจจรงแตเพยงวาผ เสยหาย ไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการ และการใชหรอการเกบรกษาสนคานนเปนไปตามปกตธรรมดา โดยผเสยหายไมตองพสจนถงความไมปลอดภยของสนคา ซงคณะกรรมการฯ ไดกาหนดใหเปนหนาทของผประกอบการในการนาสบหกลาง ทงน เนองจากกระบวนการผลต ในทกขนตอนเปนขอเทจจรงทอยในความรบรของผประกอบการแตเพยงผเดยว ผประกอบการ ยอมอยในฐานะทเหมาะสมทสดทจะเปนผนาสบพสจนใหเหนวาสนคานนมไดเปนสนคาทไมปลอดภยอยางไร หากกาหนดใหเปนหนาทของผ เสยหายในการพสจนถงความไมปลอดภยของสนคา ยอมจะเปนการยากหรอมฉะนนกไมอาจดาเนนการไดเลยในทางปฏบต อนจะทาใหผเสยหายไมไดรบความคมครองตามเจตนารมณของรางพระราชบญญตน

มาตรา ๗ ผประกอบการไมตองรบผดตอความเสยหาย อนเกดจากสนคาทไมปลอดภย หากพสจนไดวา (๑) สนคานนมไดเปนสนคาทไมปลอดภย (๒) ผเสยหายไดรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอ (๓) ความเสยหายเกดขนจากการใชหรอการเกบรกษาสนคาไมถกตองตามวธใช วธเกบรกษา คาเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา ทผประกอบการไดกาหนดไวอยางถกตองและชดเจนตามสมควรแลว

เหตหลดพน ความรบผด

หลกการและวตถประสงค

กาหนดเหตหลดพนความรบผดสาหรบผประกอบการ เพอมใหผประกอบการ ตองแบกรบภาระเกยวกบความเสยหายอนเกดจากสนคามากเกนไป รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค. “มาตรา ๗ ผประกอบการไมตองรบผดชอบในคาเสยหายอนเกดขนตามมาตรา ๖ หากพสจนไดวา

๒๙

(๑) ความเสยหายนนเกดขนเนองมาจากการกระทา หรอละเวนการกระทาของ ผไดรบความเสยหายเอง หรอเกดขนเนองมาจากผเสยหายใชสนคาไมถกวธตามทผประกอบการ ไดระบไวในวธใชหรอคาเตอน (๒) ผประกอบการไมสามารถทจะรถงความบกพรองทมอยในสนคานนในขณะท ไดสงมอบ เนองจากขณะนนยงไมมการคนพบทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย หรอยงไมมความรดานวชาการเกยวกบความเปนอนตรายของสนคานน ๆ (๓) ความบกพรองของสนคามไดมอยขณะทมการสงมอบสนคาแตเกดขนเพราะการกระทาของบคคลอนในภายหลง (๔) สนคานนไดถกนาไปใชเปนสวนประกอบหรอวตถดบของสนคาอน และความเสยหายทเกดขนนนเนองมาจากการผลตตามขอกาหนดทระบโดยผผลตสนคาอนนน ผประกอบการซงเปน ผรบจางไมตองรบผดหากมไดกระทาโดยประมาทเลนเลอ (๕) สนคานนไดผลตใหเปนไปตามขอกาหนดหรอมาตรฐานทสวนราชการ หรอหนวยงานของรฐ ตรวจสอบควบคม หรอผลตเปนไปตามขอกาหนดหรอมาตรฐานของตางประเทศ หรอมาตรฐานระหวางประเทศทสวนราชการหรอหนวยงานของรฐใหการรบรองแลว” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา “มาตรา ๗ ผประกอบการไมตองรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคา ทไมปลอดภย หากพสจนไดวา (๑) สนคานนมไดเปนสนคาทไมปลอดภย (๒) ผเสยหายไดรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอ (๓) ความเสยหายเกดขนจากการใชหรอการเกบรกษาสนคาไมถกตองตามวธใช วธเกบรกษา คาเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคาทผประกอบการไดกาหนดไวอยางถกตองและชดเจน ตามสมควรแลว” หลกกฎหมายตางประเทศ

เหตหลดพนความรบผดของผประกอบการตามรางฯ ท สคบ. เสนอนน เปนไปตามหลกการของ EC Directive 1985 Article 7 ซงกาหนดใหผผลตหรอบคคลทอยในฐานะเสมอนเปนผผลต มขอแกตวใหพนผด ๖ ประการ ไดแก๒๗

๑. ผผลตมไดนาสนคาออกวางจาหนาย ๒. ความบกพรองทกอใหเกดความเสยหายนน มไดปรากฏอยในขณะทผผลต

นาสนคาออกวางจาหนาย หรอความบกพรองนนไดเกดขนภายหลงจากนน ๓ . สนคานนมไดถกผลตขนเพอการขายหรอการจาหนายในรปแบบอนใด

เพอประโยชนทางธรกจ หรอมไดถกผลตขนในการประกอบกจการของผผลต ๔ . ความบกพรองเปนผลมาจากการปฏ บ ตตามกฎระเบยบ (Mandatory

Regulations) ทออกโดยองคกรภาครฐ

๒๗EU Directive 85/374/EEC Article 7

๓๐

๕. สถานะความรทางวทยาศาสตรและทางเทคนคในขณะทผผลตนาสนคา ออกวางจาหนาย ไมสามารถตรวจพบความบกพรองของสนคาทมอยได (State of the Art Defence)

๖. ในกรณของผผลตชนสวนประกอบของสนคา ความบกพรองไดเกดขนในขนตอนของกรรมวธการประกอบชนสวนดงกลาว หรอจากคาสงของผรบผดชอบในการประกอบสนคา

อยางไรกตาม ในสวนทเกยวกบสถานะความรทางวทยาศาสตรและทางเทคนคนน EC Directive กาหนดใหเปนสทธของประเทศสมาชกทอาจจะกาหนดในกฎหมายภายในของตนใหผผลตยงคงตองรบผด แมวาผผลตจะพสจนไดวาสถานะของความรทางวทยาศาสตรและทางเทคนค ในขณะทตนนาสนคาออกวางจาหนายนนไมสามารถใชตรวจพบการมอยของความไมปลอดภยนนได กตาม ประเดนในการพจารณา ๑. เหตหลดพนความรบผดตามรางฯ ของ สคบ. มาตรา ๗ (๑) ความเสยหายนนเกดขนเนองมาจากการกระทา หรอละเวนการกระทาของผไดรบความเสยหายเอง หรอเกดขนเนองมาจากผเสยหายใชสนคาไมถกวธตามทผประกอบการไดระบไวในวธใชหรอคาเตอน ทประชมเหนวา เหตตามขอนประกอบดวยเหตสองประการ ไดแก ประการแรก กรณความสมครใจเขาเสยงภยของผไดรบความเสยหาย ทง ๆ ทรอย วาสนคานนไมปลอดภย (Acceptance of risk) ซงในรางฯ ของ สคบ. นนกาหนดไวไมคอยชดเจน และประการทสอง กรณผไดรบความเสยหายใชสนคาไมถกวธตามทผประกอบการระบไว๒๘ นอกจากนน ควรกาหนดแตเพยงกรณทผเสยหายไดรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภยเทานน ไมควรขยายขอบเขตไปถงกรณทผเสยหายควรจะไดรเชนนนหากไดใชความระมดระวงอยางวญญชน ซงเปนกรณของความประมาทเทานน เนองจาก โดยหลกของละเมด ความประมาทของผเสยหายมผลแตเพยงทาใหความรบผดของผประกอบการลดลงเทานนตามสดสวนของความประมาท มใชถงขนาดยกเวนความรบผดของผประกอบการแตอยางใด (เทยบเคยงมาตรา ๒๒๓๒๙ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย)๓๐

๒๘บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๖ (๖/๒๕๔๖) ๖/๒๕๔๕

วนองคาร ท ๑๙ เดอน พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๓ ๒๙มาตรา ๒๒๓ ถาฝายผ เสยหายไดมสวนทาความผดอยางใดอยางหน งกอให เกด

ความเสยหายดวยไซร ทานวาหนอนจะตองใชคาสนไหมทดแทนแกฝายผเสยหายมากนอยเพยงใดนน ตองอาศยพฤตการณเปนประมาณ ขอสาคญกคอวาความเสยหายนนไดเกดขนเพราะฝายไหนเปนผกอยงหยอนกวากนเพยงไร วธเดยวกนน ทานใหใชแมทงทความผดของฝายผทเสยหายจะมแตเพยงละเลยไมเตอนลกหนใหรสกถงอนตรายแหงการเสยหายอนเปนอยางรายแรงผดปกต ซงลกหนไมรหรอไมอาจจะรได หรอเพยงแตละเลยไมบาบดปดปอง หรอบรรเทาความเสยหายนนดวย อนงบทบญญตแหงมาตรา ๒๒๐ นนทานใหนามาใชบงคบดวยโดยอนโลม

๓๐บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๓ (๑๓/๒๕๔๖) ๑/๒๕๔๖ วนศกร ท ๑๐ เดอน มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๖ หนา ๔

๓๑

๒. เหตหลดพนความรบผดตามรางฯ ของ สคบ. มาตรา ๗ (๒) ผประกอบการ ไมสามารถทจะรถงความบกพรองทมอยในสนคานนในขณะทไดสงมอบ เนองจากขณะนน ยงไมมการคนพบทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย หรอยงไมมความรดานวชาการเกยวกบความเปนอนตรายของสนคานน ๆ๓๑

ฝายเลขานการฯ เสนอใหตดเหตหลดพนความรบผดนออก เนองจากเหนวา อาจเปนชองทางใหผประกอบการโดยเฉพาะผประกอบการตางประเทศสงสนคาทใชวทยาการใหม ๆ ซงความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทนาสนคาออกขายนน ยงไมอาจทาใหตรวจพบไดวาสนคานนไมปลอดภย มาขายในประเทศไทย ซงทประชมเหนควรใหตดเหตหลดพนความรบผดตามรางฯ ท สคบ. เสนอ ในมาตรา ๗ (๒) น เนองจาก ประเทศไทยยงเปนประเทศทนาเขาสนคาอตสาหกรรมจากตางประเทศมาบรโภคเปนจานวนมาก การกาหนดเหตดงกลาวใหเปนเหต หลดพนความรบผดของผประกอบการอาจเปนการเปดโอกาสใหผประกอบการตางประเทศสงสนคา ทผลตขนโดยใชวทยาการใหม ๆ (ทความรทางวทยาศาสตรขณะนนยงไมสามารถตรวจพบ ความบกพรองได) มาจาหนายในประเทศไทย อนจะสงผลกระทบตอผบรโภคภายในประเทศโดยรวม ๓. เหตหลดพนความรบผดตามรางฯ ของ สคบ. มาตรา ๗ (๓) ความบกพรองของสนคามไดมอยขณะทมการสงมอบสนคาแตเกดขนเพราะการกระทาของบคคลอนในภายหลง๓๒

