รายงานวจย

การปนเปอนของแบคทเรยและเชอราในอากาศในรถยนต

ของบคลากร มหาวทยาลยราชภฏยะลา Contamination of Airborne Bacteria and Fungi in Yala

Rajabhat University Staff’s Car.

โดย ซไบดะ หะยวาเงาะ

พรกอนน สาและ อบดลลาห โดลาห ดาล

คอสยาห สะล นรอยน หะยยโซะ

ไดรบทนอดหนนจากงบประมาณบ ารงการศกษาประจ าป 2559 มหาวทยาลยราชภฏยะลา

ก

หวขอวจย การปนเปอนของแบคทเรยและเชอราในอากาศในรถยนตของบคลากรมหาวทยาลยราชภฏยะลา

ชอผวจย ซไบดะ หะยวาเงาะ พรกอนน สาและ

อบดลลาห โดลาห ดาล คอสยาห สะล นรอยน หะยยโซะ

คณะ/หนวยงาน วทยาศาสตรเทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลย ราชภฏยะลา ปงบประมาณ 2559

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาปรมาณและชนดของแบคทเรยและเชอราในอากาศภายในรถยนต ซงกลมตวอยางคอรถยนตสวนบคคลของบคลากรมหาวทยาลยราชภฏยะลา ส าหรบเปนขอมลเบองตนเกยวกบคณภาพอากาศภายในรถยนตสวนบคคล โดยเกบตวอยางดวยวธ open plate ในชวงฤดฝนจ านวน 27 คน ฤดรอนจ านวน 18 คน ผลการศกษาพบวาปรมาณเชอแบคทเรยทงหมดมคาเฉลย 5.51 ± 3.51 cfu/m3 และปรมาณเชอรามคาเฉลย 5.63 ± 3.57 cfu/m3 เมอเปรยบเทยบปรมาณเชอระหวางฤดฝนและฤดรอนพบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 แตปรมาณเชอราบรเวณเบาะหนามมากกวาบรเวณเบาะหลงอยางมนยส าคญทางสถต ส าหรบจลนทรยทพบมากทสด คอ Aspergillus spp. โดยพบถงรอยละ 77.78 รองลงมาคอ Bacillus spp. และ Penicillium spp. คอรอยละ 68.89 และ รอยละ 44.44 ตามล าดบ แตตรวจไมพบเชอ P. aeruginosa ในรถทกคนทศกษา ผลการศกษาครงนแสดงใหเหนวา ภายในรถยนตสวนบคคลทผคนสวนใหญใชเวลาอยภายในรถเพอการโดยสาร มการปนเปอนของจลนทรยในอากาศหลายชนด ซงบางชนดอาจสงผลตอสขภาพของผโดยสารได ดงนนผโดยสารหรอผขบข จงควรหมนดแลและรกษาความสะอาดภายในรถยนตเพอปองกนปญหาสขภาพโดยเฉพาะโรคในระบบทางเดนหายใจ

ข

Research Title Contamination of Airborne Bacteria and Fungi in Yala Rajabhat University Staff’s Car.

Researcher Zubaidah Hajiwangoh Phurkonni Salaeh Abdullah Dolah Dalee Khosiya sali Nur-ainee Hayeeyusoh

Faculty/Section Science Technology and Agricultural University Yala Rajabhat Year 2016

ABSTRACT

The purpose of this study was to investigate the contaminated airborne bacteria and fungi in Yala Rajabhat University staff car and to inform about the quality of the air inside the car. An open plate method was used to collect airborne microbes. All of total samples were collected from 27 cars in a rainy season and 18 cars in summer. The result showed that the average amount of bacteria was 5.51 ± 3.51 cfu/m3 and the average amount of fungi was 5.63 ± 3.57 cfu/m3. The average amount of microorganism between rainy and summer season was not significantly different of the 95% in statistical confidence level. In contrast, the average amount of fungi in the front seat was significantly higher than in the back seat. The most prevalent airborne microbial were Asepergillus spp. (77.78%), Bacillus spp. (68.89%) and Penicillium spp. (44.4%). Pseudomonas aeruginosa was not found in every car and the results indicated that personal car which was contaminated by microorganisms may affect the health. Therfore, passengers or riders should always maintain the cleanliness inside the car to prevent health problems, especially respiratory diseases.

ค

กตตกรรมประกาศ

รายงานวจยฉบบนส าเรจลลวงอยางสมบรณได โดยไดรบทนอดหนนวจยจากงบประมาณบ ารงการศกษา ประจ าป 2559 มหาวทยาลยราชภฏยะลา และผวจยขอขอบคณผรวมงานทคอยใหก าลงใจและใหค าปรกษา

ขอขอบคณคณาจารยและบคลากรในมหาวทยาลยราชภฏยะลาทไดอนเคราะหในการเกบตวอยาง และสดทายขอขอบคณครอบครวทคอยเปนก าลงใจตลอดมา จนท าใหโครงการวจยด าเนนส าเรจลลวงโดยด

ซไบดะ หะยวาเงาะ

21 ตลาคม 2559

ง

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ข กตตกรรมประกาศ ค สารบญ ง สารบญตาราง ฉ สารบญภาพ ช บทท 1 บทน า 1

- ความส าคญและทมาของปญหา 1 - วตถประสงคการวจย 2 - ขอบเขตการวจย 3 - ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 4 - จลนทรยในอากาศ 4

- โรคทเกดจากจลนทรยในอากาศ 18 - สภาพแวดลอมทท าใหเชอราเจรญเตบโต 21 - ภาวะมลพษทางอากาศ 21

- ระบบปรบอากาศ 23

- งานวจยทเกยวของ 26

บทท 3 วธด าเนนการวจย 30 - ประชากรและกลมตวอยาง 30 - วสดและอปกรณ 30 - วธการด าเนนการวจย 31

บทท 4 ผลการวจย 33 - ปรมาณของแบคทเรยและเชอราภายในหองโดยสารรถยนต 34 - จ านวนชนดของแบคทเรยและเชอราภายในหองโดยสารรถยนต 39 - แบคทเรย Bacillus spp. และ Pseudomonas aeruginosa ภายในหอง

โดยสารรถยนต 40

- ชนดของเชอราภายในหองโดยสารรถยนต 42

จ

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 46

- สรป 46 - อภปรายผล 46 - ขอเสนอแนะ 48

บรรณานกรม 49 ภาคผนวก 55 ภาคผนวก ก วธการทดสอบทางชวเคม 56 ภาคผนวก ข การท าสไลดคลเจอร 58 ภาคผนวก ค ตารางแสดงปรมาณและชนดของจลนทรย 59 ภาคผนวก ง ตารางแสดงขอมลของรถยนต 67 ภาคผนวก จ ตารางแสดงผลการวเคราะหขอมลทางสถต 70 ประวตคณะผวจย 74

ฉ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

2.1 รอยละของแบคทเรยทพบในอากาศ 7 2.2 ชนดของจลนทรยกอโรคซงอาจพบไดภายในรถครอบครว 8 2.3 ปจจยเสยงในการสมผสกบเชอกอโรคภายในรถครอบครว 19 4.1 ปรมาณแบคทเรยและเชอราภายในหองโดยสารรถยนต 34 4.2 ปรมาณแบคทเรยและเชอราระหวางฤดฝนและฤดรอน 36 4.3 ปรมาณแบคทเรยทงหมดภายในหองโดยสารรถยนตบรเวณเบาะหนาและ เบาะหลง

37

4.4 ปรมาณเชอราทงหมดภายในหองโดยสารรถยนตบรเวณเบาะหนาและเบาะ หลง

38

4.5 จ านวนชนดของแบคทเรยและเชอราภายในหองโดยสารรถยนต 39 4.6 ความถของจ านวนชนดของแบคทเรยทพบภายในหองโดยสารรถยนตตอ คน

40

4.7 ความถของจ านวนชนดของเชอราทพบภายในหองโดยสารรถยนตตอคน 40 4.8 จ านวนไอโซเลตของ Bacillus spp. ทพบภายในหองโดยสารรถยนตตอคน 41 4.9 ความถในการพบเชอ Bacillus spp. ภายในหองโดยสารรถยนต 42 4.10 ชนดของเชอราภายในหองโดยสารรถยนต 42

ช

สารบญภาพ

ภาพท หนา 2.1 Pseudomonas aeruginosa 9 2.2 Bacillus spp. 11 2.3 Aspergillus spp. 13 2.4 Penicillium spp. 14 2.5 Cladosporium spp. 16 2.6 Alternaria sp. 17 4.1 แสดงต าแหนงทเกบตวอยางภายในหองโดยสารรถยนต 33 4.2 แสดงจลนทรยในจานเพาะเลยงเชอทเกบตวอยางจากอากาศภายในหอง โดยสารรถยนต

35

4.3 เชอ Bacillus spp. ภายใตกลองจลทรรศนทก าลงขยาย 1000 เทา 41 4.4 เชอรา Aspergillus spp. ไอโซเลตตางๆ บนอาหาร PDA 43 4.5 เชอรา Aspergillus spp. ภายใตกลองจลทรรศนทก าลงขยาย 400 เทา 43 4.6 เชอรา Penicillium spp. 44 4.7 เชอรา 2 ไอโซเลตทไมสามารถระบชนดได 45

1

บทท 1

บทน า ความส าคญและทมาของปญหา รถยนตเปนยานพาหนะทมความจ าเปนมากในชวตประจ าวน เนองจากเปนพาหนะทท าใหเกดความสะดวกรวดเรวในการเดนทาง รถยนตจงเปนสงแวดลอมอกประเภทหนงทคนสวนใหญตองสมผสในแตละวนและในแตละสปดาห ปจจบนมการตระหนกถงสภาวะแวดลอมภายในรถยนตมากขน มการศกษาเกยวกบมลภาวะตางๆ ทผขบขรถยนตมความเสยงจะตองสมผสภายในรถยนต ไมวาจะเปนสารประกอบคารบอนล สารอนทรยระเหยงาย สารไฮโดรคารบอน และฝนละอองหรออนภาคเลกๆ (Riediker et al., 2003; Sapkota and Buckley, 2003; Go´mez-Perales et al., 2004; Shiohara et al., 2005; Zeldin et al., 2006; Pang et al., 2007) แตรายงานการศกษาเกยวกบจลนทรยในอากาศภายในรถยนตยงมอยางจ ากด มรายงานพบเชอรา Cladosporium, Penicillium, Aspergillus และ Alternaria และพบแบคทเรยในรถยนตโดยสารสาธารณะ (Lee and Jo, 2005) และพบเชอราและแบคทเรยภายในรถไฟ (Wang et al., 2010) ซงในความเปนจรงแลวจลนทรยในอากาศมผลกระทบตอสขภาพของมนษย โดยเฉพาะโรคในระบบทางเดนหายใจ (ศรพร และกาญจนา, 2555) มรายการศกษาพบวาการสมผสกบจลนทรยในอากาศทมปรมาณมากจะมความสมพนธโดยกบโรคในระบบทางเดนหายใจ โดยเฉพาะโรคหอบหด (Ross et al., 2000) โพรงจมกอกเสบ (Windsor et al., 2006) ปอดอกเสบจากภมแพ (Lacey and Dutkiewice, 1994) และ sick-building syndrome ซงเปนอาการเจบปวยทเกยวเนองกบการอาศยในอาคาร (Bolashikov et al., 2009 )

จลนทรยทสามารถพบในอากาศนน มกเปนพวกททนตอความแหงแลงไดดเชน สปอรรา รวมทง แบคทเรยบางชนด โดยเฉพาะแบคทเรยทสรางสปอรได ชนดของจลนทรยทพบมากในอากาศ ไดแก เชน สปอรรา รวมทงแบคทเรยบางชนด โดยเฉพาะแบคทเรยทสรางสปอรได เชน Bacillus sp. ซงมรายงานพบการปนเปอนเชอชนดนมากทสดในโรงพยาบาลชมชน (ศรพร และกาญจนา, 2555) แบคทเรยชนดนจะกอใหเกดโรคในผทมรางกายออนแอและมภมคมกนบกพรอง เชนเดยวกบเชอ Pseudomonas aeruginosa ทเปนเชอทเปนสาเหตในการตดเชอในผทภาวะภมคมกนต า โดยพบแพรกระจายในอากาศภายในโรงพยาบาล (พนจ, 2553) และยงพบในแผนกรองอากาศของรถยนต(Li et al., 2013) นอกจากนยงพบแบคทเรยแกรมบวกรปกลมและรปทอน เชน จนส Micrococcus, Staphylococcus, Sarcina และ Corynebacterium รวมถงแบคทเรยแกรมลบรปทอน ส าหรบจลนทรยทพบนอยในอากาศ ไดแก ยสต สาหราย และโปรโตซว สวนไวรสทพบในอากาศสวนใหญเปนสาเหตของโรคตดตอในระบบทางเดนหายใจ (พนจ, 2553) โดยจลนทรยในอากาศและสารพษทจลนทรยสรางขนนนจะพบในลกษณะทเกาะกบอนภาคของละอองเสมหะ หรอฝนละอองตางๆ มขนาดตงแต 0.5-30 ไมโครเมตร จลนทรยเหลานไมสามารถเจรญและเพมจ านวนไดในอากาศ แตจะอาศยอากาศเปนตวกลางในการแพรกระจาย (เปรมจตร, 2554)

2

ชนดของจลนทรยทพบในอากาศจะมความแตกตางขนอยกบความแตกตางของสถานท ส าหรบการแพรกระจายของจลนทรยในอากาศนนขนอยกบปจจยตางๆ ไดแก ลกษณะทางสภาพแวดลอมของอากาศ เชน ความเรวลม ความชน อณหภมของอากาศ ซงความเรวลมมผลตอการแพรกระจายของจลนทรยไปยงทวอาณาบรเวณตางๆทมอากาศหรอตกลงสพนผวตางๆ สวนความความชนและอณหภมของอากาศมผลตอการด ารงชวตของจลนทรยในอากาศ (วรานช, 2554) โดยอากาศปกตมกพบเชอแบคทเรยและสปอรของเชอราในปรมาณมากกวาอากาศทมความแปรปรวนสง เนองจากมอทธพลตอการรอดชวตของจลนทรย นอกจากนการทจลนทรยจะด ารงชพในอากาศไดนานเพยงไรนนกขนอยกบชนดและระยะการเจรญของจลนทรยเอง ลกษณะทางกายภาพของชวอนมวลสาร เชน ขนาด ความหนาแนน รปรางของชวอนมวลสาร (เปรมจตร, 2554) โดยจลนทรยในอากาศและสารพษทจลนทรยสรางขนนนจะพบในลกษณะทเกาะกบอนภาคของละอองเสมหะ หรอฝนละอองตางๆ มขนาดตงแต 0.5-30 ไมโครเมตร จลนทรยเหลานไมสามารถเจรญและเพมจ านวนไดในอากาศ แตจะอาศยอากาศเปนตวกลางในการแพรกระจาย จลนทรยทท าใหเกดโรคทพบแพรระบาดในอากาศสวนมากมาจากระบบทางเดนหายใจมากทสด โรคตดเชอในระบบทางเดนหายใจ นอกจากจะตดตอไดโดยการสมผสกบผปวยโดยตรงดวยการไอหรอจามแลว ยงสามารถตดตอทางออมไดอกโดยการหายใจน าเชอกอโรคเขาสรางกาย การไอหรอจามในแตละครง ถอเปนการแพรกระจายของเชอโรคไดมาก และสามารถกระจายเชอไดไกลประมาณ 15 ฟต จงกอใหเกดการตดเชอกบผทอยบรเวณใกลเคยงไดงาย กลาวไดวาโรคระบบทางเดนหายใจเปนปญหาสาธารณสขส าคญปญหาหนง และอตราเกดโรคมแนวโนมเพมขนตลอด การตดตอของโรคสวนมากเกดจากการหายใจเอาละอองฝอย ไอ จามทมเชอโรคปะปนอย ซงการไอและจามของผปวยครงหนง สามารถปลอยอนภาคออกมาไดมากกวา 1,000 และ 10,000 อนภาคตามล าดบ (Kowalski and Bahnfleth, 1998) จลนทรยเหลานจะฟงกระจายไปกบระบบหมนเวยนอากาศภายในอาคารหรอสถานทและมศกยภาพเพยงพอทจะเกดโรคแกบคคลทอยในบรรยากาศนนๆ ดงนน จงไดเหนความส าคญในการประเมนคณภาพของอากาศทคนเราจะตองอาศยอยหรอสมผสคอนขางบอย โดยงานวจยนมวตถประสงคเพอประเมนการปนเปอนของอากาศภายรถยนตของบคลากรภายในมหาวทยาลยราชภฏยะลา เพอเปนขอมลเบองตนเกยวกบคณภาพอากาศภายในรถยนตสวนบคคล และเปนแนวทางในการปองกนรวมถงสงเสรมสขภาพของบคลากรภายในมหาวทยาลยราชภฏยะลา วตถประสงคการวจย

1. ตรวจหาปรมาณของเชอราและแบคทเรยในหองโดยสารรถยนตสวนบคคลของบคลากรมหาวทยาลยราชภฏยะลา

2. ตรวจหาชนดของเชอราในอากาศ 3. ตรวจหาชนดของแบคทเรยในอากาศ ไดแก Pseudomonas aeruginosa และ Bacillus

spp.

3

ขอบเขตการวจย

เกบตวอยางภายในรถยนตของบคลากรในมหาวทยาลยราชภฏยะลา ดวยวธการ open plate เพอศกษาปรมาณและชนดของแบคทเรยแอโรบและเฟคลเททฟ แอนแอโรบและเชอรา ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทราบปรมาณและชนดของแบคทเรยและเชอราทปนเปอนในอากาศภายในรถยนตของบคลากรมหาวทยาลยราชภฏยะลา

2. ผขบขและผโดยสารรถยนตสวนบคคล เกดความตระหนกในการดแลและปองกนโรคทมสาเหตมาจากจลนทรยทปนเปอนในรถยนต

3. ลดอตราการเกดโรคในระบบทางเดนหายใจในผขบขและผโดยสารรถยนตสวนบคคล อนมสาเหตมาจากจลนทรยทปนเปอนภายใน

4

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

จลนทรยในอากาศ จลนทรยในอากาศนนสามารถกอใหเกดการตดเชอทงจากเชอทสามารถตดตอจากคนสคนทางระบบทางเดนหายใจ (communicable respiratory pathogens) และเชอฉวยโอกาสทปกตจะไมตดตอ เวนแตบคคลจะอยในสภาพทออนแอ (primary nosocomial) (ศรพร และกาญจนา, 2555) เชอจลนทรยทเปนอนตรายตอสขภาพของมนษยทพบสวนใหญจะเปนชนดกอโรคฉวยโอกาส คอ ไมกอโรคในคนปกตแตจะกอโรคเฉพาะกบคนทมรางกายออนแอ มภมคมกนโรคตาเทานน เชอจลนทรยจะอยตามเสอผาสงของเครองใชตางๆ เชอนสามารถแพรกระจายจากบคคลหนงไปยงบคคลหนงไดโดยการสมผส หรอทางอากาศ (กฤษณยา, 2548)

1. สวนประกอบของอากาศ อากาศ ประกอบไปดวยแก๏สชนดตางๆ มทงองคประกอบทคงท และองคประกอบท

เปลยนแปลงได โดยองคประกอบสวนใหญ คอแก๏สไนโตรเจน รองลงมาคอแก๏สออกซเจน สวนองคประกอบของไอนาในอากาศจะขนอยกบความชนของอากาศ อากาศทไมมไอนาลอยอย เรยกวา อากาศแหง สวนอากาศทมไอนาปะปนอย เรยกวา อากาศชน

1.1 อากาศแหง เปนองคประกอบหลกของบรรยากาศ ประกอบดวย แก๏สไนโตรเจน (N2) ออกซเจน (O2) อารกอน (A) และคารบอนไดออกไซด (CO2) รวมกนคดเปนรอยละ 99.99 โดยปรมาตร นอกจากนยงประกอบดวยแก๏สอน ๆ ไดแก นออน (Ne) ฮเลยม (He) มแทน (CH4) ครปตอน (Kr) ไฮโดรเจน (H2) ไนตรสออกไซด (N2O) คารบอนมอนนอกไซด (CO) ซนอน (Xe) และ โอโซน (O3) เปนตน

1.2 ไอนา เปนสวนประกอบของบรรยากาศทสาคญ เกดจากการระเหยของนาบนพนโลก มสดสวนในปรมาณทแตกตางกนขนอยกบสภาพพนทตางๆ ของผวโลก ไอนา เปน พนฐานของการเกดปรากฏการณตาง ๆ ในบรรยากาศ เชน ฝน นาคาง หมอก เปนตน นอกจากนไอนายงทาหนาทดดรบความรอน ทาใหอณหภมของบรรยากาศสงขน

1.3 ละอองลอย (aerosols) ละอองลอยในบรรยากาศเปนของแขงขนาดเลก ฟงกระจายอยในบรรยากาศ โดยปกตจะมเสนผาศนยกลาง 0.001 ถง 1,000 ไมครอน อาจแบงละอองลอยออกเปน 2 ชนด ไดแก

5

1.3.1 ละอองลอยทเกดเองตามธรรมชาตเชน ฝน ผงทเกด ภเขาไฟ จากอวกาศ อกกาบาต ผงฝนทลอยขนเนองจากลม ละอองเกสรจากพช การผกรอนของหน ไฟปา และอนภาคเกลอจากฟองคลนในทะเล เปนตน

1.3.2 ละอองลอยทเกดจากกจกรรมของมนษยเชน ฝนและควนจากกระบวนการทางอตสาหกรรม การเผาไหมตาง ๆ ควนไอเสยจากยานยนต

