57
กลยุทธ์และทักษะการสืบค้นทรัพยากรสารสนเทศ ในปัจจุบันความเจริญก้าวหน้าของเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ได้ทําให้แหล่ง ทรัพยากรสารสนเทศต้องปรับเปลี่ยนการรับมือสารสนเทศที่เกิดขึ้นอย่างมหาศาล ซึ่งส่งผลต่อการ ให้บริการสารสนเทศการที่จะทําให้ผู้ใช้สามารถเข้าถึงทรัพยากรสารสนเทศที่มีอยู่ได้นั้น ห้องสมุด จําเป็นต้องมีระบบการจัดเก็บและค้นคืนทรัพยากรสารสนเทศอย่างมีประสิทธิภาพ รายการสืบค้น (library catalog) ซึ่งเปรียบเสมือนหัวใจ หรือ สมองของห้องสมุด เป็นเครื่องมือที่จะนําผู้ใช้ไปสูทรัพยากรสารสนเทศในห้องสมุดได้ โดยในอดีตสิ่งที่เป็นเครื่องมือสําคัญในการสืบค้น คือ บัตรรายการ หากแต่ห้องสมุดส่วนใหญ่ในปัจจุบันได้จัดทํารายการสืบค้นแบบฐานข้อมูลจากคอมพิวเตอร์โดยใช้ โปรแกรมห้องสมุดอัตโนมัติซึ่งนิยมเรียกว่า โอแพก (OPAC - online public access catalog) หรือ การสืบค้นรายการทรัพยากรสารสนเทศในระบบออนไลน์ ซึ่งจะช่วยให้ผู้ใช้สามารถสืบค้นสารสนเทศ ปริมาณมากได้อย่างรวดเร็วและมีความแม่นยํามากยิ่งขึ้น โดยได้มีการเพิ่มประสิทธิภาพด้วยการ ให้บริการผ่านระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ต โดยให้บริการได้พร้อม กันจํานวนมากซึ่งมีชื่อเรียกว่า Web OPAC รายการในโครงสร้างของโอแพก โอแพก มีรายการที่เป็นโครงสร้างหลักดังต่อไปนี1.เลขเรียกหนังสือ (call number) เป็นเลขหมายประจําตัวของหนังสือแต่ละเล่ม เพื่อบอก ตําแหน่งที่จัดเก็บเพื่อให้ค้นได้สะดวก 2.ชื่อผู้แต่ง (author) มีหลายประเภท เช่น เป็นบุคคล องค์กร หรือหน่วยงานที่รับผิดชอบ 3.ชื่อเรื่อง (title) เป็นชื่อหนังสือที่ปรากฏในหน้าปกใน หากไม่มีปกในจะใช้ชื่อจากปกนอก 4.รายการผู้รับผิดชอบ (statement of responsibility area) เป็นรายชื่อผู้รับผิดชอบ หนังสือนั้น เช่น ผู้แต่ง ผู้แปล ผู้วาดภาพ บรรณาธิการ ฯลฯ 5. ครั้งที่พิมพ์ (edition) การเลือกหนังสือควรเลือกฉบับที่พิมพ์ล่าสุด เพราะจะได้ข้อมูลทีเป็นปัจจุบันกว่า เพราะได้แก้ไขเพิ่มเติมข้อมูลใหมแล้ว 6.การพิมพ์ การจําหน่าย (publication, distribution, etc. area)ได้แก่ รายการต่อไปนี6.1 สถานที่พิมพ์คือ ชื่อจังหวัด หรือ ... (ถ้าไม่ปรากฏสถานที่พิมพ์) 6.2 สํานักพิมพ์ คือ ชื่อบริษัท ห้างร้าน หรือหน่วยงาน ฯลฯ ที่จัดพิมพ์ หรือใช้ว่า ... (ถ้าไม่ปรากฏสํานักพิมพ์)

กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

  • Upload
    others

  • View
    4

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

กลยทธและทกษะการสบคนทรพยากรสารสนเทศ ในปจจบนความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ไดทาใหแหลงทรพยากรสารสนเทศตองปรบเปลยนการรบมอสารสนเทศทเกดขนอยางมหาศาล ซงสงผลตอการใหบรการสารสนเทศการทจะทาใหผใชสามารถเขาถงทรพยากรสารสนเทศทมอยไดนน หองสมดจาเปนตองมระบบการจดเกบและคนคนทรพยากรสารสนเทศอยางมประสทธภาพ รายการสบคน (library catalog) ซงเปรยบเสมอนหวใจ หรอ สมองของหองสมด เปนเครองมอทจะนาผใชไปสทรพยากรสารสนเทศในหองสมดได โดยในอดตสงทเปนเครองมอสาคญในการสบคน คอ บตรรายการ หากแตหองสมดสวนใหญในปจจบนไดจดทารายการสบคนแบบฐานขอมลจากคอมพวเตอรโดยใชโปรแกรมหองสมดอตโนมตซงนยมเรยกวา โอแพก (OPAC - online public access catalog) หรอ การสบคนรายการทรพยากรสารสนเทศในระบบออนไลน ซงจะชวยใหผใชสามารถสบคนสารสนเทศปรมาณมากไดอยางรวดเรวและมความแมนยามากยงขน โดยไดมการเพมประสทธภาพดวยการใหบรการผานระบบเครอขายอนเทอรเนต โดยใหบรการไดพรอม ๆ กนจานวนมากซงมชอเรยกวา Web OPAC รายการในโครงสรางของโอแพก

โอแพก มรายการทเปนโครงสรางหลกดงตอไปน 1.เลขเรยกหนงสอ (call number) เปนเลขหมายประจาตวของหนงสอแตละเลม เพอบอกตาแหนงทจดเกบเพอใหคนไดสะดวก 2.ชอผแตง (author) มหลายประเภท เชน เปนบคคล องคกร หรอหนวยงานทรบผดชอบ 3.ชอเรอง (title) เปนชอหนงสอทปรากฏในหนาปกใน หากไมมปกในจะใชชอจากปกนอก 4.รายการผรบผดชอบ (statement of responsibility area) เปนรายชอผรบผดชอบหนงสอนน เชน ผแตง ผแปล ผวาดภาพ บรรณาธการ ฯลฯ 5. ครงทพมพ (edition) การเลอกหนงสอควรเลอกฉบบทพมพลาสด เพราะจะไดขอมลทเปนปจจบนกวา เพราะไดแกไขเพมเตมขอมลใหม ๆ แลว 6.การพมพ การจาหนาย (publication, distribution, etc. area)ไดแก รายการตอไปน 6.1 สถานทพมพคอ ชอจงหวด หรอ ม.ป.ท. (ถาไมปรากฏสถานทพมพ) 6.2 สานกพมพ คอ ชอบรษท หางราน หรอหนวยงาน ฯลฯ ทจดพมพ หรอใชวา ม.ป.พ. (ถาไมปรากฏสานกพมพ)

Page 2: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

2 6.3 ปพมพ คอ ตวเลขของปทพมพ ถาไมปรากฏปพมพเดม ใช ม.ป.ป. ปจจบนนยมใสตวเลขทคาดวาเปนปพมพในวงเลบเหลยม [……..] 7.ลกษณะรปเลม (physical description area)คอ จานวนหนาหรอจานวนเลม (ถาหลายเลมจบ)และสวนประกอบอน ๆเชนภาพ แผนท ฯลฯ 8.หมายเหตขอความ (note) เปนรายละเอยดตาง ๆ เกยวกบหนงสอทผใชควรร 9.เลขมาตรฐานหนงสอสากล (International Standard Book Number = ISBN)คอ ตวเลขทกาหนดขนแทนชอหนงสอ สานกพมพ และประเทศม 13 หลก สาหรบใชเปนรหสในการตดตอสงซอ ISBN 978-974-8156-20-6 10.หวเรอง (subject) คอคา กลมคา หรอ ขอความสน ๆ ทบรรณารกษกาหนดขนเพอบอกถงเนอหาสาระสาคญของหนงสอหรอวสดสารสนเทศนน ๆหวเรองใชสาหรบสบคนในกรณทตองการคนหาเรองใดเรองหนงแตไมทราบชอหนงสอและผแตง รายการทรพยากรสารสนเทศของหวเรองนน ๆ ทงหมดจะปรากฏทผลของการสบคน จงทาใหสามารถรวบรวมทรพยากรสารสนเทศเกยวกบเรองทตองการจากผแตงหลากหลายและมชอเรองทแตกตางกนไป นบวาสะดวกมากหวเรองจงเปนคาคนทใหประโยชนมากทสดตอการทารายงาน หรอ คนควาเรองใดเรองหนง ปญหาในการสบคนสารสนเทศ

สารสนเทศทมอยมากมายทงในรปสอสงพมพและสออเลกทรอนกส หากผใชไมสามารถคนหาไดตรงตามวตถประสงค เชน เพอหาความรใหม เพอประกอบการตดสนใจ เพอการบนเทง ฯลฯและทนตอความตองการ สารสนเทศทมอยกไมมคณคาเพราะไมสามารถนามาใชใหเกดประโยชนไดโดยทวไปผใชมกมปญหาในการสบคนสารสนเทศดงน (นาทพยวภาวน, 2547, หนา 110) 1. ไมทราบความตองการทแทจรงวาตองการคนเรองใด 2. ไมทราบวาจะใชคาใดคน 3. ไมทราบวาจะคนจากแหลงขอมลใด หรอ ใชเครองมอใดชวยคน 4. ไมทราบวธการคนเพอใหไดผลลพธทตองการ เทคนคในการสบคนขอมล

