แผนการสอนที่ 1 หน่วยที่ 1 · สื่อและแหล่งการเรียนรู้ 1. ใบความรู้เรื่องหลักการท

แผนการสอนท1 หนวยท 1

วชา อปกรณอาคาร สปดาหท 1

ชอหนวย ระบบการปรบอากาศ จ านวน 2 คาบ

1 จดประสงคการสอน

1.1 เขาใจหลกการท าความเยน

1.1.1 อธบายการเกดความเยน

1.1.2 อธบายการท าความเยนดวยการอดไอ

1.1.3 อธบายการควบคมการกลายเปนไอของตวท าความเยน

2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบ หลกการท าความเยนทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบหลกการท าความเยน

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของหลกการท าความเยน

1.4 เขยนชอเรองหลกการท าความเยนกระดาน

กจกรรมท2 ขนบอกกลาว

2.1 อธบายถงเรองหลกการท าความเยนพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน

2. 2 ซกถามความเขาใจในเนอหา กจกรรมท3 ขนพยายาม

3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของหลกการท าความเยน

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรองหลกการท าความเยน

3.3 นกศกษาซกถามผสอนในจดทยงไมเขาใจ

3.5 มอบหมายแบบฝกหดใหนกศกษาไปท า

3.6 นกศกษาท าแบบฝกหดเรองหลกการท าความเยนดวยตนเอง

กจกรรมท4 ขนส าเรจผล

4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรองหลกการท าความเยนทไดรบมอบหมาย ไดอยางถกตอง

4.2 ผสอนและผเรยนรวมกนแกไขขอผดพลาด

4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของหลกการท าความเยน

4. 4 ผสอนและนกศกษารวมกนประเมนผลการรวมกจกรรม การเรยนการสอน

3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองหลกการท าความเยน

4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดหลกการท าความเยน วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50%

5.บนทกผลหลงการสอน ผลการใชแผนการสอน 1 การสอนมประสทธภาพ 2 ผเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอน 3 เวลาเรยนมความเหมาะสมกบเนอหา 4 เนอหาครบถวนตรงตามจดประสงค ผลการเรยนของผเรยน 1 ผเรยนเขาใจเนอหา 2 ผเรยนเกดทกษะในการค านวณงาน 3 ผเรยนเรยนไดผลเปนทพงพอใจ ผลการสอนของคร 1 สอนไดตรงตามจดประสงค 2 สอนไดครบตามเนอหา 3 สอนไดตรงตามเวลา

ใบความรท 1

วชา อปกรณอาคาร

ชอหนวย ระบบการปรบอากาศ

สอนครงท 1

เรอง ระบบการปรบอากาศ จ านวนคาบ 2

1.1 หลกการท าความเยน

1.1.1 การเกดความเยน

เมอเราโดนสาดน าหรอเมอเราท างานจนเหงอชมตว แลวนงพกเราอาจจะรสกสบาย เนองจากน าทระเหย

ออกจากเสอผา พาเอาความรอนจากรางกายออกไปดวย หลกการท าความเยนกอาศยการระเหยไปในท านองเดยวกน

น

ส าหรบการปรบอากาศทจะกลาวถงในทนเปนการปรบอากาศทรอนเกนไป ใหเยนลงจนอยในระดบทเราตองการ เมออากาศทอยรอบตวเรารอนหรอมอณหภมสง กแสดงวาอากาศทอยรอบตวเรานนมความรอนอยมากการทจะท าใหอากาศเยนลงหรอมอณหภมลดลง เราจ าเปนจะตองน าเอาความรอนออกจากอากาศ เมอในอากาศมปรมาณความรอนลดลง อากาศทจะเยนลงหรออณหภมลดต าลงนนเอง

ความรอนจาก อากาศ ทอน า สารความเยน อากาศ รางกายมนษย ภายในหอง สารความเยน ภายนอกหอง ถายเทให ถายเทให ถายเทให ถายเทให

