การประเมินผลการปฏิบัติงานit.nation.ac.th/person/file/481009/ประเมิน... · Web viewการประเม นผลการปฏ

บทท 1แนวความคดและหลกการในการประเมนผลการปฏบตการ

วตถประสงคการสอน1. เพอใหนกศกษาทราบถงแนวคดและหลกการในการประเมนผลการปฏบตงาน2. เพอใหนกศกษาสามารถทราบความหมายของการประเมนผลการปฏบตงาน3. เพอใหนกศกษาสามารถทราบถงวตถประสงคของการประเมนผลปฏบตงาน4. เพอใหนกศกษาสามารถทราบถงประโยชนของการประเมนผลการปฏบตงาน5. เพอใหนกศกษาสามารถทราบถงหลกการประเมนผลการปฏบตงาน

เนอหาของบทเรยนประกอบดวย1. ความเปนมาของการประเมนผลการปฏบตงาน2. ความหมายของการประเมนผลการปฏบตงาน3. วตถประสงคของการประเมนผลการปฏบตงาน4. ประโยชนของการประเมนผลการปฏบตงาน5. ความสำาคญของการประเมนผลการปฏบตงาน6. หลกการประเมนผลการปฏบตงาน

สอการสอน1. พาวเวอรพอยดสไลด (Power Point Slide)2. เอกสารการสอน

การวดและการประเมนผล1. คำาถามทายบท2. การซกถามรายบคคลขณะบรรยาย และหลงบรรยาย3. ตรวจสอบความถกตองของรายงานทไดมอบหมาย

4. สงเกตพฤตกรรมขณะอภปรายในชนเรยนดานทศนคตทดตอการเรยน

การประเมนผลการปฏบต งาน (performance appraisal) เปนเครองมอพฒนาทรพยากรมนษยทสำาคญเชนเดยวกบการศกษาและการฝกอบรมโดยมความสำาคญในแงมมของการปรบเงนเดอน การเลอนขนตำาแหนง มากกวาทจะใชเปนเคร องมอในการพฒนาพนกงานอยางจรงจง ดงนนจงพบวามการนำาแบบประเมนผลการปฏบตงานมาใชเมอใกลมการปรบเงนเดอน เพราะการประเมนผลการปฏบตงานเปนเคร องมอทใชประเมนความรความสามารถในการทำางานของพนกงานในหนวยงานทกประเภท และเปนเคร องชวดความสมพนธระหวางความรความสามารถของพนกงานและความคาดหวงของหนวยงาน

การประเมนผลการปฏบตงาน เปนเสมอนบทสรปการทำางานของพนกงานแตละคน สวนการศกษาและการฝกอบรมเปนเพยงเกณฑพนฐานวาพนกงานคนนน นาจะทำางานได แตจะรไดวาทำางานไดดเพยงใดตองอาศยการประเมนผลการปฏบตงาน ดงนนจงจำาเปนตองศกษาการประเมนผลการปฏบตงานใหรและเกดความเขาใจอยางละเอยดในฐานะเคร องมอเพอใชในการพฒนาคณคาพนกงาน (ประเวศ มหารตนสกล, 2545, หนา 67 – 69)

1.1 ความหมายและความเปนมาของการประเมนผลการปฏบตงาน

ในระยะเร มแรก การประเมนผลการปฏบต งานยงไมมระบบ (Unsystematic) และไมมกฎเกณฑทแนนอน (casual) การประเมนเปนแบบงาย ๆ คอ ใชวธการนบผลงานทพนกงานทำาได เพอใชเปนปจจย

การประเมนผลการปฏบตงาน HRMT 411อาจารยวระพนธ แกวรตน

2

กำาหนดวา ใครควรไดรบคาตอบแทนเทาใด การประเมนสวนใหญมกใชวดผลการปฏบตงานของพนกงานในโรงงานอตสาหกรรม ซ งเร มมาตงแตสมยปฏวตอตสาหกรรมในยโรปศตวรรษท 17 และไดมการพฒนาใหเปนระบบมากยงขนตามลำาดบ

การประเมนผลการปฏบตงานทเปนระบบถกบนทกไวครงแรกเมอป ค.ศ. 1800 ในโรงงานอตสาหกรรมโดยโรเบรต โอเวน (Robert Owen) ซงไดใชสมดบนทกและเครองหมายแสดงลกษณะในโรงงานป นฝาย โดยการบนทกรายงานของพนกงานแตละคนในวนหนง ๆ สวนเคร องหมายแสดงลกษณะนน แสดงใหเหนความแตกตางจากการประเมนพนกงานจากเลวไปยงด ตอมาการประเมนผลการปฏบตงานทมหลกเกณฑและเปนทรจกกนแพรหลายหลงสงครามโลกครงท 1 โดยวอลเตอร ดลล สกอต (Walter Dill Scott) ไดเสนอแนะใหกองทพบกสหรฐอเมรกาประเมนผลการปฏบตงานของทหารบกเปนรายบคคล (man to man rating) ซงปรากฏผลเปนทพอใจ และนอกจากนนยงมการนำาวธการประเมนแบบตาง ๆ เขามาใช ซงสวนใหญจะแปลความหมายของผลการปฏบตงานออกมาเปนตวเลข สามารถทจะปรบระดบตวเลขเหลานนไดตามความสามารถของบคคลทำาใหการประเมนทมความแนนอนมากยงขน องคประกอบดงกลาวนนอาจประกอบดวยคณลกษณะของบคคลและผลงานทปฏบตไดทงดานปรมาณและคณภาพ

สำาหรบในวงการธรกจ มการนำาการประเมนผลการปฏบตงานไปใชในชวงศตวรรษท 20 ระหวางป ค.ศ. 1920 – 1950 ซงเปนการประเมนผลการปฏบตงานในระยะแรกมงประเมนเพอพจารณาขนเงนเดอนพนกงานรายชวโมง (merit rating programs) โดยใชระบบการเปรยบเทยบปจจยตาง ๆ (factors) ความรต ำาหรอน อยมาก (degree) และการใหคะแนน (points) ตอมาการประเมนผลการปฏบตงานในลกษณะนไดรบความสนใจมากยงขน และไดนำามาใชประเมนผลการปฏบตงานของผบรหารระดบกลางและระดบสง ตลอดจนผ


3

ทำางานดานเทคนค และวชาชพ ต อมาการประ เมนพน กงานรายชวโมงไดลดความสำาคญลงเนองจากธรกจตาง ๆ ไดตระหนกถงบทบาท และความสำาคญของพนกงานทมผลตอความเจรญกาวหนาของกจการ จงมการประเมนผลการปฏบตงานโดยมงทจะประเมนวาพนกงานผใดมแววทจะเปนผบรหารในอนาคต และเพอวางแผนพฒนาบคคลใหเปนไปตามนน (employee appraisal หรอ performance appraisal)

การประเมนผลการปฏบตงานในระยะแรกทกลาวมานนอยภายใตสมมตฐานทกำาหนดใหผบงคบบญชา (Supervisor) เปนผทมบทบาทสำาคญในการตดสนใจประเมนผลการปฏบต วธการประเมนผลการปฏบตงานทสรางขนจงมงเนนไปทการประเมนคณลกษณะของบคคล (trait) หรอบคลกภาพ (characteristic) เปนสำาคญ

อยางไรกตาม ผลการวจยพบวาวธการประเมนทเนนคณลกษณะของบคคลหรอบคลกลกษณะนอกจากจะไมกอใหเกดประสทธผลในการยกระดบการผลตและแรงจงใจของพนกงานใหดขนแลว ยงเปนการไมพฒนาบคลากรอกดวย ตอมาจงไดมการศกษาถงวธการประเมนและปญหาทางวธการประเมนผลการปฏบตงานมากยงขน และมการประเมนผลการปฏบตงานรวมกนระหวางผประเมนกบผรบการประเมน โดยใชวธการบรหารแบบกำาหนดวตถประสงครวมก น (Management by objective) เปนการประเมนผลการปฏบตงานตามผลสำาเรจของงานตามวตถประสงคทกำาหนดไว ทเนนพฤตกรรมการปฏบตงาน หรอผลสำาเรจของงานเปนสำาคญ (result based approach)

โดยสรป แนวความคดเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานทววฒนาการม 3 แบบคอ (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 9 – 10)

1. แบบไมเปนระบบ ไมมกฎเกณฑทแนนอน 2. ก า ร ป ร ะ เ ม น แ บ บ ม ร ะ บ บ แ ล ะ เ ป น แ บ บ ด ง เ ด ม

(traditional) ซงประเมนทงคณลกษณะ


4

ประจำาตว ผลงาน หรอทงสองอยาง 3. วธการทางพฤตกรรมศาสตร ซงเนนการกำาหนดเปา

หมายรวมกน (mutual goal setting)

ในการพจารณาความหมายของการประเมนผลการปฏบตงานนน อาจสรปไดวาการประเมนผลการปฏบตงานเปนกระบวนการประเมนคาของบคคลผปฏบตงานในดานตาง ๆ ทงผลงานและคณลกษณะอน ๆ ทมคณคาตอการปฏบตงานภายในระยะเวลาทกำาหนดไวอยางแนนอน ภายใตการสงเกต จดบนทกและประเมนโดยหวหนางาน โดยอยบนพนฐานของความเปนระบบและมมาตรฐานแบบเดยวกน มเกณฑการประเมนทมประสทธภาพในทางปฏบต ใหความเปนธรรมโดยทวก น (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 13)

มคำาศพททใชกนอยหลายคำาทงภาษาไทยและภาษาองกฤษเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงาน ซ งแตกตางกนออกไป เชน Merit Rating (การประเมนคาการปฏบตงานโดยระบคณธรรม หรอการใหคะแนนความดความชอบ) Personnel Rating (การประเมนลำาดบทบคลากร) Development Rating (การประเมนลำาดบทเพอพฒนาบคคล) Service Rating (การประเมนลำาดบทในการปฏบตหนาท) Progress Rating (การประเมนลำาดบทความกาวหนาในการปฏบตงาน) Performance Rating (การประเมนลำาดบทในการปฏบตหนาทความรบผดชอบ) Efficiency Rating (การประเมนล ำาด บทของประสทธภาพในการท ำางาน) Employee Rating (การประเมนผปฏบตงานโดยเทยบกบมาตรฐาน) Employee Evaluation (การประเมนค าของผปฏ บต งาน) Performance Evaluation (การประเมนคาของการปฏบตหนาทความรบผดชอบ) Performance Appraisal (การประเมนผลการปฏบตงาน) นอกจากนยงมคำาอนทใช


5

กนโดยทวไปและหมายถงการประเมนผลการปฏบตงานในกระบวนการบรหารงานบ คคล ได แก Employee Appraisal, Personnel Appraisal, Personnel Review, Progress Report, Fitness Report, Performance Assessment เปนตน

1.2 ความหมายของการประเมนผลการปฏบตงาน

นกวชาการตาง ๆ ไดใหความหมายของการประเมนผลการปฏบตงานไวดงน

“การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง ระบบการประเมนผลงานของบคคลและ

รวมถงการประเมนความสามารถเพอการพฒนาบคคลในอนาคต” (Dale S. Beach, loc.cit.)

“การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง กจกรรมทางการบรหารงานบคคลทเกยวกบวธการทซงหนวยงานพยายามทจะกำาหนดใหทราบแนชดวาพนกงานของตนสามารถปฏบตงานได ประสทธภาพดมากนอยเพยงใด ” (ธงชย สนตวงษ, การบรหารงานบคคล, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ: โรงพมพไทยวฒนาพานช, 2525), 198.)

“การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง การประเมนวาคนทำางานไดผลเทาทควรจะทำา

ไดหรอดอยกวา หรอดกวาทคาดหมาย และคมคาเงนเดอนทก ำาหนดไวสำาหรบตำาแหนงนนหรอไม ” (เอกสารแนวการบรรยายเรอง การประเมน“ผลการปฏบตงาน,” สำานกงาน ก.พ., น.1)

“การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง วธการในการวดผลการปฏบตงานของพนกงาน

ซงประกอบดวยการสงเกตการณและการประเมนพฤตกรรมการปฏบตงาน หรผลลพธของการปฏบตงานโดยพนกงานบางคน ซงโดยปกตคอห ว ห น า ข อ ง พ น ก ง า น น น ๆ ” (Herbert Heneman III et als, Personnel/Human Resource Management, 1983.)


6

“การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง การเทยบผลงานระดบบคคลทปรากฏกบ

มาตรฐานทวางไวสำาหรบตำาแหนงหนาทนน ๆ โดยอาศยความยอมรบซงกนระหวางผบงคบบญชาในฐานะผวางมาตรฐานกบผใตบงคบบญชาในฐานะผปฏบต ทงนเพอประโยชนในการควบคมและการตรวจสอบปรมาณงาน และคณภาพของบคคลใหสอดคลองกบวตถประสงคขององคการ รวมทงเพอประโยชนในการใหรางวล หรอลงทณฑตลอดจนในการพฒนาบคคลตอไปในอนาคต ”

สรป“การประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง กระบวนการ

ประเมนคาของบคคลผปฏบตงานในดานตาง ๆ ทงผลงานและคณลกษณะอน ๆ ทมคณคาตอการปฏบตงานภายในเวลาทกำาหนดไวอยางแนนอน ภายใตการสงเกต จดบนทกและประเมนโดยหวหนางาน โดยอยบนพนฐานของความเปนระบบและมาตรฐานแบบเดยวกน มเกณฑการประเมนผลทมประสทธภาพในทางปฏบตใหความเปนธรรมโดยทวกน”

1.3 วตถประสงคและความสำาคญของการประเมนผลการปฏบตงาน

การทองคกรจะทราบวาพนกงานใดสมควรไดรบรางวลตอบแทนในรปของเงนเดอน สวสดการในขนสงขน ตองอาศยแบบประเมนผลการปฏบตงานทมความนาเชอถอ (reliability) มความสอดคลองตรงกบลกษณะของงาน (validity) จงจะทำาใหทราบวาพนกงานไดใชความร ความสามารถ และทกษะชวยผลตสนคาและบรการไดตามความตองการของหนวยงานขององคกรหรอไม ผลงานทไดคมกบคาตอบแทนทหนวยงานหรอองคกรจายใหหรอไม ในอดตเชอวาการประเมนผลการปฏบตงานเปนเร องเฉพาะตวของพนกงาน ดงนนจงเนนการประเมนผลการ


7

ปฏบต งานในเร องคณลกษณะ (traits) ความบกพรองทางกาย (deficiency) และความสามารถ (ability) ซงบางคร งไมเกยวกบงาน โดยมความเชอวาคนทมการศกษาด มบคลกด หรอไมพการนาจะทำางานไดดกวาคนทมคณสมบตตรงขาม

ปจจบนแนวคดนไดเปลยนแปลงไป การทำางานจะใหความสำาคญกบผลงานทเกดขน และยดเปาหมายของงานเปนหลก ในอนาคตยงมความจำาเปนอยางยง โดยจะมการประยกตใชแบบประเมนผลการปฏบตงานทสามารถวดผลงานไดจรงและนำาผลทไดไปเปนตวแปรในการใหรางวลตอบแทน ทผานมาลกษณะงานทใหความสำาคญกบแบบประเมนผลการปฏบตงานทกำาหนดเปาหมายงานเปนหลกคอ งานขาย งานการตลาด สวนงานในสาขาอนยงไมคอยใหความสำาคญเทาใดนก ทง ๆ ทผบรหารระดบสงตองการใหผใตบงคบบญชาทำางานแบบยดเปาหมาย โดยพยายามนำาการบรหารงานแบบยดวตถประสงคมาใช แตการประเมนผลการปฏบตงานกลบประเมนผลทพฤตกรรม (Behavior evaluation) การทำางานของพนกงาน

การประเมนผลการปฏบตงานตามแนวคดสมยใหมมองคประกอบอยางนอย 3 ประการคอ เนนเรองผลลพธในการปฏบตงาน (results oriented) ยดเปาหมายและวตถประสงคขององคกร (focus on goals or objectives) และตองมสวนรวมกบผบงคบบญชาในการก ำา ห น ด เ ป า ห ม า ย ง า น (mutual goal setting between supervisor and employee) ทงนเพราะเชอวาเมอพนกงานมสวนรวมในการกำาหนดเปาหมายหรอวตถประสงคของงานเพอใชเปนเกณฑวดความสำาเรจของการทำางานแลว วธการเชนนจะทำาใหพนกงานเกดความพงพอใจในงาน และทำาใหมความกระตอรอรนทจะทำาใหงานบรรลเปาหมาย ชวยลดความสบสนในการทำางาน เพราะพนกงานจะรวาจะตองปฏบตอยางไรจงจะบรรลเปาหมาย (ประเวศ มหารตนสกล, 2545, หนา 70 – 73)


8

1.4 ประโยชนของการประเมนผลการปฏบตงาน

ในการบรหารงาน การประเมนผลการปฏบตงานมวตถประสงคมากกวาเพอจายคาตอบแทนแกพนกงาน เพราะผลทไดจากแบบประเมนผลการปฏบตงานมคณคาตอการพฒนางานและมคณคาตอการบรหารงานดงน

1. ใชเปนเคร องมอในการจดสรรทรพยากรของหนวยงานอยางเปนธรรม

2. สรางแรงจงใจและใหรางวลตอบแทนพนกงานทมผลงานไดมาตรฐานหรอสงกวามาตรฐาน

3. รกษาความเปนธรรมภายใน ทงในดานการบรหารเงนเดอน คาตอบแทน และการบรหารงาน บคคล กลาวคอสามารถพจารณาประสทธภาพการบรหารงานขององคกรจากการประเมนผล การปฏบตงานวาใหความสำาคญกบผลงานหรอใหความสำาคญกบพฤตกรรม

4.ใชเปนเคร องมอสอนงานและพฒนาพนกงาน กลาวคอการประเมนผลการปฏบตงานเปน กระบวนการหนงในการพฒนาพนกงาน ไดแก

4.1 ชวยในการตดสนใจในการสนบสนนพนกงานทมผลงานไดมาตรฐานหรอสงกวา ใหมความกาวหนาในอาชพการงาน

4.2 ชวยคดพนกงานทมผลงานตำากวามาตรฐานออกจากองคกร

4.3 ได ขอมลความตองการฝกอบรม และชวยในการกำาหนดวตถประสงคของการ ฝกอบรมสมมนา

4.4 ชวยใหขอมลเพอการโอนยาย


9

4.5 เพอใชเป นเคร องมอในการปรบเงนเดอนไดอยางยตธรรม (Lustily merit increases)

4.6 เพอใชเปนขอมลประกอบในการเลอนขน เลอนตำาแหนงของผใตบงคบบญชา หรอ การพฒนาสายอาชพ (Career development)

5. ใชเปนเคร องมอใหพนกงานยดถอระเบยบ ขอบงคบรวมกนอยางเทาเทยม

6. ใหพนกงานไดทราบถงความรความสามารถของตนเองในสายตาของผบงคบบญชา และ/หรอ เพอนรวมงาน ตลอดจนผทเกยวของ

7. เปนการทดสอบความยตธรรมของผบงคบบญชา หากไมยตธรรมแลว คนทมความสามารถก จะหนจากผบงคบบญชา ในทสดผบงคบบญชาตองทำางานนนดวยตนเองและทำางานหนกมาก ขน

8. ชวยวเคราะหปญหาขององคกรในดานตาง ๆ เชน ปญหาในการกำาหนดความตองการฝกอบรม ความรอบร (Knowledge) ความสามารถ (ability) ทกษะ (skills) ของพนกงานและลกษณะการ วาจาง เปนตน

9.ใชเปนขอมลในการปองกนปญหาทางการบรหาร กลาวคอ ฝายบรหารงานบคคลสามารถจะ วเคราะหการประเมนผลการปฏบตงานของแตละฝายงานวายตธรรมหรอไม

1.5 ความสำาคญของการประเมนผลการปฏบตงาน


10

การประเมนผลการปฏบตงานมความสำาคญทงตอพนกงาน ผบงคบบญชา และองคกรดงนคอ (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 2)

1. ความสำาคญตอพนกงาน พนกงานยอมตองการทราบวา ผลการปฏบตงานของตนเปนอยางไรมคณคาหรอไมเพยงใดในสายตาของผบงคบบญชา มจดบกพรองทควรจะตองปรบปรงหรอไม เมอมการประเมนผลการปฏบตงานและแจงผลใหพนกงานทราบกจะไดรบรการปฏบตงานเปนอยางไร หากไมมการประเมนผล พนกงานกไมมทางรถงผลการปฏบตงานของตนวา มสวนใดทควรจะคงไวและสวนใดควรจะปรบปรง พนกงานทมผลการปฏบตงานอยในระดบดอยแลวกจะไดเสรมสรางใหมผลการปฏบตงานดยงขน

2. ความสำาคญตอผบงคบบญชา ผลการปฏบตงานของพนกงานแตละคน ยอมสงผลตอการปฏบตงานโดยสวนรวมในความรบผดชอบของผบงคบบญชา การประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานจงมความสำาคญตอผบงคบบญชา เพราะจะทำาใหรวาพนกงานมคณคาตองานหรอตอองคกรมากนอยเทาใด จะหาวธสงเสรม รกษา และปรบปรงผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาอยางไร ควรจะใหท ำาหนาทเดมหรอสบเปลยนโอนยายหนาทไปทำางานใด จงจะไดประโยชนตอองคกรยงขน หากไมมการประเมนผลการปฏบตงานกไมสามารถจะพจารณาในเรองเหลานได

3. ความสำาคญตอองคกร เนองจากผลสำาเรจขององคกรมาจากผลการปฏบตงานของพนกงานแตละคน ดงนนการประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานจะทำาใหรวาพนกงานแตละคนปฏบตงานทไดรบมอบหมายจากองคกรอยในระดบใด มจดเดนหรอจดดอยอะไรบาง เพอองคกรจะไดหาทางปรบปรงหรอจดสรรพนกงานใหเหมาะสมกบความสามารถซงจะทำาใหการดำาเนนงานขององคกรเปนไปอยางมประสทธภาพ


11

เนองจากการประเมนผลการปฏบตงานมความส ำาคญ และมประโยชนตอการบรหารงานดงทกลาวมา หนวยงานตาง ๆ จงกำาหนดใหมการประเมนผลการปฏบตงานขนภายในหนวยงานของตน การวางระบบการประเมนผลการปฏบตงานจงมความสำาคญจำาเปนตองดำาเนนการอยางรอบคอบ เพอปองกนมใหเกดปญหาตาง ๆ ตดตามมาในภายหลงจากทนำาระบบการประเมนผลการปฏบตงานมาใช เชน การตอตานจากผบงคบบญชาททำาหนาทประเมน การไมยอมรบของพนกงานผรบการประเมน การไมสามารถสรปผลการประเมนไดหลงจากทท ำาการประเมนแลว เปนตน

1.6 หลกการประเมนผลการปฏบตงาน

หลกการสำาคญ ๆ ทใชเปนแนวทางการประเมนผลการปฏบตงาน เพอใหการประเมนผลการปฏบตงานเปนไปอยางถกตองและบรรลตามวตถประสงคมดงน

1. การประเมนผลการปฏบตงานเปนกระบวนการประเมนคาผลการปฏบตงาน มใชประเมนบคคล (Weigh the Work – Not the Worker)

2. การประเมนผลการปฏบตงานเปนสวนหนงของหนาทและความรบผดชอบของผบงคบบญชาทกคน

3. การประเมนผลการปฏบตงานจะตองมความแมนยำาในการประเมน

4. การประเมนผลการปฏบตงานจะตองมเครองมอหลกชวยในการประเมน

5. การประเมนผลการปฏบตงานจะตองมการแจงผลการประเมนและหารอผลการประเมนผลการปฏบตงาน ภายหลงจากเสรจสนการประเมนแลว


12

6. การประเมนผลการปฏบตงานจะตองมการดำาเนนการเปนไปอยางตอเนอง

1.7 กจกรรมทายบทใหนกศกษาตอบคำาถามดงตอไปน

1. แนวคดเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานมววฒนาการมาทงหมดกแบบอะไรบาง

2. ความหมายของการประเมนผลการปฏบตงานในทศนคตของทานคออะไร

3. องคการตาง ๆ ในปจจบนมการประเมนผลการปฏบตงานของพนกงาน อยากทราบวาวตถประสงคของการประเมนผลการปฏบตงานขององคการมไวเพออะไร

4. หลงจากมการประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานแลว องคการใชผลการประเมนเพอประโยชนใด

5. หลกการประเมนผลการปฏบตงานทใชเปนแนวทางในการประเมนผลเพอใหไดผลการประเมนเปนไปอยางถกตองและบรรลตามวตถประสงคของการประเมนนน มหลกสำาคญ ๆ ประกอบดวยอะไรบาง


13

บทท 2วธการประเมนผลการปฏบตการ

วตถประสงคการสอน1. เพอใหนกศกษาทราบถงวธการประเมนผลการปฏบตงานในแบบ

ตาง ๆ 2. เพอใหนกศกษาทราบถงขอดและขอจำากดของวธการประเมนผล

แบบตาง ๆ 3. เพอใหนกศกษาสามารถเลอกวธการประเมนผลการปฏบตงานท

เหมาะสมได

เนอหาประกอบดวย1. วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดคณลกษณะบคคลเปน

หลก (Trait Rating Based Approach)2. วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดพฤตกรรมการปฏบตงาน

เปนหลก (Job Performance or Behavior Based Approach)


14

3. วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดผลสำาเรจของงาน หรอ วตถประสงคเปนหลก (Result or Objective Based Approach)

4. วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบผสมผสาน (Hybrid Approach/Hybrid System)

5. วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบ 360 องศา6. วธการประเมนผลการปฏบตงานโดยใชดชนวดผลงานหลก (KPI

: Key Performance Indicators)7. การเลอกวธการประเมนผลการปฏบตงานทเหมาะสม


การวดและการประเมนผล1. คำาถามทายบท2. การซกถามรายบคคลขณะบรรยาย และหลงบรรยาย3. ตรวจสอบความถกตองของรายงานทไดมอบหมาย4. สงเกตพฤตกรรมขณะอภปรายในชนเรยนดานทศนคตทดตอ

การเรยนวธการประเมนผลการปฏบตการ

วธการประเมนผลการปฏบตงานมอยมากมายหลายวธ แตละวธเหมาะสมกบการประเมนการปฏบตงานในลกษณะใดขนอยกบลกษณะงานและมาตรฐานทกำาหนดไว จากอดตถงปจจบนสามารถแบงรปแบบวธการประเมนผลไดเปน 6 ลกษณะใหญ ๆ คอ

1. วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดคณลกษณะบคคลเปนหลก (Trait rating based approach)


15

วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดคณลกษณะบคคลเปนหลก (Trait rating based approach) ไดแกการประเมนผลการปฏบตงานทเน นร ปแบบการประเมนผลเก ยวก บคณลกษณะของบคคล (characteristic) หรอบคลกภาพ (personality) เปนสำาคญ แบงออกเปน 5 วธคอ วธการใหคะแนนตามมาตราสวน วธการประเมนแบบตรวจสอบ วธการเปรยบเทยบระหวางบคคล วธแบงขน และวธการประเมนตามคาคะแนน

1.1 ว ธ ก าร ให ค ะแนนตามมาตราส วน (graphic rating scales) เปนวธการประเมนผลทเกาแกทสดวธหนงแตเปนทนยมมากและยงใชไดผลดในปจจบน หลกการสำาคญคอการกำาหนดรายการคณล กษณะ (traits, characteristic) ท เก ยวของก บตำาแหนงงานทจะประเมน เชน ปรมาณงาน คณภาพงาน ความคดรเร ม ความไววางใจได วจารณญาณ เปนตน โดยจำาแนกคณลกษณะแตละประเภทออกเปนระดบ หรอคะแนนเรยงตามลำาดบ โดยอาจกำาหนดเปนระดบคะแนนโดด ๆ หรอมคำาอธบายรายละเอยดของคะแนนควบคกนไปบนแกนมาตราสวน (scale) โดยทวไปมกกำาหนดคะแนนเรมจากนอยไปหามาก ในการประเมนใหผประเมนพจารณาคณลกษณะของผรบการประเมนแตละคณลกษณะวาอยในชวงใดกใหทำาเครองหมายไว จากนนจงรวมคะแนนของคณลกษณะตาง ๆ เปนคะแนนรวมของผลการปฏบตงานของผรบการประเมน ทจะครอบคลมการวดผลงานใน 2 ลกษณะคอคณภาพของผลงานทปฏบตได และความสามารถในการปฏบตงานทท ำาอยในปจจบน ขอควรพจารณาสำาหรบวธการนคอ (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 22 – 24)

1) การกำาหนดคณสมบตของผปฏบตงานแตละระดบใหถกตองโดยทวไปอาจแยกคณสมบตของผปฏบตงานตามลกษณะของงานทปฏบตไดเปน 2 ลกษณะดงนคอ


16

1.1) งานระดบบรหารตองอาศยคณสมบตตอไปนเชน ความสามารถในการตดสนใจ ความสามารถในการวเคราะห ภาวะผนำา ความคดรเร ม การกอใหเกดความรวมมอ ความมอารมณมนคง ตลอดจนความสามารถในการสอสารดวยวาจาหรอลายลกษณอกษร เปนตน

1.2) งานระดบปฏบตการ เกณฑทจะใชประเมนมกจะประกอบดวยปรมาณและคณภาพของผลงาน ความรอบรในงาน ความขยนหมนเพยร และความสามารถรวมปฏบตงานกบผอนได เปนตน

2) ควรหลกเลยงคำาลกษณะนามธรรม เชน ความจงรกภกด ความซอสตย เปนตน นอกจากจะสามารถกำาหนดในรปแบบพฤตกรรมทสงเกตได

3) การสรางมาตราสวนทมรายละเอยดมากกวาหรอสนกวานน จะเปนวธทใหผลดกวาการสรางมาตราสวนอยางหยาบ ๆ

4) มาตราสวนทใชในการประเมนผลการปฏบตงานม 2 ชนดคอ

4.1) มา ต รา ส ว นแ บ บ ต อ เน อ ง (Continuous scale) ความแตกตางของคณสมบตแตละระดบจะเทากน ตวอยางเชน

0 5 10 15 20

ขอความทจะประเมนดขนตามระดบคะแนนทเพมขน4.2) มาตราสวนแบบไมตอเนอง (Discontinuous

scale) ระยะหางบนแกนมาตราสวนจะไมเทากน ตวอยางเชน

[1] [2] [3] [4] [5]ม ค ว า ม ร เ ก ย ว ก บงาน

ม ค ว า ม ร เ ก ย ว ก บงานทปฏบต

ม ค ว า ม ร ความเขาใจใ น ท ก

ม ค ว า ม ร ความเขาใจในงานทรบ

ม ค ว า ม ร ความเขาใจใ น ง า น ท


17

อ ย เ ป นประจำาพอควร

ล ก ษ ณ ะข อ ง ง า น ท ป ฏ บ ต ด พอควร

ผ ด ช อ บปฏบตอยางด

ตองปฏบตอยางดยง

5) มาตรการทใชควรสน ไมคลมเครอและสมพนธกบเรองทจะประเมนผล เชน การประเมนความคลองในการพด ควรใชมาตรวดคอ [คลองสบาย ๆ] [ไมตดขด] [ลงเล] [ตองพยายาม] ไมควรจะใช [ดเลศ] [ดมาก] [ปานกลาง] [ตำากวาเฉลย] [ออน]

ขอดของวธการใหคะแนนตามมาตราสวน คองายตอการทำาความเขาใจและการนำามาใช ซงผประเมนสามารถทำาการประเมนใหเสรจไดในเวลาอนรวดเรว สามารถใชวดคณสมบตตาง ๆ ของพนกงาน แมแตบคลกลกษณะสวนบคคลในรปปรมาณได และสามารถใชเปนขอมลพนฐานในการแจงและหารอกบพนกงานผรบการประเมนไดอยางมประสทธภาพ

ขอจำากดของวธการใหคะแนนตามมาตราสวนคอ1) เปนวธทใหนำาหนกหรอความสำาคญแกคณลกษณะเกยว

กบการทำางานเทากนหมด ซ งในทางปฏบต งานบางอยางตองการคณลกษณะทเดนกวางานอกบางอยาง จงตองมการออกแบบประเมนใหเหมาะสมกบงานแตละประเภท

