1

พระมหากษตรยนกประชาธปไตย

วชรา ไชยสาร*

1. บทน า

เมอวนท 9 มถนายน 2489 พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศรามาธบด จกรนฤบดนทรสยามนทราธราช บรมนาถบพตร (ภปร.) พระมหากษตรยพระองคปจจบน เสดจเถลงถวลยราชสมบต ตามกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบสนตตวงศ พ. ศ. 2467 โดยดวยความเหนชอบของสภาผแทนราษฎร ตอมาเมอวนท 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 พระองคไดเสดจขนสพระราชพธบรมราชา - ภเษกเปนพระมหากษตรยพระองคท 9 แหงพระบรมราชจกรวงศ ในวนนนเอง ทรงเปลง พระปฐมบรมราชโองการวา “เราจะปกครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม” พระปฐมบรมราชโองการดงกลาวถอเปนประถมธรรมกราชวาจา และเปนพระราช -สตยาธษฐานจะทรงปฏบตพระราชกรณยกจปกครองราชอาณาจกรไทยโดยทศพธราชธรรม โดยทพระมหากษตรย รชกาลท 9 ทรงเสดจขนครองราชยภายหลงการเปลยนแปลง การเมองการปกครอง พ.ศ. 2475 เพยง 14 ป พระองคจงทรงครองราชยภายใตการปกครองใน ระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ซงพระราชอ านาจของพระมหา - กษตรยไทยไดเปลยนแปลงไปภายหลงจากการเปลยนแปลงการเมองการปกครอง พ .ศ. 2475 พระองคจงมไดทรงมพระบรมเดชานภาพจากความกลาหาญ ความสามารถในการรบ การท าสงคราม หรอการแผขยายพระราชอาณาจกรอยางกวางใหญ แตพระองคเปนพระมหากษตรยผทรงอนใกลชดกบประชาชนทงประชาชนในกรงเทพฯ ในเมอง ในชนบท และผอยหางไกล โดยทรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย บญญตใหอ านาจอธปไตยเปนของปวงชนชาวไทย พระมหากษตรยผทรงเปนประมขทรงใชอ านาจนนทางรฐสภา คณะรฐมนตร และศาล พระราชกรณยกจและพระราชจรยาวตรของพระองคมมากมายเปนทประจกษแกพสกนกรทงประเทศ เพราะพระองคทรงปฏบตท ง พระราช กรณยกจตามรฐธรรมนญ และการบ าบดทกขบ ารงสข ทรงรวมทกขรวมสขกบประชาชนชาวไทยไมเวนแมแตราษฎรในถนทรกนดาร พระองคทรงมพระบรมเดชานภาพแผไพศาล ปกปองคมครอง

* เจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน 7 ว ส านกงานสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

2

ประเทศชาตและประชาชนให ตงอย ในความมนคง ความเปนปกตสขและความจรญ กาวหนาตามแนวทฤษฎเศรษฐกจพอเพยง พระองคจงเปนพระมหากษตรยททรงความส าคญตอการให “ประชาชนพงตนเอง” แตพระองคเองก “ทรงเปนทพงของประชาชนทวประเทศ” ตลอด 60 ป แหงการครองราชย พระองคทรงปฏบตพระราชกรณยกจในการพฒนา บานเมองใหเจรญกาวหนา แมวารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตใหประเทศไทย มการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข แตพระองคกทรงปฏบตพระราชกรณยกจและพระราชจรยาวตรตามกรอบแหงกฎหมายโดยยดหลกทศพธราชธรรมไดอยางมศลปะและมความสงางามเปนอยางยง พระองคทรงเปนสญลกษณทยดเหนยวจตใจของประชาชนชาวไทยทงประเทศ ทรงเปนพระมหากษตรยทเปยมลนไปดวยพระเมตตา และพระปญญาทแหลมและสขมรอบคอบ พระองคทรงมบทบาทส าคญในการแกไขปญหาวกฤตของบานเมองภายใต กรอบการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข เปนจรรโลงการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยใหคงอยตอไป 2. นยแหงพระปฐมบรมราชโองการ “เราจะปกครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสข แหงมหาชนชาวสยาม”

พระปฐมบรมราชโองการของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ “เราจะปกครองแผนดน

โดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม” เปนพระบรมราชโองการทสน กระทดรด แตกมความหมายยงใหญและลกซงยงนก พระองคไดทรงปฏบตพระราชกรณยกจตาง ๆ ทท าให พระบรมราชโองการดงกลาวมใชเปนแคพระบรมราชโองการ ทประชาชนยากทจะสมผสได แตเปนเรอง เปนภาพ หรออาจจะกลาวไดเปนประวตศาสตร ทจะอยในความทรงจ าของประชาชน ชาวไทยทวประเทศไปตลอดจนชวลกหลาน รวมทงชาวโลกดวย พระองคทรงเปยมลนดวย “ธรรม ” อนหมายถง ธรรมาธปไตย ไดแก ธรรมะเปน ใหญในการปกครอง หรอการใชอ านาจในการปกครองประเทศ สงคม ชมชน หรอองคกรตางๆ ดวยความเปนธรรม การใชอ านาจในการปกครองทงปวง ไมวาจะเปนการปกครองในระบอบประชาธปไตย สงคมนยม เผดจการ และคณาธปไตย จ าเปนตองยดหลกธรรมาธปไตย จงจะสามารถจรรโลงประเทศ สงคม ชมชน หรอองคกรนนๆ ใหมความรมเยน มความสข ความเจรญทยงยนตอไป แตหากการปกครองประเทศ สงคม ชมชน หรอองคกรใด มไดยด หลกธรรมาธปไตย ยอมจะมความวบตเกดขนอยางแนนอน

3

พระองคทรงยดหลก “ธรรมาธปไตย” ในการใชพระราชอ านาจและพระราชกรณยกจ ในสวนทเกยวของกบกษตรย ประกอบดวยหลกธรรม 3 ประการ คอ

1. ทศพธราชธรรม หรอธรรมะในการปกครองประเทศ ประกอบดวยหลกธรรม 10 ประการ ดงน

(1) ทาน ไดแก การเอาใจใสใหประชาชนไดรบประโยชนสข การใหความชวยเหลอแกผทเดอดรอน และใหการสงเสรมใหคนกระท าความด รวมทงพระราชทานจตปจจยแกบรรพชต ผประกอบกจพระศาสนา (2) ศล ไดแก พระมหากษตรยจะทรงประพฤต พระจรยาทงทางพระกายและ พระวาจาตามขตตยราชประเพณ เปนตวอยางทด เปนทเคารพนบถอของพสกนกร ทรงด ารง พระองคของในเบญจศลซงเปนคณสมบตในพระองค (3) จาคะ ไดแก การเสยสละความสขสวนพระองคเพอประโยชนสขของประชาชน และความสงบเรยบรอยของบานเมอง (4) อาชชวะ ไดแก การปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรตทงตอพระราช - สมพนธมตร และพระราชวงศานวงศ ขาทลละอองพระบาททงปวง และประชน (5) มททวะ ไดแก ความออนโยน การมอธยาศย ไมทรงดอดงดวยอ านาจ เมอม การถวายค าแนะน าประกอบดวยเหตผล ไมทรงถอพระองค ทรงมสมมาคารวะ มความงามสงา (6) อวหงสา ไดแก การไมหลงระเรงอ านาจ ซงพระมหากษตรยจะตองทรงม พระราชอธยาศยดวยพระมหากรณา ไมทรงปรารถนากอความเดอดรอนแกผใด ไมทรงเบยดเบยนพระราชวงศานวงศ ขาทลละอองธลพระบาทและพสกนกรใหล าบากดวยเหตอนไมสมควร (7) อกโกธะ ไดแก การไมเกรยวกราด โดยพระมหากษตรยทรงมพระราชอธยาศยประกอบดวยพระเมตตาไมทรงปรารถนากอเวรกอภยใหแกผใดผหนง ไมทรงพระพโรธดวยเหต ทไมสมควร แมจะมเหตทใหทรงพโรธ กจะทรงระงบใหสงบ และทรงปฏบตดวยพระสตทรอบคอบ (8) อวโรธนะ ไดแก การวางตนใหมสตตงมนในธรรม ทงยตธรรม และนตธรรม โดยยดประโยชนสขและความดงามของรฐและราษฎรเปนทตง ไมมความเอนเอยงใด ๆ (9) ขนต ไดแก การอดทนอดกลนตอความโลภ พระมหากษตรยทรงมความอดทนอดกลนไมหวนไหวตอความโลภ ความโกรธ และความหลง ทรงมความอดทนตอเวทนา ทรงอดทนตอถอยค าทมผกลาวชว ทรงรกษาพระราชหฤทย พระวรกาย และพระวาจาใหสงบเรยบรอย

4

(10) ตปะ ไดแก การบ าเพญความเพยรเพอก าจดความเกยจครานและความ ชว พระมหากษตรยจะทรงตงพระราชหฤทยก าจดความเกยจคราน และการท าผดหนาท ทรงตงพระราชอตสาหะปฏบตพระราชกรณยกจเพอประโยชนสขของประชาชนใหเปนไปดวยด