ทประชมเหนวา กรณนม ใช เหตหลดพนความรบผดของผประกอบการ แตเปนกรณทผประกอบการไมตองรบผด เนองจากไมเขาเงอนไขของความรบผดของผประกอบการ ทประชมจงเสนอใหตดเหตนออก

๔. เหตหลดพนความรบผดตามรางฯ ของ สคบ. มาตรา ๗ (๔) สนคานน ไดถกนาไปใชเปนสวนประกอบหรอวตถดบของสนคาอน และความเสยหายทเกดขนนนเนองมาจากการผลตตามขอกาหนดทระบโดยผผลตสนคาอนนน ผประกอบการซงเปนผรบจางไมตองรบผดหากมไดกระทาโดยประมาทเลนเลอ

ทประชมเหนวา รางฯ ท สคบ . เสนอยงไม ชดเจน และมอบหมายให ฝายเลขานการฯ ยกรางขนใหมเปนสองแบบ คอ แบบทหนง เหตหลดพนความรบผดในกรณน ตามแนวทางทกาหนดใน EC Directive และแบบทสอง เหตหลดพนความรบผดกรณทผผลต ผลตสนคาตามคาสงของผวาจางผลต (ซงตอมาไดกลายเปนมาตรา ๘ ซงใชบงคบอยในปจจบน)

๕. เหตหลดพนความรบผดตามรางฯ ของ สคบ. มาตรา ๗ (๕) สนคานนไดผลตใหเปนไปตามขอกาหนดหรอมาตรฐานทสวนราชการ หรอหนวยงานของรฐ ตรวจสอบควบคม หรอผลตเปนไปตามขอกาหนดหรอมาตรฐานของตางประเทศ หรอมาตรฐานระหวางประเทศ ทสวนราชการหรอหนวยงานของรฐใหการรบรองแลว

ฝายเลขานการฯ เหนวา การทไดผลตสนคาตามขอกาหนดของหนวยงานของรฐทตรวจสอบควบคมนน มไดหมายความวาสนคานนจะเปนสนคาทปลอดภยเสมอไป นอกจากน การตรวจสอบควบคมของหนวยงานของรฐของไทยเปนการตรวจสอบโดยวธสมตวอยางสนคาเทานน

๓๑บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๖ (๖/๒๕๔๖) ๖/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๑๙ เดอน พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๓

๓๒บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๖ (๖/๒๕๔๖) ๖/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๑๙ เดอน พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๓

๓๒

ยอมมความเปนไปไดสงทสนคาทไมปลอดภยจะไมถกตรวจสอบ หากกาหนดเหตดงกลาวเปนเหต หลดพนความรบผด จะทาใหผประกอบการหลดพนความรบผด ซงจะไมเปนการคมครองผบรโภค ตามเจตนารมณของพระราชบญญตน ๓๓ เนองจากการรบรองมาตรฐานสนคาในประเทศไทย ยงอาจไมไดมมาตรฐานเทยบเทากบตางประเทศ ซงในตางประเทศนนเปนการรบรองวาสนคานน ไมมความบกพรอง หนวยงานของรฐของไทยยงไมมความพรอมในเรองน การกาหนดเหตดงกลาว ใหเปนเหตหลดพนความรบผดของผประกอบการจะทาใหผประกอบการไมตองรบผดชอบ และอาจทาใหมการฟองรองหนวยงานของรฐใหตองรบผด (แทนผประกอบการ)๓๔ ทประชมเหนวา ตามกฎหมายตางประเทศนน กฎหมายกาหนดใหผประกอบการตองผลตสนคาตามหลกเกณฑท กฎหมายกาหนด หากผประกอบการไมปฏบตตาม ถอวาผประกอบการประมาทเลนเลอและมความผด แตตามรางพระราชบญญตนกาหนดไวชดเจนวา ผประกอบการตองรบผดตอความเสยหาย ไมวา ความเสยหายนนจะเกดจากการกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไมกตาม และการทผประกอบการผลตสนคาตามมาตรฐานทกาหนด กมไดหมายความวาเปนการรบรอง วาสนคานนเปนสนคาทปลอดภยแตอยางใด ๓๕ เนองจาก มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม เปนมาตรฐานเบองตนหรอมาตรฐานขนตา แตมไดหมายความวา เมอผประกอบการปฏบตตามมาตรฐานดงกลาวแลว หากเกดความเสยหายขนจากสนคานน ผประกอบการจะไมตองรบผด ทประชมสวนใหญเหนควรใหตดเหตหลดพนความรบผดนออก๓๖

นอกจากนน ทประชมเหนชอบใหกาหนดเพมเตมเหตหลดพนความรบผด ของผประกอบการ ในกรณทผประกอบการพสจนไดวาสนคานนมไดเปนสนคาทไมปลอดภย โดยกาหนดเปนเหตหลดพนความรบผดประการแรก และปรบอนมาตราของเหตหลดพนความรบผดประการอนเปน (๒) และ (๓) ตามลาดบตอไป๓๗

กลาวโดยสรป แมวาเหตหลดพนความรบผดของผประกอบการตามรางฯ ท สคบ. เสนอนน เปนไปตามหลกการของ EC Directive แตฝายเลขานการฯ ไดตดหลกการตามรางฯ ท สคบ. เสนอออกสองประการ ไดแก รางฯ ของ สคบ. มาตรา ๗ (๒) และ (๕) เนองจากเหนวาหลกการบางเรองตาม EC Directive นนไมเหมาะสมทจะนามาใชบงคบกบประเทศไทย ตามเหตผลดงกลาวขางตน นอกจากนน ทประชมมมตใหตดรางฯ ของ สคบ. มาตรา ๗ (๓) ออก สวนรางฯ ของ สคบ. มาตรา ๗ (๔) ฝายเลขานการฯ ไดยกรางใหมตามมตของทประชม และตอมาไดแยกไปบญญตเปนรางฯ ของฝายเลขานการฯ มาตรา ๘ ซงเปนมาตรา ๘ ทใชบงคบอยในปจจบน

๓๓บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๖ (๖/๒๕๔๖) ๖/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๑๙ เดอน พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๓ – ๔

๓๔บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๒ (๒/๒๕๔๖) ๒/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๒๒ เดอน ตลาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๔

๓๕บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๖ (๖/๒๕๔๖) ๖/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๑๙ เดอน พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๓ - ๔ และบนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๑ (๑๑/๒๕๔๖) ๑๑/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๑๗ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๕

๓๖บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๒ (๑๒/๒๕๔๖) ๑๒/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๒๔ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๓

๓๗บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๓ (๑๓/๒๕๔๖) ๑/๒๕๔๖ วนศกร ท ๑๐ เดอน มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๖ หนา ๔

๓๓

มาตรา ๘ ผผลตตามคาสงของผวาจางใหผลตไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการออกแบบ ของผวาจางใหผลตหรอจากการปฏบตตามคาสงของผวาจางใหผลต ทงผผลตไมไดคาดเหนและไมควรจะไดคาดเหนถงความไมปลอดภย ผผลตสวนประกอบของสนคาไมตองรบผดหากพสจนไดวา ความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการออกแบบหรอการประกอบ หรอการกาหนดวธใช วธเกบรกษา คาเตอน หรอการใหขอมลเกยวกบสนคาของผผลตสนคานน

ขอยกเวน ความรบผด

ของผประกอบการ

หลกการและวตถประสงค

กาหนดขอยกเวนความรบผดสาหรบผประกอบการบางประเภททมใชผผลตสนคา ในชนสดทาย ไดแก ผผลตตามคาสงของผวาจางใหผลตและผผลตสวนประกอบของสนคา รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

ไมมบทบญญตในเรองน รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา “มาตรา ๘ ผผลตตามคาสงของผวาจางใหผลตไมตองรบผดหากพสจนไดวา ความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการออกแบบของผ วาจางใหผลตหรอจากการปฏบตตามคาสง ของผวาจางใหผลต ทงผผลตไมไดคาดเหนและไมควรจะไดคาดเหนถงความไมปลอดภย ผผลตสวนประกอบของสนคาไมตองรบผดหากพสจนไดวา ความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการออกแบบหรอการประกอบหรอการกาหนดวธใช วธเกบรกษา คาเตอน หรอการใหขอมลเกยวกบสนคาของผผลตสนคานน” ประเดนในการพจารณา

โดยหลก ความรบผดโดยเครงครดตามพระราชบญญตนเปนความรบผดของผผลตสนคาในชนสดทาย ผผลตชนสวนประกอบยอมไมมความรบผด อยางไรกตาม ตามนยามของคาวา “สนคาทไมปลอดภย” เหตทอาจกอใหเกดความเสยหายไดมสามกรณ คอ การผลต การออกแบบ และการกาหนดวธใชวธเกบรกษา คาเตอนหรอขอมลเกยวกบสนคา ซงอาจมกรณทผผลตชนสวน ประกอบไดแจงคาเตอนใหผผลตสนคาในชนสดทายทราบแลว แตผผลตสนคาในชนสดทาย มไดกาหนดคาเตอนไวทตวสนคานนดวย เชนนผผลตชนสวนประกอบกจะไมไดรบยกเวนความรบผดซงไมเปนธรรม จงควรกาหนดเพมเตมสาหรบการยกเวนความรบผดของผประกอบการประเภทนเพอใหเกดความชดเจน ทงน ในทานองเดยวกบบทบญญตมาตรา ๒๒๒๓๘ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย๓๙

๓๘มาตรา ๒๒๒ การเรยกเอาคาเสยหายนน ไดแกเรยกคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายเชน

ทตามปกตยอมเกดขนแตการไมชาระหนนน เจาหนจะเรยกคาสนไหมทดแทนได แมกระทงเพอความเสยหายอนเกดแตพฤตการณพเศษ หากวาคกรณทเกยวของไดคาดเหนหรอควรจะไดคาดเหนพฤตการณเชนนนลวงหนากอนแลว

๓๙บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๒ (๑๒/๒๕๔๖) ๑๒/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๒๔ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๓ และบนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๓ (๑๓/๒๕๔๖) ๑/๒๕๔๖ วนศกร ท ๑๐ เดอน มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๖ หนา ๔

๓๔

มาตรา ๙ ขอตกลงระหวางผบรโภคกบผประกอบการทไดทาไวลวงหนากอนเกดความเสยหาย และประกาศหรอคาแจงความของผประกอบการเพอยกเวนหรอจากดความรบผดของผประกอบการ ตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย จะนามาอางเปนขอยกเวนหรอจากดความรบผดไมได เพอประโยชนแหงมาตราน ผบรโภคมความหมายเชนเดยวกบนยามคาวา “ผบรโภค” ตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค

ขอตกลง เพอจากด หรอยกเวนความรบผด

หลกการและวตถประสงค

เพอคมครองผบรโภคมใหถกเอารดเอาเปรยบจากผประกอบการ และสอดคลอง กบบทบญญตของกฎหมายตางประเทศ เนองจากผประกอบการท ไมประสงคจะถกบงคบ ตามพระราชบญญตฉบบนยอมหาทางหลกเลยง และผบรโภคอาจอยในสถานะจายอมในการทา ความตกลงดงกลาว

รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ไมมบทบญญตในเรองน รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา “มาตรา ๙ ขอตกลงระหวางผบรโภคกบผประกอบการทไดทาไวลวงหนากอนเกดความเสยหาย และประกาศหรอคาแจงความของผประกอบการเพอยกเวนหรอจากดความรบผด ของผประกอบการตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย จะนามาอางเปนขอยกเวนหรอ จากดความรบผดไมได เพอประโยชนแหงมาตราน ผบรโภคมความหมายเชนเดยวกบนยามคาวา “ผบรโภค ” ตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค” หลกกฎหมายตางประเทศ

EC Directive 1985 Article 12 หามมใหมการตกลงหรอขอสญญาจากดหรอ ยกเวนความรบผดตาม EC Directive น ไมวาในกรณใด ๆ

ประเดนในการพจารณา

หลกการในรางมาตรา ๗ น ฝายเลขานการฯไดเพมขนใหม ทงน โดยนาเอากฎหมายตางประเทศมาเปนแนวทางในการยกรางฯ เนองจากฝายเลขานการฯพจารณาแลวเหนวา หลกการดงกลาวมความสาคญโดยแยกใหเหนถงความแตกตางจากหลกกฎหมายซอขาย ซงตามหลกของสญญาซอขายคสญญาอาจจะตกลงใหยกเวนความรบผดได แตหลกกฎหมายในเรองนไมควรกาหนดใหยกเวนความรบผดได ทงน เพอตองการคมครองผบรโภคใหมากขน โดยตามความมงหมาย

๓๕

ตองเปนขอจากดหรอขอยกเวนความรบผดระหวางผประกอบการกบผไดรบความเสยหาย๔๐ หลกการนจ ง เปนมาตรการท ใหความคมครองผบร โภคมากขน ซ งตามหลกกฎหมายตางประเทศ จะกาหนดไววา หลกความรบผด Strict Liability จะจากดหรอยกเวนความรบผดไมได โดยหลกการในรางมาตราน ไดลอถอยคาของกฎหมายวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม๔๑ แตหลกการของ รางมาตราน แตกตางกบกฎหมายวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม เพราะในกฎหมายวาดวยขอสญญา ทไมเปนธรรมไดแยกความเสยหายออกเปน ๒ กรณ คอ (๑) ความเสยหายตอบคคล และ (๒) ความเสยหายตอทรพยสน ซงความเสยหายตอบคคลในสวนชวต รางกาย หรออนามยนน ขอยกเวนความรบผดจะเปนโมฆะทงหมด สวนความเสยหายตอทรพยสามารถกาหนดขอยกเวนความรบผดได แตศาลจะพจารณาวาเปนธรรมหรอไม กรณจงแตกตางจากรางพระราชบญญตนซงเปนความรบผด ทเปน Strict Liability จงไมเขามาตรา ๘ แหงพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ จงสมควรกาหนดไวในพระราชบญญตนเพอความชดเจน ทประชมจงมมตเหนชอบกบรางมาตราน๔๒

มาตรา ๑๐ ใหคณะกรรมการคมครองผบรโภค สมาคม และมลนธ ซงคณะกรรมการคมครองผบรโภคใหการรบรองตามกฎหมาย

วาดวยการคมครองผบรโภค มอานาจฟองคดเรยกคาเสยหาย

แทนผเสยหายได โดยใหนาบทบญญตเกยวกบการฟองและดาเนนคดแทนตามกฎหมายดงกลาวมาใชบงคบโดยอนโลม

การฟองและดาเนนคดแทนผเสยหายตามวรรคหนง ใหไดรบยกเวนคาฤชาธรรมเนยมทงปวง แตไมรวมถงความรบผด

ในคาฤชาธรรมเนยมในชนทสด

การฟองคด แทนผเสยหาย

หลกการและวตถประสงค

เพอใหผบรโภคสามารถเขาถงกระบวนการยตธรรมไดงายขน และคดผบรโภคเปนคดทเกยวของกบประโยชนสาธารณะ รฐและองคกรเอกชนจงควรมบทบาทในเรองน

๔๐รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๗ (๗/๒๕๔๖) ๗/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๒๖ เดอน พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๑๐

๔๑รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๘ (๘/๒๕๔๖) ๘/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๓ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๒

๔๒รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๓ (๑๓/๒๕๔๖) ๑/๒๕๔๖ วนศกร ท ๑๐ เดอน มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๖ หนา ๑๗

๓๖

รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค “มาตรา ๘ ในการฟองคดเพอเรยกรองคาเสยหาย ใหผเสยหายหรอผมสทธฟองคด

แทน ไดแก คณะกรรมการคมครองผบรโภคและองคกรเอกชนตามกาหมายวาดวยการคมครองผบรโภคมอานาจในการฟองคด

ทงน ในการดาเนนคดตามวรรคแรกใหไดรบการยกเวนคาธรรมเนยมศาลทงปวง กระบวนการพจารณาในศาล ใหเปนไปตามกฎหมายวธพจารณาความแพงเทาทไม

ขดหรอแยงกบบทบญญตของกฎหมายน” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

“มาตรา ๑๐ ใหคณะกรรมการคมครองผบรโภคและสมาคมทคณะกรรมการคมครองผบรโภครบรองตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค มอานาจฟองคดเรยกคาเสยหาย แทนผเสยหายได โดยใหนาบทบญญตเกยวกบการฟองและดาเนนคดแทนตามกฎหมายดงกลาว มาใชบงคบโดยอนโลม

การฟองและดาเนนคดแทนผเสยหายตามวรรคหนง ใหไดรบยกเวนคาฤชาธรรมเนยมทงปวง แตไมรวมถงความรบผดในคาฤชาธรรมเนยมในชนทสด”

ประเดนในการพจารณา

๑. เหตผลทกาหนดใหมผฟองคดแทนผเสยหายได ในกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค รฐใหสมาคมทคณะกรรมการคมครอง

ผบรโภครบรองมอานาจฟองคดแทนผเสยหายได ดงนน ควรกาหนดใหองคกรเอกชนมอานาจ ในการฟองคดแทนผเสยหายดวย โดยเปนไปในแนวทางเดยวกบบทบญญตในพระราชบญญต คมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒๔๓ เพอเปนการแบงเบาภาระใหกบรฐ และการดาเนนคดจะเปนประโยชนกบผบรโภคเปนการสวนรวม สาหรบแนวความคดทใหองคกรเอกชนมสทธฟองคดแทนผเสยหายนน กเพอคมครองผบรโภคโดยสวนรวม ซงเปนแนวความคดทางภาคพนยโรป สาหรบประเทศไทย กรณสมาคมหรอองคกรเอกชนฟองคดแทนผเสยหายได นอกจากไดบญญตไวในกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภคแลว กไดบญญตไวในกฎหมายอน ๆ อก เชน กฎหมายวาดวย การแขงขนทางการคา หรอกฎหมายวาดวยการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม เปนตน๔๔

๒. เหตผลของการไดรบยกเวนคาฤชาธรรมเนยม รางฯ เดมของ สคบ. ไดกาหนดยกเวนคาฤชาธรรมเนยมใหกบคณะกรรมการ

คมครองผบรโภคและสมาคมทคณะกรรมการคมครองผบรโภครบรอง แตทประชมเหนวา ควรนากฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภคมาใช และในกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภค ไมไดยกเวนคาฤชาธรรมเนยมใหกบสมาคมฯ ฝายเลขานการฯจงไดยกรางฯใหม โดยใหนากฎหมาย

๔๓บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๖ (๖/๒๕๔๖) ๖/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๑๙ เดอน พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๒

๔๔รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๗ (๗/๒๕๔๖) ๗/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๒๖ เดอน พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๑๒

๓๗

วาดวยการคมครองผบรโภคมาใชบงคบกบในกรณการฟองคดและเรองคาฤชาธรรมเนยม แตทายทสด ทประชมไดมมตใหกาหนดยกเวนคาฤชาธรรมเนยมไวใหชดเจนในรางฯ พระราชบญญตฉบบน โดยไมตองกาหนดใหนาบทบญญตเรองนในกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภคมาบงคบใช ดงนน ฝายเลขานการฯ จงไดกาหนดยกเวนคาฤชาธรรมเนยมใหเฉพาะคณะกรรมการคมครองผบรโภคเทานน๔๕ โดยสภาอตสาหกรรมฯ ไ ด ต งขอส ง เกตว า อาจทา ให เกดการฟองรองคดกน งายข น และจะทาใหมความสศาลมากขน แตทประชมเหนวา ไมนาจะเปนเชนนน เพราะถาคดถงทสด ผแพคดจะตองจายคาธรรมเนยมศาลใหกบอกฝายหนงตามคาพพากษาของศาลอยแลว ตอมาไดม การเสนอวา หลกการของการฟองคดตามรางพระราชบญญตนควรกาหนดใหสมาคมทฟองคด เรยกคาเสยหายแทนผเสยหายไดรบยกเวนคาฤชาธรรมเนยมทงปวงเชนเดยวกบคณะกรรมการคมครองผบรโภค เนองจากเปนการฟองคดเพอผบรโภคโดยสวนรวม และจะเปนการสงเสรมการใหความคมครองแกผบรโภคตามเจตนารมณของกฎหมายน โดยกาหนดใหไดรบยกเวนเฉพาะคาธรรมเนยมศาลเทานน แตไมรวมถงคาฤชาธรรมเนยมในชนทสด๔๖ เพราะหากผเสยหายฟอง โดยไมมการกลนกรองทดแลว จะทาใหผประกอบการตองเสยเวลาในการตอสคด ตอมาเมอศาลม คาพพากษายกฟองเพราะเหตวาคาฟองของโจทกไมชอบกตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมแทน ฝายจาเลยเพอความเปนธรรม เพราะเปนการยกเวนเฉพาะคาธรรมเนยมศาลโดยไมตองจายคาธรรมเนยมใหศาลกอน และจะดกวายกเวนคาฤชาธรรมเนยม โดยเขาใจไดเปนสองขนตอนวา ขณะทดาเนนการจะไมตองเสยคาขนศาลคาทนายความ หรอคาสงพยานเอกสาร เปนตน แตเมอศาลพพากษาใหคความฝายใดแพคด ศาลมอานาจพพากษาใหฝายแพคดตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมแทนได ซงในสวนนจะไมไดรบการยกเวน ทประชมไดอภปรายและเหนชอบตามขอเสนอดงกลาว๔๗