การถายเทความรอนในกระบวนการท าความเยนและปรบอากาศอยางงาย

1.1.2 การท าความเยนดวยการอดไอ

การท าความเยนดวยการอดไอ (Vapor Compression Refrigeration System) การกลายเปนไอของของเหลวยอมตองการความรอน ดงนนถามตวท าความเยนทเปนของเหลวบรรจในถงปดสนท ซงสามารถควบคมการเปดลนลดความดนใหความดนของตวท าความเยนลดลงมาถงจดกลายเปนไอ (Evaporation Pressure) ซงทงนอณหภมของตวท าความเยนกจะลดลงดวย

1.1.3 การควบคมการกลายเปนไอของตวท าความเยน

จงท าใหตวท าความเยนดดความรอนภายในบรเวณรอบๆ ตวมนเพอการกลายเปนไอ ซงถาบรเวณนนอยในตเลกๆ ซงหมฉนวนไวเปนอยางด ตนนจะเยนสามารถใชแชสงของได แตวธการนตวท าความเยนจะถกปลอยทงออกไป เมอหมดกตองเปลยนใหมซงไมสะดวกแกการใชซงมผคดวธเอาตวท าความเยนสวนทกลายเปนไอไปอดใหเปนของเหลวและสงเขามาในถง เรยกวา Vapor Compression System มสวนประกอบดงน

Flow Diagram Compressor ของเครองท าความเยนแบบใชอดไอตวท าความเยน

1. ตวท าละเหย (Evaporator) ท าหนาทดดความรอนเพอการกลายเปนไอของตวท าความเยนเหลวความดนต าทไหลเขามาใน Evaporator ดงนน Evaporator จะตองมพนทผวเพยงพอส าหรบการสงผานความรอนจากบรเวณหรอจากวสดตางๆ ทตองการท าใหเยน 2. ทอดด (Suction line) ทอดดตวท าความเยนจาก Evaporator กลบมาเขาเครองอด (Compressor) 3. เครองอด (Compressor) ท าหนาทดดไอจาก Evaporator และอดใหมความดนและอณหภมสงขน จนถงจดหนงซงสามารถใชตวหลอเยนตามธรรมชาตหลอเยนได กลบตวเปนของเหลวได 4. ทอสง (Discharge line) เปนทอสงไอตวน าความเยน ทมความดนและอณหภมสง (Hot Gas) จากเครองอด (Condenser) ไปยงตวกลบ 5. ตวกลบ (Condenser) ท าหนาทระบายความรอนออกจาก Hot Gas เพอใหกลบตวเปนของเหลว ตวกลบจะตองมพนทผวพอเพยงในการระบายความรอนเพอใหการกลบตวสมบรณทสด 6. ถงเกบของเหลว (Receiver tank) มไวส าหรบเกบตวท าความเยนเหลวทไหลออกจาก Condenser เพอจายใหกบ Evaporator เปนการชดเชยสวนทกลายเปนไอ ซงจะท าใหจ านวนของเหลวใน Evaporator คงทเสมอ 7. ทอทางเดนของเหลว (Liquid line) เปนทอน าของเหลวจากถงเกบของเหลวไปยงตวควบคมการไหล Refrigerant Flow Control 8. ตวควบคมการไหล (Refrigerant Flow Control) ท าหนาทลดความดนของของเหลวใหถงจดกลายเปนไอ ความเยนเหลวจากถงเกบไปยง Evaporator ไดอยางถกตองและเพยงพอ ซงอณหภมกจะลดลงดวยและเปนตวควบคมอตราการไหลของตวน า นอกจากนยงมลนเปดปด (Service Valve) ตางๆ เพอสะดวกแกการใชงานและตรวจซอม ดงน 1. ลนเปดปดทางดานดด (Suction Service Valve) ตดอยทางดานดดของ Compressor 2. ลนเปดปดทางดานสง (Discharge Service Valve) ตดอยทางดานจายของ Compressor 3. ลนเปดปดทถงเกบตวท าความเยนเหลว (Receiver Tank Service Valve) สวนมากจะตดไวทงดานเขาและ

ดานออกจากถง

1.2 ขนาดของเครองท าความเยน

1.2.1 การค านวณหาขนาดเครองท าความเยน

1.2.2 ขอพจารณา ในการเลอกซอเครองปรบอากาศ

ขอพจารณา ในการเลอกซอเครองปรบอากาศ ขนาดทเหมาะสมกบหองทตองการตดตง สามารถดไดจากตารางขนาดพนทหองเทยบกบความสงของหองปกต 3 เมตร

