Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ผเรยบเรยงรศ. ดร.อภสทธ เอยมหนอผศ.วโรจน เอยมเจรญรศ. ดร.สากล สถตวทยานนทดร.ชมชด พรหมสนดร.สมนก ผองใส
ผตรวจรศ. ดร.พนธทพย จงโกรยผศ. ดร.สจตรา เจรญหรญยงยศนายมโนธรรม ทองมหา
บรรณาธการนายสมเกยรต ภระหงษ
ตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด สาระภมศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560)กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551
ภมศาสตร ม.4-6
หนงสอเรยนรายวชาพนฐานสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม
ชนมธยมศกษาปท 4-6
สงวนลขสทธตามพระราชบญญตปทพมพ ๒๕๖๑
พมพครงท ๑จ�ำนวนพมพ ๓๐,๐๐๐ เลมISBN : 978-616-203-765-8
รหสสนคำ ๓๐๑๓๐๒๗
หนวยการเรยนรท 1สารบญ
หนวยการเรยนรท 2
บรรณานกรม 253
หนวยการเรยนรท 3
หนวยการเรยนรท 4
หนวยการเรยนรท 5
หนวยการเรยนรท 6
เครองมอทางภมศาสตร 2• แผนท 3• เทคโนโลยภมสารสนเทศ 9
การเปลยนแปลงทางกายภาพของโลก 24• ธรณภาค 25• บรรยากาศภาค 39• อทกภาค 54• ชวภาค 60• การเปลยนแปลงทางกายภาพทสงผลตอภมประเทศ ภมอากาศ และทรพยากรธรรมชาต 66
สงแวดลอมทางกายภาพกบประชากรและการตงถนฐาน 90• ประชากรโลกและประชากรไทย 91• การเปลยนแปลงประชากรโลกและประชากรไทย 103• การตงถนฐานเมองและชนบท 114• ความเปนเมอง การใชทดนในเมอง และปญหาเมอง 118
สงแวดลอมทางกายภาพกบกจกรรมทางเศรษฐกจ 126• เกษตรกรรม 127• อตสาหกรรมการผลต 142• การทองเทยวและการบรการ 151
ภยพบตทางธรรมชาต 158• ภยพบตธรรมชาตทางธรณภาค 159• ภยพบตธรรมชาตทางบรรยากาศภาค 181• ภยพบตธรรมชาตทางอทกภาค 198• ภยพบตธรรมชาตทางชวภาค 205
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกบการพฒนาทยงยน 218• สถานการณการเปลยนแปลงดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 219• มาตรการปองกนและแกไขปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 235• กฎหมายและนโยบายดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของไทย 238• บทบาทขององคกรและการประสานความรวมมอในประเทศไทย 242และตางประเทศ
• การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 247
ดวยทางกระทรวงศกษาธการ ไดด�าเนนการปรบปรงหลกสตรสงคมศกษา ศาสนา และ
วฒนธรรม เฉพาะสาระภมศาสตร จากหลกสตรแกนกลาง พทธศกราช 2551 เปนหลกสตรฉบบ
ปรบปรง (พ.ศ. 2560) ทงน เพอใหสอดรบกบการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ซงในปจจบนประเทศไทย
และพนทตาง ๆ ของโลกเกดภาวะวกฤตดานกายภาพ สงแวดลอม สงผลกระทบอยางรนแรงขน
เรอย ๆ ในขณะเดยวกน ความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตรมมากขน การเรยนร
เฉพาะความรทางภมศาสตรอยางเดยว อาจไมเพยงพอกบการรบมอตอการเปลยนแปลงทเปนไป
อยางรวดเรวและบางอยางกคาดการณ ไดยากล�าบาก จงจ�าเปนตองใหผเรยนมทกษะ กระบวนการ
และความสามารถทางภมศาสตร เพอจะไดเปนเครองมอส�าคญในการเรยนร และน�ามาปรบใช ใน
การด�าเนนชวต
สาระภมศาสตรในชนมธยมศกษาปท 4 - 6 จะใหผเรยนไดเรยนรการเปลยนแปลงทาง
กายภาพของพนทในประเทศไทยและภมภาคตาง ๆ ของโลก ปฏสมพนธระหวางสงแวดลอม
ทางกายภาพกบกจกรรมของมนษย ปญหาทางกายภาพหรอภยพบตทางธรรมชาต สถานการณ
การเปลยนแปลงดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มาตรการปองกนและแก ไขปญหา
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แนวทางการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยาง
ยงยน โดยใชเครองมอทางภมศาสตร เชน แผนท เทคโนโลยสารสนเทศทางภมศาสตร
โดยออกแบบหนวยการเรยนรองมาตรฐาน รวมถงน�าแนวคดวธจดการเรยนการสอน
(Pedagogy) แบบสบเสาะหาความรทางภมศาสตร (Geographic Inquiry) มาเปนแกนในการ
น�าเสนอ ซงแตละหนวยจะใหทงองคความรตามสาระการเรยนร ปพนฐานและชวยพฒนาความ
สามารถทางภมศาสตร ทกษะทางภมศาสตร และกระบวนการทางภมศาสตร เพอท�าใหผเรยน
สามารถรเรองภมศาสตร (Geo-Literacy) ตลอดจนมคณลกษณะอนพงประสงค และมทกษะใน
ศตวรรษท 21
หวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยนเลมน จะชวยท�าใหการเรยนรภมศาสตรเปนเรองทสนก
นาสนใจ ผเรยนไดรบความรกวาง เกดทกษะ กระบวนการ ทสามารถน�าไปใชประโยชน ในชวต
ประจ�าวน และบรรลเปาหมายตามทหลกสตรก�าหนดไว
คณะผเรยบเรยง
คานา
GeoTip
1 แผนทแผนทเปนเครองมอส�าคญในการอธบายขอมลและปรากฏการณตาง ๆ ทเกดขนบนพนโลก