๔๕บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๒ (๑๒/๒๕๔๖) ๑๒/๒๕๔๕ วน

องคาร ท ๒๔ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๔ และบนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๓ (๑๓/๒๕๔๖) ๑/๒๕๔๖ วนองคารท ๑๐ มกราคม ๒๕๔๖ หนา ๕ และรายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๓ (๑๓/๒๕๔๖) ๑/๒๕๔๖ วนองคารท ๑๐ มกราคม ๒๕๔๖ หนา ๑๘

๔๖บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๔ (๑๔/๒๕๔๖) ๒/๒๕๔๖ วนศกรท ๑๗ มกราคม ๒๕๔๖ หนา ๒ และรายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๔ (๑๔/๒๕๔๖) ๒/๒๕๔๖ วนศกรท ๑๗ มกราคม ๒๕๔๖ หนา ๒ - ๓

๔๗รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๔ (๑๔/๒๕๔๖) ๒/๒๕๔๖ วนศกรท ๑๗ มกราคม ๒๕๔๖ หนา ๒ - ๔

๓๘

มาตรา ๑๑ นอกจากคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามทกาหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ศาลมอานาจกาหนด คาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายตามหลกเกณฑดงตอไปนดวย (๑) คาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจอนเปนผลเนองมาจากความเสยหายตอรางกายสขภาพ หรออนามยของผเสยหาย และหากผเสยหายถงแกความตาย สาม ภรยา บพการ หรอผสบสนดานของบคคลนนชอบทจะไดรบคาเสยหายสาหรบ ความเสยหายตอจตใจ (๒) หากขอเทจจรงปรากฏวาผประกอบการไดผลต นาเขา หรอขายสนคาโดยรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอมไดรเพราะความประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอเมอรวาสนคาไมปลอดภยภายหลงจากการผลต นาเขา หรอขายสนคานนแลว ไมดาเนนการใด ๆ ตามสมควรเพอปองกนไมใหเกดความเสยหาย ใหศาลมอานาจสงใหผประกอบการจายคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษเพมขนจากจานวนคาสนไหมทดแทนทแทจรงทศาลกาหนดไดตามทศาลเหนสมควรแตไมเกนสองเทาของคาสนไหมทดแทน ทแทจรงนน ทงน โดยคานงถงพฤตการณตาง ๆ เชน ความรายแรงของความเสยหายทผเสยหายไดรบ การทผประกอบการรถงความ ไมปลอดภยของสนคา ระยะเวลาทผประกอบการปกปดความไมปลอดภยของสนคา การดาเนนการของผประกอบการเมอทราบวาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย ผลประโยชนทผประกอบการไดรบ สถานะทางการเงนของผประกอบการการทผประกอบการไดบรรเทาความเสยหายทเกดขน ตลอดจนการทผเสยหายมสวนในการกอใหเกดความเสยหายดวย

คาสนไหมทดแทน

หลกการและวตถประสงค

หลกการเรองคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย ตามมาตรา ๑๑ น มลกษณะทานองเดยวกบมาตรา ๔๔๖๔๘ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย แตสาหรบประเดนเรองการกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงนฝายเลขานการฯ ไดนาเอากฎหมายอเมรกามาเปนแนวทางในการพจารณา ซงหลกการจะกวางกวามาตรา ๔๔๖ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย๔๙ นอกจากกฎหมายจะกาหนดใหผซงไดรบความเสยหายจาก ๔๘มาตรา ๔๔๖ ในกรณทาใหเขาเสยหายแกรางกายหรออนามยกด ในกรณทาใหเขา เสยเสรภาพกด ผตองเสยหายจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความทเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนดวย อกกได สทธเรยกรองอนนไมโอนกนได และไมตกสบไปถงทายาท เวนแตสทธนนจะไดรบสภาพกนไวโดยสญญา หรอไดเรมฟองคดตามสทธนนแลว ฯลฯ ฯลฯ

๔๙รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๒ (๒/๒๕๔๖) ๒/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๒๒ เดอน ตลาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๘

๓๙

สนคาทไมปลอดภยมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอละเมดไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลว ผเสยหายยงมสทธเรยกรองคาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจ และคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ (Punitive damages) ไดอกดวย ทงน ตามหลกเกณฑดงตอไปน

๑. คาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจ มาตรา ๑๑ (๑) บญญตใหศาลมอานาจกาหนดคาเสยหายสาหรบความเสยหาย

ตอจตใจ ไดใน ๒ กรณ คอ (๑ ) กรณทผ ไ ดรบความเสยหายจะเรยกรองคาสนไหมทดแทนสาหรบ

ความเสยหายตอจตใจได ความเสยหายตอจตใจนนจะตองเปนผลเนองมาจากความเสยหายตอรางกาย สขภาพหรออนามยของผเสยหาย

(๒) กรณทผเสยหายถงแกความตาย ใหบคคลอนอนไดแก สาม ภรยา บพการ หรอผสบสนดานของผเสยหายชอบทจะไดรบคาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจได

ทงน หลกการในกรณทสามารถเรยกคาเสยหายทางจตใจไดนน มวตถประสงคเพอใหบคคลทใกลชดกบผเสยหายทถงแกความตายไดรบการชดเชยความเสยหายตอจตใจ๕๐

๒. คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ มาตรา ๑๑ (๒) บญญตใหศาลมอานาจกาหนดคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ

(Punitive damages) ได ในกรณทปรากฏขอเทจจรงวา ผประกอบการไดผลต นาเขา หรอขายสนคาโดยรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอมไดรเพราะความประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอเมอรเชนนนภายหลงการผลต นาเขา หรอขายสนคานนแลว ไมดาเนนการใด ๆ ตามสมควร เพอปองกนไมใหเกดความเสยหาย ทงน เพอเปนการลงโทษผประกอบการทผลต นาเขา หรอขายสนคาโดยรอยวาสนคานนไมปลอดภย ซงอาจกอใหเกดผลกระทบตอผบรโภคจานวนมาก และเพอปองปรามยบยงผประกอบการมใหดาเนนการดงกลาวในอนาคต๕๑ มใหผประกอบการกระทาความผดซาอก หรอมใหผประกอบการอนกระทาผดตาม อยางไรกด การเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษน ศาลจะกาหนดไดไมเกนสองเทาของคาสนไหมทดแทนทแทจรง รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

ไมมบทบญญตในเรองคาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจ และคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

“มาตรา ๑๑ นอกจากคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามทกาหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ศาลมอานาจกาหนดคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายตามหลกเกณฑดงตอไปนดวย

๕๐บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๒ (๑๒/๒๕๔๖) ๑๒/๒๕๔๕

วนองคาร ท ๒๔ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๔ ๕๑บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๘ (๘/๒๕๔๖) ๘/๒๕๔๕

วนองคาร ท ๓ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๒

๔๐

(๑) คาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจอนเปนผลเนองมาจากความเสยหาย ตอรางกาย สขภาพ หรออนามยของผเสยหาย และหากผเสยหายถงแกความตาย สาม ภรยา บพการหรอผสบสนดานของบคคลนนชอบทจะไดรบคาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจ

(๒) หากขอเทจจรงปรากฏวาผประกอบการไดผลต นาเขา หรอขายสนคาโดยร อยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอมไดรเพราะความประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอเมอรวาสนคาไมปลอดภยภายหลงจากการผลต นาเขา หรอขายสนคานนแลว ไมดาเนนการใดๆ ตามสมควรเพอปองกนไมใหเกดความเสยหาย ใหศาลมอานาจสงใหผประกอบการจายคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษเพมขนจากจานวนคาสนไหมทดแทนทแทจรงทศาลกาหนดไดตามทศาลเหนสมควร แตไมเกนสองเทาของคาสนไหมทดแทนทแทจรงนน ทงน โดยคานงถงพฤตการณตาง ๆ เชน ความรายแรงของความเสยหายทผเสยหายไดรบ การทผประกอบการรถงความไมปลอดภยของสนคา ระยะเวลาทผประกอบการปกปดความไมปลอดภยของสนคา การดาเนนการของผประกอบการเมอทราบวาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย ผลประโยชนทผประกอบการไดรบ สถานะทางการเงนของผประกอบการ การทผประกอบการไดบรรเทาความเสยหายทเกดขน ตลอดจนการทผเสยหายมสวนในการกอใหเกดความเสยหายดวย” หลกกฎหมายตางประเทศ

๑. คาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจ กฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา๕๒ กาหนดใหเรยกคาเสยหายทางจตใจได

๓ กรณ คอ ๑. กรณทผประกอบการจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอคาดหมาย

ไดวา อาจจะเกดความเสยหายทางจตใจได ๒. กรณทเกดจากการประมาทเลนเลอธรรมดา จะเรยกคาเสยหายทางจตใจ

ไดนน จะตองมความเสยหายตอรางกายกอน และความเสยหายทางจตใจตองเปนผลเนองมาจากความเสยหายทางกายดวย ถงแม วาจะมไดเปนการกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ ของผประกอบการกตาม

๓. กรณเรอง Zone of danger ซงเปนกรณของบคคลอน ทอยในเหตการณ โดยไมไดเปนผไดรบความเสยหายโดยตรง เชน กรณมารดาเหนบตรถกรถชนเสยชวต ซงในกรณนมารดาสามารถเรยกคาเสยหายทางจตใจไดดวย

สาหรบหลกเกณฑการเรยกคาเสยหายทางจตใจในเรอง Product Liability ของประเทศสหรฐอเมรกา มหลกเกณฑ ดงน

๑. หลกเรอง the Impact Rule ซงหลกนจะตองมความเสยหายเกดขนกอน และถาความเสยหายดงกลาวไดกอใหเกดความเสยหายทางจตใจอนเกยวเนองดวยนน กสามารถเรยกคาเสยหายทางจตใจได แตถาการกระทานนกอใหเกดความเสยหายทางจตใจแตเพยงอยางเดยว โดยไมเกดผลตอรางกายแตประการใด กรณนกไมสามารถเรยกคาเสยหายทางจตใจได นอกจากน จะตองปรากฏหลกฐานชดแจงวาเปนการกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงและเกดความเสยหายขน

๕๒อนนต จนทรโอภากร, กฎหมายวาดวยความรบผดเพอความเสยหายอนเกดจากสนคา ทขาดความปลอดภย, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๕)

๔๑

๒ . หลกเร อง Zone of danger Rule หลกน ใช บ งคบกบกรณท เ ปน by stander ซงไมใชบคคลทไดรบความเสยหายโดยตรง แตการทจะไดรบคาเสยหายทางจตใจได บคคลนนจะตองอยในเหตการณหรออาจจะอยในความเสยงทจะไดรบอนตรายจากสนคานนดวย

