การใชศาสตรและศลปในการประกอบวชาชพการพยาบาล

รองศาสตราจารยพรจนทร สวรรณชาต

1. พยาบาล

เปนวชาชพทกระท าตอมนษย

2. ความเปนวชาชพการพยาบาล / การผดงครรภ ควรมองมนษย อยางไร

2.1 มนษยทกคนมความแตกตางกนในแตละ บคคล 2.2 มนษยทกคนจะมทงความแตกตางกนและ ความเหมอนกน 2.3 มนษยทกคนจะมความเหมอนกนทกคน

3. ความเขาใจในศาสตรและศลปะการเปนมนษย

3.1 การใชศาสตร : ศล สมาธ ปญญา 3.2 การใชศลปะ : รก ศรทธา อภย

4. ความเขาใจในศาสตรและศลปะการพยาบาล

4.1 การใชศาสตรการพยาบาล มโนมตเกยวกบ คน สขภาพ สงแวดลอม และการพยาบาล 4.2 การใชศลปะการพยาบาล เทคนค มนษยสมพนธ ความร

5. ความเขาใจการประกอบวชาชพดวยจรยธรรม และกฎหมาย

5.1 มจรยธรรม และถกกฎหมาย 5.2 มจรยธรรม แตผดกฎหมาย 5.3 ถกกฎหมาย แตไมมจรยธรรม 5.4 ผดกฎหมาย และไมมจรยธรรม

6. คณลกษณะพยาบาลทใชศาสตรและศลป ในการประกอบวชาชพ

6.1 ดานความรความสามารถ 6.2 ดานคณธรรมและจรยธรรม 6.3 ดานทกษะปฏบตการพยาบาล

ก. ดานความรความสามารถ 1. ความสามารถดานการใชเทคโนโลย เขาใจและใชเทคโนโลยทเหมาะสมสามารถจดการและใชสารสนเทศในดานตางๆ ได

2. มความสามารถในการคด ใชวจารณญาณและ การตดสนใจในการแกไขปญหาสขภาพ 2.1 มความคดรเรมปรบปรงงานใหทนตอความกาวหนาของวทยาการและเทคโนโลย 2.2 มความคด ความสามารถเปนสากล หรอในเชงนานาชาต 2.3 สามารถคดกรอง แปล วเคราะห และเลอกใชขอมล

2.4 มความสามารถในการคดรวบยอด วเคราะห วจารณ 2.5 ความสามารถในการสบคนดวยตนเอง คดอยางมวจารณญาณ 2.6 รจกคดและตดสนใจ สามารถเลอกวาสงใดควร หรอไมควร ถก หรอผด

3. มทกษะ ความสามารถในการเรยนรดวยตนเองตลอดชวต มความรอบรในเรองตางๆ ทเกยวกบระบบการบรการสขภาพ และศาสตรอน ทเกยวของ เชน ความรดานประชากรศาสตร เศรษฐศาสตรสาธารณสข การตลาดขนบธรรมเนยม วฒนธรรม ชาต พนธ เปนตน ฯลฯ

4. ความสามารถดานภาวะผน า 4.1 มภาวะผน า 4.2 สามารถท างานเปนทมได 4.3 สามารถน าเสนอตวเองไดอยางเหมาะสม

4.4 มความคดรเรมสรางสรรค 4.5 เปนผน าการเปลยนแปลง 4.6 มทกษะการเจรจาตอรองโนมนาวจงใจผอน

5. ความสามารถดานการบรหาร 5.1 มความสามารถในการเปนผบรหารและ การจดการทด 5.2 มวสยทศนในการปรบปรงงานของตนเอง 5.3 มทกษะการแกปญหา สามารถจดการปญหา ทเกดเฉพาะหนาไดอยางด

5.4 สามารถวางแผนแกปญหาทงระยะยาว และ ระยะสนได 5.5 ความร ความสามารถ ท างานอสระ หรอมแรง กระตนในการท างาน ดวยตวของตวเองได 5.6 มความสามารถในการประกนการดแล คณภาพของการบรการ 5.7 สรางองคกรใหเปนแหลงบรการวชาการท เกอกล ประโยชนตอสาธารณสขและสงคม

6. ความสามารถดานทกษะเกยวกบมนษยและมวลชน 6.1 ทกษะสวนตว คณสมบตดานบคลกภาพ

6.1.1 มบคลกภาพทเหมาะสมกบกาลเทศะ ทงดานการแตงกาย อารมณ และจตใจ

6.1.2 มวฒภาวะและบคลกภาพด เชน กรยา มารยาททสภาพนมนวล ยมแยมแจมใส มองโลกในแงด รบฟงการวจารณไดด มอารมณมนคงและมอารมณขน มความรก ในมนษย ยอมรบในความคดเหนทแตกตาง ไดด