การศกษาถงความหมาย องคประกอบ การอาน และแปลความหมายของแผนท ท�าใหมความร
น�าไปประยกตใชในชวตประจ�าวนได
1.1 ประเภทของแผนท แผนทแบงตามการใชงานได ดงน
1)แผนทอางอง (general reference map) เปนแผนทมาตราสวนใหญทใชเปน
แผนทฐานส�าหรบสรางแผนทเฉพาะเรอง แสดงรายละเอยดทงทางราบและทางดง ประเทศไทยใช
แผนทภมประเทศมาตราสวน 1: 50,000 ชด L7018 เปนแผนทฐาน
2)แผนทเฉพาะเรอง (thematic map) เปนแผนททแสดงขอมลเฉพาะเรองใด
เรองหนง โดยใชแผนทอางองเปนแผนทฐาน มมาตราสวนเหมาะสมกบการแสดงรายละเอยดตาง ๆ
เชน แผนทความหนาแนนประชากร แผนทอากาศ แผนทปาไม
1.2องคประกอบของแผนทเฉพาะเรอง องคประกอบของแผนท คอ สงตาง ๆ ทปรากฏอยบนแผนทเพอใหผ ใชงานแผนทไดรบ
ทราบขอมลขาวสารและรายละเอยดเพยงพอส�าหรบการใชแผนทนน ๆ แผนททสมบรณประกอบ
ดวยองคประกอบทส�าคญ ดงน
1)ชอแผนท (title) ระบวาแผนทนนเปนแผนทแสดงอะไร เพอใหสามารถน�าแผนท
มาใชไดอยางถกตองและตรงตามความตองการ
ของผ ใช แผนท เช น แผนทแสดงลกษณะ
ภมประเทศจงหวดสงขลา แผนทแสดงเนอท
ปาไมจงหวดเชยงใหม
2)ขอบระวาง (margin) เปนขอบทงสดานของแผนท มพนทขอบระวางส�าหรบ
แสดงรายละเอยดขององคประกอบภายนอก
ขอบระวางแผนท เชน ชอแผนท มาตราสวน
ค�าอธบายสญลกษณ ทศ เสนขอบระวางแตละ
ดานมตวเลขบอกคาพกดภมศาสตร (คาของ
ละตจดและลองจจด) ก�ากบไวดวย
แผนทเชงเลข (digital map)
เปนแผนททจดเกบในรปแบบ
ไฟลภาพ สามารถเรยกแสดงผล
ดวยโปรแกรมประยกต หรอ
แอปพลเคชนบนอปกรณตาง ๆ เชน
หนาจอคอมพวเตอร สมารตโฟน แทบเลต หรอ
พมพออกทางเครองพมพตามมาตราสวนท
ตองการได จงเปนแผนททใชงานในการสบคน
ขอมลตาง ๆ ไดสะดวก
3
ปจจบนเครองมอทางภมศาสตรและเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตรมจ�านวนมากและมความทนสมยมากขน และเปนเครองมอส�าคญในการศกษาลกษณะทางกายภาพและสงแวดลอมการศกษาเรยนรเกยวกบลกษณะส�าคญ ประโยชน และการใชงานจะชวยใหเลอกใชเครองมอตาง ๆ ทางภมศาสตรไดอยางถกตองและเหมาะสม
¡ÒÃ͋ҹἹ·Õèการแปลความหมายรปถายทางอากาศ
และภาพจากดาวเทยมมวธการอยางไร
สาระการเรยนรแกนกลาง•แผนทและองคประกอบ
•การอานแผนทเฉพาะเรอง
•การแปลความหมายรปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยม
•การน�าภมสารสนเทศไปใช ในชวตประจ�าวน
ตวชวด ส 5.1 ม.4-6/3
เครองมอทางภมศาสตร
หนวยการเรยนรท1
2
0
0
20 N
40 N
60 N
20 S
40 S60 S
20 E20 E 40 E40 E 60 E60 E 80 E80 E 100 E100 E
0
0
20 N
40 N
60 N
20 S
40 S60 S
20 E20 E 40 E40 E 60 E60 E 80 E80 E 100 E100 E
0
0 20 40
60
80
20 S
20 N
40 N
60 N
80 N
ขวโลกเหน�อ 90 N
40 S
60 S
80 S
ขวโลกใต 90 S
0 30 W60 W
90 W120 W
150 W180
30 E60 E90 E
120 E150 E180
ละตจ
ด (la
titud
e)
ซกโลกเหน�อ
ซกโลก
ใต
ซกโลกตะวนตก ซกโลกตะวนออก
ลองจจด (longitude)
20 N
50 N
30 N40 N
10 N
0
0 20 W40 W 20 E 40 E
20 N
50 N
30 N40 N
10 N
0
0 20 W40 W 20 E 40 E
90E
0 30E
60E
30 W
60W
90E
120E
150 E180
90W
120W
150W
90 N90 N
เทยบคา1 ม 60'1' ม 60"
6)เสนโครงแผนท (map projection) เปนระบบทใชถายทอดเสนขนานกบเสน
เมรเดยนจากลกษณะทรงกลมของโลกไปบนพนรบภาพ โดยใชการยอสวน การฉายแสง และ
หลกการทางคณตศาสตร พนรบภาพม 3 แบบ ไดแก แบบกรวย แบบกระบอก และแบบระนาบ
7)ระบบพกดภมศาสตร (geographic coordinate system) เปนระบบบอกตาแหนง
รายละเอยดตาง ๆ ในแผนทซงเกดจากการตดกนของเสนขนานละตจดกบเสนเมรเดยน
อานจดบนเสนขนานวา “ละตจด”
อานจดบนเสนเมรเดยนวา “ลองจจด”
จดทตดกนเรยกวา “คาพกด”
มหนวยเปน องศา ( ) ลปดา ( ' ) พลปดา ( " )
เชน ตาแหนง A มคาพกดละตจดท 40 N
ลองจจดท 120 E
แบบกรวย แบบกระบอก แบบระนาบ
A
5
GN
GN
GN
ประเภทสญลกษณ สญลกษณ/ค�าอธบายสญลกษณ
จด(point)ใชแสดงถงสถานทก�าหนด
ต�าแหนงของวตถตางๆ วด โรงเรยน โรงพยาบาล
เสน(line) ใชแสดงสงตางๆ ทมความยาว
หรอเปนเสน ถนน แมน�า ทางรถไฟ
พนท(polygon)ใชแสดงพนททปรากฏบน
พนโลกแหลงน�า ปาไม นาขาว
5)ทศ (direction) คอ แนวทใชเปนหลกในการวดทศทางไปยงทหมาย ในทางภมศาสตรใชทศเหนอเปนหลกแบงไดเปน3ชนดไดแก
★ ทศเหนอจรง(truenorth)คอแนวตามเสนเมรเดยนทชไปยงขวโลกเหนอ
ทศเหนอกรด(gridnorth)คอแนวทศเหนอตามเสนกรดทางดงของระบบ
เสนโครงแผนท
ทศเหนอแมเหลก (magnetic north) คอแนวทปลายเขมทศชไปในทศทาง
ทเปนขวเหนอของแมเหลกโลกเหนอสวนลกศรครงซกแสดงถงทศทางของ