สวนใน EC Directive-๑๙๘๕ แห งสหภาพย โรปไ ดก าหนดให เ ปนสท ธ ของประเทศภาคทจะกาหนดไวในกฎหมายภายในของตนวาจะกาหนดใหความเสยหายตอจตใจ ไดรบความคมครองตามกฎหมายหรอไม ซงกฎหมายองกฤษกาหนดใหเรยกคาเสยหายทางจตใจได แตตองเกดความเสยหายทางรางการดวย สวนกฎหมายของประเทศฝรงเศสยอมใหมการเรยกคาเสยหายตอจตใจได แตในขณะทกฎหมายของประเทศเยอรมนไมเปดชองใหเรยกได๕๓

๒. คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ (Punitive Damages) แนวความคดเรองการกาหนดคาเสยหายในเชงลงโทษเปนทฤษฎกฎหมายทใชใน

ประเทศระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) ซงประเทศองกฤษเปนประเทศแรก๕๔ ไดทนาหลกคาเสยหายในเชงลงโทษมาใชในการพจารณาคดละเมดครงแรก ในคด Hackle v. Moiney ซงศาลเหนวา การทเจาหนาทของรฐไดควบคมตวโจทกโดยไมมหมายจบของศาลเปนการกระทา ทปราศจากอานาจ ถอเปนการกอภยนตรายตอประชาชน และเมอคานวณคาเสยหายทเกดขนจรง เปนจานวน๒๐ ปอนด แตคณะลกขนไดกาหนดคาเสยหายในเชงลงโทษเปนจานวนถง ๓๐๐ ปอนด๕๕

กฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกากาหนดใหมการเรยกคาสนไหมทดแทน เพอการลงโทษไดในกรณดงตอไปน๕๖

๑. ผผลตร วาสนคานนมอนตราย และรวธทจะลดความเปนอนตรายนนลง จนถงระดบทยอมรบไดโดยทวไป แตไมดาเนนการ

๒. ผขายรวาสนคานนเปนอนตรายแตปดบงซอนเรนไว หรอ ๓. ภายหลงทไดพบวาสนคามความบกพรอง แตผผลตไมดาเนนการใด ๆ

ทเหมาะสม เชน แจงใหผขายสนคาและลกคาทราบถงเหตดงกลาว หรอยงคงดาเนนการผลตสนคานนตอไปอก

ทงน การกาหนดจานวนคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษของประเทศสหรฐอเมรกาไมมจานวนแนนอนตายตว โดยขนอยกบพฤตการณแวดลอมตางๆ เชน ความรายแรงของความเสยหายทผเสยหายไดรบ การทผประกอบการรถงความบกพรองของสนคานน ผลประโยชนทผประกอบการไดรบจากการผลตหรอขายสนคาทมความบกพรองนน การดาเนนการ ของผประกอบการเมอทราบวาสนคานนเปนสนคาทบกพรอง เปนตน ประเดนในการพจารณา

๕๓บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาประกอบรางพระราชบญญตความรบผดตอ

ความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๕๒๕/๒๕๕๐) ๕๔สรชย พวงชศกด, “คาเสยหายในเชงลงโทษ : การนามาใชในระบบกฎหมายไทย (Punitive

Damages : Applicability and Practicability in Thai Legal System) ดลพาห ๕๓, ๒ (พฤษภาคม – สงหาคม, ๒๕๔๙) หนา ๙๐

๕๕บนทก เรอง คาเสยหายในเชงลงโทษในระบบกฎหมายไทย (Punitive Damages in Thai Legal System)เอกสารเสนอทประชมฝายรางกฎหมาย (วนพธ ท ๒๗ กมภาพนธ ๒๕๕๑)

๕๖บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาประกอบรางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๕๒๕/๒๕๕๐)

๔๒

มแนวคดในเรองคาเสยหายวาควรกาหนดรายละเอยดเกยวกบคาเสยหายไวใน รางพระราชบญญตนใหชดเจนวาสามารถเรยกคาเสยหายในกรณใดไดบาง โดยเฉพาะอยางยง คาเสยหายทางจตใจ คาขาดอปการะหรอขาดแรงงานจะตองกาหนดใหชดเจน ทประชมเหนวา ควรกาหนดหลกการในเรองนวานอกจากคาเสยหายตาง ๆ ทจะเรยกไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลว ยงมคาเสยหายอนทผไดรบความเสยหายสามารถเรยกไดโดยอาศยอานาจตามพระราชบญญตน๕๗ ซงในชนการตรวจพจารณา มประเดนพจารณาเกยวกบคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหาย ตามมาตรา ๑๑ ดงตอไปน

๑. ขอพจารณาเกยวกบคาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจ มประเดน ขอถกเถยงในหวขอดงตอไปน

๑.๑ เหตผลทตองกาหนดเรองคาเสยหายทางจตใจไวอยางชดเจน เนองจาก ในทางปฏบตเกยวกบเรองการเรยกรองคาเสยหายทางจตใจตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ศาลยงไมเคยวางแนวคาพพากษาในประเดนนไว และแมวามาตรา ๔๔๖ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จะไดกาหนดเรองคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนไวกตาม แตกรณดงกลาวอาจจะไมใชเรองคาเสยหายทางจตใจกได และเมอพจารณาวตถประสงคของกฎหมายดงกลาวทมงคมครองผไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยเปนสาคญ และเพอใหผเสยหายไดรบคาชดเชยครอบคลมความเสยหายทงหมด ดงนน เพอความชดเจนในเรองคาเสยหายทางจตใจ ทศาลไมเคยบงคบใช จงไดบญญตเรองดงกลาวไวเพอความชดเจนและเพอเปนแนวทางปฏบต แกศาลตอไป๕๘

๑.๒ การเรยกคาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจ เปนหนาทของโจทก ทจะตองรองขอ ซงในการตรวจพจารณามประเดนถกเถยงวา การกาหนดคาเสยหายสาหรบ ความเสยหายตอจตใจนนจะกาหนดอยางไร โจทกจะตองรองขอหรอศาลใช ดลพนจเอง กรณดงกลาวเมอเกดความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย ผเสยหายจะตองพสจนวาตนไดรบ ความเสยหายและหากความเสยหายนนกอใหเกดความเสยหายตอจตใจดวย โจทกหรอผเสยหายจะตองรองขอคาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจ เนองจากศาลไมอาจทราบเรอง ความเสยหายตอจตใจได ซงมขอสงเกตวา แมบคคลใกลชดไมใชผไดรบความเสยหายเอง แตกรณทบคคลใกลชดจะเรยกคาเสยหายสาหรบความเสยหายตอจตใจนน มาตรา ๑๑ (๑) มไดกาหนดวาตองเปนกรณทผประกอบการไดกระทาการโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงอยางกรณของ คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ เนองจาก ทประชมเหนวา ในเรองคาเสยหายสาหรบความเสยหาย ตอจตใจไมมเจตนารมณทจะลงโทษผประกอบการและไมตองการใหเปนภาระตอการพสจนของผใกลชดกบผเสยหายทถงแกความตาย และจะทาใหบทบญญตเรองนไมมผลใชบงคบในทางปฏบต๕๙

๒. ขอพจารณาเกยวกบคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ มประเดนขอถกเถยง ในหวขอดงตอไปน

๕๗บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๖ (๖/๒๕๔๖) ๖/๒๕๔๕

วนองคาร ท ๑๙ เดอน พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๒ ๕๘รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๘ (๘/๒๕๔๖) ๘/๒๕๔๕

วนองคาร ท ๓ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๖ - ๗ ๕๙บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๒ (๑๒/๒๕๔๖) ๑๒/๒๕๔๕

วนองคาร ท ๒๔ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๔

๔๓

๒.๑ ความจาเปนทตองกาหนดคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ ทประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) เหนวา สมควรบญญต

หลกการคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษไว ซงทฤษฎและเหตผลของการกาหนดคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษมกจะใชกบกรณทมการกระทาละเมดอนกอใหเกดความเสยหายอยางรนแรง โดยมสาเหตมาจากผกระทาละเมดประมาทเลนเลออยางรายแรง๖๐ เพอเปนมาตรการลงโทษผประกอบการใหม ความรบผดชอบตอสงคมมากขน ซงในปจจบนจะใชกบคดทกอใหเกดความเสยหายทางเศรษฐกจดวย ทงน กเพอเปนการยบยงมใหมการกระทาความผดนนอก ตวอยางกฎหมายไทยทมการกาหนด คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ ไดแก พระราชบญญ ตความลบทางการคา พ.ศ . ๒๕๔๕ และพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยการนาแนวความคดเรอง punitive damages มาใชในกฎหมายนน ถาเรองใดกระทบถงความปลอดภยของสาธารณะ เชน กฎหมายสงแวดลอม กฎหมายคมครองผบรโภค หรอกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคา กนาจะนาแนวความคดเรอง punitive damages มาใชได แตตองกาหนดกรอบเงอนไขใหรดกม๖๑ และหลกการ punitive damages จะใชกตอเมอเปนการกระทาโดยมเจตนาราย จงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงเทานน๖๒ ซงหลกการตามรางฯ ของฝายเลขานการฯ ทไดเสนอใหทประชมพจารณา กาหนดเฉพาะกรณทควรไดรวาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย โดยไมไดกาหนดเรองประมาทเลนเลออยางรายแรง ดงนน จงไดเพมขอความ “หรอมไดร เพราะ ความประมาทเลนเลออยางรายแรง” ไว๖๓ นอกจากนน ทประชมไดแกไขถอยคาเพอใหสอดคลองกบนยามของคาวา “ความเสยหายตอจตใจ” และใหสอดคลองกบนยามของคาวา “ความเสยหาย” ทงยงไดนามาตรา ๒๒๓ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาเปนแนวทางในการบญญตความ ในตอนทายในสวนของความรบผดในสวนของคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษทใหคานงถงกรณ ทผเสยหายมสวนกอใหเกดความเสยหายประกอบดวย๖๔ และคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษจะลดนอยลง ถาผเสยหายมสวนกอใหเกดความเสยหาย แตไมใชยกเวนความรบผดทงหมด หรอกรณละเมดถาผเสยหายมสวนประมาทจาเลยกยงตองรบผด เพยงแตนามาหกลดหยอนความรบผดของจาเลยบางสวนตามสดสวนความประมาทของผเสยหาย แตมใชตดความรบผด๖๕ ซงผเสยหายจะไดรบประโยชนจากรางพระราชบญญตน โดยไมตองพสจนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการในสวนของคาเสยหายทแทจรง (actual damages) แตในเรองคาสนไหมทดแทน

๖๐สรชย พวงชศกด, “คาเสยหายในเชงลงโทษ : การนามาใชในระบบกฎหมายไทย (Punitive

Damages : Applicability and Practicability in Thai Legal System) ดลพาห ๕๓, ๒ (พฤษภาคม – สงหาคม, ๒๕๔๙) หนา ๙๐

๖๑รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๒ (๒/๒๕๔๖) ๒/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๒๒ เดอน ตลาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๘