6.1.3 มความชนชมในศลป กฬา และธรรมชาต 6.1.4 มลกษณะความรสก คานยมทไมยดตดกบ วฒนธรรมหรอประเพณทองถน (Culture free) เชน ไมยดตดวาจะตองท างานใน ทองถนบานเกดในเมองไทยรกคนไทย ม ครอบครวเปนคนไทย

6.2 ทกษะทางสงคม 6.2.1 สามารถท างานรวมกบทมสขภาพและ บคคลอนได 6.2.2 มการปรบตว ยอมรบการเปลยนแปลง เปดกวาง รบรส งใหมๆ

6.2.3 มศกยภาพดานมนษยสมพนธ

6.3 ทกษะในการพด และการสอสาร 6.3.1 ใชภาษาในการพด เขยน สอสารใหผอน เขาใจไดงาย ชดเจน 6.3.2 มความสามารถในการประสานงานและ ตดตอสอสารกบบคคลทเกยวของ 6.3.3 สามารถใชภาษาทองถน ภาษาเพอน บาน และภาษาตางประเทศ ทเปน ภาษาสากลได

7. ความรทางสงคมทแตกตางและหลากหลายดาน ลกษณะธรรมชาต

7.1 สงแวดลอมทเปนพนฐานของแตละสงคม อาท การศกษา เศรษฐกจ เปนตน 7.2 คณลกษณะนสยตามเชอชาต วฒนธรรม ประเพณทแตกตาง 7.3 ภาวะความเจบปวยและโรคตางๆ ทงของ นานาชาตและประเทศไทย

8. ความรและทกษะของความเปนมนษย 8.1 เขาใจเพอนมนษย 8.2 การมปฏสมพนธกบเพอนมนษยอยาง เหมาะสม 8.3 มทกษะในการสรางเสรมสมพนธภาพทดกบ มนษยทกคน

9. ทกษะความเชยวชาญทไมเนนดานเทคโนโลย แตตองอาศยความรดาน 9.1 จตวทยา 9.2 การสอสาร 9.3 สงคม โดยมคานยมรวมทางสงคม

10. ความสามารถในการมสวนรวมทางการเมองและ การปกครอง

10.1 สามารถคาดการณการเปลยนแปลงของ สงคมและการเมองทมผลตอการปฏบตการ พยาบาลและสนองตอบตอการเปลยนแปลงได 10.2 สนบสนนหลกการประชาธปไตยในการ ด าเนนชวต 10.3 ด ารงตนเปนพลเมองดของสงคม

11. ความสามารถดานการใชเทคโนโลยและสารสนเทศ 11.1 ใชเทคโนโลยในการสบคนขอมลและสอสาร กบคนทวโลกได 11.2 สามารถใชคอมพวเตอร เครองมอทใช เทคนคสง 11.3 เทคโนโลยทางวทยาศาสตรการแพทย

11.4 ทกษะในเรอง Office Automation 11.5 ความรสารสนเทศทางการพยาบาล ความร ขอมลขาวสาร สามารถอานและเขาใจมาตรฐาน การด าเนนชวตของผปวย (Patient Profile) รเชอมโยงความสมพนธ ระหวางมาตรฐานทาง สงคม (Social profile) กบมาตรฐานของการ เจบปวยทวไป (Illness profile)

12. มความรความสามารถทางการตลาด และ การประชาสมพนธ

12.1 สามารถใชสอตางๆ ไดอยางเหมาะสม 12.2 สามารถท าใหผทมปญหาสขภาพเขามา รบการบรการได

13. มความรดานกฎหมาย อาท รฐธรรมนญ ประมวล กฎหมายแพง/อาญา

13.1 มความรดานกฎหมาย อาท รฐธรรมนญ ประมวลกฎหมายแพง/อาญา 13.2 เปนพลเมองทดและปกปองคนดในสงคม 13.3 ธ ารงรกษาสทธของตนเองและวชาชพได อยางเหมาะสม

ข. ดานคณธรรม และจรยธรรม 1. มคณธรรม จรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพ เชน เมตตา กรณาซอสตย เสยสละ ขยน รบผดชอบ อดทน มน าใจ ดแลชวยเหลอ ใหบรการ ฯลฯ 2. มความรก ศรทธา และเจตคตทดตอวชาชพ

3. มความส านกรบผดชอบตอสงคม มจตส านกในการ ชวยเหลอเพอนมนษยสามารถวเคราะหพฤตกรรม เชงจรยธรรม (Analytic Competency) ของ ผประกอบวชาชพ และคนหาแนวทางปฏบตได ดวยตนเอง รกตนเองและผอน