ทศเหนอแมเหลกทบายเบนออกไปจากทศเหนอจรง
3)มาตราสวน(scale) คออตราสวนระหวางระยะทางบนแผนทกบระยะทางจรงบน พนผวโลกแสดงได3รปแบบดงน
มาตราสวนค�าพด เชน ระยะทาง 1 เซนตเมตรบนแผนท เทากบระยะทางจรงบนพนผวโลก 500เมตร
มาตราสวนสดสวนเชนมาตราสวน1:50,000
หมายถงระยะทาง1สวนบนแผนทเทากบระยะทางจรงบนพนผวโลก50,000สวน
เขยนเปนสมการไดวา มาตราสวน= ระยะทางบนแผนทระยะทางจรงบนพนผวโลก
มาตราสวนเสนเชน 1,000 0 1.50.5 211,500 500เมตร กโลเมตร
มาตราสวนทง3แบบนสามารถแปลงจากแบบหนงเปนอกแบบหนงได
4)สญลกษณ(symbol)สญลกษณทปรากฏในแผนทเพอแทนลกษณะภมประเทศและต�าแหนงทตงตางๆ โดยมค�าอธบายสญลกษณอยบรเวณขอบระวางแผนท
4
0 20 E 40 E 50 E10 E 30 E 60 E20 W 10 W
0
20 S
30 S
10 S
20 N
10 N
30 N
40 N
AfAm
Aw
Aw
Aw
BWh
BWh
BShBSh
BSh
BSh
BSkBWk
BWk
BWhAm
Cs
Cw
Cf
Cf
มหาสมทรแอตแลนตก
มหาสมทรอนเดย
แผนทแสดงเขตภมอากาศทวปแอฟรกา
0 1,000 2,000 กม.มาตราสวน 1 : 100,000,000
AfAmAw
เขตรอนแบบรอนชน
แบบมรสม
แบบสะวนนา
BWkBWhBSkBSh
แบบทะเลทรายเขตอบอน
แบบทะเลทรายเขตรอน
แบบก�งทะเลทรายเขตอบอน
แบบก�งทะเลทรายเขตรอน
เขตแหงแลงCfCsCw
แบบอบอนชน
แบบเมดเตอรเรเน�ยน
แบบอบอนภาคพนทวป
เขตอบอน
คำอธบายสญลกษณเขตภมอากาศ
AfAmAw
เขตรอนแบบรอนชน
แบบมรสม
แบบสะวนนา
BWkBWhBSkBSh
แบบทะเลทรายเขตอบอน
แบบทะเลทรายเขตรอน
แบบก�งทะเลทรายเขตอบอน
แบบก�งทะเลทรายเขตรอน
เขตแหงแลงCfCsCw
แบบอบอนชน
แบบเมดเตอรเรเน�ยน
แบบอบอนภาคพนทวป
เขตอบอน
คำอธบายสญลกษณเขตภมอากาศ
1.3การอานและแปลความแผนท การอานและแปลความแผนท เปนการแปลความหมายของสงทปรากฏบนองคประกอบ
ของแผนท เชน สญลกษณ เสนชนความสง ส เสน ทาใหสามารถใชประโยชนจากแผนทไดตาม
จดมงหมายเหมอนกบผใชอยในพนทนน ๆ โดยตองรขอมลเบองตนทเปนองคประกอบของแผนท
ความหมายของสญลกษณ เพอแปลความหมายและทาใหไดขอมลตาง ๆ ทปรากฏอยบนแผนทได
ถกตอง
สงส�าคญในการอานและแปลความแผนท
1. ศกษาสญลกษณสท ใช ในแผนทโดยดจากคาอธบายสญลกษณ
2. วเคราะหความเชอมโยงของเขตภมอากาศกบทตงตามตาแหนงละตจดและลกษณะ
ภมประเทศ
ตวอยางการอานและแปลความ• ตอนกลางของทวปแอฟรกา
มภมอากาศแบบเขตรอน
เนองจากอยใกลเสนศนยสตร
และไดรบอทธพลจาก
ลมประจา
• บรเวณตอนเหนอและตะวน
ตกเฉยงใตของทวปแอฟรกา
มภมอากาศแบบทะเลทราย
เขตรอนและกงทะเลทราย
เขตรอน
ตวอยาง การอานและแปลความแผนทเขตภมอากาศของทวปแอฟรกา
7
100 E 105 E 110 E95 E
5 N
10 N
15 N
20 N
25 N25 N
5 N
10 N
15 N
20 N
แองสกลนคร
ทราบลมแมนำโขง
ทราบลมแมนำอรวด
ทราบลมเจาพระยา
ทราบลมแมนำแดง
แ อ ง โ ค ร า ช
ท ร า บ ส ง ช า น
ทราบสงเชยงขวาง
ตาเสวชา
น
ท. แ ด น ล า ว
ท.คาดามอน
ท.ฮวางเลยนเซน
ท ว เ ข า อ า ร ะ ก น
โ ย ม า
ท.หลวงพ
ระบาง
ท.ผป
นนา
ท.พนมดงรก
ท. ต ต ว ง ซ า
ท ว เ ข า บ า ร ซ นท ว เ ข า ถ น
น ธ ง ช ย
ท ว เ ข า อ น น ม
น.อรวด
น.อรวด
น.อร
วด
น.สาละวนน.โขง
น.โข
ง
น.แดง
น.ดำ
น.โขง
น.โขง
น.สาละวน
น.เจาพระย
า
น.มล น.มล
น.ช
โตนเลสาบ
ส.สงขลา
ส.โตบา
อ า ว เ บ ง ก อ ล
อาวไทย
อ า ว ต ง
เ ก ย
ท ะ
เ ล
จ น
ใ ต
ม ห า ส ม ท ร อ น เ ด ย
ทะเลอนดามน
อาวเมาะตะมะ
ก.ภเกต
ก.สมย
กลมเกาะมะรด
เกาะไหหนาน
หมเกาะอนดามน
และนโคบาร
(อนเดย)
เกาะสมาตรา
เนปยดอ
เวยงจนทน
ฮานอย
กรงเทพฯ
พนมเปญ
กวลาลมเปอร
ไ ท ย
ก ม พ ช า
ล า ว
เ ม ย น ม า
จ น
อ น
เ ด
ย
เ ว ย ด น า ม
อ น โ ด น เ ซ ย สงคโปร
ม า เ ล เ ซ ย
1 : 20,000,0000100 100 200 300 400
กม.
คำอธบายสญลกษณ
เมองหลวงเขตประเทศทางนำแหลงนำ
- สงกวา 3,000- 2,000- 1,000- 400- 200- 0
ระดบความสง (เมตร)
แผนทแสดงลกษณะภมประเทศคาบสมทรอนโดจน
N
Projection : Polyconic
ตวอยาง องคประกอบของแผนท
ชอแผนท
ทศ ค�าอธบายสญลกษณ
มาตราสวน
ขอบระวาง
พกดภมศาสตร
คาละตจด
คาลองจจด
6
ผใช
ผลตภณฑขอมล
แหลงพลงงาน
ลกษณะผวหนาของโลก
ระบบถายภาพ
การกระจายผานชนบรรยากาศ
การรบสญญาณขอมล การวเคราะหขอมล
ผลตภณฑสารสนเทศ
กระบวนการแปลภาพ
ดวยสายตาภาพ
ตวเลข
ขอมลอางอง
ดวยคอมพวเตอร
2 เทคโนโลยภมสารสนเทศ ภมสารสนเทศ (Geoinformatics) คอ ศาสตรสารสนเทศทเนนการบรณาการเทคโนโลย
ดานการส�ารวจ การท�าแผนท และการวเคราะหขอมลเชงพนทเขาดวยกน เพอศกษาเกยวกบ
พนทบนโลก โดยอาศยเทคโนโลยภมสารสนเทศ ประกอบดวย การรบรจากระยะไกล (RS) ระบบ
ก�าหนดต�าแหนงบนพนโลก (GPS) และระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS)