๖๒รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๙ (๙/๒๕๔๖) ๙/๒๕๔๕ วนศกร ท ๖ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๕

๖๓รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๐ (๑๐/๒๕๔๖) ๑๐/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๑๓ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๒

๖๔บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๐ (๑๐/๒๕๔๖) ๑๐/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๑๓ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๒

๖๕รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๓ (๑๓/๒๕๔๖) ๑/๒๕๔๖ วนศกร ท ๑๐ เดอน มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๖ หนา ๑๔

๔๔

เพอการลงโทษเปนสวนทจะไดรบการชดใชพเศษนอกเหนอจากคาเสยหายทแทจรงจงมเหตผล ทควรกาหนดใหผเสยหายตองพสจนในสวนทไดเพมจากทเสยหายจรง โดยตองพสจนความรายแรงของเรองไดดวย และหลกการในเรองนยงไมเคยมกฎหมายใดกาหนดไว นอกจากกฎหมายวาดวยความลบทางการคา สาหรบในประเทศสหรฐอเมรกาซงเปนประเทศทใชหลกคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษอยางกวางขวางนน กรณทชนะคดความแลวลกขนจะใหคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษกตอง มเงอนไขโดยฝายโจทกตองพสจนใหเหนวาจาเลยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงกอน แตถาพสจนไมไดวา จาเลยมความจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง ลกขนกจะใหคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษไมได๖๖ อยางไรกตาม ทประชมเหนวา ไมควรกาหนดใหเปนกรณทผเสยหายตองพสจนใหไดวาผประกอบการจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง มฉะนน มาตรานอาจไมมผลบงคบใชในทางปฏบตไดเลย เนองจาก เปนการยากทผเสยหายซงสวนใหญจะเปนผบรโภคทวไปจะสามารถพสจนถงเหตดงกลาวได ในขณะเดยวกน ในการพจารณาขอเทจจรงในคดทมการฟองรองตามกฎหมายน อาจทาใหปรากฏไดชดเจนวาผประกอบการรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย แตยงผลตหรอขายสนคานน หรอการทมไดรวาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภยเปนเพราะความ ประมาทเลนเลออยางรายแรงของผประกอบการ และในกรณเชนนน ขอเทจจรงกนาจะชดเจนในตวเอง ในอนทจะนามาใชบงคบใหผประกอบการตองรบผดในคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษไดดวย๖๗

๒.๒ หลกเกณฑการกาหนดคาเสยหายในเชงลงโทษ มเงอนไขดงน (๑) ตองปรากฏหลกฐานชดแจงวาผประกอบไดผลต นาเขา หรอขายสนคา

โดยรหรอควรจะรวาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย และ (๒) หรอเมอรในภายหลงวาเปนสนคาทไมปลอดภย แลวไมดาเนนการใด ๆ

เพอปองกนไมใหเกดความเสยหาย ซงเทากบเปนการลงโทษผประกอบการทไมรบผดชอบ ดงนน จงเปนมาตรการลงโทษใหผประกอบการมความรอบคอบมากขน

๒.๓ การกาหนดจานวนคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษทเหมาะสม ฝายเลขานการฯ ไดหารอตอทประชมถงการกาหนดจานวนของคาสนไหม

ทดแทนเพอการลงโทษวา ควรกาหนดจานวนคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษเปนจานวนสองเทา หรอควรปลอยใหศาลเปนผกาหนดจานวนตามควรแกพฤตการณ ทประชมไดอภปรายกนอยางกวางขวาง และไดมการแกไขรางมาตรานเปนสองแบบ คอ แบบทหนง ใหศาลกาหนดคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษตามควรแกพฤตการณ ในทานองเดยวกบมาตรา ๔๓๘ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย สวนแบบทสอง ใหศาลกาหนดคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษโดยจะตองคานงถงเหตตาง ๆ ตามกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา (Model Uniform Product Liability Act) ซงมไดกาหนดจานวน คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษทแนนอนตายตว แตใหเปนดลพนจของศาลวาควรกาหนดใหหรอไม เพยงใด ทงน โดยคานงถงปจจยตาง ๆ ทเกยวของแกพฤตการณ เชน ความรนแรงของความเสยหาย ระดบของการรบรของผประกอบการถงความไมปลอดภยของสนคา ผลประโยชนทผประกอบการไดรบ ระยะเวลาของการฝาฝน และการปกปดความไมปลอดภยของสนคาของผประกอบการ

๖๖รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๔ (๑๔/๒๕๔๖) ๒/๒๕๔๖

วนศกร ท ๑๗ เดอน มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๖ หนา ๗ ๖๗บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๔ (๑๔/๒๕๔๖) ๒/๒๕๔๖

วนศกร ท ๑๗ เดอน มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๖ หนา ๒

๔๕

เปนตน๖๘ ทายทสด ไดมการตงขอสงเกตวา หากไมกาหนดจานวนสงสดของคาสนไหมทดแทน เพอการลงโทษไวอาจทาใหเกดผลกระทบตอการทาประกนภยของผประกอบการได เนองจากความเสยงของผประกอบการในสวนนไมมจากดจานวน (open - ended) บรษทประกนภยอาจไมรบประกนภย หรอหากรบประกนภยใหกจะตองคดคาธรรมเนยมหรอคาใชจายในอตราทสงมาก ซงจะสงผลกระทบตอราคาสนคา ดงนน เพอมใหกระทบตอคาใชจายของผประกอบการในการแบกรบภาระการทาประกนภย ความรบผดในสนคาซ งจะมคาเบยประกนภยทสงขนเกนสมควร จงสมควรกาหนดกรอบ ของกาหนดคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษไวดวย ในการตรวจพจารณาไดขอยตของการกาหนดคาเสยหายเพอการลงโทษไวไมเกนสองเทาของจานวนคาสนไหมทดแทนทแทจรง เชนเดยวกบพระราชบญญตความลบทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๕ เนองจากเหนวามความเหมาะสมแลว นอกจากนน ทประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) เหนวา สมควรเพมเตมกรณทผประกอบการไดให ความชวยเหลอเพอบรรเทาความเสยหายทเกดขนแกผเสยหาย เชน ชวยเหลอคารกษาพยาบาล แกผเสยหาย เปนตน เปนเกณฑประกอบการพจารณาของศาลในการกาหนดคาสนไหมทดแทน เพอการลงโทษดวย๖๙

มาตรา ๑๒ สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดจากสนคา

ทไมปลอดภยตามพระราชบญญตนเปนอนขาดอายความเมอพนสามปนบแตวนทผเสยหายรถงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผด หรอเมอพนสบปนบแตวนทมการขายสนคานน

ในกรณทความเสยหายเกดขนตอชวต รางกาย สขภาพ หรออนามย โดยผลของสารทสะสมอยในรางกายของผเสยหาย

หรอเปนกรณทตองใชเวลาในการแสดงอาการ ผเสยหายหรอ

ผมสทธฟองคดแทนตามมาตรา ๑๐ ตองใชสทธเรยกรองภายในสามปนบแตวนทรถงความเสยหายและรตวผประกอบการ

ทตองรบผด แตไมเกนสบปนบแตวนทรถงความเสยหาย

อายความฟองคด

หลกการและวตถประสงค

มาตรา ๑๒ แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ กาหนดอายความการฟองคดไว ๒ กรณ คอ

๑. กาหนดเวลา ๓ ป นบแตวนทผเสยหายรถงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผด แตไมเกน ๑๐ ป นบแตวนทมการขายสนคานน

๒. กรณทความเสยหายเกดขนโดยผลของสารทสะสมอยในรางกายหรอกรณท ความเสยหายตองใชเวลาในการแสดงอาการ ผเสยหายมสทธเรยกรองคาเสยหายภายใน ๓ ป นบแต

๖๘บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๒ (๑๒/๒๕๔๖) ๑๒/๒๕๔๕ วนองคาร ท ๒๔ เดอน ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๔

๖๙บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๔ (๑๔/๒๕๔๖) ๒/๒๕๔๖ วนศกรท ๑๗ มกราคม ๒๕๔๖ หนา ๒ – ๓ และรายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๔ (๑๔/๒๕๔๖) ๒/๒๕๔๖ วนศกรท ๑๗ มกราคม ๒๕๔๖ หนา ๖ – ๑๐

๔๖

วนทรถงความเสยหายและร ตวผประกอบการท ตองรบผด แตไมเกน ๑๐ ป นบแตวนทรถง ความเสยหาย

หลกการกาหนดอายความสองระดบน แตกตางจากอายความละเมดตาม มาตรา ๔๔๘๗๐ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เพอตองการคมครองผบรโภคมากขน และสอดคลองกบหลกกฎหมายตางประเทศ๗๑

รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

“มาตรา ๑๐ อายความในการเรยกรองคาเสยหายมดงน (๑) ผเสยหายหรอผมสทธฟองคดแทนจะตองใชสทธเรยกรองภายใน ๓ ป นบแต

วนทรถงความเสยหายและรตวผตองรบผด (๒) สทธเรยกรองคาเสยหายเปนอนขาดอายความเมอพน ๑๐ ป นบแตวนท

ผประกอบการสงมอบสนคา (๓) ในกรณความเสยหายทเกดขนเนองจากสงทเปนอนตรายตอชวต รางกาย หรอ

สขภาพอนามย ซงมการสะสมอยในรางกายและตองใชเวลาในการแสดงอาการ ผเสยหาย หรอผมสทธฟองคดแทนตองใชสทธเรยกรองภายใน ๓ ป นบแตวนทรถงความเสยหายและรตวผตองรบผดโดยมานาระยะเวลาตาม (๒) มาใชบงคบ”

รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

“มาตรา ๑๒ สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดจากสนคาท ไมปลอดภยตามพระราชบญญตน เปนอนขาดอายความเมอพนสามปนบแตวนทผเสยหายรถงความเสยหายและ รตวผประกอบการทตองรบผด หรอเมอพนสบปนบแตวนทมการขายสนคานน

ในกรณทความเสยหายเกดขนตอชวต รางกาย สขภาพ หรออนามย โดยผลของสารทสะสมอยในรางกายของผเสยหายหรอเปนกรณทตองใชเวลาในการแสดงอาการ ผเสยหายหรอ ผมสทธฟองคดแทนตามมาตรา ๑๐ ตองใชสทธเรยกรองภายในสามปนบแตวนทรถงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผด แตไมเกนสบปนบแตวนทรถงความเสยหาย” หลกกฎหมายตางประเทศ

ใน EC Directive 1985 แหงสหภาพยโรป กาหนดอายความในการดาเนนคดฟองรองเรยกคาเสยหายไว ๒ กรณ คอ

๑. กาหนดอายความ ๓ ป นบแตวนทผเสยหายรหรอควรไดรถงความเสยหาย ความไมปลอดภยของสนคา และตวผผลตสนคานน