ขนาดหอง (ตารางเมตร) บทย/ชวโมง 14 8,000 17 10,000 20 12,000 (1ตน) 24 14,000 30 18,000 B.T.U. ยอมาจาก BRITISH HERMAL UNIT

1.2.3 การควบคมการกลายเปนไอของตวท าความเยน

สภาวะของตวท าความเยนใน Vapor Compression System ใน Vapor Compression System นน ตวท า

ความเยนเมอดดความรอนจากวตถใน Evaporator จะเปนไอ ความดนและอณหภมต า (Low pressure ,

Low Temperature Liquid) และจะถก Compressor ดดและอดใหเปนไอ ซงมความดนและอณหภม

สง (High Pressure + High Temperature Vapor) หลงจากนนจะถกลนตวใน condenser เปนของเหลวความดน

และอณหภมสง ( High Pressure + High Temperature Liquid) ดงรป ไหลไปเขาสถงเกบ (liquid receiver)

แสดงถงการดงดดความรอนเพอการกลายเปนไอและการระบายความรอนเพอการกลนตวของของเหลว

หลงจากนนจะถกสงตวไปยงลนควบคมการไหล (Refrigerant Flow Control) และถกลดความรอนใหเปนของเหลวผสมไอความดนและอณหภมต า (Low Pressure and Temperature Liguid Vapor Mixture) เขาไปใน Evaporator และวนเวยนอยอยางนตลอดระยะเวลาทเครองเดน



ชอหนวย ระบบการปรบอากาศ จ านวน 2 คาบ


1.3 เขาใจชนดเครองปรบอากาศ

1.3.1 อธบายเครองปรบอากาศแบบตดหนาตาง

1.3.2 อธบายเครองปรบอากาศแบบแยกสวน

1.3.3 อธบายเครองปรบอากาศระบบอนเตอรเวอรเตอร

1.4 เขาใจการตดตงเครองปรบอากาศ

1.4.1 อธบายขนตอนเลอกสถานทส าหรบตดตง

1.4.2 อธบายขอควรตดตงเครองปรบอากาศ

2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบ หลกการท าความเยนทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบหลกการท าความเยน

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของหลกการท าความเยน



2.1 อธบายถงเรองหลกการท าความเยนพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน


3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของหลกการท าความเยน

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรองหลกการท าความเยน





4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรองหลกการท าความเยนทไดรบมอบหมาย ไดอยางถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของหลกการท าความเยน


3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองหลกการท าความเยน

4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดหลกการท าความเยน วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50%







1.3 ชนดเครองปรบอากาศ

1.3.1 เครองปรบอากาศแบบตดหนาตาง

เปนเครองทเคยนยมใชกนมากตามบานพกอาศยในปจจบนกยงมใชกนอยเพราะงายตอการตดตงและซอมบ ารง ภายในตวเครองประกอบดวยวงจรการท าความเยน และวงจรการหมนเวยนของอากาศสมบรณในตว โดยมผนงกนระหวางสวนทหมนเวยนของอากาศภายในหองทางดานคอยลเยนหรอ อวา -พอเรเตอร และสวนทระบายความรอนออกภายนอกหองทางดานคอนเดนเซอร ขนาดของเครองปรบอากาศแบบตดหนาตางทมขนาดเลก ตงแต 6000 btu/hr.(1,666 แคลอร /ชวโมง ขนไปจนถงขนาด 36,000 btu/hr.(10,000 แคลอร /ชวโมง )แอรแบบนมสวนประกอบทงหมดประกอบเปนชนเดยวกน เพอประหยดเนอท ตดตงอยบนกรอบของหนาตาง ถาคณเปดฝาครอบออกมาจะพบวา ภายในประกอบดวย

คอมเพรสเซอร (Compressor) วาวลขยาย (Expansion valve) คอนเดนเซอร ( Condenser) นยมเรยกวา คอยสรอน ยนออกมาอยนอกตวหอง คอยสเยน (Evaporator) พดลม 2 ตว ตวหนง พดคอยสรอน อกตวพดคอยสเยน