2) เปนวธทเนนการประเมนผลการปฏบตงานทผานมาแลวทำาใหนำามาปรบปรงเกยวกบคณภาพของงานไมทน

3) เปนวธทผประเมนตองใชความพยายามอยางมากในการพจารณาจดบกพรองของผปฏบตงานทรบการประเมน เพราะอาจจะเกด


18

ความลำาเอยงหรอไมเขาใจคำาอธบายได จงตองมการอบรมหรอแนะนำาผประเมนกอนทำาการประเมนใหเขาใจถงคณลกษณะตาง ๆ

1.2 วธการประเมนแบบรายการตรวจสอบ (Checklists method)เปนวธการประเมนทสะดวกในการใชสำาหรบผบงคบบญชาหรอผประเมนแบงออกเปน 2 ประเภทคอ แบบถวงนำาหนก และแบบบงคบเลอก (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 24 – 27)

1.2.1 แบบถวงนำาหนก (Weighted checklists) ในแบบการประเมนแบบนประกอบดวยขอความตาง ๆ ทอธบายถงลกษณะเกยวกบพฤตกรรมตาง ๆ ในการปฏบตงานตามหวขอทก ำาหนดไวและมการกำาหนดคะแนนจากนอยไปหามาก โดยผประเมนจะทำาเครองหมายลงในขอทตรงกบพฤตกรรมของผรบการประเมนมากทสด แลวนำาคะแนนในหวขอตาง ๆ มารวมกน ในบางครงอาจกำาหนดนำาหนกคะแนนพเศษถวงเปนตวคณทำาใหพฤตกรรมหรอปจจยบางขอมคาคะแนนมากนอยแตกตางจากปจจย อน ๆ การกระทำาดงกลาวจะมผลทำาใหคะแนนรวมสงขนหรอลดลงได

ตวอยางแบบประเมนผลการปฏบตงานแบบถวงนำาหนก


19

ช อ………………………………..แผนก วนท ……………………เ ข า … … ..ท ำา ง า น ต ำา แ ห น ง… … … … … … … … … … …………………………. ฝาย …………………….. เง น เด อนปจจบน…………………………

ขอความทพจารณาผลการพจารณา

ตวคณ

คะแนน

ทได

ดมาก

4

ด

3

ปานกลาง2

ไมคอยด

1 1. ความรอบรในงาน 2. ความขยนขนแขงและความเอาใจใสในงาน 3. ความคดรเรม 4. ความรอบคอบ 5. ความเชอมนในตนเอง 6. ค ว า ม ส ม ำา เ ส ม อ ใ น ก า รทำางาน 7. ความเขมแขงอดทน 8. ความเคารพกฎระเบยบ 9. บคลกลกษณะและอธยาศย10. สมพนธภาพกบเพอนรวมงานในองคกร11. สขภาพ12. ความประพฤตทวไป

323311131112

คะแนนเตม = 88 คดเปนรอยละ เทากบ


20

ทมา (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 25; อางองจาก ศนยเพมผลผลตแหงประเทศไทย)

ขอด ของแบบประเมนผลการปฏบตงานแบบถวงนำาหนก คอชวยใหผประเมนหรอผบงคบบญชาประหยดเวลาและการประเมนผลการปฏบตงานมขอบเขตครอบคลมลกษณะเดยวกน รวมทงเมอสรางแบบประเมนไวแลว กอาจนำาไปใชไดเปนเวลานานเชนเดยวกบขอทดสอบมาตรฐาน (Standardized tests) มขอจำากด คอเสยเวลามากในการจดทำาแบบประเมน เพราะในการบรรยายคณลกษณะพฤตกรรมของแตละงานจะตองครอบคลมปจจยในการทำางานครบถวน ซงตองอาศยผทมความรในการปฏบตงานจรง จงจะสามารถบรรยายลกษณะพฤตกรรมและกำาหนดนำาหนกหรอคะแนนได ถกต อง เพ อใหผ ประเมนเล อกขอความทใกลเค ยงกบคณลกษณะของผรบการประเมนมากทสด แตในทางปฏบตนนทำาไดยากเพราะหนวยงานมงานและตำาแหนงงานทแตกตางกนมาก

1.2.2 แบบบงคบใหเลอก (forced choices) วธนมหลกการเชนเดยวกบแบบถวงนำาหนก แตมขอแตก

ตางอยทจะกำาหนดขอความหลายกลม กลมละ 4 – 5 ขอความ ผประเมนจะตองทำาเครองหมายไวทขอความทบรรยายผลการปฏบตงาน ทงทใกลเคยงและหางไกลตอความจรงทสด 2 ขอความ ในกลมขอความดงกลาวจะมสองขอทบรรยายในแ ง ด (favorable) แ ล ะ อ ก ส อ ง ข อ ท บ ร ร ย า ย ใ น ด า น ไ ม ด (unfavorable) คะแนนหรอนำาหนกจะไมแจงใหผบงคบบญชาหรอผประเมนไดทราบเพอปองกนอคต ในขอทบรรยายในแงดสองขอนน จะมเพยงขอเดยวทแสดงใหเหนความแตกตางระหวางผปฏบตงานทมผลงานดกบไมด ในทำานองเดยวกนสำาหรบขอทบรรยายในแงไมดสองขอ กจะมเพยงขอเดยวทแสดงความแตกตางระหวางพนกงานทมผลงานดกบไมด


21

ตวอยางแสดงขอความในการประเมนผลการปฏบตงานแบบบงคบใหเลอก

มาก นอย ขอความ12

12

ไมเคยทำางานผดพลาดทำาตวเปนทนาเคารพนบถอ

34

34

ไมทำางานใหเสรจตามทมอบหมายไมมความเชอมนในตวเอง

ดงตวอยางจะเหนไดวาขอความขอ 1 และขอ 2 เปนขอความทบรรยายในแงด สวนขอ 3 และ

ขอ 4 เปนขอความทบรรยายในแงไมด จะเลอกขอ 1 หรอขอ 2 เพยงขอเดยวและเลอก 1 ขอ จากขอ 3 และขอ 4 ผลสรปจะทำาใหทราบถงลกษณะทเปนอยของผรบการประเมนทงในแงดและแงไมด

วธนเปนแบบทพฒนาขนมาเพอแกขอเสยหรอขอจำากดของวธการใหคะแนนตามมาตราสวนในเร องความลำาเอยงในการพจารณาของผประเมน เพราะโดยปกตผประเมนมกมแนวโนมทจะใหคะแนนสงเปนสวนมาก และหลกเลยงการใหคะแนนตำาตามความเปนจรง วธนจงพยายามลดอคตดงกลาวโดยผประเมนจะตองเลอกทงทางทดและไมดควบคกนไป สวนขอจำากดคอสนเปลองคาใชจายในการจดทำาสงและยากทผบงคบบญชาจะใหคำาชแจงและปรกษากบผใตบงคบบญชาหรอผปฏบตงาน และผบงคบบญชาหรอผประเมนเองกไมรน ำาหนกคะแนนของแตละขอวาเปนเทาใดและการประเมนแบบนคอนขางยากทจะเขาใจ

1.3 ว ธ ก า ร เ ป ร ย บ เ ท ย บ ร ะ ห ว า ง บ ค ค ล (employee comparison system)


22

เปนวธการประเมนผลโดยเปรยบเทยบระหวางพนกงานตงแต 2 คนขนไป แบงเปน 4

วธคอ การจดลำาดบท แบบเปรยบเทยบรายบคคล การจบคเปรยบเทยบ และ แบบกระจายตามรอยละทกำาหนด (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 27 – 32)

1.3.1 การจดลำาดบท (ranking) วธนผประเมนจะถกกำาหนดใหทำาการประเมนวาพนกงานผใดเปนบคคลททำางานไดดทสดเรอยไปจนถงลำาดบตำาทสด ซงหากดอยางผวเผนจะเปนวธทงายเพราะเปนเพยงการจดลำาดบเทานน แตหากการจดลำาดบนจะตองทำาใหกลมทมจำานวนมากกวา 20 คนแลวจะเปนเรองทยาก ในทำานองเดยวกนการจดลำาดบในสวนตนและปลายซงหมายถงดทสดและเลวทสด อาจจะสามารถทำาไดไมยากนก แตการทจะกำาหนดตำาแหนงทอยในกลมของพนกงานชวงกลางของกลม ทมผลการปฏบตงานใกลเคยงกนวา ใครเหนอกวาใครนนเปนเรองทกระทำาไดยากเชนเดยวกน แตหากจะสามารถกระทำาใหงายขน ผประเมนจะตองคดเลอกผทมผลการปฏบตงานสงสดและตำาสดออกมากอน หลงจากนนจงเลอกผทดเปนลำาดบรองลงมา และเลวเปนลำาดบสงขนมาเรอยไปเปนลำาดบจนถงตรงกลาง เปนวธทเรยกวาการจดลำาดบทอกวธการหนง (alternative ranking)

ขอดของการจดลำาดบทคองายตอการทำาความเขาใจ งายตอการใชและเหมาะกบการประเมนผลการปฏบตงานของคนกลมเลก ๆ แตอาจกอใหเกดการกลนแกลงกนไดงายเนองจากขาดบรรทดฐานในการเปรยบเทยบทแนนอน แมวาวธนจะชวยใหทราบวาใครมผลงานสงกวาหรอตำากวากน แตไมสามารถทราบถงขอแตกตางวาสงกวาหรอตำากวากนอยางไร ใครดใครเลวแคไหน และเปนวธทไมเหมาะทจะใชประเมนผลการปฏบตงานของกลมทมมากกวา 20 คนขนไป

1.3.2 แบบเปรยบเทยบรายบคคล (man to man comparison) วธนเปนการพยายามเปรยบเทยบคนทำางานแตละคน


23

กบคนอน ๆ ททำางานเดยวกนแลวจดเรยงอนดบ 1, 2, 3 ตามลำาดบจนครบทกคน ในการเปรยบเทยบเพอจดเรยงใชวธหยบปจจยทเกยวกบการทำางาน เชน ประสทธภาพในงาน ความคดรเรม บคลกของแตละคนขนมาพจารณาเปรยบเทยบกน บางคนอาจดเดนบางเรอง ดอยกวาบางเรอง กตองคดคะแนนเฉลยของแตละคน แลวจงจดอนดบในทสด บางประเภทอาจจะถอคณลกษณะสำาคญเพยงอยางเดยวแลวเปรยบเทยบกนเฉพาะเรองนนกงายในการจดอนดบ การจดอนดบคนในกลมเชนนมขอพงระวงในการเปรยบเทยบกบกลมอน เพราะเปรยบเทยบกนไมได หากขนาดกลมตางกนมาก หรอคนในแตละกลมมลกษณะแตกตางกน

ขอดของการเปรยบเทยบรายบคคลคองายและใชไดผลดมากในการประเมนผลการปฏบตงานของคนกลมเลกและไดมการนำาวธนไปดดแปลงโดยพจารณาเปรยบเทยบพนกงานทจะถกประเมนทกคนทละคเรยกวาวธการจบคเปรยบเทยบ (Paired comparison)

ขอจำากดของวธนคอ1) ในกรณทมพนกงานทจะมาจดเรยงลำาดบเปนจำานวนมาก การ

เปรยบเทยบจะกระจายมากไม ชดเจน 2) ทำาใหเกดความสบสนในการหาปจจยหรอองคประกอบทจะนำามา

พจารณาแตละองคประกอบ 3) เปดโอกาสเตมทใหผประเมนกำาหนดมาตรฐานขนเอง ผลการประเมนจงขนอยกบความ คดเหนของผประเมนเปนสำาคญ 4) วธนขดกบหลกการประเมนผลการปฏบตงาน ซงถอผลงานท

พนกงานจะตองทำาในตำาแหนง ตาง ๆ เปนสำาคญ เพราะการประเมนแบบนใชการเปรยบเทยบผลงานทแตละคนไดทำาเปน


24

สำาคญ จงอาจทำาใหเกดการแขงขนทไมเปนผลดแกงานได

1.3.3 ก า ร จ บ ค เ ป ร ย บ เ ท ย บ (paired comparison) เปนวธทพฒนาขนมาเพอชวยใหวธการจดล ำาดบมประสทธภาพเพมขนในดานความสะดวกและถกตอง กลาวคอในขนแรกจะมการแยกชอของพนกงานทจะถกประเมนออกจากกน โดยบนทกในแบบฟอรมแตละแผนแลวนำามาเปรยบเทยบกนเปนคกจะสามารถจดลำาดบได

ตวอยางแบบประเมนแบบจบคเปรยบเทยบ

เ ม อ เ ป ร ย บเทยบกบ

ช อ ผ ถ กประเมน

เ ม อ เ ป ร ย บเทยบกบ

ช อ ผ ถ กประเมน

ก ข ค ง จ ก ข ค ง จก - - - - ก + + - -ข + - + + ข - - - -ค + + - + ค - + + -ง + - + - ง + + - +จ + - - + จ + + + -

จากแบบประเมนเคร องหมายบวก (+) หมายถง ดกวาอก“คนหนง สวนเครองหมายลบ ” (-) หมายถง ดอยกวาอกคนหนง เมอ“ ”พจารณาเปรยบเทยบเปนรายค หลงจากนนใหสรปจำานวนเครองหมาย + ของแตละชองเพอหาผทไดรบการจดลำาดบสงสด ซงตามตวอยาง ผลกคอนาย ก. และนาย ข. ตามลำาดบ สำาหรบแตละปจจย

ขอดของการประเมนแบบจบคเปรยบเทยบคอเปนวธคอนขางงายสะดวกในการปฏบต และสามารถเปรยบเทยบผลงานของผปฏบตงานแตละบคคลได แตจะไมเหมาะสำาหรบนำาไปใชในการประเมนผล


1) การพจารณาในแง คณภาพของงาน“ ”

2) การพจารณาในแง ความคดรเรม“ ”

25

การปฏบตงานในกรณมพนกงานทไดรบการประเมนจำานวนมาก เพราะทำาใหเกดความยงยากและเสยเวลาในการประเมนมาก

1.3.4 แบบกระจายตามรอยละทก ำาหนด (forced distribution or grading on the curve) วธนผประเมนจะตองกระจายผรบการประเมนออกเปนกลมยอย แลวใหคะแนนผลการประเมนกระจายออกมาในร ปรอยละในลกษณะการแจกแจงปกต (normal distribution) ตามหลกของวชาสถต การแจกแจงดงกลาวโดยปกตนยมกำาหนดวา ในแตละแผนกจะมคนดทสดไมเกนรอยละ 10 ดรองลงมาคอรอยละ 20 พอใชหรอปานกลางรอยละ 40 คอนขางตำาหรอตองปรบปรงรอยละ 20 และตำาหรอใชไมไดรอยละ 10

ดมาก

ด ปานกลาง ตองปรบป

รง

ใชไมได

10%

20%

40% 20% 10%

ขอดของการประเมนแบบกระจายตามรอยละทก ำาหนดคอ ชวยใหการพจารณาผลการปฏบตงานของผปฏบตงานกระจายครอบคลมไดเปนปกต ขจดปญหาทผบงคบบญชาหรอผประเมนมกใหคะแนนผถกประเมนคอนขางสงไดเปนอยางดและประหยดเวลาในกรณทมผรบการประเมนเปนจำานวนมาก แตการประเมนแบบนจะไมเหมาะสมกบองคกรทมพนกงานจำานวนนอย เพราะจะมผลทำาใหรปโคงทกำาหนดผดปกตไปไดโดยงาย นอกจากนกยงไมเหมาะสมทจะใชกบพนกงานทมการศกษาด มความสามารถดเด น หรอเป นพนกงานประเภทท ำางานวชาการคอ พนกงานมกจะทำางานอยในเกณฑดดวยกนทงนน เมอผบงคบบญชา


26

ตองแบงเปนกลม ๆ เรยงลำาดบกจะไมยตธรรม และอาจกอใหเกดการแขงขนทไมเปนผลดแกงานโดยตรงได

1.4 วธแบงขน (grading) วธนจะมการกำาหนดคณลกษณะของพนกงานทจะประเมน

แลวอธบายคำาจำากดความของแตละคณลกษณะไวอยางชดเจน เชน ความอตสาหะพากเพยร การรจกตดสนใจ การปรบตว เปนตน แลวแบงขนคณลกษณะแตละอยาง โดยทวไปแบงเปน 3 ขน ดมาก ปานกลาง ไมด บางแหงแบงออกเปน 5 ขนคอ ขนท 1 ถง 5 และใหคำาจำากดความวาแตละขนหมายความอยางไร ในการประเมนใหผประเมนพจารณาคณลกษณะของผรบการประเมนแตละคณลกษณะวาอยในขนใด ใหทำาเครองหมายไว การประเมนวธนคลายกบการประเมนวธใหคะแนนตามมาตราสวน

ขอดของการประเมนแบบแบงขนคอจะพจารณาครอบคลมลกษณะหลายประการ และสามารถใหคะแนนไดงายเพราะมค ำาอธบายละเอยดขน สวนขอจำากดคอผประเมนมโอกาสทจะใหคะแนนแตกตางกนไป หากผ ประเมนไม เข า ใจความหมายของค ำาอธบายเหมอนก น (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 32)

ตวอยางแบบประเมนผลการปฏบตงานดวยวธแบงขน

งานธรการและงานบรหาร (ของขาราชการองกฤษ)รายงานคณลกษณะและผลการปฏบตงานคณลกษณะเฉพาะและบคลกภาพ (ทำาเคร องหมายในกรอบทตองการ) 1. ความรบผดชอบ หมายเหต


27

- แสวงหาและยอมรบความรบผดชอบตลอดเวลา

1

- เตมใจยอมรบความรบผดชอบ 2- ยอมรบความรบผดชอบตามทจำาเปน 3- มกจะเสนอเรองทตดสนไดเอง 4- เลยงความรบผดชอบ 52. ความคดรเรมสรางสรรค หมายเหต- มความคดเสรมสราง 1- โดยทวไปใหความคดเหนทมคณคา 2- วธแกปญหาของเขามกจะใชการได 3- มกจะไมกระทำาการทเสรมสราง 4- ไมสามารถตอบโตสถานการณใหม 5

3. ผลงาน หมายเหต- ปรมาณงานททำาเดน 1- ทำางานไดมาก 2- ผลงานเปนทพอใจ 3- ทำางานไดนอยกวาทคาดหวง 4- ผลงานไมเปนทเพยงพอเปนประจำา 5

ทมา (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 33; อางองจาก เพญศร วายวานนท, เมษายน 2541, หนา 211 – 213)

1.5 วธการประเมนตามคาคะแนน (point rating) เปนวธการประเมนผลการปฏบตงานเปนรายบคคล ตามราย

ละเอยดของหนาทและความ


28

รบผดชอบของแตละลกษณะงานแตละตำาแหนง เชน รายการเกยวกบคณภาพและปรมาณงานททำาสำาเรจ ความอตสาหะ พยายาม ความคดรเร ม ความฉบไวในการแกปญหาและตดสนใจดวยตนเอง อปนสยใจคอ เปนตน โดยผประเมนจะใหคะแนนในแตละรายการของแบบประเมนของพนกงานแตละคนใหมคะแนนรวมทงหมดทกรายการเทากบ 100 คะแนน กลาวคอถาพนกงานผใดปฏบตงานไดดกมคะแนนสงกวาผทปฏบตงานไมคอยด เชนเดยวกบการใหคะแนนสอบไลแบบอตนยนนเอง

ขอดของวธการประเมนตามคาคะแนนคอการใหคะแนนถอวาเปนการใหตามความสำาคญของปจจยตาง ๆ สามารถใชประกอบการพจารณาเงนเดอน และใชในการวางแผนดานฝกอบรม สวนขอจ ำากดจากแบบฟอรมการประเมนผลลกษณะน อาจทำาใหเกดปญหาวาผประเมนจะไดขอมลการปฏบตงานของพนกงานและคนมาจากไหน ซงกอใหเกดความยงยากตอตวผประเมน (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 32)

ตวอยางแบบประเมนผลการปฏบตงานตามคาคะแนน

ช อ……………………………….กอง………………………………แผนก…………………………………… � ไดรบมอบหมายใหทำาหนาทผบงคบบญชาหรอหวหนา � ไมไดรบมอบหมายใหทำาหนาทผบงคบบญชาหรอหวหนา

ควรห า ค ว ร คะแนน


29

รายการ ดเ ย ยม

ด ป า นกลาง

ทางปรบปรง

แกไขกอน

ทควรได รบ

1. ความละเอยดถถวน 5 4 3 2 12. การปฏบตงานตามทไดรบมอบหมาย

5 4 3 2 1

3. คว า ม ร ว ด เ ร ว ใ น กา รปฏบตงาน

10 8 6 4 2

4. ความอตสาหพยายาม 5 4 3 2 1… … … … … …14. ความสะอาดเรยบรอยในผลงาน

5 4 3 2 1

15. ปรมาณ 5 4 3 2 1รวม 100 8

060 40 20

รวม …………………………………. คะแนน คดเปนรอยละ ……………………………….. คะแนน 90% - 100% ดเยยม คะแนน 71% - 89% ด คะแนน 60% - 70% ปานกลาง คะแนน 40% - 59% ควรหาทางปรบปรง

หมายเหต 1. ขอ 11, 12 และ 13 ใชสำาหรบบคคลทไดรบมอบหมายใหปฏบตหนาทบงคบบญชาหรอ เปนหวหนา 2. การใหคะแนนมาตรฐานตามลำาดบเดยวกนคอ

- ชนจตวา อนดบ 1 – 2


30

- ชนจตวา อนดบ 3 – พเศษ - ชนตร อนดบ 1 – 2 - ชนโท อนดบ 1 – 2 - ชนโท อนดบ 3 – ชนเอกอนดบ 1

3. คะแนนเฉลย ดเยยม ควรไดขนเงนเดอน 2 ขน คะแนนเฉลย ดและปานกลาง ควรไดขนเดนเดอน

1 ขน คะแนนตำากวาระดบปานกลาง ไม ควร ให ข น เง น

เดอน

ทมา (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 34 – 35; อางองจาก แบบพจารณาการปฏบตงาน เพอประกอบการพจารณาบำาเหนจความดความชอบของระเบยบขาราชการสำานกงาน ก.พ.)

2. วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดพฤตกรรมการปฏบตงานเปนหลก

วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดพฤตกรรมการปฏบตง า น เ ป น ห ล ก (Job performance or behavior based approach) ไดแกการประเมนผลการปฏบตงานทเน นรปแบบการประเมนผลเกยวกบพฤตกรรมการปฏบตงานททำาใหงานบรรลผลสำาเรจ แบงออกเปน 12 วธค อ (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร , 2546, หนา 35 – 47)

2.1 ว ธ ก า ร ป ร ะ เ ม น แ บ บ เ น น เ ห ต ก า ร ณ ส ำา ค ญ (critical incidents) วธนไดรบการพฒนาขนเพอแกปญหาเกยวกบการนำาผลการประเมนไปพจารณารวมกบผใตบงคบบญชา เพราะผใตบงคบบญชามกจะไมคอยยอมรบในวจารณญาณของผบงคบบญชาหรอผประเมนโดยเฉพาะเมอผลการประเมนนนออกมาในทางลบ ซงทำาใหผ


31

บงคบบญชาหรอผประเมนเกดความกงวลใจทจะตองเปนผนำาผลไปแจงใหผใตบงคบบญชาเพอทำาการปรบปรงในแนวทางทถกตอง จดสำาคญของวธการนกคอ จะใหขอมลเกยวกบเหตการณส ำาคญทเกดขนจรง เกยวกบการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา เพอเปนหลกฐานในการถกเถยงหรอพดคยกบผใตบงคบบญชาไดดขน

วธการคอผบงคบบญชาจะตองเปนผจดบนทกเหตการณ หรอพฤตกรรมทสำาคญของผใตบงคบบญชา หรอผรบการประเมนแตละคนเปนหลกฐานไว โดยจะจดบนทกลงในสมดบนทกซงมรายการทจดทำาขนโดยเฉพาะเพอเปนแนวทางในการจดบนทก การบนทกเหตการณสำาคญนจะบนทกทงผลงานทประสบความสำาเรจ และผลงานทลมเหลว โดยผบงคบบญชาจะตองทำาในลกษณะคลายกบบนทกประจ ำาวนคอ บนทกทนททมเหตการณเกดขน เพราะอาจลมไดหากจะจำาไวบนทกในภายหลง

ในการบนทกจะทำาการบนทกในแบบฟอรมลกษณะเดยวกน แตควรใชสของการดบนทกใหตางกน เชน เหตการณทดใชการดสเหลอง เหตการณไมดใชการดสแดงบนทก ขอดของการประเมนแบบเนนเหตการณสำาคญคอ

1) ผบงคบบญชามหลกฐานทเปนจรงเกยวกบพฤตกรรมของผรบการประเมนมาอาง

2) เปนการวจารณผลการปฏบตงานจรง มใชวจารณทบคลกภาพสวนตวของผรบการ

ประเมน3) ผรบการประเมนไดรบทราบถงมาตรฐานของงานจากการ

ทไดพดคยกบผบงคบบญชาขอจำากดของการประเมนแบบเนนเหตการณสำาคญไดแก

1) ผบงคบบญชาจะตองทำาการบนทกเหตการณสำาคญ ๆ อยางสมำาเสมอ ทำาใหเปนภาระ


32

มาก เพราะตองเฝาสงเกตพฤตกรรมของพนกงานอยตลอดเวลา

2) การจดบนทกในลกษณะนทำาใหพนกงานรสกหวาดระแวงอยตลอดเวลาวา พฤตกรรม อะไรของตนทถกจดบนทกในสมดของผบงคบบญชา

3) ผบงคบบญชาจะบนทกเหตการณทเกดขนในทางลบมากกวาทางบวก

4) การใหขอมลยอนกลบกบพนกงานทรบการประเมนอาจจะชาไป ทำาใหงานขาด ประสทธภาพ เพราะผบงคบบญชาตองรอจนถงเวลาทจะประเมนจงจะมโอกาสได แจงใหพนกงานนน ๆ ทราบเพอการปรบปรง

2.2 วธการบรรยายความ (free form essay หรอ free written evaluation หรอ essay description หรอ essay approach หรอ narrative method) สาระส ำาค ญของวธนคอใหผบงคบบญชาหรอผประเมนเขยนบรรยายเกยวกบการปฏบตงานของพนกงานแตละคน บางครงในการบรรยายอาจเปดกวางโดยมไดกำาหนดขอบเขตเพอเปดโอกาสใหผเขยนเสนอความเหนไดโดยอสระ แตในบางหนวยงานกมการกำาหนดหวขอทตองการใหบรรยายไว ซ งสวนใหญจะเน นในเร องลกษณะของการปฏบต งาน จดเดน จดบกพรองของผใตบงคบบญชาทตองปรบปรง สมควรทจะใหมการเลอนขน ลดขน หรอโยกยาย เปนตน

การประเมนแบบวธการบรรยายความจะเปนประโยชนเมอใชรวมกบวธการประเมนงานแบบอน ๆ ในบางหนวยงานใชประกอบควบคกบวธการใหคะแนนตามมาตราสวน ในบางกรณกจะใหผประเมนเขยนคำาบรรยายความของการใหคะแนนบางจด หรอใหชถงขอบเขตทเกยวของท


33

มไดปรากฏอยในมาตราสวนดงกลาว แตวธการบรรยายความจะไมสามารถลดขอบกพรองและความลำาเอยงตาง ๆ ได โดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบความลำาเอยงสวนตว และถาผทำาการประเมนไมสนทดเกยวกบการเขยน จะทำาใหรายงานขาดประเดนสำาคญไป แตถาเขยนไดดอาจทำาใหบ คคลผน นได ความดความชอบโดยไมมผลงานทแทจรงก ได นอกจากนผใตบงคบบญชาแตละคนจะถกประเมนดวยมาตรฐานทแตกตางกนไป และผประเมนมกไมมการกลาวถงสวนสำาคญหรอเนนประเดนทไมตรงกน ทำาใหยากตอการเปรยบเทยบผลการประเมนของพนกงานแตละคน

2.3 วธการประเมนผลตามแบบพรอบสต (Probst rating plan) เปนวธการประเมนผลการปฏบตงานทพรอบสต (J. B. Probst) จดทำาขน โดยมหลกการจดลำาดบแบบความประพฤตหรอบคลกลกษณะไวประมาณ 100 รายการ ซ งลกษณะพฤตกรรมหรอบคลกลกษณะทกำาหนดสวนใหญจะเปนลกษณะทสงเกตไดงาย สามารถแยกแยะเรยงลำาดบได ทงนในการกำาหนดคณลกษณะเพอประเมนพนกงานระดบปฏบตงาน จะมความแตกตางไปจากลกษณะทจดไวเพอประเมนผปฏบตงานระดบผบงคบบญชาหรอระดบบรหาร นอกจากนยงเปดโอกาสใหผประเมนเพมเตมปจจยอน ๆ ทเกยวของกบงานได ผประเมนจะพจารณาลกษณะพฤตกรรมหรอบคลกลกษณะของผรบการประเมน แลวทำาเครองหมายลงในชองนำาหนกตามทกำาหนด จากนนจงรวมคะแนนกจะไดคะแนนรวมของผลการปฏบตงานของผรบการประเมน

ตวอยางแบบประเมนผลการปฏบตงานแบบพรอบสต

ทำาเครองหมาย

ในชอง

วธใชแบบฟอรม ใหทำาเครองหมาย ü ลงในชองหนารายการคณสมบตททานคดวาเหมาะสม


34

ทสดสำาหรบพนกงานททานกำาลงประเมน โปรดอยาเดา ทำาเครองหมายเฉพาะรายการททานแนใจเทานน และทานอาจเพมเตมปจจยททานคดวาจะเปนการบรรยายลกษณะของพนกงานททานกำาลงประเมนผลอย

1 2 3 เกยจครานเคลอนไหวชาเรวและวองไวแกเกนทำางานพการเลกนอยพการมากหลงตวเองทำาตวนานบถอบอย ๆ

ทมา (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 38; อางองจาก Stahl, 1956, p. 326)

ขอดของการประเมนผลการปฏบตงานแบบพรอบสตคอ งายในการใชและทำาใหทราบถงพฤตกรรมและบคลกลกษณะของผรบการประเมนคอนขางละเอยด แตจะสนเปลองเวลาในการจดทำาแบบประเมน เนองจากยากทจะสามารถกำาหนดปจจยในการประเมนไดอยางครบถวน และมขอจำากดหากนำาไปใชในหนวยงานทมลกษณะแตกตางกนมาก ๆ

2.4 วธการประเมนโดยมผประเมนหลายคน (multiple rating ห ร อ multiple appraisal ห ร อ group rating) เปนวธประเมนโดยใชบคคลหลายคน (กลมหวหนางาน) มวธท ำาได 2 แบบคอ


35

1) หวหนางาน 2 – 3 คน ซงรถงการทำางานของพนกงานเปนอยางด ตางประเมนผลงานและสงใหหนวยงานบคคลเพอรวมเปนผลประเมน

2) มการอภปรายงานของพนกงานในการประชมหวหนางานทจดขนตามระยะเวลา บางกรณเปนการประชมพนกงานเองหรอสงผแทนพนกงานเขาประชม ทประชมเสนอผลประเมนการปฏบตงานของพนกงานแตละคน สมาชกในทประชมนมกจะศกษาขอมลเกยวกบพนกงาน เชน คำาอธบายงาน ผลประเมนโดยหวหนางานชนตน การมาทำางานสมำาเสมอ การตรงตอเวลา การเลอนตำาแหนง เปนตน

วธนตองพจารณาปจจยทจะประเมนกอนพจารณาเนอหาของแบบรายงานการประเมน และมการสมภาษณระหวางหวหนางานชนตนและพนกงาน เพอการปรบปรงงานตอไป ไดมการนำาวธนไปดดแปลงใชงานแตกตางกน ขนตอนททำากนทวไปและถอวาจำาเปนคอการตรวจสอบผลการประเมนของกลมอกชนหนงโดยหวหนาระดบสงขนไป

ขอดของการประเมนโดยผประเมนหลายคนไดแก1) พนกงานทกระดบมสวนรวมรเหนในการประเมน2) ใชไดเหมาะกบกรณทต องการใหความส ำาคญกบการ

ปรบปรงงานในอนาคตมากกวา งานทผานมา

3) เปนการพยายามประเมนผลการปฏบตงานใหแมนยำายงขน นอกจากนยงสงเสรมขวญ กำาลงใจและความสมพนธระหวางผบงคบบญชากบพนกงาน