2. ราชสงคหะ หรอธรรมะในการท านบ ารงราษฎร ประกอบดวยหลกธรรม 4 ประการดงน

(1) สสสเมธะ ไดแก พระปรชาสามารถในเรองการบ ารงพชพนธธญญาหาร สงเสรมการเกษตรใหอดมสมบรณ (2) ปรสเมธะ ไดแก พระปรชาสามารถในการสงเคราะหพระราชวงศานวงศและ ขาทลละอองธลพระบาท ทงฝายทหารและฝายพลเรอน โดยทรงยกยองพระราชทานยศ ฐานนดร ต าแหนงหนาทโดยสมควรแกสกลวงศ วทยะฐานะ ความสามารถ และความชอบในราชการ (3) สมมาปาสะ ไดแก พระปรชาสามารถในการสงเสรมอาชพ หรอด าเนนกจการตางๆ เพอใหเกดรายได และมใหบงเกดชองวางในสงคมมากจนเกนไป (4) วาจาไปยะ ไดแก พระปรชาสามารถในการใชพระวาจาเตอนสตแกผฟง โดยไมทรงเบอหนายทจะทรงทกทายถามไถทกขสขของราษฎรทกระดบชนโดยสมควรแกฐานะและภาวะ 3. จกรวรรดวตร หรอธรรมะในการคมครองปองกนอาณาประชาราษฎร เปน แนวทางปฏบตของพระมหากษตรยส าคญ ๆ เชน พระมหากษตรยจะตองทรงพทกษชวตและ ทรพยสมบตของประชาชน จะตองทรงอนเคราะหประชาชนในทกภาคสวนโดยฐานานรป ทรงแนะน าชกน าใหประชาชนตงอยในกศลสจรต ประกอบอาชพโดยชอบธรรม ทรงพระราชทานทรพย แบงปนใหดวยวธอนเหมาะสม ส าหรบราษฎรทไมมทรพยพอเลยงชพโดยสมมาอาชวะ จะตองทรงด าเนนนโยบายตางประเทศอยางลกซง ดวยการผกพระราชไมตรสมานราชสมพนธมตรกบกษตรย ประธานาธบด และผน าของประเทศตางๆ เพอใหราชอาณาจกรอยรอดปลอดภย และจะตอง ทรงสงเสรมศลปะและการศกษา รวมทงสขภาพอนามย สขาภบาล ทรงใหความชวยเหลอทางการแพทย ปลดเปลองภาระคนยากจน ตลอดจนการกระท าอนเปนบญกศล เปนตน จากทกลาวมานน เมอเปรยบเทยบพระราชกรณยกจทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวได ทรงปฏบตตอประเทศชาต ตอสวนรวม ตอพสกนกรมาอยางตอเนองมาโดยตลอด 60 ป แหงการครองราชย กบหลกการปกครองประเทศตามหลก “ธรรมาธปไตย” จะเหนไดอยางชดเจนวา พระองคทรงปฏบตพระองคในลกษณะธรรมราชาปกครองอาณาประชาราษฎรใหกนดอยด มความรมเยนเปนสข พฒนาบานเมองเจรญรงเรอง บนพนฐานทมาจากความเชอวา ราชาทดจะตองเปน ผททรงไวซงธรรมะในการปกครอง พระองคทรงปฏบตพระองคตามแนวทางเหลานนมาโดยตลอด โดยไมมขอบกพรองแมแตขอเดยว แมวากาลเวลาและสภาพการเมองการปกครอง เศรษฐกจ

5

และสงคมเปลยนแปลงไป และดวยเหตแหงการเสดจขนครองราชยโดยกระทนหน ยอมเปน เครองพสจนไดอยางชดเจนถงความเปนพระมหากษตราธราชซ งทรงไวซงทศพธราชธรรม ทรง มพระปรชาสามารถทรงมพระราชอจฉรยภาพสงสง และทรงมศลปะและมความสงางามแหงการ เปนพระมหากษตรยในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษรยเปนประมข 3. พระราชอ านาจกบการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข

กอนการเปลยนแปลงการเมองการปกครอง พ .ศ. 2475 ประเทศไทยปกครองในระบอบสมบรณาญาสทธราชย พระมหากษตรยจะมอ านาจสงสดในการปกครองประเทศ กฎหมายมฐานทมาจากพระมหากษตรย พระราชด ารส พระราชประสงคตาง ๆ ของพระมหากษตรยทงหมดลวน มผลเปนกฎหมายทประชาชนทงประเทศจะตองปฏบตตาม ผลของการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ท าใหพระราชอ านาจทเคยมมาอยางลนพนถกจ ากดภายใตบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ซงจะน าเสนอรายละเอยดเกยวกบพระราชอ านาจเฉพาะพระองคในฐานะพระมหากษตรยประมของประเทศ และพระราชอ านาจในทางบรหาร นตบญญตและตลาการ ท ทรงใช อ านาจน นผ านทางร ฐสภา คณะรฐมนตร ศาล และองคกรอสระตามท รฐธรรมนญบญญตไว ดงตอไปน

3.1 พระราชอ านาจเฉพาะพระองคตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540

(1) การเลอก แตงตง ถอดถอนองคมนตรตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 12, 13 และ 16 โดยคณะองคมนตรจะถวายค าปรกษาเปนเรองเกยวกบการบรหารราชการแผนดน เชน เรองรางกฎหมายทนายกรฐมนตรทลเกลาฯ เสนอฎการองทกขของราษฎร ฎกาขอพระราชทานอภยโทษในคดอาญา การแตงตงขาราชการ การพระราชทานฐานนดรศกด ท าหนาทเหมอนคณะกล นกรองงานถวายพระมหากษตรย รวมท ง เปนคณะท างานใน โครงการ ตาง ๆ อนเนองมาจากพระราชด ารดวย ซงในการใชพระราชอ านาจน ประธานรฐสภาเปนผลงนาม รบสนองพระบรมราชโองการแตงตงหรอถอดถอนประธานองคมนตร และประธานองคมนตรเปน ผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงหรอถอดถอนองคมนตรอน ๆ (2) การแตง ตงหรอถอดถอนขาราชการในพระองคและสมหราชองครกษ ตาม บทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 17 ซงเปนต าแหนงขาราชการในราชส านก โดยมองคมนตรทานใดทานหนงเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงหรอถอดถอน

6

(3) การแตงตงผส าเรจราชการแผนดน ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 18 ในกรณทไมประทบอยในราชอาณาจกรหรอทรงประชวร หรอทรงผนวช หรอยงไมบรรล นตภาวะหรอราชบลลงกวางลงโดยทยงไมมการประกาศผสบราชสนตตวงศ ใหคณะองคมนตร เสนอชอใหรฐสภาเหนชอบ โดยประธานรฐสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ (4) การแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พ .ศ. 2467 ตาม บทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 22 วรรค 2 ใหคณะองคมนตรจดท ารางกฎมณเฑยรบาลแกไขเพมเตมกฎมณเฑยรบาลเดมตามพระราชด าร น าขนทลเกลาฯ ถวายพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยแลวแจงไปยงประธานรฐสภาเพอใหน าแจงรฐสภาทราบ โดยประธานรฐสภาเปน ผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ และประกาศในราชกจจานเบกษาใชบงคบเปนกฎหมายตอไป (5) การแตงตงพระรชทายาท ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 23 วรรคแรก ซงเปนไปตามกฎมณเฑยรบาลวาดวยการสบราชสนตตวงศ พ.ศ. 2467 แลวแจงรฐสภาทราบ

3.2 พระราชอ านาจผานทางการบรหาร นตบญญต ตลาการ และองคกรอสระตาม บทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540

(1) พระราชอ านาจผานทางรฐสภา รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกฉบบก าหนดใหพระมหากษตรยทรงใชอ านาจอธปไตยดานนตบญญตผานทางรฐสภา โดยก าหนดพระราชอ านาจไวดงน 1. ทรงเรยกประชมรฐสภา ทรงเปดและทรงปดประชม ตามบทบญญตแหง รฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 161 2. ทรงแตง ตงประธานและรองประธ านสภาผ แทนราษฎร ประธานและ รองประธานวฒสภา ตามมตของสภานนๆ และใหนายกรฐมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรม - ราชโองการ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ 2540 มาตรา 151 3. ทรงแตงตงผน าฝายคานในสภาผแทนราษฎร และใหประธานสภาผแทนราษฎรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ 2540 มาตรา 120 4. ทรงตรากฎหมายรฐธรรมนญ พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญและพระราชบญญต ทไดรบความเหนชอบจากรฐสภา เมอพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยและประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบเปนกฎหมาย ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ 2540 มาตรา 93