2.1การรบรจากระยะไกล การรบร จากระยะไกล (Remote Sensing: RS) เปนระบบส�ารวจเกบขอมลเกยวกบ
พนผวโลกดวยเครองรบร (sensor) ซงตดตงกบดาวเทยม เครองบน หรอบอลลน เครองรบร
ตรวจจบคลนพลงงานแมเหลกไฟฟาทสะทอนจากวตถบนผวโลก หรอตรวจจบคลนทสงไปและ
สะทอนกลบมา แลวแปลงขอมลเชงเลขทถกบนทกไวออกมาเปนขอมลภาพ
หลกการท�างานของการรบรระยะไกล ประกอบดวย 2 กระบวนการ ดงน
1)การไดรบขอมล (data acquisition) อาศยหลกการวา ดวงอาทตยทเปน
แหลงก�าเนดพลงงานตามธรรมชาต ซงแผพลงงานแมเหลกไฟฟามายงพนผวโลก วตถแตละชนด
ดดกลนและสะทอนพลงงานแมเหลกไฟฟาไดแตกตางกน พลงงานทถกสะทอนกลบจะถกบนทก
โดยอปกรณบนทกขอมลบนอากาศยานหรอบนยานอวกาศ ไดขอมลทเปนรปภาพและขอมลเชงเลข
2)การวเคราะหขอมล (data analysis) ประกอบดวยการแปลขอมลภาพ
ดวยสายตา (visual interpretation) และการวเคราะหเชงเลข (digital analysis) ดวยคอมพวเตอร
ท�าใหไดผลตภณฑสารสนเทศออกมา เชน รปถายทางอากาศ ภาพจากดาวเทยม แผนท เพอให
ผใชน�าไปใชประโยชนตอไป
ภาพแสดงหลกการท�างานของ Remote Sensing
9
GeoTip
ผใช
ผลตภณฑขอมล
แหลงพลงงาน
ลกษณะผวหนาของโลก
ระบบถายภาพ
การกระจายผานชนบรรยากาศ
การรบสญญาณขอมล การวเคราะหขอมล
ผลตภณฑสารสนเทศ
กระบวนการแปลภาพ
ดวยสายตาภาพ
ตวเลข
ขอมลอางอง
ดวยคอมพวเตอร
1.4การใชประโยชนแผนท แผนทเปนเครองมอทางภมศาสตรทมความจ�าเปนส�าหรบการศกษาสภาพแวดลอมทาง
ภมศาสตร และเปนประโยชนในการด�าเนนกจกรรมตาง ๆ ของมนษย ดงน
1.ใชในชวตประจ�าวน เชน ชวยในการเดนทาง โดยใชแผนททแสดงเสนทางคมนาคม
ทางบก ทางน�าทางอากาศ และบอกทตงของสถานทส�าคญตาง ๆ ในปจจบนสามารถใชแผนทผาน
โทรศพทเคลอนทประเภทสมารตโฟนหรอแทบเลต ท�าใหใชงานแผนทไดสะดวกมากขน
2.หนวยงานตาง ๆ น�าไปใชในการศกษาวจยเกยวกบพนท เชน กรมทดนใช
การส�ารวจรงวดท�าแผนทเพอออกโฉนดทดนใหประชาชน กรมทางหลวงจดท�าแผนททางหลวง
เพอใชประกอบการเดนทาง กรมปาไมจดท�าแผนทปาไมเพอเปนฐานขอมลในการจดการปาไม
3.ใชในกจการทหาร โดยน�าไปเปนขอมลในการวางแผนทางยทธศาสตร เชน
การเลอกทตงคายทหาร การทงระเบดโจมตทางอากาศ
4.ใชเปนขอมลพนฐานในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม เชน แผนทแสดงความ
หนาแนนของประชากร แผนทแสดงแหลงปลกพชเศรษฐกจ โรงงาน ซงชวยท�าใหทราบขอมล
พนฐานเพอน�าไปวางแผนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมตอไป
5.ใชในการรายงานปรากฏการณธรรมชาต เชน แผนทแสดงอณหภม แผนทแสดง
การเคลอนทของพาย ซงท�าใหเขาใจปรากฏการณธรรมชาตตาง ๆ ไดงายขน
6.ใชส�าหรบการเรยนการสอน เชน โรงเรยนใชแผนทประกอบการเรยนรเพอให
นกเรยนเขาใจลกษณะทางกายภาพและต�าแหนงทตงบนโลก
Google Maps
เปนบรการแผนทของ Google ใชในการ
คนหาเสนทาง ดสภาพการจราจร เพอวางแผน
การเดนทางจากสถานทหนงไปยงอกสถานทหนง
ซงท�าใหทราบเสนทางทดทสด ใชระยะเวลานอย
ทสด รวมถงการเลอกประเภทพาหนะทใชเดนทาง
เชน รถยนต รถประจ�าทาง การเดนเทา พรอม
แสดงเวลาโดยประมาณทใชในการเดนทางก�ากบ
ไวดวย
แอปพลเคชนแผนท
8
GeoTip
2)ภาพจากดาวเทยม คอ ภาพทไดจากการถายและบนทกขอมลเชงเลขของคาการ
สะทอนชวงคลนแมเหลกไฟฟาจากวตถตาง ๆ ทมคาการสะทอนแสงแตกตางกน จงท�าใหสามารถ
จ�าแนกวตถตาง ๆ ไดจากการแปลความสงทปรากฏบนภาพ เชน ส ขนาด รปรางทงน ดาวเทยม
ถกพฒนาขนหลายรปแบบตามภารกจ เชน ดาวเทยมส�ารวจทรพยากร
ดาวเทยมส�ารวจทรพยากร
เปนดาวเทยมทใชในการเกบขอมลดานทรพยากรตาง ๆ เชน พชพรรณ ทรพยากรน�าลกษณะการ
ใชประโยชนทดน ในประเทศไทยมสถานรบสญญาณดาวเทยมส�ารวจทรพยากร ตงอยทอ�าเภอศรราชา
จงหวดชลบร และทเขตลาดกระบง กรงเทพมหานคร เมอสถานภาคพนดนรบสญญาณตวเลขทสง
มาแลว จงแปลงตวเลขเปนภาพทสามารถน�าไปแปลความหมายตอไปได
ตวอยางดาวเทยมส�ารวจทรพยากร เชน SPOT, THEOS, MOS, WorldView, GeoEye,
QuickBird, Landsat
ดาวเทยมไทยโชต หรอTHEOS ดาวเทยมส�ารวจ
ทรพยากรดวงแรกของประเทศไทย
ดาวเทยม Landsat-8 โดยความรวมมอระหวาง
องคการบรหารการบนและอวกาศแหงชาต
(NASA) กบส�านกงานส�ารวจธรณวทยาแหงชาต
สหรฐอเมรกา (USGS)
ระบบบนทกขอมลของดาวเทยมในปจจบนมววฒนาการไปอยางรวดเรว มคณสมบต
หลายประการ ดงน
2.1)การบนทกขอมลเปนบรเวณกวาง ภาพจากดาวเทยมภาพหนง ๆ ครอบคลม
พนทกวางท�าใหไดขอมลในลกษณะตอเนองในระยะเวลาบนทกภาพสน ๆ เชน ภาพจากดาวเทยม
SPOT คลมพนท 60 x 60 ตร.กม. หรอ 3,600 ตร.กม.