ขอจำากดของการประเมนโดยผประเมนหลายคนคอ1) ใชไดเฉพาะหนวยงานทมพนกงานจำานวนนอย


36

2) ลดความสำาคญของดลยพนจผบงคบบญชาลงมากและทำาใหผบงคบบญชาลำาบากใจท จะตองอธบายเหตผลการประเมนทมไดอยในความรบผดชอบโดยตรง

3) วธการประเมนคอนขางยงยาก สนเปลองเวลามาก4) ผประเมนตองมความชำานาญมากพอสมควรและตองใชผ

ประเมนหลายคน 5) พนกงานทไดรบการประเมนในระดบไมด อาจมความรสก

เปนปฏปกษตอเพอน รวมงาน

เพอเปนการแกไขขอจำากดของวธการน จงมการคดคนวธการประเมนโดยใชผประเมนทเปนผบงคบบญชาโดยตรง 1 คน และเปนพนกงานในระดบเดยวกนกบผรบการประเมนอก 2 คนทำาการประเมน โดยใหคะแนนการประเมนของผบงคบบญชาและของพนกงานเทากน สำาหรบแบบประเมนผลการปฏบตงานทใชใหผบงคบบญชากบพนกงานรวมกนกำาหนด และสามารถปรบปรงไดทก ๆ 2 ป เรยกการประเมนแบบ employee service review (ESR)

2.5 วธการประเมนรวมกน (mutual rating) วธนไดรบการดดแปลงแกไขโดยเฮนร ชลตน (Henry W. Shilton) เปนอกวธหนงทเนนเร องการมสวนรวม (participation) ของพนกงานทกระดบในการประเมนเชนเดยวกบวธการประเมนโดยมผประเมนหลายคน สำาหรบขอดและขอจำากดเชนเดยวกบวธการประเมนโดยมผประเมนหลายคน ซงวธการประเมนรวมกนมองคประกอบทสำาคญดงน

2.5.1 สมาชกทกคนในกลมททำางานรวมกนมสวนรวม (participation) ในการ ประเมน


37

2.5.2 การประเมนสมาชกในกล มทละคนใชวธลงคะแนนลบ (secret ballot)

2.5.3 ประเดนหรอปจจยทจะนำามาใชในการประเมนตลอดจนวธการประเมน นนสมาชกทกคนรวมกนกำาหนด

2.5.4 ผลการประเมนและการตดตามผลการประเมนจะตองเปนทรทวกน

2.5.5 ผลการประเมนจะน ำาไปใชเร องอะไรบางนน สมาชกในกลมเปนผตดสน

2.6 วธการประเมนโดยเพอนรวมงาน (peer rating) เปนการประเมนผลการปฏบตงานโดยกลมเพอนรวมงานเดยวกนเปนผประเมน (co-workers) ซงโดยทว ๆ ไปแมวาผลการประเมนโดยกลมเพอนรวมงานจะสอดคลองหรอใกลเคยงกบผลของการประเมนโดยผบงคบบญชาเปนผประเมนกตาม แตในทางความเปนจรงมกจะปรากฏวาการประเมนโดยกลมเพอนรวมงานจะแสดงถงความแตกตางเกยวกบพฤตกรรมบางอยางของผถกประเมน ซ งเปนพฤตกรรมทผบงคบบญชามองไมเหน จงทำาใหวธการประเมนแบบนแตกตางกบวธอน ๆ เชนเมอมตำาแหนงหวหนาวางลงการประเมนผลการปฏบตงานโดยกลมเพอนรวมงานจะมผลดกวาวธอน ๆ เพราะจะทำาใหสามารถพจารณาบคคลทเหมาะสมทเปนทยอมรบในหมเพอนรวมงานอยแลวเขามาดำารงตำาแหนงหวหนางานไดทนท เปนตน

2.7 วธการประเมนดวยตนเอง (self appraisal หรอ self rating) เปนวธการทใหพนกงานพจารณาผลการปฏบตงานของตน โดยวเคราะหผลการปฏบตงานและพฤตกรรมในงานสำาหรบระยะเวลาทไมผานมาและเขยนสรป บางหนวยงานอาจกำาหนดคำาถามขน


38

ทไดตกลงกนหรออาจถอคำาอธบายงานในตำาแหนงของตน ขอจดบนทก หรอโครงการททำาเปนแนววเคราะห แลวเตรยมอภปรายกบหวหนางานซงไดประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานในทำานองเดยวกนไวพรอมทงตงขอสงเกตเกยวกบการบงคบบญชาของตนวาสำาเรจหรอลมเหลวเพยงใด เมออภปรายประเดนตาง ๆ ในการประเมนจนประนประนอมกนแลว ผลการประเมนทประนประนอมใหมนจะเกบรกษาไวในสมดประวตพนกงาน

ขอดของการประเมนดวยตนเองไดแก1) สนบสนนใหพนกงานหรอพนกงานปรบปรงตนเอง และ

ทำาความกระจางแกตนเอง วา พอใจ อะไร ไมพอใจอะไร เพราะวธนให โอกาสดวยวธการบงคบใหพนกงานคด พจารณาตดสนงานของตนเอง

2) สงเสรมขวญกำาลงใจในการปฏบตงานของพนกงาน3) หากนำาวธนไปใชรวมกบวธการประเมนตามผลงาน ซงผ

ถกประเมนจะมสวนรวมใน การกำาหนดเปาหมายรวมกบผประเมน จะทำาใหผถกประเมนมสงจงใจทจะทำางานให ไดตามเปาหมายทตนตงไว และเปนการงายสำาหรบผประเมนทนำาผลนนมาถกเถยง หรอพจารณารวมกบผถกประเมนในภายหลง เพราะมเกณฑทแนนอน

ขอจำากดของการประเมนดวยตนเองคอ1) พนกงานททำางานดจะประเมนตนเองตำากวาความจรง ใน

ขณะทพนกงานททำางานไม สดมกจะประเมนตนเองสงกวาความเปนจรง


39

2) ไมสามารถจะนำาไปใชเปนวธหลกในการประเมนผลการปฏบตงานแทนวธอนได เพราะโดยทวไปพนกงานผถกประเมนจะมแนวโนมในการประเมนตนเองให ปรากฏแตสวนทดและในระดบความสามารถสงเสมอ โดยจะไมแสดงขอมล เกยวกบสวนทไมดของตนเองใหปรากฏออกมา ทำาใหไดผลการประเมนทไม สมบรณคอไดรบขอมลแตสวนทดเทานน

2.8 ว ธ ส ม ภ า ษ ณ ผ ล ง า น ก า ว ห น า (progress interview) วธนมงเนนทการมสวนรวมในการประเมนโดยพนกงานและใชวธการสมภาษณเปนเคร องมอ หวหนาจะคดพจารณาผลงานปจจบนและงานในอนาคตของพนกงานในการทำางานประจำาวน หวหนางานและพนกงานตดตอกนโดยปกตและมการพบปะสมภาษณกนเปนประจำาตามเวลาทกำาหนดไว หวขอทจะอภปรายกนระหวางการสมภาษณ ไดแก จดหมายของงาน การแสดงการยอมรบผลงานดทปรากฏ ขอแนะนำาในการปรบปรงทเสนอแนะโดยทงสองฝาย ขอตกลงเร ององคประกอบของงานทสำาคญทสด การทำาความเขาใจในเรองความรบผดชอบ และการกำาหนดเปาหมายระยะยาวสำาหรบพนกงานแตละคน

ขอดของวธสมภาษณผลงานกาวหนาคอทงหวหนางานและพนกงานไดพดทำาความเขาใจกนเกยวกบการปฏบตงาน นอกจากนพนกงานไดทราบถงขอบกพรองตาง ๆ ในการปฏบตงาน และวธการปรบปรงแกไขเพอใหงานทไดรบมอบหมายบรรลผลสำาเรจ แตวธนจะสนเปลองเวลา และตองการความตงใจและความสามารถในวธการสมภาษณใหไดผลของทงสองฝาย รวมทงความจรงใจของทงสองฝายอกดวย


40

2.9 ว ธ ก า ร ป ร ะ เ ม น โ ด ย ว ธ ส ม ภ า ษ ณ (field interview method หรอ field review method) วธนเจาหน าท จากฝายบ คคล (personnel department) จะไปท ำาการสมภาษณผบงคบบญชาเกยวกบงานทเขารบผดชอบ และรายละเอยดของบคคลทตองการจะประเมนผลการปฏบตงาน โดยเจาหนาทฝายบคคลจะเตรยมคำาถามทจะถามไวกอน เชน พนกงานทำางานเปนทพอใจหรอไม อะไรสงใดบาง ทำาผดพลาดอะไรบางและมขอบกพรองอะไรบาง เมอเปรยบเทยบกบพนกงานอนแลวเปนอยางไร เปนตน เมอสมภาษณเสรจกจะจดทำารายงานเปนลายลกษณอกษรสงคนไปใหผบงคบบญชาพจารณาและแกไขเพมเตม เมอไดขอมลรายละเอยดการประเมนผลการปฏบตงานของแตละบคคลเรยบรอยแลวจงทำารายงานผลการประเมนใหผบงคบบญชาของพนกงานนนรบรองความถกตองอกครงหนง

ขอดของการประเมนโดยวธสมภาษณคอทำาใหผบญชาของบคคลทตองการประเมน เหนความ

สำาคญของการประเมนผลงานของพนกงานผใตบงคบบญชาของตน โดยทเจาหนาทจากฝายบคคลตองสมภาษณเองซงจะทำาใหเขาตองใหดลพนจเปนอยางดและเทยงตรง ในการประเมนผลงานของเจาหนาทฝายบคคลทไปสมภาษณเองกสามารถใชหลกเกณฑเดยวกนในการประเมนผลงานไดเชนกน และฝายบคคลจะไดขอมลทชวยในกจกรรมการบรหารบคคลดานอน และยงชวยสงเสรมความสมพนธอนดกบฝายปฏบตการดวย

ขอจำากดของวธนไดแก1) สนเปลองคาใชจายและเวลามาก เปนภาระแกเจาหนาท

ฝายบคคลมาก2) ใชไดเฉพาะกบหนวยงานขนาดเลกในสวนกลางมากกวา

หนวยงานใหญทมสาขายอย อยหางไกล


41

3) ขดกบหลกการกระจายอำานาจใหเหมาะสมกบหนาทควรรบผดชอบเปนการลด ดลพนจของผบงคบบญชาชนตน ผบงคบบญชาจงมกจะไมพอใจการสมภาษณของ เจาหนาทฝายบคคลเนองจากเขามหนาทดแลอยแลว เขาจงควรประเมนผลงานเอง

4) วธนไมคอยเปนทนยม เพราะผลงานของการสมภาษณออกมาในลกษณะทไมชดเจน จงไมเปนทเชอถอเทาใดนก

2.10 วธการประเมนแบบใชศ นยกลางการประเมน (assessment center) เป นวธท น ำามาใชเพ อประเมนผลการปฏบตงานทคาดหวงจากบลากรในอนาคต หรอประเมนหาศกยภาพบคลากรวา จะเหมาะสมกบงานซงยงไมเคยมประสบการณมากอนหรอไม ในการประเมนตามวธน บคลากรทคาดวาจะสามารถปฏบตงานไดจากหนวยหรอฝายตาง ๆ จะถกจดใหมาทำางานอยรวมกนประมาณ 2 – 3 วน และจะไดรบมอบหมายใหปฏบตงานซงมลกษณะสอดคลองหรอเหมอนกบงานทจะตองทำาการปฏบตจรง ๆ เมอไดรบมอบหมายใหท ำา ในการมอบหมายงานใหทดลองปฏบตนนอาจมอบหมายใหแตละคนทดลองทำาโดยเอกเทศหรออาจใหท ำารวมกนเปนกลม ซ งผถกประเมนจะตองพยายามทำางานทไดรบมอบหมายใหดทสด การประเมนผลแบบน ผถกประเมนจะถกประเมนอยางละเอยดดานการสอบประวตสวนบคคล ทดสอบการปฏบตงานเพอประเมนความสามารถในอนาคต ใหเลนเกมสธรกจ ใหแบบฝกหดเกยวกบการคนหาขอเทจจรง การวเคราะหเฉพาะเร อง ทดสอบภาวะผนำา ทดสอบการตดสนใจและทดสอบทางจตวทยา


42

โดยกลมผประเมนกลมหนงซงมความรอบร หรอมประสบการณจะคอยสงเกตบนทกการปฏบตงานทงจดออน จดแขง และศกยภาพของผถกประเมนแตละคน ตลอดระยะเวลาทมาอยรวมกน หลงจากนนกลมผประเมนจะทำาการพจารณารวมกน เพอคดเลอกบคคลทเหมาะสมทสดทจะไดรบการมอบหมายใหปฏบตงานจรง

ขอดของวธนคอสามารถคดเลอกบคลากรไดเหมาะสมกบงาน และบคลากรทไดรบการคดเลอกโดยวธนมกจะปฏบตงานไดดกวาผลการประเมนดวยวธอน ๆ นอกจากนบคลากรทอยในหนวยงานทไมคอยมชอ จะมโอกาสในการไดรบการคดเลอกเทากบบคลากรทอยในหนวยงานทมชอเสยงดกวา ทำาใหเกดขวญและกำาลงใจดในการทำางานทวทงองคกร แตวธน จะเสยเวลาและคาใชจายสงมาก ตองใชสถานทเฉพาะในการประเมน และใชผประเมนหลายคน

2.11 ว ธ ก า ร ป ร ะ เ ม น ต า ม พ ฤ ต ก ร ร ม โ ด ย อ า ศ ยม า ต ร า ส ว น (behaviorally anchored rating scales, BARS หรอ behavioral expectation scales, BES) เปนวธการประเมนผลการปฏบตงานทไดพฒนาขนมาใหม และยงไมแพร หลายมากนก โดยยดถอตามวธการประเมนแบบเนนเหตการณส ำาคญ โดยใหหวหนาหรอผบงคบบญชา อธบายหรอบรรยายความเกยวกบสภาพทดและไมดในการปฏบตงาน จากนนผชำานาญการดานการบรหารงานบคคลกจะน ำาผลของการเขยนบรรยายดงกลาวมาจดกลมเปนประเภทซงอาจแบงเปน 5 – 10 ประเภท หลงจากนนจะทำาเชนเดยวกบวธการประเมนแบบถวงนำาหนก นนคอแตละขอความหรอรายการจะถกประเมนโดยหวหนางานหรอผบงคบบญชา โดยเฉพาะอยางยงใหผบงคบบญชาอนทไมไดเปนผเขยนคำาบรรยายเกยวกบแงดหรอไมดของการปฏบตงานเปนผประเมนขอความเหลานแทนหลงจากนนกจะทดลอง


43

ตรวจสอบวาการประเมนดงกลาวนนถกตอง ซงจะเชอไดกตอเมอไมมการเบยงเบนทสำาคญ

ตวอยางแบบประเมนผลการปฏบตงานตามพฤตกรรมโดยอาศยมาตราสวน

ผลงานด เย ยม 7 -

ผ ล ง า น ด ม า ก 6 -

ผลงานคอนขางด 5 -

ผ ล ง า น ป า นกลาง 4ไมดไมเลวเกนไป -

ผลงานคอนขางเลว 3

-- โดยเหตทไดรถงราคาของรายการสงของ พนกงานคดเงนคนนควรจะ สามารถเหนถงการใสเคร องหมายราคาผดและรายการทมไดใสเครองหมาย-- ทานจะเช อใจได เลยวา พนกงานคดเงนคนนจะสามารถรถงรายการสงของท ราคาเคลอนไหวเปลยนแปลงตลอดเวลา- ทานจะเชอใจไดวา พนกงานคดเงนคนนสามารถรถงกระปองขนาดตาง ๆ ตงแต 303 ถง 2 1/ 2 - - กรณทสงสย พนกงานคดเงนคนนจะถามเสมยนเกยวกบปญหาเรองตองคด คาภาษหรอไม-- เมอขณะททำาการตรวจอยางรวดเรว พนกงานคดเงนคนนจะสามารถคด ราคาคาสงของใหกบลกคาทซอของไมเกน 15 อยางไดเสรจทนในเวลาท กำาหนด (ตามไฟสญญาณ)-


44

-

ผ ล ง า น เ ล ว 2 -ผลงานเลวมาก 1

- ทานจะพบไดไมยากวา พนกงานคดเงนจะไปถามลกคาวาสงของทเขาไมร ราคานนควรจะมราคาเทาไร- ในดานความสมพนธสวนบคคลประจำาวน อาจพบเหนวา เขาชอบทจะพดคย กบลกคาหรอพนกงานเกบเงนอกคนหนงโดยกนเวลานาน ๆ -- เมอถงกำาหนดเวลาพกยอย พนกงานเกบเงนคนนจะใชวธหยดไมกนลง กลางคน ทง ๆ ทยงคงมคนเขาแถวรอใหคดเงนเหลออย

-

ทมา (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 44; อางองจาก Fogli, Hulin & Blood, 1971, pp. 3 – 8)

เปนวธทคลายกบวธการใหคะแนนตามมาตราสวนทสามารถนำามาใชกบพนกงานเปนสวนมาก แตตางกนทมาตราสวนทจดทำาขนนน จะยดถอมาจากขอความบรรยายเกยวกบลกษณะทสงเกตเหนไดจากพฤตกรรม และเปนวธพนฐานสำาหรบชวยสงเสรมใหการวดพฤตกรรมสามารถกระทำาไดอยางถกตองยงข น ทำาใหผบงคบบญชาไดขอมลมากกวาสำาหรบการแนะนำาและสอนผใตบงคบบญชา สามารถใชขยายขอบเขตการปฏบตงานจากการไดพบเหนแบบของพฤตกรรมทแตกตางกน สามารถนำามาใชเปนขอมลสำาหรบจดการฝกอบรม และสามารถประเมนความถกตองในการตดตอสอสารเกยวกบนโยบายขององคกร นอกจากนยงชวยลดความผดพลาดในการประเมนซงเกดจากอปทานหรอ


45

ความยดมนฝงใจกบลกษณะเดนบางประการของผถกประเมน (Halo effect) ลงได

ขอจำากดของวธนคอ1) ตองใชเวลาและสนเปลองมากในการพฒนาและปฏบต

การและตองใชแบบประเมน หลายแบบเพอใชกบรปแบบงานตาง ๆ ในองคกรหนง ๆ

2) ขอความทบรรยายลกษณะเหตการณสำาคญทนำามาจดทำาเปนมาตราสวนมจำานวน จำากด ขอความบางสวนไมไดนำามาใชประโยชนเลย และผประเมนไมสามารถหา ขอความในแบบประเมนทบรรยายใหสอดคลองกบพฤตกรรมการปฏบตงานของผ ใตบงคบ บญชา

2.12 วธการประเมนตามพฤตกรรมทไดจากการสงเกตการณโดยอาศยมาตราสวน (behavioral observation scale, BOS) เนองจากวธการประเมนตามพฤตกรรมโดยอาศยมาตราสวน (BARS) มขอจำากดเกยวกบขอความทบรรยายลกษณะเหตการณทสำาคญทนำามาจดทำาเปนมาตราสวนมจำานวนจำากด ขอความบางสวนไมไดนำามาใชประโยชน และผบงคบบญชาททำาหนาทประเมนไมสามารถหาขอความในแบบประเมนทสอดคลองกบพฤตกรรมการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา หรอเหตการณทไดจากการสงเกตการณของผประเมนไมสามารถอธบายไดชดเจนเปนแนวทางเดยวกนกบขอความทกำาหนดไวในแบบประเมน ดงนนจงมการพฒนาวธการประเมนตามพฤตกรรมทไดจากการสงเกตการณโดยอาศยมาตราสวน BOS ขน เพอแกไขขอจำากดตาง ๆ ดงทกลาวมา วธการประเมนผลการปฏบตงาน


46

แบบ BOS นมสาระสำาคญเหมอนกบวธการประเมนแบบ BARS ทกประการ เวนแตการพฒนารปแบบ (format) ของมาตราสวน (scales) และขนตอนในการคดวาคะแนน (scoring process) เทานนทมความแตกตางกน การวเคราะหทางสถตของวธน สามารถระบพฤตกรรมหรอเหตการณสำาคญไดอยางชดเจนระหวางพนกงานททำางานอยางมประสทธผลกบพนกงานททำางานอยางไมมประสทธผล

ขอด ของวธ การประ เมนตามพฤต กรรมท ได จากการสงเกตการณโดยอาศยมาตราสวนคอ

1) มพนฐานมาจากการวเคราะหงานอยางเปนระบบ (เชนเดยวกบการประเมนแบบ BARS)

2) รายการทประเมนและการใหนำาหนกของพฤตกรรมการปฏบตงานมความชดเจน

3) เปดโอกาสใหพนกงานผรบการประเมนมสวนรวมในการพฒนามาตราสวน โดยการ ใหระบเหตการณสำาคญในระหวางการวเคราะหงานแตละงาน ทำาใหงายตอการทำา ความเขาใจและการยอมรบของพนกงาน

4) มประโยชนในการแจงและหารอผลการปฏบต งาน (feedback) และการปรบปรงการ ปฏบตงานเพราะมการกำาหนดเปาหมายในการปฏบตงานไวในแตละระดบของ คะแนนในมาตราสวน

5)ม ค ว า ม เ ท ย ง ต ร ง (validity) แ ล ะ เ ช อ ถ อ ไ ด (reliability) ในการประเมน


47

ตวอยางวธการประเมนตามพฤตกรรมทได จากการสงเกตการณโดยอาศยมาตราสวน (BOS) แสดงตวอยางหวขอในการประเมนผลการปฏบตงานของผดแลสตว (animal keeper) ทงการปฏบตงานทมประสทธผลและการปฏบตงานทไมมประสทธผล

1. เจาหนาทดแลสตว ดแลรกษากรงสตวใหสะอาดโดยไมตองมคำาสงหรอบอกกลาวไมเคย

เสมอ (1) (2) (3) (4) (5)2. เจาหนาทดแลสตว จดเตรยมอาหารสำาหรบสตวแตละประเภทไดอยางถกตอง


48

ไมเคย เสมอ

(1) (2) (3) (4) (5)3. เจาหนาทดแลสตว ใหคำาแนะนำาแกเจาหนาททมระดบขนเงนเดอนตำากวาเมอมการขอความชวยเหลอไมเคย เสมอ (1) (2) (3) (4) (5)4. เจาหนาทดแลสตว กลาววาจาดหมนสบประมาทลกคาของสวนสตวเสมอ ไมเคย (1) (2) (3) (4) (5)5. เจาหนาทดแลสตว ไมปดกรงสตวเมอทำาความสะอาดเสรจแลวเสมอ ไมเคย 1 2 3 4 56. เจาหนาทดแลสตว ลมจดเตรยมนำาใหสตวกนเสมอ ไมเคย 1 2 3 4 5

ทมา (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 48; อางองจาก Schuler & Youngblood, 1986, p. 245)

ขอจำากดของวธการประเมนตามพฤตกรรมทได จากการสงเกตการณโดยอาศยมาตราสวนคอ

1) สนเปลองเวลาและคาใชจายในการพฒนาคอนขางสง เพราะตองกำาหนดขอความ บรรยายพฤตกรรมการปฏบตงานในทก ๆ งาน ไมสามารถออกแบบประเมนแบบ


49

เดยวทใชประเมนไดกบหลาย ๆ กลมงานเชนเดยวกบแบบวธการประเมนแบบการให คะแนนตามมาตราสวน

2) มาตราสวนทกำาหนดรายละเอยดของพฤตกรรมการปฏบตงานทสำาคญไว อาจละเลย หรอไมไดคำานงถงองคประกอบสำาคญของงานเชนการจดการและผลสำาเรจของงาน โดยเฉพาะในงานดานบรหารและงานทมลกษณะสวนใหญเปนงานประจำา (Highly Routine) ซงเนนผลงานทเกดขนจรงมากกวาการคำานงถงพฤตกรรมในการ ปฏบตงาน

3. วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดผลสำาเรจของงาน หรอวตถประสงคเปนหลก (Result or Objective Based Approach)

วธการประเมนผลการปฏบตงานทยดผลส ำาเรจของงาน หรอวตถประสงคเปนหลก (result or objective based approach) ไดแก วธการประเมนผลการปฏบตงานทมงประมนผลการปฏบตงานของพนกงานในแงผลสำาเรจของงานตามวตถประสงค หรอเปาหมาย หรอมาตรฐานทกำาหนดไว โดยมกจะประเมนในรปของปรมาณ คณภาพ เวลา หรอประสทธผลในการปฏบตงาน แบงวธการประเมนผลการปฏบตงานทยดผลสำาเรจของงาน ออกเปน 7 วธคอ (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 47 – 53)

3.1 วธการประเมนตามผลงาน (appraisal by result)วธการประเมนตามผลงานเปนวธทมชอเสยงทมชอเรยกแตกตาง

ก น ห ล า ย อ ย า ง เ ช น Result Centered Method, Target Setting Method, Mutual Goal – Setting, Work Planning


50

and Review, Objective and Goal - Setting Procedure หรอ Management by Objective เปนวธททนสมยมากวธหนงซงถอเอาผลการปฏบตงานเปนเกณฑในการพจารณา และชวยใหเกดสมพนธภาพอนด ทงเปนการจงใจในการปฏบตงานดวย หลกเกณฑสำาคญของการประเมนผลการปฏบตงานแบบน มดงนคอ

3.1.1 ผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชารวมกนศกษาลกษณะงาน และความ รบผดชอบในหนาทของแตละคน เพอใหรปรมาณงานและหนาทของทก คน

3.1.2 ผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชารวมกนกำาหนดเปาหมายในการ

ปฏบตงานและเปาหมายนนจะตองสอดคลองกบวตถประสงคหลกของ องคกร

3.1.3 ก ำาหนดหล กเกณฑ ส ำาหรบวดหรอส ำาหรบประเมนผลการปฏบตงานนน

3.1.4 ผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชารวมกนดำาเนนการประเมนผลการ ปฏบตงานดวยกนโดยอาศยเกณฑและวตถประสงคขางตน การ ประเมนผลการปฏบตงานนจะตองกระทำาเปนครงคราวปละหลายครง

3.1.5 ผบงคบบญชาจะตองยอมใหผใตบงคบบญชาเปนผตดสนใจปญหาตาง ๆ ภายในขอบเขตงานทมอบหมายใหและเปนไปตามนโยบายขององคกร


51

3.1.6 ผบงค บบญชาจะตองด ำาเน นการในฐานะผ สนบสนน คอตองคอยแนะนำา และสอนงานอยเสมอ ๆ เพอชวยใหผใตบงคบบญชาประสบผลสำาเรจตาม เปาหมายทกำาหนดไว

3.1.7 การพจารณาคำาถงผลงานเปนหลก แตจะไมคำานงถงวธการหรอการกระทำา ของแตละคน

ตวอยางแบบประเมนผลการปฏบตงานตามผลงาน

อ ง ค ก ร …………………………………………………………………….ห น ว ย ง า น ………………………………………………………………….แ ผ น ก /ฝาย…………………………………………………………………

ผลการปฏบตงาน [ ] ด เยยม

[ ] ดมาก [ ] ด

[ ] พอใช [ ] ไ ม น าพอใจ


52

รายละเอยดของงาน …………………………………………………………ความสำาเรจหลงจากการประเมนครงทแลว …………………………………เ ป า ห ม า ย …………………………………………………………………….ความสนใจดานการพฒนาอาชพ ……………………………………………จดแขงและจดออนของพนกงาน …………………………………………….ก า ร บ ร ร จ ทดแทน/จดหมายของตำาแหนง ……………………………………ลงชอหวหนางานล ง ช อ ……………………………………

ทมา (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 48; อางองจาก Eckles, Carmichael & Sartchet, 1981, p. 383)

ขอดของการประเมนตามผลงานคอ1) มมาตรฐานทชดเจน ผรบการประเมนรวา เปาหมายทตน

เปนผกำาหนดรวมกบ ผบงคบบญชาจะถกนำามาเปนมาตรฐานในการวดวาตนเองปฏบตงานไดสำาเรจหรอไม

2) เนนอนาคต การประเมนตามผลงานเปนการเนนเปาหมายในอนาคต ผดกบวธการ


53

เกาทเนนอดต ซงไมสามารถเปลยนแปลงเปาหมายไดเมอสภาวะเปลยนไป

3) เปลยนบทบาทของผประเมน จากบทบาทของการเปนผวจารณการทำางานของ

ผใตบงคบบญชามาเปนบทบาทของผคอยชแนะแนวทางใหกบผใตบงคบบญชา

ขอจำากดของการประเมนตามผลงานคอ1) ผใตบงคบบญชาและผบงคบบญชากำาหนดเปาหมายท

ไมใชเปาหมายรวม กลาวคอ ในบางกรณผบงคบบญชาอาจจะเปนผกำาหนดเปาหมายเอง เพราะผใตบงคบบญชา ขาดความสามารถหรอไมชอบทจะกำาหนดเปาหมายของตนเอง

2) ทำาใหผใตบงคบบญชาเนนทเปาหมายมากเกนไป กลาวคอผใตบงบญชาจะเนนทการ บรรลเปาหมายทไดกำาหนดไวเปน ปรมาณ“ ” อยางเดยวโดยไมคำานงถงดานอน ๆ ท ตองทำาควบคไปดวย เชน คณภาพ“ ”

3) ผประเมนจะตองไดรบการฝกอบรมอยางด เพอทจะประเมนตามวธนไดอยางม ประสทธภาพอนเปนการสนเปลองเวลาและคาใชจายมาก

3.2 วธการประเมนโดยใชตวช วดโดยตรง (the direct index) วธนประเมนโดยพจารณาทผลงานเพยงดานเดยว ไมพจารณาคณลกษณะ หรอพฤตกรรมของผรบการประเมน เร มจากการพจารณางานแตละงานแลวกำาหนดเกณฑทจะวดผลผลตหรอผลงานทเหมาะสมขน


54

ซงประกอบดวยเกณฑดานคณภาพและปรมาณ เมอรวมจากหลาย ๆ งานกจะเปนกลมตวช วดทเปนตวเลข (numerical index) เพอใช วดผลงานของตำาแหนงใดตำาแหนงหนง ดงตวอยางเชน ตวชวดทใชประเมนผจดการฝายการตลาดไดแก ยอดการขาย ยอดเงนทจดเกบได สวนแบงการตลาด และยอดกำาไร ตวช วดเหลาน จะสะท อนใหเหนประสทธภาพในการปกครองเจาหนาทฝายขาย และตวแปรทางการตลาดตาง ๆ เชน ระดบราคา การสงเสรมงาน ส งท จะประเมน ไดแก ผลผลต อตราการขาดงาน เปนตน

ขอดของการใชตวชวดโดยตรงในการประเมนผลคอชวยลดความผดพลาดและอคตของผประเมนไดเปนอยางด แตการเปลยนแปลงของปรมาณงานตามตวช ว ดอาจไมได เก ดจากการเปล ยนแปลงพฤตกรรมการปฏบตงานของผรบการประเมนอยางแทจรง แตอาจเกดจากความผนผวนทางเศรษฐกจหรอเปนผลจากงานของเพอนรวมงานทมประสทธภาพกได ดงนนวธนจงไมชวยทำาใหผรบการประเมนรบทราบจดบกพรองในการปฏบตงานเพอการปรบปรงพฒนาบคคลแตอยางใด

3.3 วธการประเมนโดยเทยบกบมาตรฐานการปฏบตงาน (standards of performance) โดยนำาผลการปฏบตงานทไดจรง มาพจารณาเปรยบเทยบกบเปาหมายทกำาหนดไวลวงหนา ซงคลายกบวธการประเมนโดยใชตวชวดโดยตรง แตไมใชเพยงจำานวนตวเลขในตวชวดทจะแสดงเปาหมายอยางรวม ๆ การประเมนผลตามมาตรฐานการปฏบตงานจะกำาหนดรายละเอยดในเปาหมายทจะใชวดผลการปฏบตงานชดเจน โดยการระบเงอนไขทเอออำานวยตอการปฏบตงาน มการใชขอความบอกใหทราบวางานแตละงานของตำาแหนงตาง ๆ จะถกพจารณาวาด เมอไดมการกระทำากจกรรมใดบาง การกำาหนดมาตรฐานจะพยายามใหอยในลกษณะเชงปรมาณใหมากทสด แตหากไมสามารถทำาได อยางนอยจะตองวางกรอบพจารณาโดยบอกใหทราบไดวา ในการประเมนงาน