2. การแพรกระจายของจลนทรยในอากาศ จลนทรยสวนใหญไมสามารถดารงชวตอยในบรรยากาศไดเปนเวลานานๆ เพราะอากาศมสภาพแหงแลงและมสารอาหารปรมาณนอย ดงนน อากาศจงไมใชถนอาศยทเหมาะตอการเจรญของจลนทรย อากาศเปนเพยงทอยอาศยชวคราว (temporary habitat) ของจลนทรยทถกพดพามาจากแหลงพดพามาจากแหลงอนๆ เชน นา ดน และอากาศเปนตวกลางทสาคญในการแพรกระจายของจลนทรยไปในสงแวดลอมอนๆ

2.1 ประเภทการแพรกระจายของจลนทรยในอากาศ การศกษาจลชววทยาทางอากาศแบงเปน 2 กลม ดงน 2.1.1 จลนทรยในอากาศภายในอาคาร (intramural aeromicrobiology) การศกษาจลนทรยในอากาศภายในอาคาร ( indoor air) เชน ในบาน สถานททางาน โรงพยาบาล หองปฏบตการ ซงอากาศภายในอาคารมการหมนเวยนของอากาศจากภายนอกจากดและมปรมาณ รงสอลตราไวโอเลตนอย นอกจากน ยงมอณหภมและความชนสมพทธทเหมาะตอการรอดชวตของจลนทรยในอากาศอกดวย ดงนน คณภาพอากาศภายในอาคาร ( indoor air quality) จงมความสาคญกบสขภาพของผอาศยภายในอาคาร โดยอาจทาใหเกด sickness building syndrome (SBS) เนองจากอากาศภายในอาคารอาจมจลนทรยกอโรคหมนเวยนอยภายในหอง เชน legionella pneumophilia ทกอโรค Legionnaires โดยพบในระบบนาหลอเยน (cooling tower) ของเครองปรบอากาศ และผานทอของเครองปรบอากาศเขามาภายในหอง 2.1.2 จลนทรยในอากาศภายนอกอาคาร (extramural aeromicro-biology) การศกษาจลนทรยในอากาศภายนอกอาคาร (outdoor air) โดยการเคลอนทของจลนทรยในอากาศภายนอกเกยวของกบขนาดของพนท และพดพาของอากาศ โดยปจจยสาคญทมผลตอการรอดชวตและจานวนของจลนทรยในอากาศภายนอกคอ ความชนสมพทธ อณหภม และรงสอลตราไวโอเลต จลนทรยในอากาศนนสามารถกอใหเกดการตดเชอทงจากเชอทสามารถตดตอจากคนสคนทางระบบทางเดนหายใจ (communicable respiratory pathogens) และเชอฉวยโอกาสทปกตจะไมตดตอ เวนแตบคคลจะอยในสภาพทออนแอ (primary nosocomial) การตดเชอในระบบทางเดนหายใจนบวาเปนปญหาสาธารณสขสาคญปญหาหนง อตราการเกดโรคมแนวโนมเพมขนโดยตลอด

6

เชอบางชนดเมอเขาสปอดแลวยงไมทาใหเกดอนตรายแกเนอปอดทนทเพยงแตแฝงตวหลบ รอจนกระทงรางกายของผนนออนแอลง การตดตอ ของโรคสวนมากเกดจากการหายใจเอาฝอยละออง ไอจามหรอทมเชอโรคปะปนอย (ศรพร และกาญจนา, 2555) 2.2 ปจจยทมผลตอการแพรกระจายของจลนทรยในอากาศ จลนทรยทมาจากแหลงตางๆกน จะอยในอากาศไดนานและแพรกระจายออกไปไกลมากนอยเพยงใด ขนอยกบปจจยตอไปน (กฤษณยา, 2548) 2.2.1 ขนาดของอนภาคหรอฝนละอองทแบคทเรยเกาะตดอย ถาขนาดเลกและเบาจะสามารถลองลอยอยในอากาศไดนาน และไปไดไกลจากการทดลองพบวาแบคทเรยทตดไปกบฝนละอองสามารถพบไดในทะเลหางจากฝงออกไปเปนระยะหลายรอยกโลเมตร และพบไดในอากาศทมความสงนบพนเมตร จากการถกกระแสลมพดพาไป 2.2.2 สภาพอตนยมวทยา เชน ความชน แสงแดด อณหภม ประเทศในเขตรอนมการระบาดของโรคตดเชอทมสาเหตจากแบคทเรยมากกวาในประเทศเขตอนๆ เนองจากอณหภมในเขตรอนเหมาะสมกบการเจรญเตบโตของเชอจลนทรย โดยเชอจลนทรยจะเจรญเตบโตไดดทอณหภมชวง 35-37 องศาเซลเซยส ประเทศไทยเปนประเทศทอยในเขตรอน มอณหภมใกลเคยงกบชวงอณหภมทเชอจลนทรยเจรญเตบโตไดด อยางไรกตามกระแสลม ฝน เปนปจจยทสาคญททาใหแบคทเรยในอากาศตกสพน และในแสงแดดยงมรงสอลตราไวโอเลต ซงจะทาลายแบคทเรยไดรวมถงทาใหอณหภมของอากาศสงขนจนถงระดบททาใหแบคทเรยบางชนดตายได 2.2.3 ชนดของแบคทเรย แบคทเรยบางชนดทนตอสภาพแวดลอมตางๆ ในอากาศไดด โดยเฉพาะพวกทมสปอร นอกจากนชนดของแบคทเรยในอากาศยงแตกตางกนไปตามสถานทและฤดกาลดวย ซงเปนสาเหตหนงททาใหโรคของระบบทางเดนหายใจบางโรคเกดมากเฉพาะในฤดใดฤดหนง

3. ชนดของจลนทรยทแพรกระจายในอากาศ จานวนจลนทรยทพบในอากาศในชวงเวลาหนงเวลาใดขนอยกบปจจยตางๆ ไดแก กระแสลม แสงแดด ความชน สถานท และปรมาณของฝนละออง ทงนจลนทรยในอากาศสามารถถกกาจดไดดวยแรงดงดดของโลก การชะลางโดยนาฝน ลกเหบ และการพดพาเคลอนทจากอากาศตกลงสพนผวตางๆ ทงนขนอยกบทศทางและกระแสลม สงผลใหจานวนจลนทรยทพบมจานวนทแตกตางกนจลนทรยสวนใหญไมสามารถเจรญไดในอากาศ เนองจากในอากาศไมคอยมสารอาหารทจาเปนตอกระบวนการเมทาบอลซมของเซลล สาหรบจลนทรยทพบในอากาศมกเปนพวกททนตอความแหงแลงไดด เชน สปอรรา รวมทงแบคทเรยทสรางสปอรได ซงชนดของจลนทรยทพบมากในอากาศ คอ แบคทเรยแกรมบวกรปกลมและรปทอน เชน Micrococcus, Staphylococcus, Sarcina และ Corynebacterium แบคทเรยแกรมลบรปทอน และแบคทเรยทสรางสปอรได ดงตารางท 2.1

7

รวมทงสปอรรา สาหรบการแพรกระจายของจลนทรยในอากาศ พบวาบรเวณทมฝนเปนจานวนมากจะสามารถพบจลนทรยไดเปนจานวนมาก เชน แบคทเรย และรา และสวนนอย เชน สาหรายและ โปรโตซว

ตารางท 2.1 รอยละของแบคทเรยทพบในอากาศ

กลมของจลนทรยทพบในอากาศ รอยละของจลนทรย

ทพบในอากาศ

แบคทเรย Grem-positive pleomorphic rods 20 Grem-negative rods 5 Endospore formers 35 Gram-positive cocci 40 รา Cladosporium sp. 80 Alternaria sp. 5 Penicillium sp. 2 Other (e.g.,Aspergillus, Chaetomium, Dematium, Fumago, Fusarium, Helminthosporium, Sclerotinia,

13

ทมา (ภาควชาชววทยา มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย, 2015)

4. จลนทรยกอโรคทพบในอากาศภายในรถยนต การตดเชอในระบบทางเดนหายใจนบวาเปนปญหาสาธารณสขสาคญปญหาหนง ซงอตรา

การเกดโรคมแนวโนมเพมขนโดยตลอด เชอบางชนดเมอเขาสปอดแลวยงไมทาใหเกดอนตรายแกเนอปอดทนทเพยงแตแฝงตวหลบ รอจนกระทงรางกายของผนนออนแอลง การตดตอของโรคสวนมากเกดจากการหายใจเอาฝอยละออง ไอจามหรอทมเชอโรคปะปนอย สาหรบจลนทรยทเปนสาเหตของโรคและพบไดบอยภายในรถยนต แสดงในตารางท 2.2

8

ตารางท 2.2 ชนดของจลนทรยกอโรคซงอาจพบไดภายในรถครอบครว

ชนด ตวอยาง แหลงของเชอ แบคทเรย (vegetative bacteria)

Legionella pneumophila, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus

ไบโอฟลม, ผ โดยสาร, ฝนละออง, ระบบเครองทาความรอน (heating) และเครองทาความเยน (cooling) น าจากทปดกระจกหนารถ และนาทสาดมาจากถนน

ไมโคแบคทเรย (mycobacteria)

Mycobacterium tuberculosis, M. avium

ผโดยสาร ไบโอฟลม

แบคทเรยทสรางสปอร (bacterial spore)

Bacillus subtilis, B. cerues, Clostridium difficile

ฝนจากถนน เครองหนง พรม ผโดยสาร สตวเลยง รวมถง ระบบเครองทาความรอน (heating) และเครองทาความเยน (cooling)

รา และสปอร Aspergillus niger, Candida albicans

ฝนจากถนน เครองหนง พรม ผโดยสาร สตวเลยง รวมถง ระบบเครองทาความรอน (heating) และเครองทาความเยน (cooling)

ไวรส Noroviruses, rhinoviruses, influenza viruses, rataviruses

ผโดยสาร สตวเลยง และสตวประเภทไก สกร (สนคา)

ทมา (Sattar et al., 2016)

9

จลนทรยกอโรคทมกพบบอย ไดแก 4.1 Pseudomonas aeruginosa

ภาพท 2.1 Pseudomonas aeruginosa ทมา (ศภวฒน และสสน, 2546) 4.1.1 อนกรมวธานของ Pseudomonas aeruginosa Domain: Bacteria Phylum: Proteobacteria Class: Gamma Proteobacteria Order: Pseudomonadales Family: Pseudomonadacea Genus: Pseudomonas Species: Pseudomonas aeruginosa

4.1.2 ลกษณะสณฐานวทยา P. aeruginosa เปนแบคทเรยแกรมลบ รปทอน มขนาด 0.5-

1.0×1.5-5.0 ไมโครเมตร และเปนเชอทตองการอากาศและมการเคลอนทแบบ monotrichous flagella สามารถผลตรงควตถสฟา pyocyanin และ fluorescent Pyoverdin จดเปน Saprophytes ในดน (นงลกษณ และปรชา, 2553) P. aeruginosa สามารถพบไดในสงแวดลอม กระจายในดน นา ขยะหรอในพช และเปนเชอประจาถน (normal flora) และเชอฉวยโอกาสในลาไสคน ซงสามารถทาใหเกดโรคในคน สตว แมลงและตนไม อกทงยงกอโรคในรายทมภาวะภมคมกนตา เชน ผปวยทพกรกษาตวในโรงพยาบาลเปนเวลานานๆ ผปวยทมภมคมกนบกพรอง

10

ผปวยแผลไฟไหม และผปวยมะเรงระยะสดทาย เปนตน สามารถกอการตดเชอไดเกอบทกอวยวะ เชน ผวหนง แกวตา หทางเดนหายใจ กระดก กระแสโลหตเปนพษ เปนตน (ภทรชย, 2551)

4.1.3 ลกษณะการกอโรค (Pathogenesis) P. aeruginosa เปนเชอฉวยโอกาส มกไมคอยกอใหเกดโรคในคนทม

สขภาพด แตจะเกดโรคไดในคนทออนแอหรอคนทมภมคมกนตาหรอเชอเขาสรางกายในบรเวณทมความตานทานตามปกต เชน บรเวณผวหนงทถลอกและเยอเมอก ผปวยทอยในโรงพยาบาลจะมโอกาสตดเชอ Pseudomonas ไดงายและรนแรง โดยทเชอจะเพมจานวนอยตามเครองมอหรอเครองชวยหายใจทมความชนหรอเพมจานวนอยในนา การตดเชอตามเครองมอจะเกดขนเมอมการใชเครองมอทางการแพทยเพอตรวจหรอรกษา อยางเชนคนทมแผลเปอยอกเสบ แผลไฟไหม การตดเชอทตา การใชเครองสวนในหลอดเลอดหรอหลอดปสสาวะ คนไขทมภมคมกนตาเนองจากสงอาย โรคภมคมกนถกกด เชน มะเรงเมดเลอดขาว และคนทไดรบยากดภมคมกนมกจะเกดการตดเชอ Pseudomonas ไดงาย ซงทาใหเชอเขาสรางกายและเกดการตดเชอในกระแสเลอด (septicemia) และปอดบวมตามมา ในการทาใหเกดของเชอนนจะอาศยพไล เอนไซม และทอกซน เปนปจจยในการทาใหเกดโรค

4.1.4 โรคตดเชอจาก P. aeruginosa มดงน 1) การตดเชอทแผลไฟไหม เมอมการรวมตวของเชอ P. aeruginosa ทบรเวณแผลไฟไหมจะเกดการทาลายของผนงหลอดเลอดและจะเกดการตายของเนอเยอจนทาใหเชอนนสามารถเกดการตดเชอในกระแสเลอด ประกอบกบตรงบรเวณผวหนงทไหมนนจะมความชมชนและจะไมมนวโทรฟลปองกนการบกรกของเชอ จงทาใหเกดการตดเชอของ P. aeruginosa ไดงาย

2) การตดเชอทปอด (pulmonary infection) การตดเชอ P. aeruginosa บรเวณทางเดนหายใจสวนลางจะมตงแตหลอดคอและหลอดลม ปอดอกเสบจนถงปอดอกเสบอยางรนแรง ซงการตดเชอจะพบในคนไขทเปนโรคปอดเรอรงและผทมนวโทรฟลนอยกวาปกต โดยการหายใจละอองอากาศทมเชอเขาไป ทาใหเชอแพรกระจายและสามารถตดตอไดงาย

3) การตดเชอทห (ear infection) สาหรบคนทชอบเลนนามกจะเกดการตดเชอ P. aeruginosa จะสงผลทาใหหชนนอกอกเสบ และการตดเชอนนสามารถจะลกลามเขาไปในเนอเยอชนในทาใหเกดอนตรายได จงจาเปนตองใชยาปฏชวนะและผาตดในการรกษา 4) การตดเชอในกระแสเลอด (bacteremia) และการตดเชอทเยอบหวใจอกเสบ (endocarditis) ในการตดเชอ P. aeruginosa ในกระแสเลอดนนมกจะมอตราการตายสงกวาการตดเชอแบคทเรยแกรมลบชนดอน เนองจากความรนแรงของเชอ รวมถงการตดเชอในคนไขทมภมคมกนผดปกต (Immunocompromised)

11

5) การตดเชอทอวยวะอน P. aeruginosa ยงจะเกยวของกบอวยวะอน อยางเชน ระบบประสาทสวนกลาง ทางเดนอาหาร ทางเดนปสสาวะ ระบบกลามเนอ กระดก และตา

4.1.5 การวนจฉยในหองปฏบตการ Pseudomonas เปนเชอทสามารถเลยงไดงายในอาหารธรรมดา เชน Mac conkey agar หรอ blood agar และเปนเชอทมความตองการออกซเจนในการเจรญเตบโต ในการจดจาแนกเชอจะดจากสณฐานวทยาของโคโลน อยางเชน ความสามารถในการยอยสลายเมดเลอดแดง กลน ส และขนาด รวมทงการทดสอบสมบตทางชววทยา อยางเชนการใหโคโลนทมลกษณะแบน เจรญไดเรว ปฏกรยาออกซเดสเปนบวก ใหรงควตถสเขยว ซงจะเกดจากสฟาของไพโอยานนและสเหลองของฟลออเรสซน และการใหกลนคลายองน ในการจดจาแนกเชอทเฉพาะเจาะจงจะอาศยการทดสอบทางชวเคม ความไวตอแบคทรโอเฟจ การสรางไพโอซน ความไวตอยาปฎชวนะ ลกษณะของ DNA หรอ rRNA รวมทงการแยกทยปทางซโรโลย

การวนจฉยในหองปฏบตการ โดยจะนาตวอยางทมการปนเปอนนามาเลยงในอาหารทคดเลอก อยางเชน cetrimide agar ตวอยางของแผลไฟไหม เลอด และอนๆ มาเพาะไวในอาหาร Muller-Hinton agar เชอทแยกนนจะนามาศกษาจากการยอมสแกรม ปฎกรยาการเคลอนทและการทดสอบออกซเดส ศกษาดการสรางรงควตถไพโอยานนสฟา หรอการเพาะเลยงในอาหาร Mac Conkey agar ในการบมเชอนนจะไวทอณหภม 35-37 องศาเซลเซยส โดยใชเวลาประมาณ 2-3 วน

4.2 Bacillus spp.

ภาพท 2.2 Bacillus spp. ทมา (ศภวฒน และสสน, 2546)

12

4.2.1 อนกรมวธานของ Bacillus spp. Domain: Bacteria Phylum: Firmicutes Class: Bacilli Order: Bacillales Family: Bacillaceae Genus: Bacillus

4.2.2 ลกษณะทางสณฐานวทยา จดเปนแบคทเรยแกรมบวก รปทอน ทรงกระบอก (rod shaped)

อาจเปนทอนเดยวหรอตอกนเปนสาย มขนาด 0.5-2.5×1.2-10 ไมโครเมตร Bacillus sp. สามารถสรางเอนไซม catalase ซงสามารถใชแยกความแตกตางจากแบคทเรยสกล Clostridium และ Sporolactobacillus ซงมบางชนดทสรางเอนไซม catalase ไดนอยหรอไมสรางเลย เชน B. larvae, B. lentimorbus, B. popilliae และ B. stearothermophilus (Turnball et al., 1990) Bacillus sp. พบไดทวไปในธรรมชาต เชน ดน นา อากาศ ฝน พช เศษซาก พชหรอแมแตในอาหาร นมและธญญาหาร ความสามารถสรางสปอรทาใหแบคทเรยทนทานตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมได โดยสวนใหญจะพบเจรญอยในดน แตในบางครงพบ B. Subtilis และ B. licheniformis อยในนาทะเลและนากรอย (Rosovitz et al., 2003)

4.2.3 ลกษณะการกอโรค ลกษณะการกอโรคของ Bacillus มลกษณะทแตกตางกนไปขนอยกบ

สายพนธของเชอและยงเปนเชอฉวยโอกาส ซงเกดโรคในคนทมสขภาพดนอย แตจะเกดโรคไดในคนทออนแอหรอคนทมภมคมกนตาหรอเชอเขาสรางกายในบรเวณทมความตานทานตามปกต เมอเขาสปอดแลวยงไมทาใหเกดอนตรายแกเนอปอดทนทเพยงแตแฝงตวหลบ รอจนกระทงรางกายของผนนออนแอลง เมอรางกายไดรบเชอในปรมาณมากทาใหมอาการหอบหด พบไดบอยทงในผใหญและเดก เปนโรคททรมานและเรอรง ซงโรคหอบหด หมายถง หอบหดหลอดลม ซงเปนโรคสาคญโรคหนงของโรคในระบบทางเดนหายใจทผมอาการหายใจออกลาบาก ทาใหเกดอาการหอบและเสยงวดในขณะทผปวยหายใจออก

13

4.3 เชอรา Aspergillus spp.

