23

บทท 3

อปกรณ และวธการทดลอง

3.1 การศกษาการตายของดวงงวงขาวโพดระยะตาง ๆ เมอไดรบคลนความถวทย ในการทดลองนมวตถประสงคเพอ หาระยะการเจรญเตบโตของดวงงวงขาวโพดทมอตราการตายนอยทสดเมอไดรบคลนความถวทยโดยท าการทดลองกบดวงงวงขาวโพดทกระยะการเจรญเตบโต (ระยะ ไข หนอน ดกแด และตวเตมวย) ระยะไข อาย 5 วน ระยะหนอน อาย 20 วน ระยะดกแดอาย 4 วน และตวเตมวยหลงออกจากเมลดเปนเวลา 20 วน โดยแยกท าแตละระยะ ๆ ละ 5 ซ า ๆ ละ 30 ตว ใสลงในถงพลาสตกชนด polyethylene บรรจเมลดขาวโพด ความชนเมลด 12 เปอรเซนต ประมาณ 1,000 กรม ท าการปดผนกถงพลาสตกแลวน าไปผานคลนวทย ทมความถคลน 27.12 MHz ทระดบพลงงาน 680 วตต เปนเวลา 120 วนาท หลงจากทเมลดขาวโพดทมแมลงระยะตาง ๆ ผานคลนความถวทย จะปลอยใหแมลงพฒนาเปนตวเตมวย ตรวจนบตวเตมวยทรอดชวต ในแตละกรรมวธหลงจากเกบรกษาเมลดขาวโพดทม แมลงในระยะไข หนอน ดกแด และตวเตมวย เปนเวลา 6, 4, 2 และ 1 สปดาหตามล าดบ ซงแมลงในระยะ ไข หนอน ดกแดจะพฒนาเปนตวเตมวย สวนกรรมวธทใชตวเตมวยจะตรวจนบจ านวนแมลงทรอดหลงจากไดรบคลนความถวทยเปนเวลา 1 สปดาห และท าการนบแมลงในรนลกทเกดจากตวเตมวยดงกลาวในกรรมวธตาง ๆ โดยปลอยใหแมลงเจรญตอไปอก 6 สปดาหพรอมกบตรวจวดความเสยหายของเมลดขาวโพด 3.1.1 การเตรยมเมลดขาวโพดเพอใชเลยงดวงงวงขาวโพด น าเมลดขาวโพดเลยงสตวทผลตและจ าหนายเปนการคาจากบรษท อาร. พ. เอม. กรฟ ความชนของเมลดประมาณ 12 เปอรเซนต (ภาพ 3.1) โดยน าเมลดขาวโพดเลยงสตวมาเปาท าความสะอาดฝ นและสงเจอปนขนาดเลกจากนนน ามาแชแขงเปนเวลา 5 วน เพอก าจดแมลงทอาจตดมาดวย จากน นน าเมลดขาวโพดมาไวทอณหภมหองจนอณหภมของเมลดขาวโพดเพมขนเทาอณหภมหองแลวท าการปรบความชนเมลดใหมความชนประมาณ 16-18 เปอรเซนต เพอใหเหมาะสมตอการเจรญเตบโตและวางไขของดวงงวงขาวโพด

24

ภาพ 3.1 เมลดขาวโพดทน ามาใชในการทดลอง

3.1.2 เครองก าเนดคลนความถวทย เครองก าเนดคลนความถวทย (สรางและปรบปรงโดย Institute of Agriculture Engineering University of Gottingen, Germany) ทมความถของคลนวทย 27.12 MHz (ภาพ 3.2)

ภาพ 3.2 เครองก าเนดคลนความถวทย

25

3.1.3 บรรจภณฑทใชบรรจเมลดขาวโพดเพอน าไปผานคลนความถวทย ถงพลาสตกชนด polyethylene ขนาด ความกวาง 8 นว ยาว 12 นว ท าการบรรจเมลดขาวโพดน าหนก 1,000 กรม ปดผนกดวยความรอน (ภาพ 3.3)