7

5. ทรงสามารถยบยงรางรฐธรรมนญและรางพระราชบญญตตาง ๆ ทรฐสภาไดใหความเหนชอบแลวได ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ 2540 มาตรา 94 และ 313 (7) การยบยงรางรฐธรรมนญและรางพระราชบญญตตาง ๆ ทรฐสภาใหความเหนชอบแลวนน ในสมยพระมหากษตรย รชกาลท 7 ไดทรงยบยงรางกฎหมาย 3 ฉบบ คอ รางพระราช -บญญตแกไขประมวลกฎหมายอาญาทหาร พ.ศ. 2477 รางพระราชบญญตแกไขเพมเตมกฎหมายลกษณะอาญา (ฉบบท 6) พ.ศ. 2477 และรางพระราชบญญตแกไขเพมเตมวธพจารณาความ อาญา (ฉบบท 3) พ.ศ. 2477 ถง 2 ครง ซงคณะรฐมนตรขณะนนไมรจะด าเนนการตอไปอยางไร จนสภาผแทนราษฎรในสมยนนตความใหนายกรฐมนตรเปนผประกาศในราชกจจานเบกษา มผลใหรฐธรรมนญฉบบตอมาบญญตใหนายกรฐมนตรเปนผด าเนนการในเรองน พระราชอ านาจยบยงรางกฎหมายตาง ๆ ของพระมหากษตรย เสมอนเปนการกระท าเพอถวงเวลาทใหรฐสภาพจารณาทบทวนดวยคะแนนเสยงสองในสาม ถายนยนกน าขนทลเกลาฯ ถวายเพอทรงลง - พระปรมาภไธย หากไมทรงลงพระปรมาภไธยและพระราชทานคนมาภายในสามสบวน นายกรฐมนตรกสามารถน าพระราชบญญ ตนนประกาศใชบ ง คบไ ด เสมอนหน งว าไ ดลง พระปรมาภไธยแลว ถอเปนประวตศาสตรทางการเมองวา สภาผแทนราษฎรขณะนนมไดค านง เหตผลการยบยงรางกฎหมายของพระมหากษตรย ส าหรบการใชอ านาจผานทางรฐสภาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ รชกาลท 9นบแตการครองราชย 9 มถนายน 2489 จนกระทงกอนพฤศจกายน 2546 พระองคไมทรงใช พระราชอ านาจนโดยตรง หากมรางพระราชบญญตใดทพระองคมไดทรงเหนพองกบทนายกรฐ -มนตรทลเกลาฯ ถวายทกเรอง กจะยงไมทรงยงยง แตทรงเลอกใชวธการพระราชทานบนท ก พระราชกระแสไปยงประธานรฐสภาหรอประธานสภานตบญญตแหงชาต เชน กรณการทลเกลาฯ ถวายรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2517 เพอทรงลงพระปรมาภไธย พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ไดสงพระราชกระแสในเรองค าปรารภทควรกลาวเพยงสน ๆ และ มควรบญญตใหประธานองคมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงวฒสภา เพราะประธานองคมนตรเปนผททรงเลอกและแตงตงตามพระราชอธยาศย เปนการขดกบหลกทวา พระมหากษตรยทรงอยเหนอการเมอง ทงจะท าใหประธานองคมนตรตกอยในสภาพเหมอน เปนองคกรทางการเมองดวย ซงสภานตบญญตแหงชาตขณะนน กไดแกไขใหเปนไปตาม แนวพระราชกระแส ตอมาในป พ.ศ. 2535 สมยรฐบาลนายอานนท ปนยารชน สภานตบญญตแหงชาตไดลงมตใหความเหนชอบรางพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย พ.ศ.

8

2535 ซงสาระส าคญของรางพระราชบญญตฉบบน คอ ก าหนดโทษปรบขนสงตอสอสารมวลชน จาก 200,000 บาทเปน 20 เทาคอ 4 ลานบาท หรออาจมากกวานถาพสจนความเสยหายได สามวาระในวนเดยวกน คอ วนท 24 มกราคม 2535 โดยทรางกฎหมายนพระมหากษตรยมทรง เหนชอบดวย และมไดทรงลงพระปรมาภไธย และกมไดน ารางพระราชบญญตฉบบนเขาสการพจารณาของสภานตบญญตแตอยางใดอก ท าใหตกไป จงเกดจารตประเพณหรอธรรมเนยม ในทางนตบญญตขนใหมวา หากรางพระราชบญญตใดพระมหากษตรยไมทรงเหนชอบ โดยไมทรงลงพระปรมาภไธย รฐสภากไมควรทจะลงมตยนยน แตควรใหรางพระราชบญญตนนตกไป จากนนเมอวนท 26 พฤศจกายน 2546 รฐบาล พ.ต.ท. ทกษณ ชนวตร สมยท 1 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงใชพระราชอ านาจตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ยบยงราง พระราชบญญตระเบยบบรหารขาราชการครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. .... โดยพระราชทานกลบคนมาใหรฐสภาพจารณาใหม เนองจากในรางดงกลาวมถอยค าและรายละเอยดเนอหาทมขอบกพรองถง 13 จด ไดแก การใชถอยค าและขอความผด อางมาตราเชอมโยงผด เปนตน สงผลใหรางดงกลาวตองตกไป ซงนบเปนครงแรกในประวตศาสตรของรฐสภาไทยทเกดกรณเชนน นอกจากนน ย งมรางพระราชบญญต เหรยญเฉลมพระเกยรตสมเดจ พระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ เนองในวโรกาสพระราชพธมหามงคลเฉลม พระชนมพรรษา 6 รอบ 12 สงหาคม 2547 ทพระบาทเดจพระเจาอยหวฯ ไดทรงยบยงรางกฎหมายไวในคราวเดยวกน เนองจากมการระบลกษณะของเหรยญผดพลาด ดวยเหตทการใชพระราชอ านาจยบยงรางรฐธรรมนญ รางพระราชบญญต ราง พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญเปนพระราชอ านาจเฉพาะทจะทรงใชดวยพระองคเอง ไมตอง มผใดลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ ในทางปฏบตพระองคจะทรงระมดระวงมใหการใช พระราชอ านาจนกอใหเกดความขดแยงกบรฐบาลและรฐสภา ซงมความสมพนธกนอยางใกลชด และมฐานะเปนตวแทนของปวงชนชาวไทยดวย ดงนน ผท มหน าท เก ยวของทกฝายจะตอง ตรวจสอบกลนกรองรางกฎหมายแตละฉบบใหมความถกตองตามหลกการปกครองในระบอบ ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข และมความเหมาะสมกบสภาพการณบานเมองกอน แตอยางไรกตาม เมอเดอนมกราคม 2547 ปรากฎขอบกพรองเกยวกบการพจารณารางพระราชบญญตมหาวทยาลยราชภฏ พ.ศ. .... ทไดผานความเหนชอบของรฐสภาไป แลว พบความผดพลาดบกพรองเกดขน อนเนองจากการแตงตงศาสตราจารยพเศษ ตามราง พระราชบญญตมหาวทยาลยราชภฏ พ.ศ. .... มาตรา 17 (8) และรางมาตรา 51 ซงสภาผแทนราษฎร

9

ส ง ใ ห ว ฒ ส ภ า พ จ า รณ า น น ก า ห น ด ใ ห ก า ร แ ต ง ต ง ศ า ส ต ร า จ า ร ย พ เ ศ ษ ต อ ง ท ร ง พระกรณาโปรดเกลาฯ ทง 2 มาตรา แตในชนคณะกรรมาธการวฒสภามการเสนอประเดนในการแตงตงไมตองโปรดเกลาฯ แตใหสภามหาวทยาลยแตงตง โดยกรรมาธการไดแกไขเฉพาะราง มาตรา 51 แตไมไดแกไขมาตรา 17 (8) ใหสอดคลองกน ซ งประธานรฐสภาไดสงใหส านก เลขาธการคณะรฐมนตร เพอใหนายกรฐมนตรน าขนทลเกลาฯ ถวาย เพอใหพระมหากษตรย ลงพระปรมาภไธย ตามมาตรา 93 ของรฐธรรมนญ ส านกเลขาธการคณะรฐมนตรไดตรวจสอบพบปญหา ความไมสอดคลองกน และความขดแยงกนเองในเนอหาสาระของรางพระราชบญญตฉบบ ดงกลาว สวนราชการและผทมสวนเกยวของไดพยายามแกไขปญหาเพอมใหมการน าขนทลเกลาฯ ถวาย โดยสภาผแทนราษฎรรวมกบวฒสภาตองน ากลบมาทบทวนใหมและแกไขจนถกตองแลว จงน าขนทลเกลาฯ ถวายในภายหลง (2) พระราชอ านาจทางคณะรฐมนตร รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกฉบบก าหนดใหพระมหากษตรยทรงใช อ านาจอธปไตยดานบรหารผานทางคณะรฐมนตร โดยก าหนดพระราชอ านาจไวดงน 1. การแตงตงนายกรฐมนตร ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 201, 202 และ 203 ไดก าหนดใหสมาชกสภาผแทนราษฎรเสนอชอบคคลซงสมควรไดรบการแตงตงเปนนายกรฐมนตรโดยไดคะแนนเสยงมากกวากงหนงของจ านวนสมาชกสภาผแทนราษฎร และใหประธานสภาผแทนราษฎรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงบคคลทไดรบคะแนน สงสดเปนนายกรฐมนตร 2. การแตงตงหรอถอดถอนรฐมนตร ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 201 และ 217 นายกรฐมนตรเปนผ เสนอรายชอบคคลทจะใหด ารงต าแหนงเปนรฐมนตร ทลเกลาฯ ถวายใหพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยแตงตง สวนการถอดถอนรฐมนตรนน รฐธรรมนญก าหนดใหนายกรฐมนตรท าหนาทถวายค าแนะน าตอพระมหากษตรยเพอใหรฐมนตร คนใดพนจากความเปนรฐมนตร และใหนายกรฐมนตรเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ 3. การตราพระราชก าหนด ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 218และ 220 ในกรณทจ าเปนเรงดวนและฉกเฉน เพอความปลอดภยสาธารณะ ความมนคงในทางเศรษฐกจของประเทศ หรอปองกนภยพบตสาธารณะ ฝายบรหารโดยคณะรฐมนตรจะตราพระราช -ก าหนดแลวทลเกลาฯ ถวายเพอใหพระมหากษตรยทรงลงพระปรมาภไธยและประกาศเปนกฎหมายใชบงคบไดไปกอนเชนเดยวกบพระราชบญญต แลวจงน าไปใหรฐสภาหรอสภาผแทนราษฎรแลว