๗๐มาตรา ๔๔๘ สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมลละเมดนน ทานวาขาดอายความ

เมอพนปหนงนบแตวนทผตองเสยหายรถงการละเมดและรตวผจะพงตองใชคาสนไหมทดแทน หรอเมอพนสบป นบแตวนทาละเมด แตถาเรยกรองคาเสยหายในมลอนเปนความผดมโทษตามกฎหมายลกษณะอาญา และมกาหนดอายความทางอาญายาวกวาทกลาวมานนไซร ทานใหเอาอายความทยาวกวานนมาบงคบ

๗๑รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๙ (๙/๒๕๔๖) ๙/๒๕๔๕ วนศกรท ๖ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๑๓

๔๗

๒. กาหนดอายความ ๑๐ ป นบแตวนทไดมการนาสนคาทกอใหเกดความเสยหายนนออกวางจาหนาย ทงน เมอพนกาหนดเวลาสบปดงกลาวแลวสทธในการดาเนนคดของผเสยหาย ตามกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยยอมเปนอนระงบ สนไป อยางไรกตาม ผ เสยหายยงคงมสทธฟองรองเรยกคาสนไหมทดแทนโดยอาศยอานาจ ตามกฎหมายอนได

สาหรบกฎหมายของประเทศฝร ง เศส ประเทศเยอรมน ประเทศองกฤษ และประเทศญปนตางกบญญตหลกการไวในทานองเดยวกน นอกจากน กฎหมายประเทศญปน ไดกาหนดเพมเตมวาในกรณทความเสยหายเกดจากสงทเปนอนตรายตอสขภาพของบคคลเมอม การสะสมอยในรางกายหรอในกรณทอาการทเกดจากความเสยหายนนไดปรากฏภายหลงการใชสนคา ใหนบอายความ ๑๐ ปนบแตเวลาทเกดความเสยหาย๗๒

ประเดนในการพจารณา

ในชนการตรวจพจารณา มประเดนขอโตแยงเกยวกบเรองอายความฟองคด ดงตอไปน

๑. การนบอายความฟองคดจะเรมนบตงแตเมอใด ในการตรวจพจารณามการอภปรายถงวธการนบอายความวาจะตองเรมนบตงแต

วนใดจงจะเหมาะสม นน จากผลการพจารณาไดมการแกไขวธการนบอายความโดยใหเรมนบจาก “วนสงมอบสนคา” ซงเปนหลกการของรางฯ มาตรา ๑๐ ทสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคเสนอ โดยแกไขเปน “วนทมการขายสนคา” เนองจากตองการใหมการเชอมโยงถงนยามคาวา “ขาย” โดยเหนวา มความหมายกวาง แตถาใชคาวา “สงมอบ” อาจมปญหาวาเปนการสงมอบสนคาในชวงใด๗๓ สาหรบในประเดนเรองอายความน กฎหมายตางประเทศ (EC Directive-๑๙๘๕) จะใชคาวา “นบแตวนทไดนาสนคาออกวางจาหนาย” แลวจะมคาอธบายวาสนคาชนเดยวจะออกวางจาหนายในครงเดยว ดงนน อายความกจะนบตงแตครงแรกทไดวางขาย ถาการขายสนคานนเปนสนคามอสอง โดยไมมการดดแปลงตามนยามของคาวา “ผลต” อายความกจะนบตงแตการขายครงแรก๗๔ นอกจากนน ฝ าย เลขานการ ไ ด เสนอให ก าหนดเร อ งอาย ความในร า งฯ มาตรา ๑๐ (๑ ) และ (๒ ) ของ สคบ. รวมกนไดซงทประชมมมตเหนชอบตามทฝายเลขานการเสนอ๗๕

๒. เหตผลทตองกาหนดกรอบอายความการฟองคดไวไมเกน ๑๐ ป แมจะมการถกเถยงและตงขอสงเกตวา การกาหนดใหสทธเรยกรองเปนอนขาด

อายความเพอพน ๑๐ ป นบแตวนทมการขายสนคานนจะเหมาะสมหรอไม เนองจากมสนคา หลายประเภททมอายการใชงานยาวนานกวา ๑๐ ป และหากสนคานนกอใหเกดความเสยหาย

๗๒บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาประกอบรางพระราชบญญตความรบผดตอ

ความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๕๒๕/๒๕๕๐) ๗๓รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๐ (๑๐/๒๕๔๖) ๑๐/๒๕๔๕

วนองคารท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๑๑ ๗๔รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๒ (๑๒/๒๕๔๖) ๑๒/๒๕๔๕

วนองคารท ๒๔ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๑๓ ๗๕รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๐ (๑๐/๒๕๔๖) ๑๐/๒๕๔๕

วนองคารท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๑๑

๔๘

หลงจากปทสบ ผไดรบความเสยหายกจะไมไดรบความคมครองตามกฎหมายน ๗๖ อยางไรกตาม ทายทสดแลว ทประชมเหนวา ประเดนนเปนเรองนโยบายและเกยวของกบเรองประกนภย ซงกฎหมายนจะตองคานงถงผลประโยชนของทงผบรโภคและผประกอบการ โดยตองไมกอใหเกดภาระมากเกนไป ตอผประกอบการดวย การกาหนดวนขาดอายความในการฟองคดไวไมเกน ๑๐ ป กเพอมใหผประกอบการตองรบผดตลอดไป๗๗ สวนกาหนดระยะเวลา ๑๐ ป กเพอใหสอดคลองกบกฎหมายตางประเทศ

๓. กรณผลของสารทสะสมอยในรางกายของผเสยหายหรอเปนกรณทตองใชเวลาในการแสดงอาการ

ทประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) เหนวา คาวา “สง” ในรางฯ มาตรา ๑๐ (๓) ของ สคบ. ยงไมชดเจนวาหมายถงอะไร ซงแตเดมใชคาวา “สนคา” แตสงทสะสม ในรางกายไมใชสนคา แตอาจเปนสารพษ สารเคมทเปนสวนประกอบของสนคา สงปนเปอน หากใชคาวา “สนคา” จะไมถกตองเพราะเปนสงทเกยวเนองกบสนคา จงควรแกไขใหชดเจนยงขนวา เปนกรณทความเสยหายเกดจากตวสนคานนเองหรอสงทมอยในตวสนคานน และทประชมมมต ใหใชขอความวา “ในกรณความเสยหายทเกดขนจากสนคาหรอสงทอยในสนคาซงเปนอนตราย ตอชวต”๗๘ และในกฎหมายทใชบงคบในปจจบนใชคาวา “สาร” ทสะสมในรางกายแทน

มาตรา ๑๓ ถามการเจรจาเกยวกบคาเสยหายทพงจาย ระหวางผประกอบการและผเสยหาย หรอผมสทธฟองคดแทน ตามมาตรา ๑๐ ใหอายความสะดดหยดอยไมนบในระหวางนน จนกวาฝายใดฝายหนงไดบอกเลกการเจรจา

อายความ

สะดดหยดอย

หลกการและวตถประสงค

หลกเรองอายความสะดดหยดอยเปนกรณทผประกอบการ ผเสยหายหรอผมสทธฟองคดแทนผเสยหายไดเจรจาเรองคาเสยหายระหวางกน ซงในระหวางเวลาทมการเจรจานน ใหอายความสะดดหยดอยไมนบในระหวางการเจรจา จนกวาฝายใดฝายหนงไดบอกเลกการเจรจา ทงน ดวยวตถประสงคของการใหมการเจรจาคาเสยหายระหวางกน จงตองกาหนดหลกการเรอง การสะดดหยดอยของอายความ เพอใหสอดคลองกบเจตนารมณในเรองการเจรจา และเพอปองกนไมใหผประกอบการใชชองทางเจรจาจนทาใหผบรโภคไมระมดระวงเรองอายความและไดรบ ความเสยหายได

๗๖บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๐ (๑๐/๒๕๔๖) ๑๐/๒๕๔๕ วน

องคารท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๓ ๗๗รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๐ (๑๐/๒๕๔๖) ๑๐/๒๕๔๕

วนองคารท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๑๐ - ๑๑ ๗๘บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๐ (๑๐/๒๕๔๖) ๑๐/๒๕๔๕ วน

องคารท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๙ - ๑๐

๔๙

รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค “มาตรา ๑๑ ถามการเจรจาเกยวกบคาเสยหายทจะพงจายระหวางผประกอบการ

และผเสยหายหรอผมสทธฟองคดแทน ใหอายความสะดดหยดลงจนกวาจะปรากฏวาการเจรจานน ไมอาจตกลงกนได” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

“มาตรา ๑๓ ถามการเจรจาเกยวกบคาเสยหายทพงจายระหวางผประกอบการ และผเสยหาย หรอผมสทธฟองคดแทนตามมาตรา ๑๐ ใหอายความสะดดหยดอยไมนบในระหวางนน จนกวาฝายใดฝายหนงไดบอกเลกการเจรจา” ประเดนในการพจารณา

ในชนการตรวจพจารณา มขอโตแยงเกยวกบเรองการสะดดหยดอยของอายความ ดงตอไปน

๑. เหตผลของการใช “อายความสะดดหยดอย” แทน “อายความสะดดหยดลง” ในการพจารณามการอภปรายถงความแตกตางและเหตผลท ใชขอความ

“อายความสะดดหยดอย” แทน “อายความสะดดหยดลง” กลาวคอ หากเปนกรณของอายความสะดดหยดลง อายความในเรองนนจะสนสดทนท สวนกรณของอายความสะดดหยดอยจะไมนบ อายความในระหวางเจรจากน เมอเจตนารมณของรางมาตรา ๑๓ กาหนดใหมการเจรจาเรองคาเสยหายระหวางผประกอบการและผ เสยหายหรอผมสทธฟองคดแทนผ เสยหาย ดงนน หากใชอายความสะดดหยดลงกจะทาใหความรบผดของผประกอบการตองขยายออกไป เนองจาก เมอมเหตททาใหอายความสะดดหยดลงสนสดกจะตองเรมนบอายความใหม สวนกรณของอายความ สะดดหยดอย เมอมการบอกเลกการเจรจากใหนบอายความตอไป๗๙

๒. ตวอยางกฎหมายทมการใช “อายความสะดดหยดอย” ในการตรวจพจาณาไ ดมการน า ตวอย างกฎหมายท มบทบญญ ต เร อง

“อายความสะดดหยดอย” มาเปนแบบอยางประกอบการยกราง คอ พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. ๒๕๓๕ และพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ และทประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) เหนวา การกาหนดใหอายความสะดดหยดลงเมอการเจรจา ไมเปนผลจะตองเรมนบอายความใหม มนาจะใชเจตนารมณของการกาหนดใหมการเจรจากน อกทงยงเปนการกอใหเกดภาระแกผประกอบการมากเกนสมควร จงเหนควรแกไขโดยกาหนดให อายความสะดดหยดอย ๘๐ นอกจากนน ทประชมเหนวา ควรเพมขอความ “ไมนบในระหวางนน” ไวหลงคาวา “อายความสะดดหยดอย” เพอใหเกดความชดเจนยงขนและเปนไปในแนวทาง เดยวกบบทบญญตเรองนตามกฎหมายวาดวยวธปฏบตราชการทางปกครอง๘๑