ภาพ 3.3 ถงพลาสตก polyethylene บรรจขาวโพดน าหนก 1,000 กรม 3.1.4 การเลยงและเพมปรมาณดวงงวงขาวโพดในระยะการเจรญเตบโตตาง ๆ เพอใชในการทดลอง จากลกษณะภายนอกของดวงงวงขาวโพด มความใกลเคยงกบดวงงวงขาวซงสามารถแยกความแตกตางของทงสองชนดนโดยดความแตกตางของอวยวะสบพนธ (genitalia) อวยวะสบพนธเพศผของดวงงวงขาวโพด โพรงฐานของอวยวะสบพนธ (aedeagus) เปนรปโคงรปโคงร คลายกรวย มรองยาว (ภาพ 3.4 ซาย) สวนอวยวะสบพนธเพศเมยมลกษณะเปนรปตววาย สวนฐานมขนาดกวาง ปลายโคงขนเลกนอยและสวนยอดเรยวแหลม (ภาพ 3.4 ขวา)

26

ภาพ 3.4 ลกษณะอวยวะสบพนธเพศผ (ซาย) และอวยวะสบพนธเพศเมย (ขวา) ดวงงวงขาวโพด (S. zeamais) ระยะไข น าดวงงวงขาวโพดประมาณ 500 ตวคละเพศ ลงในเมลดขาวโพด ประมาณ 200 กรม เพอใหแมลงวางไข ประมาณ 5 วน ในโหลพลาสตกขนาดเสนผานศนยกลาง 12 เซนตเมตร สง 15 เซนตเมตร (ภาพ 3.5) จากนนรอนแยกตวเตมวยออก น าเมลดขาวโพดทมไขของดวงงวงขาวโพดอยภายใน แลวน ามาคดแยกเมลดทมการวางไข (ภาพ 3.6) ภายใตกลองจลทรรศนสเตอรโอ ต าแหนงทมการวางไขภายในจะมสขาวขนเขมกวาซงลกษณะนสามารถแยกเมลดขาวโพดทมไขออกจากเมลดขาวโพดปกตได ไขของดวงงวงขาวโพดมขนาดเลกมาก มสขาว กลม ร (ภาพ 3.7)

27

ภาพ 3.5 ดวงงวงขาวโพด (S. zeamais) ทเลยงเพอใหผสมพนธและวางไข

ภาพ 3.6 เมลดขาวโพดทมการวางไขของดวงงวงขาวโพด (egg plug)

28

ภาพ 3.7 รปรางลกษณะไขของดวงงวงขาวโพด

ระยะหนอน การเตรยมระยะหนอนของดวงงวงขาวโพด ท าเชนเดยวกบการเตรยมระยะไข โดยน าเมลดทมการวางไขของแมลงใสในโหลพลาสตกขนาดเสนผานศนยกลาง 12 เซนตเมตร สง 15 เซนตเมตรปลอยใหไขฟกเปนตวหนอนใชเวลา 5-7 วน โดยน าโหลพลาสตก ทใสเมลดขาวโพดทมไขของแมลง บมไวในกลองพลาสตกทควบคมความชนสมพทธ 75 เปอรเซนต อณหภมระหวาง 25-28 องศาเซลเซยส หนอนระยะแรกมสขาวขนาดเลก อาศยกดกนภายในเมลดตลอด จนกระทงเจรญเตบโตเตมท ล าตวหนอนจะมสครมออน แผนหลง อก มสน าตาลแกขน ล าตวมลกษณะปอม และผวหนงยน (ภาพ 3.8)

ภาพ 3.8 รปรางลกษณะดวงงวงขาวโพดระยะหนอน (ซาย) และหนอนทอยในเมลดขาวโพด (ขวา)

29

ระยะดกแด การเตรยมระยะดกแดของดวงงวงขาวโพด ท าเชนเดยวกบการเตรยมแมลงในระยะไข โดยใหเมลดขาวโพดทมการวางไขของแมลงอายประมาณ 25-30 วน เพอใหหนอนเขาสระยะดกแดอยภายในเมลด ลกษณะดกแดเปนแบบ exarate คอ อวยวะสวน ปาก หนวด ปก และขา ไมตดกบล าตว แตยดออกจากล าตวชดเจน (ภาพ 3.9)

ภาพ 3.9 รปรางลกษณะดวงงวงขาวโพดระยะดกแด (ซาย) และดกแดทอยในเมลดขาวโพด (ขวา) ระยะตวเตมวย การเตรยมระยะตวเตมวยของดวงงวงขาวโพด ท าเชนเดยวกบการเตรยมแมลงในระยะไขโดยใหเมลดขาวโพดทมการวางไขของแมลง รอใหไขฟกเปนตวหนอน ดกแด และพฒนาเปนตวเตมวยออกมา ใชเวลาตงแตระยะไขถงตวเตมวยประมาณ 6 สปดาห (ภาพ 3.10)