2.2)การบนทกภาพบรเวณเดม ดาวเทยมส�ารวจทรพยากรมวงโคจรจากเหนอ
ลงใต และกลบมายงจดเดม ท�าใหไดขอมลบรเวณเดยวกนหลาย ๆ ชวงเวลา สามารถเปรยบเทยบ
และตดตามการเปลยนแปลงบนพนผวโลกได เชน ดาวเทยม Landsat มรอบโคจรทก ๆ 16 วน
11
รปถายทางอากาศแนวเฉยงสงเหนแนวขอบฟา
บรเวณรฐวสคอนซนสหรฐอเมรกา
ทมา:https://blogs.uoregon.edu
รปถายทางอากาศแนวดงอ.ทงสงจ.นครศรธรรมราช
ทมา:กรมแผนททหารกระทรวงกลาโหม
รปถายทางอากาศแนวเฉยงต�าไมเหนแนวขอบฟา
บรเวณรฐวสคอนซนสหรฐอเมรกา
ทมา:https://blogs.uoregon.edu
ขอมลจากการรบรระยะไกลมดงน
1)รปถายทางอากาศ คอ รปภาพของลกษณะภมประเทศทปรากฏอยบนพน
ผวโลก ทไดจากการถายภาพทางอากาศ โดยผานเลนสกลองและฟลม ซงถายดวยกลองทตดไว
กบอากาศยานไดแกบอลลนและเครองบนปจจบนการถายรปทางอากาศมการใชกลองดจทล
บนทกขอมลเชงเลขคลายกบขอมลจากดาวเทยมแตมรายละเอยดสงมากรวมทงยงน�าไปตดตง
ไวกบอากาศยานไรคนขบกนมากขนท�าใหสามารถถายรปไดตามขนาดและเวลาทสะดวกขน
รปถายทางอากาศแบงไดเปน2ประเภทใหญๆ ตามลกษณะการถายรปดงน
1.1)รปถายทางอากาศแนวดง เปนรปถายทางอากาศทถายรปในแนวตงฉาก
กบผวโลกและไมเหนแนวขอบฟา
1.2)รปถายทางอากาศแนว
เฉยงเปนรปถายทเกดจากการก�าหนดแกนของ
กลองในลกษณะเฉยงแบงออกเปน2ชนดคอ
•รปถายทางอากาศแนว
เฉยงสง ลกษณะรปถายจะเหนแนวขอบฟาเปน
แนวกวางใหญ
•รปถายทางอากาศแนว
เฉยงต�า เปนรปถายทางอากาศทไมปรากฏเสน
ขอบฟาในภาพ
รปถายทางอากาศแนวเฉยงสงและแนวเฉยงต�าใชแสดงภาพรวมของพนท แตม
มาตราสวนบนรปถายทางอากาศแตกตางกนรปถายทางอากาศแนวดงมมาตราสวนในรปคอนขาง
คงทจงเปนทนยมน�ามาใชท�าแผนท
10
ปาไมธรรมชาตปาไมธรรมชาตปาปลกหรอ
สวนเกษตรกรรมปาปลกหรอ
สวนเกษตรกรรม
4
5
รถยนตบนลานจอดรถ
เงาของอาคารเงาของอาคาร6
7รถยนตบนลานจอดรถ
พนดนพนดน
ลำนำสาขา
แหลงนำ
แมนำ
1
2 3
4
ลำนำสาขา
3)การแปลความหมายรปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยมหลกการแปลความหมายดวยสายตาใชองคประกอบหลกทส�าคญดงน
การแปลความหมายไดดและถกตองขนอยกบองคประกอบตางๆ ซงการตรวจสอบ
ภาคสนามชวยใหการแปลความหมายมความถกตองแมนย�ามากขนนอกจากนรปถายทางอากาศ
หรอภาพจากดาวเทยมทบนทกในชวงปทแตกตางกนยงชวยใหเหนการเปลยนแปลงของพนทใน
แตละบรเวณไดชดเจนเพมขนดวย
1.ความเขมของส วตถตาง
ชนดกนมการสะทอนคลนแสงแตกตางกน เชน
พนดนไมมตนไมปกคลมสะทอนคลนแสงมาก
จงมสจางน�าดดซบคลนแสงมากจงสะทอนคลน
แสงนอยภาพทไดบรเวณพนน�าจงมสเขม
2.ขนาดความยาวความกวาง
หรอพนทแสดงใหเหนความแตกตางของขนาด
เชนระหวางแมน�ากบล�าน�าสาขา
3.รปราง สงทปรากฏในภาพ
สวนใหญมรปทรงเรขาคณตเชนพนทเกษตรกรรม
เปนแปลงรปสเหลยม
4.เนอภาพ เปนความหยาบ
ความละเอยดของผววตถเชนน�ามลกษณะเรยบ
และปาไมมลกษณะขรขระ
5.แบบรป สงทเกดขนตาม
ธรรมชาตมแบบรปแตกตางจากสงทมนษยสราง
ขนเชน ปาไมธรรมชาตกบปาปลก ซงปาปลก
มแบบรปตนไมปลกอยางเปนระเบยบมากกวา
6.ความสงและเงาเงาของวตถ
ใชอธบายความสงของวตถเชนตนไมอาคาร
เมอถายรปทางอากาศในระดบความสงไมมาก
ในชวงเชาและบายมเงาสามารถน�ามาค�านวณ
หาความสงของวตถได
7.ต�าแหนงแสดงความสมพนธ
ซงกนและกนเชนรถยนตบนลานจอดรถ
13
2.3)รายละเอยดของภาพภาพจากดาวเทยมใหรายละเอยดหลายระดบมผลด
ในการน�าไปใชประโยชนในการศกษาดานตางๆ เชน ภาพถายจากดาวเทยมLandsat-7 ม
รายละเอยดทระดบ30 เมตร ใชศกษาสภาพการใชทดนระดบจงหวดได ในขณะทภาพถายจาก
ดาวเทยมGeoEye-1ทมรายละเอยดสงทระดบ46เซนตเมตรเหนวตถตางๆ ไดอยางชดเจน
ขอมลภาพจากดาวเทยมทมรายละเอยดภาคพนดนมาก จะใหรายละเอยดของวตถบนโลก
ทชดเจนมากขน
ภาพถายจากดาวเทยมGeoEye-1 มรายละเอยดสง
ทระดบ46เซนตเมตรท�าใหเหนวตถไดอยางชดเจน
ภาพถายจากดาวเทยมWorldView-2 แสดงภาพสผสม
จรงซงมสเหมอนทปรากฏในธรรมชาต
ภาพถายจากดาวเทยมLandsat-7มรายละเอยดปานกลาง
ทระดบ30เมตรท�าใหเหนภาพรวมของการใชประโยชนทดน
ภาพถายจากดาวเทยมQuickBird แสดงภาพสผสมเทจ
ท�าใหเหนสวนทเปนปาไมมสแดง
2.4)การบนทกภาพไดหลายชวงคลนแสงระบบบนทกขอมลสามารถบนทกภาพ
ไดหลายชวงคลนแสงในบรเวณเดยวกน ทงในชวงคลนแสงทสายตามองเหน และชวงคลนแสง
นอกเหนอสายตามนษยเมอน�าขอมลภาพในแตละชวงคลนแสงมาซอนทบกนจะเกดเปนภาพถาย
สผสมจรงซงมสเหมอนทปรากฏในธรรมชาตและภาพถายสผสมเทจท�าใหแยกวตถตางๆ บน
พนผวโลกไดอยางชดเจน
12
4)การใชประโยชนรปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยม รปถายทางอากาศ