10

แตกรณตามทรฐธรรมนญก าหนด เพอใหพจารณาวาจะอนมตหรอไมในภายหลง ส าหรบการลงนาม รบสนองพระบรมราชโองการนน สวนใหญนายกรฐมนตรจะเปนผลงนาม 4. การตราพระราชกฤษฎกา ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 221 ทเสนอโดยคณะรฐมนตรและลงนามรบสนองพระบรมราชโองการโดยรฐมนตรทเกยวของ 5. การประกาศใชและเลกใชกฎอยการศกตามลกษณะและวธการทกฎหมายก าหนด ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 222 6. การประกาศสงคราม เมอไดรบความเหนชอบจากรฐสภา ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 223 เปนพระราชอ านาจในทางบรหารตามจารตประเพณทมมาแตดงเดมและยงคงบญญตไวในรฐธรรมนญ แตในทางปฏบตจะทรงกระท าไปตามการเสนอแนะของคณะรฐมนตรทตองไดรบความเหนชอบจากรฐสภาแลวดวย 7. การท าหนงสอสญญาสนตภาพ สญญาสงบศก และสญญาอนกบนานาประเทศหรอองคกรระหวางประเทศ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 224 เปนพระราชอ านาจในทางบรหารตามจารตประเพณทมมาแตดงเดมและยงคงบญญตในรฐธรรมนญ ในทางปฏบต พระมหากษตรยทรงใชพระราชอ านาจนตามนโยบายตางประเทศของคณะรฐมนตร 8. การพระราชทานอภยโทษ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 225 ซงเปนพระราชอ านาจทมมาแตโบราณ ทไมใชการคดคานการพพากษาของศาล แตเปนการ ขอพระราชทานพระมหากรณาธคณดวยการทลเกลาฯ ถวายฎกาขอพระราชทานอภยโทษ โดยตรงมายงส านกราชเลขาธการหรอยนตอกระทรวงมหาดไทยกได กระทรวงมหาดไทยตอง ถวายความเหนผานนายกรฐมนตรพรอมถวายรางพระราชหตถเลขาพระราชทานอภยโทษ ซงคณะองคมนตรจะประชมปรกษาหารอเพอท าความเหนถวาย เมอมพระราชวนจฉยจะทรงม พระมหากรณาธคณพระราชทานอภยโทษอยางไรหรอไม จากนนส านกราชเลขาธการจกเปน ผอญเชญพระราชกระแสแจงไปยงนายกรฐมนตรเพอทราบหรอปฏบตตอไป ทงน แนวทางการพระราชทานอภยโทษ ม 3 แนวทาง คอ 1. พระราชวนจฉยปลอยตวและลดโทษใหแกผตองโทษ 2. พระราชวนจฉยพระราชทานอภยโทษใหแกผตองโทษกอนมการบงคบโทษ ในกรณนกโทษประหารชวตและอยระหวางบงคบโทษ เชน ระหวางตองโทษจ าคก 3. พระราชวนจฉยพระราชทานอภยโทษเปนการทวไปในวโรกาสอนเปน มงมงคลของบานเมอง เชน พระราชพธบรมราชาภเษก พระราชพธ เฉลมพระชนมพรรษา พระบาทสมเดจพระเจาอยหว โดยตราเปนพระราชกฤษฎกา

11

การใชพระราชอ านาจพระราชทานอภยโทษนครอบคลมถงโทษอน ๆ นอกจาก โทษทางอาญา เชน โทษทางวนย ฯลฯ ดวย ถอเปนพระราชอ านาจอสระทเดดขาด มไดผกพน กบความเหนหรอค าแนะน าของรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยหรอคณะองคมนตรท ได กราบบงคมทลถวายรายละเอยดและความคดเหนในเบองตน เปนการยดหลกพระมหากษตรย ทรงเปนทมาของความยตธรรม ดงนน ในบางกรณการใชพระราชอ านาจนแนวทางการแกไขความ ผดพลาดของกระบวนการยตธรรมไดทางหนง การพระราชทานอภยโทษจงเปนสายสมพนธของราษฎรทยดเหนยวพระมหากษตรยไวเปนทพงสดทายในการแสวงหาความยตธรรม 9. การถอดถอนฐานนดรศกดและเรยกคนเครองราชอสรยาภรณ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 226 ซงทรงปฏบตตามหลกเกณฑและวธการตามทมกฎหมายบญญตไว ในทางปฏบตคณะรฐมนตรจะเปนผทลเกลาฯ ถวาย เพอพระมหากษตรยทรงใช พระราชอ านาจน 10. การแตงตงขาราชการฝายทหารและฝายพลเรอน ต าแหนงปลดกระทรวง อธบดและเทยบเทา และทรงใหพนจากต าแหนง เวนแตกรณพนจากต าแหนงเพราะความตาย ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 227 พระองคจะทรงแตงตงตามทนายกรฐมนตรหรอรฐมนตรทลเกลาฯ เสนอ ภายใตหลกเกณฑและวธการทกฎหมายก าหนด เปนพระราชอ านาจ อนสบเนองจากขาราชการเปนสถาบนทเกดควบคมากบการปฏรประบบราชการในสมย รชกาลท 5 ททรงจดใหม 12 กระทรวง และมการจดการปกครองหวเมองเปนมณฑลเทศาภบาล จงหวด อ าเภอ ต าบล หมบาน ขาราชการเปนผปฏบตงานราชการตางพระเนตรพระกรรณของพระมหากษตรย เปนความผกพนทสถาบนทงสองม ตอกนและกนมายาวนาน โดยสมยหนงไดมประเพณให ขาราชการถอน าพพฒนสตยา เพอแสดงวาจะจงรกภกดตอพระมหากษตรย จะปฏบตราชการถวายดวยความซอสตยสจรต ขาราชการทกคนเมอรบราชการแลวตางตองการไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณเปนเครองหมายเชดชเกยรตยศอนสงยง โดยเฉพาะขาราชการชนผใหญ ตาง ๆ เมอไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณจลจอมเกลาวเศษแลวตางกถอ เปนสรมงคล สงสดในชวต ความรสกของขาราชการทกคนตางกถอวา การปฏบตราชการ คอ การท าหนาท ถวายตอพระบาทสมเดจเจาอยหวฯ และมความภมใจทไดเปนขาราชการในพระบาทสมเดจ - พระเจาอยหวฯ เปนอยางยง (3) การใชพระราชอ านาจผานทางศาล

12

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยทกฉบบก าหนดใหพระมหากษตรยทรงใชอ านาจอธปไตยดานตลาการผานทางศาลา ประกอบดวยศาลรฐธรรมนญ ศาลยตธรรม ศาลปกครอง และศาลทหาร โดยไดก าหนดพระราชอ านาจไวดงน 1. การพพากษาอรรถคดตาง ๆ เปนอ านาจของศาล ซงตองด าเนนการตามรฐธรรมนญ ตามกฎหมาย และในพระปรมาภไธยของพระมหากษตรย ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 233 2. ทรงแตงตงประธานศาลรฐธรรมนญคนหนง และตลาการศาลรฐธรรมนญอก 14 คน ตามค าแนะน าของวฒสภา จากบคคลผมสถานภาพประสบการณตามทรฐธรรมนญก าหนด ซงผไดรบเลอกทง 15 คน ประชมและเลอกกนเองใหคนหนงเปนประธานศาลรฐธรรมนญแลว แจงผลใหประธานวฒสภาทราบ แลวใหประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 255 3. ทรงแตงตงและใหผพพากษาในศาลยตธรรมพนจากต าแหนง ซงทรงปฏบตตามความเหนชอบของคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม น าความกราบบงคมทล ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 273 4. ทรงแตงตงและใหตลาการศาลปกครองพนจากต าแหนงดวยความ เหนชอบของคณะกรรมการตลาการศาลปกครอง ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 277 และทรงแตงตงตลาการศาลปกครองใหด ารงต าแหนงประธานศาลปกครองสงสดตามความเหนชอบของคณะกรรมการตลาการศาลปกครองและวฒสภา ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 278 5. ทรงแตงตงและถอดถอนตลาการศาลทหารสงสดและตลาการศาลทหารกลาง ซงศาลทหารเปนหนงในกระบวนการตลาการทมอ านาจพจารณาพพากษาลงโทษทางอาญาทอยในอ านาจศาลทหาร มมาตงแตมกฎหมายลกษณะขบฏศก จ.ศ.796 ปจจบนเปนไปตามพระราชบญญตธรรมนญศาลทหาร พ.ศ. 2498 แยกออกเปนศาลทหารในเวลาปกต ศาลทหารในเวลาไมปกต และศาลอาญาศก ทงน บคคลทตองอยในอ านาจศาลทหาร คอ ทหารประจ าการและทหารกองประจ าการกลมหนง นกเรยนทหารกลมหนง บคคลทมไดเปนทหาร คอ ขาราชการกลาโหมพลเรอน ลกจางสงกดกระทรวงหลาโหม ผ อย ในความควบคมของเจาหนาท ฝ ายทหารและเชลยศกหรอ ชนชาตศตรอกกลมหนง (4) พระราชอ านาจผานทางองคกรอสระทไมใชศาล องคกรอสระทไมใชศาลซงท าหนาทในการตรวจสอบและควบคมการด าเนนงานเฉพาะกจทจดตงขนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ม 5 องคกร ไดแก