เลขตรวจสอบในคอมพวเตอร

เลขประจาชอหนงสอเลขสานกพมพ

เลขประเทศไทย

Page 3: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

3 การสบคนสารสนเทศจากแหลงใดกตาม ผใชตองรความตองการกอนวาจะคนเรองอะไรเพอใหไดสารสนเทศตรงตามวตถประสงค ทงยงตองรจกและใชเครองมอสบคนเปนในการสบคนนนมเทคนคในการสบคนดงน 1.กาหนดแนวทางในการคน กอนทจะกาหนดคาคนตองถามตนเองวารรายละเอยดอะไรเกยวกบเรองทจะคนบาง เชน ชอผแตง ชอหนงสอ ชอบทความ หรอมเพยงหวขอเรองทตองการคน เพอกาหนดแนวทางทจะใชคนวาจะใชอะไรสบคน 1.1 กรณทราบชอผแตง ผแตงหมายรวมถง ผรวบรวม ผเรยบเรยง บรรณาธการ ผแปล ผวาดภาพประกอบ ผแตงเพลง ผผลตวสด ฯลฯ ซงผใชระบบสบคนสามารถใชชอของบคคลเหลานในการคนหาทรพยากร โดยระบบจะรวบรวมรายการสารสนเทศทบคคลดงกลาวเปนผแตง หรอมสวนรวมในการแตงนาเสนอใหผใชคดเลอก 1.2 กรณทราบชอเรอง ชอเรองหมายรวมถง ชอทรพยากรสารสนเทศประเภทตาง ๆไมวาจะเปนชอหนงสอ ชอการประชม ชอภาพยนตร ชอหนงสอพมพ ฯลฯ ใหคนท ชอนน (หากเปนภาษาองกฤษไมตองคานงถง Article และอกษรตวเลกตวใหญ) และไมตองพมพชอทงหมดจนจบ 1.3 กรณไมทราบชอผแตง และ ชอเรอง ในการสบคนทรพยากรสารสนเทศดวยรบบโอแพกนน หากผใชไมทราบชอผแตงหรอชอเรอง ผใชสามารถใช หวเรอง ซงเปน คา หรอ วล ทบรรณารกษไดกาหนดตามหลกเกณฑการใหหวเรอง โดยจะครอบคลมขอบเขตของเรองทสอดคลองกบคานน ๆ ทาใหทรพยากรสารสนเทศทกชอเรองทมเนอหาสอดคลองกบหวเรอง จะถกนาเสนอขนมาใหผใชเมอสบคนผานทางหวเรอง การสบคนดวยหวเรองนน เพยงใชคาทมความหมายตรงกบเรองทตองการ หรออาจจะเกยวของกน โดยใช “คานาม” เปนสาคญ จงสามารถใชไดทงชอสตว พช สงของ อาชพ ประเทศ ชอบคคล หนวยงาน ฯลฯ ในการสบคน 1.4 กรณททราบคาสาคญ (keyword) คอ คาหรอวลทปรากฏอยในสวนหนงสวนใดของทรพยากรสารสนเทศ ซงอาจจะเปนสวนทเกยวของกบเนอหา หรออาจเกยวของกบขอมลในการจดทาทรพยากรสารสนเทศนน ๆ เทานน แตเนองจากคาสาคญเปนคาทไมมขอกาหนดในการใชงาน จงมกใชงานไดงาย ในระบบการสบคนทรพยากรสารสนเทศจงไดมการเตรยมในการสบคนสาหรบสวนนเพอผใชทไมทราบชอผแตง ชอเรอง หรอไมแนใจในการใชหว 2. กาหนดคาคนใหเหมาะสม เมอกาหนดแนวทางทจะใชคนไดแลววาจะใชอะไรสบคนพรอมทงคดคาคนไดแลวแตเมอนาคาทคดไวไปสบคนอาจไมไดขอมลตามตองการ ผใชควรรจกปรบเปลยนคาคนในรปแบบตาง ๆ เพอชวยใหการคนหานนประสบความสาเรจ ซงอาจทาไดดงน 2.1 การกาหนดคาคนทมความหมายแคบกวา (Narrow Term) หรอ คาคนทมความหมายกวางกวา (Broader Term) เชน

Page 4: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

4 แคบมาก (Very narrow) แคบ (Narrow) กวาง (Broader) กวางมาก (Very Broad)

วาฬหวทย วาฬ สตวเลยงลกดวยนม สตวนา 2.2 การกาหนดคาคนทมความหมายเหมอนกน ในกรณทใชคาใดคาหนงคนหาแลวไมพบ ควรเปลยนใชคาอนทมความหมายเหมอนกน เชน คาทคนหาแลวไมพบ เปลยนใชคาอนทมความหมายเหมอนกน คาถาอาคม เวทมนตร คตพจน สภาษตและคาพงเพย คอนโดมเนยม อาคารชด กลมอาการภมคมกนเสอม กลมอาการภมคมกนบกพรอง

โรคเอดส

โรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรง โรคซารส

3. เทคนคการสบคนเพอใหไดสารสนเทศทถกตอง ตรงความตองการ และรวดเรว ใหใชเครองหมายตาง ๆ และตรรกะแบบบล หรอ ตรรกะบลน เพอชวยกาหนดขอบเขตคาคนทตองการสบคนใหแคบลงหรอกวางขน ดงน

ตรรกะแบบบล และ

เครองหมาย การใชงาน ตวอยาง

และ AND

+

จะตองมคาทง 2 คาในผลของการสบคน เชน ตองมทง อาหารและเครองดม เปนการรวม 2 ความคดหลกเขาดวยกน

การคาเสร+จน Food and drink อาหารและเครองดม

หรอ OR

(เวนวรรค)

จะตองมคาใดคาหนง หรอ ทง 2 คา ในผลของการสบคน จะใชกบคาประเภททมความหมายเหมอนกนเชน ตองการเรองทมคาวา สตร และผหญง ทงหมด

สตร ผหญง Female or woman

ไม NOT

-

คาทตามหลงมาจะตองไมปรากฏในผลของการสบคนเปนการตดคาทไมเกยวของออกไปเชน ตองการทกเรองเกยวกบ ภาษ ยกเวน ภาษมลคาเพม

ภาษ - ภาษมลคาเพม windows not programpanama - canal pollution – air

ตรรกะแบบบล และ

การใชงาน ตวอยาง

Page 5: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

5

เครองหมาย NEAR ใชคนคา 2 คาในประโยคเดยวกนหรอใกลเคยง

กาหนดใหคาอยหางจากกนไมเกน ระยะทกาหนด(ตองการเรองทมคาวา macro และ virus หางกนไมเกน 10 คา เชน a macro that contains a virus)

“kevin Bacon” NEAR Game Macro NEAR 10 virus

( ) ใชในการรวมตรรกะแบบบลททางานแบบเดยวกนเขาไวดวยกน ในกรณทมการใชตรรกะแบบบลหลายประเภทในคราวเดยวกน เพอใหไดผลการสบคนทเฉพาะเจาะจงยงขน

(Female or woman) and cancer (digital or virtual) and library

“ ” ใชครอมวลทตองการรวมเปนคาเดยว “great barrier reef” “dewey decimal classification”

*, $, !

(เครองหมาย asterisk)

การละตวอกษร โดยทวไปจะใชกบรากศพท หรอ คาทม Suffix ตอทายใชเตมทายคาทตองการคน เพอใหได ขอมลทครอบคลมรากศพทเดยวกนทงหมด ทงคาเอกพจนหรอคาพหพจนและคาอน ๆทขนตนดวยอกษรเหลานน เชน gold, goldfinger, golden

Bird* Gold* Cap*

? , # (เครองหมาย wildcard)

ใชแทนทตวอกษร ใชกบคาทมการสะกดหลากหลายรปแบบ หรอไมแนใจในการสะกดคา เชนการสะกดคาแบบ องกฤษ หรอ อเมรกน

p?oton=proton, photon fib?? =fibre, fiber

4. การแกไขขอผดพลาดทเกดจากการสบคนในกรณผลการสบคนทไมถกตองหรอไมตรงกบความตองการมวธแกไขดงน 4.1 กรณทไดผลการสบคนมากไป เกดจากการใชคาคนทกวางเกนไป ทาใหได ผลลพธจานวนมาก ซงเปนปญหาในการเลอกสารสนเทศมาใช จงควรแกไขโดยตรวจด คาคนทใช วาเปนคาทกวางเกนไปหรอไมหากกวางเกนไปใหเพมคาคนใหเฉพาะเจาะจงยงขน หรอเปลยนคาคนใหมใหตรงความตองการมากขนและไมควรใชวลในการคน 4.2กรณทไดผลการสบคนนอยไปทาใหผลลพธทไดไมครบถวนสมบรณ ควรแกไข โดยปรบเปลยนคาคนใหมความหมายกวางขน เหมอน ใกลเคยงกน หรออาจใชการตดคา

Page 6: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

6 4.3ไดผลลพธไมถกตอง ควรตรวจสอบและแกไข โดยตรวจสอบการสะกดคาจากพจนานกรมวา ถกตองหรอไมหรอ ตรวจสอบดวาฐานขอมลทคนนนครอบคลมเรองทเราตองการหรอไม ทงดานสาขาวชา ประเภทของทรพยากรสารสนเทศ และชวงเวลา Web OPAC ของสานกวทยบรการฯ มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม

สานกวทยบรการฯ มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม ไดนาโปรแกรมหองสมดอตโนมต VTLS มาใชในการใหบรการสบคนทรพยากรสารสนเทศนนจะใหบรการในรปของ Web OPAC ผใชสามารถ เขาใชไดทhttp://library.npru.ac.th/มขนตอนการสบคน ดงน 1.เลอกรปแบบการสบคนสารสนเทศ เชน การสบคนแบบทวไปใหใชพนทในสวนท ตองการคนแบบงายใหใชพนทในสวนท ตองการคนหาโดยการใชคาเชอมใหใชลงคคนคาสาคญ และถาหากตองการสบคนแบบเชยวชาญใหใชลงในสวนท

ภาพท 4.1 หนาจอการสบคน Web OPAC 2.การสบคนแบบทวไป เปนการสบคนทผใชสามารถคลกเลอกชนดฐานขอมล โดยเมนการสบคน จะมทางเลอกประเภทของการสบคนซงมหลายรปแบบพมพคาสบคนทตองการซงอาจพมพเพยง