ภาพท 2.3 Aspergillus spp. ทมา (Samson et al., 2002)

4.3.1 อนกรมวธานของ Aspergillus spp. Domain: Eukarya

Kingdom: Fungi Phylum: Ascomycota Class: Eurotiomycetes Order: Eurotiales Family: Trichocomaceae Genus: Aspergillus

4.3.2 ลกษณะทางสณฐานวทยา

เปนเชอราทพบไดท ง ในรปของการสบพนธแบบไมอาศยเพศ (anamorphic) และแบบอาศยเพศ (teleomorphic) และจดเปนราในกลม Ascomycetes เชอรา Aspergillus sp. มเสนใยแตกแขนงและมผนงกน เสนใยของเชอราไมมส แตละสวนทกนแลวมนวเคลยสหลายอน กานชสปอร (conidiophore) ทเกดจากฟตเซลล (foot cell) กานชสปอรอาจมผนงกนหรอไมมกได ทสวนปลายของกานชสปอรจะโปงออกเปนเวสซเคล (vesicle) และมสวนทยนออกมาเปนสเตอรกมา (sterigma) ซงอาจมชนเดยวหรอสองชนกได โคนเดย (conidia) ถกสรางขนภายในสเตอรกมา โคนเดยทสรางขนภายหลงจะดนโคนเดยอนแรกๆ ออกมาและยงตดตอกนอยจงเกดเปนสายของโคนเดย

14

เชอรา Aspergillus spp. เปนเชอกลมหลกทมความสาคญในการเปนผยอยสลายสารตางๆ ในระบบนเวศ โดยมความสามารถในการผลตเอนไซมไดหลายชนดเพอสรางออกมายอยเซลลของพชในธรรมชาต สวนในกลมของเชอฉวยโอกาสพบวาเชอรา Aspergillus spp. เปนตวการในอตราการตายของผปวยปลกถายไขกระดกสงถงรอยละ 95 ทาใหผปวยโรคลคเมย (Leukemia) มอตราการตาย 13-80 เปอรเซนต และผปวยเปลยนถายไตมอตราการตาย 8-30 เปอรเซนต (MS Hospital Consulting, 2004)

4.3.3 ลกษณะการกอโรค เชอราชนดนตดตอโดยการทหายใจเอาสปอรเขาไปในปอดทาใหเกด

ตดเชอทปอด แมวาสปอรของราชนดนจะมอยในอากาศ แตคนปกตเมอหายใจไดรบเชอราน มกจะไมเกดโรค แตสาหรบคนทมภมคมกนไมด เชน ไดรบเคมบาบด ไดรบยาสเตยรอยด ผปวยมะเรง หรอผทใสเครองชวยหายใจหรอโรคภมคมกนบกพรอง เมอไดรบเชอนจะทาใหเกดการตดเชอทปอด ผทต ดเชอนมกจะเสยชวต

4.4 Penicillium spp.

ภาพท 2.4 Penicillium spp. ทมา (Samson et al., 2002)

15

4.4.1 อนกรมวธานของ Penicillium spp. Domain: Eukarya

Kingdom: Fungi Phylum: Ascomycota Class: Eurotiomycetes Order: Eurotiales Family: Trichocomaceae Genus: Penicillium

4.4.2 ลกษณะทางสณฐานวทยา Penicillium spp. เปนเชอทพบไดทวไปโดยบางพวกสามารถสบพนธแบบอาศยเพศโดยสรางแอสโคสปอร สวนใหญมการสบพนธแบบไมอาศยเพศ โดยสรางโคนเดยซงเกดทปลายสเตอรกมา (นงลกษณ และปรชา, 2553) ลกษณะเปนเสนสายประกอบดวยเซลลหลายเซลลเรยงเปนเสนใย เรยกวา ไมซเลยม (mycelium) เสนใยทวไปมขนาดความกวาง 5-10 ไมโครเมตร และมความยาวมาก เสนใยประกอบดวยผนงเซลล เยอหมเซลลและชองวางภายในทบรรจโพรโทพลาสซม ผนงเซลลจะประกอบดวยเฮมเซลลโลส (hemicellulose) หรอ ไคทน

4.4.3 การกอโรคในคน ลกษณะทางคลนคมรปแบบการกอโรคตางๆกนดงน 1) กอโรคทปอด (pulmonary Form) ผปวยมลกษณะตวรอน เปน

ไข ไอ นาหนกตวลด ซด อาการคลายวณโรค และพยาธสภาพในปอดกเปนแบบแกรนนโลมา 2) กอโรคแพรกระจาย (Disseminated Form) เกดขนในผปวยทมอาการปวยอยกอนแลวเชน systemic lupus erythematous วณโรค ผปวยทมอาการไข ตบและมามขยายใหญมาก ตอมนาเหลองหลายแหงโต และมอาการทางปอดรวมดวย 3) กอโรคเฉพาะท เชนการตดเชอเกดโรคทผวหนง

16

4.5 Cladosporium spp.

ภาพท 2.5 Cladosporium spp. ทมา (Microbwiki, 2012)

4.5.1 อนกรมวธานของ Cladosporium spp.

Domain: Eukarya Kingdom: Fungi Phylum: Ascomycota Class: Dothideomycetes Order: Capnodiales Family: Mycosphaerellaceae Genus: Cladosporium

4.5.2 ลกษณะทางสณฐานวทยา

เชอรา Cladosporium sp. สรางกานชสปอร (conidiophore) ตงตรงสนาตาลออน มความยาวประมาณ 350-400 ไมครอน ปลายกานช สปอรแตกกงกาน conidia มสนาตาล เปนกลมบลาสโตสปอร (blastospore) ม 1 – 2 เซลล สวนใหญ เปนเซลลเดยว ผนงเรยบ มลกษณะรปรางตางกน คอ รปรางแบบรปไข รปร หรอรปรางคลายมะนาวจนถง เหลยมไมสมาเสมอ และมกเหนรอยแผล (scar) ทบรเวณหวทายเซลล หรอเฉพาะสวนฐานของเซลล สวนใหญมกจะพบ โคนเดยรปรางคลายผลมะนาว ตอกนเปนลกโซ

17

4.5.3 ลกษณะทางการกอโรค เชอรา Cladosporium บางสายพนธ จะไมคอยทาใหเกดโรคตอ

มนษย แตไดรบการรายงานเกยวกบการตดเชอของผวหนงและเลบเทา หากไม ไดรบการรกษาอาการตดเชอดงกลาวอาจนาไปสการตดเชอทางเดนหายใจได เชนโรคปอดบวม และมรายงานวาสปอรในอากาศของ Cladosporium บางสายพนธ ทาใหเกดโรคทางระบบการหายใจ เชนโรคหอบหด

4.6 Alternaria spp.

ภาพท 2.6 Alternaria spp. ทมา (Pastor & Guarro., 2008)

4.6.1 อนกรมวธานของ Alternaria spp.

Domain: Eukarya Kingdom: Fungi Phylum: Ascomycota

Class: Dothideomycetes

Order: Pleosporales

Family: Pleosporaceae

Genus: Alternaria

18

4.6.2 ลกษณะทางสณฐานวทยา มการสรางกานชสปอรหรอโคนดโอฟอรสเขมไมแตกกงกาน อาจสรางโคนเดยสเขม จดอยในพวก porospore และเปน dictyospore มรปรางรปไขจนถง obclavate หรอทรงกระบอก สปอรอนแรกเกดทปลายกานชสปอร และสามารถทาหนาทเปนโคนดโอฟอร โดยทมรทปลายของสปอรและทาใหเกดสปอรอนตอไป ตอกนเปนลกโซยาว สปอรอาจมาสวนปลายเรยวยาว พบทงทเปน parasite ของพชและ saprobe (Pastor & Guarro., 2008)

4.6.3 ลกษณะทางการกอโรค ลกษณะทางการกอโรคมลกษณะทแตกตางกนไปขนอยกบสายพนธ

ของเชอและยงเปนเชอฉวยโอกาส ซงเกดโรคในคนทมสขภาพดนอย แตจะเกดโรคไดในคนทออนแอหรอคนทมภมคมกนตาหรอเชอเขาสรางกายในบรเวณทมความตานทานตามปกต เมอเขาสปอดแลวยงไมทาใหเกดอนตรายแกเนอปอดทนทเพยงแตแฝงตวหลบ รอจนกระทงรางกายของผนนออนแอลง เมอรางกายไดรบเชอในปรมาณมากทาใหเกดโรคเกยวกบระบบหายใจตางๆ เชนโรคหอบหด ไซนสอกเสบ โรคภมแพ เปนตน

โรคทเกดจากจลนทรยในอากาศ

เชอโรคในอากาศ (Airborne pathogens) หรอจลนทรยในอากาศ มกพดมากบฝนละออง ซงจลนทรยเหลานสามารถมชวตอยรอดในอากาศไดไมด ดงนนจงจาเปนตองหาแหลงทอยอาศยทเหมาะสมอยางเชน มนษยและสตว โดยเฉพาะในระบบทางเดนหายใจ ซงพบวาการตดเชอในระบบทางเดนหายใจ (respiratory infection) นอกจากจะตดตอไดโดยการสมผสกบผปวยโดยตรงดวยการไอหรอจามแลว ยงสมารถตดตอไดทางออมดวยการหายใจนาเชอทปะปนในอากาศเขาสรางกาย การตดเชอในลกษณะนเรยกวา droplet infection การไอหรอจามแตละครงจะมอนภาคตางๆ และจลนทรยแพรกระจายออกมาเปนจานวนมาก จงกอใหเกดการตดเชอกบผทอยบรเวณใกลเคยงไดงาย

1. ปจจยเสยงในการสมผสกบเชอกอโรคภายในรถครอบครว สภาวะแวดลอมภายในหองโดยสารรถยนต มผลกบภาวะสขภาพของผ โดยสาร

โดยเฉพาะโรคตดเชอในระบบทางเดนหายใจ โดยมปจจยหลายประการ (ตารางท 2.3) ททาใหเกดความเสยงมากในการตดเชอ อาทเชน ระยะเวลาโดยสาร จานวนผโดยสาร ภาวะสขภาพของผโดยสาร เปนตน

19

ตารางท 2.3 ปจจยเสยงในการสมผสกบเชอกอโรคภายในรถครอบครว

ปจจย ผลกระทบ

ระยะเวลาในการโดยสาร

เพมอตราการสมผสเชอกอโรคในอากาศมากขน

จานวนผโดยสารรวมกน

เพมอตราการสมผสเชอกอโรคในอากาศมากขน

ลกษณะทวไปของผโดยสาร

แตกตางกนตามลกษณะอาย สภาวะสขภาพของผโดยสาร

ภาวะภมคมกน ถามภาวะภมคมกน ทาใหมความเสยงในการตดเชอมากขน

ภาวะเครยดของผขบข

ภาวะเครยดในระหวางการโดยสาร อาจสงผลทาใหปฏกรยาการตานเชอของในรางกายลดลง

อนภาคทแขวนลอยในอากาศ

การหายใจนาเอาอนภาคตางๆ ทแขวนลอยในอากาศอาจสงผลทาใหสมผสเชอกอโรคมากขน

สารอนทรยระเหย การสดหายใจนาสารอนทรยระเหยเขาไปในรางกาย จะยงสงผลกระทบดานลบตอรางกาย

ทมา (Sattar et al., 2016)

2. โรคในระบบทางเดนหายใจ การสะสมของเชอโรคในอากาศสงผลทาใหเกดโรคในระบบทางเดนหายใจ หลายประเภท

ดงตวอยางตอไปน (ศรพรรณ, 2550)

2.1 โรคหอบหด เปนโรคทพบไดบอยทงในผใหญและเดก เปนโรคททรมานและเรอรง โรคหอบหด หมายถง หอบหดหลอดลม ซงเปนโรคสาคญโรคหนงของโรคในระบบทางเดนหายใจทผมอาการหายใจออกลาบาก ทาใหเกดอาการหอบและเสยงวดในขณะทผปวยหายใจออก อาการดงกลาวเกดขนเนองมาจากมการอกเสบของหลอดลม ทาใหเกดการอดตนของทางเดนหายใจ หลอดลมมการบบตว

20

ลดลง เยอบของหลอดลมบวมและมมกเหนยว ตดอยตามบรเวณหลอดลม ในขณะทผปวยไมมอาการหอบ อาจไมพบวามความผดปกตแตอยางใด สามารถประกอบกจการไดเชนคนผดปกตทวไป แพทยทตรวจผปวยในขณะทไมม อาการหอบ อาจบอกไมไดวาผปวยเปนโรคน ซงตองอาศยประวตอยางละเอยด หรอการทดสอบอนเพอชวยวนจฉยโรคน ผปวยโรคหอบหดอาจ แบงออกไดเปนสองพวก คอ ผปวยพวกแรกอาจมสาเหตเนองมาจากแพตอสงใดจากสงแวดลอม ซงอาจหายใจเขาไป เชน ไรฝน (ซงมมากในทนอน หมอน) เกสรดอกไม เชอราในอากาศ ขนและรงแคสตว (เชน สนข แมว ฯลฯ) ขหรอเศษแมลงสาบ หรอสาเหตของการแพอาจเปนสงทรบประทานเขาไป เชน อาหารหรอยา เปนตน ผปวยอกจาพวกหนงแพทยไมสามารถหาสาเหตได ทงจากประวตการตรวจรางกาย หรอจากการทดสอบ ผปวยพวกนอาจมการหอบภายหลงจากการมโรคตดตอเชอโดยเฉพาะของระบบทางเดนหายใจสวนตน เชน หวด ผปวยบางรายอาจมอาการหอบในขณะทมอากาศเยนหรอขณะมการเปลยนแปลงอากาศ เชน กอนฝนตก ผปวยบางรายมอาการไอมากอนการหอบ ทงนเพราะหลอดลมของผปวยโรคหอบหดจะไวกวาปกต การไอหรอไดรบสงระคายเคองจะทาใหหลอดลมหดตว ทาใหเกดอาการหอบซงคนปกตจะไมเกดอาการเชนน

2.2 กลมอาการแพ แอนตเจนจากสงแวดลอมตางๆ ในอากาศ พบวาเปนตวกระตนการเกดภมแพ ทงนครอบคลมเชอรา โดยเชอราสวนใหญทเปนสอของภมแพไดมาจากการสมผสในการประกอบอาชพในสภาพแวดลอมทไมใชทางอตสาหกรรม หรอทางการเกษตร มรายงานบางกรณทกลาวถง อนภาคเชอราในอากาศระดบสงไดทาใหเกดภมแพ ซงผปวยแสดงอาการเหมอนโรคปอดบวม (Fung & Hughson, 2003) ปอดอกเสบภมแพ (Hypersensitivity pneumonitis) หรอหลอดลมอกเสบภมแพ(allergic alveolitis) การสมผสกบอากาศทปนเปอนดวยเชอรา และสารพษจากเชอราไตรโคทซน (trichothecene) อาจพฒนาเปนปอดอกเสบภมแพ (Franks & Galvin, 2010)

2.3 การตดเชอระบบทางเดนหายใจ การสมผสกบเชอราทหลากหลาย เชน Aspergillus sp. และ Fusarium sp. อาจทาใหเกดการตดเชอระบบทางเดนหายใจรายแรงในคนทพรองภมคมกน (Boyacioglu et al, 2007; Varani et al, 2009; Jain et al, 2010; Hedayati et al, 2010; Uztan et al, 2010) ผทมระบบภมคมกนบกพรองทใชเวลาสวนใหญในสภาพแวดลอมทปนเปอนเชอรา อาจพฒนาโรคตดเชอราทรนแรง (Marcoux et al., 2009) โรคปอดอดตนเรอรง (chronic obstructive pulmonary disease) หอบหด และโรคปอดเรอรง (cystic fibrosis) เปนความผดปกตทมแนวโนมเกดขนในหมผตดเชอ Aspergilloma (Kawel et al., 2011)

21

สภาพแวดลอมทท าใหเชอราเจรญเตบโต 1. อณหภม

เชอราสวนใหญจะสามารถมชวตอยไดทอณหภม 0 – 30 องศาเซลเซยส แตอณหภมทเหมาะสมในการเจรญเตบและแพรพนธจะอยท 20 – 30 องศาเซลเซยส แตมราบางชนดทสามารถเจรญเตบโตและแพรพนธทอณหภม 40 – 50 องศาเซลเซยส และเจรญเตบโตไดในอาหารเลยงเชอทเปนกรดทมคา pH ประมาณ 6 การขยายตวของเชอราจะลดลงทอณหภมสงขนทอณหภม 50 องศาเซลเซยส เชอราจะเจรญนอยลงและราทกชนดจะถกฆาตายทอณหภม 60 องศาเซลเซยส หรอจะหยดการเจรญและแพรพนธและถาหากอณหภมสงถง 100 องศาเซลเซยส สปอรและสเคลอโรเตยม (sclerotium : โครงสรางททนทานตอสภาพแวดลอมของเชอรามลกษณะแขงชวยใหเชอราอยไดขามฤดและกลบมาเจรญเตบโตเมอถงฤดหรอสภาพแวดลอมทเหมาะตอการเจรญเตบโต) จะถกทาลายหมด

2. แสงสวาง ไมจาเปนตอการเจรญเตบโตของเชอราเวนแตบางชนดทแสงสวางจาเปนตอการสรางสปอร

โดยเชอราจะหนไปทางแสงสวาง 3. ความชน เชอราสวนใหญจะเจรญเตบโตและมการขยายพนธทระดบความชนสมพทธสงกวา 60% 4. วสด

เชอราโดยสวนใหญแลวจะสามารถเจรญเตบโตไดในวสดเกอบทกประเภททงวสดทเปนอนทรยวตถ (ทาจากสงมชวต) เชน ไม เศษใบไม ผา อาหาร ผามาน หนงสอ เปนตน โดยเฉพาะวตถทมชองวาง หรอ รพรน หรอ จากวสดอน เชนปนพรม พลาสตก ไวนล เปนตน และวสดนนเปยกชนเปนเวลานานกวา 48 ชวโมง (สพจน, 2548)

ภาวะมลพษทางอากาศ

มลพษทางอากาศ หมายถง ภาวะอากาศทมสารเจอปนอยในปรมาณทสงกวาระดบปกตเปนเวลา นานพอทจะทาใหเกดอนตรายแกมนษย สตว พช หรอทรพยสนตางๆ อาจเกดขนเองตามธรรมชาต เชน ฝนละอองจากลมพาย ภเขาไฟระเบด แผนดนไหว ไฟไหมปา แก๏สธรรมชาต อากาศเสยทเกดขน โดยธรรมชาตเปนอนตรายตอมนษยนอยมาก เพราะแหลงกาเนดอยไกลและปรมาณทเขาสสภาพแวดลอมของมนษยและสตวมนอย กรณทเกดจากการกระทาของมนษย ไดแก มลพษจาก

22

ทอ ไอเสย ของรถยนตจากโรงงานอตสาหกรรมจากขบวนการผลตจากกจกรรมดานการเกษตรจากการระเหย ของแก๏สบางชนด ซงเกดจากขยะมลฝอยและของเสยเปนตน

1. สารทเปนมลพษในอากาศ สารทเปนมลพษในอากาศ แบงเปน 3 ประเภท ดงน

1.1 สารมลพษทางชวภาพ เชน แบคทเรย ไวรส เชอรา ไรฝน สะเกดผวหนงของสตว ละอองเกสร เปนตน อาจมาจากการดแลความสะอาดและการบารงรกษาทไมดพอ การควบคมความชนไมดพอ 1.2 สารมลพษทางเคม ไดแก แก๏สและไอระเหยตางๆ ทปลดปลอยจากผลตภณฑท ใช ในอาคาร (อปกรณสานกงาน เฟอรนเจอร วสดปพนและผนง สารฆาแมลงและสารทาความสะอาด เครองอปโภคบรโภค) อบตเหตสารเคมหกรวไหล วสดกอสราง กาวและสทาผนง การเผาไหม เชนคารบอนมอนอกไซด ฟอรมาลดไฮด และไนโตรเจนไดออกไซด เปนตน 1.3 สารมลพษทเปนอนภาค (ไมใชอนภาคทางชวภาพ) ไดแก อนภาคของแขงหรอของเหลวทไมมชวต สารแขวนลอยในอากาศ ฝน สงสกปรก หรอสารอนๆ ทอาจจะถกดงเขาสอาคารจากภายนอก และอาจมาจากกจกรรมทเกดขนในอาคาร เชน การกอสราง การพมพงาน การถายเอกสาร การใชงานเครองมออปกรณตางๆ เปนตน 2. สาเหตและผลกระทบของมลพษทางอากาศ

2.1 สาเหตของการเกดมลพษทางอากาศทสาคญมดงน 2.1.1 ยานพาหนะทใชเครองยนต รถยนตเปนแหลงกอปญหาอากาศเสย

มากทสด สารทออกจากรถยนตทสาคญไดแก คารบอนมอนอกไซด ไฮโดรคารบอน ออกไซดของไนโตรเจน และของกามะถน สารพวกไฮโดรคารบอนนน ประมาณ 55 % ออกมาจากทอไอเสย 25% ออกมาจากหองเพลา ขอเหวยง และอก 20% เกดจากการระเหยในคารบเรเตอร และถงเชอเพลง ออกไซดของไนโตรเจนคอ ไนตรกออกไซด (NO) ไนโตรเจนไดออกไซด (NO2) และไนตรสออกไซด (N2O) เกอบทงหมดออกมาจากทอไอเสย เปนพษตอมนษยโดยตรง นอกจากนสารตะกวในนามนเบนซนชนดซปเปอรยงเพมปรมาณตะกวในอากาศอกดวย

2.1.2 ควนไฟ และแก๏สพษจากโรงงานอตสาหกรรม - จากโรงงานผลตสารเคม ไดแก โรงกลนนามน โรงผลตไฟฟา โรงงานทาเบยร โรงงาน สรา โรงงานนาตาล โรงงานกระดาษ โรงงานถลงแร โรงงานยอมผา โรงงานทาแกว โรงงานผลตหลอดไฟ โรงงานผลตปย และโรงงานผลตกรด - พลงงานท เกดจากสารเผาไหมเชอเพลง เชน ถานหน นามน แก๏สธรรมชาต ทาใหเพมสาร ตาง ๆ ในอากาศ อาท สารไฮโดรคารบอนตาง ๆ ออกไซดของไนโตรเจน และกามะถนในบรรยากาศ

23

2.1.3 แหลงกาเนดฝนละอองตาง ๆ ไดแก บรเวณทกาลงกอสราง โรงงานทาปนซเมนต โรงงาน โมหน โรงงานทอผา โรงงานผลตโซดาไฟ เหมองแร เตาเผาถาน โรงคาถาน

2.1.4 แหลงหมกหมมของสงปฏกล ไดแก เศษอาหาร และขยะมลฝอย 2.1.5 ควนไฟจากการเผาปา เผาไรนา และจากบหร 2.1.6 การทดลองอาวธนวเคลยร กอใหเกดละอองกมมนตรงส

2.1.7 การตรวจและรกษาทางรงสวทยา การใชเรดโอไอโซโทป ทขาดมาตรการทถกตองในการปองกนสภาวะอากาศเสย 2.1.8 อากาศเสยทเกดจากปรากฏการณทางธรรมชาต เชน ภเขาไฟระเบด แผนดนไหว ไฟปา กมมนตรงสทเกดตามธรรมชาต แก๏สธรรมชาต เปนตน ความเปนพษเนองจากสาเหตขอนคอนขางนอยมาก เนองจากตนกาเนดอยไกล จงเขาสสภาวะแวดลอมของมนษยและสตวไดนอย