4. มสมรรถนะใหค าปรกษาดานจรยธรรมทเกยวกบ สขภาพ ทงกายและใจ

5. มความปรารถนา และพรอมทจะชวยเหลอผอน โดยไมเลอกปฏบตดวยมาตรฐานเดยวกน 6. มคานยมรวมในขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรมของสงคม 7. มคณธรรม จรยธรรมในดานสวนตว ทงในฐานะ เปนประชาชน และเปนผประกอบอาชพ

8. มความจงรกภกดตอหนวยงาน และองคการ วชาชพและประเทศชาต 9. ตระหนกและค านงถงคณคาของวชาชพและ สทธมนษยชนของผรบบรการ 10. ใฝด ธ ารงรกษาเอกลกษณไทยทเขมแขง

ค. ดานทกษะการปฏบตการพยาบาล 1. มทกษะความสามารถ ความเชยวชาญในการปฏบตการพยาบาลเปนอยางด เนนการปองกน และสงเสรม สขภาพ การดแลสขภาพชมชน 2. มความสามารถในการใหบรการพยาบาลโดยใชแนวคด ทฤษฎการพยาบาล กระบวนการพยาบาล และศาสตรสาขาอน ทเกยวของ

3. ความสามารถในการพยาบาลเฉพาะสาขา/เฉพาะทาง มความรเชยวชาญเฉพาะสาขาใด สาขาหนงขณะเดยวกนมความร ความสามารถเชงกวาง ความรเบดเสรจรอบรทกดานเขามาเสรมท าใหยดหยนท างานแทนกนไดมความรเชยวชาญเฉพาะ ทางมากขนการพยาบาลฉกเฉนและอบตเหต การพยาบาลแมและเดก การพยาบาลครอบครว

4. ความสามารถทเนนการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค และการฟนฟสภาพ ความรความสามารถดานชมชนมากขนมทกษะการดแลชมชน และการคนพลงใหประชาชน ดแลตนเอง สามารถชวยเหลอบคคลครอบครว ชมชนไดทงในลกษณะปกตหรอความเบยงเบน ทางสขภาพตงแตเกดจนถงตาย

5. ความสามารถดานการวจย แสวงหาความรใหมๆ มความร ความสามารถท าการวจยเบองตน การเกบรวบรวมและวเคราะหขอมล เพอพฒนาศาสตรทางวชาชพสามารถรวมท าวจยและน าผลการวจยมาใช 6. รเรองปญหาของการเจบปวยมากขน สามารถตรวจรกษาเบองตนและสงตอไดอยางเหมาะสม

7. สามารถดแลผปวยแบบองครวม (Holistic) มลกษณะการดแลทครบวงจรและตอเนอง เนน Bio-Psycho-Social 8. มคณสมบตดานอนรกษสงแวดลอมทางสาธารณสข 9. มแนวความคดทจะประหยด และใชทรพยากรอยางคมคาและพอเพยง

10. ใหความร รณรงคสงเสรมสขภาพใหดขน หรอปองกนสภาวะตางๆ ทมผลกระทบเปนอนตรายตอสขภาพ 11. มความรในเรองตางๆ ทเกยวกบระบบบรการและศาสตรอนๆ

12. ความรดานกฎหมายทเกยวของกบการประกอบวชาชพ อาท พระราชบญญตวชาชพฯ พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เปนตน 13. ความรดานเศรษฐศาสตร หรอ เศรษฐศาสตรสาธารณสข

14. ความรดานวทยาศาสตร วทยาศาสตรสขภาพโดยเนนวชาใหมๆ เชน Cognitive Science, Behavioral Science, Psychological Science 15. ใหความรดานจตวทยา เชน จตวทยามวลชน จตวทยาปจเจก สงคม จตวทยา ไดอยางเหมาะสม

16. มความรอบรทางดานโภชนาการ / โภชนบ าบด 17. ใฝศกษาเรยนรเพมเตมใหมความรอบร ทนเหตการณ โดยเฉพาะทเกยวกบปญหาทางดานสขภาพ 18. ใหความส าคญกบการเรยนรตลอดชวต แสวงหาความรดวยวธตางๆ มทกษะการศกษาคนควาดวยตนเองจากสอทหลากหลาย

พยาบาลทใชศาสตรและศลปในการประกอบวชาชพ จะมพฤตกรรมทส าคญ คอ

ประเมนตนเอง เรองการใชศาสตรและศลปใน การประกอบวชาชพเปนระยะๆ อยางสม าเสมอ แกไขและปรบปรงตนเองใหมพฒนาการท เจรญกาวหนาอยางตอเนอง

ด ารงตนเปนผประกอบวชาชพมออาชพ ดวยเกยรต ศกดศร ทงยงมความรก/ความภาคภมใจในความเปนมนษย และความเปนผประกอบวชาชพการพยาบาล / การผดงครรภของตนเอง