55

ตามกจกรรมใดกจกรรมหนง มอะไรทเปนตวชวดหรอเปนสงทคาดหวงจากกจกรรมนน ลกษณะดงกลาวเปนการกำาหนดมาตรฐานเชงคณภาพ (qualitative standards) ซงอาจจะใชในการกำาหนดเปาหมายของงานบางสวนซงมลกษณะเปนงานตามวาระ

ขนตอนสำาคญทสดของวธการนคอการกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงาน โดยผานการเจรจาตอรองระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา ซงมใชเปนแบบคำาสงจากเบองบน หรอขอเสนอจากเบองลาง แตจะเปนไปในลกษณะการพจารณาแลกเปลยนความคดเหน ประสบการณและขอมลดานตาง ๆ ซงกนและกน เพอรวมกนคนหาเปาหมายและอปสรรคในการทำางาน ตลอดจนการกำาหนดระดบของความสำาเรจทจะเปนไปได ในระยะสดทายของการประเมนผลการปฏบตงาน ผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชาจะตองมาพบปะกนเพอพจารณาวา ผลงานของผใตบงคบบญชาทปฏบตไดจรงเมอเทยบเคยงกบมาตรฐานทตกลงกนไวอยในระดบใด โดยผบงคบบญชาจะตองชกจงใจใหผใตบงคบบญชาชแจงถงปญหาอปสรรค เพอเสนอแนวทางแกไข โดยใชการสมภาษณซงจะทำาใหทงสองฝายไดมโอกาสทบทวนดวาสมควรจะปรบหรอเพมเตมมาตรฐานทจะใชสำาหรบการประเมนผลการปฏบตงานครงตอไปหรอไม

ขอดของการประเมนผลโดยเทยบกบมาตรฐานการปฏบตงานไดแก

1) การใหทงสองฝาย มสวนรวมกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงาน ทำาใหผบงคบบญชา และผใตบงคบบญชาไดแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน เกยวกบการกำาหนด ขอบเขตความสำาคญของงานแตละสวน และการกำาหนดเปาหมายในการปฏบตงาน


56

2) การรวมมอกนกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานจะชวยใหผใตบงคบบญชาตระหนก ในหนาททจะตองปฏบตใหบรรลผลสำาเรจตามเปาหมาย และทำาใหผบงคบบญชา ตระหนกถงหนาททจะตองใหความชวยเหลอ รวมทงสนบสนนดานทรพยากรอน ๆ

3) การกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานไวลวงหนา ชวยทำาใหผใตบงคบบญชารวาตนม จดออนดานใดบางทควรแกไขกอนระยะเวลาทจะไดรบการประเมนผลการ ปฏบตงาน

4)วธการประเมนและสมภาษณเชงทบทวนการประเมน จะลดความขดแยงระหวางผ

ประเมนและผรบการประเมนไดด เพราะเปนวธทกำาหนดเกณฑการวดคาตาม ผลสำาเรจของงานเปนหลกสำาคญ ไมใชกำาหนดเกณฑการวดตามความพงพอใจของ ผประเมนเพยงอยางเดยว

ขอจำากดของวธนไดแก1) ผทเกยวของจะตองใชความพยายามและระยะเวลาอยาง

มากในการกำาหนดขอบเขต เกยวกบตวงานทเหนวามความสำาคญ การกำาหนดและทำาความตกลงเกยวกบ มาตรฐานของงานนน ๆ ตลอดจนการนยามมาตรฐานใหชดเจนและสามารถวดได


57

2) ผบรหารตองใชเวลาในการกำาหนด อธบาย และใหนำาหนกเปาหมายและผลงานของ แตละงานอยางมาก แตผลกจะคมคา

3.4 วธจดบนทกปรมาณงาน (production records) วธนเปนวธทนยมใชกบงานประจำา (routine) ซงตองทำาซำา ๆ เหมอนเดม และสามารถกำาหนดนบผลงานไดอยางชดแจง เชน งานพมพ งานผลตทางอตสาหกรรม งานเกบเอกสาร เปนตน โดยพจารณาเปรยบเทยบผลงานรวมทพนกงานไดปฏบตและนบจำานวนปรมาณงานทไดทำาไวตอวน สปดาห หรอเดอนกบมาตรฐานของงานทกำาหนดไวลวงหนา ซงไดจากวธการศกษาจบเวลาเคลอนไหว (time and motion studies) เขาชวย ขอดของวธนคอการจดบนทกสามารถทำาไดโดยไมยงยากซบซอน ไมมโอกาสลำาเอยง เพยงแตตรวจสอบใหมการบนทกปรมาณการทำางานใหครบถวนถกตองเทานน สวนขอจำากดไดแก

1) ไมสามารถประเมนคณลกษณะรายละเอยดอน ๆ ของผรบการประเมนได

2) อาจกอใหเกดปญหาเกยวกบขวญกำาลงใจของพนกงานเนองจากมความคดเหนขดแยง กนในเรองมาตรฐานการผลต

3) สนเปลองเวลาและเปนภาระในการบนทกปรมาณงานททำา

3.5 วธบนทกผลการปฏบตงานตามชวงเวลา (periodic test) วธนจะวดประสทธภาพการปฏบตงานภายในระยะเวลาทก ำาหนด มกจะใชระยะเวลาสน ๆ เชน วดผลความเรวในการพมพตอนาทของพนกงานพมพดดวาพมพไดกคำา ซงแตกตางจากวธจดบนทกปรมาณงานทกำาหนดระยะเวลาตอเนองกน เชน หกเดอนหรอหนงปในการจดบนทกปรมาณงานทพนกงานทำาได ขอจำากดของวธนคอไมสามารถ


58

ประเมนรายละเอยดคณลกษณะอน ๆ ของผรบการประเมนได เชนเดยวกบวธจดบนทกปรมาณงาน

3.6 วธทดสอบผลงาน (performance test) เปนการออกแบบวธการทดสอบผลการปฏบตงาน เพอนำามาใชทดสอบและประเมนผลวาพนกงานผนนทำางานไดดเพยงใด หลงจากนนกจะทำาการเลอนขนและเพมเงนเดอนใหในกรณทมผลงานด หรอลงโทษตอไปเฉพาะกรณทมผลงานตำากวาเกณฑทกำาหนด ขอดของวธนคอสงเกตผลการปฏบตงานภายใตสถานการณทตองปฏบตจรง ๆ แตในทางปฏบต การจะนำามาใชอาจสนเปลองคาใชจายในการทดสอบสง

3.7 วธการวเคราะหหนาทและความรบผดชอบตามตำาแหนง (analysis of position functions and responsibilities) หวหนางานจะใหรายละเอยดเกยวกบงานของตำาแหนงและมงประเมนโดยพจารณาผลงานโดยตรงมากกวาคณลกษณะประจำาตวและลกษณะเฉพาะบคคล ซงเปนแนวปฏบตโดยปกตประจำาวนของหวหนางานอยแลว กลาวคอในการทำางานปกตหวหนางานกจะเปรยบเทยบงานทพนกงานทำาได กบงานทเขาคาดหวงอยเปนประจำา ในการประเมนแบบนหวหนางานจะระบประเภทงานแตละอยางทมอบหมายใหท ำา หรอระบช อโครงการทพนกงานมสวนตองท ำาและประเมนผลตามคำาอธบายทระบ เชน ดมาก ปานกลาง ไมด หรอดกวาเกณฑ เตมท ทำาไดเตมท พอใชไดแตตองแกไขปรบปรง หรอใชไมได และในทสดสรปโดยยอไวทายรายงานและมเนอทเหลอในหวหนางานวพากษวจารณรายละเอยดเกยวกบงาน หลงจากนนมการสมภาษณระหวางผประเมนและผถกประเมน

ขอจำากดของวธนคอตองใชเวลาในการจดบนทกขอมล และผประเมนตองมความสามารถในการอธบายไดกระจาง


59

4. วธการประเมนผลการปฏบต งานแบบผสมผสาน (hybrid approach / hybrid system)

เปนวธการประเมนผลการปฏบตงานทเกดจากการผสมผสานกนระหวางวธการประเมนทเนนวางแผน (Planning System) กบวธการประเมนตามพฤต กรรม เพ อ ใชประ เมนผลส ำา เร จของงาน (outcome) และพฤต กรรมการปฏ บ ต ง าน (behavior) ของพนกงาน ซงพยายามทจะแกไขจดดอยและนำาจดเดนของแตละวธมาใชรวมกนเพอสนองความตองการของผบรหารและพนกงานในการวางแผนการปฏบตงานและการแจงผลการปฏบตงาน ตลอดจนสนองความตองการขององคกรในการใชประโยชนจากการประเมนในการบรหารงาน ขอดของการผสมผสานหลายวธคอมการกำาหนดมาตรฐาน หรอเปาหมายในการปฏบตงานทชดเจน ทำาใหการปฏบตงานของพนกงานไมเนนการบรรลเปาหมายในเชงปรมาณเพยงอยางเดยว แตจะค ำานงถงคณภาพของงานควบคไปดวย แตการผสมผสานจะทำาใหเกดระบบทคอนขางซบซอน ไมเหมาะสมกบหนวยงานทยงไมมระบบการประเมนหรอเพงเรมมระบบการประเมนอยางเปนทางการ

วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบผสมผสานอน ๆ ไดแก วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบ 360 องศา ซงมงเนนใหทราบถงความร ท กษะความสามารถและพฤตกรรมในการปฏบต งานของพนกงานผรบการประเมนจากหลายแหลงขอมลเพอใหมความถกตอง แมนย ำา และ เช อถ อ ได มากกวาการประ เมน โดยผ บ งค บบญชา (superior) เพยงลำาพง ทงนไดใชวธการประเมนผสมผสานหลายวธทงวธการประเมนผลการปฏบตงานทยดคณลกษณะบคคลเปนหลก และการประเมนผลการปฏบตงานทมงเนนพฤตกรรมการปฏบตงานทท ำาใหงานสำาเรจ ซงไดแก วธประเมนโดยใชผประเมนหลายคน วธประเมนโดยใชเพอนรวมงานประเมน วธประเมนตนเอง รวมทงใหผทเกยวของอน ๆ กบการปฏบตงานของพนกงานผรบการประเมนทำาหนาทเปนผประเมน


60

ดวย ได แก ลกค าภายใน (internal customer) ลกค าภายนอก (external customer) ผจดสงวตถดบ (supplier) เปนตน (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 53 – 56)

ขอดมการกำาหนดมาตรฐาน หรอเปาหมายในการปฏบตทชดเจน

ทำาใหการปฏบต งานของพนกงานไมเน นการบรรลเป าหมายในแง ปรมาณ เพยงอยางเดยวแตจะคำานงถง คณภาพ ของงานควบคไป“ ” “ ”

ดวยขอจำากดเปนระบบทคอนขางซบซอนไมเหมาะสมกบหนวยงานทไมม

ระบบการประเมนหรอเพงมระบบการประเมนอยางเปนทางการ

5. วธการประเมนผลการปฏบตงานแบบ 360 องศาการประเมนผลการปฏบตงานแบบ 360 องศา มชอเรยกอน

ไดแก 360 degree feedback, 360 degree profiling, multi – source feedback, multi – rater feedback, multi – rater appraisal, multi – rater assessment, group performance review, multi point feedback, upward feedback, peer evaluation เปนตน ซงโดยสรปแลวการประเมนผลการปฏบตงานแบบ 360 องศา เปนกระบวนการเพอใหไดมาซ งขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบตงานของพนกงาน (ผรบการประเมน) จากผเกยวของ ซงไดแก ผททำางานรวมกนหรอทำางานใหกบพนกงานผนน รวมทงผทพนกงานผนนทำางานใหโดยอาจเปนผบงคบบญชาหรอลกคากได สำาหรบขอมลยอนกลบทดำาเนนการรวบรวมในการประเมนผลแบบน ไดแก ทกษะความสามารถ ความร และพฤตกรรมหรอวธการทแสดงออกในการปฏบตงานหรอตอสภาพแวดลอมภายนอก

การประเมนผลการปฏบตงานแบบ 360 องศา เปนการประเมนผลการปฏบตงานแบบผสมผสานอกประเภทหนงทมงเนนให


61

ทราบถงความร ทกษะความสามารถและพฤตกรรมในการปฏบตงานของพนกงานผรบการประเมนจากหลายแหลงขอมลเพอใหมความถกตอง แมนยำา และเชอถอไดมากกวาการประเมนโดยผบงคบบญชา

การประเมนผลแบบ 360 องศา มวตถประสงคส ำาคญ 2 ประการคอ

1) เพอใชในการพฒนาพนกงานผรบการประเมนโดยมงเนนทจดแขงและพฒนาในจดทตองปรบปรง เพอใหพนกงานมทกษะความสามารถทเหมาะสมกบการปฏบตงาน โดยมการกำาหนดแผนปฏบตการในการพฒนา มการสนบสนนบทบาทการสอนงานแกหวหนางาน เมอพนกงานมทกษะความสามารถเพมขน มสวนชวยในการพฒนาสายอาชพของพนกงาน นอกจากนยงมงเนนเกยวกบการประเมนคณภาพการใหบรการของพนกงานแกลกคาทงภายในและภายนอกองคกรเพอปรบปรงพฒนาการใหบรการมประสทธภาพยงขนและสนองตอบตอความตองการของลกคา

2) เพอใชในการประเมนผลการปฏบตงาน ใหพนกงานทราบวาจะตองทำางานอยางไรและจะปรบปรงผลการปฏบต งานอยางไร นอกจากนกนำาผลการประเมนไปใชในการพจารณาเกยวกบการจายคาตอบแทน ไดแก การขนคาจางเงนเดอนประจำาป การใหคาตอบแทนแกทมงาน การจดสรรผลกำาไรจากการดำาเนนงานขององคกร เปนตน

แนวความคดเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานแบบ 360 องศา แบงออกเปน 2 แนวทางคอ

แนวทางท 1 เปนการประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานตามปกต โดยเพมจำานวนผประเมนใหมหลายมตตามวธการประเมนผลการปฏบตงานแบบ 360 องศา เพอใหทราบถงผลการปฏบตงานโดยรวมของพนกงานตามความเหนหรอการรบร (perception) ของผททำาการประเมน


62

แนวทางท 2 เป นการประเมนทกษะความสามารถหลก (core competency) ท องคกรตองการในอนาคตหรอทสอดคลองกบวสยทศนขององคกร โดยนำามากำาหนดเปนปจจยในการประเมนและใหผประเมนในหลายมตตามวธการประเมนผลการปฏบตงานแบบ 360 องศาเปนผทำาการประเมนเพอใหทราบวาพนกงานหรอผบรหารขอองคกรนน ๆ ไดพฒนาทกษะความสามารถของตนไปในทศทางทสอดคลองกบความสามารถหลกขององคกรมากนอยเพยงใด ทงน เพอนำาไปใช ประโยชนในกระบวนการบรหารทรพยากรบคคลในดานการคดเลอกพนกงานเขาสระบบการฝกอบรมและพฒนาตลอดจนการใหรางวลผลงานตามความสามารถ

แหลงของขอมลการประเมน1. แบบ 1 องศา คอ การประเมนจากผบรหาร หรอการประเมนตนเอง

ซงจะแสดงใหเหนถง 1) การใหคะแนนเกนความเปนจรง (inflate) เนองจาการเขาขางตนเอง และเนองจากความไมชดเจน 2) ความเปนปรปกษ เชน เพศ ชองวางระหวางอาย ฯลฯ

2. แบบ 90 องศา คอ การประเมนจากดานขาง (ระดบเดยวกน) จากเพอนรวมงาน 3. แบบ 180 องศา คอ การประเมนจากลางขนบน (จากผใตบงคบบญชา)มมมองเกยวกบการประเมนแบบ 360 องศา 1. เปนทนยมใชกนแพรหลาย โดยเฉพาะในหมองคการตาง ๆ 2. การนำาไปใชหลากหลายรปแบบ ถอวาเปนการประยกตใชนำาหนาทฤษฏและงานวจยเชงประจกษ 3. การประเมนแบบหลายแหลงมกไมระบชอ สถานภาพของผประเมน ทำาอยางเปนความลบ


63

4. เปาหมายสำาคญเพอการพฒนาบคลากรและการเขาใจตนเองในสายตาของคนอนมากกวาเพอ กำาหนดคาตอบแทน หรอตดสนใจเชงบรหาร 5. การประเมนนขนกบการรบรของคนอนตอพฤตกรรมการปฏบตงานของบคคล 6. สามารถนำาผลการประเมนไปใชเพอเกอหนนการรเรมเชงกลยทธตาง ๆ ในกจกรรมการบรหาร ทรพยากรมนษย 7. เปนการวดการปฏบตงานปจจบนทเปนปกตวสย 8. เปนการใชผประเมนทรจกคนเคยผถกประเมนมากอน ซงอาจใหผทลำาเอยงได 9. ไมมการฝกอบรมผประเมนกอนทำาการประเมน 10. ตองมการวางระบบบรหาร เกอหนนทด เอาจรงเอาจง 11. ใชวดองคประกอบการปฏบตงานทเกยวกบผนำาและมนษยสมพนธไดดกวาความรทางเทคนค เฉพาะทาง 12. สามารถกอใหเกดการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคกร ใหเปนระบบเปดมากขน สรางความรสกม สวนรวม รองรบการบรหารงานแบบ TQM และแนวทางการทำางานเปนแบบทม 13. ควรมการคำานวณหาระดบความสอดคลองระหวางผประเมน และความเชอถอระหวางผประเมน จากแหลงเดยวกนและระหวางแหลง รวมทงจดเดน จดดอยจากปลายเปด 14. นยมใชแบบสอบถามและแบบสำารวจพฤตกรรม (performance) เปนเครองมอสำาคญ


64

ขนตอนการประยกตใช ขนท 1 วางโครงสรางพนฐานเพอรองรบเปาหมายของหนวยงาน เพอทจะสงเสรมสนบสนน บรรยากาศการทำางานทเปนประชาธปไตย การมสวนรวม ขนท 2 กำาหนดเปาหมายและกลยทธ คอการพฒนาสมรรถนะของบคลากร ทกษะ ความร ความสามารถในดานใด เพอใหบรรลเปาหมายใน ขนท 1 อาจใชวธการวเคราะหงาน (Job Analysis) ขนท 3 ออกแบบเครองมอ ซงควรพจารณาในเรองดงตอไปน

- การสนบสนนการมสวนรวมผลกดนอยางจรงจงของฝายบรหาร เพราะบางคนไมกลาประเมน

เจานาย - มแผนการทจะประเมน กบกลมเปาหมายทเฉพาะเจาะจงอยางชดเจน

- มแผนการปฏบตงานอยางตอเนองและครบวงจร มระบบการดำาเนนการ การรกษาความลบ ม

กฎกตกาอยางชดเจน - สรางบรรยากาศของความไวเนอเชอใจ เปนประชาธปไตย ขจดขอสงสยระหวางกนได - กำาหนดแนวทางการนำาผลทไดไปใช แนววธการแจงผล - ระบและสามารถอธบายแนวทางการวดผลไดอยางชดเจนและนาเชอถอ - กำาหนดหลกเกณฑตาง ๆ ทจำาเปนของการประเมนผลไวอยางชดเจน


65

ขนท 4 การแจงผล คอคณคาทแทจรงของการประเมนแบบ 360 องศา อาจมการทบทวนขนตอน ทงหมดททำามา สวนการแจงผลเปนแบบ 1 ตอ 1 หรอแจงผลเปนทม เปนระดบ ตำาแหนง หนาท การแจงผล จะแจงแบบใชกราฟประกอบ

6. วธการประเมนผลการปฏบตงานโดยใชดชนวดผลงานหลก (KPI: Key Performance Indicators)

การประเม นผลการปฏบตงานโดยใชดชนวดผลงานหลก เปนวธการประเมนผลการปฏบตงานทนยมแพรหลายในปจจบน โดยเฉพาะองคกรทมงเนนการบรหารจดการสมยใหม เปนการประเมนผลการปฏบตงานทยดและพฒนามาจากวธการประเมนผลการปฏบตงานทยดผลสำาเรจของงานหรอวตถประสงคเปนหลก (Result or Objective Based Approach) ซงมขอจำากดหรอจดออนในดานการเชอมโยงกบวสยทศน พนธกจ และกลยทธการดำาเนนงานขององคกรในอนทจะทำาใหองคกรไดเปรยบทางการแขงขน โดยพฒนาเป นดชน วดผลงานหลก (Key Performance Indicators) เพอประเมนความส ำาเรจขององคกร เพอใหเกดความมนใจวาองคกรจะสามารถเจรญเตบโตและแขงขนไดในระยะยาว

ดชนวดผลงานหลก (Key Performance Indicators) คอเคร องมอหรอดชนทใชในการวดผลวาผลการดำาเนนงานทสำาคญในดานตาง ๆ ขององคกรเปนอยางไร ในการจดทำาดชนวดผลงานหลกมหลายวธ ไดแกการจดทำาลขตสมดล (BSC: Balanced Scorecard) ผลงานหลก (KRA : Key Result Area) ปจจยสำาคญทมตอความสำาเรจ (CSF : Critical Success Factor) และจากการถามตอบ (Question & Answer)

แผนภมแสดงวธตาง ๆ ในการจดทำาดชนวดผลงานหลก


1. ลขตสมดล (BSC: Balanced Scorecard) มการกำาหนดวตถประสงคทง 4 มมมองคอ ดานการเงน

4. การถามตอบ (Question & Answer) ผบรหารมคำาถามทตองการทราบและตองการรเกยวกบองคกรและใน

66

2. ผลงานหลก (KRA : Key Result Area)กำาหนดผลงานหลกหรอสงทมความสำาคญตอความสำาเรจขององคการและปจจยอะไรทเปนสงทตองการวดหรอประเมนเพอบงบอกวาองคกรประสบผลสำาเรจผลงานหลกดานใด

3. ปจจยสำาคญทมตอความสำาเรจ (CSF: Critical Success Factor) องคการกำาหนดปจจยแหงความสำาเรจจากนนกกำาหนดปจจยความสำาเรจแตละดาน

ก

ใ น ป จ จ บ น ก า ร จ ด ท ำา ล ข ต ส ม ด ล (BSC: Balanced Scorecard) เปนวธทนยมและจดทำากนมากในการกำาหนดดชนชวดผลงานหลก KPI ดงนนในการอธบายคร งนจงขอเสนอและกลาวถงการก ำาหนดด ชน วดผลงานหล กโดยวธ การจดท ำาล ข ตสมดล (BSC: Balanced Scorecard) ดงน


1. ลขตสมดล (BSC: Balanced Scorecard) มการกำาหนดวตถประสงคทง 4 มมมองคอ ดานการเงน

4. การถามตอบ (Question & Answer) ผบรหารมคำาถามทตองการทราบและตองการรเกยวกบองคกรและใน

67

ค ว า ม ห ม า ย ก า ร จ ด ท ำา ล ข ต ส ม ด ล (BSC: Balanced Scorecard)

ลขตสมดล (BSC: Balanced Scorecard) คอ เคาโครง หลายมตทใชสำาหรบกำาหนด ดำาเนนการ และบรหารจดการกลยทธทกระดบ โดยมการเชอมโยงวตถประสงค แผนงาน โครงการหรอกจกรรม และการวดหรอประเมนกบกลยทธขององคการ ความสมดลทมงหวงใหเกดขนนนเปนความสมดลระหวางวตถประสงคระยะสนกบวตถประสงคระยะยาว ระหวางดชนทใชวดตนทน กบดชนทใชวดกบเร องทไมใชตนทน ระหวางดชนวดทเปนผล กบดชนวดทเปนเหต ระหวางมมมองผลการดำาเนนงานภายนอกกบผลการดำาเนนงานภายใน

มมมองของลขตสมดลมมมองของลขตสมดลแบงออกเปน 4 มมมอง ไดแก มมมองดาน

การเงน มมมองดานลกคา มมมองดานกระบวนการภายใน มมมองดานการเรยนรและการพฒนา โดยแตมมมองประกอบไปดวย

1. วตถประสงค (Objective) คอส งท องค กรมงหวงหรอตองการทจะบรรลผลในดานตาง ๆ ดง

ตวอยางตอไปน

มมมอง วตถประสงคดานการเงน มงเนนใหทราบวากลยทธทไดและการนำากลยทธ

ไปใชในทางปฏบตกอใหเกดผลดตอการดำาเนนงานขององคกรหรอไม โดยทวไปประกอบไปดวยวตถประสงค 2 ประการคอ1. การเพมขนของรายได2. การลดลงของตนทน หรอการเพมขนของ

ผลตภาพดานลกคา ประกอบด วยวตถประสงค หล กท ส ำาค ญ 5


68

ประการ คอ1. สวนแบงตลาด2. การรกษาลกคาเดม3. การแสวงหาลกคาใหม4. ความพงพอใจของลกคา5. กำาไรตอลกคา

มมมอง วตถประสงคดานกระบวนการภายใน

3. มวตถประสงค เพ อใหกระบวนการภายในทส ำาค ญ ๆ สามารถน ำา เสนอคณค าท ล กค าตองการและชวยใหบรรลวตถประสงคภายใตมมมองดานการเงน ทงนไดนำาแนวคดเกยวกบหวงโ ซ แ ห ง ค ณ ค า (Value Chain) ข อ ง Michael E. Porter ม า ใ ช ใ น ก า ร บ ร ห า รจดการกระบวนการภายในองคการ ซงประกอบดวยกจกรรมหลกและกจกรรมรอง

กจกรรมหลก1. กจกรรมทเกยวของกบการไดรบ การขนสง

ก า ร จ ด เ ก บ แ ล ะ ก า ร แ จ ก จ า ย ว ต ถ ด บ (Inbound Logistics)

2. กจกรรมทเกยวของกบการเปลยนหรอการแปรรปวตถด บตาง ๆ ออกมาเปนสนคา (Operations)

3. กจกรรมทเกยวกบการจดเกบ รวบรวม จดจำาหนายสนคาและบรการทผลตแลวไปยงผบรโภค (Outbound Logistics)

4. กจกรรมทเกยวกบการชกจงใหซอสนคาและบรการ


69

5. กจกรรมทครอบคลมถงการใหบรการเพอเพมคณคาหรอบำารงรกษาสนคารวมทงการบรการหลงการขาย

กจกรรมรอง1. กจกรรมทเกยวกบการจดหาหรอจดซอ2. กจกรรมตาง ๆ ทชวยเพมคณคาสนคาหรอ

กระบวนการ3. กจกรรมทเกยวกบการบรหารทรพยากรบคคล4. กจกรรมทเกยวกบการบรหารจดการทวไปใน

องคการ การวางแผน การบญชและการเงนดานการเรยนรและการพฒนา

ภายใตมมองดานน องคการจะตองพจารณาวาในการบรรลวตถประสงคหลกดานการเงน ลกคา ดานกระบวนการภายใน องคการจะตองมการเรยนร พฒนาและเตรยมตวอยางไร ดงนนวตถประสงคดานนไดแก1. ดานทรพยากรบคคล ไดแกทกษะความสามารถของพนกงาน ทศนคตและความพงพอใจของพนกงาน อตราการเขาออกของพนกงาน2. วฒนธรรมและระบบการจงใจทเอออำานวยตอ

การทำางาน3. การมระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

2. ด ช น ว ด ผ ล ง า น ห ล ก (Measures ห ร อ Key Performance Indicators) ไดแกดชนวดผลของ

วตถประสงคแตละดาน ซงตวชวดเหลานจะเปนเครองมอทใชในการวดวาองคการบรรลวตถประสงคในแตละดานหรอไม

3. เปาหมาย (Target) ไดแก เปาหมายหรอตวเลขทองคการตองการบรรลของดชนวดแตละ


70

ประการ4. แผนงาน โครงการ หรอกจกรรม (Initiatives) เปนสงท

องคการจะตองจดทำาเพอใหบรรลเปาหมายทกำาหนดขน โดยไมใชแผนปฏบตการเปนเพยงแผนงาน โครงการ หรอกจกรรมเบองตนทตองทำาเพอบรรลเปาหมายทตองการ

ข น ต อ น ใ น ก า ร จ ด ท ำา ล ข ต ส ม ด ล (BSC: Balanced Scorecard)

ใ น ก า ร จ ด ท ำา ล ข ต ส ม ด ล (BSC: Balanced Scorecard) ประกอบดวยขนตอนตาง ๆ ดงน

1. การวเคราะหทางกลยทธ ไดแกการทำา SWOT Analysis เพอใหทราบทศทางและกลยทธของ

องคการอยางชดเจน2. การกำาหนดวสยทศน และกลยทธองคการ โดยก ำาหนดเปน

กลยทธทสำาคญขององคการ3. ว เ ค ร า ะ ห แ ล ะ ก ำา ห น ด ว า ล ข ต ส ม ด ล (BSC: Balanced

Scorecard) ขององคการควรมกมมมอง และแตละมมมองควรมความสมพนธกนอยางไร

4. จดทำาแผนทกลยทธ ระดบองคการโดยกำาหนดวตถประสงคทส ำาคญภายใตแตละมมมองโดยพจารณาวาการทองคการจะสามารถดำาเนนงานและบรรลวสยทศนและกลยทธองคการไดนน จะตองบรรลวตถประสงคทางดานใดบาง

5. ลำาดบความสำาคญของวตถประสงค6. วตถประสงคตองมความสมพนธกนทงเหตและผล7. ผบรหารระดบสงตองมการประชมเพอยนยนแผนกลยทธทสราง

ขน8. ตองกำาหนดดชนชวดวตถประสงคในแตละขอ


71

9. แปลงแผนงานหรอโครงการหลกใหเปนของผบรหารระดบรองลงมาได เพอสามารถจดทำาแผนปฏบตการตามโครงการหลก

7. การเลอกวธการประเมนผลการปฏบตงานทเหมาะสมจากวธการประเมนผลการปฏบตงานทกลาวมาขางตน ในทาง

ปฏบตเมอองคการไดกำาหนดวธการประเมนผลการปฏบตงานแลว จะตองจดทำาแบบประเมนผลใหสอดคลองกบวธการประเมนผลดวย การเลอกวธการประเมนผลวามความเหมาะสมกบการประเมน ขนอยกบวาแบบประเมนใดสามารถใชประโยชนและสมบรณครบทกดานและทส ำาคญเหมาะสมกบรปแบบและลกษณะของงานในองคการมากทสด

แนวทางในการคดเลอกแบบประเมนผลการปฏบตงานแนวทางในการคดเลอกแบบประเมนผลตามแนวคดของ

จำาเนยร จวงตระกล ประกอบไปดวยเกณฑดงตอไปน1. จดมงหมายของการประเมน จดมงหมายของการ

ประเมนผลการปฏบตงานสามารถแบงออกเปน 3 แบบดงน1.1 แ บบ คณ ล กษณ ะ หม า ยถ ง แบ บ ป ระ เม นท เ น น

คณลกษณะเปนหลก เหมาะสมกบการคดเลอกบคคลเพอเลอนขนเลอนตำาแหนง ซ งตองใชทกษะดานมนษยสมพนธมากกวาความรทางดานเทคนค

1.2 แบบพฤตกรรม หมายถง แบบประเมนทเนนพฤตกรรมการปฏบตงานเปนหลก เหมาะสมกบการวดเพอการกำาหนดการฝกอบรมและการพฒนา เพราะเปนแบบทระบชนงานสำาคญและบรรยายลกษณะของพฤตกรรมการปฏบตงานเอาไว


72

1.3 แบบประสทธผล หมายถง แบบประเมนทเนนผลสำาเรจของงานเปนหลก เหมาะแกการวดและประเมนผลระดบบรหาร เพราะเนนดานการวางแผนการจดการ การกำากบควบคมงาน

2. จำานวนและระดบตำาแหนงทจะประเมน ในการพจารณาคดเลอกหรอกำาหนดแบบประเมนทเหมาะสม อาจตองคำานงถงคาใชจายตาง ๆ ในการออกแบบหรอกำาหนดแบบประเมน การประเมนจะแยกระบบและแบบประเมนออกเปนกลมงาน หรออาชพและระดบตำาแหนงงาน