2.2 ผลกระทบของมลพษทางอากาศ 2.2.1 ทาลายสขภาพ อากาศเสยทาใหเกดโรค แพอากาศ โรคเกยวกบทางเดนหายใจโรค เกยวกบการไหลเวยนของโลหต ผลทเกดในระยะยาวอาจทาใหถงตายได 2.2.2 ทาลายสงกอสรางและเครองใชโดยเฉพาะสงกอสรางททาดวยโลหะทาใหเกดการสกกรอน ทาใหหนงสอและศลปกรรมตางๆเสยหาย 2.2.3 ทาใหทศนวสยเลวลง และมผลทาใหอณหภมอากาศลดตาลงกวาปกตได ทศนวสยเลวลง กอใหเกดอบตเหตทงในอากาศ ทองถนน และทองนา

ระบบปรบอากาศ

เครองปรบอากาศนบไดวาเปนสวนประกอบสาคญของรถยนต โดยภายในมสวนประกอบสาคญททาหนาทดกจบฝนละอองตางๆ รวมถงจลนทรย ซงเรยกวาแผนกรองอากาศ หนาทสาคญของแผนกรองอากาศในรถยนต คอ กรองอากาศจากผานนอกกอนเขาสภายในรถ จงเปนบรเวณทฝนละอองรวมถงละอองทางชวภาพ (bioaerosol) เกาะตดอย ดงนนถาสภาวะทเหมาะสม เชน มความชนเกดขนในบรเวณดงกลาวในชวงระยะเวลาหนง จะทาใหจลนทรยสามารถเจรญเตบโตหรอเพมจานวนได และเมอมการเปดระบบปรบอากาศ จลนทรย เหลานกจะแพรกระจายกลบเขามาภายในตวรถไดเชนกน ซงจะสงผลตอสขภาพของผโดยสารได ระบบปรบอากาศจงเปนองคประกอบสาคญภายในรถยนตทพบวามความสมพนธกบจลนทรยทแพรกระจายในรถยนต โดยมรายงานพบวาในแผนกรองอากาศของรถยนตพบแบคทเรยมากกวา 400 ชนด ทเดนๆ คอ P. aeruginosa และ Staphylococcus aureus (Li et al., 2013) สาหรบระบบปรบอากาศมลกษณะโดยทวๆ ดงน

24

1. หนาทของเครองปรบอากาศ การปรบอากาศเปนการปรบและควบคมอณหภมของอากาศทอยรอบๆตว ใหอยในระดบตามทบคคลตองการหรอใหอยในระดบททาใหรางกายของรสกสบายมากทสด โดยมการควบคมความชนสมพทธของอากาศ การระบายอากาศเสยทง รวมทงการหมนเวยนของอากาศบรสทธและกรองอากาศทสกปรกใหสะอาด เชน ขณะอากาศรอน สามารถปรบทาใหอากาศเยนลง และถาอากาศเยน กสามารถปรบใหอากาศรอนขน จนอยในระดบทเรารสกสบาย หนาทของเครองปรบอากาศไดดงน

1.1 ควบคมอณหภมภายในหองปรบอากาศใหอยในชวงทเหมาะสม อณหภมทจะทาใหรสกสบาย อยระหวาง 23 – 25 0C 1.2 ควบคมความชนสมพทธ ทมผลตอความสบายของมนษย ถาความชนสมพทธตาจะทาใหเหงอทผวระเหยไดงายแต ถาความชนสมพทธสง เหงอทผวหนงจะระเหยได ยาก และถานาทผวหนงระเหยตวมากเกนไป จะมผลทาใหผวหนงแหงจงรสกไมสบายตว คาความชนสมพทธทเหมาะสมสาหรบมนษยอยประมาณ 50 – 55% 1.3 การหมนเวยนของอากาศบรสทธ ภายในหองปรบอากาศ ตองคานงถงความเรวและความแรงของลมทมาปะทะสวนตางๆของรางกาย 1.4 การควบคมการหมนเวยนของอากาศบรสทธ เนองจากหองปรบอากาศเปนหองมดชด เครองปรบอากาศ จงถกสรางใหทาหนาทกาจดสงทไมพงประสงค เชน ฝนละออง ควน กลน เพอใหอากาศบรสทธหมนเวยนไดมากทสด

2. การเกดขนของเชอราในระบบปรบอากาศ เชอราสามารถเกดขนไดตามอปกรณตางๆ ของระบบปรบอากาศทเกดความชนขนและถก

ปลอยทงไวโดยไมจดการแกไขเปนเวลานานเกนกวา 48 ชวโมง เชน 2.1 ตามแนวทอนาเยนทฉนวนเกดแตกหรอฉกขาด ทาใหเกดการควบแนนของ

ไอนาทผวทอ 2.2 ตามขดทอนาเยน (cooling coil) โดยเฉพาะบรเวณสวนลางใกลถาดนาทง

ขดทอนาเยน 2.3 การควบแนนของหยดนาทผนงหองซงเกดจากอณหภมตางระหวางหองสง

และเปนผนงคอนกรตเชนหองเกบรกษายา ซงมอณหภมหองไมเกน 22-25 องศาเซลเซยส 2.4 ตามแนวกระจกหนาตาง ซงเกดการควบแนนทผวกระจกดานนอกของไอนา

เมออณหภมภายในหองตากวาภายนอกมาก (สพจน, 2548)

25

โดยมรายงานการวจยพบเชอราในแผนกรองอากาศภายในรถยนต ซงเชอราทพบเปนจานวนมาก คอ Aspergillus spp., Penicillium spp. Cladosporium spp. และ Alternaria spp. (Li et al., 2013) เชนเดยวกบการศกษาของเดนนภา และลาวลย ทไดศกษาความหลากหลายของจลนทรยในเครองปรบอากาศ และพบเชอรา Aspergillus spp. มากทสดเชนกน

3. วธการปองกนและแกไขการกอตวของเชอราในระบบปรบอากาศในอาคาร แนวทางเพอปองกนและแกไขปญหาของเชอรามดงน

3.1 แกไขปญหาเรองความชนทเกดขน 3.1.1 ปรบถาดนาทงใหมความลาดเอยงใหนา สามารถไหลลงทอนาทง 3.1.2 แกไขฉนวนหมทอทเกดฉกขาดหากเกดเชอราทฉนวนหมทอแลวใหทงแลว

หมใหม โดยควรหมสวนทเกดเชอราใหมดชดดวยพลาสตกโพลเอธทลนกอนนาออกเพอปองกนการแพรของสปอรไปสสวนอน

3.1.3 การลดความชนของอากาศใหมทเตมเขาสระบบเพอปองกนความชนจากภายนอกเขาสระบบ

31.4 ทาการตรวจสอบรอยเชอมตอของทอนาตางๆไมใหเกดการรวอนนาไปสการเกดหยดนาและความชนทพนใตทอนา

3.1.5 สวนของทอลมหลงจากขดทอความเยนควรเคลอบดวยสารกนเชอราในระยะ 10 ฟต เนองจากอาจมละอองนาทเกดขนทขอทอความเยนมาสะสม

3.1.6 การปรบความเรวลมทผานหนาขดทอความเยนใหอยในระดบไมเกน 400 ฟต/นาท เนองจากความเรวระดบนจะนาพาละอองนาไปไดนอยหรอไมไกล

3.2 การรกษาระดบความชนของอากาศภายในสวนตางๆ ของอาคารใหไมเกน 60% เนองจากความชนสมพทธทสงเกนกวา 60% จะเหมาะกบการเจรญเตบโตและขยายตวของเชอรา

3.3 การทาใหอากาศมการหมนเวยนถายเทอยตลอดอยาใหเกดความอบชน การออกแบบการถายเทอากาศของระบบปรบอากาศจะมสวนชวยลดจดบอดของกระแสลมถายเทหรออากาศ การออกแบบใหกระแสลมมการเคลอนทจากฟากหนงไปสอกฟากหนงของหองไมวาจะเปนแนวตงหรอแนวนอนชวยกระจายอากาศใหมการเคลอนทไปทวหอง การเคลอนตวของอากาศมสวนชวยใหสปอรของเชอราไมตกลงเกาะทผวตางๆหรอพดพาเอาความชนทพนผวตางๆแหง ไมเหมาะแกการเจรญของเชอรา

3.4 การใชแผนกรองอากาศทเหมาะสมเพอปองกนการแพรกระจายของสปอรไปตามระบบปรบอากาศ ซงสวนใหญจะเปนสปอรเชอราทมขนาดเลกหรอเชอจลนทรยทแขวนลอยและลองลอยไปตามกระแสลมจากระบบปรบอากาศไปไดไกลหากไมมแผนกรองอากาศทตนทางของระบบ

26

ปรบอากาศ แมวาแผนกรองอากาศจะไมสามารถฆาเชอราได แตดวยเทคโนโลยของแผนกรองอากาศในปจจบนทาใหสามารถกรองขนาดฝนขนาดเลกตงแต 0.1 ไมครอนขนไป ดงนนขนาดของเชอราซงมขนาดตงแต 10 ไมครอนขนไปกสามารถกรองได (สพจน, 2548)

งานวจยทเกยวของ โรคในระบบทางเดนหายใจหลายชนดเกดจากจลนทรยในอากาศ ดงนนจงมผใหความสาคญในการศกษาเพอตรวจหาและปรมาณของจลนทรยในอากาศ ดงเชนการศกษาของกตกา และคณะ (2559) ทไดทาการสารวจชนดและปรมาณเชอราทแขวนลอยในอากาศ ภายในอาคารวจย และอาคารชวภาพ คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน โดยการเกบตวอยางอากาศดวยจานอาหารเลยงเชอ ในหองทางานบคลากร หองเรยน หองปฏบตการ หองประชม หองพกนกศกษา และหองสมด ผลจากการศกษาพบวาจากการวเคราะหทางสถตจากกลมตวอยาง การเปดหนาตางและประตนนมผลตอปรมาณเชอราแขวนลอยในอากาศ โดยหองทมการเปดหนาตาง มคาเฉลยความเขมขนเชอรามากกวาหองทไมเปดหนาตางอยางมนยสาคญ ปรมาณเชอราทแขวนลอยในอากาศเฉลย 900 CFU/m3 เชนเดยวกบการศกษาของ รจฤด (2559) ไดทาการศกษาคณภาพอากาศทางจลนทรยในสถานศกษาปฐมวยโดยการเกบตวอยางคณภาพอากาศในสถานศกษาปฐมวย จงหวดชลบรจานวน 10 แหง เพอศกษาปรมาณและชนดของแบคทเรยและเชอราภายในศนยพฒนาเดกเลกและโรงเรยนอนบาล โดยใชเครองมอเกบตวอยางชนด Microbio sampler วเคราะหผลโดยใชคาเฉลยเรขาคณต และเปรยบเทยบปรมาณจลนทรยระหวางศนยพฒนาเดกเลก และโรงเรยนอนบาล ผลการศกษาพบวา ในภาพรวมปรมาณแบคทเรยและเชอรามคาเฉลย (GM±GSD) เทากบ 574±1.8 cfu/m3 และ 49.0±1.8 cfu /m3 ตามลาดบ โดยปรมาณแบคทเรยและเชอราภายในศนยพฒนาเดกเลกมคาเฉลยสงกวาโรงเรยนอนบาล อยางมนยสาคญทางสถต (p <0.05) เมอเปรยบเทยบตามขอแนะนาขององคการอนามยโลก (WHO) พบวา ปรมาณแบคทเรยภายในศนยพฒนาเดกเลกและโรงเรยนอนบาล (853±1.9 cfu /m3 และ 421±2.1 cfu /m3 ตามลาดบ) มคาเกนขอแนะนาของ WHO (<100 cfu /m3) และปรมาณเชอราเฉพาะทศนยพฒนาเดกเลก (77.0±2.1 CFU/m3 ) เทานน มคาเกนขอแนะนาของ WHO (<50 cfu /m3) นอกจากนยงพบแบคทเรยและเชอรามากทสด เปนแบคทเรยแกรมบวกและเชอราชนด Aspergillus spp. มปรมาณรอยละ 80 และรอยละ 50 ตามลาดบ

จกรพงษ และคณะ (2557) ไดศกษาชนด และปรมาณจลนทรย ในอากาศภายในหองปฏบตการคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยพายพ จานวน 6 หองปฏบตการ พบวาหองปฏบตการทง 6 หองของคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยพายพ มปรมาณจลนทรยเฉลยอยในเกณฑระดบด มากถงแยมาก พบเชอกอโรคในอากาศทง 6 ชนด คอ Bacillus spp. มากทสด รองลงมา

27

คอ Staphylococcus aureus และแบคทเรยแกรมลบรปแทง ตามลาดบ สวนเชอราพบ Penicillium spp. มากทสด รองลงมาคอ Aspergillus spp. และ Curvularia spp. ตามลาดบ นอกจากน ยงพบเชอรา Cladosporium spp. ในปรมาณสง นอกจากการศกษาในสถานศกษาแลว ยงมการศกษาในสถานบรการสปา โดยกจจา (2556) ไดศกษาระดบการปนเปอนของเชอราในอากาศภายในสถานบรการสปา จานวน 3 แหงในกรงเทพฯ ผลการศกษาพบวาปรมาณการปนเปอนเชอราในอากาศของสถานบรการสปาทง 3 แหง มนอยกวารอยละ 80 ของเชอราภายนอกอาคาร โดยเชอราชนดเดนทพบ คอ Scedosporium spp. Pseudallescheria spp., Penicillum spp., Cladosporium spp. และ Alternaria spp.

การศกษาจลนทรยในอากาศมการวจยอยางกวางขวาง รวมถงการศกษาภายในหองทางานโดยสมรรถ และคณะ (2555) ไดมการสารวจจานวนเชอแบคทเรยและราในหองทางานทใชเครองปรบอากาศของกรมสรรพาวธทหารบก เปนเวลา 3 เดอน โดยทาการเกบตวอยางอากาศจาก หองทางาน ดวยเครอง Portable Biostage Single stage bioaerosols impactor ลงบนจานเลยงเชอของแบคทเรยและรา ผลการสารวจพบวาอากาศในหองทางานทใชเครองปรบอากาศมจานวนแบคทเรยมากกวารา จานวนแบคทเรยและราในอากาศเปนทยอมรบได แตเมอเปรยบเทยบรอยละอตราสวนของเชอภายในและภายนอกอาคารพบวาทงแบคทเรย และรามคามากกว ารอยละ 30 -60 ซงเกนคามาตรฐาน อยางไรกตามปจจยสงแวดลอมอนๆ มคาไมเกนคามาตรฐาน และไมมความสมพนธกบจานวนของเชอแบคทเรยและราในอากาศ จากผลการสารวจทกลาวมาอาจกลาวไดวา การสะสมของทงเชอแบคทเรยและราในอากาศในหองทางานตดเครองปรบอากาศนน อาจกอใหเกดผลตอสขภาพ เชน โรคภมแพ อากาศ และการตดเชอระบบทางเดนหายใจ เปนตน

มรายงานการศกษาการปนเปอนของจลนทรยในโรงพยาบาลโดยศรพร และกาญจนา (2555) ซงไดศกษาเชอจลนทรยในบรรยากาศทกอโรคในโรงพยาบาลขนาดทแตกตางกน โดยเกบตวอยางจลนทรยจากคลนควณโรค หอผปวยนอก หองอบตเหตฉกเฉน และหองทางานบรหารงานทวไป จากโรงพยาบาลชมชน พบชนดของเชอแบคทเรยในโรงพยาบาลชมชนททาการศกษาทงหมด 8 ชนด จาแนกเชอไดเปน 2 กลม คอเชอทสามารถกอโรคได 1 ชนด คอ Acinetobacter spp. และเชอชนดไมกอโรค 7 ชนด ไดแก Aspergillus spp., Staphylococcus spp., Diphtheroid spp., Micrococcus spp., Streptococcus spp., Bacillus spp. และ Fusarium spp. และไดมการตรวจเชอแบคทเรย Pseudomonas aeruginosa ในโรงพยาบาล โดยพนจ (2553) ซงยงไดศกษาความสมพนธระหวางปรมาณเชอ P. aeruginosa กบปจจยทางสงแวดลอมในแผนกตางๆ ของโรงพยาบาลนภาลย จงหวดสมทรสงคราม ดวยวธ Open plate และนามาทดสอบความสมพนธกบ ปจจยทาง ดานอตนยมวทยา ผลการศกษาตรวจพบเชอแบคทเรย P. aeruginosa มากทสดในหองเกบขยะตดเชอ จานวน 1.28 cfu/ft.2/min. รองลงมาไดแกแผนกผปวยหนกจานวน 0.85 cfu /ft.2/min. แผนก

28

ผปวยศลยกรรม จานวน 0.53 cfu /ft.2/min. ตกผปวยสามญ จานวน 0.49 cfu /ft.2/min. แผนกฉกเฉนจานวน 0.23 cfu /ft.2/min., และหองตรวจโรคผปวยนอกจานวน 0.13 cfu/ft.2/min. สวนในหองผาตด และแผนกทนตกรรมไมพบเชอแบคทเรย P. aeruginosa และพบ วามความสมพนธกบปจจยของสภาพแวดลอมทางกายภาพ ไดแกอณหภมและความชนอยางมนยสาคญท ระดบ 0.05

มรายงานการวจยเกยวกบปรมาณและชนดของเชอราในอากาศในประเทศจนโดย Xiaobao Xie และคณะ (2009) ได เปรยบเทยบปรมาณความสมพนธระหวางจลนทรย ในอากาศกบสภาพแวดลอมในสถานทตางๆ จานวน 6 เมอง ในประเทศจน เมอเปรยบเทยบกลางแจงกบในทรม พบวากลางแจงมการปนเปอนแบคทเรยมากกวาเชอรา สวนในทรมการปนเปอนนอยกวากลางแจง และเมอเปรยบเทยบปรมาณการปนเปอนเชอจลนทรยในอากาศในแตละฤด พบวาฤดใบไมผลและฤดรอนพบการปนเปอนมากกวาฤดอนๆ และรายงานวจยของ Ki Youn Kim (2007) ซงไดศกษาระดบการปนเปอนของแบคทเรยและเชอราในในสถานทตางๆ ในประเทศเกาหลใต ไดแก โรงพยาบาล โรงเรยนอนบาล สถาบนผสงอาย และศนยแม ผลการศกษาพบวาปรมาณแบคทเรยและเชอราทงหมดโดยเฉลยเทากบ 404-382 cfu/m3, 391-536 cfu/m3, 194-292 cfu/m3 และ 358-347 cfu/m3 ตามลาดบ และพบปรมาณแบคทเรยและเชอราทกอโรคในระบบหายใจโดยเฉลย 194-292 cfu/m3, 358-347 cfu/m3, 134-266 cfu/m3 และ 254-289 cfu/m3 ตามลาดบ เมอทาการจดจาแนกพบชนดแบคทเรยในอากาศ ไดแก Staphylococcus spp., Micrococcus spp., Corynebacterium spp., และ Bacillus spp. และพบชนดของเชอรา ไดแก Penicillium spp., Cladosporium spp., และ Aspergillus spp. นอกจากการศกษาการปนเปอนของจลนทรยภายในอาคารตางๆ แลว ยงมรายงานวจยการแพรกระจายของจลนทรยในรถไฟ โดย Ya-Fen Wang และคณะ (2010) ไดทาการศกษาการปนเปอนเชอราและแบคทเรยในอากาศบนรถไฟ ผลการศกษาพบวาปรมาณแบคทเรยทงหมดอยระหวาง 25 - 1530 cfu/m3 เฉลย เทากบ 417 cfu/m3 และปรมาณแบคทเรยทงหมดอยระหวาง 45 - 1906 cfu /m3 เฉลย เทากบ 413 cfu /m3

และ Ji-Hyun และ Wan-Kuen (2005) ไดศกษาการปนเปอนเชอราและแบคทเรยในอากาศบนรถยนตประจาทางและรถยนตสาธารณะ และเปรยบเทยบระหวางฤดรอนกบฤดหนาว ผลการศกษาพบวา ปรมาณการปนเปอนทงแบคทเรยและเชอราเกนมาตรฐานถง 90 เปอรเซนต โดยเชอราชนดเดนทพบ คอ Cladosporium spp., Penicillum spp., Aspergillus spp. และ Alternaria spp. เมอเปรยบเทยบทง 2 ฤด พบวาในฤดรอนพบการปนเปอนของแบคทเรยเกนมาตรฐานในรถโดยสารสาธารณะมากกวารถยนตประจาทาง และพบการปนเปอนของเชอราในปรมาณเทากนในรถยนตทงสองประเภท

เดนนภา และลาวลย (2545) ไดท าการศกษาความหลากหลายของจลนทรย ในเครองปรบอากาศของมหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา ณ ศนยเทคโนโลยสารสนเทศ หองสมด ชน 6 และชน 7 สานกงานคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย หองพกอาจารยภาควชา

29

ชววทยา ชน 5 และชน 6 หองปฏบตการทางจลชววทยา รวมทงหมด 7 และไดศกษาลกษณะปจจยทางกายภาพของแตละสถานท คอ อณหภมเฉลย จานวนผใชบรการในแตละวนโดยเฉลย และจานวนเครองปรบอากาศควบคไปดวย พบเชอราทงหมด 7 สกล 15 ชนด ไดแก เชอราในสกล Acremonium, Aspergillus, Chrysosporium, Curvularia, Penicillium, Phialophora และ Paecilomyces เชอราทไดพบบอย และมความหลากหลายมากทสดคอ สกล Aspergillus รองลงมา คอ สกล Curvularia โดยเชอราทงสองสกลสามารถกอโรคได

30

บทท 3

วธด าเนนการวจย ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร รถยนตทงหมดของบคลากรในมหาวทยาลยราชภฏยะลา

กลมตวอยาง จ านวนรถยนตของบคลากรในมหาวทยาลยราชภฏยะลา รอยละ 25

วสดและอปกรณ สารเคมและอาหารเลยงเชอ

- Plate count agar (Difco) - MacConkey agar (Difco) - Potato dextrose agar (Difco) - Triple sugar iron agar (Difco) - H2O2 - 1% tetramethyl-p-phenylenediamine dihydrochloride - Lactophenol cotton blue - ชดยอมแกรม : crystal violet, gram iodine, 95% alcolhol, safranin เครองแกวและอปกรณ

- จานเพาะเลยงเชอ (Petri dish) - หลอดทดลอง (Test tube) - ลวดเขยเชอ (loop) - เขมเขยเชอ (teasing needle) - สไลด/กระจกปดสไลด (slide/coverslip) - ตเพาะเชอ (incubator) - ตอบลมรอน (hot air oven) - หมอหนงความดนไอน า (autoclave)

31

วธการด าเนนการวจย

1. ส ารวจตวอยาง

ส ารวจจ านวนรถยนตของบคลากรทเขามาในมหาวทยาลย ในระหวาง เวลา 7.30 – 9.30 น.