ภาพ 3.10 รปรางลกษณะตวเตมวยดวงงวงขาวโพด

30

3.1.5 การศกษาคณสมบตไดอเลกทรกของดวงงวงขาวโพด วตถประสงคของการศกษาเพอหา คาคงทไดอเลกทรก (dielectric constant) และคาแฟกเตอรการสญเสย (dielectric loss factor) ทมความถคลน 27 MHz โดยท าการทดลองกบดวงงวงขาวโพดทกระยะการเจรญเตบโต (ระยะไข หนอน ดกแด และตวเตมวย) และเมลดขาวโพดความชนเมลด 12 เปอรเซนต ระยะไข อาย 5 วน ระยะหนอน อาย 20 วน ระยะดกแดอาย 4 วน และตวเตมวยหลงจากออกนอกเมลดอาย 20 วน โดยแยกท าแตละระยะใสเมลดขาวโพดทมดวงงวงขาวโพดในระยะตาง ๆ ระยะละ 4 ซ า แตละซ าบรรจเมลดขาวโพด 105 กรม ลงในตวเกบประจแบบแผนเพลทคขนานทมระยะหางของเพลท 1.5 เซนตเมตร ท าการวดคาคณสมบตไดอเลกทรก (ภาพ 3.11)

ภาพ 3.11 เครองวดคาคณสมบตไดอเลกทรก วธการวดอตราการตายของดวงงวงขาวโพดในการทดลอง น าดวงงวงขาวโพดทกระยะการเจรญเตบโตและ เมลดขาวโพดทบรรจอยในถงพลาสตกแลวผานคลนความถวทย น ามาเกบไวทอณหภมหอง โดยระยะไขใชเวลาประมาณ 6 สปดาห ระยะหนอน 4 สปดาห ระยะดกแด 2 สปดาห และระยะตวเตมวย 1 สปดาห ตามล าดบ จากนนท าการตรวจนบตวเตมวยทรอดชวต จ านวนแมลงทตายไดจากจ านวนแมลงทรอดหกลบดวยจ านวนแมลงทน ามาทดสอบ กอนทจะผานคลนความถวทย (30 ตว) และค านวณเปอรเซนตการตายในชดทผานคลนความถวทย โดยน าคามาปรบเปอรเซนตการตายทแทจรง (corrected mortality) ดวย (Abbott, 1925) ในกรณทพบแมลงตายในชดควบคม (ไมผานคลน) หาความแตกตางเปอรเซนตการรอดชวต

31

ของดวงงวงขาวโพด จ านวนแมลงรนลก (F1) โดยวธการวเคราะหความแปรปรวน (analysis of variance) เปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยดวย Tukey HSD เปอรเซนตการตายทแทจรง (corrected mortality) corrected mortality= percent of test mortality – percent of control mortality x 100 100 – percent of control mortality จ านวนรนลก (F1) ตรวจนบแมลงรนลกหลงจากทดวงงวงขาวโพดไดรบคลนความถวทย ดวงงวงขาวโพดทรอดและสามารถพฒนาเปนตวเตมวยไดอาจยงคงมความแขงแรงและสามารถใหลกไดท าใหเมลดขาวโพดยงคงถกท าลายจากแมลงทรอดเหลอและแมลงในรนลก ท าการนบแมลงในรนลกทเกดจากตวเตมวยในกรรมวธตาง ๆ โดยปลอยใหแมลงเจรญตอไปอก 6 สปดาหค านวณคาออกมาเปนเปอรเซนตรนลก

การวดความเสยหายของเมลดขาวโพดจากดวงงวงขาวโพด ท าการสมตรวจนบความเสยหายของเมลดขาวโพดจากการเขาท าลายดวงงวงขาวโพดทรอดเหลอหลงจากไดรบคลนความถวทยและแมลงในรนลกโดยปลอยใหแมลงเจรญตอไปอก 6 สปดาห ท าการสมนบเมลดขาวโพด ในแตละกรรมวธ จ านวน 1,000 เมลดตอซ า ค านวณคาออกมาเปนเปอรเซนตความเสยหายโดยเมลด (ภาพ 3.12)