Page 7: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

1 สา

ภา

สบคนระ รตขน

อกษร เชน ามารถกาหนด

าพท 4.2 ตวอ

การเบคนมาใหเลอนหาคาทผใชะบบจะแสดงต

2ตนสทองสก นตนดวยคาวา

ก หรอพมพเดประเภทของ

อยางการสบค

เลอกประเภทอกวาตองการสบคนไดเนอตาแหนงของค2.1 การคนโดใหพมพคาคนาเบญจรตน ม

ปนคา หรอวลทรพยากรสา

นดวยชอผแต

ทของคาสบครคนจากเขตขงจากไมมสาร

คาทควรจะโดยดยทราบชอผนวา เบญจรตมาใหตามลาดบ

7

ล กได เชน ครสนเทศจากน

ตง

คนนนใหคลกขอมลใด ในกรสนเทศดงกยแสดงรายกาแตง เลอกทตน เมอคลกบอกษรดงน

คอมพวเตอร อนนกดปมสบค

เลอกชนดขพมพคาคนเลอกประเภกดปมสบค

ทรปสามเหลการคนจากOลาวในฐานขอารคาถดไปมาใผแตง เชนตอ

กทปมสบคน

อาจพมพเพยงคน ระบบจะท

ของฐานขอมล

ภทการสบคนน

ลยมจะไดรายOPAC นน บาอมล หรอเนอให องการคนหนงระบบจะคนไ

ง คอมพว กไทาการสบคนให

ลทตองการคน

ยการของประงครงระบบไมองจากผใชสะ

งสอทแตงโดยไปยงรายการช

ดและผใชห

ะเภทการมสามารถะกดคาผด

ยรศ.เบญจชอผแตงท

Page 8: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

8

ภาพท 4.3รายการชอผแตง จากตวอยางรายชอผแตงในภาพท 4.3ผใชสามารถคลกเลอกชอผแตงทตองการได เมอคลกทชอ เบญจรตน สทองสก หากคลกทไอคอนบวกจะไดรายการโยงมาใหเพราะผแตงม 2 ชอทใชในการเขยนหนงสอ หองสมดจงทารายการโยงใหผใชไดทราบวา มหนงสอทแตงในชอ เบญจรตน สทองสก 6 ชอเรอง และแตงในชอ ปทตตา สทองสก 4 ชอเรองดงในภาพท 4.4 และทดานลางของรายการจะมลงใหเลอกเพอ 1. กลบไปยงรายการชอผแตงกอนหนาจานวน 30 รายการ 2. กลบไปยงรายการชอผแตงกอนหนาจานวน 20 รายการ 3. กลบไปยงรายการชอผแตงกอนหนาจานวน 10 รายการ 4. กลบไปยงรายการชอผแตงกอนหนาจานวน 1 รายการ 5. ไปยงรายการชอผแตงตอไปจานวน 1 รายการ 6. ไปยงรายการชอผแตงตอไปจานวน 10 รายการ 7. ไปยงรายการชอผแตงตอไปจานวน 20 รายการ 8. ไปยงรายการชอผแตงตอไปจานวน 30 รายการ

ภาพท 4.4รายการโยงชอผแตง

Page 9: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

9 จากรายการชอผแตง เมอคลกทชอผแตงแลว OPAC จะแสดงรายการตวเลมให และหากมจานวนครงมากกวา 1 เรอง OPAC จะแสดงรายชอหนงสอของผแตงทเลอกไวบนจอภาพจากรปท 4.4 เมอคลกทชอ เบญจรตน สทองสกจะไดรายการชอหนงสอทแตงโดย เบญจรตน สทองสก มาให โดยแตละรายการจะใหรายละเอยดของหนงสอ ไดแก เลขเรยกหนงสอ รายการทางบรรณานกรม ลกษณะรปเลมจานวนเลมและทอยของหนงสอ

ภาพท 4.5รายการชอหนงสอ

หากตองการดรายละเอยดของหนงสอเลมใดเลมหนงใหคลกท “รายการตวเลม” หนาชอหนงสอทตองการหากคลกทชอผแตงจอภาพจะแสดงรายการชอผแตงทเรมตนดวยชอทคลกไว และหากคลกทชอหนงสอจะไดรายการชอหนงสอทขนตนดวยชอเรองทคลกจากภาพท 4.5 เมอคลกทรายการตวเลม

Page 10: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

10

ภาพท 4.6หนาจอภาพรายการตวเลม จะไดหนาจอภาพรายการตวเลมซงใหขอมลของเลขเรยกหนงสอ ชอผแตง ชอหนงสอ สถานทพมพและรายละเอยดเกยวกบทอยของหนงสอ ดงน สถานท(อาคารและชนทเกบหนงสอ)ฉบบ เลมท สถานภาพถาเปนยงคงอย คอ หนงสออยบนชน ถามผยมไปจะบอกวนทกาหนดคนหนงสอให บารโคดคนหารายการตวเลมน และ การจอง จากภาพท 4.6หนาจอภาพรายการตวเลมนจะมเมนใหเลอกทบรเวณดานบนดงน -ระเบยนแรก ใชดขอมลหนงสอทไดจากการสบคนในระเบยนแรกสด -ระเบยนทแลว ใชดขอมลหนงสอทไดจากการสบคนในระเบยนกอนหนา -ระเบยนถดไป ใชดขอมลหนงสอทไดจากการสบคนในระเบยนตอไป -ระเบยนสดทาย ใชดขอมลหนงสอทไดจากการสบคนในระเบยนสดทาย -บตรรายการ ใหขอมลหนงสอในขอมลแบบบตรรายการ

-รายการMARC ดขอมลหนงสอในรปแบบรายการ MARC ในระบบ OPAC -รายการถดไป ใชดรายการตวเลมในหนาตอไปของระเบยนปจจบน

-รายการสดทาย ใชดรายการตวเลมในหนาสดทายของระเบยนปจจบน

Page 11: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

11

ภาพท 4.7หนาจอบตรรายการ

ภาพท 4.8หนาจอรายการ MARC

Page 12: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

12 2.2การคนจากหวเรอง ผใชตองคดคาคน เชน ตองการคนหาหนงสอเกยวกบการใชงานอนเตอรเนตใหเลอกทหวเรอง แลวพมพคาวา อนเตอรเนต แลวคลกทสบคน จอภาพจะแสดงจานวนรายการภายใตหวเรองนนและหวเรองใกลเคยงมาให

ภาพท 4.9ตวอยางการคนจากหวเรอง

ภาพท 4.10รายการหวเรอง

ภาพท 4.10เปนรายการหวเรองทไดจากการสบคนตามตวอยางในภาพท 4.9 ซงจะเหนวาในบางหวเรองจะมไอคอนลบอย ซงเมอกดจะเปนรายการโยงหวเรอง เพอโยงไปยงหวเรองทสามารถสบคนได

Page 13: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

13

ภาพท 4.11รายการโยงหวเรอง

จากภาพท 4.10 เมอคลกทหวเรอง อนเตอรเนต (ขายงานคอมพวเตอร) ซงมทรพยากรสารสนเทศภายใตหวเรองนทงหมด 360 ชอเรอง ระบบจะแสดงรายการชอทรพยากรสารสนเทศ ดงภาพท 4.12

ภาพท 4.12ตวอยางรายการชอทรพยากรสารสนเทศทสบคนได

จากภาพท 4.12 เมอระบบแสดงรายชอทรพยากรสารสนเทศ ท ดานบนของหนาจอแสดงผลจะมคาสง “เรยงลาดบโดย” ซงผใชสามารถเลอกไดวาจะใหระบบนนเรยงขอมลผลการสบคนจากรายการปทพมพ ชอเรอง ผแตง หวเรอง หรอเลขเรยกหนงสอ และสามารถกาหนดไดวาจะ

Page 14: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

14 เรยกจากนอยไปหามาก หรอ มากไปหานอย ซงถาเปนการเรยงตามปพมพหรอเลขหมนนระบบจะเรยงตามคาของตวเลข หากเปนการเรยงตามชอเรอง หวเรอง ผแตง จะเปนการเรยงตามลาดบกอนหลงของตวอกษร สาหรบการดรายละเอยดของหนงสอแตละเลม ใหคลกท“รายการตวเลม”จะไดขอมลรายการตวเลมมาแสดงดงน

ภาพท 4.13ตวอยางรายการตวเลม

2.3 การคนจากเลขหมหนงสอ ผใชตองการคนหนงสอภายใตเลขหมใดกได หากหองสมดมหนงสอในหมวดหมนนกจะนารายชอหนงสอของเลขหมดงกลาวมาแสดง ตวอยางเชนตองการหนงสอหมวด 615.312

ภาพท 4.14ตวอยางการสบคนจากเลขหม

Page 15: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

15

ภาพท 4.15ตวอยางผลทไดจากการสบคน

ผลทไดจากการสบคนจากเลขหมหนงสอ แตละรายการจะใหรายละเอยดของเลขเรยกหนงสอชอผแตง และชอเรอง ซงรายละเอยดทกรายการเมอคลกแลวจะเขาไปทขอมลรายการตวเลมทนท

2.4การคนจากเลข ISBN ผใชสามารถคนหนงสอดวยเลข ISBN ได หากหองสมดมหนงสอดงกลาวกจะแสดงรายละเอยดของหนงสอบนจอภาพ การพมพเลข ISBN ใหพมพตดกนโดยไมตองม – หรอ เวนวรรค

ภาพท 4.16ตวอยางการสบคนจากเลข ISBN

Page 16: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

16 ตวอยางเชน พมพ 9748826686 เมอกดปม Start จอภาพจะแสดงรายละเอยดของหนงสอดงน

ภาพท 4.17ตวอยางผลทไดจากการสบคนดวยเลข ISBN

2.5การคนจากชอเรอง เปนการคนจากชอหนงสอ หากหองสมดมหนงสอดงกลาวกจะแสดงรายชอของหนงสอบนจอภาพ

ภาพท 4.18ตวอยางการสบคนจากชอเรอง

Page 17: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

17

ภาพท 4.19ตวอยางรายการทคนจากชอเรอง

2.6การคนจากสานกพมพ เปนการคนจากขอมลจากชอสานกพมพ โดยระบบจะแสดงจานวนหนงสอทพมพโดยสานกพมพทเราสบคน พรอมทงชอสานกพมพทใกลเคยงกบคาคนของผใช

ภาพท 4.20ตวอยางการสบคนจากสานกพมพ

ภาพท 4.21ตวอยางรายการทคนจากพมพดอกหญา

Page 18: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

18

ภาพท 4.22ตวอยางรายการทคนจากสานกพมพดอกหญา

3.การสบคนแบบงาย เปนการสบคนโดยทผใชสามารถใสคาคนลงไปโดยทไมตองมการเลอกประเภทการสบคน ตามภาพท 4.23 เพราะการสบคนแบบงายนนจะนาคาคนของผใชไปหาทงจากชอเรอง ชอผแตง หวเรอง สานกพมพ และสวนอน ๆ ซงเมอพบกจะแสดงผลการสบคนในทนทตามภาพท 4.24