รปท1 ภายในเครองปรบอากาศแบบหนาตาง

A) คอมเพรสเซอร B) พดลม C) วาวลขยาย D) คอยสรอน E) คอยสเยน

ขอด 1. การตดตงสะดวกรวดเรว ขอเสย 1. หากเครองมขนาดใหญเกนไปจะมปญหาการตดตง เพราะบรเวณชองหนาตางไมสามารถรบน าหนกไดมาก 2. กนไฟสงและมเสยงดงกวาทกประเภท เพราะการสนสะเทอนของตวเครอง

1.3.2 เครองปรบอากาศแบบแยกสวน

เครองปรบอากาศแบบแยกสวนเปนแบบทนยมใชกนมากตามบานพกอาศยและส านกงานในปจจบน เพรา

เสยงเงยบกวาและการตดตงสะดวกกวา เนองจากไมตองรอหนาตางออกเชนเดยวกบแบบตดตงหนาตาง เพยงแต

เจาะผนงเปนรส าหรบซกชน ทอลควดและสายไฟเลกนอยเทานน เครองปรบอากาศแบบแยกสวนนจะแบงระบบ

วงจรน ายาของเครองออกเปน 2 สวน คอ

1. ชดคลอลเยน หรอ อวาพอเรเตอร

2. ชดคอนเดนซงยนต

รปท 2 เครองปรบอากาศแบบแยกสวนและลกษณะการท างาน

ตวคอยสเยนประกอบดวย วาวลขยาย และคอยสเยน ตงอยภายในหอง พดลมจะพดผานคอยสเยน ใหลม

เยนกระจายไปทวหอง สวนคอยสรอนตงอยนอกอาคาร มพดลมเปาใหความรอนออกไป สวนทเปนคอยสรอน

และเยน ตอกนดวยทอสองเสน

ขอด - ไมคอยมเสยงดงรบกวน เหมาะกบหองนอนทตองการความเงยบ ขอเสย - มความยงยากในการตดตงเพราะตองค านงถงการเดนทอระหวางเครองทแยกสวน

1.3.3 เครองปรบอากาศระบบอนเตอรเวอรเตอร

เครองปรบอากาศรนใหมๆ ในปจจบนไดน าเอาระบบอนเตอรวอเตอร (interverter) มาใชเพอการประหยด

พลงงานและลดคาไฟฟาลง โดยน าเอาความรดานอเลกทรอนกสและไมโครคอมพวเตอรเขามาใชในการควบคมการ

ท างานของระบบเครองปรบอากาศ ใหท างานไดโดยอตโนมตและมประสทธภาพสงทสด ควบคมการท าความเยน

โดยปรบอณหภมภายในหองใหคงทมากทสด ตลอดจนควบคมความชนสมพทธของอากาศภายในหองใหอยในคาท

รางกายก าลงสบาย

1.4 การตดตงเครองปรบอากาศ

การเลอกสถานททเหมาะสมส าหรบการตดตงเครองปรบอากาศนบวาเปนสงส าคญยงเพราะการตดตง

เครองปรบอากาศทถกหลกการแลว จะชวยใหประสทธภาพการท าความเยนของระบบเครองปรบอากาศดขน และ

ลดปญหาการเกดเสยงดงไดดวย

1.4.1 การตดตงเครองปรบอากาศ

ในการเลอกสถานทส าหรบตดตงมขอควรค านงดงน

1. ตดตงแลวไมท าใหเกดเสยงดงมาก

2. ตองไมมสงกดขวางทางระบายลมรอนของคอนเดนเซอร

3. สถานทตงคอยลเยน จะตองดดเปาลมเยนใหหมนเวยนในหองปรบอากาศไดด

4. ทอทางเดนน ายาทตอระหวางชดคอยลเยนและชดคอนเดนซงยนต ไมควรยาวเกนกวาทก าหนด

5. ทอน าทงจากชดคอยลเยน ควรจะถายเทไดสะดวก

ไมควรตดตงเครองปรบอากาศในสถานททสภาพแวดลอมดงน

1. บรเวณทมน ามนเครองวง อาจกระเดนถกตวเครองปรบอากาศได เชน ในบรเวณโรงงานซอมเครองยนต เปนตน