และภาพจากดาวเทยมสามารถน�าไปใชประโยชนดงน
4.1) ดานการผงเมองและการขยายเมองขอมลจากดาวเทยมทมความละเอยดสงสามารถใชในการตดตามการขยายตวของเมองและแหลงชมชนเพอวางแผนรองรบดานโครงสราง
พนฐานหรอหาต�าแหนงทเหมาะสมในการตงถนฐานใหม
4.2)ดานปาไมใชขอมลในการท�าแผนทปาไมแสดงพนธไมประเภทของปา ใชเพอตรวจสอบความหนาแนนและขนาดของตนไมและแกปญหาการจดการดานปาไมเชน
การบกรกปาและขอบเขตของปาความเสยหายจากไฟปา
4.3)ดานการใชทดนใชขอมลท�าแผนทการใชดนเพอการเกษตรอตสาหกรรม
ผงเมองเพอหาพนทเหมาะสมในดานตางๆ
4.4)ดานภยพบตใชขอมลปองกนเตอนภยและประเมนคาความเสยหายจาก ภยพบตตางๆ เชนดนถลมน�าทวมสนามภยแลง
ภาพจากดาวเทยมแสดงพนททไดรบความเสยหายจากไฟปาเวสมานลนดเคานต(Vastmanland)ประเทศสวเดน
เมอเดอนสงหาคมพ.ศ.2557
15
B
B B
1:4,000
N
พจารณาจาก
เนอภาพและแบบรป:มเรอนยอดเปนแฉกสงใกล
เคยงกนเปนลกษณะของพชตระกลปาลมและเรยง
เปนระเบยบจงสรปวาเปนสวนปาลม
บรเวณต�าแหนงA
บรเวณต�าแหนงB
=สวนปาลม
= อาคาร
ขนาดและรปราง:มรปรางสเหลยมผนผาขนาดใหญ
ความสงและเงา:มเงาพาดทางทศตะวนตกเฉยงเหนอ
= ตนไม
ขนาดและรปราง:มรปรางเกอบกลมลกษณะเปนพมขนาดเลก
ความสงและเงา:มเงาพาดทางทศตะวนตกเฉยงเหนอมความสง
ประมาณหนง
B
= เสาธง
ขนาดและรปราง:มรปรางเปนขาแยกขนาดเลก
ความสงและเงา:มเงาพาดทางทศตะวนตกเฉยงเหนอมความสง
ประมาณหนง
อานและแปลความไดวาเมอพจารณาต�าแหนงและความสมพนธรวมดวยแลวสรปไดวาเปนบรเวณ
โรงเรยนเนองจากมอาคารรปรางสเหลยมผนผายาวและสงประมาณหนงอยรอบพนทวางและมเสา
ธงชาตบรเวณโดยรอบประกอบดวยบานเรอนและพนททางการเกษตรคอสวนปาลมทางทศตะวนออก
และทศใตของโรงเรยน
AB
รปถายทางอากาศ บรเวณโรงเรยนเขาทะลพทยาคม
ต�าบลเขาทะลอ�าเภอสวจงหวดชมพร
ตวอยาง การแปลความหมายรปถายทางอากาศ
14
2)การใชประโยชนของระบบก�าหนดต�าแหนงบนพนโลก GPS เปนอกเทคโนโลย
ใกลตวเราเปนอยางมาก และดวยความสามารถของ GPS ท�าใหเราน�าขอมลต�าแหนงมาประยกต
ใชงานในดานตาง ๆ ดงน
การตดตงระบบ GPS ไวในยานพาหนะตางๆ เพอหาเสนทาง
ไปยงจดหมาย และระบต�าแหนงปจจบนของยานพาหนะ
GPS ตดรถยนต ชวยในการน�าทาง
2.1)การคมนาคม ขนสง และ
การจราจร โดยการน�าระบบ GPS มาใชงาน
ควบคมคกบระบบขนสงสนคา ท�าใหทราบท
อยปจจบนของรถขนสงสนคาทอยระหวางการ
ปฏบตงานไดทนท หรอใชรายงานการจราจร
ต�าแหนงทเกดอบตเหต และปจจบนนยมใชเปน
ระบบน�าทางในยานพาหนะ
2.2)การใหบรการขอมล
ขาวสารเชงต�าแหนง เปนการใชงานระบบ GPS
รวมกบอปกรณสมารตโฟน เชน การถายรป การน�าทาง การระบต�าแหนง
2.3)การควบคมเครองจกรกลในการท�าการเกษตร ชวยลดปญหาดานแรงงาน
เพมความสะดวกรวดเรวและเพมประสทธภาพในการจดการ โดยตดตงระบบ GPS ในรถแทรกเตอร
เพอใชในการควบคม การหยอดเมลด หยอดปย ใหน�า และเกบเกยวดวยคาพกดทแมนย�า ตาม
แผนทและค�าสงทตงคาไว
2.4)การส�ารวจต�าแหนงทเกดเหตตาง ๆ เชน อบตเหตบนทางหลวง ต�าแหนงเรอ
ในทะเล หรอการหลงปา ท�าใหการชวยเหลอเปนไปอยางแมนย�าและรวดเรว
โทรศพทเคลอนทหรอสมารตโฟนสามารถคนหาต�าแหนง
ตาง ๆ ไดอยางสะดวกและรวดเรว
17
สถานควบคม/ตดตาม
เครองรบสญญาณ
ดาวเทยมน�าทาง
2.2ระบบก�าหนดต�าแหนงบนพนโลก ระบบก�าหนดต�าแหนงบนพนโลก (Global Positioning System) หรอจพเอส (GPS)
หมายถง เทคโนโลยทใชก�าหนดต�าแหนงบนพนโลก โดยอาศยดาวเทยม สถานภาคพนดน และ
เครองรบจพเอส โดยเครองรบจพเอสรบสญญาณมาค�านวณหาระยะเสมอนจรงแตละระยะ และ
จะใชขอมลจากดาวเทยมอยางนอย 3 ดวง มาค�านวณหาต�าแหนงของเครองรบ พรอมทงแสดงให
ผใชทราบบนจอแอลซดของเครองเปนคาละตจด ลองจจด และคาพกดยทเอม
1)หลกการท�างานของระบบก�าหนดต�าแหนงบนพนโลก ตองอาศยการท�างาน
รวมกนขององคประกอบทง 3 สวน ดงน
1.1)สวนอวกาศ (space segment) ประกอบดวยดาวเทยม 24 ดวง แบงออก
เปน 6 วงโคจร วงโคจรละ 4 ดวง ท�าหนาทสงสญญาณคลนวทยจากอวกาศมายงสวนผใช หรอ
เครองรบจพเอส
1.2)สวนสถานควบคม (control segment) ไดแก สถานภาคพนดนทกระจาย
อยตามสวนตาง ๆ บนพนโลก ท�าหนาทปรบปรงขอมลใหมความถกตอง โดยค�านวณวงโคจรและ
ต�าแหนงของดาวเทยมทขณะเวลาตาง ๆ แลวสงขอมลเหลานไปยงสวนอวกาศ
1.3)สวนผใช (user segment) ไดแก เครองรบสญญาณจพเอส มหลายขนาด
สามารถพกพาหรอตดไวในยานพาหนะได ท�าหนาทแปลงสญญาณและค�านวณหาพกดต�าแหนง
บนพนโลก
16
เมองหลวง กรงเทพมหานคร
FieldNameCountryAreaPop.