2. การเกบตวอยาง

เกบตวอยางภายในหองโดยสารรถยนต ในระหวางเวลา 8.00-10.00 น. โดยเลอกเกบตวอยาง รถยนตทเพงจอดหรอดบเครอง และตรวจการปนเปอนแบคทเรยและเชอรา ดวยวธ Open plate ซงดดแปลงเลกนอยจาก ศรพร และกาญจนา (2555) โดยเกบตวอยางเชอดวยอาหารเพาะเลยงเชอ Plate count agar (PCA) และอาหาร Potato dextrose agar (PDA) ส าหรบเพาะเลยงแบคทเรยและเชอราตามล าดบ ส าหรบเชอ Pseudomonas aeruginosa ใชอาหารเลยงเชอ MacConkey agar เกบตวอยางโดยการเปดฝาจานเพาะเลยงเชอนาน 10 นาท แลวน าไปบมเพาะเลยงเชอทอณหภม 35 องศาเซลเซยส เปนเวลา 24-48 ชวโมง ส าหรบแบคทเรย และบมทอณหภมหอง ประมาณ 1 สปดาห ส าหรบเชอรา แลวน ามาตรวจนบจ านวนและชนดของแบคทเรยและเชอรา พรอมทงพสจนเอกลกษณของแบคทเรยและเชอรา โดยมการก าหนดจดวางจานอาหารเพาะเลยงเชอจ านวน 4 จด คอ บรเวณเบาะทนงคนขบ ดานขางคนขบ และเบาะหลงคนขบทง 2 ต าแหนง ซงแตละจดจะวางจานเพาะเลยงเชอชนดละ 1 จาน

3. การพสจนเอกลกษณของแบคทเรย

ตรวจดลกษณะสณฐานวทยาเบองตนของแบคทเรยเบองตนดวยวธการยอมแกรม และตรวจสอบคณสมบตทางชวเคมตามวธมาตรฐาน ส าหรบโคโลนทสงสยวาเปนแบคทเรย Bacillus spp. มลกษณะดงนคอ แบคทเรยแกรมบวก รปทอน สรางสปอร ใหผลการทดสอบคาตาเลสบวก (วธการทดสอบคาตาเลสแสดงในภาคผนวก ก) ส าหรบโคโลนของแบคทเรย P. aeruginosa มลกษณะดงน โคโลนบนอาหาร MacConkey agar ไมมส (เนองจากเปนพวก non-lactose fermenter) ตดสแกรมลบ รปทอน ไมสรางสปอร ใหผลการทดสอบคาตาเลสและออกซเดสเปน บวก (วธการทดสอบออกซเดสแสดงในภาคผนวก ก) และใหผลการทดสอบบนอาหาร TSI เปน K/K หรอ K/no change ไมสรางแกสและไฮโดรเจนซลไฟด

32

4. การพสจนลกษณะของเชอรา ตรวจดลกษณะ macroscopic morphology บนอาหารเลยงเชอ โดยดลกษณะของโคโลน ผวหนาโคโลน สโคโลน การสรางรงควตถในอาหารเลยงเชอ และลกษระการเจรญเตบโต เปนตน โดยการน าเชอราไปเลยงบนอาหารเลยงเชอ PDA น าไปบมทอณหภมหอง และตรวจลกษณะ microscopic morphology ภายใตกลองจลทรรศน เพอศกษาโครงสรางตางๆ เชน ลกษณะเสนใยมหรอไมมผนงกน ลกษณะสปอรหรอโคนเดย ลกษณะของโคนดโอฟอร (conidiophore) เปนตน ดวยวธสกอตเทป เทคนค (scotape technique) (James, 2000; Tille, 2014) และยอมดวยสแลคโตฟนอลคอตตอลบล (lactophenol cotton blue) หรอการท า slide culture (วธการเตรยมแสดงในภาคผนวก) แลวน าไปเปรยบเทยบกบเอกสารทางวชาการ (เสาวนตย, 2550; German & Summerbell, 2011; New Brunswick Museum, 2014) ตางๆ เพอตรวจพสจนชนดของเชอรา

5. การวเคราะหขอมลและสถตทใช คาเฉลย รอยละ และการเปรยบเทยบปรมาณของเชอดวยวธ t-test

33

บทท 4

ผลการวจย การศกษาปรมาณและชนดของแบคทเรยและเชอราในอากาศภายในหองโดยสารของรถยนตสวนบคคลของบคลากรมหาวทยาลยราชภฏยะลา โดยการส ารวจจ านวนรถยนต ของบคลากร ในชวงเวลา 07.30 – 10.00 น ในระหวางวนจนทร – ศกร พบวามรถยนตประมาณ 170-180 คน และไดสมตวอยางรถยนต ประเภทรถเกง 4 ประต มาจ านวนรอยละ 25 ของจ านวนรถยนตทส ารวจ จ านวนทงสน 45 คน ซงไดส ารวจตงแตเดอนธนวาคม 2559 จนถงเดอนสงหาคม 2560 โดยวธ open plate ซงเกบตวอยาง 4 จดตอคนรถ โดยวางบรเวณเบาะหนา คอ ทนงคนขบ ขางทนงคนขบ สวนบรเวณเบาะหลง วางบรเวณหลงคนขบ และขางคนขบ โดยผลการศกษาเกยวกบปรมาณและชนดของแบคทเรยและเชอรา แสดงดงขอมลตอไปน ภาพท 4.1 แสดงต าแหนงทเกบตวอยางภายในหองโดยสารรถยนต

34

ปรมาณของแบคทเรยและเชอราภายในหองโดยสารรถยนต จากการส ารวจปรมาณของแบคทเรยและเชอราภายในหองโดยสารรถยนต จ านวน 45 คน โดยภาพรวมพบวามจ านวนเชอแบคทเรยอยระหวาง 0.77 - 15.38 cfu/m3 มคาเฉลยคอ 5.51 ± 3.51 cfu/m3 และมปรมาณเชอราระหวาง 0.98 - 17.01 cfu/m3 มคาเฉลยคอ 5.63 ± 3.57 cfu/m3 (ตารางท 4.1) โดยขณะเกบตวอยางอณหภมภายในหองโดยสารรถยนตสวนใหญอยในชวง 29-33 องศาเซลเซยส (ภาคผนวก ง) การเกบตวอยางจะท าทงในชวงฤดฝนและฤดรอน โดยไดเกบตวอยางในชวงฤดฝน จ านวน 27 คน และฤดรอนจ านวน 18 คน ซงรถยนตคนท 1 - 12 และ 31 – 45 เกบตวอยางในชวงฤดฝน คอ ชวงเดอน ธนวาคม 2558 - มกราคม 2559 และชวงเดอน กรกฎาคม – สงหาคม 2559 ตามล าดบ สวนรถยนตทเกบตวอยางในชวงฤดรอน คอ รถยนตคนท 13 – 30 ซงเกบตวอยางในชวงเดอน กมภาพนธ – พฤษภาคม 2559 ในระหวางการเกบตวอยางรถยนตไดมการเกบขอมลทวไปของรถยนต ไดแก อณหภมภายในหองโดยสารขณะเกบตวอยาง อายการใชงาน ซงจากการเกบตวอยาง รถยนตมอายการใชงานอยระหวาง นอยกวา 1 ป จนถงมากกวา 20 ป (ภาคผนวก ง) ตารางท 4.1 ปรมาณแบคทเรยและเชอราภายในหองโดยสารรถยนต

คนท ปรมาณแบคทเรยทงหมด (cfu/m3)

ปรมาณเชอราทงหมด (cfu/m3)

คนท ปรมาณแบคทเรยทงหมด (cfu/m3)

ปรมาณเชอราทงหมด (cfu/m3)

1 6.53 3.26 24 8.57 10.62 2 1.23 1.84 25 7.38 1.84 3 12.66 1.63 26 3.15 3.55 4 6.31 0.98 27 5.55 10.83 5 3.02 2.35 28 3.58 5.59 6 9.52 2.77 29 4.35 5.37 7 3.70 10.77 30 1.71 2.45 8 9.52 8.73 31 15.38 13.18 9 4.77 9.55 32 5.41 9.19 10 2.00 2.57 33 5.09 6.68 11 8.57 5.31 34 4.00 6.58 12 2.30 3.50 35 0.77 4.28 13 1.75 2.72 36 1.65 2.75 14 5.49 12.08 37 1.91 5.09 15 4.93 4.34 38 2.54 5.73 16 4.08 7.35 39 0.94 4.02

35

ตารางท 4.1 ปรมาณแบคทเรยและเชอราภายในหองโดยสารรถยนต (ตอ)

คนท ปรมาณแบคทเรยทงหมด (cfu/m3)

ปรมาณเชอราทงหมด (cfu/m3)

คนท ปรมาณแบคทเรยทงหมด (cfu/m3)

ปรมาณเชอราทงหมด (cfu/m3)

17 9.30 5.76 40 6.05 7.64 18 8.98 6.53 41 8.50 17.01 19 2.33 2.45 42 11.46 7.64 20 2.68 2.90 43 3.89 3.31 21 14.47 2.69 44 7.64 3.82 22 4.64 2.32 45 5.15 4.58 23 4.61 9.54

A B ภาพท 4.2 แสดงจลนทรยในจานเพาะเลยงเชอทเกบตวอยางจากอากาศภายในหองโดยสารรถยนต A หมายถง จลนทรยบนอาหาร PCA และ B หมายถง จลนทรยบนอาหาร PDA การศกษาปรมาณเชอแบคทเรยและเชอราตามฤดกาล (ตารางท 4.2) พบวา ในชวงฤดฝนมปรมาณเชอแบคทเรยอยระหวาง 0.77 – 15.38 cfu/m3 มคาเฉลยคอ 5.57 ± 3.80 cfu/m3 และปรมาณเชอราอยระหวาง 0.98 - 17.01 cfu/m3 มคาเฉลยคอ 5.73 ± 3.79 cfu/m3 ส าหรบในชวงฤดรอนมปรมาณเชอแบคทเรยอยระหวาง 1.71 - 14.47 cfu/m3 มคาเฉลยคอ 5.41 ± 3.26 cfu/m3 และปรมาณเชอราอยระหวาง 1.84 - 12.08 cfu/m3 มคาเฉลยคอ 5.49 ± 3.32 cfu/m3 เมอเปรยบเทยบปรมาณเชอระหวางฤดฝนและฤดรอน พบวาปรมาณแบคทเรยในฤดฝนและฤดรอนไม

36

มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95% (P>0.05) เชนเดยวกบปรมาณเชอราทพบในฤดฝนและฤดรอน กแสดงใหเหนวาไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตเชนกน

ตารางท 4.2 ปรมาณแบคทเรยและเชอราระหวางฤดฝนและฤดรอน

คนท ฤดฝน

คนท ฤดรอน

ปรมาณแบคทเรยทงหมด (cfu/m3)

ปรมาณเชอราทงหมด (cfu/m3)

ปรมาณแบคทเรยทงหมด (cfu/m3)

ปรมาณเชอราทงหมด (cfu/m3)

1 6.53 3.26 13 1.75 2.72 2 1.23 1.84 14 5.49 12.08 3 12.66 1.63 15 4.93 4.34 4 6.31 0.98 16 4.08 7.35 5 3.02 2.35 17 9.30 5.76 6 9.52 2.77 18 8.98 6.53 7 3.70 10.77 19 2.33 2.45 8 9.52 8.73 20 2.68 2.90 9 4.77 9.55 21 14.47 2.69 10 2.00 2.57 22 4.64 2.32 11 8.57 5.31 23 4.61 9.54 12 2.30 3.50 24 8.57 10.62 31 15.38 13.18 25 7.38 1.84 32 5.41 9.19 26 3.15 3.55 33 5.09 6.68 27 5.55 10.83 34 4.00 6.58 28 3.58 5.59 35 0.77 4.28 29 4.35 5.37 36 1.65 2.75 30 1.71 2.45 37 1.91 5.09 38 2.54 5.73 39 0.94 4.02 40 6.05 7.64 41 8.50 17.01 42 11.46 7.64 43 3.89 3.31 44 7.64 3.82 45 5.15 4.58

37

การศกษาครงนยงไดเปรยบเทยบปรมาณของเชอระหวางเบาะหนาและเบาะหลง (ตารางท 4.3) โดยผลปรากฏวา เบาะหนามปรมาณแบคทเรยอยระหวาง 0.38 - 13.49 cfu/m3 มคาเฉลยคอ 5.03 ± 3.24 cfu/m3 และเบาะหลงมเชอระหวาง 0.47 - 22.21 cfu/m3 มคาเฉลยคอ 6.01 ± 5.32 cfu/m3 (ตารางท 4.2) เมอเปรยบเทยบความแตกตางปรมาณแบคทเรยระหวางเบาะหนาและเบาะหลงโดย พบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95% (P>0.05) สวนปรมาณเชอราพบวา บรเวณเบาะหนามเชอระหวาง 1.18 - 25.52 cfu/m3 มคาเฉลยคอ 5.69 ± 4.22 cfu/m3 และเบาะหลงมเชอระหวาง 0.07 - 8.50 cfu/m3 มคาเฉลยคอ 0.84 ± 1.84 cfu/m3 (ตารางท 4.3) ซงปรมาณเชอราทงหมดภายในหองโดยสารรถยนตบรเวณเบาะหนาเบาะหลงมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95% (P<0.05) ตารางท 4.3 ปรมาณแบคทเรยทงหมดภายในหองโดยสารรถยนตบรเวณเบาะหนาและเบาะหลง

คนท ปรมาณแบคทเรยทงหมด (cfu/m3)

คนท ปรมาณแบคทเรยทงหมด (cfu/m3)

เบาะหนา เบาะหลง เบาะหนา เบาะหลง 1 7.35 12.25 24 4.08 12.08 2 1.23 4.30 25 9.23 6.77 3 7.35 17.97 26 2.36 3.94 4 2.76 9.86 27 3.96 7.14 5 2.01 4.03 28 3.13 4.02 6 13.49 5.55 29 6.14 2.56 7 4.039 3.36 30 1.22 2.20 8 9.52 9.52 31 10.98 21.24 9 4.45 5.09 32 9.55 2.54 10 2.29 1.71 33 7.64 2.54 11 7.35 9.80 34 5.15 2.86 12 1.91 2.54 35 0.38 1.16 13 1.16 2.33 36 2.20 1.10 14 1.46 10.98 37 3.18 0.63 15 9.46 2.36 38 1.91 3.18 16 1.63 6.53 39 1.42 0.47 17 4.87 13.73 40 9.55 2.54 18 3.26 1.63 41 8.50 8.50 19 6.73 2.94 42 8.27 13.37 20 1.79 3.58 43 5.45 2.33

38

ตารางท 4.3 ปรมาณแบคทเรยทงหมดภายในหองโดยสารรถยนตบรเวณเบาะหนาและเบาะหลง (ตอ)

คนท ปรมาณแบคทเรยทงหมด (cfu/m3)

คนท ปรมาณแบคทเรยทงหมด (cfu/m3)

เบาะหนา เบาะหลง เบาะหนา เบาะหลง 21 6.73 22.21 44 9.07 6.21 22 5.41 3.86 45 4.00 1.14 23 3.07 6.15

ตารางท 4.4 ปรมาณเชอราทงหมดภายในหองโดยสารรถยนตบรเวณเบาะหนาและเบาะหลง

คนท ปรมาณเชอราทงหมด (cfu/m3)

คนท ปรมาณเชอราทงหมด (cfu/m3)

เบาะหนา เบาะหลง เบาะหนา เบาะหลง 1 4.90 0.30 24 9.80 0.09 2 2.46 0.54 25 1.23 0.54 3 1.63 0.61 26 5.12 0.28 4 1.18 1.01 27 12.70 0.09 5 2.69 0.42 28 5.81 0.17 6 2.38 0.35 29 5.81 0.18 7 10.09 0.09 30 6.14 0.40 8 6.35 0.11 31 2.45 0.07 9 9.55 0.10 32 12.45 0.10 10 1.71 0.38 33 7.64 0.14 11 4.08 0.18 34 5.09 0.15 12 3.82 0.28 35 6.87 0.23 13 1.55 0.36 36 3.11 0.36 14 10.25 0.08 37 6.87 0.19 15 4.34 0.23 38 3.11 0.16 16 8.98 0.13 39 3.67 0.24 17 6.64 0.17 40 5.09 0.13 18 6.53 0.15 41 25.52 8.50 19 2.20 0.40 42 7.64 7.64 20 3.13 0.34 43 4.67 1.94 21 2.01 0.37 44 2.86 4.77 22 4.64 0.43 45 4.58 4.58 23 6.77 0.10

39

จ านวนชนดของแบคทเรยและเชอราภายในหองโดยสารรถยนต จากการส ารวจพบแบคทเรยประมาณ 2-6 ชนด ตอคน โดยสวนใหญพบจ านวนเชอ 4 ชนดตอคน (รอยละ 37.78) รองลงมา คอ จ านวน 3 ชนดตอคน (รอยละ 28.89) ดงแสดงในตารางท 4.5 สวนเชอราพบจ านวน 2-7 ชนดตอคน โดยสวนใหญพบจ านวน 5 ชนด (รอยละ 26.67) รองลงมาคอ จ านวน 6 ชนด (รอยละ 20) ดงแสดงในตารางท 4.6 ตารางท 4.5 จ านวนชนดของแบคทเรยและเชอราภายในหองโดยสารรถยนต

คนท จ านวนชนดของแบคทเรย

จ านวนชนดของเชอรา

คนท จ านวนชนดของแบคทเรย

จ านวนชนดของเชอรา

1 6 4 24 3 5 2 3 2 25 4 5 3 5 3 26 4 4 4 5 2 27 4 5 5 3 5 28 4 7 6 4 3 29 3 7 7 3 6 30 4 4 8 4 5 31 5 6 9 4 7 32 3 3 10 2 3 33 2 6 11 4 5 34 5 2 12 2 3 35 4 4 13 2 4 36 2 5 14 4 6 37 3 6 15 4 6 38 4 5 16 3 5 39 2 6 17 3 5 40 2 5 18 3 3 41 4 4 19 4 3 42 4 5 20 5 2 43 6 7 21 3 6 44 3 5 22 3 3 45 2 5 23 4 6

40

ตารางท 4.6 ความถของจ านวนชนดของแบคทเรยทพบภายในหองโดยสารรถยนตตอคน

จ านวนชนดของแบคทเรย

จ านวนคน รอยละ

2 8 17.78 3 13 28.89 4 17 37.78 5 5 11.11 6 2 4.44

ตารางท 4.7 ความถของจ านวนชนดของเชอราทพบภายในหองโดยสารรถยนตตอคน

จ านวนชนดของเชอรา จ านวนคน รอยละ 2 4 8.89 3 8 17.78 4 6 13.33 5 14 31.11 6 9 20 7 4 8.89

แบคทเรย Bacillus spp. และ Pseudomonas aeruginosa ภายในหองโดยสารรถยนต การศกษาแบคทเรย 2 ชนด คอ Bacillus spp. และ P. aeruginosa ผลปรากฏวาไมพบเชอ P. aeruginosa ในรถทกคนทเกบตวอยาง พบแตเพยงเชอ Bacillus spp. โดยพบในหองโดยสารรถยนตจ านวน 31 คน (รอยละ 68.89) โดยรถแตละคนพบเชอ Bacillus spp. ตงแต 1 – 23 ไอโซเลต (ตารางท 4.7) โดยมความถในการพบเชอมากทสดคอ 1 - 2 ไอโซเลตตอคน (รอยละ 34.48) ส าหรบรถยนตทพบเชอจ านวน 23 ไอโซเลตมเพยงคนเดยวเทานน (ตารางท 4.8)

41

ภาพท 4.3 เชอ Bacillus spp. ภายใตกลองจลทรรศนทก าลงขยาย 1000 เทา ตารางท 4.8 จ านวนไอโซเลตของ Bacillus spp. ทพบภายในหองโดยสารรถยนตตอคน

คนท จ านวน ไอโซเลต

คนท จ านวน ไอโซเลต

คนท จ านวน ไอโซเลต

1 4 16 - 31 23 2 2 17 - 32 - 3 2 18 2 33 - 4 1 19 1 34 1 5 1 20 1 35 - 6 - 21 2 36 - 7 5 22 4 37 - 8 6 23 6 38 2 9 2 24 1 39 2 10 - 25 1 40 - 11 7 26 7 41 2 12 2 27 2 42 5 13 - 28 3 43 1 14 1 29 2 44 - 15 1 30 - 45 -