ภาพท 4.23ตวอยางการสบคนแบบงาย

Page 19: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

19

ภาพท 4.24ตวอยางผลการสบคนแบบงายดวยคาคนอนเตอรเนต

4. การสบคนแบบคาสาคญ เปนการสบคนโดยใชคาคน 2 คาหรอมากกวาและใชตรรกะแบบบล และ (AND) หรอ (OR) ไม (NOT) ใกลเคยง (NEAR) เพอเชอมคาคนนอกจากนผใชยงสามารถเลอกประเภทการสบคน ไดเชนเดยวกบการสบคนแบบทวไป ซงเมอคลกททางเลอกนจะไดเมนสบคนดงน

ภาพท 4.25หนาจอภาพเมนการสบคนแบบคาสาคญ

Page 20: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

20 4.1ใชคาเชอมวา และ (AND) หมายความวาตองการหนงสอทมเนอหา หรอชอเรองทมทงสองคาอยในเรองเดยวกน ตวอยางเชน ตองการสบคนโดยใชคาวา อาหาร และ ขนม

ภาพท 4.26ตวอยางการสบคนแบบคาสาคญ “และ” (AND)

4.2ใชคาเชอมวา หรอ (OR) หมายความวาตองการหนงสอทมเนอหา หรอชอเรองทมทงสองคาหรอคาใดคาหนง อยในเลม ตวอยางเชนตองการสบคนโดยใชคาวา อาหาร หรอ ขนม

Page 21: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

21

ภาพท 4.27ตวอยางการสบคนแบบคาสาคญ “หรอ” (OR)

4.3ใชคาเชอมวา ไม (NOT) หมายความวาตองการหนงสอทมเนอหา หรอชอเรองทมแตคาแรกเทานน และไมใหมคาทสองอยในเลม ตวอยางเชน ตองการสบคนโดยใชคาวา อาหาร ไม ขนม

Page 22: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

22

ภาพท 4.28ตวอยางการสบคนแบบคาสาคญ “ไม” (NOT)

4.3ใชคาเชอมวา ใกลเคยง (NEAR) หมายความวาตองการหนงสอทมเนอหา หรอชอเรองทมคาทสองอยใกลเคยงกบคาแรก ตวอยางเชน ตองการสบคนโดยใชคาวา อาหาร ใกลเคยง ขนม

Page 23: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

23

ภาพท 4.29ตวอยางการสบคนแบบคาสาคญ “ใกลเคยง” (NEAR)

การสบคนแบบนสามารถเลอกประเภทคาสบคนไดเชนเดยวกบ แบบคาและวล เชนอาจเลอกคาแรกเปนผแตง คาท 2 เปนชอเรองกได ตวอยางตองการนวนยายสแผนดน ทแตงโดย คกฤทธ

Page 24: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

24

ภาพท 4.30ตวอยางการสบคนแบบคาเชอม “และ” (AND)

5.การสบคนแบบเชยวชาญ เปนการสบคนโดยการพมพคาสงทตองการเอง เพอกาหนดประเภทของคาคน หากตองการใชคน 2 คาและใชตรรกะแบบบล และ (AND)หรอ (OR)ไม (NOT) เพอเชอมคาทงสองกสามารถทาไดทกอยางเหมอนการสบคนใน 2 แบบแรกทกลาวถงไปแลวเมอคลกททางเลอกนจะไดเมนสบคนดงน

ภาพท 4.31หนาจอภาพเมนการสบคนแบบเชยวชาญ

Page 25: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

25 ตวอยางเชนสบคนชอผแตงทชอ ม.ร.ว. คกฤทธ และ หนงสอเรอง สแผนดนใชคาคนวา a:คกฤทธ& t:สแผนดน โดย a: นนเปนสญลกษณเพอการคนชอผแตง &เปนสญลกษณแทนตรรกบลน AND และ t: เปนสญลกษณเพอการสบคนขอมลจากชอเรอง ซงเมอทาการสบคนจะไดหนงสอสแผนดนทแตงโดยคกฤทธ มาใหเลอก ใหคลกเลอกทรายการตวเลม จะไดจอภาพรายการตวเลมมาให

ภาพท 4.32 ตวอยางการสบคนแบบการใชคาสง

Page 26: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

26 ฐานขอมลบทความวารสาร มวธการสบคนและเมนการใชงานเหมอนฐานขอมลหนงสอและโสตทศนวสด จะแตกตางเฉพาะตองมการเลอกฐานขอมล ใหเปนฐานขอมลบทความวารสาร การสบคนทม ชอบทความ ชอวารสารเพมขนมา รวมทงสวนของ การแสดงผลรายการสบคนดวย

ภาพท 4.33การเลอกฐานขอมลการสบคนเปนฐานขอมลวารสาร

ภาพท 4.34ตวอยางการสบคนจากหวเรอง

ภาพท 4.35ผลการสบคนหวเรอง กาซชวภาพ จากฐานขอมลวารสาร

Page 27: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

27

ภาพท 4.36ผลการสบคนจากฐานขอมลวารสาร

ภาพท 4.37 ตวอยางการสบคนจากชอวารสาร

ภาพท 4.38 ผลการสบคนชอวารสาร ชวจต จากฐานขอมลวารสาร

ฉบบท หนา ปท

Page 28: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

28 การสบคนสารสนเทศจากอนเทอรเนต

อนเทอรเนต (Internet) มาจากคาวา international network แปลวาเครอขายนานาชาต โดยอนเทอรเนตมลกษณะการเชอมตอระหวางเครอขายหลายเครอขายทวโลก ซงใชมาตรฐานเชอมโยงเดยวกนทเรยกวาโปรโตคอล ทซพ/ไอพ (Protocol TCP/IP)และสามารถนาเสนอขอมลไดหลากหลายประเภทพรอม ๆ กน ไมวาจะเปนขอความ ภาพ เสยง ภาพเคลอนไหว และมลตมเดยแบบตาง ๆ นอกจากนผใชเครอขายนสามารถสอสารถงกนไดในหลายๆ ทาง อาทเชน อเมล เวบบอรด และสามารถสบคนขอมลและขาวสารตางๆ รวมทงคดลอกแฟมขอมลและโปรแกรมมาใชได อนเทอรเนตเกดขนในป พ.ศ. 2512 จากการเกดเครอขาย ARPANET (Advanced Research Projects Agency NETwork) ซงเปนเครอขายสานกงานโครงการวจยชนสงของกระทรวงกลาโหม ประเทศสหรฐอเมรกา โดยมวตถประสงคหลกของการสรางเครอขายคอ เพอใหคอมพวเตอรสามารถเชอมตอ และมปฏสมพนธกนได เครอขาย ARPANET ถอเปนเครอขายเรมแรก ซงตอมาไดถกพฒนาใหเปนเครอขาย อนเทอรเนตในปจจบน ประโยชนของอนเทอรเนต

บรการตาง ๆ บนอนเทอรเนตสามารถนามาประยกตใหเกดประโยชนตอตนเองและสงคมไดอยางหลากหลายตามความเหมาะสม ดงน 1.การตดตอสอสาร ผใชสามารถสงขาวสารหรอขอความถงบคคลทตองการตดตอ โดยสามารถสงไดทงขอความ รปภาพ เสยง และภาพเคลอนไหว ซงอาจจะเปนไดทงในแบบสวนบคคล หรอแบบสาธารณะ โดยการตดตอสอสารนนสามารถคดตอสอสารไดทวโลกในเวลาอนรวดเรวหนวยงานหรอองคกรใด ๆ ทตองการแจงขาวสาร ขอมลแกสมาชกหรอผทเกยวของทวโลก การสอสารผานทางอนเทอรเนตจะสะดวกรวดเรวและประหยดมาก 2.การประชมทางไกลผานจอภาพ เทคโนโลยอนเทอรเนตทพฒนามากขนทาใหกลายเปนชองทางการสอสารทมประสทธภาพ สามารถสงไดทงเสยงในรปแบบโทรศพทหรอสงเฉพาะภาพคสนทนารวมทงการจดประชมทางไกลผานจอภาพทไดรบทงภาพและเสยงทาใหผทตองการจดประชมไมจาเปนตองเดนทางมารวมกน แตสามารถประชมผานทางหนาจอคอมพวเตอรทใชระบบประชมทางไกลไดโดยตรง 3.การโอนถายขอมลและการขอเขาระบบจากระยะไกลบรการอนเทอรเนตรปแบบหนงโดยทเราสามารถเขาไปใชงานคอมพวเตอรอกเครองหนงในระยะไกลไดดวยตนเอง โดยใหเครองทงสองตออนเทอรเนตไวโดยการถายโอนขอมล (FTP) จะเปนการนาขอมลขนสระบบหรอนาขอมลจากเครองทเรา