3. ทกษะของผบงคบบญชาในการประเมนผลการปฏบตงาน การคดเลอกแบบประเมนตองคำานงถงความสามารถของผบงคบบญชาในสายงานตาง ๆ ดวยวามความรความสามารถความชำานาญ หรอทกษะในการประเมนผลการปฏบต งานมากนอยเพยงใด แลวคอยพจารณาปรบปรงไปเรอย ๆ

4. ชนดของการจดลำาดบทใชในการประเมน การประเมนผลการปฏบตงานทด นนจ ำาเปนตองมการจดอนดบเสมอวา ผลการประเมนงานนนมคาอยในระดบใด เชน การกำาหนดคาเชงปรมาณ หรออาจจดลำาดบขนออกมาเปนเปอรเซนต8. กจกรรมทายบท

ใหนกศกษาตอบคำาถามดงตอไปน1. ในปจจบนนกจดการประเมนผลไดยดวธการประเมนผลออก

เปนกรปแบบ มอะไรบาง2. วธการประเมนผลการปฏบตงานแตละแบบมขอดและขอเสยท

แตกตางกนอยางไร ให ยกตวอยาง4. การเลอกวธการประเมนผลการปฏบตงานทเหมาะสมกบลกษณะ

ขององคการตองคำานงถอ


73

ปจจยตาง ๆ อยากทราบวาผประเมนตองคำานงถงปจจยตาง ๆ เหลานนอยางไรบาง

บทท 3เครองมอหลกทใชในการประเมนผลการปฏบตงาน

วตถประสงคการสอน1. เพอใหผเรยนทราบถงเอกสารทใชประกอบเปนเครองมอหลกทใชใน

การประเมนผลการปฏบตงาน2. เพอใหผเรยนทราบถงประโยชนของเอกสารทใชประกอบเปนเครอง

มอในการประเมนผลการปฏบตงาน


74

3. เพอใหนกศกษาสามารถนำาเอกสารทใชประกอบการประเมนผลมาประยกตใชกบการประเมนผลการปฏบตงานได

เนอหาประกอบดวย1. ใบกำาหนดหนาทงาน (Job Description)2. มาตรฐานการปฏบตงาน (Performance Standard)3. แบบประเมนผลการปฏบตงาน (Performance appraisal

form)4. ระเบยบปฏบตงานบคคลวาดวยการประเมนผลการปฏบตงาน

(Personnel Procedure on Performance appraisal)



การเรยน

ตามหลกการประเมนผลการปฏบตงานทจะทำาใหผลของการประเมนเปนไปอยางถกตองชอบธรรม มความเชอถอได และมความเทยงตรง ผ


75

บรหารหรอผประเมนจำาเปนตองมเครองมอหลกทใชในการประเมน เครองมอหลกทใชในการประเมนจะประกอบดวยเอกสาร 4 อยาง ไดแก

1. ใบกำาหนดหนาทงาน (Job Description)2. มาตรฐานการปฏบตงาน (Performance Standard)3. แบบประเมนผลการปฏบตงาน (Performance appraisal

form)4. ระเบยบปฏบตงานบคคลวาดวยการประเมนผลการปฏบตงาน

(Personnel Procedure on Performance appraisal)

1. ใบกำาหนดหนาทงาน (Job Description)ใบกำาหนดหนาทงาน หรอ Job description เปนเอกสารทกำาหนด

ขนมาเพอทจะบอกวาตำาแหนงหนาทงานนนๆ มความรบผดชอบหลกอะไร

บาง มตวชวดความสำาเรจของงาน (Key Performance Indicator) กำาหนดไว และคณสมบตของผทตองปฏบตหนาทนมอะไรบาง

แนวทางในการกำาหนดภาระหนาทงาน

· ไมควรเขยน Job Description จากงานททำาจรง แตควรจะ

กำาหนดจากงานทควรจะทำา

ความผดพลาดขององคกรสวนใหญคอเรมตนเขยนใบกำาหนดหนาทงาน

จากงานทปฏบตอยจรง ซงถอเปนเร องทไมคอยถกตองมากนก เพราะ

งานททำาอยจรงอาจจะมากกวา นอยกวา หรอมบางสวนแตกตางจากงาน

ทควรจะเปนในตำาแหนงงานนน เราจะเหนวาบางคร งผปฏบตงานม

ประสบการณนอย ผบงคบบญชากตดงานบางสวนออกไป หรอมอบ

หมายใหผดำารงตำาแหนงอนทมประสบการณมากกวาทำา มอบหมายไป


76

มอบหมายมาจนงานทก ำาหนดไวตงแตเร มแรกผดเพยนไปเร อย ๆ

สดทายงานทท ำาอยในปจจบนกลายเปนวาไมใชงานทควรจะเปนของ

ตำาแหนงงานนน ๆ

ประโยชนของใบกำาหนดหนาทประโยชนของใบกำาหนดหนาทสามารถจำาแนกตามประโยชนของผ

เกยวของไดดงน1. ประโยชนตอผบงคบบญชา ชวยใหรและเขาใจในเรองดงน

1. ลกษณะและขอบเขตงานของผใตบงคบบญชา2. การแนะนำาพนกงานใหรจกงานใหม3. การมอบหมายงานแกพนกงาน4. การประเมนผลการปฏบตงาน5. การโยกยายหรอเลอนตำาแหงงาน6. การควบคมไมใหเกดงานซำาซอน7. การศกษาหรอเปลยนแปลงของงานทปฏบต8. การฝกอบรมและพฒนาผใตบงคบบญชา9. การวางแผนของหนวยงาน

2. ประโยชนตอพนกงาน ชวยใหรและเขาใจในเรองดงน1. ลกษณะและขอบเขตงานทตองปฏบต2. แนวทางการปฏบตตว3. การปรบปรงการปฏบตงานของตน

3. ประโยชนตอองคการ ชวยในการบรหารงานในเรองดงน1. การวเคราะหโครงสรางองคการ


77

2. การวางแผนอตรากำาลง3. การประเมนคางานและการกำาหนดคาจาง4. การสรรหาและคดเลอกบคลากรเขาทำางาน5. การยาย หรอเลอนตำาแหนง6. การหาความจำาเปนในการฝกอบรม7. การวางแผนฝกอบรมและการพฒนาพนกงาน8. การปรบปรงระบบงาน9. การจดทำาคมอการทำางาน

สวนประกอบของใบกำาหนดหนาทงาน

1. ขอมลทวไป

1.1 ชอตำาแหนงงาน ควรระบใหชดเจน กะทดรด เขาใจงาย บงบอก

ถงลกษณะหนาทงาน

1.2 ระดบพนกงาน เพอใหทราบวาพนกงานในองคกรแบงเปนก

ระดบ และตำาแหนงงานนน ๆ อยในระดบใด เพราะชอตำาแหนงอาจ

แตกตางกน ระดบจะบงบอกถงความสงตำาของตำาแหนงงานนน ๆ

1.3 วนททจดทำาหรอปรบปรง เพราะ Job Description ตองม

การทบทวนใหเหมาะสมอยเสมอ

2. วตถประสงค เปนสวนทสรปถงขอบเขตของงานหลก ๆ ของ

หนาทความรบผดชอบของตำาแหนงงาน

3. หนาทความรบผดชอบและตวชวดผลงานหลก (KPI) เปนหวใจ

สำาคญของการกำาหนดหนาทงานเพราะการประเมนผลการปฏบตงาน HRMT 411

อาจารยวระพนธ แกวรตน

78

เปนสวนทนำาไปเชอมโยงกบระบบประเมนผลการปฏบตงานของผ

ดำารงตำาแหนงนนเปนการแสดงให

เหนวางานในตำาแหนงนนตองรบผดชอบอะไรบาง ผลทองคกร

ตองการคออะไร และจะถกวดผลงาน

จากตวชวดอะไรบาง และแตละตวชวดมน ำาหนกหรอความสำาคญก

เปอรเซนต

ประโยชนของ KPI วดผลไดชดเจนเปนรปธรรม

ไมตองใชดลยพนจของผประเมน

เปรยบเทยบผลทไดรบกบเปาหมายได

ลดความขดแยงในเรองการประเมนผล

พนกงานทกคนรภาระหนาททมผลกบ KPI ของตนเอง

ชวยใหพนกงานใชศกยภาพในการทำางานมากขน

4. ความรบผดชอบ และการมสวนรวมในงานนโยบาย เชน งาน 5 ส. ,ไคเซน , TQM , ISO หรออนๆ ถา

ไมกำาหนดความรบผดชอบเกยวกบนโยบายไวใน Job Description จะไมมรบผดชอบ

5. การทำางานรวมกบบคคลอน ไมมงานใดทไมตองประสานงานหรอทำา

รวมกบบคคลอน ถาไมกำาหนดไว

ใน Job Description จะเกดการทำางานแบบของใครของคนนน

และทกคนจะใหความสำาคญเฉพาะงาน


79

หลกทตนเองรบผดชอบ

6. ความทาทายของงาน (Major Challenges) เปนการชใหเหน

ถงงานในตำาแหนงนน ๆ วามความยาก

หรอความทาทายอยางไร

7. อำานาจดำาเนนการ (Authorization) เปนการระบวาบคคลท

ทำางานในตำาแหนงนน ๆ สามารถอนมต

อะไรไดบาง โดยเฉพาะเร องเกยวกบคาใชจาย หรอการท ำาสญญา

ผกมดระหวางองคกรกบหนวยงาน

ภายนอก

8. ความสามารถหลกประจำาตำาแหนง ( Key Competencies ) วเคราะหมาจากความทาทายหรอความยาก

ของงาน เชนตำาแหนงหวหนาแผนกผลต ตองมความสามารถในการ

วางแผน การปกครองบงคบบญชา

การตดสนใจ การดแลรกษาเครองจกร เปนตน

9. คณสมบตประจำาตำาแหนง (Job Specification) ระบ วฒการ

ศกษา เพศ อาย ประสบการณ

ความสามารถพเศษอน ๆ หรอความพรอมดานอน ๆ

10. ก า ร ฝ ก อ บ ร ม แ ล ะ ก า ร พ ฒ น า (Training and Development) เปนแนวทางสำาหรบการพฒนาในแตละ

ตำาแหนงงาน

2. มาตรฐานการปฏบตงาน (Performance Standard)


80

การบรหารงานบคคล นบเปนภารกจทสำาคญยงประการหนงของการบรหารองคการเนองจากเปนปจจยทมสวนทำาใหการพฒนาองคการบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายทวางไว การบรหารงานบคคลเปนกระบวนการทเกยวของตวบคคลในองคการ นบตงแตการสรรหาบคคลมาปฏบตงาน การบรรจแตงตง การพฒนา การประเมนผลการปฏบตงาน ไปจนถงการใหบคคลพนจากงาน (จำาเนยร จวงตระกล 2531: 1) ทงน เพอใหองคการไดคนดมความร ความสามารถ และความประพฤตดมาปฏบตงาน ซงการทองคการจะไดบคคลทมคณสมบตดงกลาวมาปฏบตงานนนจำาเปนตองสรางเครองมอสำาคญคอการประเมนผลการปฏบตงาน (Performance Appraisal)ขนมาใชในการวดและประเมนคณสมบตของบคคล ซงผลทไดจากการประเมนผลการปฏบตงานจะเปนขอมลทองคการนำาไปใชในการพจารณาการเลอนขนเลอนตำาแหนง การพฒนาประสทธภาพการปฏบตงาน การโอนยาย การใหพกงาน และการใหพนจากงานโดยทวไปแลว การทจะทำาใหการประเมนผลการปฏบตงานดำาเนนไปอยางบรสทธยตธรรมและเชอถอไดนน องคการมกจะสรางเครองมอประกอบอกสวนหนงขนมาใชในการพจารณาประเมนผล ซงหนงในเครองมอทตองใชกคอ มาตรฐานการปฏบตงาน (Performance Standard)ทงนเพอใชเปนเกณฑในการเปรยบเทยบผลงานระหวางบคคลทปฏบตงานอยางเดยวกน โดยองคการตองทำาการกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานไวเปนเกณฑทชดเจนกอนแลว เมอดำาเนนการประเมนผลการปฏบตงานของบคคลจงเปรยบเทยบกบมาตรฐานทองคการไดกำาหนดไว

ความหมายของมาตรฐานการปฏบตงานสำาหรบคำาวามาตรฐานการปฏบตงาน (Performance

Standard) สำานกงาคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (2529: 53) ไดใหความหมายวา เปนผลการปฏบตงานในระดบใดระดบหนงซงถอวา


81

เปนเกณฑทนาพอใจหรออยในระดบทผปฏบตงานสวนใหญทำาได การกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานจะเปนลกษณะขอตกลงรวมกนระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชาในงานทตองปฏบต โดยจะมกรอบในการพจารณากำาหนดมาตรฐานหลายๆ ดานดวยกน อาท ดานปรมาณ คณภาพ ระยะเวลา คาใชจาย หรอพฤตกรรมของผปฏบตงาน เนองจากมาตรฐานของงานบางประเภทจะออกมาในรปของปรมาณ ในขณะทบางประเภทอาจออกมาในรปของคณภาพองคการจงจำาเปนตองกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานใหเหมาะสมและสอดคลองกบลกษณะของงานประเภทนนๆ

ประโยชนของมาตรฐานการปฏบตงานหากจะพจารณาถงประโยชนทองคการและบคคลในองคการจะไดรบ

จากการกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานขนใชกพบวามดวยกนหลายประการ ไมวาจะเปนทางดานประสทธภาพการปฏบตงาน การสรางแรงจงใจ การปรบปรงงาน และการประเมนผลการปฏบตงาน ดงทอลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร (3539: 71-72) ไดอธบายไว ดงน

1. ดานประสทธภาพการปฏบตงาน มาตรฐานการปฏบตงานจะชวยใหผปฏบตงานสามารถปฏบตงานไดอยางถกตอง การเปรยบเทยบผลงานททำาไดกบทควรจะเปนมความชดเจนมองเหนแนวทางในการพฒนาการปฏบตงานใหเกดผลไดมากขน และชวยใหมการฝกฝนตนเองใหเขาสมาตรฐานได

2. ดานการสรางแรงจงใจ มาตรฐานการปฏบตงานเปนสงเราใหเกดความมงมนไปสมาตรฐาน ผปฏบตงานทมความสามารถจะเกดความรสกทาทาย ผปฏบตงานทมงความสำาเรจจะเกดความมานะพยายาม ผปฏบตงานดจะเกดความภาคภมใจและสนกกบงาน

3. ดานการปรบปรงงาน มาตรฐานการปฏบตงานจะชวยใหผปฏบตงานทราบวาผลงานทมคณภาพจะตองปฏบตอยางไร ชวยใหไม


82

ตองกำาหนดรายละเอยดของงานทกครง ทำาใหมองเหนแนวทางในการปรบปรงงานและพฒนาความสามารถของผปฏบตงาน และชวยใหสามารถพจารณาถงความคมคาและเปนประโยชนตอการเพมผลผลต

4. ดานการควบคมงาน มาตรฐานการปฏบตงานเปนเครองมอทผบงคบบญชาใชควบคมการปฏบตงาน ผบงคบบญชาสามารถมอบหมายอำานาจหนาทและสงผานคำาสงไดงายขน ชวยใหสามารถดำาเนนงานตามแผนงายขนและควบคมงานไดดขน

5. ดานการประเมนผลการปฏบตงาน มาตรฐานการปฏบตงานชวยใหการประเมนผลการปฏบตงานเปนไปอยางมหลกเกณฑ ปองกนไมใหมการประเมนผลการปฏบตงานดวยความรสกการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานททำาไดกบมาตรฐานการปฏบตงานมความชดเจน และชวยใหผปฏบตงานยอมรบผลการประเมนไดดขน

วธกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานสำาหรบวธการกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานนนสามารถทำาได

หลายวธ แตทองคการสวนใหญนยมใชจะมอยประมาณ 4 วธ คอ

1. Historical Standard เปนวธการทอาศยขอมลสถตการปฏบตงานยอนหลงในชวงระยะเวลาหนง นำามาคำานวณหาคาเฉลยแลวกำาหนดเปนมาตรฐาน โดยอาจเพมหรอลดใหตำาลงใหเหมาะสมกบสภาพหรอสถานการณในชวงเวลานน

2. Market Standard เปนวธการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานของบคคลหนงกบผลการปฏบตงานของบคคลอนๆ

3. Engineering Standard เปนวธการทอาศยหลกเกณฑทางวทยาศาสตรหรอการคำานวณมาชวย เชน การศกษาการเคลอนไหวและเวลาในการปฏบตงาน (Time and MotionStudy) ทงนเพอหาเวลามาตรฐาน (Standard time)


83

4. Subjective Standard เปนวธการทผบงคบบญชาเฝาสงเกตการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา แลวนำามากำาหนดเปนมาตรฐาน

ขนตอนการกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานขนตอนการกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงาน ประกอบดวย (ชลดา

ศรมณ และพนศร สงวนชพ 2528: 184-185)

1. เลอกงานหลกของแตละตำาแหนงมาทำาการวเคราะห โดยดรายละเอยดจากแบบบรรยายลกษณะงาน (Job Description) ประกอบ

2. พจารณาวางเงอนไขหรอขอกำาหนดไวลวงหนาวาตองการผลงานลกษณะใดจากตำาแหนงนนไมวาจะเปนปรมาณงาน คณภาพงาน หรอวธการปฏบตงาน ซงเงอนไขหรอขอกำาหนดทตงไวตองไมขดกบนโยบาย หลกเกณฑ หรอระเบยบขอบงคบของหนวยงานหรอองคการ

3. ประชมผทเกยวของ ไดแก ผบงคบบญชา หวหนาหนวยงานทกหนวยงาน และผปฏบตงานในตำาแหนงนนๆ เพอปรกษาและหาขอตกลงรวมกน

4. ชแจงและทำาความเขาใจกบผปฏบตงานและผเกยวของอนๆ เกยวกบมาตรฐานการปฏบตงานทกำาหนดไว

5. ตดตามดการปฏบตงานแลวนำามาเปรยบเทยบกบมาตรฐานทกำาหนดไว

6. พจารณาปรบปรงหรอแกไขมาตรฐานทกำาหนดไวใหมความเหมาะสมยงขน

เกณฑของมาตรฐานการปฏบตงาน


84

เกณฑทองคการมกกำาหนดเปนมาตรฐานการปฏบตงาน ไดแก เกณฑดานปรมาณงานและระยะเวลาทปฏบต คณภาพของงาน และลกษณะการแสดงออกขณะปฏบตงาน ซงกลาวไดโดยละเอยด ดงน

1. ปรมาณงานและระยะเวลาทปฏบต เปนการกำาหนดวางานตองมปรมาณเทาไร และควรจะใชเวลาปฏบตมากนอยเพยงใดงานจงจะเสรจ เชน กำาหนดวาบรรณารกษงานจดหมวดหมและลงรายการจะตองทำาการจดหมวดหมและลงรายการหนงสอใหไดอยางนอยวนละ 10 เลม หากบรรณารกษจดหมวดหมและลงรายการไดนอยกวาทกำาหนด กแสดงวาปรมาณของผลการปฏบตงานยงไมถงมาตรฐานทกำาหนดไวสำาหรบงานทไมสามารถกำาหนดเปนปรมาณไดอยางชดเจน ตวอยางเชนงานบรการตอบคำาถามและชวยการคนควา เปนงานทมลกษณะการใหบรการแตกตางกนไปแตละวน เนองจากตองขนอยกบสงทผใชตองการ การใชเวลาในการคนหาคำาตอบสำาหรบแตละคำาถามกจะไมเทากนขนอยกบความยากงายของคำาถาม ดงนนงานลกษณะเชนนจะไมสามารถกำาหนดมาตรฐานดวยปรมาณหรอระยะเวลาทปฏบตได

2. คณภาพของงาน เปนการกำาหนดวาผลงานทปฏบตไดนนควรมคณภาพดมากนอยเพยงใด โดยสวนใหญมกกำาหนดวาคณภาพของงานจะตองมความครบถวน ประณต ถกตองเชอถอได ประหยดทงเวลาและทรพยากร เชน มการกำาหนดขอผดพลาดทสามารถยอมรบไดวาผดไดไมเกนกเปอรเซนต สญหายไดไมเกนกเปอรเซนต หรอเปนการกำาหนดใหผลการปฏบตงานมความผดพลาดหรอบกพรองเปนศนยเทานน ตวอยางทพบกเชน การกำาหนดใหการจดหมวดหมและลงรายการหนงสอแตละรายการมความผดพลาดไดไมเกนรอยละ 10

3. ลกษณะการแสดงออกขณะปฏบตงาน งานบางตำาแหนงไมสามารถกำาหนดมาตรฐานดวยคณภาพหรอปรมาณ แตเปนงานทตองปฏบตโดยการใชบคลกหรอลกษณะเฉพาะบางอยางประกอบ เชน การใช


85

สหนาและนำาเสยงของบรรณารกษบรการตอบคำาถามและชวยการคนควาในระหวางการตดตอสอสารกบผใชหองสมด พฤตกรรมและบคลกลกษณะทแสดงออกถอเปนองคประกอบทสำาคญสำาหรบตำาแหนงงานบรการทตองตดตอกบสาธารณชน เพราะถอไดวาเปนตวแทนขององคการ ดงนนการกำาหนดลกษณะพฤตกรรมทตองแสดงออกไวในมาตรฐานการปฏบตงานจะชวยใหผปฏบตงานทราบวาตองปฏบตตนอยางไร เนองจากการแสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสมอาจสงผลเสยตอภาพลกษณขององคการและขวญกำาลงใจของเพอนรวมงานอยางไรกตาม เพอใหการกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานสำาหรบตำาแหนงงานตางๆ ในองคการมความเหมาะสมและเปนทยอมรบของผปฏบตงาน ผทำาหนาทกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานจะตองคำานงถงสงสำาคญบางประการนนกคอ ตองเปนมาตรฐานทผเกยวของทกฝายสามารถยอมรบได โดยทงผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชาเหนพองตองกนวามาตรฐานมความเปนธรรม ผปฏบตงานทกคนสามารถปฏบตไดตามทกำาหนดไว ลกษณะงานทกำาหนดไวในมาตรฐานตองสามารถวดไดเปนจำานวน เปอรเซนต หรอหนวยอนๆ ทสามารถวดได มการบนทกไวใหเปนลายลกษณอกษรและเผยแพรใหเปนทรบรและเขาใจตรงกน และสดทายมาตรฐานการปฏบตงานทกำาหนดไวตองสามารถเปลยนแปลงได ทงนตองไมเปนการเปลยนแปลงเพราะผปฏบตงานไมสามารถปฏบตไดตามมาตรฐาน การเปลยนแปลงควรมสาเหตเนองมาจากการทหนวยงานมวธปฏบตงานใหม หรอนำาอปกรณ เครองมอเครองใชใหมมาใชปฏบตงาน

3. แบบประเมนผลการปฏบตงาน (Performance Standard)แบบประเมนผลการปฏบต งาน (Performance appraisal

form) เปนเอกสารทออกแบบขนมาเพอบนทกและประมวลขอมลเกยวกบการปฏบตงานของพนกงานวาไดอะไรเปนผลสำาเรจบาง ทำาไดมากนอย


86

เทาใดและดเพยงใด แบบประเมนผลอาจแบงไดเปน 3 ลกษณะตามวธการตอบแบบประเมนผล ไดแก

1. วธการประเมนเปนแบบเปด ไดแกการจดทำาในลกษณะรายงานการปฏบตงานของพนกงาน (staff report) จะกำาหนดหวขอประเมนและใหเขยนรายงาน โดยมชองวางใหกรอกขอมลในแบบประเมน

2. วธการประเมนเปนแบบการใหคะแนน นยมจดทำาแบบประเมนเปนชองลงคะแนนหรอทำาเปนตารางใหทำาเครองหมายในชองตาราง

3. วธการประเมนเปนแบบรายการตรวจสอบ จะกำาหนดหวขอประเมนทอธบายลกษณะทบงชผลการปฏบตงาน และอาจกำาหนดคะแนนจากนอยไปหามาก หรอใหผประเมนทำาเครองหมายลงในหวขอทตรงกบผลการประเมน

โดยทวไปการจดทำาแบบประเมนผลการปฏบตงานจะแบงออกตามระดบพนกงาน และมแบบประเมนทใชสำาหรบตำาแหนงวชาชพเฉพาะ เพอกำาหนดหวขอการประเมนใหเหมาะสมแกระดบตำาแหนงงานและลกษณะงาน เพราะการกำาหนดหวขอประเมนจะตองใหสอดคลองกบสงทจะบงบอกผลการประเมนการปฏบตงานในตำาแหนงตาง ๆ อยางถกตองเหมาะสม

การจดทำาแบบประเมนผลการปฏบตงานมขอควรคำานงถงดงตอไปน (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 124 – 125)

1. ตองพจารณารปแบบใหเหมาะสมแกการใชประโยชน2. ตองชวยใหมความสะดวกในการกรอกขอมลโดยกำาหนดชอง

วางหรอระยะหางระหวาง บรรทดใหเขยนไดเพยงพอ

3. ตองเตรยมใหกรอกขอความเพยงสน ๆ หรอใหทำาเครองหมายแทนการกรอกขอความ

4. ขอความสวนใหญควรพมพไว คงเหลอชองวางใหกรอกขอความเพมเตมเพยงเลกนอย


87

5. จดขอมลทอยในหมวดเดยวกนใหอยดวยกน และมขอความตอเนองกนเปนลำาดบเพอสะดวก ในการกรอกขอความ

6. จดเรองหมวดของขอมลใหเปนลำาดบตามขนตอน7. แบบประเมนประเภทเดยวกน อาจใชสเปนทสงเกตหรอมรหส

กำาหนดไวใหเหนไดชด8. ตองมรหสแบบประเมนกำากบไว เพอใหทราบวาเปนแบบประเมน

ของหนวยงานใดจดพมพ ขนเมอใด จำานวนเทาใด

9. ขนาดของแบบประเมนจะตองมขนาดมาตรฐาน และเปนขนาดทนยมใชทวไปเพอความ สะดวกในการจดเกบ

10. ควรมการทดสอบแบบประเมนกอนทจะใชปฏบตจรง ๆ เพอจะไดแบบประเมนทมความ สมบรณ ชดเจนมากทสดเทาทจะเปนได ประเดนหลก ๆ ทควรทดสอบ คอ

10.1 คำาสงในแบบประเมนนนชดเจนหรอไม10.2 หวขอประเมนมความหมายตรงกน หรอมความเขาใจ

ตรงกนหรอไม เมอไดอาน แบบฟอรม

10.3 เกณฑการประเมน กำาหนดไวชดเจนหรอไม10.4 การกรอกแบบประเมนใชเวลานานเทาใด รวมทงเวลา

ในการปรกษาหารอกบ พนกงานเทาใด

10.5 แบบประเมนเปนทยอมรบดเพยงใด10.6 แบบประเมนแสดงใหเราทราบแนชดหรอไมวาเรา

ตองการทราบอะไร


88

การทดสอบแบบประเมนสามารถทำาไดโดยงาย โดยใหผบงคบบญชากลมหนงตรวจพจารณาแบบประเมนและแสดงความคดเหนเพมเตมให หรออาจทดลองใหปฏบตจรงโดยใชแบบประเมนเลย ทงนในการทดลองนนควรจะทดลองในหลายตำาแหนง หลายระดบในองคกร

4. ระเบยบปฏบตงานบคคลวาดวยการประเมนผลการปฏบตงาน (Personnel Procedure on Performance appraisal)

การกำาหนดระเบยบปฏบตงานบคคลวาดวยการประเมนผลการป ฏ บ ต ง า น (Personnel procedure on performance appraisal) ขนในองคกร นบวามความสำาคญและจำาเปนตอการปฏบตใหเปนระบบเดยวกนทวทงองคกร การทองคกรไมไดกำาหนดใหมระเบยบปฏบตงานบคคลวาดวยการประเมนผลการปฏบตงานมกจะพบปญหาการปฏบตทแตละหนวยงานตางปฏบตตามระบบและวธการทตนพอใจและคดวาเหมาะสม ทำาใหเกดปญหาตาง ๆ ดงน (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 126 – 129)

1. ผบงคบบญชาระดบสงไมใหผบงคบบญชาโดยตรงซงเปนผควบคมดแลการปฏบตงานไดม สวนประเมนผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา

2. ผบงคบบญชาแตละหนวยงาน หรอแตละคนกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานแตกตางกน

3. ผบงคบบญชาใชวธการประเมนตามแบบของตน ซงผใตบงคบบญชายอมรบไมได

4. ผบงคบบญชาประเมนในระยะเวลาไมเทากน5. ผบงคบบญชารบรอนประเมนโดยขาดขอมล6. ผบงคบบญชาสงผลการประเมนลาชา จนนำาไปใชพจารณา

บำาเหนจความดความชอบอยางไมการประเมนผลการปฏบตงาน HRMT 411


89

ถถวน7. ผบงคบบญชาตามสายงานและตามหนาทไมรจะประเมนรวม

กนไดอยางไร8. ผบงคบบญชาหลายคนในแตละระดบไมสามารถจะตกลง

มาตรฐานการประเมนใหอยใน ระดบเดยวกน

9. ผบงคบบญชามความเขาใจในวตถประสงคและแนวทางปฏบตตางกน จงประเมนไม สอดคลองกน

10. ผบงคบบญชาตความปจจยหรอเกณฑพจารณาในหวขอประเมนไมตรงกน

11. ผบงคบบญชาขาดขอแนะนำาในการหลกขามหลมพรางตาง ๆ ทจะทำาใหการประเมนเกด ความผดพลาด

นอกจากปญหาทกลาวขางตนแลว ยงมปญหาความสบสนความไมแนใจ ทงผประเมนและผรบการประเมนอกมาก ลวนแตนำามาซงความคบของใจของผใตบงคบบญชาอยางไมรจบสน การปองกนปญหาการประเมนทขาดระเบยบ และมความสบสนยงยากจะท ำาไดโดยกำาหนดระเบยบปฏบตใหเหมาะสมชดเจน เปนทเขาใจโดยทวกน เพอใหปฏบตไปในแนวทางเดยวกน ระเบยบปฏบตงานบคคลวาดวยการประเมนผลการปฏบตงานโดยทวไปจะมเนอหาสาระ 10 ประการดงตอไปน (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 127 – 129)

1.หลกการและเหตผล เปนการใหคำาอธบายวาเหตใดจงตองกำาหนดใหมระเบยบปฏบตงานบคคลวาดวยการประเมนผลการปฏบตงาน โดยทวไปจะใหเหตผลวาเนองจากการประเมนผลการปฏบตงานมความสำาคญในการนำาผลไปทางการบรหารจะตองจดทำาอยางรอบคอบและปฏบตอยาง


90

ถกตองสอดคลองเปนแนวเดยวกน ดงนนจงกำาหนดระเบยบปฏบตใหผประเมนผลการปฏบตงานไดรเขาใจตรงกน และปฏบตอยในมาตรฐานเดยวกน และอาจจะใหเหตผลอนเพมเตมได

2.วตถประสงคเปนการแจงใหรวาองคกรตองการอะไรจากการประเมนผลการปฏบตงานโดยทวไปมกจะระบวตถประสงคเพอเปนขอมลทางการบรหารทจะใชประกอบการพจารณาแตงตงโอนยาย เลอนตำาแหนงพนกงานใหเหมาะสมกบความรความสามารถ หรอเพอการหาความจำาเปนในการฝกอบรม หรอเพอเปนขอมลในการพจารณาความดความชอบ หรอเพอเปนขอมลในการแจงและหารอผลการปฏบตงาน ใหพนกงานไดทราบจดเดน หรอขอความปรบปรงแกไขในการปฏบตงาน รวมทงเปนขอมลสำาหรบการพฒนางานในแตละหนวยงานภายในองคกรตอไป

3.นโยบาย เปนการกำาหนดหลกการ เพอเปนกรอบหรอแนวทางปฏบตในการประเมนผลการปฏบตงาน อนจะเปนการชวยใหผประเมนและผเกยวของปฏบตอยในหลกการหรอแนวทางเดยวกน โดยทวไปจะระบจดมงหมายทตองการมงเนนเปนพเศษ หรอใหขอควรคำานงในดานตาง ๆ ทฝายจดการมความสนใจเปนพเศษ เชน มงผลทางดานการนำาขอมลไปเตรยมการพฒนาพนกงานเพอรองรบการขยายงาน เปนตน