2. บรเวณทมการรวของกาซตดไฟได หรอสารเคมบางชนด ซงอาจท าใหเครองเสยหายและมอายการใชงานนอยลง

1.4.2 การตดตงเครองปรบอากาศ

1. ควรตดตง Condensing Unit กบ Fancoil Unit ใหใกลกนทสด

2. หมทอสายท าความเยนดวยฉนวนหนา 0.5 นว

3. ต าแหนงตดตง Condensing ไมควรใหถกแสงแดดโดยตรง

4. อยาใหลมรอนทระบายจากเครองหนงไปหาอกเครองหนง

5. ใหอากาศรอนทระบายจากเครองอยทศทางเดยวกบกระแสลม

6. ใหลมเยนทออกจากตวเครองสามารถกระจายไดทวหอง



ชอหนวย ระบบไฟฟาแสงสวาง จ านวน 2 คาบ


2.1 เขาใจระบบไฟฟาและแสงสวางในอาคาร

2.1.1 อธบายแหลงก าเนดแสงสวาง

2.1.2 อธบาย หลกการออกแบบวงจรไฟฟาแสงสวาง

2.1.3 อธบายสวนประกอบของวงจรไฟฟาแสงสวาง

2.1.4 อธบายชนดของหลอดไฟ

2.2 เขาใจการควบคมและมาตรฐานการไฟฟา

2.2.1 อธบายมาตรฐาน กฎและระเบยบ ในการออกแบบระบบไฟฟา

2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบระบบไฟฟาแสงสวางทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบระบบไฟฟาแสงสวาง

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของระบบไฟฟาแสงสวาง



2.1 อธบายถงเรองระบบไฟฟาแสงสวางพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน


3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของระบบไฟฟา

แสงสวาง

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรองระบบไฟฟาแสงสวาง





4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรองระบบไฟฟาแสงสวางทไดรบมอบหมาย ไดอยางถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของระบบไฟฟาแสงสวาง


3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองระบบไฟฟาแสงสวาง

4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดระบบไฟฟาแสงสวาง วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50% 5.บนทกผลหลงการสอน ผลการใชแผนการสอน 1 การสอนมประสทธภาพ 2 ผเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอน 3 เวลาเรยนมความเหมาะสมกบเนอหา 4 เนอหาครบถวนตรงตามจดประสงค ผลการเรยนของผเรยน 1 ผเรยนเขาใจเนอหา 2 ผเรยนเกดทกษะในการค านวณงาน 3 ผเรยนเรยนไดผลเปนทพงพอใจ

ผลการสอนของคร 1 สอนไดตรงตามจดประสงค 2 สอนไดครบตามเนอหา 3 สอนไดตรงตามเวลา






2.1 ระบบไฟฟาและแสงสวางในอาคาร

2.1.1 แหลงก าเนดแสงสวาง

แหลงก าเนดแสงสวางทพบเหนในปจจบนนนอกจากดวงอาทตยแลว เราสามารถแบงแหลงก าเนดแสง

สวางออกมาได 2 กรณ คอ

1. เกดจากการเผาไหมหรอท าใหวตถรอนจนเปลงแสงออกมา เราเรยกแหลงก าเนดแสงแบบนวา

แหลงก าเนดแสงรอน( Hot Source) แหลงก าเนดแสงแบบน จะใหพลงงานของแสงสแดง มากกวา

พลงงานของแสงสน าเงน ถาโลหะทถกท าใหรอน เปนแทงเหลก จะใหรงสอลตราไวโอเลต

(Ultraviolet) และรงสอนฟราเรด(Infrared) ออกมาดวย ตวอยางของแหลงก าเนดแสงแบบนไดแก แสง

จากการเชอมโลหะ แสงจากการเผาวสดตาง ๆ แสงจากหลอดไส(Incandescent Lamp) เปนตน

2. เกดจากการเปลยนพลงงานความรอนใหเปนพลงงานแสง ทเกดจากปฏกรยาทางเคม หรอเกดจาก

การเปลยนแปลงของวงโคจรอเลกตรอน หรอเกดจากการปลอยประจของกาซ เราเรยกวา แหลงก าเนด

แสงเยน(Cold Source) หรอแหลงก าเนดแสงแบบเรองแสง( Luminescence) ตวอยางของแหลงก าเนด