Page 29: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

29 เขาใชบรการมาเกบไวในเครองของเราเอง สาหรบการขอเขาระบบจากระยะทางไกล (Telnet) จะเปนการเรยกขอมลจากเครองทตองการมายงเครองสวนตวได 4.สามารถตดตามเรองทสนใจเปนพเศษ ไมวาจะเปนงานอาชพ งานอดเรก หรอสงทกาลงเปนทสนใจของคนทวไป หรอ เกมสตาง ๆ เรองราวตาง ๆ นนไดมาจากกลมขาวซงมอยนบหมนกลม จากกระดานสนทนาตาง ๆ ขอมลเหลานนไดมาจากความคดเหน ขอแนะนาและขอเทจจรงทผใชอนเทอรเนตทวโลกใสไว 5. แหลงความรทกรปแบบ สามารถคนหาขอมล ความรตาง ๆ จากทวโลกไดหลากหลายรปแบบ เชนขอมลทมลกษณะเหมอนหนงสออางองจาพวก พจนานกรมภาษาตาง ๆสารานกรม แผนท ฯลฯ ขอมลทเปนบทความจากวารสาร ขอมลทเปนผลงานวจยขอมลจากแหลงขอมลตนแหลง จากการคนเพยงครงเดยวจะไดขอมลในเวลาอนรวดเรว จงทาใหมงานวจย งานประดษฐเกดขนใหมตลอดเวลา 5.ซอขายสนคาและบรการเปนการจบจายซอ –สนคาและบรการ โดยบรษท รานคาตาง ๆตลอดจนคนทวไปกสามารถโฆษณาสนคา และบรการของตนผานทางอนเทอรเนตไดในราคาถก ซงสามารถใหบรการไดตลอด 24 ชวโมงและเผยแพรไปยงผบรโภคไดมากกวาสอโฆษณาอน ๆนบเปนธรกรรมและการโฆษณาทมตนทนตาทสดอกดวย 6.รบขาวสารลาสดไดทงในและตางประเทศ ทงขาวการเมอง ขาวเศรษฐกจ ขาวกฬา รายงานอากาศ ราคาหน ฯลฯ การคนขอมลบนอนเทอรเนต อนเทอรเนตเปนแหลงรวบรวมเวบไซต ซงบรรจขอมลตาง ๆ ไวเปนจานวนมาก ทงตวอกษรรปภาพเสยงหรอภาพเคลอนไหวการจะใชบรการเวบไซตตาง ๆ ไดนน ผใชจะตองม 1.โปรแกรมweb browser ซงเปนโปรแกรมทถกออกแบบและพฒนาเพออานวยความสะดวกแกผใชในการคนหาขอมลแบบ WWWโปรแกรม web browser ทเปนทนยม เชน Internet Explorer,Chrome, Firefox, Safariเปนตน 2.ตวชแหลงในอนเทอรเนต(URL : Uniform Resource Locator) คอตวระบแหลงทรพยากรสากล (URI : Uniform Resource Identifier) ประเภทหนง ซงใชสาหรบระบแหลงทอยของทรพยากรทตองการ และมกลไกบางอยางสาหรบดงขอมลทรพยากรนนมา ในการใชในเอกสารทางเทคนคและการอภปรายทวไป ประกอบดวย แผนของตวระบแหลงทรพยากรสากล (URI scheme) หรอทเรยกโดยทวไปวาโพรโทคอลตามดวยทวภาค (:) และอน ๆ ขนอยกบแผนทใชงานชอแมขาย (hostname) หรอทอยไอพหมายเลขพอรต, ชอเสนทางไปยงไฟลทจะดงขอมลมาหรอโปรแกรมทจะทางานและสดทายคอสายอกขระสอบถาม (query string) โดยเฉพาะเมอทางานกบโปรแกรมตอ

Page 30: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

30 ประสานรวมสาหรบเกตเวย (CGI) เชน หากตองการจะเขาไปท เวบไซตของมหาวทยาลยราชภฏนครปฐมตองทราบ URL ซงกคอhttp://www.npru.ac.th หนาแรกของเวบไซตกคอ home page เมอสามารถเปด home page ของแตละ web site ได กสามารถเลอกหาขอมลจากเวบเพจตาง ๆ ทอยในเวบไซตไดตามตองการURL มสวนประกอบดงน

http://www.npru.ac.th/index.html http มาจากคาวา Hyper Text Transfer Protocol เปนโพรโทคอลสาหรบเขาใชอนเทอรเนตแบบWWWหากใชตวอกษรอนจะเปนโพรโทคอลในการเขาใชบรการแบบอน เชน mms เปนโพรโทคอลสาหรบเขาใชขอมลมลตมเดยบนเครอขายโดยเฉพาะ หรอ ftp จะเปนโพรโทคอลทใชในการโอนถายขอมลโดยเฉพาะ หากแตในการใชเวบบราวเซอรในปจจบน แมผใชจะไมพมพ URI scheme คาตงตนของเวบบราวเซอรจะใส http:// ใหโดยอตโนมตทนท การสบคนขอมลแบบเวลดไวดเวบนน มคาอย 3 คา ทผใชงานใหม ๆ มกสบสน คอคาวา web site ; web page และ home page เวบไซต (web site)คอคอมพวเตอรททาหนาทเปนแหลงรวบรวมและเผยแพรขอมลทงหมด ทเปนเวบเพจและโฮมเพจเปรยบเสมอนตวเลมวารสาร โฮมเพจ(home page)คอหนาแรก หรอ หนาหลกของเวบไซต ทาหนาทเปนปกและสารบาญ เปนทรวมการเชอมโยงไปยงหนาเวบเพจตาง ๆ ของเวบไซตนน ๆ อาจมคาแนะนาในการใชงานสรปสงทนาสนใจในเวบไซต มรายการหรอเมน (menu) ใหผใชไดเลอกคนหาเจาะลกลงไปเปนชน ๆ ซอยยอย เฉพาะเจาะจงลงไปทละหนา เวบเพจ(web page)คอหนาเอกสารอเลกทรอนกสใชนาเสนอขอมลตาง ๆ ในรปสอผสมเวบไซตหนง ๆ อาจม เวบเพจตงแต 2 - 3 หนา ไปจนถงเปนพน ๆ หนาเอกสารแตละหนามการเชอมโยงไปหาเนอหาทมความเกยวของกนในหนาเดยวกน หรอหนาอน ๆ สามารถเรยกดเอกสารอนททาการเชอมโยงไวไดตอเนองไปเรอย ๆ คลายกบใยแมงมมWWW จงถกเรยกวา เครอขายใยแมงมม

URI scheme

ชอเสนทางไปยงไฟล ทวภาค Hostname

Page 31: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

31 ขอมลทปรากฏบน WWW สานกงานวจยแหงศนยหองสมดคอมพวเตอรระบบออนไลนโอซแอลซ ไดศกษาและแบงประเภทของ WWW ออกเปน 5 กลมใหญ (ยรรยง เตงอานวย และสภาพร ชยธมมะปกรณ, 2542 หนา 4) ไดแก 1.สารคด ไดแก รายงาน รายงานทางวชาการ ขอคดเหน ความเรยง บทบรรณาธการ และหนงสอเลม 2.บนเทง ไดแก นวนยาย หสนยาย เกมส ฯลฯ 3.อางอง / ดรรชน ไดแก โฮมเพจดรรชน สาระสงเขป ขอเทจจรง บทคดยอ ทาเนยบนาม บรรณานกรม หนงสออางอง ชวประวต อตชวประวต และรายการเชอมโยงไปยงแหลงสารสนเทศอน ๆ 4.สถาบน ไดแก การขายแบบออนไลน การโฆษณา ขอมลผลตภณฑรายการผลตภณฑ คมอ เอกสารเผยแพร และเอกสารแนะนาองคกร 5.บคคล ไดแก โฮมเพจทมขอมลบคคล หรอ กลมบคคล

วธการคนหาขอมล วธการคนหาขอมลในเวบเพจตาง ๆ นบลาน ๆ เวบเพจมหลายวธแตทนยมม 3 วธ ดงน 1. การคนควาจากแหลงสารสนเทศโดยตรง ใชในกรณทผใชทราบ URL ของแหลงขอมลทตองการโดยอาจใชหนงสอคมอทมผรวบรวมไว อานจากคอลมนหนงสอพมพ หรอวารสาร หรอมผอนแนะนา 2. การสบคนจากแหลงขอมลทจดหมวดหมตามสาขาวชา เรยกวาแบบ นามานกรม (directories) เปนการจดทาขนจากการรวบรวมขอมลทมการสะสมมาเปนระยะเวลานาน โดยใชคนจดทาแลวแบงเปนหมวดหมตาง ๆ และมหวขอยอยลงไปเปนลาดบชน คลายกบการจดหมวดหมในหองสมดการคนหาจะทาโดยดจากหวขอตาง ๆ ทแบงไวตามลาดบจนพบเวบเพจแตเนองจากมขอมลจานวนมากยงไมถกสารวจและจดหมวดหม จงทาใหวธการคนหาแบบนมขอเสยคอจะไมไดขอมลทงหมดในอนเทอรเนตตวอยางเวบไซตทใหบรการไดแก Sanook (URL: http://dir.sanook.com )เปนการรวมทงโปรแกรมการสบคนและการแบงตามสาขาวชาเขาดวยกน

3.การสบคนโดยใชโปรแกรมสบคน (search engine)เปนการสบคนโดยการใชคาสาคญทจดทาดวยเครองจกรสบคนคอโปรแกรมสบคนจะไปยงทตาง ๆ ในอนเทอรเนต และเกบขอมลตาง ๆ โดยการคนหาทละคาตามตองการ หากเวบเพจใดมคาทตองการหา จะนามาแสดงผลลพธไว การใชโปรแกรมคนหานเปนการหาขอมลทละเอยดและครอบคลมยงกวาการหาแบบนามานกรมขอเสยคอบางครงผลลพธทไดนนไมเกยวของกบสงทตองการคนหา

Page 32: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

32 ในปจจบนขอมลในทางอนเทอรเนตมปรมาณมากขนผทตองการสารสนเทศควรมทกษะในการใชโปรแกรมสบคนเพอใหไดขอมลทตรงตามความตองการมากทสดโดยใชเวลานอยทสดซงมวธการดงน 3.1 เลอกใชโปรแกรมสบคนสารสนเทศ ใหเหมาะสมกบความตองการ เพราะโปรแกรมจะมลกษณะเฉพาะตว เฉพาะสาขาการอานระบบชวยเหลอของโปรแกรมสบคน จะมคาแนะนาในการคนหา และทาความเขาใจกบกฎเกณฑตาง ๆกอนการใชงาน 3.2 ระบความตองการใหชดเจนวาเราตองการคนควาขอมลเรองใด และกาหนดขอบเขตของเรอง 3.3 กาหนดคาถาม (query) ของเรองทตองการคนโดยใชคาคนทเปนคาสาคญทเฉพาะเจาะจงและเปนคามาตรฐาน ตรงตามความตองการ ไมควรใชคาคนทกวางมาก หรอเปนคาทกากวม เพราะจะทาใหไดผลลพธทมากเกนไปและไมตรงความตองการ 3.4 ใชเครองหมายตาง ๆ และตรรกะแบบบล เพอกาหนดขอบเขตของคาทใชคนใหเฉพาะเจาะจง ดงไดกลาวมาแลวในตอนตน 3.5 ใชการคนคาหลายคา หรอคาทมความหมายเหมอนกน เปนคาสาคญในสบคน เชนคาทสะกดไดทงแบบองกฤษและอเมรกน หรอคาเอกพจนและพหพจน หรอคาทสามารถสะกดไดหลายรปแบบแตหมายถงสงเดยวกน เพราะจะทาใหผลของการสบคนมประสทธภาพมากขน 3.6 ตรวจสอบการใชคาคนใหถกตอง เชน การสะกดคา 3.7 ใชโปรแกรมสบคนมากกวา 1 ตว เนองจากโปรแกรมสบคนแตละตวครอบคลมฐานขอมลทแตกตางกน รวมทงมการทาดรรชนทแตกตางกนดวย การวเคราะหและประเมนคณคาสารสนเทศทไดจากเครอขายอนเทอรเนต