13

คณะกรรมการการเลอกตง คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ผตรวจการแผนดนของรฐสภา คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต และคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน พระมหากษตรยทรงมพระราชอ านาจแตงตงบคลากรบางต าแหนงในองคกรดงกลาวตามค าแนะน าของวฒสภา ดงรายละเอยดตอไปน 1. คณะกรรมการการเลอกตง ประกอบดวยประธานกรรมการ 1 คน และกรรมการอนอก 4 คน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภา จากผซงมความเปนกลางทางการเมองและมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ โดยระบบการสรรหาทมคณะกรรมการสรรหา จ านวน 10 คน ประกอบดวย ประธานศาลรฐธรรมนญ ประธานศาลปกครองสงสด อธการบดของสถาบนอดมศกษาของรฐทเปนนตบคคลทกแหงเลอกกนเองใหเหลอ 4 คน ผแทนพรรคการเมองทกพรรคทมสมาชกเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรพรรคละหนงคน เลอกกนเองใหเหลอ 4 คน สรรหาผมคณ ส มบ ต ท ส ม ค ว ร เ ป น ก ร ร ม ก า ร ก า ร เ ล อ ก ต ง 5 ค น โ ด ย ก ร ร ม ก า ร ก า ร เลอกตงแตละคนตองไดคะแนน 3 ใน 4 ของกรรมการสรรหาทมอย พรอมกนนใหทประชมใหญศาลฎกาพจารณาสรรหาผสมควรเปนกรรมการการเลอกตงอก 5 คน ภายในเวลาทก าหนด ถากรรมการสรรหาชดแรกสรรหาไมครบ 5 คน ภายในเวลาทก าหนด กใหทประชมใหญศาลฎกาพจารณาเสนอชอจนครบภายในเวลาทก าหนด ใหวฒสมาชกพจารณาเลอกบคคลทง 10 คน เหลอ 5 คน โดยการลงคะแนนลบดวยคะแนนเกนกงหนงของจ านวนสมาชกวฒสภาเทาทมอย ถาไมมผใดไดคะแนน เกนกงหนงกใหลงมตใหม โดยถอผไดคะแนนสงสดเรยงล าดบลงมาจนครบ 5 คน จากนนใหผไดรบเลอกทง 5 คน ประชมและเลอกกนเองเปนประธานกรรมการการเลอกตง แลวใหประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการแตงตงคณะกรรมการการเลอกตง ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 138 2. ผตรวจการแผนดนของรฐสภา จ านวนไมเกน 3 คน พระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภา จากผซงเปนทยอมรบนบถอของประชาชน มความรอบร และมประสบการณในการบรหารราชการแผนดน วสาหกจหรอกจกรรมอนเปนประโยชนรวมกนของสาธารณะและมความซอสตยสจรตจนเปนทประจกษ โดยประธานวฒสภาเปนผลงนามรบสนอง พระบรมราชโองการแตงตง ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 196 3. คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ประกอบดวยประธานกรรมการ 1 คน และกรรมการอนอก 10 คน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภา จาก ผซงมความรหรอประสบการณดานการคมครองสทธเสรภาพของประชาชนเปนทประจกษ ซงตองค านงถงการมสวนรวมของผแทนจากองคกรเอกชนดานสทธมนษยชนดวย และใหประธานวฒสภา

14

เปนผลงนามรบสนองพระบรมราชโองการในการแตงตง ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 199 4. คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ประกอบดวยประธานกรรมการคนหนง และกรรมการผทรงคณวฒ อนอก 8 คน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภา โดยใหประธานวฒสภาลงนามรบสนองพระบรมราชโองการในการแตงตง ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 297 ซงกรรมการ ป.ป.ช. จะตองเปนผมความซอสตยสจรตเปนทประจกษ มคณสมบตอน ๆ และไมมลกษณะตองหามตามกฎหมาย มกรรมการสรรหาและวธการสรรหาเชนเดยวกบตลาการศาลรฐธรรมนญ แตองคประกอบของคณะกรรมการสรรหาตางกน กลาวคอ ใหม ประธานศาลฎกา ประธานศาลรฐธรรมนญ ประธานศาลปกครองสงสด ประธานกรรมการการเลอกตง ประธานกรรมการตรวจเงนแผนดน ประธานกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ผตรวจการแผนดนของรฐสภา ซงเลอกกนเองใหเหลอ 1 คน สมาชกสภาผแทนราษฎร ของพรรคการเมองทสมาชกในสงกดด ารงต าแหนงรฐมนตรซ งเลอกกนเองใหเหลอ 1 คน สมาชกสภาผแทนราษฎรของพรรคการเมองทสมาชกในสงกดมไดด ารงต าแหนงรฐมนตรซงเลอกกนเองใหเหลอ 1 คน และอธการบดของสถาบนอดมศกษาของรฐทเปนนตบคคลทกแหง เลอกกนเองใหเหลอ 6 คน 5. คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ประกอบดวยประธานกรรมการ 1 คน และกรรมการอนอก 9 คน ซงพระมหากษตรยทรงแตงตงตามค าแนะน าของวฒสภา จากผทมความช านาญและประสบการณดานการตรวจเงนแผนดน การบญช การตรวจสอบภายใน การเงนการคลงและดานอน และพระมหากษตรยทรงแตงตงผวาการตรวจเงนแผนดนตามค าแนะน าของวฒสภา จากผทมความช านาญและประสบการณเชนเดยวกบกรรมการตรวจเงนแผนดน มอ านาจหนาทตรวจเงนแผนดนทเปนอสระและเปนกลาง ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญฯ 2540 มาตรา 312 4. พระราชอจรยภาพและพระราชกรณยกจของการเปนพระมหากษตรยนกประชาธปไตย

ตลอด 60 ป แหงการเสวยราชสมบตของลนเกลาฯ รชกาลท 9 พระปฐมบรมราชโองการ พระราชด ารส พระบรมราโชวาท แนวพระราชด าร และพระราชกรณยกจของพระบาทสมเดจ พระเจาอยหวฯ ไดแสดงใหเหนถงพระอฉรยภาพอนแหลมคมของพระมหากษตรยนกประชาธปไตย ททรงแสดงให เหนถงหลกการในระบอบประชาธปไตย การค านงถงประโยชนของประชาชน สวนรวมเปนส าคญ รวมทงความหวงใยตอปญหาสถานการณตาง ๆ ทเกดขน ทรงตกเตอน ทกฝายทงในเรองการด ารงชวต ความซอสตยสจรต การบรหารประเทศ และแนวทางการแกไขปญหา

15

วกฤตการณทางการเมอง ล วนเปนสงทคนไทย นกวชาการ นกการเมอง รฐบาลไทย และ ผทมสวนเกยวของทกฝาย ควรน าไปเปนหลกการและแนวทางในการปฏบตภารกจของตนเอง อยางจรงจงใหเกดผลตอการแกไขปญหาวกฤตและพฒนาบานเมองตอไป ดงตวอยางทไดอญเชญมาแสดงตอไปน

4.1 พระปฐมบรมราชโองการ

พระปฐมบรมราชโองการของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ “เราจะปกครองแผนดน โดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม” เปนพระบรมราชโองการทแสดงใหเหนถง พระราชปณธานทจะทรงปฏบตพระองคในฐานะของประมขของประเทศไทยซงปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขโดยยดหลก “ธรรมาธปไตย” ในการใชพระราชอ านาจและพระราชกรณ ยก จ ในส วนท เ ก ย วข อ ง ก บกษ ต ร ย ป ระกอบ ดวยทศพธราชธรรม หรอธรรมะในการปกครองประเทศ ราชสงคหะ หรอธรรมะในการท านบ ารงราษฎร และจกรวรรดวตร หรอธรรมะในการคมครองปองกนอาณาประชาราษฎร โดยตลอดระยะเวลาการครองราชยพระองคทรงไวซงธรรมะในการปกครอง และทรงไวซงทศพธราชธรรม โดยเครงครด ตอเนอง แมวาจะตองทรงล าบากตรากตร า ตองเผชญกบความยงยาก ตองใชสตปญญา ความรความสามารถ และความรบรปญหาและการแกปญหาในพนททตองใชความรจรง ตองมความมงมน มความอตสาหะมานะและมความขยนหมนเพยรสง นอกจากนน พระองคยงทรงประกอบพระราชกรณยกจนอยใหญมากมาย เพอพฒนาและแกไขปญหาใหแกประเทศชาต รวมท งบรรเทาทกข บ ารงสขใหแกประชาชนทกหม เหลา ทวทงประเทศ พระราชกรณยกจของพระองคจงเปนการค านงถงประโยชนของประชาชนสวนใหญ มใชเพอประโยชนของพระองคเอง หรอกลมหนงกลมใด ซงเปนหลกการทมความสอดคลองกบหลกการในระบอบประชาธปไตยสวนหนง