4.กระบวนการประเมนผลการปฏบตงานและวธการ เปนกำาหนดขนตอนการประเมนผลการปฏบตงานวา ผประเมนจะตองปฏบตอยางไรกอนหลง และดำาเนนการประเมนเปนขน ๆ อยางไร มใชเพยงการกรอกแบบประเมนกถอวาไดประเมนแลว นอกจากนจะกำาหนดวธการในการประเมนผลการปฏบตงานวาจะใชวธใดทเหมาะสมตามสถานการณ และฝายจดการไดพจารณาใหความเหนชอบดวยแลว

5.ลกษณะของแบบประเมนผลการปฏบตงาน เปนการกำาหนดใหผประเมนไดรวาองคกรไดพจารณาออกแบบประเมนโดยยดหลกอะไรเปนแนวทางกำาหนดแบบประเมน เชน มหลกการใหสามารถใชประเมนผล


91

การปฏบตงาน โดยแยกจากการประเมนผลศกยภาพของผรบการประเมน มหลกการใหสะดวกและประหยดเวลาในการทไมตองคดคำานวณผลการประเมน มหลกการทจะปองกนหรอลดอคตในการประเมน หรอขอผดพลาดในกรณอน ๆ รวมทงอาจมหลกการใหสามารถสำารวจความจำาเปนในการฝกอบรมโดยแยกเปนเอกสารตางหาก เพอมใหฝายฝกอบรมตองมารบรผลการประเมนอน ๆ ทไมเกยวของ

6.ปจจยและการถวงนำาหนก เปนการอธบายหลกการในการกำาหนดปจจยหลกทนำามาเปนหวขอประเมน เพอจะไดขอบงชผลการปฏบตงานใหเหมาะสมกบระดบและลกษณะงานทประเมน การถวงนำาหนกเปนการใหความสำาคญของแตละปจจย เพราะปจจยเดยวกนแตประเมนตางระดบหรอตางลกษณะงาน จะมนำาหนกไมเทากน จงตองมขอกำาหนดระบนำาหนกของแตละปจจยตามระดบและลกษณะงานไว

7. คำาจำากดความ เปนการใหนยามความหมายของคำาตาง ๆ เพอใหเขาใจตรงกนทวทกหนวยงาน และองคกร เชน

ผประเมน หมายถงผบงคบบญชาโดยตรงในหนวยงานทผรบการประเมนสงกดอย

ผรบการประเมน หมายถงผดำารงตำาแหนงทเปนผใตบงคบบญชาของผประเมนโดยตรง

ผอนมต หมายถง ผบงคบบญชาระดบฝาย หรอผบงคบบญชาระดบสงขนไปอกหนง ระดบในสงกดของผรบการประเมน

ระดบดเลศ หมายถง ปฏบตงานไดดอยางยงจนไมมใครเทยบได

ระดบดมาก หมายถง ปฏบต งานไดดเกนวามาตรฐานทกำาหนดไวอยางสมำาเสมอ

ระดบด หมายถง ปฏบตงานไดตามมาตรฐานทกำาหนดไว


92

ระดบพอใช หมายถง ปฏบตงานตำากวามาตรฐานเลกนอยพอทปรบปรงได

ระดบยงใชไมได หมายถง ปฏบตงานตำากวามาตรฐานมาก ไมวาจะพจารณาในดานใด

8. แนวทางปฏบตในการประเมนผลและขอพงระวง เปนการกำาหนดลำาดบงานในการประเมนผลการปฏบตงานวาจะตองปฏบตอยางไรโดยทวไปอาจกำาหนดแนวทางปฏบตใหดำาเนนการดงตอไปน

8.1 เตรยมการเบองตน มแนวทางปฏบตดงน 1. รวบรวมขอมลทไดประเมนมาแลวใหรอบป

2. ทบทวนคำาบรรยายลกษณะงานของผรบการประเมน

3. ทบทวนมาตรฐานปฏบตงาน 4. ทบทวนแบบประเมนผลการปฏบตงาน

8.2 เปรยบเทยบผลการปฏบตงานกบมาตรฐานการปฏบตงานมแนวทางปฏบตดงตอไปน 1. ประเมนผลการปฏบตงานและเขยนลงในแบบประเมน 2. เปรยบเทยบผลการประเมนกบผปฏบตงานในหนาทเดยวกน 3. สรปผลรวมจากการประเมน

8.3 เสนอผบงคบบญชาเพอพจารณาอนมต8.4 ทบทวนการปฏบตงานเพอแจงและหารอผลการปฏบต

งานกบผรบการประเมน

สวนขอพงระวงอาจใหขอแนะนำาแกผประเมนในการใชมาตรการปองกนขอทอาจผดพลาดในการประเมน เพราะขาดความเขาใจหรอความมอคตลำาเอยง ซงขอผดพลาดทตองระวง ไดแก ประเมนใหมผลกลาง ๆ


93

(The central tendency) ประเมนโดยใชความประทบใจบางอยาง (the halo effect) เปนตน

9. กำาหนดวนและระยะเวลาการประเมน เปนการปองกนไมใหเกดความลาชาในการจดเตรยมการประเมน และมใหเกดขออางเรองไมมเวลาประเมน หรอสงแบบประเมนลาชาเพราะมผใตบงคบบญชาจำานวนมากจงประเมนไมทนตามกำาหนด เมอมระเบยบปฏบตทก ำาหนดเวลาไวอยางเหมาะสมแลว ทกฝายทเกยวของกจะปฏบตหนาทตามกำาหนดเวลาโดยไมมขออางใด ๆ

10.การแจงและหารอผลการปฏบตงาน เปนขอกำาหนดเพอใหผประเมนจะตองสอสารกลบ (feedback) ใหผรบการประเมนไดรผลการประเมน และไดรวมหารอผลการปฏบตงานวาจะรกษาผลสำาเรจไวอยางไร ในสวนทควรจะปรบปรงจะทำาอยางไร ผรบการประเมนเหนดวยหรอไมเหนดวยกบผลการประเมนเพยงใด งานทไมประสบผลส ำาเรจจะใหผประเมนซงเปนผบงคบบญชาใหการสนบสนนชวยเหลออยางไร

บางองคกรยงไมมนโยบายใหแจงและหารอผลการปฏบตงาน เพราะยงไมไดเตรยมความพรอมดวยเกรงวาจะเกดความขดแยง ซงตามหลกการแลวถอวายงมการประเมนผลการปฏบตงานทยงไมครบถวนสมบรณ


94

5. กจกรรมทายบทใหนกศกษาตอบคำาถามดงตอไปน

1. ใบกำากบหนาทงาน หมายถงอะไร มความสำาคญอยางไรตอการประเมนผลการปฏบตงาน

2. มาตรฐานการปฏบตงาน หมายถงอะไร มความสำาคญอยางไรตอการประเมนผลการปฏบตงาน

3. ใหนกศกษาคนควาหาใบกำากบหนาทงาน และมาตรฐานการปฏบตงานของพนกงานในบรษทตาง ๆ มา 3 ลกษณะงาน


95

บทท 4ขอจำากดและขอควรคำานงในการประเมนผลการปฏบตงาน

วตถประสงคการสอน 1. เพอใหนกศกษาทราบถงขอจำากดและขอควรคำานงถงในการประเมนผลการปฏบตงาน

2. เพอใหนกศกษาสามารถหาแนวทางแกไขขอจำากดในการประเมนผลการปฏบตงาน

3. เพอใหนกศกษาสามารถนำาความรทไดรบไปบรหารการประเมนผลการปฏบตงาน

เนอหาประกอบดวย1. ขอจำากดดานการประเมนผลการปฏบตงาน2. ขอจำากดดานผเกยวของกบการประเมนผล3. ขอจำากดดานวฒนธรรมขององคการซงมความขดแยงกบการ

ประเมนผล4. ขอคำานงในการประเมนผลการปฏบตงาน5. กจกรรมทายบท



96



การประเมนผลการปฏบตงานเปนสงจำาเปนททกองคการตองปฏบต และในการประเมนผลทก

ครงองคการในฐานะผประเมนตองคำานงถงขอจำากดตาง ๆ ทเกยวของกบการประเมนผล ดงนนองคการหรอผประเมนผลตองศกษาทำาความเขาใจเกยวกบขอจำากดทเกยวของกบการประเมนผล และหาวธทจะแกไขขอจำากดเหลานนไมใหกระทบตอการประเมนผล

ในการประเมนผลการปฏบตงานมขอจำากดและอปสรรคหลายอยางซงสามารถแยกไดดงตอไปน4.1 ขอจำากดดานการประเมนผลการปฏบตงาน

ขอจำากดดานการประเมนผลการปฏบตงานมสวนประกอบทผบรหารองคการหรอผประเมนผลการปฏบตงานตองคำานงถงมดงน

4.1.1 ระบบการประเมน ขอจำากดดานระบบการประเมนเปนเรองทเกยวของกบการวางแผน

และวางระบบการดำาเนนการประเมนซงมสาเหตมากจาก


97

1. การรบรอนในการวางระบบการประเมนผลการปฏบต หมายถง ผบรหารองคการไมไดวางระบบการประเมนผลไวเปนเพยงตองการประเมนผลการปฏบตงานตามแนวปฏบตหรอตามกระแสสงคมเทานน จงทำาใหการประเมนผลการปฏบตงานแทนทจะเปนประโยชนกลายเปนขอจำากดหรอขอควรคำานงของการพฒนาองคการ

2. การนำาเอาระบบการประเมนผลทจดทำาไวสำาเรจรปมาใชอยางมาเหมาะสม โดยมไดค ำานงถงลกษณะเฉพาะและความตองการขององคการซงมความแตกตางกน ซงอาจเป นเพราะองคการขาดผมความร ความเขาใจในการประเมน หรออาจเปนการวางระบบประเมนใหเปนไปตามความตองการของผบรหารแตไมสอดคลองตอลกษณะขององคการ ผลทเก ดข นก ค อการไมยอมรบผลการประ เมนของผ ถ กประ เมน หร อผลการประ เมน ไม สอดคลองกบความเปนจรง พนกงานผถกประเมนไมพอใจทำาใหการประเมนผลการปฏบตงานลมเหลว

3. การไมไดนำาเอาผลการประเมนมาใชประโยชนอยางจรงจงและเปนระบบ แมนองคการใหความสำาคญกบการประเมนผล แตหากไมไดนำาผลการประเมนผลมาใชใหเปนประโยชนอยางจรงจงและเปนธรรม หรอนำาผลการประเมนมาใชเปนครงคราวกจะทำาใหไมสามารถบรรลตามวตถประสงคของการประเมนผลอยางมประสทธภาพและประสทธผลได

4. การแทรกแซงจากองคกรตาง ๆ ของพนกงาน เชน สหภาพแรงงานโดยอาจมการวพากษวจารณวาการประเมนผลขาดความเปนธรรม ไมไดมสวนรวมมการเลนพวกโดยอาจมการเรยกรองเขามารวมหรอพจารณาผลการประเมน


98

แนวทางแกไข1. การวางระบบการประเมนควรมการพจารณาอยาง

รอบคอบถงระบบและลกษณะขององคการวามความเหมาะสมสอดคลองกนเพยงใด และควรมการพจารณารวมกนในการวางระบบระหวางผบรหารหรอผประเมนกบผถกประเมน นอกจากนตองชใหผบรหารระดบสงเหนความสำาคญของการวางระบบและขอผดพลาดในการเรงรบวางระบบอาจเกดความเสยหายแกองคการได

2. จะตองมการตดตามประเมนผลการด ำาเนนการในทางปฏบตวามปญหาและอปสรรคในการประเมนหรอไมและมแนวทางในการแกไขปญหาอยางไรเนองจากสงตาง ๆ ทเกยวของกบการประเมนมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา จงจำาเปนทจะตองมการปรบปรงเพอใหการประเมนผลการปฏบตงานเปนไปอยางราบรนและมประสทธภาพ

3. จะตองผลกดนหรอโนมนาวใหผบรหารสงสดเหนความสำาคญและคณคาของการประเมนโดยนำาผลการประเมนไปใชใหเปนประโยชนสงสด มการใหรางวลหรอสรางแรงจงใจในการทำางานแกผทมผลการประเมนอยในเกณฑทกำาหนดหรอรางวลพเศษสำาหรบผท สามารถปฏบตไดมากกวาเกณฑ ในทำานองเดยวกนควรมการลงโทษแกผถกประเมนทมผลการประเมนตำากวาเกณฑทกำาหนด หรอไมใหความรวมมอเพอเปนแบบอยางและแนวทางการปฏบตตอไป

4.1.2 วตถประสงค ของการประเมน ขอจ ำาก ด เก ยวก บวตถประสงคของการประเมนคอ วตถประสงคของการประเมนมมาก แตละหนวยงานอาจมวตถประสงคทแตกตางกนออกไปบาง กมงวตถประสงคและความตองการของหนวย


99

งานตนเอง การจะใหนำาหนกมากนอยตางกนจงเปนเรองทยากสำาหรบการตดสนใจใหทกหนวยงานในองคการเหนพองตองกนและปฏบตไปในทศทางเดยวกน

แนวทางการแกไของคการจะตองมการกำาหนดระเบยบวาดวยการบรหารงานบคคล

เกยวกบการประเมนผลการปฏบตงาน มการกำาหนดวตถประสงคในการประเมนผลใหชดเจนเพอเปนแนวทางในการปฏบตของทกหนวยงานในทศทางเดยวกน และจะตองมการทำาความเขาใจในระบบการประเมนผลขององคการทกคนโดยทวกน

4.1.3 วธการประเมนผลขอจำากดเกยวกบวธการประเมนประกอบไปดวย1.วธการประเมนมรปแบบในการประเมนหลายแบบแตละแบบกมผลและขอด

ขอจ ำาก ดท ต างก น ในทางปฏ บต จงใชร ปแบบท ผสมผสานเพ อให ครอบคลมและบรรลวตถประสงคของการประเมนผลใหมากทสดเทาทจะทำาได

2. เพอใหการประเมนผลการปฏบตงานเปนไปอยางถกตองนาเชอถอ และครอบคลมจง

จำาเปนทจะตองผสมผสานวธการประเมนจงทำาใหสนเปลองเวลา งบประมานและเกดความยงยากในการประเมน

3. วธทองคการเลอกใชในการประเมนอาจไมเหมาะสมกบลกษณะขององคการ จงทำาใหไดผลการประเมนทตำา หรออาจไมสามารถนำาผลการประเมนไปใชประโยชนได

4.วธการประเมนบางวธมขอจ ำากดดานขนาดกลมคนทใช ประเมน บางวธเหมาะกบกลม


100

คนทมขนาดเลกมากวากลมทมขนาดใหญ และบางวธอาจมความเหมาะสมกบกลมคนทมขนาดใหญมากกวากลมคนทมขนาดเลก

5.การจะนำาวธใดมาใชในการประเมนนนผบรหารองคการตองคำานงถงเวลาในการประเมนดวยหากองคการยงไมเคยมการประเมนผลการปฏบตงานมากอนหรอไมเคยชนกบระบบการประเมนผลทจะนำามาใช องคการกควรใหเวลาแกทงผ ประเมนและผถกประเมนไดศกษาทำาความเขาใจในระบบการประเมนเสยกอน

แนวทางการแกไขเนองจากในปจจบนยงไมมวธการประเมนแบบใดทสามารถประเมน

ครบทกดานหรอครบตามวตถประสงคทองคการตงไว หากมความเหมาะสมในดานหนงกมกจะมขอจำากนในอกดานเชนกน ดงนนองคการควรปรบใชวธการประเมนผลแบบผสมผสานในการประเมนผลการปฏบตงาน ทงนเพอใหไดผลการประเมนทตรงกบองคการไดตงวตถประสงคไว อยางไรกตาม ควรคำานงถงองคการดวยวามความพรอมในการประเมนผลมากนอยเพยงใดทจะนำาแบบการประเมนผลใดมาใชไมวาจะเปนทงนโยบาย ทรพยากรบคคล และการดำาเนนงาน สำาหรบหนวยงานทเพงใชระบบการประเมนผลหรอไมเคยใชมากอนกควรเรมตนทระบบงาย ๆ กอนแลวคอยทำาความเขาใจและพฒนาระบบใหสอดคลองตอความตองการและระบบทซบซอนขน นอกจากนการเลอกวธการประเมนทเหมาะสมควรเลอกทองคการมขดความสามารถในการประเมน มขอผดพลาดนอย เสรมสรางความสมพนธอนดระหวางผใตบงคบบญชากบผบงคบบญชา ชวยพฒนาองคการและพนกงานอกทงตองประหยดคาใชจายในการดำาเนนการ

4.1.4 แบบประเมนผลการปฏบตงานและมาตรฐานการปฏบตงาน


101

ขอจำากดในเรองแบบประเมนการปฏบตงานและมาตรฐานการปฏบตงานมดงน

1. แบบประเมนมความยดหยนนอย มขอจำากดในการปรบใชกบลกษณะงานตาง ๆ ม

รายการในการประเมนไมครอบคลมพฤตกรรมและการปฏบตงานทงหมด ซงอาจเปนผลมาจากองคการทใชแบบประเมนผลการปฏบตงานเพยง 1-2 แบบ โดยไมคำานงถงลกษณะการปฏบตงานของแตละหนวยงานหรอแตละประเภทซงมความแตกตางกน 2. ภาษาทใช ในการประเมนผลมล กษณะก ำากวม คลมเครอ ซงอาจมความแตกตางกนไปตามทศนะของผประเมนแตละคน ทำาใหผประเมนอาจตความตามความประสบการณของตนเองหรอตามทศนะของตนเอง จงทำาใหผลของการประเมนไมเทยงตรงและเปนธรรม

3. แบบประเมนแตละแบบตางกมจอดและขอจำากดทแตกตางกน ทงนขนอยกบการกำาหนดนยามของเกณฑทใชเปนมาตรฐานในการประเมนผลซงบางหนวยงานกมไดกำาหนดไว ปลอยใหขนกบความคาดหวงของผประเมนหรอก ำาหนดไวกวาง ๆ เปดโอกาสใหผ ประเมนใช ดลพนจของตนเองในการกำาหนดซงเปนนามธรรมและไมมความแนนอน

4. มาตรฐานของงานทกำาหนดไวในการประเมนผลอาจไมเหมาะสม เนองจากผรบการประเมนอาจไดรบการอบรมหรอพฒนาในระหวางการปฏบตงานซงเมอประเมนผลการปฏบตงานปลายปกจะพบวามเกณฑการปฏบตงานสงกวาทตงไว

5. แบบประเมนลาสมยไมทนตอปจจบน เนองจากการพฒนาหรอลกษณะของงานและพฤตกรรมในการทำางานมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาแตใบประเมนผลไมมการเปลยนแปลงใชเวลาในการทดสอบ ปรบปรงแลวจงนำามาประเมนผลซงกอยคนละชวงเวลาของการปฏบตงานในปจจบน


102

6. แบบประเมนผลเปนเพยงสอหนงในการแสดงความคดเหน ซงสอสารใหทราบขอมลเพยงบางสวนเทานน ไมสามารถครอบคลมถงรายละเอยดตาง ๆ ของผประเมน

แนวทางการแกไข1. แบบประเมนตองมความชดเจนและเรยบงายทสดเทาทจะทำาได

เพอไมใหผใชเกดความสบสน และรสกยงยากทใชแบบประเมน รวมทงควรมการปรบปรงและพฒนาอยางตอเนองใหเหมาะสมและสอดคลองกบลกษณะของงาน

2. ควรมการกำาหนดนยามของคำาศพทตาง ๆ ทใชในแบบประเมนพรอมทงยกตวอยางประกอบเพอใหผใชเขาใจความหมายและขอบเขตอยางชดเจนในหวขอทจะประเมนตาง ๆ

3. กำาหนดเกณฑในการประเมนทชดเจนและทำาความเขาใจเกณฑเหลานนกบผใชใหเขาใจตรงกน

4. การกำาหนดเกณฑมาตรฐานการทำางานตองมความทนสมย ทนตอการเปลยนแปลงและการปฏบตงานของพนกงาน และตองมการปรบปรงเกณฑอยางตอเนอง นอกจากนตองสรางความเขาใจและตระหนกรในเกณฑแกพนกงานดวยวามเกณฑการทำางานเชนไร เพอความแนนอนและลดขอผดพลาดในการประเมน

5. การเขยนคำาประเมนการปฏบตงาน ผประเมนควรเขยนคำาอธบายเพมเตมหรอยกตวอยางประกอบเพอใหเหนชดเจนยงขนเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานและพฤตกรรมการทำางานของผทถกประเมน

4.2 ขอจำากดดานผเกยวของกบการประเมนขอจำากดทสำาคญอกอยางหนงทมผลตอการประเมนผลการปฏบต

งานกคอขอจำากดดานผเกยวของกบการเมนผลการปฏบตงานซงเปนผ


103

ปฏบต ทงระดบนโยบายจนถงผถกประเมน ขอจำากดดานนสามารถแยกออกเปน 3 สวนดงน

4.2.1 ผบรหารระดบสงหรอนโยบายของผบรหารระดบสง1. ผบรหารระดบสงขาดความรความเขาใจทถกตองเกยวกบแนว

ความคดในการประเมนผลการปฏบตงาน จงไมเหนความสำาคญและประโยชนของการประเมนผล

2. ผบรหารระดบสงไมไดสนบสนนระบบการประเมนผลการปฏบตงานอยางจรงจง แมจะมระบบการประเมนผลและประกาศอยางเปนทางการกตาม แตในขนสดทายผบรหารระดบสงกนำาผลการประเมนไปแกไขและประเมนไปตามความรสกนกคดของตนเอง

แนวทางการแกไข1. ผทรบผดชอบเกยวกบการประเมนผลตองพยายามทำาใหผ

บรหารระดบสงทราบและเหนความสำาคญของการประเมนผลการปฏบตงาน

2. อาจเชญผเชยวชาญดานการประเมนผลมาเสนอแนะและโนมนาวใหผบรหารระดบสงตระหนกถงความสำาคญและคณคาของการประเมนผล

4.2.2 ผประเมนขอจำากดเกยวกบผประเมนหรอผบงคบบญชาในการประเมนผลการ

ปฏบตงานมหลายประการดงตอไปน1. ผบงคบบญชาขาดความรความเขาใจในหนาทและความรบผด

ชอบของตนเองในการประเมนผลการปฏบตงาน มความออนแอไมกลาทจะรบผดชอบซงเปนขอผดพลาดทพบมากทสดในการประเมนผลการปฏบตงาน โดยใหคะแนนทงหมดอยในระดบกลางๆเนองจากความไมแนใจ มขอมลไมเพยงพอ ใหเวลาในการประเมนนอยไป หรอขาดความ


104

สนใจหรอไมกไมอยากโตแยงเกยวกบผลการประเมนกบพนกงานทถกประเมน

2. ผบงคบบญชามความลำาเอยง โดยพจารณาประเมนเฉพาะพฤตกรรมทเพงเกดขน หรอเพงผานมาสด ๆ รอน ๆ โดยไมคำานงถงพฤตกรรมการปฏบตงานทผานมาตลอดชวงเวลาททำาการประเมน หรอผประเมนฝงใจกบพฤตกรรมเดน ๆ ในชวงทผานมา

3. ผบงคบบญชากำาหนดมาตรฐานของการปฏบตงานไวสงเกนไป เนองจากใชตนเองเปนมาตรฐาน หรอมความคาดหวงในผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาสงมาก จงเกดความรสกวาไมมผใตบงคบบญชาใดปฏบตหนาทไดตามทกำาหนดไว

4. ผบงคบบญชาไมตองการแยงกบผใตบงคบบญชา จงประเมนผลการปฏบตงานออกมาแบบงาย ๆ ในลกษณะดมาก ด หรอปานกลาง โดยไมคำานงถงผลทจะกระทบตอการพฒนาพนกงานและการพฒนาองคการในอนาคต

5. ผบงคบบญชามอคตหรอไมชอบลกษณะการทำางานของผประเมน ลกษณะนจะทำาใหเกดความไมเปนธรรมในการประเมน ผบรหารอาจประเมนผถกประเมนตามความคดและทศนคตของตนเองโดยสวนใหญจะประเมนออกไปในทางลบ

6. อทธพลของหนวยงาน ปญหานเกดจากหวหนางานตองการใหหนวยงานตนเองเดนกวาหนวยงานอน กเลยใหคะแนนการประเมนแกพนกงานในหนวยงานสง หรอเปนการแสดงวาตนเองสามารถบรหารหนวยงานไดดและมากกวาหนวยงานอน

แนวทางการแกไข1. ชแจงผประเมนใหมความรความเขาใจเกยวกบนโยบายการ

ประเมนอยางชดเจน


105

2. ฝกอบรมใหผประเมนมความรความเขาใจและทกษะในหลกและวธการประเมน

อยางถกตองตรงกน3. ควรใหผประเมนฝกการประเมนการการประเมนจรงโดยอาจเชญ

วทยากรผเชยวชาญในดานนมาคอยใหคำาแนะนำา

4. ควรปลกฝงทศนะในการประเมนอยางสรางสรรค การประเมนผลการปฏบตงานม

ไวเพอการพฒนาไมใชการจบผด รวมทงใหระมดระวงอคตตาง ๆ

4.2.3 ผรบการประเมน ขอจำากดเกยวกบผรบการประเมนมดงน1. ผรบการประเมนไมมโอกาสทจะไดรบการฝกอบรมจงขาดความ

รความสามารถและความเขาใจทถกตองเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงาน เมอผลการประเมนไมเปนทพอใจกไมยอมรบในผลทประเมน

2. ผรบการประเมนคบของใจเพราะไมสามารถรปจจยในการประเมนเนองจากองคการใหเปนความลบ และเหนวาการประเมนเปนพยงกจกรรมหนงขององคการเทานนโดยไมมผลหรอประโยชนกบพนกงาน

3. ผรบการประเมนมทศนคตทไมดตอการประเมนผล ขาดความศรทธาหรอความเชอมนในระบบของการประเมน ทงนอาจเกดมาจากการทไมไดรบความเปนธรรมในการปฏบตงานหรอการปฏบตของผใตบงคบบญชา

4. ผรบการประเมนทมความขดแยงกบผประเมนจะมความรสกวา ผประเมนลำาเอยงในการประเมน และไมยอมรบผลการประเมน

5. ผรบการประเมนไมเหนดวยกบวธการประเมน เมอผลการประเมนไมตรงกบความคาดหวง กคดวาการประเมนไมนาเชอถอหรอไมเทยงตรง


106

6. การตอตานจากผรบการประเมน ซงเปนสญชาตญาณของมนษยเปนสงทยากจะเปลยนแปลง อาจแสดงออกดวยการไมใหความรวมมอในการประเมน หรออาจบดบงซอนเรนขอบกพรองของตนเองดวยวธการตาง ๆ

7. ความเขาใจผดของผรบการประเมน โดยผรบการประเมนสวนใหญจะเขาใจวาการประเมนจะไดคนทดทสดและเลวทสดดงนนจงมองวาเปนการคกคามผอนและจะทำาใหเกดความขดแยงในองคการ

แนวทางการแกไข1. ควรมการชแจงทำาความเขาใจหรอฝกอบรมใหผรบการประเมน

มความรความเขาใจในแนวทางความคด หลกการ วธการ และกระบวนการประเมนผลการปฏบตงานเพอใหผรบการประเมนเขาใจบทบาทของตนเองและใหความรวมมอในการประเมนผลการปฏบตงาน

2. สอสารใหพนกงานในองคการทราบถงนโยบายในการประเมนผลการปฏบตงานขององคการรวมทงมการควบคมใหการดำาเนนงานเปนไปตามนโยบาย และมการมอบรางวลความดความชอบทสอดคลองกบผลการประเมนอยางโปรงใสและยตธรรม เพอใหพนกงานมความมนใจและเชอถอระบบการประเมนขององคการ

4.3 ขอจำากดดานวฒนธรรมขององคการซงมความขดแยงกบการประเมน

ระบบการประเมนผลการปฏบตงานทมประสทธผลมความขดแยงกบวฒนธรรมขององคการทำาใหการประเมนมขอขดของหรอปญหาในทางปฏบต ความขดแยงตาง ๆ สรปไดดงตารางตอไปน

ตารางแสดงความขดแยงระหวางวฒนธรรมองคการกบระบบการประเมน

ความเปนจรงเกยวกบวฒนธรรม ความตองการของระบบการ


107

องคการ ประเมน1. ความแตกตางในระดบผลการ

ปฏบตงานของพนกระดบสง2. เวลามนอยและทรพยากรม

จำากดในงานระดบบรหาร3. ยดระบบอาวโส และใหรางวล

ตอบแทนกบความภกดตอองคการ

4. ความสำาเรจและความลมเหลวเปนสงทเกดขนจากความสมพนธทซบซอนของพนกงานหลายคน

5. การนยมความสำาเรจในการปฏบตงานเปนเรองทยงยากในการกำาหนดและมกขดแยงกน

6. ความคาดหวงตอลำาดบและระดบของผลการปฏบตงานเปลยนแปลงไปคอนขางรวดเรวในสภาพแวดลอมทแปรไป

1. ความแตกตางของระดบผลการปฏบตงาน เปนสงทจำาเปนตอการจดสรรรางวลตอบแทนความดความชอบ

2. ใชเวลาและทรพยากรในการดำาเนนการ

3. ใหรางวลตอบแทนกบผลการดำาเนนการ

4. การประเมนเปนการประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานแตละคน

5. เนนความเทยงตรง สมำาเสมอ เทาเทยมกน และรปธรรมทสามารถนำามาเปรยบเทยบกนได

6. ตองการขอมลทเปนปจจบนเพอคงไวซงความเชอถอไดในการประเมน

(อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 145)

แนวทางแกไขปรบระบบและวฒนธรรมองคการใหสอดคลองกน จงจำาเปนอยาง

ยงทจะตองเรงสอสารทำาความเขาใจทงองคการใหทราบถงระบบการประเมนผลการปฏบตงานและมการประกาศอยางเปนทางการโดยใหทราบ


108

โดยทวถงกน โดยเฉพาะผบงคบบญชาทกระดบชนซงจะทำาใหการประเมนผลถกตองแมนยำาและเชอถอได รวมทงสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมของผประเมนใหสอดคลองกบระบบการประเมนไดทละนอย ๆ จนมความสอดคลองกบระบบประเมนในทสด

4.4 ขอควรคำานงในการประเมนผลการปฏบตงานการประเมนผลการปฏบตงานมความสำาคญทจะนำาไปใชประโยชนทง

ทางบรหารและการปรบปรงพฤตกรรมของผปฏบตงานอยางมาก หากไมมการประเมนผลการปฏบตงานอยางถกตองหรอการประเมนผลการปฏบตงานขาดความนาเชอถอหรอขาดความเทยวตรง ยอยสงผลเสยอยางมากมายตงแตเรองผปฏบตงานเสยขวญกำาลงใจเกดความขนเคองและไมมแรงจงใจในการท ำางานหรออาจทำาใหผ ปฏบต งานทมความสามารถลาออกจากงาน ภาพลกษณขององคการเสอมลง

การประเมนผลทนาเชอถอและเทยวตรง จะสงผลดงตอไปน1. ทำาใหไดรผลปฏบตงานทถกตองตามความเปนจรง2. ทำาใหทงผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชาไดรถงจดทจะตองรวม

พจารณาปรบปรงแกไขเพอใหการปฏบตงานเกดผลดยงขน3. ทำาใหทราบถงความจำาเปนในการฝกอบรมและการพฒนา4. ทำาใหการบรหารทรพยากรบคคลเปนไปอยางถกตอง มแนวทาง

ปฏบตทชดเจน5. ทำาใหการบรหารคาตอบแทนเปนไปอยางถกตอง เหมาะสม และเปน

ธรรม6. ทำาใหสามารถกำาหนดแนวทางปรบเปลยนพฤตกรรมของพนกงาน

ใหเหมาะสมแกการปฏบตงานยงขนการประเมนผลทไมนาเชอถอและขาดความเทยงตรง จะสงผลรายดงตอไปน

1. ผใตบงคบบญชาขาดความไววางใจในตวผบงคบบญชา


109

2. ผใตบงคบบญชามทศนคตทไมดตอตวผบงคบบญชา อาจถงขนไมเชอฟง หรอไมปฏบตตามคำาสงผบงคบบญชา

3. ผใตบงคบบญชาขาดขวญกำาลงใจจนกระทงหมดแรงจงใจในการทำางาน

4. หากมการประเมนผลทขาดความเทยงตรงเปนอาจณ ผใตบงคบบญชาหากไมลาออกกอยทำางานอยางเสยไมได