หมายเหต เครองหมาย – หมายถง ไมพบ

42

ตารางท 4.9 ความถในการพบเชอ Bacillus spp. ภายในหองโดยสารรถยนต

จ านวนไอโซเลต จ านวนคน รอยละ 0 14 31.11 1 10 22.22 2 11 24.44 3 1 2.22 4 2 4.44 5 2 4.44 6 2 4.44 7 2 4.44 23 1 2.22

ชนดของเชอราภายในหองโดยสารรถยนต การส ารวจชนดของเชอราโดยสงเกตชนดของโคโลนทมลกษณะแตกตางบนอาหารเลยงเชอ พบวามจ านวน 8 ชนด เมอน าไปศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาโดยกลองจลทรรศนพบวาอยในจนสAspergillus spp. 4 สายพนธ และ Penicillium spp. 2 สายพนธ และไมสามารถระบชนดได จ านวน 2 สายพนธ (ภาพท 4.5) เนองจากเชอราไมสรางสปอร โดยพบจ านวนเชอ Aspergillus spp. มากทสดคอ จ านวน 35 คน (รอยละ 77.78) รองลงมาคอ Penicillium spp. 20 คน (รอยละ 44.44) ตารางท 4.10 ชนดของเชอราภายในหองโดยสารรถยนต

ชนดเชอรา จ านวนคนทพบ รอยละ Aspergillus spp. 35 77.78 Penicillium spp. 20 44.44

43

ภาพท 4.4 เชอรา Aspergillus spp. ไอโซเลตตางๆ บนอาหาร PDA

ภาพท 4.5 เชอรา Aspergillus spp. ภายใตกลองจลทรรศนทก าลงขยาย 400 เทา

44

A

B ภาพท 4.6 เชอรา Penicillium spp. A. เชอราบนอาหาร PDA B. เชอราภายใตกลองจลทรรศนทก าลงขยาย 400 เทา

45

ภาพท 4.7 เชอรา 2 ไอโซเลตทไมสามารถระบชนดได A. เชอราบนอาหาร PDA B. เชอราภายใตกลองจลทรรศนทก าลงขยาย 400 เทา

46

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ สรป การศกษาปรมาณและชนดของแบคทเรยและเชอราในอากาศภายในหองโดยสารรถยนตของบคลากรมหาวทยาลยราชภฏยะลา จ านวน 45 คน ดวยวธ open plate โดยเกบตวอยางในชวงฤดฝน จ านวน 27 คน และฤดรอนจ านวน 18 คน พบวา มปรมาณแบคทเรยทงหมดเฉลย 5.51 ± 3.51 cfu/m3 cfu/m3 และมปรมาณเชอราเฉลย 5.63 ± 3.57 cfu/m3 และเปรยบเทยบปรมาณในแตละฤดกาล พบวา ปรมาณของแบคทเรยทพบในชวงฤดฝนและฤดรอน ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95% (P>0.05) เชนเดยวกบปรมาณเชอราทพบวาไมมความแตกตางกนทางสถต การศกษาครงนไดมการเปรยบเทยบปรมาณของแบคทเรยและเชอราระหวางเบาะหนาและเบาะหลง ซงพบวาปรมาณแบคทเรยระหวางเบาะหนาและเบาะหลงไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95% (P>0.05) แตปรมาณของเชอราระหวางเบาะหนาและเบาะหลงมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต โดยปรมาณเชอราบรเวณเบาะหนามจ านวนมากกวาเบาะหลง ผลการศกษาครงนตรวจไมพบเชอ P. aeruginosa ในตวอยางรถทกคน แตพบเชอ Bacillus spp. ในรถยนตจ านวน 31 คน (รอยละ 68.89) ซงสวนใหญพบเชอ 1 - 2 ไอโซเลต (รอยละ 34.48) ส าหรบการตรวจชนดเชอรา พบรถยนตปนเปอนเชอ Aspergillus spp., Cladosporium spp. และ Penicillium spp. รอยละ 77.78, 45 และ 20 ตามล าดบ และทไมสามารถระบชนดอกจ านวน 2 ชนด อภปรายผล

การเกบตวอยางจลนทรยจากภายในหองโดยสารรถยนตสวนบคคล พบมเชอแบคทเรยอยในชวง 0.77 - 15.38 cfu/m3 และมปรมาณเชอราอยในชวง 0.98 - 17.01 cfu/m3 ซงเมอเปรยบเทยบกบเกณฑคณภาพอากาศภายในอาคารตามมาตรฐาน Guide lines for Good Indoor Air Quality in Office Premises (1996 : 40) โดยกระทรวงสงแวดลอม ประเทศสงคโปร ซงไดก าหนดให จ านวนแบคทเรยทงหมด (aerobic plate count) และจ านวนยสตและราทงหมดทยอมรบได คอ ไมเกน 500 cfu/m3 ซงจากผลการศกษาครงนจ านวนเชอยงมปรมาณคอนขางต าเมอเปรยบเทยบกบเกณฑดงกลาว แตอยางไรกตามเกณฑดงกลาวเปนเกณฑส าหรบอากาศภายในอาคาร ซงมพนทโลง กวาง และมการระบายอากาศทดกวาภายในรถยนต ดงนนผโดยสารจงไมควรละเลยใน

47

การดแลรกษาความสะอาดเพอไมใหเปนแหลงสะสมและท าใหจลนทรยเหลานเพมจ านวนเพมมากขน นอกจากนเมอเปรยบเทยบกบงานวจยของศรพร และกาญจนา (2555) ซงศกษาการปนเปอนของจลนทรยในอากาศภายในโรงพยาบาลขนาดตางๆ พบวา มจลนทรยทงหมดอยในชวง 392.97 – 456.11 cfu/m3 แสดงใหเหนวาภายในรถยนตมปรมาณจลนทรยคอนขางนอยมากเมอเปรยบเทยบกบอากาศภายในอาคาร แตเมอศกษาเปรยบเทยบปรมาณจลนทรยระหวางเบาะหนาและเบาะหลงพบวา ปรมาณเชอราบรเวณเบาะหนาและเบาะหลงมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบความเชอมน 95% (P>0.05) โดยบรเวณเบาะหนามปรมาณเชอรามากกวาเบาะหลง ทงนอาจเกดจากบรเวณเบาะหนาเปนสวนทมเครองปรบอากาศอย ซงอปกรณตางๆ ของเครองปรบอากาศ เชน แผนกรองอากาศซงจะมฝนผงตางๆ รวมถงจลนทรยเกาะตดอย เมอเกดความชนขนในระยะเวลาหนง หรออยางนอย 48 ชวโมง ประกอบกบมอณหภมทเหมาะสม จะท าใหเชอราสามารถกอตวในระบบปรบอากาศได เมอมการเปดเครองปรบอากาศจลนทรยเหลานจะแพรกระจายออกมาก (สพจน, 2548; Li et al., 2013) และเนองจากสปอรของเชอรามขนาดเลกและปลวหรอลองลอยตามกระแสลมไดงาย ดงนนเมอมการระบายอากาศในชวงทเครองปรบอากาศท างาน บรเวณเบาะหนาจงพบการแพรกระจายของเชอราไดสงกวาเบาะหลง ซงสอดคลองกบการศกษาของเดนนภา และลาวลย (2545) ทไดศกษาความหลากหลายของจลนทรยในเครองปรบอากาศ โดยพบวาเชอราทพบไดบอยทสด คอ Aspergillus spp. ผลการศกษาปรมาณของเชอในระหวางชวงฤดฝนและฤดรอน พบวาชวงฤดฝนพบปรมาณเชอแบคทเรยเฉลย 5.58 cfu/m3 สวนในฤดรอนมเชอแบคทเรยเฉลย 5.36 cfu/m3 ส าหรบเชอราในฤดฝนมปรมาณเฉลยคอ 5.73 ± 3.79 cfu/m3 สวนในฤดรอนมเชอราเฉลย 5.49 ± 3.32 cfu/m3 ซงเมอเปรยบเทยบปรมาณเชอแบคทเรยและเชอราระหวางทงสองฤด พบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95% (P>0.05) เนองจากในชวงระหวางทเกบตวอยางสภาพอณหภมภายในรถยนตไมมความแตกตางกนมาก (ภาคผนวก ง) โดยในชวงฤดฝนอณหภมขณะเกบตวอยางอยระหวาง 26 – 36 องศาเซลเซยส โดยสวนใหญ คอ รอยละ 25 มอณหภม 31 องศาเซลเซยส และรองลงมาคอรอยละ 17.85 มอณหภมอยในชวง 32-33 องศาเซลเซยส สวนทอณหภม 36 องศาเซลเซยส มเพยง 1 คนเทานน สวนฤดรอนอณหภมขณะเกบตวอยางอยระหวาง 27 – 34 องศาเซลเซยส โดยสวนใหญรอยละ 33.33 มอณหภมขณะเกบตวอยาง คอ 31 องศาเซลเซยส รองลงมาคอ รอยละ 22.22 มอณหภม 30 องศาเซลเซยส คอ จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวาอณหภมภายในรถยนตในระหวางฤดฝนและฤดรอนไมแตกตางกนมาก ท าใหปรมาณเชอทพบจงมคาใกลเคยงกน

จลนทรยทตรวจพบมากทสดในครงนคอ คอ Aspergillus spp. โดยพบถงรอยละ 77.78 รองลงมาคอ Bacillus spp. คอรอยละ 68.89 นอกจากนยงพบ Penicillium sp. และ Cladosporium spp. รอยละ 45 และ 20 ตามล าดบ แตตรวจไมพบเชอ P. aeruginosa ซงสอดคลองกบงานวจยของ ศรพร และกาญจนา (2555) ทตรวจพบ Aspergillus spp. จ านวนมากทสด คอ รอยละ 43.69 รองลงมาคอ Bacillus spp. คอ รอยละ 39.06 ในขณะทการศกษาเชอราใน

48

อากาศภายในสถานบรการสปา พบจ านวนเชอ Scenedosporium spp. มากทสด รองลงมา คอ Penicillium spp., Cladosporium spp. และ Alternaria spp.

เชอรา Aspergillus spp. เปนจลนทรยทตรวจพบมากทสดในการศกษาครงน เปนราทพบไดทกหนทกแหง ในดน น า ธญพชตางๆ และพบไดในทอน และชน ประกอบกบโคนเดยมขนาดเลกจงสามารถปลวตามลมไดด ผลการศกษาครงนสอดคลองกบงานวจยตางๆ ทพบ Aspergillus spp. ในอากาศ (Tighe & Warden, 1995; Krisaneeya, 2005; Adebolu, 2005) โดยงานวจยเหลานเปนการศกษาจลนทรยในอากาศภายในโรงพยาบาล ซงนอกจากจะพบ Aspergillus spp. แลวยงพบราชนดอนๆ เชน Penicillium spp. และ Cladosporium spp. เชอราเหลานบางชนดสามารถสรางสารพษได เชน Alfatoxin จาก Aspergillus spp. นอกจากน Aspergillus spp. และ Penicillium spp. มความสามารถในการกอโรคแบบฉวยโอกาสในผปวยทมภมคมกนบกพรอง (Chin, 2001)

อยางไรกตามการศกษาครงนตรวจไมพบเชอแบคทเรย P. aeruginosa ในรถทกคนทเกบตวอยาง แตพบเชอ Bacillus sp. ในรถยนตถงจ านวนรอยละ 68.89 เนองจากตามลกษณะธรรมชาตของแบคทเรยทงสองชนดนมลกษณะทางกายภาพทตางกน คอ Bacillus sp. เปนแบคทเรยทสรางสปอรได จงท าใหสามารถอยรอดในสงแวดลอมไดดกวา ขอเสนอแนะ

การศกษาครงนพบทงชนดของแบคทเรยและเชอราแพรกระจายอยภายในอากาศภายในรถยนต และพบเชอ Aspergillus spp. มากทสด รองลงมาคอ แบคทเรย Bacillus spp. จลนทรยเหลานเปนเชอฉวยโอกาส (opportunistic) โดยจะท าใหเกดโรคไดในผทมรางกายออนแอ ดงนนผทโดยสารภายในควรมการดแลท าความสะอาดภายในรถยนตอยางสม าเสมอ เพอลดการแพรกระจายของจลนทรยดงกลาว นอกจากนส าหรบการศกษาวจยในครงตอไป ควรมการเกบตวอยางภายในหองโดยสารรถยนตในระหวางทมการโดยสารหรอใชรถ รวมถงการเปรยบเทยบระหวางการใชและไมใชเครองปรบอากาศ และศกษาการปนเปอนของจลนทรยบรเวณพนผวภายในรถ เชน เบาะรถ บรเวณมมอบ และทอแอร เปนตน เพอศกษาปจจยหรอสาเหตทสงผลตอการแพรกระจายของจลนทรย อนงการศกษาหาสารยบยงเชอราบรเวณเบาะรถไมวาจะเปนสารเคมหรอสารสกดจากสมนไพร กเปนสงทนาสนใจ เนองจากสามารถน ามาพฒนาท าเปนการคาได

49

บรรณานกรม กตกา สระมณอนทร, กานตนลนญา บญท, สรวรญญา ศรค ากลวฒน, และยภารตน เครองวงษา.

(2559). การส ารวจชนดและปรมาณเชอราทแขวนลอยในอากาศ อาคารวจย คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน. ใน การประชมระดบชาต มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลรตนโกสนทร. 10-11 สงหาคม 2559, 438-445.

กฤษณยา ศงขจนทรานนท 2548). ชนดและปรมาณของเชอแบคทเรยและเชอราทกอโรคในโรงพยาบาลและการเปรยบเทยบการทางานของเครองมอเกบตวอยางจลนทรยในอากาศ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาอนามยสงแวดลอม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ขอนแกน.

กจจา จตรภรมย, ปธานน แสงอรณ, และวรนธร ค าพลา. (2556). การปนเปอนเชอราและการควบคมเชอราในอากาศภายในสถานบรการสปา. วารสารวทยาศาสตรบรพา, 18 (1), 5-14.

จกรพงษ นมานะ, ศรลกษณ เจรญรตน, และวราล บญญพทกษสกล. (2557). การปนเปอนจลนทรยในอากาศของหองปฏบตการ คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยพายพ. วารสารวทยาศาสตร มข,, 2(42), 341-349.

เดนนภา รงศร และลาวลย ฟงขจร. (2545). ความหลากหลายของจลนทรยในเครองปรบอากาศของมหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา. รายงานการวจย โปรแกรมวชาชววทยาประยกต คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา.

นงลกษณ สวรรณพนจ และปรชา สวรรณพนจ. (2553). จลชววทยาทวไป (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เปรมจตร บญสาย. (2554). จลชววทยาสงแวดลอม (พมพครงท 1). ปทมธาน : ส านกศนยเรยนรการผลตและจดการธรกจดจตอล วทยาลยนวตกรรมการจดการ มหาวทยาลยราชภฎวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ.

พนจ กล าคลองตน. (2553). การแพรกระจายของเชอ Psuedomonas aeruginosa ในสถานพยาบาล: กรณศกษาโรงพยาบาลนภาลย จงหวดสมทรสงคราม. วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวทยาศาสตรสงแวดลอม.

ภทรชย กรตสน. (2551). ตาราวทยาแบคทเรยการแพทย (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: อ.เจ พรงตง. รจฤด โชตกาวนทร. (2559). คณภาพอากาศทางจลนทรยในสถานศกษาปฐมวย. วารสาร

มหาวทยาลยทกษณ, 19(1), 84-95. วรานช หลาง. (2554). จลชววทยาสงแวดลอม (พมพครงท 2). กรงเทพฯ :

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

50

ศรพร ศรเทวณ และกาญจนา นาถะพนธ. (2555). การปนเปอนเชอจลนทรยในบรรยากาศในโรงพยาบาล ขนาดทแตกตางกน. วารสารวจย มข. (บศ.), 12(40), 92-101.

ศรพรรณ สารนทร. (2550). จลชววทยาสงแวดลอม. กรงเทพฯ: สามลดา. ศภวฒน ฟมเฟอย และสสน พชรสราวฒ. (2546). คณภาพทางจลชววทยาของอากาศภายใน

บรเวณสถาบนราชภฏบานสมเดจเจาพระยา . ปญหาพเศษ สถาบนราชภฏบานสมเดจเจาพระยา.

สมรรถ ปรกลาง, ชลตา สขวรรณ, มนสว ทองศฤงคล, ดวงพร พลสขสมบต, ชยพฤกษ ปลกศร, และปรางฉาย เศรษฐจนทร. (2555). การสารวจเชอแบคทเรยและราในอากาศในหองทางานทใชเครองปรบอากาศของกรมสรรพาวธทหารบก. สถาบนวจยวทยาศาสตรการแพทยทหาร.

สพจน เตชะอ านวยวทย. (2548). การแกไขปญหาเชอราในระบบปรบอากาศ. สบคนเมอ สงหาคม 20, 2558 จาก www.acat.or.th/download/acat_or_th/journal-16/16%20% 2008.pdf

เสาวนตย ชอบบญ. (2550). การจาแนกเชอราเสนสายทพบในอาหารและอากาศ. คณะวทยาศาสตรเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสงขลา.

ภาควชาชววทยา มหาวทยาลยราชภฎเชยงราย.(2015). จลนทรยในอากาศ. สบคนเมอ กรกฏาคม 5, 2559 จาก http://biology.crru.ac.th/biology

Adebolu, T. T. (2005). Survey of the microbialflora of a hospital environment in South-Western Nigeria. Journal of Food Agriculture Environment, 3, 11-12.

Bolashikov, Z. D., & Melikov, A. K. (2009). Methods for air cleaning and protection of building occupants from airborne pathogens. Building and Environment, 44, 1378–1385.

Boyacioglu, H., Haliki, A., Ates, M., Guvensen, A., & Abaci, O. (2007). The statistical investigation on airborne fungi and pollen grains of atmosphere in Izmir-Turkey. Environmental Monitoring and Assessment, 135(1–3), 327–334.

Chin, S. Y. (2001). Toxic effect of some common indoor fungi. Retrieved November 10 2015, from http:// www.Enviro village.com. Nov. 10, 2011.

Franks, T. J., & Galvin, J. R. (2010). Hypersensitivity pneumonitis: essential radiologic and pathologic findings. Surgical Pathology Clinics, 3(1), 187–198.

Fung, F., & Hughson W. G. (2003). Health effects of indoor fungal bioaerosol exposure. Applied Occupational and Environmental Hygiene, 18, 535–544.

Germain, G., & Summerbell, R. (2011). Identifying fungi: A clinical laboratory handbook (2nd ed.). CA: Starpunlishing.

51

Go´mez-Perales, J. E., Colvile, R. N., Nieuwenhuijsen, M. J., Ferna´ndez-Bremauntz, A., Gutie´rrez-Avedoy, V. J., Pa´ramoFigueroa, V. H., Blanco-Jime´nez, S., Bueno-Lo´pez, E., Mandujano, F., Bernabe´-Cabanillas, R., & Ortiz-Segovia, E. (2004). Commuters’ exposure to PM2.5, CO, and benzene in public transport in the metropolitan area of Mexico City. Atmospheric Environment, 38, 1219–1229.

Hedayati, M. T., Mayahi, S., & Denning, D. W. (2010). A study on Aspergillus species in houses of asthmatic patients from Sari City, Iran and a brief review of the health effects of exposure to indoor Aspergillus. Environmental Monitoring and Assessment, 168(1–4), 481–487.

Institute of Environmental Epidemiology Ministry of the Environment. .(1996 ). Guidelines for Good Indoor Air Quality in Office Premises (1st ed.). Singapore.

James, L. H. (2000). Safe, Low-distortion tape touch method for fungal slide mounts. Journal of clinical microbiology, 38(12), 4683-4684.

Ji-Hyun, L., & Wan-Kuen, J. (2005). Exposure to airborne fungi and bacteria while commuting in passenger cars and public buses. Atmospheric Environment, 39, 7342–7350.

Kawel, N., Schorer, G., Desbiolles, L., Seifert, B., Marincek B., & Boehm, T. (2011). Discrimination between invasive pulmonary aspergillosis and pulmonary lymphoma using CT. European Journal of Radiology, 77(3), 417–425.

Kim, K. U., & Kim, C. N. (2007). Airborne microbiological characteristics in public buildings of Korea. Building and Environment, 42(5), 2188-2196

Kowalski, W. J., & Bahnfleth, W. (1998). Airborne respiratory diseases and mechanical systems for control of microbes. Journal of Heating/Piping/Air conditioning Engineering, 70, 34-52.

Krisaneeya, S. (2005). Airborne bacteria and fungi in the hospital and the sampling methodcomparison. Thailand Journal of Health Promotion and Environmental, 29(4), 113-124.

Lacey,J., & Dutkiewicz .J. (1994). Bioaerosols and occupational lung disease. Journal of Aerosol Science, 25, 1371–1404.

52

Lee, J. H., & Jo, W. K. (2005). Expossure to airborne fungi and bacteria while commuting in passenger cars and public buses. Atmospheric environment, 39, 7342-7350.

Li, J., Li, M., Shen, F., Zou, Z., Yao, M., & Wu, C. (2013). Characterization of biological aerosol exposure risks from automobile air conditioning system. Environmental Science & Technology, 47, 10660-10666.

Marcoux, D., Jafarian, F., Joncas, V., Buteau, C., Victor, Kokta, V., & Albert, M. A. (2009). Deep cutaneous fungal infections in immunocompromised children. Journal of the American Academy of Dermatology, 61(5), 857–864.