4.2 พระราชด ารส พระราชด าร และพระราชกรณยกจ : พระมหากษตรยนกประชาธปไตย

ตลอด 60 ปแหงการครองราชย พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงพระราชทาน พระราชด ารส พระราชด าร และพระราชกรณยกจของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทแสดงถง พระอฉรยภาพอนแหลมคมของพระมหากษตรยนกประชาธปไตย ดงจะกลาวตอไปน (1) การบรหารราชการแผนดน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงมแนวคดในการบรหารราชการแผนดนทมความสอดคลองกบบทบาทหนาทของทงฝายบรหาร ฝายนตบญญตและฝายตลาการ ตามหลกการเมองการ

16

ปกครองในระบอบประชาธปไตย พระอง คทรงมพระราชด าร ส เก ยวกบคณะร ฐมนตร รฐสภา ตลาการ และผบรหารทกฝาย ในเรองของอ านาจหนาททตองค านงถงประโยชนโดยรวม ของประเทศ และความถกตองตามกฎหมาย ความซอสตย และความสามคค พระองคทรงเหนความส าคญของคณะรฐมนตรเปนอยางยง ดงพระราชด ารสความวา “… คณะรฐมนตรนกมงานทส าคญทสด ความเปนอยจะดจะกาวหนาของประเทศชาตบานเมองและประชาชนกอยทการปฏบตของคณะรฐบาลเปนสวนใหญ เพราะค าวา รฐบาลกหมายความวาเปนผทรกษารฐ ผทท านบ ารงรฐ รฐนนคอประเทศชาต สวนรวม หรอถาพดถงคณะรฐมนตร รฐมนตรกเปนมนตรในรฐมนตรกคอผทมความส าคญมความรมความตงใจทจะท างาน รฐกคอประเทศชาตสวนกลางและมนตรของรฐนนกเปนผใหญของรฐ เปนผทสามารถทจะใชความรและน าความรนนมาปฏบต ทงหมดน นอกจากมความตงใจมนแลว กมความ ตงใจตามทไดปฏญาณวาจะซอสตย

สจรต ซอสตยสจรตนมความส าคญ เพราะถาหากวาแตละคน มความตงใจแลว แตไมมความซอสตยสจรต กไมมเปาหมายทแนนอน จะเปะปะไปทางโนนททางนท ไมมทางทจะส าเรจในงานการใด ๆ ...”1 นอกจากนน พระองคยงทรงมพระราชด ารสเกยวกบการปฏบตหนาท ของรฐสภา ความวา “… สมาชกรฐสภาคอผไดรบมอบหมายจากปวงชน ใหมาปรกษาหารอการด าเนนการปกครองประเทศใหเกดประโยชนสขและความเจรญแกชาตบานเมองมากทสดเทาทจะเปนได ดงนน การอภปรายทงปวงจงควรเปนไปเพอวตถประสงคดงกลาวมใชเพอสงอน… ”2 ส าหรบบทบาทหนาทของตลาการกมความส าคญตอบานเมองเชนกน ดงพระราช -ด ารสความวา “ ... ผทท าหนาทพทกษรกษาความยตธรรมหรอความเปนธรรมจงควรระมดระวง ใหมาก คอ ควรจะไดท าความเขาใจใหแนชดวากฎหมายนนไมใชตวความ ยตธรรม เปนเพยง เครองมออยางหนงในการรกษาและอ านวยความยตธรรมเทานน การใชกฎหมายจงตองมงหมายใชเพอรกษาความยตธรรมไมใชรกษาตวบทกฎหมายเอง และการรกษาความ ยตธรรมในแผนดนกมไดวงแคบอยเพยงแตขอบเขตของกฎหมาย หากตองขยายออกไปใหถง ศลธรรมจรรยา ตลอดจนเหตและผลตามความเปนจรงดวย …”3 และ “ … ทานจะตองพยายามทจะปฏบ ตตามค าปฏญาณน อยางเครงครด ไมใช ดวยความซอสตยสจรตเทานนเอง แตดวยความรททานไดขวนขวายมา จนกระทง ไดรบการแตงตงเปนผพพากษา ซงผพพากษานน มอ านาจทจะตดสนอะไร นบวาเปนคนส าคญมากของประชาชน ทงคนทไปรบบรการของทาน

1 http://power.manager.co.th/69-84.html 2 http://power.manager.co.th/69-84.html 3 http://power.manager.co.th/69-84.html

17

อกอยางหนงกคอท าคดอะไรกตองมคนทถก คนทผด ทานตองเหนวาใครถกใครผด และ ตดสนพพากษาอยางถกตอง การพพากษาอยางถกตองนน จะตองมความร มความรตวบทกฎหมายตาง ๆ และมความสามารถ มความยตธรรมในใจ …”4 ส าหรบชองโหวของกฎหมาย ทรงมพระราช -ด ารสความวา " ... กฎหมายนน มไวส าหรบใหมชองโหวใน ทางปฏบต ไมใชวา จะท าไดตรงไปตรงมาตามตวบท จ าตอง ใชความพนจพจารณาอยเสมอ จงตองมศาลไวถงสามศาลและตองส านก วากฎหมายไมใชเครองจกร แตเปนสงทตองใชสมองคดและสมองน สามารถทจะยดหยนได ..."5 และ มใหน าชองโหวของกฎหมายไปใชในทางทจรต ดงพระราชด ารสความวา “...กฎหมายนมชองโหวเสมอ ถาเราถอโอกาส ในการมชองโหว ของกฎหมาย เพอการทจรตนนเปนสงทเลวทราม และท าใหน าไปสความ หายนะแตถาใชชองโหวในกฎหมายเพอสรางสรรค กเปนการปองกนมใหใชชองโหวของกฎหมายในทางทจรต ..."6 ทงน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงมพระราชด ารเกยวกบการบรหารราชการ แผนดนทตองค านงถงประโยชนของสวนรวมเปนส าคญยงสงอนใดความวา “… ผบรหารทกฝาย มงกระท าการงานดวยความบรสทธใจดวยความตงใจจรงและดวยความคดพจารณาโดยสตรอบคอบ ทงเหนแกประโยชนสวนรวมยงกวาสวนอน…”7 และ “ความเจรญผาสกและความตงมนของ บานเมองเปนสงส าคญทสดทบคคลพงร าลกถงและพงประสงค และความเจรญมนคงนนจะเกดขน มได กดวยผบรหารทกฝายมงกระท าการงานดวยความบรสทธใจ ดวยความตงใจจรง และดวยความคดพจารณาโดยสตรอบคอบ ทงเหนแกประโยชนสวนรวมยงกวาสวนอน…”8 นอกจากนน พระองคยงทรงมพระราชด ารสในการสงเสรมคนดใหเขามาปกครองบานเมองความวา “… ในบานเมองนนมทงคนดและคนไมด ไมมใครจะท าใหคนทกคนเปนคนดไดทงหมด การท าใหบานเมองมความปรกตสขเรยบรอย จงมใชการท าใหทกคนเปนคนด หากแตการ

4 พระราชด ารสพระราชทานแกคณะผพพากษาประจ าศาล ณ วงไกลกงวล อ าเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ เมอวนท ๙ กรกฎาคม ๒๕๔๖ 5 พระราชด ารสพระราชทานแกคณะกรรมการจดงานวนนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ณ พระต าหนก จตรลดารโหฐาน เมอวนท 13 มนาคม 2512 6 พระราชด ารส พระราชทานแกผเขารวมสมมนาในการวางแผนการใชทดน ณ โรงแรมรนค า จงหวดเชยงใหม เมอวนท 7 มกราคม 2523 7 http://power.manager.co.th/69-84.html 8 http://power.manager.co.th/69-84.html

18

สงเสรมคนด ใหคนดไดปกครองบานเมองและควบคมคนไมดไมใหมอ านาจไมใหกอความเดอดรอนวนวายได”9 ส าหรบการบรหารราชการแผนดนตามแนวทฤษฎใหม ๆ พระองคกไดแสดใหเหนถงความเปนพระมหากษตรยทเปยมลนดวยประสบการณในการบรหารราชการแผนดนในฐานประมขของประเทศ เชน กรณผวาราชการจงหวดบรณาการ (CEO) พระองคทรงมพระบรมราโชวาทความวา “... นายกฯ สงใหรองนายกฯ รองนายกฯ กเปนซอโอ นายกฯ กเปนซอโอ กเปนซเปอรนายกฯ บอกวาเปนผชนะ กลายเปนฆาหมดเลย แตแทจรง ลกนองกตองรบผดชอบ ซอโอไมรบผดชอบอะไรเลย ตองใหรองนายกฯรบผดชอบ ม 7 คนใชไหม รองนายกฯ เปนผรบผดชอบ 7 คน เขารบผดชอบเขากผลกใหรฐมนตรรบผดชอบ รฐมนตรกบอกไมรบผดชอบ ตองเปนรฐมนตรชวยวาการ รฐมนตรชวยโยนใหผ ช ว ย ร ฐ ม น ต ร ร บ ผ ด ช อ บ น า ย ก ฯ บ อ ก ว า ป ล ด ก ร ะ ท ร ว ง ไ ม ต อ ง รบผดชอบ กใหรองปลด รองปลดกใหอธบด แบบนเปนการบอกวา ไมมใครรบผดชอบ ลงทายใหประชาชนซอโอทกคนรบผดชอบหมด ไมรจะท าอยางไง ...”10 (2) เศรษฐกจพอเพยง : โครงการพระราชด ารทค านงถงประโยชนสขของสวนรวม แนวพระราชด ารตามหลกทฤษฎเศรษฐกจพอเพยงเปนพระราชด ารทเปนหลก ในการพฒนาทมนคงและยงยน โดยความหมายของค าวา “พอเพยง” นน อาจใหความหมายอยาง กวางครอบคลมถงการด าเนนชวตทงในดานเศรษฐกจ สงคม และการใชทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมใหมความพอเพยงและเหมาะสม โดยจะทรงเนนถงประโยชนของประชาชนสวนรวม ดงพระราชด ารสความวา “... ขอใหทกคนมความปรารถนาทจะใหเมองไทยพออยพอกน ไมใชวาจะรงเรองอยางยอดแตวามความพออยพอกน มความสงบ เปรยบเทยบกบประเทศอน ๆ ถารกษาความพออยพอกนนได เรากจะยอดยงยอดได ประเทศตาง ๆ ในโลกนก าลงตก ก าลงแยก าลงยง เพราะแสวงหาความยงยวดทงในอ านาจ ทงในความกาวหนาทางเศรษฐกจ ทางอตสาหกรรม ทางลทธ ฉะนน ถาทกทาน … ชวยกนรกษาสวนรวมใหอยดกบดพอสมควร ขอย าพอควร พออยพอกน มความสงบ ไมใหคนอนมาแยงคณสมบตนจากเราไปได กจะเปนของขวญวนเกดทถาวร ทจะม คณคาอยตลอดกาล ...” จากแนวทฤษฎเศรษฐกจพอเพยง ดงกลาวนน เปนแนวทางการพฒนาประเทศทจะไมกอใหเกดความลมเหลวดวย ดงพระราชด ารส