แสงแบบนไดแก หลอดฟลออเรสเซนต(Fluorescent) และหลอดแสงจนทร(Mercury Lamp) เปนตน

การวดความสวางของแสง นยมวดออกมาในรปของความเขมแหงการสองสวาง หรอปรมาณจ านวน

เสนแรงของแสงสวาง การวดความเขมแหงการสองสวาง สามารถวดไดตามพลงงาน ทออกมาจาก

แหลงก าเนดแสง ซงมหนวยเปน แคนเดลา(Candela) โดยท 1 แคนเดลามคาเทากบ 1/60 ของความเขม

แหงการสองสวางตอตารางเซนตเมตร สวนการวดความสวาง ในรปของปรมาณจ านวนเสนแรงของ

แสงสวาง ทเปลงออกมาจากแหลงก าเนดแสง จะวดในหนวยของลเมน โดยเปรยบเทยบ หนวยความ

เขมแหงการสองสวาง 1 แคนเดลา จะสามารถเปลงจ านวนเสนแรง ของแสงสวางออกมาไดเทากบ

12.57 ลเมน

ความสวางทพบสวนใหญ เกดจากพลงงานไฟฟา ทจายออกมาตามสายไฟ แลวตอวงจรเขากบ

หลอดไฟ โดยทไฟฟา แบงออกเปนสองประเภท คอ ไฟฟาสถต( Static Electricity) และไฟฟากระแส

(Current Electricity) ไฟฟาสถตเปนไฟฟาทเกดขนโดยธรรมชาต เชนเกดจากการเสยดสของวตถ ฟา

แลบ ฟาผา ฯลฯ เปนตน สวนไฟฟากระแส เปนไฟฟาทมนษยสรางขน เพอใชงานตาง ๆ โดยผลต

แรงเคลอนไฟฟา( Electro MotiveForce) แลวจายกระแสไฟฟาผานสายไฟ ไปยงหนวยงานตาง ๆ

ไฟฟากระแสจะแบงออกเปน 2 ชนดดวยกนคอ

2.1.2 หลกการออกแบบวงจรไฟฟาแสงสวาง

การออกแบบระบบแสงสวางทด ควรจะก าหนดใหมแสงสวางเพยงพอ ไมท าใหเกดผลเสยตอสายตา ม

ความสม าเสมอของแสงสวาง สเงาตาง ๆ ทมผลกระทบตอการมองเหนวตถ ซงท าใหมผลตอการลา

ของกลามเนอตา โดยมหลกในการพจารณาดงนคอ

2.1.3 สวนประกอบของวงจรไฟฟาแสงสวาง

การทจะท าใหเกดแสงสวางในวงจรไฟฟาไดนน ในวงจรจะตองประกอบดวย แหลงจายไฟฟาส าหรบ

ปอนแรงดนและกระแสใหกบหลอด โดยผานสายไฟ โดยทแหลงจายไฟฟา จะเปนแบบไฟฟา

กระแสตรง หรอกระแสสลบ ขนอยกบชนดของหลอด ทตองการใชกบไฟฟาประเภทใด

ถาเปนไฟฟาทใชตามอาคารบานเรอน ตองปอนไฟฟากระแสสลบใหกบหลอดไฟ โดยทแหลงจายไฟ

คอโรงไฟฟาบรเวณเขอนตาง ๆ ทผลตกระแสไฟฟา แลวสงมาตามสายไฟฟาแรงสง ผานหมอแปลงท

การไฟฟาสถานยอย เพอแปลงแรงดนใหลดลงเหลอประมาณ 12,000 โวลท แลวสงตอมายงสายไฟ

ตามถนนสายตาง ๆ กอนทจะตอเขาอาคารบานเรอน จะมหมอแปลงทใชในการแปลงไฟจาก 12,000

โวลทเปน 220 โวลท 1 เฟส โดยทสายไฟจะม 2 เสนคอ ไลน(Line) และ นวตรอน(Neutral) ไลน เปน