5. ทำาใหการพจารณาความดความชอบผดพลาดทงระบบ

เมอพจารณาผลไดและผลเสยของการประเมนการปฏบตงานแลว ผรบผดชอบในระบบการ

ประเมนผลการปฏบตงานและผประเมนจะตองตระหนกถงความรบผดชอบของตนอยางมากเพอทจะใหการประเมนเปนเครองมอทางการบรหารทเกดประโยชนและบรรลวตถประสงคอยางแทจรง นนคอ การประเมนควรคำานงถงการวางระบบ และการปฏบตตามระบบอยางถกตอง


1. ขอจำากดทควรคำานงในการแจงผลการประเมนการปฏบตงานมอะไรบาง และมวธแกไขอยางไร

2. ผเกยวของกบการประเมนผลการปฏบตงานมใครบาง3. การประเมนผลการปฏบตงานทนาเชอถอและเทยงตรงจะสง

ผลดอยางไร4. การประเมนผลการปฏบตงานทไมนาเชอถอขาดความเทยง

ตรง จะสงผลเสยงอยางไร


110

บทท 5การนำาผลการประเมนไปใช

วตถประสงคการสอน1. เพอใหนกศกษาทราบถงความสำาคญของการนำาผลการประเมนการ

ปฏบตงานมาใช2. เพอใหนกศกษาทราบถงประโยชนของการนำาผลการประเมนการ

ปฏบตงานมาใช3. เพอใหนกศกษาสามารถนำาความรทไดรบไปปรบใชในการบรหารการ

ประเมนผลการปฏบตงาน

เนอหาประกอบดวย


111

1. การแจงและหารอผลการปฏบตงาน2. การฝกอบรมและการพฒนา3. การขนคาจางเงนเดอนประจำาป4. การเลอนตำาแหนงหนาท5. การโยกยาย6. การลดตำาแหนงและการเลกจาง7. การนำาไปใชประโยชนดานอน ๆ




เมอดำาเนนการประเมนผลการปฏบตงานตามกระบวนการและขนตอนตาง ๆ ส ำาเรจลลวงแลว ข นตอนทจะตองดำาเนนการตอไปคอ การนำาผลการประเมนไปใชประโยชนในการจดการทรพยากรบคคลของแตละองคกรตอไป ซงขนอยกบวตถประสงคทองคกรคาดหวงใหเกดสมฤทธผล จากการสำารวจของ Bureau of National Affairs ซงไดสอบถามเกยวกบการนำาผลการประเมนไปใชประโยชนขององคกรตาง ๆ


112

จากผทปฏบตงานในสำานกงานและผปฏบตงานในดานการผลตพบวา ผลการประเมนนำาไปใชประโยชนในการขนคาจางเงนเดอน การเลอนตำาแหนง การหาความจำาเปนในการฝกอบรม ระบบสารสนเทศเกยวกบพนกงาน การตรวจสอบ ความเทยงตรงในการสรรหาและคดเลอกพนกงาน

ตารางการนำาผลการประเมนไปใชประโยชนในองคกรตาง ๆ

การนำาผลการประเมนไปใชประโยชน

ประเภทพนกงาน (รอยละ)สำานกงาน การ

ผลตการขนคาจางเงนเดอนการเลอนตำาแหนงการหาความจำาเปนในการฝกอบรมระบบสารสนเทศเกยวกบพนกงานการตรวจสอบความเทยงตรงในการสรรหาคดเลอกพนกงาน อน ๆ

85836227248

83676130309

ทมา (อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 151; ปรบปรงจาก Bureau of National Affairs, 1975, p. 108)

นอกจากน จากการศกษาของวฒชย จำานง พบวามองคกรรอยละ 14.29 นำาผลการประเมนไปใชประกอบในการพจารณาจายโบนสแกพนกงาน และอกรอยละ 23.81 ทใชความสามารถในการปฏบตงานเพยงอยางเดยวในการพจารณาจายเงนโบนสแกพนกงาน ซงเมอรวมกนแลวเปนจำานวนถงรอยละ 38 ขององคกรระหวางประเทศในไทยทใชผลการปฏบตงานเปนเครองมอในการพจารณาจายเงนโบนส


113

ประโยชนของการนำาผลการประเมนไปใชสำาหรบการนำาผลการประเมนไปใชประโยชนในทางปฏบตมดงน

(อลงกรณ มสทธา และสมต สชฌกร, 2546, หนา 151 – 166)

1. การแจงและหารอผลการปฏบตงาน การประเมนผลการปฏบตงานจะตองมการแจงใหพนกงานผปฏบต

งานทราบถงผลการปฏบตงานของตนวา มจดแขงและจดออนทใดเพอจะไดแกไขปรบปรง หรอพฒนาพฤตกรรมการปฏบตงานของตนใหม ประสทธภาพและมประสทธผลยงข น เพอบรรลตามเปาหมายหรอมาตรฐานการปฏบตงานทกำาหนด การแจงและหารอผลการปฏบตงานทเหมาะสมควรมลกษณะดงน

1.1 มความชดเจน ไมกำากวม (Unambiguous)1.2 ระบระดบผลการปฏบตงานทคาดหวงไวอยางชดเจน1.3 กำาหนดรายละเอยดของพฤตกรรมการปฏบตงาน1.4 ตงเปาหมายดานพฤตกรรมการปฏบตงานแกพนกงาน

ทไดรบการประเมน1.5 ใชวธการแกไขปญหาในการกำาหนดแผนเพอดำาเนนการ

ปรบปรงพฤตกรรมการ ปฏบตงานของพนกงาน

นอกจากน ผบงคบบญชาจะตองแจงและหารอกบพนกงานทกครงทผลการปฏบตงานของพนกงานไมเปนไปตามเปาหมาย และใหคำาชมเชยเมอพนกงานมผลการปฏบตงานด

2. การฝกอบรมและพฒนาการประเมน


114

ผลการปฏบตงาน ชวยใหมโอกาสตรวจสอบความจำาเปนในการฝกอบรมสำาหรบพนกงานแตละคนเพอจะไดพฒนาทกษะและสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพยงขนซงหมายความรวมถงการทำางานใหดยงขนและมความพงพอใจในงานมากขน โดยปกตการวเคราะหหาความจำาเปนในการฝกอบรมและพฒนาจะเปนวตถประสงคหลกประการหนงในบรรดาวตถประสงคตาง ๆ ของการประเมนผลการปฏบตงาน ดงนนในแบบประเมนผลการปฏบตงานจงมกจะมตอนหนงทใหผประเมนระบคอ การฝกอบรมและพฒนา

3. การขนคาจางเงนเดอนประจำาปผลของการปฏบตงานหรอผลการประเมนการปฏบตงานจะใชเปน

องคประกอบสำาคญในการพจารณาตดสนใจ โดยผปฏบตงานทมผลงานดกวา ทมเท และอทศตนเองในการทำางานมากกวา ควรทจะไดรบผลตอบแทนมากกวาคนทท ำางานและมผลงานนอยกวา ทมเทนอยกวา อยางไรกตามกอนทองคการจะพจารณาในการขนเงนเดอนหรอมการประเมนผลการปฏบตงาน องคการกควรทจะมการประกาศเกณฑในการพจารณาหรอตวชวดการปฏบตงานของพนกงานกอน และ การประเมนผลจะตองมความเทยงธรรม เชอถอได และยอมรบทงผประเมนและผถกประเมน

4. การเลอนตำาแหนงหนาทเมอองคการประเมนผลการปฏบตงานแกพนกงานเสรจเรยบรอย

ผลของการประเมนดงกลาวยงชวยใหองคการทราบวามพนกงานคนใดบางทปฏบตผลงานในรอบปทผานมามเกณฑหรอผลการทำางานอยในขนดทสดทสามารถปฏบตงานหรอหนาททสงขนได ทงน องคการจะตองกำาหนดเกณฑมาตรฐานหรอตวชวดใหดและเปนธรรมซงเกณฑดงกลาวจะตองครอบคลมทกดานไมวาจะเปนความร ทกษะ ความสามารถ และการประยกตใชซงแตละคนจะมความรความสามารถ ทกษะทแตกตางกน


115

5. การโยกยายหากพจารณาถงความร ทกษะ ความสามารถ และการประยกตใช

ของผถกประเมนแลว ผบรหารองคการกจะสามารถรวาผถกประเมนมความร ทกษะ ความสามารถ และการประยกตใชมากนอยเพยงใดเหมาะสมกบหนวยงาน หนาทความรบผดชอบหรอไม บางคนอาจมเปนความร ทกษะ ความสามารถ และความชำานาญในการประยกตใชมากกวาหนาทความรบผดชอบทมอยในปจจบน ผบรหารองคการกอาจพจารณาโยกยายใหไปทำางานในดานทมความสำาคญและเหมาะกบความรความสามารถทผประเมนมอย ในทำานองเดยวกนหากผถกประเมนมความรความสามารถนอยกวาหรอตำากวาเกณฑมาตรฐานทองคการกำาหนดหรอเรยกไดวาไมมประโยชนตอหนวยงานหรอองคการแลวกอาจถกลดตำาแหนงหรอเลกจางในทสด

6. การลดตำาแหนงและการเลกจางในทำานองเดยวกนหากผถกประเมนมผลการประเมนทตำาหรอผล

ของการประเมนปรากฏวาผถกประเมนมผลการประเมนทตำากวาเกณฑมาตรฐานทองคการกำาหนด หรอผบรหารองคการทราบวาผถกประเมนมความรความสามารถตำากวาตำาแหนงงานทไดรบผดชอบหรอปฏบตหนาทอยในปจจบน องคการกสามารถลดตำาแหนงของพนกงานผถกประเมน และหากผบรหารองคการทราบวาผลการประเมนของผถกประเมนพบวาผถกประเมนไมมประโยชนตอการพฒนาองคการแลว องคการกสามารถเลกจางพนกงานผนน

7. การนำาไปใชประโยชนดานอน ๆ 1. การตรวจสอบจดเดนและจดดอยของทมงาน การประเมนผล

การปฏบตงานชวยใหผบงคบบญชาสามารถมอบหมายงานหรอใช


116

ประโยชนจากพนกงานแตละคนในทมงานไดอยางมประสทธผล รวมทงยงสามารถตรวจสอบสมาชกแตละคนในทมงานไดวาขาดทกษะหรอความชำานาญในดานใดทมผลตอประสทธผลในการปฏบตงาน เพอจะไดดำาเนนการฝกอบรมและพฒนาพนกงานตอไป ตลอดจนใชเปนแนวทางในการสรรหาบคลากรใหสอดคลองกบประเภทของงานและตามทกษะทองคกรตองการตอไป

2. การสอสารกลบใหทราบถงลลา (Style) การบรหารงานของผบงคบบญชา การประเมนผลการปฏบตงานเปดโอกาสใหพนกงานผปฏบตงานแสดงความคดเหนเกยวกบลลาการบรหารงานของผบงคบบญชา ซงผบงคบบญชาควรจะรบรวาวธการบรหารงานของตนมผลกระทบตอการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาอยางไร และผบงคบบญชาควรจะดำาเนนการในแนวทางทจะปรบปรงสถานการณในการปฏบตงาน และชวยใหผใตบงคบบญชาสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธผลมากยงขน

3. การลดอตราการเขา ออกจากงานของพนกงาน – (turnover) การประเมนผลการปฏบตงานชวยใหทราบถงสาเหตทอยเบองหลงการเขา-ออกจากงานของพนกงาน หากองคกรสามารถแกไขปญหานไดตรงประเดนและเหมาะสม ยอมมสวนชวยลดอตราการเขา-ออกจากงานของพนกงาน ซงนอกจากจะชวยลดคาใชจายตาง ๆ ขององคกรในดานการสรรหาคดเลอกและการฝกอบรมพนกงานใหมทเขามาทดแทนแลว การดำาเนนธรกจขององคกรยงสามารถดำาเนนตอไปไดอยางตอเนองโดยไมตองหยดชะงก

4. การตรวจสอบกระบวนการสรรหาและคดเลอกพนกงาน การประเมนผลการปฏบตงานชวยประเมนประสทธภาพในกระบวนการสรรหาและคดเลอกพนกงานวา พนกงานทรบเขามาปฏบตงานสามารถปฏบตงานไดตามทองคกรคาดหวงไวหรอไม หากพนกงานไมสามารถปฏบตงานไดกจำาเปนตองตรวจสอบกระบวนการสรรหาคดเลอกพนกงานและดำาเนน


117

การปรบปรงแกไข เพอใหได มาซ งพนกงานทมคณสมบตเหมาะสมสอดคลองกบความตองการขององคกร ประโยชนในเร องนมกจะถกละเลยหรอถกมองขามไปเสมอ

นอกจากนยงสามารถนำาผลการประเมนไปใชประโยชนในการวางแผนกำาลงคน การจดทำาแผนทดแทนกำาลงคน การแนะแนวและวางแผนแนวอาชพแกพนกงาน การสงมอบงานเมอสบเปลยนผบงคบบญชา การพฒนาระบบงาน การพจารณาผลตอบแทนพเศษอน เชน โบนส การแบงปนผลกำาไร (Profit sharing) เปนตน

8. กจกรรมทายบทใหนกศกษาตอบคำาถามดงตอไปน

1. ประโยชนของการนำาผลการประเมนการปฏบตงานไปใชมอะไรบาง

2. การขนคาจางประจำาป องคการควรกำาหนดระเบยบปฏบตในเรองนไวอยางชดเจน ซงสาระสำาคญในการกำาหนดควรประกอบดวยอะไรบาง

3. การเลอนตำาแหนงพนกงานควรมการกำาหนดปจจยหรอศกยภาพในการเปลยนตำาแหนงของพนกงานอยางไรบาง

4. การลดตำาแหนงและการเลกจางจะกระทำาเมอใด และมวธการหรอขนตอนอยางไร


118

บทท 6การแจงและการหารอผลการปฏบตงาน

วตถประสงคการสอน1. เพอใหนกศกษาทราบถงความหมายของการแจงและหารอผล

การประเมนผลการปฏบตงาน2. เพอใหนกศกษาทราบความสำาคญของการแจงและการหารอผล

การประเมนผลการปฏบตงาน3. เพอใหนกศกษาทราบถงวตถประสงคของการแจงและหารอผล

การประเมนผลการปฏบตงาน4. เพอใหนกศกษาทราบขนตอนแนวทางในการแจงและหารอผล

การประเมนการปฏบตงาน5. เพอใหนกศกษาทราบถงขอควรคำานงในการแจงและหารอผล

การประเมนการปฏบตงาน


119

เนอหาประกอบดวย1. ความหมายและความสำาคญของการแจงและหารอผลการ

ประเมนผลการปฏบตงาน2. วตถประสงคของการแจงผลการประเมนการปฏบตงาน3. ประโยชนของการประเมนผลการประเมนการปฏบตงาน4. แนวทางปฏบตกอนการแจงและหารอผลการปฏบตงาน5. ขอควรคำานงในการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงาน6. การขจดความยงยากในการแจงและหารอผลการปฏบตงาน7. การประเมนผลการแจงและหารอผลการปฏบตงาน




การแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงานไมเพยงแตชวยใหผรบการประเมนไดรถงผลของ

การปฏบตงานจองคน แตยงเปนโอกาสทจะไดพจารณาปรบปรงตนเองใหดยงขน

6.1 ความหมายของการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงาน


120

สมต สชณกร ไดใหความหมายเกยวกบการแจงและหารอผลการปฏบตงาน คอ การบอกใหตวพนกงานรวา ตนทำางานดมากนอยแคไหน“ในทศนะของหวหนางาน รวมทงมการหารอถงจดทจะตองปรบปรงแกไขใหการปฏบตงานบรรลผลยงขน”

6.2 ความสำาคญของการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงาน

1. เพอใหพนกงานทราบจดออนและจดเดนในการปฏบตงาน2. เพอใหพนกงานทราบขอควรปรบปรงในการทำางาน3. เพอใหพนกงานทราบโอกาสในการไดรบรางวลในการปฏบตงาน4. เพอเปนการใหและรบขอมลขาวสารระหวางผบงคบบญชาและผ

ใตบงคบบญชา

6.3 วตถประสงคของการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงาน

วตถประสงคของการแจงผลการดำาเนนการปฏบตงานมดงน1. เพอใหใตผบงคบบญชารวา ผบงคบบญชาไดประเมนผลการ

ปฏบตงานในหนาทความ รบผดชอบของเขาวาไดปฏบตงานไดผลเพยงใดเมอเปรยบเทยบกบมาตรฐานการปฏบตงาน ตามหนาทหรอแผนงานทกำาหนดไวสำาหรบพนกงานผนน2. เพอทำาความตกลงในแนวทางการปฏบตงานของผใตบงคบ

บญชา3. เพอรวมกนพจารณาจดแขง จดออน จดบกพรองของการ

ปฏบตงาน4. เพอรวมกนปรบปรงแผนการและวางระบบในการประเมนผล5. เพอรวมกนในการกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานในอนาคต


121

6.4 ประโยชนของการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงานการแจงผลการประเมนสามารถจำาแนกออกเปน 3 สวนดงน6.4.1 ประโยชนตอองคการ การแจงผลการประเมนผลการ

ปฏบตงานทำาใหองคการไดประโยชนกลาวคอ พนกงานเชอมนวาองคการมระบบการประเมนผลทชดเจนนาเชอถอ และเปดโอกาสใหพนกงานทราบถงผลการประเมน เปนการเสรมสรางการสอสารและสนบสนนใหเกดความเขาใจและเหนความสำาคญของการประเมนผลการปฏบตงานโดยการนำาผลการประเมนมาใชประโยชนในการใหรางวล การปรบปรงการทำางานเพอประโยชนในการพฒนาองคการตอไป

6.4.2 ประโยชนตอผบงคบบญชา การแจงผลการประเมนใหผถกประเมนทราบทำาใหผถกประเมนมความรสกดตอผบงคบบญชาถาผบงคบบญชาสามารถประเมนผลการปฏบตงานไดอยางถกตองตามหลกการและขอตกลงหรอมาตรฐานการปฏบตงานกจะทำาใหผใตบงคบบญชาเชอมนและเคารพตอผบงคบบญชา อกทงยงลดชองวางทางดานการบรหารทำาใหผใตบงคบบญชาไวใจและกลาทจะเสนอแนะและวธการประเมนททำาใหเกดความพอใจทงสองฝาย

6.4.3 ประโยชน แก ผ ใต บงค บบญชา การแจงผลการประเมนนนในสวนของผใตบงคบบญชาหรอผถกประเมนเมอทราบผลแลวกจะรวาในปทผานมาตนเองปฏบตงานในหนาทเปนอยางไรในสายตาของผบรหาร และมจดเดนจดออนหรอจดบกพรองใดบางทควรแกไขและปรบปรงในการทำางาน อกทงยงทราบความกาวหนาในสายงานวาตนเองสามารถพฒนาเลอนขนหรอไดเพมคาตอบแทนเชนไร อกทงยงทำาใหผใตบงคบบญชามนใจในอนาคตและเช อม นตอผบรหารและองคการ


122

6.5 แนวปฏบตกอนการแจงและหารอผลการปฏบตงานกอนเร มตนการแจงและหารอผลการปฏบตงานจะตองมการตระ

เตรยมโดยพจารณาเรองทสำาคญดงตอไปน1. ศกษาวาผใตบงคบบญชาผนนมหนาทความรบผดชอบ

อะไรบาง โดยพจารณาจากใบกำาหนดหนาทงาน2. พจารณาผใตบงคบบญชาผนนจากบคลกภาพ ประวต

ความชำานาญงาน และการฝกอบรมของเขา3. พยายามนกถงเรองทเปนตวอยางในการปฏบตงานจรง ๆ

เพอทจะยกขนมาประกอบในการแจงผล4. ทบทวนผลการประเมนการปฏบตงานซงจดพมพเปนลาย

ลกษณอกษรกอนทจะแจงผลแกพนกงานผนน5. กำาหนดการพบและผลทจะไดจากการแจง และนดพบ

เปนการสวนตวกบผถกประเมน6. ควรหาทางออกในการปะทะหรอแนวทางในการแกไขจก

บกพรองของผถกประเมนเพอเปนแนวทางปฏบตในอนาคต

6.6 การเลอกรปแบบของวธการแจงและหารอผลการปฏบตงานในการใชรปแบบของการแจงผลการปฏบตงานนน ผแจงตองคำานง

ถงความพรอมของตวเองกอนวาไดเตรยมความพรอมมากนอยเพยงใด โดยทวไปรปแบบของการแจงผลการประเมนนนใชกนอย 3 รปแบบ ประกอบดวย

1. แบบแจงและชกจง (Tell and Sell) หมาถง การแจงผลในรปแบบของผพพากษาทอานคำา

พพากษาใหคความฟง กลาวคอ ผประเมนอานคำาประเมนใหผถกประเมนฟงพรอมกนน นก ชกจงใหผ ถกประเมนเหนและยอมรบในขอด ขอบกพรองของผถกประเมน แบบนใชไดก บพนกงานทอายน อยหรอ


123

พนกงานทขาดประสบการณ ขาดความรสกทมนคง และตองการคำาแนะนำาและคำายนยนจากผมอำานาจในการมอบหมายงานใหตนเอง

2. แบบแจงและรบฟง (Tell and Listen) วธน ผ แจงผลม บทบาทเปนผรบฟงในขณะทแจงผลผ

แจงอาจนงเงยบเปนบางครง อาจพยายามแสดงความรสก สรปความรสก ทงนมงเนนใหผรบแจงแสดงความรสกออกมา แบบนสามารถแสดงความผกพนระหวางผประเมนกบผถกประเมน จะทำาใหผถกประเมนมความรสกดและสรางสรรค มทศนคตทดตอผประเมนเมอการแจงผลการประเมนสนสดลง

3. แบบรวมแกปญหา (Problem Solving) หมายถง การแจงทผแจงแสดงบทบาทใหความ

ชวยเหลอแกผรบแจงโดยผแจงจะมงเนนใหประโยชนดวยกนทงผแจงและผรบแจง เพอนำาไปใชเสรมสรางบรรยากาศทมการหารอกนถงปญหาในงานซงจะชวยใหผรบแจงทำางานไดดยงขน รปแบบนชวยลดชองวางฐานะและตำาแหนงโดยพยายามมงไปทประโยชนรวมกนเปนหลกวธนนยมใชกนมากทสด

6.7 ขอคำานงในการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงานเพอใหการแจงผลการประเมนผลเปนไปดวยความเรยบรอย ม

ความรสกทดตอกนทงสองฝายระหวางผประเมนกบผถกประเมน ดงนนผแจงควรคำานงถงสงตาง ๆ ดงตอไปน

1. กอนแจงผลควรดบรรยากาศกอน ผแจงยอมตองการใหมบรรยากาศทดเพอสงผลตอการแจงทท ำาใหผรบแจงยอมรบผลการประเมน อกทงหามมใหทงผแจงและผรบแจงมอคตทไมดตอกนซงจะทำาใหการแจงผลเกดจากอารมไมไดเกดจากขอเทจจรง


124

2. สอสารอยางระมดระวง ในการแจงผลการประเมนผแจงควรใชภาษาพดทตรงกบภาษาเขยนในรายงานผลการประเมนมเชนนนเขาใจผดในผลการประเมนระหวางผแจงผลกบผรบแจง

3. อางองหลกฐานอยางชดเจน เมอมความจำาเปนตองพดถงเรองหลกฐานเพอยนยนผลการประเมนผล ผแจงตองเตรยมหลกฐานให ชดเจน เชน หากบงบอกวามงานคางหรองานททำาไมเสรจประแจงตองสามารถแจงไดวาเปนงานอะไรมอบหมายเมอใดทำาเสรจแลวกเปอรเซนตหรออกเปอรเซนตมากนอยเพยงใด

4. บอกเลาทงขอดและขอเสย ผถกประเมนบางรายมกไมสนใจขอดของตนเองทไดจากผลการประเมนมกจะใหผแจงบอกแตขอเสย ในทนผแจงตองบอกทงขอดและขอเสยของผรบการประเมน ทำาใหผรบการประเมนทราบวาตนเองมคณคาตอองคการมากนอยเพยงใด การแจงผลทงขอดและขอเสยจะเปนการชวยพฒนาพนกงานไปดวย เพราะหากระบขอเสยผแจงกควรมทางออกใหดวยวาควรปฏบตอยางไรใหไดผลทดในการประเมนครงตอไป

5. อยาขอใหผรบการประเมนเปลยนแปลงตวเอง ผประเมนมกขอใหผรบการประเมนพจารณาเปลยนแปลงลกษณะบางอยางเกยวกบตวเอง เชน เร องสขภาพ บคลกภาพ อน ๆ ซงอาจสงผลการทบตอการปฏบตงานเดมททำาอย

6. อยาใหผรบการประเมนรสกวาผลการประเมนเปนความรสกสวนตว ในกรณทผรบการประเมนรสกวาตนเองไมไดรบความเปนธรรมในการประเมน ผแจงควรนะนำาใหผถกประเมนไปปรกษากบหวหนางานคนอน ๆ หรอเพอนรวมงานดวยกนเพอจะไดเหนภาพลกษณของงานไดกวางยงขน รวมทงเขาใจการประเมนผล แตการประเมนของบคคลอนไมสามารถใชแทนของหวหนางานของตนไดแตจะทำาใหผรบการประเมนเหนวาทกคนไมสามารถแยกความรสกสวนตวออกจากการประเมนไดทงหมด


125

7. เตรยมพรอมทจะใชมาตรการขนเดดขาด ผประเมนควรเตรยมทางออกหรอมาตรการขนเดดขาดในกรณทผลการประเมนออกมาในแงไมด โดยอาจจะเสนอโยกยายสบเปลยนสายงานใหตรงกบความถนด เพราะการพนจากตำาแหนงเดมนนอาจทำาใหผรบการประเมนมโอกาสกาวหนาตอไปได

8. ผประเมนตองรกษาบทบาทของตนไว ผประเมนจะตองไมขอใหผรบการประเมนแสดงความคดเหนเกยวกบผลงานของตนใหผประเมนฟง เพราะผทหลงตนเองจะประเมนตนเองในลกษณะทดงาม สวนทยงไมพอใจในผลการประเมนกจะประเมนในทางตรงกนขาม

9. ผประเมนตองแจงผลดวยตนเอง ผประเมนบางคนอาจรสกวาตนเองไมมเวลาทจะแจงผลใหผรบการประเมนทราบจงไมเปนผลดทงผประเมนและผถกประเมนอาจมการเขาใจผดกนในเรองผลการประเมนจงไมสมควรอยางยงทผประเมนจะฝากผบงคบบญชาทานอนแจงผลแกพนกงานแทน

6.8 ขอพงระวงในการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงานในการแจงผลการประเมนนนมความสำาคญในอนาคตการทำางาน

ของพนกงานมาก เคยมพนกงานงานททราบผลการประเมนแลวคดวาตนเองควรไปหางานหรอไปอยบรษทอนดกวา ทง ๆ ทพนกงานคนนมคณคากบบรษทแหงน ทงนเนองมาจากผแจงมงตำาหนผถกประเมนในทำานองตเพอทำาลาย ไมมขอหรอวธปรบปรงให บางครงจงตดสนใจงาย ๆดวยการลาออก ดงนนขอควรระวงในการแจงผลการประเมนสามารถพจารณาได 3 ทาง ไดแก

1. ขอพงระวงเกยวกบวธการแจงผลการประเมน2. ขอพงระวงเกยวกบผรบการแจง3. ขอพงระวงเกยวกบผแจง

6.9 การขจดความยงยากในการแจงและหารอผลการประเมนการประเมนผลการปฏบตงาน HRMT 411


126

มขอแนะนำาจากวารสาร International Management, April 1978 ประมวลความไดวา ตามทฤษฏการแจงผลการปฏบตงานควรลงเอยดวยความเขาใจรวมกนโดยผรบแจงยอมรบสงทเขายงทำาไมไดด และตงเปาหมายรวมกนกบผบงคบบญชาของเขาเพอใหปรบปรงใหเกดผลงานทดขน บางครงผรบการประเมนอาจไมเหนดวยกบผลการประเมนทไมดจงกลายมาเปนความโกรธแคน ผบงคบบญชาควรปฏบตตนเชนไรเมออยในสภาวการณเชนนน มคณะกรรมการองคการวจยของสหรฐฯแนะวา ผบงคบบญชาพงปฏบตดงตอไปน

1. ฟง2. ไมโตเถยง3. คงความเปนมตรและชใหเหนจดบกพรองของผใตบงคบบญชา4. รอดสกสองสามวน หากผใตบงคบบญชายงมปฏกรยาทไมดก

เชญมาพบเพอรบฟงและไมโตเถยง5. ปรบความเขาใจในขนสดทายและใชมาตรการขององคการ

ในทางปฏบตในสงคมไทยยงคงไมสามารถปฏบตจามขนตอนทกลาวมาไดทงหมด แตสงทสามารถยดถอเปนแนวทางกคอการฟงและไมโตเถยง ถาไมอยในบรรยากาศทสามารถจะเขาใจกนไดกใหเลอนเวลาแกไป เพอเปนการผอนคลาย และใหโอกาสพนกงานไดทบทวนความเขาใจดวยตนเองใหดยงขน

6.10 การประเมนผลการแจงและหารอผลการปฏบตงานหลงจากมการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงานเสรจสน

ลง ผแจงผลควรประเมนผลการแจงผลการปฏบตงาน เพอใชเป นประโยชนในการแจงผลครงตอไปดวยการถามตวเองดงตอไปน

1. การเตรยมการไวครบถวนเหมาะสมเพยงใด2. บรรยากาศการแจงและหารอเปนไปตามทไดเตรยมไวอยางไร3. สรางความเปนกนเองกบผรบแจงมากนอยเพยงใด


127

4. กลาวถงวตถประสงคของการแจงและหารอมากนอยเพยงใด5. การพดอยในประเดนทจะตองแจงและหารอเพยงใด6. ใครเปนผพดโดยสวนใหญ ผรบแจงไดพดในสงทตองการพด

มากนอยเพยงใด7. การมสวนรวมในการหารอการปฏบตงานมมากนอยเพยงใด ได

กำาหนดการดำาเนนการไวอยางเฉพาะเจาะจงหรอไม8. ไดรบความสนใจและการตอบสนองจากผรบแจงมากนอยเพยง

ใด9. ไดเรยนรสงใดใหม ๆ จากการแจงและหารอบาง10. การแจงและการหารอบรรลวตถประสงคหรอไม มความพอใจ

ตอการแจงและหารอเพยงใดผรบแจงมความเขาใจทดตอผแจงหรอไม


128


1. ใหนกศกษาบอกความหมายของการแจงและหารอผลการประเมนผลการปฏบตงาน

2. ในการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงานควรเปนหนาทของใครเพราะอะไร

3. ขนตอนในการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงานมอะไรบาง ใหอธบาย

4. ในการแจงและหารอผลการประเมนผลการปฏบตงานนน สวนมากทเปนทนยมมทงหมดกแบบ และแบบใดถกเลอกใชมากทสด

5. ขอควรคำานงในการแจงและหารอผลการประเมนการปฏบตงาน ผแจงควรคำานงถงอะไรบาง ใหอธบาย


129

บทท 7การวางระบบการประเมนผลการปฏบตงาน

วตถประสงคการสอน1. เพอใหนกศกษาทราบขนตอนการวางระบบการประเมนผลการ

ปฏบตงาน2. เพอใหนกศกษาเขาใจการวางระบบการประเมนผลการปฏบตงาน3. เพอใหนกศกษาสามารถประเมนผลระบบประเมนผลการปฏบต

งาน

เนอหาประกอบดวย1. การวางแผนและการเตรยมการ2. การนำาระบบไปปฏบต3. การประเมนผลระบบ4. กจกรรมทายบท



130



การประเมนผลการปฏบตงานอยางมระบบจำาเปนตองกำาหนดรปแบบใหเหมาะสมกบลกษณะ

ขององคการ การนำาเอาระบบการประเมนทจดทำาไวสำาเรจรปมาใชกบทกองคการคงไมเหมาะสม เพราะองคการมความแตกตางกนแลวแตลกษณะขององคการแตละแหง ระบบการวางแผนการประเมนผลจำาเปนจะตองมการวางแผนอยางรอบคอบ