9 พระบรมราโชวาทในพธเปดงานชมนมลกเสอแหงชาต ครงท 6 ณ คายลกเสอวชราวธ อ าเภอศรราชา จงหวดชลบร เมอวนท 11 ธนวาคม 2512 10 พระบรมราโชวาทพระราชทานแกผวาราชการจงหวดทผานการอบรมหลกสตรผวาราชการจงหวดระบบบรณา -การ (ผวาฯ ซอโอ) ณ วงไกลกงวล หวหน ประจวบครขนธ เมอวนท 3 ตลาคม 2546

19

ความวา “ ... การพฒนาประเทศจ าเปนตองท าตามล าดบขน ตองสรางพนฐาน คอ ความ พอม พอกน พอใช ของประชาชนสวนใหญเปนเบองตนกอน โดยใชวธการและใชอปกรณทประหยด แตถกตองตามหลกวชา เมอไดพนฐานมนคงพรอมพอควรและปฏบตไดแลว จงคอยเสรมความเจรญและฐานะเศรษฐกจขนทสงขน โดยล าดบตอไป หากมงแตจะทมเทสรางความเจรญ ยกเศรษฐกจขนไดรวดเรวแตประการเดยว โดยไมใชแผนปฏบตการสมพนธกบสภาวะของประเทศและของประชาชนโดยสอดคลองดวย กจะเกดความไมสมดล ในเรองตาง ๆ ขน ซงอาจกลายเปนความยงยากลมเหลวไดในทสด” ดงนน พระองคจงมพระราชด ารความวา “เศรษฐกจพอเพยง เปนเสมอนรากฐานของชวต รากฐานความมนคงของแผนดน เปรยบเสมอนเสาเขมทถกตอกรองรบบานเรอนตวอาคารไวนนเอง สงกอสรางจะมนคงไดกอยทเสาเขม แตคนสวนมากมองไมเหนเสาเขม และลมเสาเขมซะดวยซ าไป”11 (3) พระราชกรณยกจในการแกไขปญหาวกฤตทางการเมองของประเทศ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงแกไขปญหาความขดแยงทางการเมองจนถงกบเกดการจราจลตองสญเสยชวต เลอดเนอ และทรพยสนอยางรนแรง ในวกฤตการณ 14 ตลาคม 2516 วกฤตการณ 6 ตลาคม 2519 และ 17 พฤษภาคม 2535 กอใหเกดสนตสขและประโยชนสข แกมหาชนชาวสยามของพระองคไดอยางเปนทอศจรรย สามารถจรรโลงการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตยเปนประมข และไดรบการยอมรบจากนานาประเทศ พระราชด ารสและพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ลวนแตเปน พระราชด ารสและพระบรมราโชวาททแสดงใหถงความเปนปราชญทงในทางภาษาศาสตรและ รฐศาสตร ทรงมจตวทยาในการตกเตอนและใหสตในการแกไขปญหาบานเมองมาโดยตลอด ดงพระบรมราชโชวาทความวา " ... ประเทศของเรา ไมใชประเทศของหนงคน สองคน เปนประเทศของทกคน ตองเขาหากน ไมเผชญหนากน แกปญหา เพราะปญหามอยเวลาคนเราเกดความ บาเลอด เวลามการปฏบต มนลมตว ลงทายเขาไมรวาตกนเพราะอะไร แลวกจะแกปญหาอะไร เพยงแตวาจะตองเอาชนะ แลวกใครจะชนะไมมทาง อนตรายทงนนมแตแพ คอตางคนตางแพ ผทเผชญหนากแพ แลวกแพทสดกคอประเทศชาตประชาชนจะเปนประชาชนทงประเทศ ไมใชประชาชนเฉพาะใน กรงเทพมหานคร ถาสมมตวา กรงเทพมหานครเสยหาย ประเทศกเสยหายหมด ทง

หมดแลว กจะมประโยชนอะไร ทจะทะนงตววาชนะเวลาอยบนกองสงปรกหกพง ..."12

11 พระบรมราโชวาท ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ จากวารสารชยพฒนา ประจ าเดอนสงหาคม 2542 12 พระราชด ารสพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ พระราชทาน เมอวนพธท 20 พฤษภาคม พทธศกราช 2535

20

ตอมากไดเกดปญหาความขดแยงภายในประเทศเปนระยะ ๆ พระองคกไดม พระราชด ารสเพอเตอนสต ดงพระราชด ารสความวา “... ปจจบนนรสกวาบานเมองมปญหาและความขดของเกด ขนไมสรางซาเกอบทกวงการ ... ถงเวลาแลว ททกคนทกฝายจะตองลดความถอดและการท าตามใจตวลง แลวหนมาหาเหตผล ความถกตองและความรบผดชอบตอสวนรวมกนอยางจรงจง เพอก าจดอคต และสรางเสรมความเมตตาสามคคในกนและกน ... ใหสมฤทธประโยชนสงสดในการธ ารงรกษาอสรภาพ อธปไตย และความเปนไทย ใหยงยน มนคงอยตลอดไป…”13 นบตงแตปลายป พ.ศ. 2548 จนถงวนน (20 ก.ค. 2549) ไดเกดวกฤตการณ ทางการเมองทน าไปสทางตนมากขนเรอย ๆ จนถงกบมการเรยกรองใหมนายกฯ พระราชทาน ตามมาตรา 7 แหงรฐธรรมนญฯ ซงยงไมมแนวทางทจะยตปญหาทางการเมองได พระบาทสมเดจ พระเจาอยหวฯ ทรงพยายามทจะแกไขปญหาโดยการเสนอแนะใหแตละฝายท เกยวของ เรงแกไขปญหา ดงพระบรมราโชวามความวา “ในเวลานเราใหพดเรองการเลอกตง ศาลเองมสทธทจะพดเกยวกบการเลอกตง โดยเฉพาะเลอกตงของผทไดคะแนนไมถง 20 เปอรเซนต แลวกเขาเลอกตงคนเดยว ซงมความส าคญ คอวาถาไมถง 20 เปอรเซนต ในทสดการเลอกตงไมครบจ านวน ... ถาไมมจ า นวนผ ท ไ ด ร บ เ ล อกต งพอ ก กล าย เป นก ารปกครองแบบประชาธ ป ไตย ท ด าเนนการไมได ... จะตองท าทกอยางเพอใหการปกครองแบบประชาธปไตยตองด าเนนการไปได … เขากจะบอกวาตองไปถามศาลรฐธรรมนญ ศาลรฐธรรมนญกบอกวาไมใชเรอง ศาลรฐธรรมนญ เปนการรางรฐธรรมนญ เมอรางเสรจแลวกไมเกยวของ กเลยขอรองทานอยาทอดทงการปกครองแบบประชาธปไตย การปกครองแบบทจะท าใหบานเมองด าเนนการไปได .... การทจะบอกวา จะมการยบสภาและตองเลอกตงภายใน 30 วน ถกตองหรอไม ไมพดถง ไมพดกนเลย ถาไมถกตองกจะตองแกไข แลวกอาจจะใหการเลอกตงเปนโมฆะหรอไม . . . เทาทฟงดมนเปนไปไมไดในการเลอกตง แบบประชาธปไตย เลอกตงขนพรรคเดยว เบอรเดยว ไมใชทวไป อยางมคนทสมครเลอกตงคนเดยว มนเปนไปไมได มนไมใชเรองของประชาธปไตย”14 ส าหรบการเรยกรองใหมนายกฯ พระราชทาน ตามมาตรา 7 แหงรฐธรรมนญฯ นน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงแสดงใหเหนถงความเปนพระมหากษตรยนกประชาธปไตย ดงพระบรมราโชวาทความวา “เพราะไมมสภาผแทนฯ กไมสามารถมการปกครองแบบประชาธปไตยได ของเรามศาลหลายชนดมากมาย เรามสภาหลายแบบ และทกแบบตองเขากน