อนเทอรเนตเปนแหลงรวบรวมสารสนเทศจานวนมหาศาลในทกรปแบบ ทงสารสนเทศทใหความร เปนประโยชน ตลอดจนขอมลทเปนโทษ เชน เรองลามกอนาจาร เรองการพนน เรองโกหกไรสาระ เปนตน ทงนเพราะอนเทอรเนตเปนเครอขายสาธารณะทไรการควบคม คนทวไปสามารถทจะนาเวบไซตของตนขนไวบนเครอขายได จานวนเวบไซตตาง ๆ จงเพมปรมาณมากขนทกวนดงนนในการสบคนขอมลผใชควรใชวจารณญาณพจารณาผลลพธทไดวาเปนไปตามความตองการหรอไม นาเชอถอมากนอยเพยงใดนาไปใชประโยชนไดจรงหรอไม จงจาเปนตองมการวเคราะหและประเมนคาความนาเชอถอของสารสนเทศทไดกอนจะนาไปใชหรออางอง ดงน 1.ผแตง / ผผลต / ผรบผดชอบ ตองระบวาใครเปนผแตงหรอรบผดชอบเวบเพจนน ๆซงควรเปนบคคลหรอสถาบนทนาเชอถอเชนมประสบการณ หรอ มการรความสามารถในเรองนน มทอย เชน หนวยงานหรอสถาบน และม e-mail ของผเขยนทสามารถตดตอกลบได บางเวบเพจเราจะไมพบ

Page 33: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

33 ผรบผดชอบทเปนบคคลใหพจารณาจากโฮมเพจแทนผรบผดชอบ วาเปนเวบไซตของใคร หากเปนของหนวยงานหนวยงานนนนาเชอถอหรอไมหนวยงานทนาเชอถอคอหนวยงานทางดานการศกษา หนวยงานทางราชการ รองลงมาคอหนวยงานทไมหวงผลกาไร 2.เนอหา 2.1 ความถกตองเทยงตรงของเนอหา มการคนควาและบอกแหลงอางองทางวชาการตามรปแบบบรรณานกรม ทสามารถตรวจสอบได นอกจากนควรมการใชภาษาทเหมาะสม การสะกดถกตองตามหลกไวยากรณ 2.2 ความทนสมยของเนอหา มการปรบปรงแกไขใหทนสมยอยเสมอ โดยพจารณาจากวนทปรบปรงขอมลครงสดทายขอมลตองเหมาะสมกบระดบของผใช 2.3 ความสมบรณชดเจนของเนอหา มการแบงหวขออยางชดเจน เรยงลาดบเนอหาจากงายไปยาก หากมการเชอมโยง (links) ไปหาแหลงขอมลอน ๆ ทเกยวของสามารถเชอมโยงไปไดจรงและควรมรายละเอยดยอ ๆ ของเวบไซตทเชอมโยงไปดวย 2.4 วตถประสงคในการจดทาสารสนเทศนนเปนการเผยแพรผลงานทางวชาการ หรอขอมลเพอการตลาด หรอเพอการประชาสมพนธ 3.การเขาถงเวบไซตนนคงทหรอไม มการเปลยนแปลง URL บอยหรอไม 4. ความงายในการใช เวบไซตนนควรมการเรยบเรยงอยางมระบบ ใชงาย สะดวก ไมสบสน การสบคนสารสนเทศดวยกเกล (Google)

กเกล เปนโปรแกรมสบคนสารสนเทศทเปนทรจกและนยมใชมากทสดในขณะน โดยกเกลเรมกอตงเมอ มกราคม พ.ศ. 2539 จากโครงงานวจยสาหรบดษฎนพนธของ แลรร เพจ และเซอรเกย บรน นกศกษามหาวทยาลยปรญญาเอกจากมหาวทยาลยสแตนฟอรดจากสมมตฐานของโปรแกรมสบคนทสามารถวเคราะหความสมพนธของของเวบไซต มาจดอนดบการคนหาทเรยกวาเพจแรงก โดยชอโปรแกรมสบคนทตงมาในตอนนนชอวา "แบกรบ" (BackRub) ตามความสามารถในการวเคราะหขอมลการเชอมโยงยอนกลบไป (back links) เพอวเคราะหความสาคญของแตละเวบไซตโดยเวบไซตทมเวบไซตอนเชอมเขามาหามากทสด จะเปนเวบไซตทมความสาคญสงสด และจะถกจดอนดบไวดกวา โดยทงคไดทดสอบโปรแกรมสบคน โดยใชเซรฟเวอรของมหาวทยาลยสแตนพอรดในชอโดเมนวา google.stanford.eduและตอมาไดจดทะเบยนบรษทกเกล (Google Inc.) ในวนท 27 กนยายน พ.ศ. 2541 ในปจจบนกเกล เปนโปรแกรมสบคนสารสนเทศทเปนทมผเขาไปใชมากทสดเมอเทยบกบโปรแกรมสบคนตวอน เนองจากความเรวและประสทธภาพในการสบคนสารสนเทศ กเกลทาการคนหา

Page 34: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

34 ขอมลจากเวบไซตตาง ๆ จานวนมากกวาพนพนลานเพจ สามารถคนรปภาพ (image) คลปวดโอ แผนท และขอมลหลากหลายประเภท การสบคนข อมลของ ก เ กลประเทศไทย นน เม อ เข า ไป ท http://www.google.com ทางกเกลจะเปลยน URL ใหเปน http://www.google.co.th ซงสามารถใชคาคนเปนภาษาไทย หรอ องกฤษกไดและเมอคลกท คนหาโดย Googleจะแสดงผลลพธตามลาดบความใกลเคยงมเทคนคในการสบคนดงน

ภาพท 4.39หนาโฮมเพจเวบกเกลประเทศไทย

1.การเลอกใชคาในการสบคนใหเลอกใชคาคนทเฉพาะเจาะจง และมความหมายตรงกบขอมลทตองการใหมากทสดโดยอาจจะมคาเดยว หรอหลายคากได ซงในปจจบนเมอพมพขอความลงไปในชองสบคน กเกลจะคาดเดาตวอกษรทผใชพมพลวงหนาตามความนยมในการสบคน เชน เมอพมพคาวา สมารท กเกลจะแสดงคาคนใกลเคยงทมผสบคนสงสดทนท และผใชสามารถคลกเลอกคาคนทกเกลนาเสนอเพอสบคนโดยไมตองพมพตอได

ภาพท 4.40ผลการพมพคาวา สมารท ในชองสบคน

ปม “ดใจจงคนแลวเจอเลย” เปนการคนคาคนโดยแสดงผลตรง ไปทเวบไซตทอยเปนอนดบหนงในผลการคนของกเ ก ล เ พ อความสะดวกรวดเรว

Page 35: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

35 หลงจากเลอกคาคนแลว เมอกด enter หรอคลกเลอกคาคน กเกลจะแสดงผลการสบคนโดยจะแสดงเวบทตรงคาคนทสด และเวบทผใชนยมเขาใชงานมากทสดเปนอนดบแรก และไลเรยงลงไปเรอย ๆ เชน เมอผใชนยมขอมลทเปนเวบกเกลจะนาเสนอขอมลในทเปนการเชอมโยงไปยงเวบไซตไลไปตามคาคนทตรงทสด

ภาพท 4.41ผลการสบคนคาวา สมารทโฟน

หากแตถาคาคนทสบคนมสงทผใชนยมใชนอกเหนอจากเวบเพจ กเกลกจะนาเสนอสงทผใชนยมใช ไมวาจะเปนรปภาพ คลปวดโอ เพมเตม ดงภาพ 4.62เมอคนคาวา Lady gaga กเกลจะเพมเตมในสวนของภาพและคลปวดโอทเกยวกบ Lady gaga

ภาพท 4.42ผลการสบคนคาวา Lady gaga

Page 36: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

36 หรอเมอคาคนตรงกบขอมลทเปนบทความ หรอหนงสอ กเกลกจะนาเสนอผลการสบคนทเปนสอบทความหรอหนงสอกอนเวบ

ภาพท 4.43ผลการสบคนคาวา information technology management

เมอใชหลาย ๆ คาในการคน (โปรแกรมจะทาการคนทกคา และเชอมดวย AND โดยอตโนมตทนททมการเคาะ space bar)ระบบจะคนตามจานวนคาคนของเราโดยจานวนคาทตรงคาคนมากทสดจะอยสวนแรกของหนา และเวบทมจานวนคาทตรงนอยทสดจะอยในหนาทาย ๆ ของการสบคน

Page 37: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

37

ภาพท 4.44เปรยบเทยบผลการสบคนดวยคาหลาย ๆ คาในหนาแรกของการคน กบ หนาสดทายของการคน ในการสบคนโดยใชคาคนพรอม ๆ กนหลาย ๆ คา หรออาจใชในรปประโยค หรอใชกลมคาทมการเวนชองวาง เชน ชอและชอสกลใหบงคบการคาคนเปนวล ดวยการใสเครองหมายอญประกาศ “” ครอมคาดงกลาวเพอการคนทเฉพาะเจาะจงเพราะหากไมทาดงนน กเกลจะคนเปนคาทแยกกน ผลลพธทไดจะมเปนจานวนมาก ซงอาจไมตรงกบความตองการเพราะมขอมลอนปะปนมาดวย

Page 38: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

38

ภาพท 4.45เปรยบเทยบผลการสบคนคาวา สมเดช นลพนธ เมอไมมเครองหมายอญประกาศ และมเครองหมายอญประกาศ