ValueBangkokThailand1566.7375776181
ขอมลแผนท ขอมลคณลกษณะ
2)ประเภทของขอมล ขอมลเกยวกบโลกมความสลบซบซอนมากเกนกวาทจะเกบ
ขอมลทงหมดไวในรปขอมลได ในระบบ GIS จงตองเปลยนปรากฏการณบนผวโลกจดเกบในรป
ของตวเลขเชงรหส (digital code) มสวนประกอบ 2 สวน คอ
2.1) ขอมลแผนท
(cartographic data) เปนขอมลทเกยวของ
กบต�าแหนงทตงของขอมลตาง ๆ บนพนโลก
ประกอบดวยขอมล จด เสน และพนท
2.2) ขอมลคณลกษณะ
(attributedata) เปนขอมลทอธบายถงคณลกษณะ
ตาง ๆ ในพนทนน เชน ขอมลจ�านวนประชากร
ในกรงเทพมหานคร
ขอมลเชงภาพ (graphic data) แบงไดเปน 3 ประเภท คอ
1. จด (point) ลกษณะทางภมศาสตรทมต�าแหนงทตงเฉพาะเจาะจง หรอม
เพยงอยางเดยว สามารถแทนไดดวยจด เชน หมดหลกเขต จดความสง อาคาร สงกอสราง
2. เสน (line) ลกษณะทางภมศาสตรทวางตวไปตามทางระหวางจด 2 จด หรอ
หลายจดตอกนจะแทนดวยเสน เชน ล�าน�า ถนน โครงขายสาธารณปโภค เสนชนความสง
3. พนท (polygon) ลกษณะทางภมศาสตรทมพนทเดยวกนจะถกลอมรอบดวย
เสนเพอแสดงขอบเขตเปนพนท เชน เขตต�าบล อ�าเภอ จงหวด ขอบเขตอทยานแหงชาต
ขอมลเหลานถกจดเกบในรปของแฟม
ขอมลทแยกออกจากกนเปนชนขอมล (layer)
ตามลกษณะเพอความสะดวกในการจดเกบ
และแกไข แฟมของชนขอมลเหลานจะเชอม
ตอกนในลกษณะซอนทบ โดยอาศยต�าแหนง
ทางภมศาสตรเปนตวเชอมในลกษณะอางองกบ
ต�าแหนงจรงบนพนผวของโลก (geocoding)
เสนทางคมนาคม
การใชทดน
ขอบเขตปาไม
แหลงน�า
ความสงต�า
แผนทภมประเทศ
ชนขอมล
19
GeoTip
ฮารดแวร
ซอฟตแวร กระบวนการวเคราะหขอมล
ผใช
Geographic Information System
2.3ระบบสารสนเทศภมศาสตร ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GeographicInformationSystem:GIS) เปนระบบขอมลท
เชอมโยงกบคาพกดภมศาสตรและรายละเอยดของพนท โดยใชคอมพวเตอรและแสดงผลลพธใน
รปแบบตางๆ เชนแผนทภาพสามมตสถตตารางขอมล
1)หลกการท�างานของระบบสารสนเทศภมศาสตรมหลกการท�างานดงน 1.1)การน�าเขาขอมล(input)กอนทขอมลทางภมศาสตรจะถกใชงานไดในGIS
ขอมลตองไดรบการแปลงใหมาอยในรปแบบของขอมลเชงตวเลข(digitalformat) เสยกอน เชน
จากแผนทกระดาษไปสขอมลในรปแบบดจทลหรอแฟมขอมลบนเครองคอมพวเตอร
1.2)การปรบแตงขอมล(manipulation)ขอมลทไดรบเขาสระบบบางอยางจ�าเปน
ตองไดรบการปรบแตงใหเหมาะสมกบงานเชนขอมลบางอยางมขนาดทแตกตางกนหรอใชระบบ
พกดแผนททแตกตางกนขอมลเหลานตองปรบใหอยในระดบเดยวกนเสยกอน
1.3)การบรหารขอมล(management) ในระบบGISนยมใชระบบจดการฐาน
ขอมลซงถกจดเกบในรปของตาราง
1.4)การเรยกคนและวเคราะหขอมล(queryandanalysis) เมอระบบGIS
มความพรอมของขอมลแลว สามารถน�าขอมลเหลานมาใชใหเกดประโยชน เชน การสอบถาม
ขอมลอยางงาย ๆ ในบรเวณทตองการเพอสอบถามหรอเรยกคนขอมลนอกจากนระบบGISยงม
เครองมอในการวเคราะหเชนการวเคราะหเชงประมาณคาการวเคราะหเชงซอน(overlayanalysis)
1.5)การน�าเสนอขอมล(visualization)จากการด�าเนนการเรยกคนและวเคราะห
ขอมล ผลลพธทไดอยในรปของตวเลขหรอตวอกษร ซงยากตอการตความหมาย การน�าเสนอ
ขอมลทดทงการแสดงชารต(chart)แบบ2มตหรอ3มตรปภาพจากสถานทจรงภาพเคลอนไหว
แผนทหรอแมกระทงระบบมลตมเดยสอตาง ๆ เหลานจะท�าใหเขาใจความหมายและมองภาพ
ของผลลพธไดดยงขน
องคประกอบทส�าคญของGIS
18
1.2)การสรางขอมลเชงพนทเพอสนบสนนการบรหารพนท เชน กระทรวงเกษตร
และสหกรณไดจดท�า“ระบบแผนทเกษตรเพอการบรหารจดการ หรอ Agri-Map” โดยบรณาการ
2)ดานการวางแผนก�าหนดนโยบาย มความส�าคญตอการพฒนาพนทจากการ
ใชขอมลจากระบบภมสารสนเทศ สามารถน�าเสนอขอมลแบบบรณาการรวมกนระหวางขอมลทาง
ดานลกษณะสงแวดลอมทางธรรมชาตและขอมลทางดานสงแวดลอม ทางสงคม ทเกดขนในแตละ
พนท ท�าใหเกดการวางแผนตดสนใจและก�าหนดนโยบายแบบองครวม โดยครอบคลมพนทและ
ปจจยตาง ๆ ทมผลตอการพฒนาการแกไขปญหาในพนท เชน การวางแผน การใชทดน การวาง
ผงเมอง การพฒนาเสนทางคมนาคม
ระบบ GPS ตดตามต�าแหนงยานพาหนะ
รถคนท 2ระยะทาง 20.3 กม.ใชเวลา 52 นาทความเรว 50 กม./ชม.ความเรวเฉลย 45 กม./ชม.
ขอมลพนททเหมาะสมส�าหรบ
ปลกพชเศรษฐกจในจงหวดจนทบร
ขอมลพชเศรษฐกจ ชดดน ภมอากาศ และขอมลอน ๆ
ท�าใหไดขอมลเชงพนททเหมาะส�าหรบปลกพช
เศรษฐกจส�าคญของประเทศ เผยแพร
แอปพลเคชน และเผยแพรขอมลผานทาง
เวบไซต (http://agri-map-online.
moac.go.th/) ใหผใชทวไปสามารถเขาใช
ประโยชนไดสะดวก
2.1)การใชระบบ GPS ใน
ยานพาหนะเพอการตดตามและบรหารจดการ
เชน บรษทดานขนสงและโลจสตกส ไดน�าระบบ
GPS ไปตดตงในรถยนต เพอตดตามเสนทาง
เดนรถวาไปยงจดหมายตามเสนทางทก�าหนด
หรอไม สามารถค�านวณระยะเวลาทใช ความเรว
ในการขบ รวมถงการค�านวณและวางแผนเรอง
คาใชจายน�ามนเชอเพลง ซงเปนตนทนในการ
ขนสงสนคา
รถคนท 1
ระยะทาง 11.6 กม.ใชเวลา 26 นาทความเรว 43 กม./ชม.ความเรวเฉลย 38 กม./ชม.