13 พระราชด ารสในงานพระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา พทธศกราช 2535 เมอวนเสารท 5 ธนวาคม 2535 14 พระบรมราโชวาทพระราชทานแกคณะตลาการศาลปกครองสงสดและผพพากษาประจ าศาล เมอวนท 25 เมษายน 2549

21

ปรองดองกน และคดหาทางทจะแกไขได . . . ขอยนยนวามาตรา 7 ไมไดหมายถงมอบ ใหพระมหากษตรยมอ านาจทจะท าอะไรตามชอบใจ มาตรา 7 พดถงการปกครองแบบม พระมหากษตรยเปนประมข ไมไดบอกใหพระมหากษตรยตดสนใจท าไดทกอยาง ถาท าไป เขาจะวาพระมหากษตรยท าเกนหนาทได ซงขาพเจาไมเคยท าเกนหนาท ถาท าเกนหนาท ไมใชประชาธปไตย …” และทรงใหทกฝายชวยกนหาทางออกจากปญหาทางการเมองความวา ”… ขอใหทานไปปรกษากบผอยฝายปกครองประเทศ ตอนนมศาลฎกา ศาลอทธรณ ศาลอาญา เมอมกตองด าเนนการไป ขอใหปรกษากบศาลอนๆ ดวย จะท าใหบานเมองปกครองในระบอบประชาธปไตยได อยาไปคอยทจะใหขอนายกฯพระราชทาน เพราะการขอนายกฯ พระราชทานไมใชการปกครองแบบประชาธปไตย เพราะขอนายกฯพระราชทานไมใชการปกครองแบบประชาธปไตย”15 นอกจากนน พระองคยงทรงใหความหมายของค าวา “นายกฯ พระราชทาน” ดงพระบรมราโชวาทความวา “ ... นายกฯ พระราชทาน หมายถง ตงนายกฯ โดยไมมกฎเกณฑ เมอครงนายสญญา ธรรมศกด ไดรบแตงตงเปนนายกฯ ทมผรบสนองพระบรมราชโองการ คอ รองประธานสภานตบญญต ฉะนนไปทบทวนประวตศาสตรหนอย ทานกเปนผใหญ และทานก ทราบวามกฎเกณฑทรองรบอยางไร ... แตครงนเขาจะท าอะไรผดรฐธรรมนญ ใครเปนคนบอกกไมทราบ ขาพเจาเองกรสกวาผด กขอใหชวยปฏบตอะไร คดอะไร ทไมใหผดกฎเกณฑรฐธรรมนญ จะท าใหบานเมองพนอปสรรคและมความเจรญรงเรองได …”16 5. บทสรป

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ เสดจเถลงถวลยราชสมบตในป พ .ศ. 2489 หลงจากการเปลยนแปลงการเมองการปกครอง 2475 เพยง 14 ป ความสมพนธระหวางพระมหากษตรยกบประชาชนยงคงมความผกพนใกลชดลกซงมากกวาพระมหากษตรยในประเทศอน เนองจากการ ปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขของไทย มทมา ววฒนาการ และคณลกษณะพเศษตางไปจากประเทศอนหลายประการ ดงนน พระมหากษตรยไทยกบ ประชาชนและปญหาของบานเมองยงมความสมพนธกนอยางใกลชดมากกว าพระมหากษตรย ของประเทศใด ๆ เมอเกดความขดแยงและความยงยากใดๆ ในประเทศ อนกอใหเกดความ

15 พระบรมราโชวาทพระราชทานแกคณะผพพากษาประจ าศาลยตธรรม เมอวนท 25 เมษายน 2549 16 พระบรมราโชวาทพระราชทานแกคณะตลาการศาลปกครองสงสดและผพพากษาประจ าศาล เมอวนท 25 เมษายน 2549

22

ขนหมอง กมกจะมการอางพระบารมปกเกลาฯ เปนทพง จนถงกบลมนกถงหลกการตามครรลองประชาธปไตย

ดวยเหตน ตลอด 60 ป แหงการครองราชย ของพระบาทสมเดจพระเจ าอยหวฯ การ วถชวตและความเปนอยของประชาชน ทศททางการพฒนาประเทศ การบรหารราชการแผนดน และการแกไขปญหาวกฤตของบานเมอง จงปรากฎอยในพระราชด ารส พระบรมราโชวาท และ พระราชกรณยกจหลายตอหลายครง จะเปนการเตอนสตทกฝายไมวาจะเปนฝายบรหาร ฝาย นตบญญต และฝายตลาการ รวมทงองคกรอสระ และประชาชนคนไทยทกคน ใหมสต และ หลกในการบรหารราชการแผนดนใหค านงถงชวตความเปนอยของประชาชนโดยสวนรวมเปนส าคญ และการแกไขปญหาททางการเมองตามครรลองประชาธปไตย

แตอยางไรกตาม พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงมบรรทดฐานการวางพระองคในฐานะ พระมหากษตรยในระบอบประชาธปไตยของไทย ทรงถงพรอมดวยพระปรชาสามารถ แมจะทรงไวซงพระราชอ านาจตามกฎหมายและตามราชประเพณหลายประการ แตกทรงบรหารพระราชอ านาจนนอยางมขอบเขต หากไมมความจ าเปนพระองคกจะไมไดทรงนยมใชพระเดชสงการทางการเมอง ตามลกษณะ “โองการ” ของเทวราชผทรงอ านาจ หากแตทรงใชพระคณ โดยเฉพาะพระปญญาคณ และพระมหากรณาธคณในลกษณะของธรรมกราชผทรงธรรม ในการพระราชทานค าแนะน าและ ค าตกเตอนแกฝายบรหารทกฝายเปนการภายใน เพอผทเกยวของจะไดรบไปพจารณาเปนแนวทางและใชสตส านกในการปฏบต นบเปนจดเชอมประสานวถประชาธปไตยกบการมพระมหากษตรยทรงเปนประมขไดอยางดเยยม และเปนวถทางทท าใหทรงด ารงความเปนกลางในทางการเมองไวได ดงพระราชด ารสความวา “เราพยายามวางตวใหเปนกลาง และรวมมอโดยสนตวธกบทกฝาย เพราะเชอวาความเปนกลางนจ าเปนส าหรบเรา...”17 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ผทรงเปนทเคารพสกการะอยางสงสดของพวกเราชาวไทย ทงหลายนน ทรงมประสบการณไดทอดพระเนตรเหนความเปนไปในดานการเมองการปกครอง ของไทยในยคสมยประชาธปไตยมามากทสด เพราะทรงตองเผชญกบสถานการณทางการเมองใน รปแบบตางๆ มาตลอดระยะททรงครองราชย นบถงบดนได ๖๐ ป เนนนานกวารฐบาลทกยคทกสมยทเพยงผานมา แลวกผานไปในระยะเวลาอนสน18

17 พระราชด ารสพระราชทานสมภาษณแกผสอขาวในรายการพเศษเรอง “The Soul of the Nation” ทางสถานวทยโทรทศน บ.บ.ซ ไว เมอพทธศกราช ๒๕๒๒ 18 http://www.law.chula.ac.th/th/B_K_MA/law_b30.htm

23

ดงนน การทพระองคทรงปฏบตพระราชกรณยกจและพระราชจรยาวตรตามกรอบแหงกฎหมายโดยยดหลกทศพธราชธรรม พระองคทรงเปนสญลกษณทยดเหนยวจตใจของประชาชนชาวไทยท งประเทศ ทรงเปนพระมหากษตรยท เปยมลนไปดวยพระเมตตา และพระปญญาท แหลมคมและสขมรอบคอบ และทอศจรรยเปนอยางยงของพระมหากษตรย รชกาลท 9 คอ พระองคทรงมบทบาทส าคญในการแกไขปญหาวกฤตทางการเมองหลายตอหลายครงทเกดความสบสนทางการเมอง เกดวกฤตทางกฎหมาย และเกดวกฤตทางการเมองการปกครอง ทยากแกการแกไข แตดวยพระบารมอนสงสงของพระองค รวมถงดวยพระราชอจรยภาพและพระปรชาสามารถทเปยมไปดวยความรความเขาใจและประสบการณเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตย ภายใตกรอบการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข พระองคทรง เปนหลกในการจรรโลงประชาธปไตย ททรงปฏบตพระราชกรณยกจเพอความกนดอยดอยางยงยน และเพอแกไขปญหาบานเมองตามครรลองประชาธปไตยและการบรหารราชการแผนดนทค านง ถงประโยชนสขของประชาชนเปนหลกไดอยางมศลปะและมความสงางามเปนอยางยง จงอาจกลาวไดวา พระองคทรงเปน “พระมหากษตรยนกประชาธปไตย”

บรรณานกรม

ธโสธร ตทองค า. “พระบาทสมเดจพระเจาอยหวกบการจรรโลงระบอบประชาธปไตย”. รฐสภาสาร. 53, 12 (ธ.ค. 2548), 1 - 15. ประหยด หงษทองค า. “พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช มหาราชในทางรฐศาสตร”. รฐสภาสาร. 47, 12 (ธ.ค. 2542), 1 - 8. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540.