2.การใชคาคนภาษาองกฤษ ไมตองคานงถงรปแบบตวอกษรจะพมพอกษรตวใหญหรอเลกกได มความหมายเทากน

ภาพท 4.46ผลการสบคนคาวาSeeking a Friend for the End of the World

Page 39: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

39 3.การใชตรรกะแบบบลในการสบคนตองใชภาษาองกฤษตวพมพใหญ ANDOR จงจะไดผลลพธยกเวนคาวา NOT ทใหใชเครองหมาย – แทน

ภาพท 4.47ผลการสบคนคาวา smartphone OR iphone

ภาพท 4.48ผลการสบคนคาวา smartphone -iphone

Page 40: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

40

ภาพท 4.49ผลการสบคนคาวา smartphone AND iphone

ดงไดกลาวแลววาโปรแกรมจะทาการคนทกคา และเชอมดวย AND โดยอตโนมต ดงนนในการสบคนไมวาจะใสคาวา AND หรอไมใส ผลการสบคนกมกจะไมแตกตางกน

4.การใชเครองหมาย เพอบงคบการคน 4.1เครองหมาย+ใชเมอตองการรวมคาทเปน stop words ในภาษาองกฤษ (คาทโดยปกตโปรแกรมไมนามาคนให) เปนคาคนดวยไมใชกบคาในภาษาไทย เพราะไมมคาละเวนทระบบไมคนให นอกจากนนกเกลยงใช stemming technology ในการคนคาอน ๆ ทใกลเคยงกนกบคาทพมพเขาไป เชน ถาคนคาวา dietary foods จะไดผลการคนทใชคาวา diet, diets และ food ดวยเชนกนถาไมตองการใหกเกลเปลยนรปแบบในการคนหา ใหใชเครองหมาย+นาหนาคานน 4.2เครองหมาย ~ (tilde) ใชคนคาพอง ใชคนคาภาษาองกฤษเชน Dvaravati ~facts

ภาพท 4.50ผลการสบคนคาวา Dvaravati ~facts

Page 41: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

41 จากตวอยาง ก เ กลจะคนทค า วา Dvaravati และคาท ใกล เคยงกบคาวา facts เ ชน information และ data 4.3เครองหมาย * ใชคนกลมคา หรอประโยคทผใชไมแนใจเรองการใชคา หรอการสะกดคานน โดยคนในเครองหมาย “ ”

ภาพท 4.51ผลการสบคนคาวา “ไขหวด*”

5. การคนหาขนสง (advanced search) เพอชวยใหการคนเปนไปอยางมประสทธภาพมากขนซงจะมตวเลอกในการชวยคนขอมลมากขนกวาการคนปกต โดยการใชคนหาขนสงนน สามารถทาไดดวยการคลกทไอคอนรปเฟองบรเวณดานขวาของหนาจอเมอทาการสบคนแบบปกต จะมตวเลอกใหผใชสามารถเลอกคนหาขนสงได

ภาพท 4.52การเลอกวธสบคนแบบคนหาขนสง

Page 42: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

42 เมอคลกจะไดหนาจอสบคนดงภาพท 4.53 โดยจะมตวเลอกในการสบคนเพมขน เชนภาษาทจะแสดงผล ประเทศทเวบไซตตงอย เวลาทขอมลถกปรบปรง การกาหนดแหลงทอยของขอมล ระดบความปลอดภยของขอมล และชนดของไฟลขอมล

ภาพท 4.53หนาจอการคนหาขนสง 6. การระบใหคนเฉพาะภายใน domain ทตองการเทานน ใหใช site:<domain name> เชน ตองการคนหาคาวา สารสนเทศ ในเวบไซตของมหาวทยาลยราชภฏนครปฐมคนดงน สารสนเทศsite:www.npru.ac.th .ผลการคนดงในภาพท 4.54

ภาพท 4.54คนเฉพาะภายใน domain ทตองการ

Page 43: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

43 7. การคนขอมลตวเลข เงน ระยะทาง หรอระยะเวลา ภายในชวงทตองการ ใหใช <ตวเลขแรก>..<ตวเลขสดทาย>ตวอยางเชน tablet ราคา 4000..6000 บาท(ควรระบหนวยนบของตวเลขดวย เชน $, kg, km จะทาใหผลการคนแมนยามากขน)

ภาพท 4.55ผลลพธการคน tablet ราคา 4000..6000 บาท 8. ใชเปนเครองคดเลขตวอยางเชน 500 หาร 2 ยกกาลง 5 คญ 10โดยใชเครองหมาย + - * / ^ % ใสในชองสบคน กเกลจะสามารถคานวณคาตอบใหผใชได

ภาพท 4.56ผลลพธการคานวณ 500 หาร 2 ยกกาลง 5 คณ 10

Page 44: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

44 9. ใชในการแปลงคาหนวยวดตาง ๆ เชน500 kilometers in miles (เพอถามวา 500กโลเมตรเทากบกไมล?)

ภาพท 4.57ผลลพธการคานวณ 500 kilometers in miles 10. ถามอตราแลกเปลยนเงนตราจากตางประเทศ เชน 100 USD in GBP (เพอถามวา 100 US$ เทากบก British pounds) หรอพมพวา US$ in Thai moneyเปนตน

ภาพท 4.58ผลลพธอตราแลกเปลยนเงนตราจากตางประเทศ

11. การคนหาขอมลจากไฟลชนดอน ๆ(file type) ทไมใช html เชน pdf, ppt, xls, doc, rtf ใหใช คาคน filetype:[extension] ตวอยางเชนประวตนายกรฐมนตร filetype:doc

Page 45: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

45

ภาพท 4.59ผลการสบคนไฟล word document ดวยคาวา ประวตนายกรฐมนตร

12.คนหาหนงสอทตองการโดยเมอคนตามปกตแลว ใหเลอกทคาวาหนงสอในเมนทางดานซายมอตวอยางเชนหนงสอ Microsoft office

ภาพท 4.60ผลลพธการคน หนงสอ Microsoft office

13. คนหาคลปวดโอทตองการโดยเมอคนตามปกตแลว ใหเลอกทคาวาวดโอในเมนทางดานซายมอ ตวอยางเชนแมว

Page 46: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

46

ภาพท 4.61ผลลพธการคน แมว เมอคลกทเมน วดโอ

14. คนหาขาวซงอยในเวบไซตหนงสอพมพโดยเมอคนตามปกตแลว ใหเลอกทคาวาขาวสารในเมนทางดานซายมอ ตวอยางเชนพาย

ภาพท 4.62ผลลพธการคน พาย เมอคลกทเมน ขาวสาร

15. คนหาสถานทโดยใชเมน แผนท โดยผใชสามารถคนไดทหนาสบคนปกต และเลอกเมนดานซายเปนแผนท กเกลจะเชอมตอไปยง Google maps ทนท ซงจะแสดงผลลพธเปนแผนทและระบสถานทซงผใชไดระบคาคนไป หากมสถานทซงตรงกบคาคนหลายแหง กเกลจะใชสญลกษณ A - Z ให

Page 47: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

47 ผใชเลอกสถานททตรงความตองการมากทสด โดยสามารถคานวณเสนทางการเดนทาง ระยะเวลาทใชในการเดนทาง และใหขอมลเบองตนไดอกดวย นอกจากนในปจจบนกเกลยงไดเพมระบบนาเสนอแผนทและลกษณะทางกายภาพของแผนทในรปแบบสามมต โดยสามารถใชงานไดเฉพาะในสถานทซงกเกลไดทาการจดเกบและจาลองขอมลเรยบรอยแลว

ภาพท 4.63ผลลพธการคนสถานทดวย Google maps 17. คนหารปภาพกเกลนนมความสามารถในการหารปภาพจากคาคน ซงปกตแลวเวลาผใชคนหาเวบไซตหากคาคนนนสอดคลองกบรปภาพใด กเกลจะนาเสนอผลการคนรปภาพแทรกอยในผลการสบคนเวบดวย เชนภาพท 4.64

ภาพท 4.64ผลลพธการคนเวบไซตดวยคาวา Horizonในผลการคนจะมรปภาพทตรงคาคนเพมเตมให

Page 48: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

48 หากแตในบางคาคน กเกลกไมไดแสดงผลการคนดวยรปภาพใหในหนาผลการคนหาเวบไซต โดยเฉพาะคาทมลกษณะเปนกรยา หรอเปนนามธรรม ซงเมอผใชสบคนเวบไซตตามปกตแลวผใชสามารถคลกเลอก คนรป ทอยเมนทางกเกลกจะแสดงผลรปภาพทตรง หรอใกลเคยงคาคนของผใช

ภาพท 4.65ผลลพธการคนเวบไซตดวยคาวา ดทว ซงจะไมมผลการสบคนรปภาพปรากฏในหนาแรก

ภาพท 4.66ผลลพธการคนเวบไซตดวยคาวา ดทว เมอคลกทเมน คนรป

รปแบบผลของการสบคนรปภาพของกเกลนนจะเปนการคนหาภาพทอยในเวบเพจทมคาคน หรอมชอภาพตรงกบคาคนของผใช โดยการแสดงผลการสบคนนนจะนาเสนอภาพทผใชนยมใชมากทสด บางครงจงสงผลใหผลการสบคนอาจจะไมตรงกบความตองการของผใช ทาใหตองมการเพมคาคน เชนตองการคนหาภาพขนมแพนเคกซงเมอสบคนดวยคาวาแพนเคก ผลการสบคนทไดจะเปนภาพนกแสดงแพนเคก เขมนจ ดงภาพท 4.67

Page 49: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

49

ภาพท 4.67ผลลพธการคนรปภาพดวยคาวา แพนเคก

ซงจะไมมรปแพนเคกทเปนขนมอยในผลการสบคนเลย จนกวาผจะเพมคาคนวา ขนม ลงไปในชองสบคน

ภาพท 4.68ผลลพธการคนรปภาพดวยคาวา แพนเคกและ ขนม

นอกจากนในปจจบน กเกลคนหารปภาพยงเพมความสามารถในการหาทอยของรปภาพ หรอภาพขนาดตาง ๆ เพมเตมโดยใช ภาพทผใชมในเครองของตนเอง หรอทผใชม URL โดยเมอผใชตองการคนหาภาพดวยวธดงกลาว ในชองสบคนภาพดวยกเกล ใหคลกทไอคอนกลองถายรปในชองสบคน ดงภาพท 4.69 แลวจะไดหนาตางเพอวาง URL รปภาพ หรอ นารปภาพในเครองขนสระบบของกเกลเพอคนหาเพมเตมดงภาพท 4.70