ภาพ 3.12 ลกษณะความเสยหายของเมลดขาวโพดจากการเขาท าลายดวงงวงขาวโพด

32

3.2 การศกษาระดบพลงงานคลนความถวทยและเวลาทเหมาะสมในการก าจดดวงงวงขาวโพด การทดลองนมวตถประสงคเพอหาระดบพลงงานและระยะเวลาทต าทสดทสามารถก าจดดวงงวงขาวโพดไดอยางสมบรณ โดยน าแมลงระยะการเจรญเตบโตทมอตราการตายนอยทสดในการทดลองท 3.1 มาทดลองศกษาประสทธภาพของคลนความถวทยในชวงระดบพลงงาน และระยะเวลาตาง ๆ โดยน าเมลดขาวโพดปรมาณ 1,000 กรม ความชน 12 เปอรเซนต มาบรรจในถงพลาสตกชนด polyethylene พรอมกบดวงงวงขาวโพด (ระยะทมอตราการตายนอยทสดเมอไดรบคลนความถวทย) จ านวน 30 ตว น าไปผานคลนความถวทยท 27.12 MHz ทระดบพลงงาน 700, 730, 750, 780 และ 810 วตต เปนเวลา 60, 120, 180 และ 240 วนาทเปรยบเทยบกบแมลงทตายโดยไมผานคลนความถวทย (ชดควบคม) รวม 20 กรรมวธ (5 ระดบพลงงาน x 4 ระยะเวลา) ทกกรรมวธท า 5 ซ า หาความแตกตางเปอรเซนตการรอดชวตของดวงงวงขาวโพดโดยเปรยบเทยบกบชดควบคม ท าการนบแมลงในรนลกทเกดจากตวเตมวยในกรรมวธตาง ๆ โดยปลอยใหแมลงเจรญตอไปอก 6 สปดาหพรอมกบตรวจวดความเสยหาย จดการทดลองแบบแฟกทอเรยล วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (Factorial in CRD) เปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยดวย Tukey HSD 3.3 การศกษาผลของคลนความถวทยตอองคประกอบทางเคมของเมลดขาวโพด น าเมลดขาวโพด ปรมาณ 1,000 กรม ความชน 12 เปอรเซนตมาบรรจในถงพลาสตกชนด polyethylene น าไปผานคลนความถวทยท 27.12 MHz ทระดบพลงงาน 780 วตต เปนเวลา 240 วนาท ตรวจสอบคณภาพเมลดขาวโพดเทยบกบกรรมวธทไมผานคลนความถวทย โดยใชวธการวเคราะหแบบเชงประมาณ (proximate analysis) ซงท าการวเคราะหองคประกอบทางเคมของเมลดขาวโพด 6 ประเภท คอ ความชน (moisture) (ISTA, 1999) โปรตน (crude protein) ไขมน (crude fat) เยอใย (crude fiber) เถา (ash) สารสกดทปราศจากไนโตรเจน (nitrogen free extract) จากนนน าผลมาค านวณหาคาเปนเปอรเซนต (AOAC, 2005)

33

การวเคราะหความชน (moisture content) (ISTA, 1999) วเคราะหความชนของเมลดขาวโพด โดยน าตวอยางเมลดขาวโพด มาบดละเอยดเปนผง แลวน าไปชง 5 + (0.0005) กรม แลวท าการอบตวอยางขาวโพดพรอมกลองอะลมเนยม (can) ดวยความรอน (hot air oven) ทอณหภม 130 องศาเซลเซยส ระยะเวลานาน 4 ชวโมง น าออกมาทงใหเยนในโถดดความชน ค านวณหาปรมาณความชนจากสตร เปอรเซนตความชน = (A-B) x 100 C A= น าหนกกลองอะลมเนยมพรอมฝาชงรวมตวอยางกอนอบ B= น าหนกกลองอะลมเนยมพรอมฝาชงรวมตวอยางหลงอบ C= น าหนกเมลดขาวโพดบดทน ามาวเคราะห การวเคราะหคณภาพทางเคมของเมลดขาวโพด (AOAC, 2005) น าเมลดขาวโพดทผานคลนความถวทย 27.12 MHz ทระดบพลงงาน 780 วตต เปนเวลา 240 วนาท มาตรวจสอบคณภาพเทยบกบกรรมวธทไมผานคลนความถวทย ท าการวเคราะหสวนประกอบทางเคมของเมลดขาวโพด คอ โปรตน ไขมน เยอใย และเถา ภายใตหองปฏบตการ ศนยบรการวทยาศาสตรและเทคโนโลย คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม (ศวท-มช.)