การตดตามเตาทะเล 21
2.4การใชประโยชนเทคโนโลยภมสารสนเทศ ปจจบนภมสารสนเทศมบทบาทในชวตทงทางตรงและทางออม เทคโนโลยภมสารสนเทศ
พบไดทงบนคอมพวเตอร โทรศพทเคลอนทประเภทสมารตโฟน และแทบเลต ท�าใหการใช
ภมสารสนเทศแพรหลายมากขน สามารถใชขอมลรวมกนไดระหวางขอมลจาก GPS ขอมลภาพ
จากดาวเทยม ขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตรถกน�ามาประยกตใชในดานการบรหารจดการ
และการวางแผนก�าหนดนโยบายของหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชน
1)ดานการบรหารจดการ ท�าการวเคราะหหาพนททมความเหมาะสมส�าหรบ
การท�ากจกรรมตาง ๆ ไดดวยความสะดวกและรวดเรว เพมประสทธภาพและลดระยะเวลาในการ
ตดสนใจและการปฏบตงานใหกบผใชขอมลสารสนเทศ เชน
1.1)การจดท�าแผนทภาษ มระบบภมสารสนเทศเขามาเปนเครองมอชวยวาง
แผนงานในการจดเกบภาษ ท�าใหการจดเกบภาษงายและสะดวกขน ภายในระบบสารสนเทศ
มขอมลทใชในการค�านวณภาษทงภาษบ�ารงทองทและภาษโรงเรอน เชน ขอมลถนนทระบประเภท
ถนนสายหลก-สายรอง แปลงทดน แปลงโรงเรอน ประเภทกจการ แผนทภาษทสรางขนดวย
โปรแกรมภมสารสนเทศสามารถระบไดวาแปลงทดนแปลงใดเสยภาษหรอยงไมไดเสยภาษ ตลอดจน
สามารถจดท�ารายงานสรปการเสยภาษในรอบปได
07
08
02
0103
0405
06
0 400 800ม.
ระบบขอมลสารสนเทศภมศาสตรแผนทภาษ(GISTaxMapping)เทศบาลนครพษณโลก
เทศบาลนครพษณโลก
เทศบาลนครพษณโลก
คำอธบายสญลกษณ
เลขทแบงเขตพนท
ทางรถไฟ
ถนน
แหลงนำ
โรงเรอนทตองจดเกบภาษ
01
ขอมลแผนทภาษและทะเบยนทรพยสน(ขอมลณเดอนสงหาคม2557)
จำนวนพนททงหมดจำนวนเขต(โซน)จำนวนเขตยอย(บลอก)ผถอกรรมสทธ
จำนวนแปลงทดนทงหมดอยในขายเสยภาษอยในขายยกเวนภาษผถอกรรมสทธทดน
จำนวนโรงเรอนทงหมดอยในขายเสยภาษอยในขายยกเวนภาษ
18.268
11723,469
31,11715,55615,83717,196
27,91113,00614,905
ตร.กม.เขตเขตยอย
แปลงแปลงแปลงราย
หลงหลงหลง
20
ค�าถามเนนการคด
กจกรรมพฒนาทกษะ
1. นกเรยนเคยน�าแผนทมาใชประโยชนอยางไรบาง
2. ถาตองการศกษาเรองประชากรของประเทศไทย นกเรยนควรน�าแผนทชนดใดมาใชประโยชน
ไดบาง
3. รปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยมมความส�าคญอยางไร
4. นกเรยนเคยน�ารปถายทางอากาศ หรอภาพจากดาวเทยมมาใชใหเกดประโยชนในเรองใด
เพราะเหตใด
5. ในปจจบนภมสารสนเทศมบทบาทส�าคญอยางไรบาง และนกเรยนสามารถใชประโยชนจาก
ภมสารสนเทศไดอยางไรบาง
1. นกเรยนเคยน�
2. ถาตองการศกษาเรองประชากรของประเทศไทย
3. รปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยมมความส�
4.
5.
1. เลอกศกษาเหตการณปจจบนของโลกหรอของประเทศไทย 1 เหตการณ โดยใชแผนท
เฉพาะเรองประกอบการศกษา เพอวเคราะหเหตการณหรอสถานทเกดขน
2. น�าภาพถายทางอากาศหรอภาพจากดาวเทยมของชมชน หรอบรเวณพนทใดพนทหนง
ใหนกเรยนอานและแปลความหมายดวยสายตา โดยแปลความหมายจากองคประกอบหลก
เชน ส ขนาดและรปราง ความสงและเงา ต�าแหนง
3. แบงกลม ศกษาสภาพพนทโดยใชเครองมอทางภมศาสตรและเทคโนโลยภมสารสนเทศ
ในปจจบน และน�าเสนอในชนเรยน
1.
2.
3.
23
100 20' E 100 40' E 101 00' E 101 20' E
100 20' E 100 40' E 101 00' E 101 20' E
18 00' N18 20' N
18 40' N19 00' N
19 20' N19 40' N
18 00
' N18
20
' N18
40
' N19
00
' N19
20
' N19
40
' N
พะเยา
แพร
อตรดตถ
ลาว
เฉลมพระเกยรต
ทงชาง
ปวบอเกลอ
เชยงกลาง
สองแคว
ทาวงผา
สนตสข
แมจรมภเพยง
อำเภอเมอง นานบานหลวง
เวยงสา
นานอย
นาหมน
อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตดอยภคาดอยภคาดอยภคาดอยภคาดอยภคาดอยภคาดอยภคาดอยภคา
บอเกลอดอยภคา
บอเกลอดอยภคา
อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนาน
อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบร
อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนาน
อทยานแหงชาตลำนำนาน
อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตลำนำนาน
อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตลำนำนาน
อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตลำนำนาน
อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตลำนำนาน
อทยานแหงชาตลำนำนานลำนำนาน
อทยานแหงชาตลำนำนาน
อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตลำนำนาน
อทยานแหงชาตลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนาน
อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนาน
อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถาน
อทยานแหงชาตดอยภคา
อทยานแหงชาตลำนำนาน
อทยานแหงชาตนนทบร
อทยานแหงชาตขนนาน
อทยานแหงชาตศรนาน
อทยานแหงชาตขนสถาน
แม นำนาน
แมนำน
าน
มาตราสวน 1 : 1,500,0000 10 20 30
กม.
สญลกษณ
จงหวดอำเภอเขตประเทศเขตจงหวดทางนำพนทไมใชปาพนทปา
หมายเหต : พนทปาไมแปลตความจากภาพถายดาวเทยมไทยโชต พ.ศ. 2557
แผนทแสดงพนทปาไม จงหวดนานN
EW
S
2.2) การจดท�าขอบเขตของพนทปาไมเพอการวางแผนก�าหนดนโยบาย กรมปาไม
ไดแปลหรอตความภาพจากดาวเทยมและใชภมสารสนเทศเปนเครองมอในการจดเกบขอมลไว
อยางตอเนอง สามารถนาขอมลเหลานมาวเคราะหไดวา บรเวณใดทมพนทปาไมลดลง หรอ
เพมขน บรเวณใดทควรเฝาระวงเปนพเศษ พนทใดควรมการฟนฟปาไมใหอดมสมบรณ
กลาวโดยสรป การรเรองภมศาสตรเปนการศกษาเกยวกบการจดการพนทและสงแวดลอม
โดยอาศยวธการและเครองมอตาง ๆ เครองมอทมการใชอยางแพรหลายมาก คอ แผนท และ
ยงมเครองมออกหลายชนดทมการนามาใชรวบรวม วเคราะห และนาเสนอขอมลทางภมศาสตร
เชน รปถายทางอากาศ ภาพจากดาวเทยม ซงใหขอมลทถกตองและรวดเรว รวมถงเทคโนโลย
ภมสารสนเทศ ทงระบบกาหนดตาแหนงบนพนโลก การรบรระยะไกล ระบบสารสนเทศภมศาสตร
ไดมบทบาทในชวตประจาวนมากขน บคคลทวไปสามารถเขาถงการใชงานภมสารสนเทศไดสะดวก
รวมถงปจจบนภาครฐและเอกชนกนาขอมลจากภมสารสนเทศมาใชงานดานตาง ๆ อยางแพรหลาย
แผนทแสดงพนทปาไม จงหวดนาน พ.ศ. 2557
ภาพจากดาวเทยมจงหวดนาน
22