การวางระบบการประเมนผลการปฏบตงานประกอบดวยขนตอนหลก 3 ขนตอนดงน


การวางแผนและการเตรยมการ

การนำาไปปฏบต(Implementati

on)

131

7.1 การวางแผนและการเตรยมการ (Planning & Preparation)

ในการวางระบบการประเมนผลการปฏบตงาน การเตรยมการอยางรอบคอบเปนเรองทจำาเปนเพราะการศกษาและการเตรยมการอยางเปนระบบและรอบคอบในทกดานยอมทำาใหการประเมนผลของหนวยงานบรรลผลสำาเรจอยางมประสทธภาพและไมกอใหเกดปญหาตามมาภายหลง การวางแผนและการเตรยมการทดเพอการวางระบบประเมนผลการปฏบตงานประกอบดวยขนตอนตาง ๆ ดงตอไปน

7.1.1 การสำารวจสภาพปจจบนขนตอนนเหมอนกบการวางแผนการดำาเนนงานทวไปโดยจะ

ตองมการสำารวจสภาพปจจบนเกยวกบระบบการประเมนผลการปฏบตงานทหนวยงานใชอยในปจจบนวา มการดำาเนนการอยางไร มระเบยบขนตอนตาง ๆ แบบฟอรม มาตรฐาน วธการประเมน การแจงผลและการหารอผลการปฏบตงานมประสทธผลบรรลเปาหมายหรอความตองการขององคการไดดหรอไมเพยงใดซงอาจสอบถามผบงคบบญชาหรอผประเมนกบผถกประเมน การสงเกตการณกระบวนการประเมน การรวมรวมขอมลเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานในชวงทผานมา ตลอดจนปญหา อปสรรคตาง ๆ ในการประเมน และขอมลทไดรบจากการประเมนผลการปฏบตงานในแตละคร งหากพบวาบกพรองตองมการปรบปรงใหม หรอหากพบวายงดอยกตองมการปรบปรงใหทนตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมการทำางานและสภาพแวดลอมขององคการ การสำารวจสภาพปจจบนขององคการอาจสำารวจไดโดยใชแบบสำารวจการกดการประเมนผลการปฏบตงาน


การประเมนผล(Evaluation)

132

7.1.2 การพจารณาผเกยวของผเกยวของกบการประเมนผลการปฏบตงานประกอบดวย

1. ผรบผดชอบโครงการประเมนผลการปฏบตงาน2. ผบรหารระดบสง3. ผบงคบบญชาในสายงาน4. พนกงานผปฏบตงาน

1. ผรบผดชอบโครงการประเมนผลการปฏบตงาน โดยปกตจะมการกำาหนดหนวยงานและผรบผดชอบโครงการในการประเมนผลการปฏบตงานไว เพอใหสามารถดำาเนนงานตามขนตอนตาง ๆ และบรรลผลตามเปาหมายทกำาหนดไว ผรบผดชอบอาจเปนผบรหารชนสงเอง หรอใครแลวแตองคการเหนสมควร

2. ผบรหารระดบสง การประเมนผลการปฏบตงานตองไดรบการสนบสนนจากผบรหารระดบสง ทตองการประเมนผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาวาปฏบตงานตามทไดรบมอบหมายมผลเชนไร ดงนนผบรหารระดบสงตองมสวนเกยวของและเขาใจตอการวางระบบการประเมนผลการปฏบตงาน เนองจากผบรหารระดบสงจะเปนผอนมตคาใชจาย และการดำาเนนการนำาระบบมาปฏบต จงควรชแจงใหผบรหารระดบสงเขาใจและทราบถงความสำาคญ

3. ผบงคบบญชาในสายงาน การประเมนผลการปฏบตงานเปนภารกจทสำาคญอยางหนงของผบงคบบญชาในสายงาน ดงนนผบงคบบญชาในสายงานตองยอมรบภารกจนและดำาเนนการอยางจรงจง

4. พนกงาน การประเมนผลการปฏบต งานท ด ควรให พนกงานผถกประเมนมสวนรวมในการประเมนหรอทเรยกวาระบบการประเมนแบบมสวนรวม


133

7.1.3 การพจารณาทรพยากรทเกยวของการวางระบบการประเมนผลการปฏบตงานเปนการจดท ำา

โครงการอยางหนงจงตองพจารณาหรอคาดคะเนทรพยากรทเกยวของทจำาเปนในการดำาเนนการดวยวามความพรอมในการดำาเนนการเพยงใด องคการมความพรอมทจะบ ำาร งรกษาระบบปรบปรงพฒนาระบบให สามารถดำาเนนการอยางตอเนองไดหรอไม

7.1.4 การวเคราะหความเปนไปได (Feasibility Study)เม อด ำาเน นการส ำารวจสภาพปจจบน ศ กษาพจารณาผ

เก ยวของและทรพยากรตาง ๆ ทเก ยวของแลวจะตองสรปผลและวเคราะหถงความเปนไปไดของปจจยตาง ๆ ดงกลาวในภาพรวมอกครงหนงตลอดจนปญหาอปสรรคตาง ๆ ทคาดการณวาจะมผลกระทบตอการประเมนผลการปฏบตงาน แลวจงเสนอผบรหารระดบสงผมอำานาจในการอนมตวาจะดำาเนนการตอไปหรอไมเพราะผบรหารระดบสงถอเปนปจจยสำาคญตอการดำาเนนการวางระบบการประเมนผลการปฏบตงาน เพราะหากผบรหารระดบสงไมเหนดวยกบการประเมนผลการปฏบตงาน การวางระบบการประเมนผลกไมมประโยชน

7.1.5 พจารณาเลอกระดบความยากงายของระบบจำาเนยร จวงตระกลไดกลาวไววา ระบบการประเมนผลการ

ปฏบตงาน แบงออกเปน 2 ประเภท คอ1. ร ะบ บแ รก เป นแ บ บกา รส อ สา รท า ง เ ด ยว (One Way

Communication) ซงฝายบรหารเปนผรบผดชอบระบบน พนกงานมสวนรวมนอยมาก ระบบการประเมนแบบนเรยกวาระบบปด ถอวาการประเมนผลการปฏบตงานเปนเร องของผ


134

บงคบบญชาเทานนไมเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชามสวนรวมหรอเกยวของ ผใตบงคบบญชาจะทราบผลการประเมนกตอเมอมการขนเงนเดอนประจำาป หากไดรบการขนเงนเดอนในอตราสงยอมแสดงวามผลงานดในทางตรงกนขาม หากไดรบการขนเงนเดอนตำายอมแสดงวามผลการทำางานยงไมเปนทนาพอใจหนวยงานทใชระบบนไดแกหนวยงานราชการ รฐวสาหกจตาง ๆ ตลอดจนธรกจเอกชนขนาดใหญ

2. ระบบทสอง เปนการรวมมอระหวางผประเมนกบผถกประเมน ซงเปนการประเมนทยอมรบกนทงสองฝาย ระบบนเปดโอกาสใหผถกประเมนมโอกาสในการประเมนรวมกบผประเมนหรอผบงคบบญชาในการกำาหนดเปาหมายของการปฏบต งาน ก ำาหนดมาตรฐานการทำางาน หนวยงานทใชระบบนไดแก องคการธรกจทมการบรหารงานแบบตะวนตกหรอการบรหารงานแบบมสวนรวม

อยางไรกตาม การจะพจารณาเลอกระบบใดมาด ำาเนนการขององคการจะตองคำานงถงความเหมาะสมและสอดคลองกบลกษณะขององคการดวย ความพรอมขององคการทไมกอใหเกดปญหาในทางปฏบตรวมทงผลเสยหายตามมาทหลง นอกจากนต องค ำาน งถงขนาดขงองคการดวยเพราะองคการขนาดเลกยอมงายกวาองคการขนาดใหญ

7.1.6 การพจารณากำาหนดเครองมอในการประเมนผลการปฏบตงาน

ดงททราบแลววาเคร องมอในการประเมนผลการปฏบตงานไดแก ใบกำาหนดหนาท มาตรฐานการปฏบตงาน แบบประเมนผลการปฏบตงาน และระเบยบงานบคคลวาดวยการประเมนผลการปฏบตงาน ในการวางระบบการประเมนผลการปฏบตงานมขอควรคำานงถงเคร องมอตาง ๆ เหลานคอ


135

1. มาตรฐานการปฏบตงานหรอเกณฑในการปฏบตงานจะตองอยบนพนฐานของการวเคราะหงานแตละประเภทโดยละเอยด

2. การเปดโอกาสใหพนกงานมโอกาสในการกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานหรอกำาหนดเกณฑในการทำางานจะชวยใหระบบการประเมนผลการปฏบตงานเปนทยอมรบและเชอถอ

3. ควรจะมการทดสอบเครองมอทใชในการประเมนผลกอน โดยเฉพาะอยางยงแบบประเมนผลการปฏบตงาน เพอทจะไดแบบประเมนผลการปฏบตงานทสมบรณทสด และยอมรบทงผประเมนและผถกประเมน

4. ควรมการทบทวนปรบปรงเครองมอในการประเมนการปฏบตงานทกป เพอใหเหมาะสมและสอดคลองตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมในการทำางานและทนตอเหตการณปจจบน

5. ควรมการกำาหนดคมอการประเมนผลการปฏบตงาน เพอใหเกดความเขาใจทถกตองตรงกนในหลกการและเกณฑในการประเมนผลการปฏบตงาน

7.1.7 การพจารณาขนตอนหรอกระบวนการประเมนผลการปฏบตงาน

กระบวนการในการประเมนผลการปฏบตงาน ประกอบดวยขนตอนตาง ๆ ทจะตองดำาเนนการอยางตอเนองดงน

1. ก ำาหนดหน าท และความรบผ ดชอบของต ำาแหน ง (Define Job Responsibility) พจารณาไดจากใบกำาหนดหนาทงาน (Job Description) จะทำาใหทราบวาตำาแหนงนนมขอบเขตความรบผดชอบมากนอยเพยงใด (Job Task) อะไรบางทจะตองปฏบตเพอใหงานบรรลในหนาทและสำาเรจผล


136

2. กำาหนดเปาหมายการปฏบต งาน (Set Goal) และเ ก ณ ฑ ใ น ก า ร ป ร ะ เ ม น ผ ล ก า ร ป ฏ บ ต ง า น (Set Criteria)

2.1 กำาหนดเปาหมายการปฏบตงาน ในทนหมายถง การกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงาน เพอใชเปนเกณฑชวดผลสำาเรจและความลมเหลวของการปฏบตงานของพนกงานทงคณภาพและปรมาณ

2.2 กำาหนดเกณฑในการประเมนผลการปฏบตงาน หมายถง การกำาหนดในการตคาผลการปฏบตงาน สามารถกำาหนดไดตามความเหมาะสม เชน 3 ระดบ ไดแก ด ปานกลาง ไมด เปนตน เกณฑทประกาศควรมรายละเอยดคำาอธบายทชดเจน เฉพาะเจาะจง และสามารถวดไดในเชงปรมาณ

2.3 รวมรวมขอมลผลการปฏบตงาน ผบงคบบญชาทท ำาหนาทประเมนมหนาทสงเกตและรวบรวมขอมลเกยวกบผลการปฏบตงานของพนกงาน เพอใหการประเมนเปนไปอยางถกตองและแมยำา

2.4 ดำาเนนการประเมนผลการปฏบตงาน ผบงคบบญชาดำาเนนการประเมนผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาในสงกดอยางเปนทางการ โดยปกตองคการตาง ๆ มกกำาหนดใหมการประเมนผลการปฏบตงานปละ 2 ครง โดยมขนตอนและกระบวนการดงตอไปน


137

กำาหนดหนาทความรบผดชอบของตำาแหนงงาน

กำาหนดเปาหมาย/เกณฑในการปฏบตงาน

รวบรวมขอมล/ผลการปฏบตงานของพนกงาน

ดำาเนนการประเมนผลการปฏบตงาน

2.5 การแจงและหารอผลการปฏบต งาน เม อผ บรหารประเมนผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาแลว จะตองแจงผลการประเมนใหผถกประเมนทราบเพอทจะใหผถกประเมนทราบจดเดนและจดดอยในการปฏบตงานและเพอการปรบปรงการทำางานใหมประสทธภาพมากขน

2.6 การตดสนใจดำาเนนการกบพนกงานตามผลทไดจากการประเมนเปนขนตอนทจะนำาเอาผลการประเมนมาใชเปนประโยชนตามวตถประสงคของการประเมนทก ำาหนดไว ได แก การพจารณาข นเง นเด อน การเล อนข นหรอตำาแหนง การโยกยาย การปลดออก ฯลฯ

7.2 การนำาระบบไปปฏบต (Implementing)


ตดสนใจดำาเนนการกบพนกงานตามผลการประเมน

แจงและหารอผลการปฏบตงาน

ขอมลยอน

138

เมอองคการดำาเนนการวางระบบการประเมนผลการปฏบตงานแลว กตองนำาระบบการประเมนผลมาปฏบต ซงขนตอนการนำาระบบการปฏบตงานไปปฏบตนน อลงกรณ มสทธา และ สมต สชณกร ไดกลาวในหนงสอการประเมนผลการปฏบตงาน หนา 196-199 ไววา

7.2.1 การชแจงหรอปฐมนเทศพนกงานการชแจงหรอการปฐมนเทศพนกงานทกคนเปนสงจำาเปนใน

กรณทองคการนำาระบบการประเมนผลการปฏบตงานมาใช หรอกรณทมการปรบปรงการประเมนผลการปฏบตงานทมอยเดมการชแจงเพยงการทำาบนทกหรอทำาประกาศเวยนใหพนกงานทราบเกยวกบระบบการประเมนไมเปนการเพยงพอ เพราะอาจทำาใหพนกงานเกดความเขาใจทไมตรงกนได การประชมชแจงหรอการปฐมนเทศทำาใหพนกงานมโอกาสซกถามปญหาขอของใจตาง ๆ และมความเขาใจอยางถกตองตรงกน ซงจะทำาใหพนกงานลดการตอตาน ยอมรบและเหนความสำาคญของการประเมนมากยงขน

ในการจดประชมช แจงหรอปฐมนเทศพนกงาน อาจมอบหมายใหหนวยงานใดหนวยงานหนงเปนผรบผดชอบดำาเนนการ สวนใหญมกจะมอบหมายใหฝายบคคลเปนผรบผดชอบทงนควรจะแบงกลมพนกงานทจะเขาฟงการชแจงดวย (ตามระดบ สายงาน) เพอใหสะดวกตอการชแจงอธบาย และตอบคำาถามใหเหมาะสมกบพนกงานแตละกลม

7.2.2 การจดฝกอบรมแกผบงคบบญชาผบงคบบญชาเปนผท มบทบาทสงในการประเมนผลการ

ปฏบตงาน และการประเมนจะสำาเรจผลดวยด จะตองจดใหมการอบรมแกผบงคบบญชาใหมความรและทกษะตามความมงหมาย ดงน

1. เพอใหผบงคบบญชาทราบและเขาใจอยางถกตองตรงกนเกยวกบระเบยบ ขนตอน และการดำาเนนงานในการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงาน


139

2. เพอใหผบงคบบญชาสามารถใชเครองมอตาง ๆ ในการประเมนผลการปฏบตงาน เชน แบบประเมน มาตรฐานการปฏบตงาน ไดอยางถกตอง

3. เพอใหผบงคบบญชามทกษะในการประเมน สามารถประเมนผลการปฏบตงานไดอยางสอดคลองตามมาตรฐานทก ำาหนดและประเมนในทางสรางสรรค เพอการปรบปรงพฒนามากกวาการจองจบผดผบงคบบญชา

4. เพอเพมพนทกษะในการสอสารแกผบงคบบญชา การสอสารเปนหวใจของการประเมนผลการปฏบตงาน เพราะทกขนตอนของการประเมนผลการปฏบตงาน ตงแตการกำาหนดมาตรฐานการปฏบตงานหรอเปาหมายการปฏบตงาน การใหคำาแนะนำา การสอนงาน การแจงและหารอผลการปฏบตงาน ฯลฯ จะตองมการสอสารขอความระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา

7.2.3 การจดเตรยมกระบวนการนำาระบบออกใช และบำารงรกษา

สงทจะตองจดเตรยมกอนทจะนำาระบบการประเมนผลการปฏบตงานออกใชและการ

บำารงรกษาระบบ มดงน1. การจดเตรยมแบบฟอรมใหพรอมและมจำานวนเพยงพอตอความ

ตองการ ตลอดจนควรมสำารองไวในกรณทมความผดพลาดในการกรอกขอมล เอกสารสญหายระหวางแจกจาย เปนตน

2. เตรยมเจาหนาทไวจ ำานวนหนงใหมความรความเขาใจเกยวกบระบบการประเมนผลการปฏบตงาน รวมทงนโยบายและระเบยบการบรหารงานบคคลทเกยวของ เพอสามารถใหขอมล คำาแนะนำาตลอดจนตอบขอซกถามตาง ๆ เกยวกบการประเมนผลการปฏบตงาน


140

3. จดทำาเอกสารแนะนำาเกยวกบระบบการประเมนผลการปฏบตงานและขนตอนการดำาเนนงาน (Work Process) ซงระบถงการดำาเนนงานในแตละขนตอนตงแตขนตอนแรกจนถงขนตอนสดทาย ผรบผดชอบและระยะเวลาในการดำาเนนงาน โดยอาจจดทำาเปนเอกสารสำาหรบแจกหรอจดทำาเปนคมอการประเมนผลการปฏบตงานแจกแกพนกงานระหวางทมการฝกอบรมหรอปฐมนเทศในเรองการประเมนผลการปฏบตงาน การจดทำาเปนเอกสารจะเกดผลในการสรางความเชอถอ (Reliability) และชวยใหพนกงานมความรความเขาใจเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานมากยงขน

4. เตรยมระบบการประเมนระบบการประเมนผลการปฏบตงานอกขนหนง เพอกำาหนดวาระบบทวางไวไดผลเพยงใดและเพอการปรบปรงแกไขใหทนสมยอยเสมอ

7.3 การประเมนผลระบบ (Evaluating)การประเมนผลระบบเปนกจกรรมหลงสดทจะตองดำาเนนการเมอนำา

ระบบการประเมนผลการปฏบตงานออกใชปฏบตแลว เพอทราบวาระบบทกำาหนดขนมาใชนนบรรลผลตามวตถประสงคทกำาหนดไวหรอไมจำาเปนทจะตองปรบปรงแกแขหรอพฒนาอะไรบาง เพอใหระบบการประเมนผลการปฏบตงานสามารถดำาเนนตอไปอยางมประสทธภาพและประสทธผลยงขน ประเดนตาง ๆ ทตองมการประเมนผลมดงน

1. ระบบการประเมนผลการปฏบตงานเหมาะสมสอดคลองกบอ ง ค ก า ร ม า ก น อ ย เ พ ย ง ใ ด พ จ า ร ณ า ไ ด จ า ก ป ฏ ก ร ย า (Reaction) ของพนกงานในหนวยงานนน ๆ วา

1.1 พนกงานรถงสงทผบงคบบญชาคาดหวงหรอไม1.2 พนกงานรวาตนเองทำางานไดดมากนอยเพยงใดหรอไม1.3 พนกงานไดรบการชวยเหลอจากผบงคบบญชาในการ

ปรบปรงการปฏบตงานหรอไมการประเมนผลการปฏบตงาน HRMT 411


141

1.4 พน กงานได รบผลตอบแทน (Reward) จากการปฏบตงานหรอไม

ขอมลเหลานตรวจสอบไดจากการสำารวจความคดเหน หรอการสมภาษณ

พนกงานทไดรบการประเมนผลการปฏบตงาน2. พนกงานทกคนมความรความเขาใจเกยวกบระบบการประเมน

ผลการปฏบตงานเปนไปในทศทางเดยวกนหรอไม ซงพจารณาตรวจสอบไดจาก

2.1 องคการมการชแจง ปฐมนเทศ หรออบรมใหพนกงานทกคนมความรความเขาใจเกยวกบระบบการประเมนผลการปฏบตงานทใชอยตามแผนทกำาหนดไวหรอไม

2.2 มการมอบหมายหรอก ำาหนดผรบผดชอบในการให ขอมล หรอตอบคำาถามตาง ๆ เกยวกบระบบการประเมนผลการปฏบตงานหรอไม

2.3 มการจดทำาเอกสารหรอคมอการประเมนผลการปฏบตงานแจกแกพนกงานหรอไม

ความรความเขาใจของพนกงานอาจตรวจสอบในคราวเดยวกนกบการสำารวจ

ความคดเหน หรอการสมภาษณพนกงานทไดรบการประเมนผลการปฏบตงาน3. พนกงานทกคนมความเชอมนวา ระบบการประเมนผลการปฏบต

งานเปนสงทมประโยชนคมคาหรอไม พจารณาตรวจสอบไดจาก3.1 ผบงคบบญชาทท ำาการประเมนไดตระหนกถงความ

สำาคญ และยอมรบวาการประเมนผลการปฏบตงานเปนภารกจอยางหนงของผบงคบบญชาหรอไม

3.2 ผบงค บบญชาและพนกงานยอมรบและเหนความสำาคญของการประเมนผลการปฏบตงานวา เปนเครองมอ


142

ทชวยในการสอสารขอความระหวางผบงคบบญชากบพนกงาน และมประโยชนตอการปรบปรงการปฏบตงานของพนกงานทไดรบการประเมนหรอไม

4. มการฝกอบรมพฒนาทกษะในการประเมนแกผบงคบบญชาททำาการประเมนหรอไม พจารณาตรวจสอบไดจาก

4.1 มการฝกอบรมเกยวกบวธการประเมนผลการปฏบตงานแกผบงคบบญชาตามแผนงานทกำาหนดไวหรอไม

4.2 มการฝกอบรมเก ยวก บเทคน คการใหค ำาปรกษา (Counseling Technique) แก ผ บ งค บบญชาตามแผนทกำาหนดไวหรอไม

5. มมาตรการควบคมให ร ะบบสามารถด ำา เน นงานอยางม ประสทธผลหรอไม กรณการละเมดหรอไมปฏบตตามระบบและกระบวนการประเมนทกำาหนดไวมการดำาเนนการแกไขอยางไร เปนไปตามมาตรการทกำาหนดไวหรอไม และใชไดผลมากนอยเพยงใด อยางไรกตาม ควรตระหนกวามาตรการตาง ๆ มไวเพอใชปรบปรงแกไข มใชการลงโทษ จงมความยดหยนตามความเหมาะสม โดยควรเปนไปในทางกระตนจงใจ ใหผบงคบบญชาในสายงานตาง ๆ ปฏบตตามระบบทก ำาหนด มากกวาจะเปนการลงโทษผบงคบบญชาเพราะหากผบงคบบญชาไมปฏบตตามกจะถกประเมนผลการปฏบตงานจากผบงคบบญชาทสงขนไป ในกรณนควรมการเกบขอมลและรายงานแกผบรหารระดบสงเปนระยะๆ เพอปองกนมใหปญหาลกลามและเกดผลเสยหายตามมาภายหลง

นอกจากนเรายงประเมนระบบไดจากกจกรรมดานการบรหารงานบคคลอน ๆ เชนการ

ฝกอบรมและพฒนาบคลากร หากมการประเมนผลการปฏบตงานอยางมประสทธภาพจะใหทราบถงความจำาเปนในการฝกอบรมอยางแทจรง และ


143

พน กงานท ได ร บการฝ กอบรมจะสามารถปฏ บ ต ง านได อย างม ประสทธภาพกวาพนกงานทมไดรบการฝกอบรม การประเมนระบบเปนกจกรรมทตองดำาเนนการอยางตอเนองสมำาเสมอเพอปองกนมใหเกดปญหาหรอขอขดของตาง ๆ ในการประเมน ตลอดจนเพอปรบปรงพฒนาระบบการประเมนผลการปฏบตงานใหสามารถด ำาเนนงานไดอยางมประสทธผลและประสทธภาพยง ๆ ขนตอไป


1. ขนตอนในการวางระบบการประเมนผลการปฏบตงานมกขนตอนอะไรบาง

2. การวางแผนในการเตรยมการเพอวางระบบการประเมนผลการปฏบตงานประกอบไปดวยขนตอนใดบาง จงอธบาย

3. ใหอธบายขนตอนในการประเมนผลการปฏบตงาน4. ใหนกศกษาอธบายขนตอนของการนำาระบบการประเมนผลการ

ปฏบตงานมาใช5. ในการประเมนระบบการประเมนผลการปฏบตงาน ผบรหารหรอ

ผรบผดชอบควรคำานงถงประเดนใดบาง ใหอธบาย


144

บทสรป

การประเมนผลการปฏบตงานเปนเครองมอทมความสำาคญตอการปรบเงนเดอนอนสงผลทางออมถงการพฒนาทรพยากรมนษยในองคกร เปนเครองชวดความสมพนธระหวางความร ความสามารถของพนกงานกบความคาดหวงของหนวยงานซงในอดตการประเมนยงไมเปนระบบไมมกฎเกณฑ ตอมาจงมระบบทเนนการประเมนคณลกษณะประจำาตวและผลงาน จนกระทงในปจจบนการประเมนผลการปฏบตงานนยมการประเมนผลสำาเรจของงานทกำาหนดเปาหมายรวมกน รวมทงพฤตกรรมในการปฏบตงาน โดยทวไปองคกรควรจะมระเบยบปฏบตงานบคคลวาดวยการประเมนผลการปฏบตงานทมเนอหาสาระ 10 ประการอนไดแก หลกการและเหตผล วตถประสงค นโยบาย กระบวนการประเมนผลและวธการ แบบประเมนผล ปจจยและการถวงนำาหนก คำาจำากดความ แนวทางปฏบตในการประเมนผลและขอพงระวง กำาหนดวนและระยะเวลาการประเมน และสดทายคอการแจงและหารอผลการปฏบตงาน


145

การประเมนผลการปฏบตงานมวธการประเมน 4 ลกษณะ ไดแก การประเมนทยดคณลกษณะบคคลเปนหลก การประเมนทยดพฤตกรรมการปฏบต งานเป นหลก การประเมนท ยดผลส ำาเรจของงานหรอวตถประสงคเปนหลก และการประเมนแบบวธผสมผสาน ซงแตละวธสความเหมาะสมกบการใชทแตกตางกนขนอยกบ ลกษณะงาน การจดแบงสวนงาน และมาตรฐานตาง ๆ ทองคกรกำาหนดไว ในการจดทำาแบบประเมนผลการปฏบตงานสามารถแบงไดเปน 3 ลกษณะตามวธการตอบคอ วธการประเมนแบบเปด แบบการใหคะแนน และแบบรายการตรวจสอบ ผลทไดจากการประเมนนอกจากจะนำาไปใชในการพจารณาขนเงนเดอนแลว ยงอาจมผลถงการลดตำาแหนงและการเลกจางได

เอกสารอางอง

1. นงลกษณ เพมชาต (2548) การประเมนผลการปฏบตงาน. คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏ หมบานจอมบง.2. นสดารก เวชยานนท. การประเมนบคคล. คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหาร ศาสตร.


146

3. ประเวศน มหารตนสกล (2545) การบรหารทรพยากรมนษยแนวใหม. สำานกพมพ ส.ส.ท.4. ศรพงษ เศาภายน, พนตำารวจโท (2547) การบรหารทรพยากรมนษย. บค พอยท.5. ณฏฐพนธ เขจรนนท (2545) การจดการทรพยากรมนษย. ซเอดยเคชน.6. เสนาะ ตเยาว (2543) การบรหารงานบคคล. โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. 7. เสถยร คามศกด, พรพรรณ ปานอำาพน, ปารชาต จนทราษฎร (2545) หลกเกณฑและวธการขอเลอน ตำาแหนง ผชำานาญการ 6 ,7-8 ผเชยวชาญและผชำานาญการพเศษ 9 ในมหาวทยาลยของรฐ ดวยการ ประยกตกลวธ Benchmarking.8. เสถยร คามศกด, พรพรรณ ปานอำาพน, ปารชาต จนทราษฎร (2544) คมอการกำาหนดตำาแหนงเปน ผชำานาญการ 6 ,7-8 ผเชยวชาญและผชำานาญการพเศษ 9 ในมหาวทยาลยของรฐ.9. รววรรณ รจรา (2548) การประเมนผลระบบการบรหารคณภาพ ISO 9001 : 2000 ทมตอผลการ ปฏบตงานของพนกงานบรษทอนเทอรเนตประเทศไทย จำากด (มหาชน). สารนพนธ.10. จกรกฤษณ พงใหญ (2548) การประเมนผลโครงการพฒนานกบรหารและผจดการศกษาระดบสง. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ปรญญานพนธ.11. สรรตน พงศสวรรณ (2548) การรบรระบบประเมนผลองคการแบบสมดล (Balanced Scorecard) ของ


147

ผบรหารสถานศกษา สงกดสำานกงานเขตพนทการศกษาราชบร เขต 2. สารนพนธ.12. อนนต เตยวนอย (2545) การประเมนผลโครงการฝกอบรมเตรยมผบรหารสถานศกษา สงกดสถาบน เทคโนโลยราชมงคล. สารนพนธ.13. จำาเนยร จวงตระกล (2531) การประเมนผลการปฏบตงาน. กรงเทพฯ. โอเดยนสโตร. 14. อลงกรณ มสทธา (2546) การประเมนผลการปฏบตงาน. กรงเทพฯ. สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย- ญปน).15. ประชย เปยมสมบรณ (2532) การประเมนผลการปฏบตงาน : แนวคดและเทคนค. กรงเทพฯ. สถาบน บณฑตพฒนบรหารศาสตร.

16. อลงกรณ มสทธา (2539) การประเมนผลการปฏบตงาน : แนวความคดหลกการ วธการ และ กระบวนการ. กรงเทพฯ. โครงการสนบสนนเทคนคอตสาหกรรม สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย- ญปน).17. อาทตยา เลศวทยากร (2546) การประเมนผลการปฏบตงาน. สาสนรฐประศาสนศาสตร ปท 5 ฉบบท 33 (ธ.ค. 2546).18. นงลกษณ เพมชาต (2548) การประเมนผลการปฏบตงาน. ราชบร. คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลย ราชภฏจอมบง.19. กว วงศพฒ (2535) การประเมนผลการปฏบตงาน. เพมผลผลต ปท 31 ฉบบท 4 (ก.ค.-ส.ค. 2535).


148

20. นภดล รมโพธ (2548) การควบคมกระบวนการทางสถต = Statistical process control : SPC กบการ ประเมนผลการปฏบตงานองคกร. วารสารบรหารธรกจ ปท 28 ฉบบท 107 (ก.ค-ก.ย 2548).21. องคณา อศวสกลไกร (2549) ทศทางการประเมนผลการปฏบตงานกบระบบบรหารผลการปฏบตงาน. วารสารขาราชการ ปท 51 ฉบบท 1 (ม.ค.-ก.พ. 2549).22. วลลภ ลำาพาย (2548) การประเมนผลการปฏบตงาน : เทคนคและวธการ. วารสารสงคมศาสตรและ มนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ปท 31 (ม.ค.-เม.ย. 2548).23. ธรยส วฒนาศภโชค (2545) ความสมพนธเชงกลยทธระหวาง Balanced Scorecard, Key Performance (KPIs), Economic Value Added (EVA) กบการประเมนผลการปฏบตงาน : กญแจดอก สำาคญของการพฒนามลคาเพมขององคกร. จฬาลงกรณวารสาร ปท 14 ฉบบท 56 (ก.ค.-ก.ย. 2545).24. สรสทธ เหมตะศลป (2539) ความโนมเอยง 8 ประการททำาลายการประเมนผลการปฏบตงาน. เพม ผลผลต ปท 35 ฉบบท 6 (พ.ย.-ธ.ค. 2539).25. วระวฒน ปนนตามย (2540) การประเมนผลการปฏบตงาน : แนวพนจเชงระบบ. ปท 42 ฉบบท 3 (พ.ค.-ม.ย. 2540).26. สำาราญ มแจง (2539) การประเมนผลการปฏบตงาน : เทคนคและวธการ ศกษาศาสตร มหาวทยาลย นเรศวร ปท 1 ฉบบท 1 (พ.ค.-ส.ค. 2539).


149

Documents

การประเมินผลการปฏิบัติงานit.nation.ac.th/person/file/481009/ประเมิน... · Web viewการประเม นผลการปฏ