๗๙บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๐ (๑๐/๒๕๔๖) ๑๐/๒๕๔๕ วน

องคารท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๓ ๘๐รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๐ (๑๐/๒๕๔๖) ๑๐/๒๕๔๕

วนองคารท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๑๑ – ๑๒ ๘๑บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๒ (๑๒/๒๕๔๖) ๑๒/๒๕๔๕ วน

องคารท ๒๔ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๕

๕๐

มาตรา ๑๔ บทบญญตแหงพระราชบญญตนไมเปน การตดสทธของผเสยหายทจะเรยกคาเสยหายโดยอาศยสทธ ตามกฎหมายอน

สทธของผเสยหาย ตามกฎหมายอน

หลกการและวตถประสงค

หลกการของมาตรา ๑๔ นอกจากกฎหมายจะกาหนดใหผเสยหายมสทธเรยกคาเสยหายไดตามพระราชบญญตนซงเปนกฎหมายเฉพาะแลว ผเสยหายยงมสทธทจะเรยกรองคาเสยหายโดยอาศยบทอานาจตามกฎหมายอน ๆ ไดอก เชน ในเรองสญญา เปนตน เนองจากการใชสทธฟองรองตามพระราชบญญตน เปนการใชสทธแยกตางหากจากสทธฟองรองทางแพง ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และไมเปนการตดสทธดงกลาวเนองจากเปนคนละสวนกน๘๒

รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

ไมมบทบญญตในเรองดงกลาว รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

“มาตรา ๑๔ บทบญญตแหงพระราชบญญตนไมเปนการตดสทธของผเสยหาย ทจะเรยกคาเสยหายโดยอาศยสทธตามกฎหมายอน” หลกกฎหมายตางประเทศ

กฎหมายของประเทศฝรงเศสและประเทศเยอรมนนกาหนดหลกการไวในลกษณะทานองเดยวกนวาบทบญญตของกฎหมาย Product Liability ไมกระทบถงสทธของผ เสยหาย โดยอาจยกขนกลาวอางไดตามกฎหมายวาดวยความรบผดตามสญญาหรอความรบผดในทางละเมด หรอตามหลกกฎหมายพเศษทเกยวกบความรบผด สาหรบกฎหมายของประเทศองกฤษกาหนดวากฎหมาย Product Liability เปนสวนเพมเตมจากความรบผดทวไปตามสญญาหรอตามหลกกฎหมายละเมด ตลอดจนกฎหมายอน ๆ ซงยอมหมายความวากฎหมาย Product Liability ไมกระทบ ตอบทบญญตของกฎหมายอนนนเอง๘๓

ประเดนในการพจารณา

มขอสงเกตวารางมาตรา ๑๔ นซาซอนหรอแตกตางจากรางมาตรา ๓ ซงกรรมการ มความเหนวา รางมาตรา ๓ เปนกรณทกฎหมายเฉพาะใหความคมครองมากกวากฎหมายฉบบน

๘๒บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑ (๑/๒๕๔๖) ๑/๒๕๔๕

วนองคาร ท ๑๕ เดอน ตลาคม พ.ศ. ๒๕๔๕ หนา ๓ ๘๓บนทกสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาประกอบรางพระราชบญญตความรบผดตอ

ความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. .... (เรองเสรจท ๕๒๕/๒๕๕๐)

๕๑

ในขณะทรางมาตรา ๑๔ เปนกรณทผ เสยหายสามารถเรยกคาเสยหายไดหลายทางโดยอาศย บทอานาจตามกฎหมายฉบบตาง ๆ รวมถงสทธเรยกคาเสยหายตามกฎหมายฉบบนดวย๘๔

เลขานการชแจงวา ฝายเลขานการฯ ยกรางมาตรานขนเพอใหเกดความชดเจน แกผใชกฎหมายวากฎหมายนไมตดสทธของผเสยหายทจะเรยกคาเสยหายโดยอาศยสทธตาม กฎหมายอน๘๕

มาตรา ๑๕ สนคาใดทไดขายแกผบรโภคกอนวนทพระราชบญญตนมผลใชบงคบไมอยภายใตบงคบของพระราชบญญตน

บทเฉพาะกาล

หลกการและวตถประสงค

เนองจากพระราชบญญ ตความรบผดตอความเสยหายท เกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๐ เปนกฎหมายใหม ซงเนอหาสาระของกฎหมายดงกลาวกอใหเกดภาระหนาทตอผประกอบการคอนขางมาก ดงนน จงจาเปนตองกาหนดบทเฉพาะกาลเพอรองรบ การดาเนนการอยางใดอยางหนงของผประกอบการทเกดขนกอนทกฎหมายฉบบนจะมผลใชบงคบ๘๖ โดยทพระราชบญญ ต ด งกล าวม ผลใ ช บ งคบในวนท ๒๐ กมภาพนธ ๒๕๕๒ เ ปนตนไป ดงนน สนคาใดทมการขายใหแกผบรโภคกอนวนดงกลาว จงไมอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบน รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

“มาตรา ๑๒ สนคาใด ๆ ทผประกอบการ ผลต นาเขาหรอจาหนายท ไดม การสงมอบกอนวนทพระราชบญญตนมผลใชบงคบ ไมอยภายใตบงคบของพระราชบญญตน” รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา

“มาตรา ๑๕ สนคาใดทไดขายแกผบรโภคกอนวนทพระราชบญญตนมผลใชบงคบไมอยภายใตบงคบของพระราชบญญตน”

ประเดนในการพจารณา

มขอสงเกตสาหรบรางฯ ท สคบ. เสนอในประเดนการใชถอยคาวา “สงมอบ” จะเหมาะสมหรอไม และควรใชคาวา “ขาย” แทนคาวา “สงมอบ” หรอไม เพราะถาใชคาวา “สงมอบ” อาจมปญหาวาเปนการสงมอบสนคาในชวงใด ซงเดมทประชม เหนวา ควรกาหนดหลกการของบทเฉพาะกาลเปนวา สนคาทมการซอไปกอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบไมอยภายใตบงคบของพระราชบญญตนเพอใหความคมครองแกผบรโภคมากทสด เพราะหากกาหนดใหสนคา

๘๔รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๓ (๑๓/๒๕๔๖) ๑/๒๕๔๖ วนศกรท ๑๐ มกราคม ๒๕๔๖ หนา ๓

๘๕บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๔ (๑๔/๒๕๔๖) ๒/๒๕๔๖ วนศกรท ๑๗ มกราคม ๒๕๔๖ หนา ๔

๘๖“บทเฉพาะกาล”, คมอแบบการรางกฎหมาย, สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา หนา ๒๔๕

๕๒

ทผประกอบการขายกอนวนทพระราชบญญตนใชบงคบแลว จะทาใหผประกอบการหลดพน ความรบผดไปเลย๘๗ อยางไรกตาม หากใชคาวา “ซอ” อาจมปญหาอก เพราะไมมคานยามในรางฯ เมอพจารณาจากหลกการของรางฯ มาตราอน ๆ เชน มาตรา ๕ และมาตรา ๑๒ ซงมการกาหนดจดเรมตนความรบผดโดยใหเรมตนตงแตการขาย ดงนน จงควรใชถอยคาใหสอดคลองกน๘๘ ดงนน จงมการแกไขเปน “วนทมการขายสนคา” เนองจากตองการใหมการเชอมโยงถงนยามคาวา “ขาย” โดยเหนวา มความหมายกวาง เพอใหสอดคลองกน นอกจากนน ยงมประเดนทเปนขอสงเกตวา สนคาทผลตออกมาในคราวเดยวกน อาจมปญหาเกยวกบการใชบงคบกฎหมายนซงอาจไมเหมอนกน ถามการขายสนคาดงกลาวกอนกฎหมายนใชบงคบกไมนาอยภายใตกฎหมายน แตถามการขายสนคาภายหลงทกฎหมายนใชบงคบ ผขายกตองอยภายใตกฎหมายน โดยทคาวา “ขาย” อาจมไดหลายชวงกอนทสนคาจะถงมอผบรโภค จงอาจเกดปญหาวาผขายชวงใดจะตองรบผด อยางไรกตาม วตถประสงคของกฎหมายนตองการใหผผลตตองรบผดหากมความเสยหายเกดขนจากสนคา เพราะผผลตอยในฐานะทจะชาระคาเสยหายไดมากกวา๘๙

มาตรา ๑๖ ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชบญญตน และใหมอานาจออกกฎกระทรวงเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน กฎกระทรวงนน เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได

มาตรารกษาการ

หลกการและวตถประสงค

การทกฎหมายตองกาหนดมาตรารกษาการกเพอใหมผรกษาการซงทาหนาทปฏบตการใหเปนไปตามกฎหมาย๙๐ พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจาก สนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ ไดกาหนดใหนายกรฐมนตรเปนผรกษาการตามกฎหมาย กเนองจาก สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคเปนสวนราชการทสงกดสานกนายกรฐมนตร รางฯ ทเสนอโดยสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

“มาตรา ๕ ใหนายกรฐมนตรเปนผรกษาการตามพระราชบญญตน และใหมอานาจออกกฎกระทรวงเพอปฏบตการใหเปนไปตามพระราชบญญตน

กฎกระทรวงเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได”

๘๗บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๐ (๑๐/๒๕๔๖) ๑๐/๒๕๔๕ วนองคารท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๓ - ๔

๘๘บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๒ (๑๒/๒๕๔๖) ๑๒/๒๕๔๕ วนองคารท ๒๔ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๑๕

๘๙รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๐ (๑๐/๒๕๔๖) ๑๐/๒๕๔๕ วนองคารท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๑๒

๙๐“มาตรารกษาการ”, คมอแบบการรางกฎหมาย, สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา หนา ๒๑๖

๕๓

รางฯ ทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา “มาตรา ๑๖ ใหนายกรฐมนตรรกษาการตามพระราชบญญตน และใหมอานาจออก

กฎกระทรวงเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน กฎกระทรวงนน เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได”

ประเดนในการพจารณา

ทประชมไดพจารณารางฯ ตามทฝายเลขานการเสนอโดยยกความมาจากรางฯ ท สคบ. เสนอ ทงน ตามแบบการยกรางกฎหมาย และเหนชอบตามรางฯ ดงกลาวโดยไมม การแกไข๙๑

๙๑บนทกการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะพเศษ) ครงท ๑๐ (๑๐/๒๕๔๖) ๑๐/๒๕๔๕ วน

องคารท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๔๖ หนา ๑๒