Microbwiki. (2012). Cladosporium. Retrived August 5, 2016, from https://microbewiki.kenyon.edu/index.php/Cladosporium#Higher_order_taxa

MS Hospital Consulting. (2004). Indoor Air Quality in Health Care Settings. Retrieved July 10, 2016, from ttp:// www.mshospitalconsulting.com

New Brunswick Museum. (2014). Mould. Retrieved June 15, 2016, from http//website.nbmmnb.ca/mycologywebpages/Moulds/Moulds.html

Pang.X. & Mu, Y. (2207). Characteristics of carbonyl compounds in public vehicles of Beijing City: concentrations, sources, and personal exposures. Atmospheric environment, 41, 1819–1824.

Pastor, F. .J., & Guarro, J. (2008). Alternaria infections: laboratory diagnosis and relevant clinical features. Clinical Microbiology and Infection, 14, 734-746.

Riediker, M., Williams, R., Devlin, R., Griggs, T., & Bromberg, P. (2003). Exposure to particulate matter, volatile organic compounds, and other air pollutants inside patrol cars. Environmental Science and Technology, 37, 2084– 2093.

Rosovitz, M. .J., Voskuil, M. I., & Chambliss, G. H. (1998). Bacillus. Topley & Wilson’s Microbiology and Microbial Infections Systematic Bacteriology, 2, 709-729.

Rosovitz, M. J., Schuck, P., Varughese, M., Chopra, A. P., Mehra, P., Singh, Y., McGinnis, L. M., & Leppla, S. H. (2003). Alanine scanning mutations in domain 4 of Anthrax toxin protective antigen reveal residues important for binding to the cellular receptors and to a neutralizing monoclonal antibody. Journal of Biological Chemistry, 278, 30936-30944.

53

Ross, M. A., Curtis, L., Scheff, P. A., Hryhorczuk, D. O., Ramakrishnan, V., Wadden, R. A., & Persky, V. W. (2000). Association of asthma symptoms and severity with indoor bioaerosols. Allergy, 55, 705–711.

Samson, R. A., Hoekstra, E. S., Frisvad, J. C., & Filtenborg, O. (2002). Introduction to food-and airborne fungi. Wageningen: Ponsen & Looyen.

Sapkota, A., & Buckley, T. J. (2003). The mobile source effect on curbside 1,3-butadiene, benzene, and particle-bound polycyclic aromatic hydrocarbons associated at a tollbooth. Journal of Air and Waste Management Association, 53, 740–748.

Sattar, S. A., Wright, K. E., Zargar, B., Rubino, J. R., & Ijaz, M. K. (2016). Airborne infectious agent and other pollutants in automobiles for domestric use: potential health impacts and approaches to risk migitation. Journal of Enviromental and Public Health, 16, Article ID 1548326, 12 pages.

Shiohara,N., Fernandez-Bremauntz, A. A,. Blanco Jim ´enez S., & Yanagisawa ´ Y. (2005). The commuters’ exposure to volatile chemicals and carcinogenic risk in Mexico City. Atmospheric environment, 39, 3481–3489.

Tighe, S. W., & Warder, P. S. (1995). An investigation of microbials in hospitalair environmentals. Retrieved November 12, 2010, from http://www.analyticalservices.com/hospital.html

Tille, P. M. (2014). Bailey & Scott’s Diagnostic microbiology (13th ed.). Missouri: Elsevier.

Turnbull, P. C. B., Kramer, J. M., & Melling, J. (1990). Bacillus. Topley & Wilson’s Principle of Bacteriology, Virology and Immunity, 2, 187-210.

Uztan, A. H., Ates, M., Abaci, O., Gulbahar, O., Erdem, N., Ciftci, O., & Boyacioglu, H. (2010). Determination of potential allergenic fungal flora and its clinical reflection in suburban elementary schools in Izmir. Environmental Monitoring and Assessment, 168(1-4), 691–702.

Varani, S., Stanzani, M., Paolucci, M., Melchionda, F., Castellani, G., Nardi, L., Landini, M. P., Baccarani, M., Pession, A., & Sambri, V. (2009). Diagnosis of bloodstream infections in immunocompromised patients by real-time PCR. Journal of Infection, 58(5), 346–351.

54

Wang, Y. F., Wang, C.H., & Hsu, K. L. (2010). Size and seasonal distributions of airborne bioaerosols in commuting trains. Atmospheric environment, 44, 4311-4338.

Windsor, R. C. & Johnson, L. R. (2006). Canine chronic inflammatory rhinitis. Clinical Techniques in Small Animal Practice, 21, 76–81.

Xiaobao, X., Yousheng, O., Chunhua, W., Haiyan, Z., & Yiben, C. (2009). Study on the Relativity between Airborne Microbes and Environmental Factors in Pearl River Delta’ Urban Agglomeration, Guangdong. Journal of Sustainable Development. 2(2), 106-113.

Ya-Fen, W., Che-Hsu, W., & Kai-Lin, Hsu. (2010). Size and seasonal distributions of airborne bioaerosols in commuting trains. Atmospheric Environment, 44, 4331-4338.

Zeldin, D. C., Eggleston, P., Chapman, M., Piedimonte, G., Renz, H., & Peden, D. (2006). How exposures to biologics influence the induction and incidence of asthma. Environmental Health Perspectives, 114, 620–626.

55

ภาคผนวก

56

ภาคผนวก ก

วธการทดสอบทางชวเคม การทดสอบคาตาเลส เปนการทดสอบความสามารถของแบคทเรยวาสามารถผลตเอนไซมคาตาเลสไดหรอไม โดยมวธการทดสอบ คอ หยด 3% H2O2 1 หยด ลงบนสไลด แลวเขยเชอทตองการทดสอบ 1 ลปลงใน 3% H2O2 อานผลทนท โดยเชอทสามารถสรางเอนไซมคาตาเลสได จะเปลยนสารไฮโดรเจนเพอรออกไซดใหเปนสารทไมอนตราย คอ นาและออกซเจน ซงสงเกตจากฟองอากาศทเกดขน การทดสอบเอนไซมออกซเดส เปนการทดสอบแบคทเรยทสามารถผลตเอนไซมไซโทโครมซออกซเดส (cytochrome c oxidase) ซงเปนเอนไซมตวสดทายในระบบไซโทโครมของลกโซอเลกตรอน เอนไซมดงกลาวทาหนาทเรงการถายโอนอเลกตรอนจากรดวซไซโทโครมซ (cytochrome c) ไปใหโมเลกลออกซเจน (Cappuccino & Sherman, 2011)

ดงนนการทดสอบเอนไซมออกซเดสจงเปนการทดสอบแบคทเรยทมเอนไซมไซโทโครมซออกซเดส โดยใชสาร 1% tetramethyl-p-phenylenediamine dihydrochloride ซงเปนสารสงเคราะหททาหนาทรบอเลกตรอน (artificial electron acceptor) มสเหลอง และเมอรบอเลกตรอนจากไซโทโครมซออกเซเดสแลวจะเปลยนเปนสมวง การทดสอบออกซเดสใชทดสอบความแตกตางระหวางแบคทเรยจนส Pseudomonas ซงใหผลบวกในการทดสอบออกซเดส กบแบคทเรยวงศ Enterobacteriace ทใหผลลบในการทดสอบ

วธการทดสอบ โดยการปายเชอทตองการทดสอบลงบนบนกระดาษกรอง แลวหยด 1% tetramethyl-p-phenylenediamine dihydrochloride 1-2 หยด ลงบนเชอทปายลงบนกระดาษกรอง ถาแบคทเรยมเอนไซมไซโทโครมซออกซเดส รอยทปายเชอนนจะเปนสมวงภายใน 10-30 วนาท การทดสอบบนอาหาร TSI

เปนอาหารเลยงเชอบอกความแตกตาง โดยสามารถทดสอบความแตกตางของแบคทเรยในการหมกนาตาล (ferment carbohydrate) 3 ชนด คอ กลโคส แลกโตส และซโครส แลวใหกรดหรอใหกรดและกาซ (CO2 + H2) และความสามารถในการสรางกาซไฮโดรเจนซลไฟด (H2S) ซงในอาหารมกลโคสรอยละ 0.1 แลกโตสและซโครสรอยละ 1 นอกจากนในอาหารประกอบดวย pH

57

indicator ซงเปนสทเปลยนตามคณสมบตความเปนกรด-ดาง โดยอาหารจะเปลยนจากสสม-แดง เปนสเหลอง ถาอาหารมสภาวะเปนกรด (acid) และเปลยนเปนสแดงเมออาหารมสภาวะเปนดาง (alkaline)

อาหารเลยงเชอชนดนเตรยมเปนอาหารแขงและเอยงอยในหลอดทดลอง ใชในการจาแนกความแตกตางของแบคทเรยในวงศเอนเทอโรแบคทเรยซซงเปนแบคทเรยแกรมลบรปทอน และแยกแบคทเรยวงศนออกจากแบคทเรยแกรมลบรปทอนชนดอนๆ โดยอาศยคณสมบตในการหมกนาตาลตางชนดกน เชน บางชนดหมกทงแลกโตสและกลโคส หรอบางชนดไมหมกนาตาลเลย ผลทได จากการหมกนาตาลจะใหกรดแตอาจมกาซหรอไมมกได เปนตน

วธการทดสอบคอ ใชเขมเขยเชอ ถายเชอโดยการ streak และ stab ลงในอาหาร นาไปบมเพาะเลยงทอณหภม 35OC เปนเวลา 18-24 ชวโมง

การแปลผล ถาแบคทเรยหมกนาตาลจะทาใหเกดสภาวะท เปนกรด อนดเคเตอรจะเปลยนเปนสเหลอง ดงนน สเหลองหมายถงสภาวะทเปนกรด สแดง จงหมายถงสภาวะความเปนดาง การมฟองอากาศในเนอวนซงจะดนใหเนอวนแตกออก แสดงวาเกดกาซ สดาแสดงวามกาซไฮโดรเจนซลไฟด แตถาแบคทเรยไมเจรญ อาหารเลยงเชอจะไมเปลยนส

โดยเวลาอานผล จะสงเกตการณเปลยนแปลงทบรเวณผวเอยงและบรเวณกนหลอด ซงการอานผลปฏกรยา TSI อาจทาไดหลายแบบซงในหองปฏบตการนยมเขยนยอๆ ดงน Acid = A Alkaline = K หรอ Alk Gas หมายถง CO2 และ H2 = G No change = NC เชน

1. acid slant acid butt = Acid/Acid = A/A 2. alkaline slant acid butt with gas = Alkaline/Acid, gas = K/A,G =

Alk/A, G = K/A = Alk/A

3. alkaline slant acid butt with gas and H2S = K/A, G, H2S = Alk/A, G, H2S = K/A H2S = Alk/A H2S

4. Alkaline slant no change butt = Alk/NC, K/NC

58

ภาคผนวก ข

การท าสไลดคลเจอร วธการท า slide culture

1. ใชใบมดไรเชอตดวน PDA เปนรปลกบาศกขนาด 1 ลกบาศกเซนตเมตร หรออาจใชทเจาะวนเจาะเปนแทงกลม แลวเขยไปวางบนสไลดใน slide culture plate 2. ใชเขมเขยสายราทตองการจะศกษามาแตะตรงกลางทง 4 ดาน ของชนวน 3. ใช Forceps คบ coverslip จม 95% แอลกอฮอลลนไฟ ปลอยใหเยน ปดบนแทงวน 4. เตมนากลนทปราศจากเชอลงไปในจานเลกนอยเพอไมใหแทงวนแหง ระวงอยาใหนาลนถงแผนสไลด 5. บมเพาะเชอทอณหภมหอง 3-5 วน (ระวงอยาใหนาแหง) 6. นามาสองดดวยกลองจลทรรศน ถามการสรางสปอร คบ coverslip ออก เขยวนบนสไลดทงไป สงเกตดจะมสายราเกาะบน coverslip และสไลด 7. หยด 95% แอลกอฮอล ตรงบรเวณทมสายราเกาะอย เพอไลฟองอากาศ 8. หยดนายา LPCB 1 หยด บนสไลดทมสายราเกาะ ปด coverslip และหยดนายา LPCB 1 หยด บนสไลดสะอาด ปดดวย coverslip ทมสายราเกาะ 9. นาสไลดผานเปลวไฟเพอไลฟองอากาศ และทาใหสตดสายราเขมขน ถาตองการเกบไวนานๆ ใหทาขอบ coverslip และสไลดดวยยาทาเลบ หรอ permount

59

ภาคผนวก ค

ตารางแสดงปรมาณและชนดของจลนทรย ตารางแสดงปรมาณแบคทเรยทงหมดในอากาศภายในหองโดยสารรถยนต

คน เบาะทนงคนขบ

เบาะหนาขางคนขบ

เบาะหลงคนขบ

เบาะหลงขางคนขบ

คาเฉลย cfu/m3

1 4 5 5 8 4 6.53 2 1 1 6 1 2.25 1.23 3 2 7 3 19 7.75 12.66 4 2 5 8 17 8 6.31 5 2 1 1 5 2.25 3.02 6 10 7 2 5 6 9.52 7 1 5 2 3 2.75 3.70 8 7 5 7 5 6 9.52 9 5 2 1 7 3.75 4.77 10 1 3 2 1 1.75 2.00 11 5 4 6 6 5.25 8.57 12 1 2 3 1 1.75 2.30 13 - 3 2 4 2.25 1.75 14 1 1 4 9 3.75 5.49 15 7 12 5 1 6.25 4.93 16 - 2 3 5 2.5 4.08 17 4 7 13 18 10.5 9.30 18 3 1 1 1 1.5 8.98 19 1 6 7 5 4.75 2.33 20 3 1 4 4 3 2.68 21 5 5 15 18 10.75 14.47 22 5 2 2 3 3 4.64 23 - 5 5 5 3.75 4.61 24 3 2 14 2 5.25 8.57 25 7 6 4 7 6 7.38

60

ตารางแสดงปรมาณแบคทเรยทงหมดในอากาศภายในหองโดยสารรถยนต (ตอ)

คน เบาะทนงคนขบ

เบาะหนาขางคนขบ

เบาะหลงคนขบ

เบาะหลงขางคนขบ

คาเฉลย cfu/m3

26 3 3 4 6 4 3.15 27 3 2 4 5 3.5 5.55 28 5 2 4 5 4 3.58 29 8 4 2 3 4.25 4.35 30 4 1 3 6 3.5 1.71 34 8 1 3 2 3.5 4.00 35 - 1 1 2 1 0.77 36 4 2 2 1 2.25 1.65 37 2 3 - 1 1.5 1.91 38 2 1 1 4 2 2.54 39 1 2 - 1 1 0.94 40 6 9 4 - 4.75 6.05 41 4 7 8 3 5.5 8.50 42 7 8 9 12 9 11.46 43 11 3 5 1 5 3.89 44 17 2 9 4 8 7.64 45 7 - 2 - 4.5 5.15

61

ตารางแสดงปรมาณแบคทเรยทงหมดในสวนของเบาะหนาในอากาศภายในหองโดยสารรถยนต

คนท

เบาะทนง

คนขบ

เบาะหนาขางคนขบ

คาเฉลย cfu/m3 คนท

เบาะทนง

คนขบ

เบาะหนาขางคนขบ

คาเฉลย cfu/m3

1 4 5 4.5 7.35 24 3 2 2.5 4.08 2 1 1 1 1.23 25 7 6 7.5 9.23 3 2 7 4.5 7.35 26 3 3 3 2.36 4 2 5 3.5 2.76 27 3 2 2.5 3.96 5 2 1 1.5 2.01 28 5 2 3.5 3.13 6 10 7 8.5 13.49 29 8 4 6 6.14 7 1 5 3 4.039 30 4 1 2.5 1.22 8 7 5 6 9.52 31 11 2 7.5 10.98 9 5 2 3.5 4.45 32 12 1 7.5 9.55 10 1 3 2 2.29 33 10 2 6 7.64 11 5 4 4.5 7.35 34 8 1 4.5 5.15 12 1 2 1.5 1.91 35 - 1 0.5 0.38 13 - 3 1.5 1.16 36 4 2 3 2.20 14 1 1 1 1.46 37 2 3 2.5 3.18 15 7 12 12 9.46 38 2 1 1.5 1.91 16 - 2 1 1.63 39 1 2 1.5 1.42 17 4 7 5.5 4.87 40 6 9 7.5 9.55 18 3 1 2 3.26 41 4 7 5.5 8.50 19 1 6 3.5 6.73 42 7 8 6.5 8.27 20 3 1 2 1.79 43 11 3 7 5.45 21 5 5 5 6.73 44 17 2 9.5 9.07 22 5 2 3.5 5.41 45 7 - 3.5 4.00 23 - 5 2.5 3.07

62

ตารางแสดงปรมาณแบคทเรยทงหมดในสวนของเบาะหลงในอากาศภายในหองโดยสารรถยนต

คนท

เบาะทนง

คนขบ

เบาะหนาขางคนขบ

คาเฉลย cfu/m3 คนท

เบาะทนง

คนขบ

เบาะหนาขางคนขบ

คาเฉลย cfu/m3

1 5 8 7.5 12.25 24 14 2 8 12.08 2 6 1 3.5 4.30 25 4 7 5.5 6.77 3 3 19 11 17.97 26 4 6 5 3.94 4 8 17 12.5 9.86 27 4 5 4.5 7.14 5 1 5 3 4.03 28 4 5 4.5 4.02 6 2 5 3.5 5.55 29 2 3 2.5 2.56 7 2 3 2.5 3.36 30 3 6 4.5 2.20 8 7 5 6 9.52 31 1 28 14.5 21.24 9 1 7 4 5.09 32 2 2 2 2.54 10 2 1 1.5 1.71 33 4 - 2 2.54 11 6 6 6 9.80 34 3 2 2.5 2.86 12 3 1 2 2.54 35 1 2 1.5 1.16 13 2 4 3 2.33 36 2 1 1.5 1.10 14 4 9 7.5 10.98 37 - 1 0.5 0.63 15 5 1 3 2.36 38 1 4 2.5 3.18 16 3 5 4 6.53 39 - 1 0.5 0.47 17 13 18 15.5 13.73 40 4 - 2 2.54 18 1 1 1 1.63 41 8 3 5.5 8.50 19 7 5 6 2.94 42 9 12 10.5 13.37 20 4 4 4 3.58 43 5 1 3 2.33 21 15 18 16.5 22.21 44 9 4 6.5 6.21 22 2 3 2.5 3.86 45 2 - 1 1.14 23 5 5 5 6.15

63

ตารางแสดงปรมาณเชอราทงหมดในอากาศภายในหองโดยสารรถยนต

คน เบาะทนงคนขบ

เบาะหนาขางคนขบ

เบาะหลงคนขบ

เบาะหลงขางคนขบ

คาเฉลย cfu/m3

1 3 3 1 1 2 3.26 2 2 2 - 2 1.5 1.84 3 1 1 2 - 1 1.63 4 1 2 2 - 1.25 0.98 5 1 3 2 1 1.75 2.35 6 1 2 2 2 1.75 2.77 7 8 7 8 9 8 10.77 8 - 8 9 5 5.5 8.73 9 9 6 7 8 7.5 9.55 10 2 1 3 3 2.25 2.57 11 2 3 3 5 3.25 5.31 12 3 3 3 2 2.75 3.50 13 1 3 4 6 3.5 2.72 14 7 7 4 15 8.25 12.08 15 4 7 6 5 5.5 4.34 16 6 5 3 4 4.5 7.35 17 7 8 7 4 6.5 5.76 18 2 6 6 2 4 6.53 19 4 5 6 5 5 2.45 20 6 1 3 3 3.25 2.90 21 1 2 4 1 2 2.69 22 6 -- - - 1.5 2.32 23 6 5 10 10 7.75 9.54 24 6 6 - 14 6.5 10.62 25 1 1 3 1 1.5 1.84 26 7 6 5 - 4.5 3.55 27 7 9 6 5 6.75 10.83 28 5 8 6 6 6.25 5.59

64

ตารางแสดงปรมาณเชอราทงหมดในอากาศภายในหองโดยสารรถยนต (ตอ)

คน เบาะทนงคนขบ

เบาะหนาขางคนขบ

เบาะหลงคนขบ

เบาะหลงขางคนขบ

คาเฉลย cfu/m3

29 6 6 5 4 5.25 5.37 30 3 7 7 3 5 2.45 31 8 9 10 9 9 13.18 32 5 7 4 13 7.25 9.19 33 5 3 9 4 5.25 6.68 34 7 5 2 9 5.75 6.58 35 3 5 9 5 5.5 4.28 36 6 4 1 4 3.75 2.75 37 6 1 5 4 4 5.09 38 1 5 9 4 4.75 5.73 39 5 7 3 2 4.25 4.02 40 7 1 9 7 6 7.64 41 22 11 3 8 11 17.01 42 4 8 4 8 6 7.64 43 8 4 2 3 4.25 3.31 44 4 2 5 5 4 3.82 45 3 5 2 6 4 4.58