Page 50: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

50

ภาพท 4.69ไอคอนกลองถายรป เพอใชในการคนหาทอยรปภาพ

ภาพท 4.70หนาจอใส URL รปภาพเพอใชในการคนหารปภาพเพมเตม

ผลการสบคนทไดจากการนา URL รปภาพตนฉบบ หรอนารปภาพทตองการคนหาขนสระบบ กเกลจะแสดงไอคอนรปภาพทผใชระบ และแสดงคาสาคญทกเกลหาไดในชองสบคน สวนของผลการคนจะแสดงรปภาพทเหมอน หรอใกลเคยงภาพตนฉบบ ซงในปจจบนผถอลขสทธรปภาพจานวนหนงนยมทจะใชเครองมอนของกเกลในการตรวจสอบการละเมดลขสทธรปภาพ

Page 51: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

51

ภาพท 4.71ผลการคนหารปภาพโดยการใช URL รปภาพ หรอ ใชวธการนารปภาพขนสระบบ

18. แปลภาษาดวยกเกล (Google Translate) เมอตองการทราบความหมายของคาศพทจากภาษาหนงไปเปนอกภาษาหนง ผใชสามารถใชตวแปลภาษาของกเกลไดโดยคลกทเมน แปลภาษา ทอยบรเวณดานบนของเวบกเกล

ภาพท 4.72เมนเพอเขาสหนาแปลภาษาของกเกล

โดยหนาจอสาหรบแปลภาษาจะแบงหนาจอออกเปน 2 คอลมน ฝงซายจะมไวสาหรบใสคาทตองการแปล ฝงขวาจะเปนสวนทแสดงผลความหมายของคาทคน ซงภาษาทกเกลสามารถแปลไดมถง 104 ภาษา (ขอมล ณ เดอนสงหาคม 2559)

Page 52: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

52

ภาพท 4.73หนาจอแปลภาษาของกเกล

เมอผใชตองการแปลภาษากเพยงเลอกภาษาตนฉบบ และ ภาษาทตองการแปลใหถกตอง ซงระบบจะทาการแปลใหโดยอตโนมตทนท

ภาพท 4.73ผลการแปลภาษาของกเกล

หากคาใดมความหมายหรอคาใกลเคยง กเกลจะใหผใชสามารถพจารณาคาแปลแบบอน ๆ ได

ภาพท 4.73ผลการแปลภาษาของกเกลกรณทมคาเหมอน หรอคาคลายจานวนมาก

ผใชสามารถใหกเกลแปลคาจานวนมากได หากแตกเกลนนแปลสานวนไดไมดนก จงทาใหขอความทแปลออกมาในบางครงจงไมสละสลวย หรออานเขาใจไดทงหมด

Page 53: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

53

ภาพท 4.74ผลการแปลภาษาของกเกล ในรปแบบของการแปลทงประโยค

19. การตงคาการสบคนของกเกล เปนการกาหนดวธการคน และผลการคนขอมล โดยปกตผใชไมจาเปนตองเขาไปปรบอะไรกได แตในกรณทตองการใหผลการคนมความละเอยดมากขน หรอวธการคนทาไดรวดเรวมากขนกอาจจาเปนตองปรบตงคาการคน ซงวธการตงคาการคนหานนทาไดโดยการคลกทไอคอนรปเฟองในขณะทคนหาเวบ จะมหวขอ การตงคาหารคนหา ใหเลอก

ภาพท 4.75วธเขาสหนาจอการตงคาการคนหา

ในหนาจอการตงคาการคนหานนจะมหวขอตาง ๆ3 หวขอดงนดงน 19.1 การตงคาผลการคนหา 19.1.1 ตวกรองคนหาปลอดภย เปนการตงคาความปลอดภยจากเวบไซตทสบคน โดยการตงคาทสงขนจะทาใหปองกนเวบไซตทมเนอหาไมเหมาะสม หรอมไวรสได 19.1.2 การคาดเดาเนอหาโดยกเกลทนใจ จะเปนการตงคาใหกเกลแสดงผลการสบคนทนททผใชพมพคาคนทนทโดยไมตองกดคนหา หรอ กดปม enter หากแตระบบนจะทางานไดกตอเมอเครองทใชงานมความเรวในการประมวลผลทมากพอ 19.1.3 ผลการคนตอหนา คอการแสดงผลการสบคนในหนงหนา จะใหแสดงผลจานวนกหวขอเรอง ถากาหนดใหแสดงผลการสบคนตอหนาเปนจานวนมากระยะเวลาในการแสดงผลขอมลกจะใชเวลานานขน

Page 54: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

54 19.1.4 เปดหนาผลการคนหาทเลอกบนหนาบราวเซอรใหม จะเปนการแสดงผลเวบไซตทอยในผลการสบคนบนหนาตางใหม หรอแทบใหม ขนอยกบชนดของบราวเซอร แตจะคงหนาผลการสบคนของกเกลไวเสมอ 19.1.5 บลอกผลการคนทไมตองการ เปนการกาหนดเวบไซตทผใชไมตองการใหผอนเปดเขาใช ซงเมอกเกลคนหาขอมล กเกลจะไมแสดงเวบไซตทตงบลอกไว แมวาจะมขอมลตรงกบคาคนมากเพยงใดกตาม

ภาพท 4.76หนาจอการตงคาการคนหาสวนของการตงคาผลการสบคน

19.2 การตงคาภาษา 19.2.1 ขอความของ Google จะเปนการตงคาหนาจอ (Interface) ของกเกลใหทางานเปนภาษาใดภาษาหนง โดยปกตสวนนจะตงคาดงเดมไวเปนภาษาของประเทศทผใชอย หากแต

Page 55: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

55 ถาเปลยนเปนภาษาอน ระบบกจะจาไวเพอการใชงานครงตอไป เชน เดมขอความเปนภาษาไทย ถาปรบเปลยนเปนภาษาญปน หนาจอ เมน ขอความ คาแนะนา จะกลายเปนภาษาญปนทงหมด แมวาจะปดเครองแลวเปดใหมกตามท จนกวาจะมการแกไขคาภาษาใหม หรอ ลางคา cookies ของระบบในเครองนนเสย 19.2.2 สาหรบผลการคนหา จะเปนการตงคาผลการสบคนวาจะคนหาผลลพทเปนภาษาใดบาง ซงคาดงเดมจะเปนภาษาของประเทศทผใชอย แตสามารถเลอกเพมเตมได ซงเมอลกแลวเวลาคนขอมล กเกลจะหาขอมลในสวนของภาษาทผเลอกเพมไวดวย

ภาพท 4.77หนาจอการตงคาการคนหาสวนของการตงคาภาษา

19.3การตงคาตาแหนง จะเปนการตงคาประเทศ จงหวด หรอสถานททผใชอย ซงจะเออประโยชนในการใชกเกลแมป หรอ กเกลเอรธ ทเวลาคนหาขอมลจะหาสงทอยใกลผใชกอนเปนอนดบแรก

ภาพท 4.78หนาจอการตงคาการคนหาสวนของการตงคาตาแหนง

Page 56: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

56 ในปจจบน นอกเหนอจากการสบคนของกเกลแลวกเกลยงมบรการอน ๆ อกมากมาย ซงผใชสามารถตรวจดรายละเอยดไดจาก URL http://www.google.co.th/intl/th/about/products/ ซงเปนเพจทรวบรวมบรการของกเกลไว Home page ทนาสนใจ

Wikipediahttp://th.wikipedia.org

ราชบณฑตยสถานhttp://www.royin.go.th

สารบญเวบไทย by Sanook http://dir.sanook.com

Page 57: กลยุทธ์และทักษะการส ืบค้นทรัพยากรสารสนเทศpws.npru.ac.th/lilith/data/files/document/OPAC.pdf · คาถาอาคม

57 บทสรป

การสบคนทรพยากรสารสนเทศดวยเทคโนโลยนนมทงการสบคนทรพยากรภายในหองสมด และการสบคนขอมลบนเวบไซตโดยการสบคนขอมลในหองสมดนนในปจจบนใชโปรแกรมหองสมดอตโนมตทเรยกกนวาโอแพก (OPAC) โดยในการสบคนนนผใชตองเขาใจโครงสรางภายในตวระบบโอแพก และมเทคนคในการสบคนโดย 1) กาหนดแนวทางในการสบวาจะสบคนจากเขตขอมลแบบใด 2) มการกาหนดคาทจะใชสบคนไมใหกวาง หรอแคบเกนไป 3) ใชเทคนคในการสบคน เชน ตรรกะบลน และ 4) แกไข ปรบปรงคาคนเมอสบคนแลวไดผลการสบคนไมตรงตามความตองการ สาหรบระบบโอแพก ของสานกวทยบรการ มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม นนสามารถเขาไดจาก url http://library.npru.ac.th/ โดยการสบคนโอแพกของสานกวทยบรการนนสามารถสบคนได 2 ฐานขอมล ไดแก 1) ฐานขอมลหนงสอและโสตทศนวสด และ 2) ฐานขอมลบทความวารสาร โดยมชองทางในการสบคนทงสน 4 วธใหญ ๆ คอ 1) การสบคนแบบทวไป 2) การสบคนแบบงาย 3) การสบคนแบบคาสาคญ และ 4) การสบคนแบบเชยวชาญ สวนการสบคนขอมลทอยบนเวบไซตนน ในปจจบนนยมการสบคนขอมลผานทางเซรชเอนจนกเกล (Google) ซงมความสามารถในการสบคนไดดวยการใชคาสาคญ และตวระบบของกเกลนนจะใชวธการสบคนดวยตรรกะบลนแบบอตโนมต ซงในปจจบนนอกจากกเกลจะใชสบคนขอมลเวบไซตไดแลว ยงสามารถใชในการแปลงคา คานวณเลข คนหารปภาพ แผนท รวมไปถงสามารแปลคาศพทหรอแปลเวบไซตได