65

ตารางแสดงปรมาณเชอราทงหมดในสวนของเบาะหนาในอากาศภายในหองโดยสารรถยนต

คนท

เบาะทนง

คนขบ

เบาะหนาขางคนขบ

คาเฉลย cfu/m3 คนท

เบาะทนง

คนขบ

เบาะหนาขางคนขบ

คาเฉลย cfu/m3

1 3 3 3 4.90 24 6 6 6 9.80 2 2 2 2 2.46 25 1 1 1 1.23 3 1 1 1 1.63 26 7 6 6.5 5.12 4 1 2 1.5 1.18 27 7 9 8 12.70 5 1 3 2 2.69 28 5 8 6.5 5.81 6 1 2 1.5 2.38 29 6 6 6 5.81 7 8 7 7.5 10.09 30 3 7 5 6.14 8 - 8 4 6.35 31 8 9 8.5 2.45 9 9 6 7.5 9.55 32 5 7 6 12.4 10 2 1 1.5 1.71 33 5 3 4 7.64 11 2 3 2.5 4.08 34 7 5 6 5.09 12 3 3 3 3.82 35 3 5 4 6.87 13 1 3 2 1.55 36 6 4 5 3.11 14 7 7 7 10.25 37 6 1 3.5 6.87 15 4 7 5.5 4.34 38 1 5 3 3.11 16 6 5 5.5 8.98 39 5 7 6 3.67 17 7 8 7.5 6.64 40 7 1 4 5.09 18 2 6 4 6.53 41 22 11 16.5 25.52 19 4 5 4.5 2.20 42 4 8 6 7.64 20 6 1 3.5 3.13 43 8 4 6 4.67 21 1 2 1.5 2.01 44 4 2 3 2.86 22 6 -- 3 4.64 45 3 5 4 4.58 23 6 5 5.5 6.77

66

ตารางแสดงปรมาณเชอราทงหมดในสวนของเบาะหลงในอากาศภายในหองโดยสารรถยนต

คนท

เบาะทนง

คนขบ

เบาะหนาขางคนขบ

คาเฉลย cfu/m3 คนท

เบาะทนง

คนขบ

เบาะหนาขางคนขบ

คาเฉลย cfu/m3

1 1 1 1 0.30 24 - 14 7 0.09 2 - 2 1 0.54 25 3 1 2 0.54 3 2 - 1 0.61 26 5 - 2.5 0.28 4 2 - 1 1.01 27 6 5 5.5 0.09 5 2 1 1.3 0.42 28 6 6 6 0.17 6 2 2 2 0.35 29 5 4 4.5 0.18 7 8 9 8.5 0.09 30 7 3 5 0.40 8 9 5 7 0.11 31 10 9 9.5 0.07 9 7 8 7.5 0.1.0 32 4 13 8.5 0.10 10 3 3 3 0.38 33 9 4 7.5 0.14 11 3 5 4 0.18 34 2 9 5.5 0.15 12 3 2 2.5 0.28 35 9 5 7 0.23 13 4 6 5 0.36 36 1 4 2.5 0.36 14 4 15 9.5 0.08 37 5 4 4.5 0.19 15 6 5 5.5 0.23 38 9 4 7.5 0.16 16 3 4 3.5 0.13 39 3 2 2.5 0.24 17 7 4 5.5 0.17 40 9 7 8 0.13 18 6 2 4 0.15 41 3 8 5.5 8.50 19 6 5 5.5 0.40 42 4 8 6 7.64 20 3 3 3 0.34 43 2 3 2.5 1.94 21 4 1 2.5 0.37 44 5 5 5 4.77 22 - - 0 0.43 45 2 6 4 4.58 23 10 10 10 0.10

67

ภาคผนวก ง

ตารางแสดงขอมลของรถยนต ตารางแสดงขอมลทวไปของรถยนต

คนท อณหภม อายการใชงาน คนท อณหภม อายการใชงาน 1 36 8 ป 24 30 6 ป 2 30 10 เดอน 25 30 3 ป 3 31 5 ป 26 30 5 ป 4 34 2 ป 27 32 5 ป 5 31 5 ป 28 32 6 ป 6 30 4 ป 29 34 24 ป 7 31 7 ป 30 31 2 ป 8 34 6 ป 31 31 5 ป 9 35 3 ป 32 31 5 ป 10 33 2 ป 33 32 4 ป 11 29 7 ป 34 31 6 ป 12 30 3 ป 35 26 7 เดอน 13 29 8 ป 36 26 4 ป 14 29 10 ป 37 31 2 ป 15 27 4 ป 38 32 5 ป 16 32 4 เดอน 39 33 2 ป 17 28 5 ป 40 32 5 ป 18 31 16 ป 41 32 5 ป 19 30 4 ป 42 32 5 ป 20 31 2 ป 43 34 2 ป 21 31 12 ป 44 33 3 ป 22 31 4 ป 45 33 7 ป 23 31 2 ป

68

ตารางแสดงความถของอณหภมภายในรถยนต

อณหภม ความถ รอยละ 26 2 4.44 27 1 2.22 28 1 2.22 29 3 6.67 30 7 15.56 31 13 28.89 32 8 17.78 33 4 8.89 34 4 8.89 35 1 2.22 36 1 2.22

ตารางแสดงความถของอณหภมภายในรถยนตในชวงฤดฝน

อณหภม ความถ รอยละ 26 2 7.40 29 1 3.70 30 3 11.22 31 7 25.92 32 5 18.51 33 5 18.51 34 2 7.40 35 1 3.70 36 1 3.70

69

ตารางแสดงความถของอณหภมภายในรถยนตในชวงฤดรอน

อณหภม ความถ รอยละ 27 1 5.56 28 1 5.56 29 2 11.11 30 4 22.22 31 6 33.33 32 3 16.67 34 1 5.56

70

ภาคผนวก จ

ตารางแสดงผลการวเคราะหขอมลทางสถต ตารางแสดงผลการวเคราะหความแตกตางของปรมาณแบคทเรยทงหมดภายในอากาศภายในหองโดยสารรถยนตระหวางเบาะหนาและเบาะหลง T-test

Group Statistics

เชอแบคทเรย N Mean Std.Deviation Std.Error Mean ปรมาณเชอ เบาะหนา (cfu/m3) เบาะหลง

45 45

5.07375 5.32207

3.24269 5.32207

.48339

.79337

Independent Samples Test

Levene’s Test for Equality of Variances

t-test for Equality of Means

F

Sig.

t

df

Sig. (2-tailed)

Mean Difference

Std.Error Difference

95% Confidence interval of the

Difference Lower Upper

ปรมาณเชอ Equal variances (cfu/m3) assumed Equal variances Not assumed

5.682 .019 -1.055 -1.055

88 72.712

.294 .295

-.98024 -.98024

.92903 -92903

-2.82650 -2.83192

.86601 .87144

71

ตารางแสดงผลการวเคราะหความแตกตางของปรมาณเชอราทงหมดภายในอากาศภายในหองโดยสารรถยนตระหวางเบาะหนาและเบาะหลง T-test

Group Statistics

เชอรา N Mean Std.Deviation Std.Error Mean ปรมาณเชอ เบาะหนา (cfu/m3) เบาะหลง

45 45

5.6913 .8462

4.22622 1.84695

.63001

.27533

Independent Samples Test

Levene’s Test for Equality of Variances

t-test for Equality of Means

F

Sig.

t

df

Sig. (2-tailed)

Mean Difference

Std.Error Difference

95% Confidence interval of the

Difference Lower Upper

ปรมาณเชอ Equal variances (cfu/m3) assumed Equal variances Not assumed

12.583 .001 7.047 7.047

88 60.215

.000 .000

4.84511 4.84511

.68754 .68754

3.47876 3.46992

6.21146 6.20030

72

ตารางแสดงผลการวเคราะหความแตกตางของปรมาณแบคทเรยทงหมดภายในอากาศภายในหองโดยสารรถยนตระหวางฤดฝนและฤดรอน T-test

Group Statistics

เชอแบคทเรย N Mean Std.Deviation Std.Error Mean ปรมาณเชอ ฤดฝน (cfu/m3) ฤดรอน

27 18

5.5744 5.4194

3.80800 3.26018

.73285

.76843

Independent Samples Test

Levene’s Test for Equality of Variances

t-test for Equality of Means

F

Sig.

t

df

Sig. (2-tailed)

Mean Difference

Std.Error Difference

95% Confidence interval of the

Difference Lower Upper

ปรมาณเชอ Equal variances (cfu/m3) assumed Equal variances Not assumed

.818 .371 .141 .146

43 40.228

.888 .885

.15500 .15500

1.09587 1.06186

-2.05503 -1.99073

2.36503 2.30073

73

ตารางแสดงผลการวเคราะหความแตกตางของปรมาณเชอราทงหมดภายในอากาศภายในหองโดยสารรถยนตระหวางฤดฝนและฤดรอน T-test

Group Statistics

เชอรา N Mean Std.Deviation Std.Error Mean ปรมาณเชอ ฤดฝน (cfu/m3) ฤดรอน

27 18

5.7319 5.4961

3.79117 3.32957

.72961

.78479

Independent Samples Test

Levene’s Test for Equality of Variances

t-test for Equality of Means

F

Sig.

t

df

Sig. (2-tailed)

Mean Difference

Std.Error Difference

95% Confidence interval of the

Difference Lower Upper

ปรมาณเชอ Equal variances (cfu/m3) assumed Equal variances Not assumed

.128

.722 .214 .220

43 39.697

.831 .827

.23574 .23574

1.10023 1.07155

-1.98309 -1.93046

2.45457 2.40194

ประวตคณะผวจย 1. ชอ - นามสกล นาง ซไบดะ หะยวาเงาะ

Mrs. Zubaidah Hajiwangoh 2. เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน : 3-9605-00052-72-3 3. ต าแหนงปจจบน อาจารยพนกงานมหาวทยาลย

เงนเดอน 31,220 บาท เวลาทใชท าวจย (15 ชวโมง : สปดาห)

4. หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก พรอมหมายเลขโทรศพท โทรสาร และไปรษณยอเลกทรอนกส (e-mail)

สาขาจลชววทยา คณะวทยาศาสตรเทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา ทอย 133 ถนนเทศบาล 3 ต าบลสะเตง อ าเภอเมอง จงหวดยะลา โทรศพท 08-5078-8920 โทรสาร 0-7322-7151 E.mail: zubaidah02@yahoo.com

5. ประวตการศกษา

วฒ สถาบน ปทส าเรจการศกษา พยาบาลศาสตรบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2541 วทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2545 6. สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ (แตกตางจากวฒการศกษา) ระบสาขาวชาการ

การตรวจสอบสารทมฤทธตานจลนทรยจากทรพยากรทางชวภาพ 7. ประสบการณทเกยวของกบการบรหารงานวจยทงภายในและภายนอกประเทศ โดยระบสถานภาพในการท าการวจยวาเปนผอ านวยการแผนงานวจย หวหนาโครงการวจย หรอผรวมวจยในแตละผลงานวจย

7.1 ผอ านวยการแผนงานวจย : - 7.2 หวหนาโครงการวจย :

ฤทธตานแบคทเรยกอโรคจากสารสกดสมนไพร (มหาวทยาลยราชภฏยะลา, 2553) 7.3 งานวจยทท าเสรจแลว : ชอผลงานวจย ปทพมพ การเผยแพร และแหลงทน

- Rukachaisirikul, V., Kaewbumrung, C., Phongpaichit, S and Hajiwangoh, Z. (2005). Eudesmane Sesquiterpenes from the Aquatic Fungus Beltrania rhombica. Chem. Pharm. Bull. 53(2) 238—240

- Sommart, U., Rukchaisirikul, V., Sukpondma, Y., Phongpaichit, S., Towatana , N.H., Graidist, P., Hajiwangoh, Z and Sakayaroj. A. (2009). Cyclohexenone Derivative from Diaporthaceous Fungus PSU-H2. Arch Pharm Res. 32(9). 1227-1231.

- Jariya Sukjuntra, Kuenchan Na Nakorn and Zubaidah Hajiwangoh. (2012). Stroage life of mackerel (Decapterus maruadsi) in ice. The International Congress on Food Engineering and Technology. Bangkok Thailand. March 28-30 : 240-243.

- Kuenchan Na Nakorn, Jariya Sukjuntra and Zubaidah Hajiwangoh. (2012). Studying shelf-life of Kepala Keropok at chilling temperature. The International Congress on Food Engineering and Technology. Bangkok Thailand. March 28-30 : 237-239.

- Zubaidah Hajiwangoh, Jariya Sukjuntra and Kuenchan Na Nakorn. (2012). Microbiological Quality of Kepala Keropokas as stored in ice. The

International Congress on Food Engineering and Technology. Bangkok Thailand. March 28-30 : 244-2147.

- ซไบดะ หะยวาเงาะ. (2549) . การตรวจหาเมแทบอไลทของเชอราชนดเสนใยทมฤทธตานจลนทรย. ว.วทยาศาสตรและเทคโนโลย. 10(1) : 96-104

- วพฒน ถาวโรฤทธ, ดอเลาะ ดาล, ซไบดะ หะยวาเงาะ และหสลนดาบนมะแอ. (2550). รายงานการวจยเรอง ชนดของ เชอราทเจรญบนยางแผนผงแหงและสารสกดจากพชสมนไพรทมฤทธตานจลนทรย. ยะลา: มหาวทยาลยราชภฎยะลา

- รสน ยะผา, นรฮดา กาแบ และซไบดะ หะยวาเงาะ. (2553). การพฒนาอาหารเลยงเชอรา จากวตถดบทองถน. ใน การประชมวชาการน าเสนอผลงานวจยและนวตกรรมดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยครงท 2 วนท 18 สงหาคม 2553 (หนา 49). ยะลา: คณะวทยาศาสตรเทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา

- ซไบดะ หะยวาเงาะ และอชมาน อาแด. (2554). รายงานการวจยเรอง ฤทธตานแบคทเรยกอโรคจากสารสกดสมนไพร. ยะลา: มหาวทยาลยราชภฎยะลา

- อสรยาภรณ ด ารงรกษ, ซไบดะ หะยวาเงาะ และอบดลรอฮม เปาะอแต. (2554). ผลของการใชปยตอปรมาณจลนทรยในดนปลกยางพารา. ใน ประชมวชาการดนและปยแหงชาตครงท 2 วนท 11-13 มถนายน 2554 (หนา 790-800). เชยงใหม: ศนยการศกษาและฝกอบรมนานาชาต แมโจ

7.4 งานวจยทก าลงท า : ชอขอเสนอการวจย แหลงทน และสถานภาพในการท าวจยวาไดท าการวจยลลวงแลวประมาณรอยละเทาใด

-

75

ผรวมวจย คนท 1 1. ชอ-สกล นายอบดลลาห โดลาห ดาล

ชอ-สกล MR. ABDULLAH DOLAH DALEE 2. เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน 5-9505-00019-84-6 3. ต าแหนงปจจบน อาจารยขาราชการ เงนเดอน 25,010 บาท 4. หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก พรอมหมายเลขโทรศพท โทรสารและ email

สาขาจลชววทยา ภาควชาวทยาศาสตร คณะวทยาศาสตร เทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา โทรศพท 0807172817 อเมล Abdullah.ddalee@gmail.com, dolah_dalee@yahoo.com

5. ประวตการศกษา - ปรญญาตร B. Sc (Hons.), Microbiology จาก University of Karachi ประเทศปากสถาน - ปรญญาโท M. Sc, Microbiology จาก University of Karachi ประเทศปากสถาน - ปรญญาโท M. Sc Microbiology จาก Universiti Kebangsaan Malaysia ประเทศมาเลเซย - ปรญญาโท MScM (Science Management) จาก University of Technology Sydney ประเทศออสเตรเลย

6. สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ (แตกตางจากวฒการศกษา) ระบสาขาวชาการ -

7. ประสบการณทเกยวของกบการบรหารงานวจยทางภายในและภายนอกประเทศ 7.1 วทยานพนธ The pathogenicity and antigenicity of extracellular protease(s) from Burkholderia pseudomallei, Master Thesis 1994, Universiti Kebangsaan Malaysia 7.2 งานวจยทท าเสรจแลว: ชอผลงานวจย ปทพมพ การเผยแพร และแหลงทน

- คณภาพน าทางจลชววทยาของน าประปาชนบทในจงหวดปตตาน ยะลาและนราธวาส, 2545, งบบ ารงการศกษา สถาบนราชภฎยะลา - ประสทธภาพของแอนตบอดพอลโคลนจากไขไกในตรวจสอบสารปนเปอนในตวอยางสงแวดลอม, 2547, งบประมาณแผนดน มหาวทยาลยราชภฎยะลา

76

- การคดแยกจลนทรยผลตเคราตเนสจากตวอยางสงแวดลอมทองถนและประสทธภาพการยอยสลายขนไก, 2555, งบประมาณแผนดน มหาวทยาลยราชภฎยะลา - คณภาพทางจลชววทยาของอากาศในหองเรยนและส านกงาน มหาวทยาลย ราชภฎยะลา, 2556, งบบ ารงการศกษา มหาวทยาลยราชภฎยะลา - คณภาพทางจลชววทยาของอาหารทจดใหกบนกเรยนระดบประถมศกษาในพนทจงหวดยะลา, 2556, งบบ ารงการศกษา มหาวทยาลยราชภฎยะลา

ผรวมวจย คนท 2 1. ชอ – สกล นางสาวคอสยาห สะล

MISS KHOSIYA SALI

2. เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน: 3950600528169 3. ต าแหนงปจจบน : อาจารยอตราจาง เงนเดอน 19,060 บาท 4. หนวยงานทตดตอได :

สาขาวชาจลชววทยา ภาควชาวทยาศาสตร คณะวทยาศาสตรเทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา โทรศพท:084-8531948

E-mail: khosiya@yahoo.com 5. ประวตการศกษา :

- ปรญญาตร (วท.บ.) ชววทยาประยกตมหาวทยาลยราชภฎยะลา - ปรญญาโท M. Sc Microbiology, Universiti Kebangsaan Malaysia, ประเทศมาเลเซย 6. สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ(แตกตางจากวฒการศกษา):

- 7. ประสบการณทเกยวของกบการวจยทงภายในและภายนอกประเทศ

7.1 วทยานพนธ - The production of CGTase by alkalophilic Bacillus sp. G1 in continuous

culture 7.2 งานวจยทท าเสรจแลว: ชอผลงานวจย ปทพมพ การเผยแพร และแหลงทน

- การคดแยกจลนทรยผลตเคราตเนสจากตวอยางสงแวดลอมทองถนและประสทธภาพการยอยสลายขนไก, 2555, งบประมาณแผนดน มหาวทยาลยราชภฎยะลา - คณภาพทางจลชววทยาของอากาศในหองเรยนและส านกงาน มหาวทยาลยราชภฎยะลา, 2556, งบบ ารงการศกษา มหาวทยาลยราชภ ฎยะลา - คณภาพทางจลชววทยาของอาหารทจดใหกบนกเรยนระดบประถมศกษาในพนทจงหวดยะลา, 2556, งบบ ารงการศกษา มหาวทยาลยราชภ ฎยะลา

77

7.3 งานวจยทก าลงด าเนนการ - คณภาพอาหารและน าบรโภคทจดจ าหนายใหกบโรงเรยน

ผรวมวจยคนท 3 1. ชอ - สกล นางสาวนรอยน หะยยโซะ

Miss Nur-ainee Hayeeyusoh 2. เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน: 3940900450084 3. ต าแหนงปจจบน : อาจารยพนกงานมหาวทยาลย เงนเดอน 32,950 บาท 4. หนวยงานทตดตอได :

สาขาวชาจลชววทยา ภาควชาวทยาศาสตร คณะวทยาศาสตรเทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา โทรศพท:081-5437235

E-mail: hnurainee@yahoo.com 5. ประวตการศกษา :

- ปรญญาตร, (วท.บ.) ชววทยาประยกตมหาวทยาลยราชภฎยะลา - ปรญญาโท, M. Sc, Microbiology, Universiti Kebangsaan Malaysia, ประเทศ

มาเลเซย 6. สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ(แตกตางจากวฒการศกษา):

- 7. ประสบการณทเกยวของกบการวจยทงภายในและภายนอกประเทศ

7.1 วทยานพนธ The production of delta-endotoxin from Bacillus thurigiensis subsp.SN5 by repeated batch culture

7.2 งานวจยทท าเสรจแลว : - การคดแยกจลนทรยผลตเคราตเนสจากตวอยางสงแวดลอมทองถนและประสทธภาพการยอยสลายขนไก, 2555, งบประมาณแผนดน มหาวทยาลยราชภฎยะลา - คณภาพทางจลชววทยาของอากาศในหองเรยนและส านกงาน มหาวทยาลยราชภฎยะลา, 2556, งบบ ารงการศกษา มหาวทยาลยราชภ ฎยะลา - คณภาพทางจลชววทยาของอาหารทจดใหกบนกเรยนระดบประถมศกษาในพนทจงหวดยะลา, 2556, งบบ ารงการศกษา มหาวทยาลยราชภ ฎยะลา

7.3 งานวจยทก าลงด าเนนการ -

78

ผรวมวจยคนท 4 1. ชอ-สกล ภาษาไทย นางสาวพรกอนน สาและ

ภาษาองกฤษ Miss. Phurkonni Salaeh 2. เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน 1-9410-00097-70-6 3. ต าแหนงปจจบน อาจารยพเศษเตมเวลา เงนเดอน 16,400 บาท

เวลาทใชท าวจย (15 ชวโมง : สปดาห) 4. หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก พรอมหมายเลขโทรศพท โทรสาร

สาขาจลชววทยา ภาควชาวทยาศาสตร คณะวทยาศาสตร เทคโนโลยและการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏยะลา โทรศพท 093-735-8078 อเมล Furqannisalaeh@gmail.com

5. ประวตการศกษา - ปรญญาตร สาขาวชา ชววทยาประยกต มหาวทยาลยราชภฎยะลา, 2553 - ปรญญาโท M.Sc Agricultural Microbiology Aligarh Muslim University in india 2556

6. สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ - 7. ประสบการณทเกยวของกบการวจยการศกษา

- ระดบปรญญาตร เรอง การคดแยกเชอแบคทเรยแลกตกในโยเกรตทชายตามทองตลาดในเขตเทศบาลนครยะลา

- ระดบปรญญาโท เรอง Escherichia coli of Hospital waste water origin: Incidence of drug resistance, ESβL production & Biofilm formation

79