สายทมไฟ สวนนวตรอน เปนสายดน ไมมไฟ สามารถทดสอบไดโดยใชไขควงเชคไฟ ถาไฟตดทเสน

ใดแสดงวาเปนเสนไลน นอกจากนยงมระบบไฟฟา ทจายใหกบโรงงานอตสาหกรรม ประเภท 3 เฟส

ซงแรงเคลอนทจายอาจจะเปน 220 โวลทหรอ 380 โวลทขนอยกบความตองการใชงาน โดยทวไป

โรงงานอตสาหกรรม จะตองใชไฟมาก จงจ าเปนทจะตองใชไฟแบบ 3 เฟส อาจจะม 3 สายหรอ 4 สาย

กแลวแตความตองการใชงาน

2.1.4 ชนดของหลอดไฟฟา

หลอดไฟทใชงานในปจจบนมอยมากมายหลายประเภทเชน หลอดไส หลอดนออน หลอดแสงจนทร

หลอดฟลออเรสเซนต หลอดทงสเตนฮาโลเจน หลอดโลหะฮาไลด หลอดโซเดยม ฯลฯ เปนตน หลอด

บางประเภทเปนทคนเคยและพบเหนไดทวไป เชน หลอดไส หลอดฟลออเรสเซนต เปนตน

หลอดไส (Incandescent Lamp) เปนหลอดไฟทใชกนในยคแรก ๆ บางทเรยกกนวาหลอดดวงเทยน

เพราะมแสงแดง ๆ เหมอนแสงเทยน มทงชนดแกวใสและแกวฝา เมอกระแสไฟฟาไหลผานไสหลอด

จะเกดความรอน ยงความรอนมากขนเทาใด แสงสวางทเปลงออกมาจากไสหลอด กจะมากขนเทานน

แตไมควรรอนเกนขดจ ากดทจะรบได เพราะ

ไสหลอดทท าจากทงสเตนอาจขาดได สวนประกอบของหลอดไสแสดงดงรปท 15.7

โครงสรางภายในประกอบดวยไสหลอดทท ามาจากทงสเตน กานยดไสหลอด ลวดน ากระแส แผน

ฉนวนหกเหความรอน ฟวส ทอดดอากาศ และขวหลอด ภายในหลอดแกวจะบรรจกาซเฉอย เชน

อารกอน หรอไนโตรเจน เพอไมใหหลอดทรอน ขณะปอนกระแสไฟฟาไหลผาน ท าใหเกดการเผา

ไหมไสหลอดอาจจะขาดได

การตอวงจรใชงานเรมจากตอสายไฟ 220 VAC เขากบสวตช แลวตอเขาหลอดไฟ สวนสายไฟอกเสน

หนงตอเขาหลอดไฟโดยตรง เมอท าการปดสวตชจะมกระแสไหลท าใหหลอดไฟตด เปนการตอวงจร

ใชงานทงายกวาหลอดประเภทอน หลอดไฟประเภทนมขนาดอตราทนก าลง 25 วตต 40 วตต 60 วตต

และ 100 วตต หลอดไสขนาด 40 วตตมอายการใชงาน 1,250 ชวโมงใหแสงสวาง 430 ลเมน เปนตน

หลอดฟลออเรสเซนต(Fluorescent Lamp) เปนหลอดไฟฟาทนยมใชกนทวไป เพราะวาใหแสงสวาง

นวลสบายตา และมอายการใชงานทยาวนาน กวาหลอดไสถง 8 เทา ลกษณะของหลอดเปนรป

ทรงกระบอก รปวงกลมและตวย มขนาดอตราทนก าลง 10 วตต 20 วตต 32 วตตและ 40 วตตเปนตน

ขนาด 40 วตตมอายการใชงาน 8,000 ถง 12,000 ชวโมง ใหความสวางของแสงประมาณ 3,100 ลเมน

รปท 15.9 ไดแสดงรายละเอยดสวนประกอบ ของหลอดฟลออเรสเซนต

บลลาสต ทใชกบหลอดฟลออเรสเซนต มหนาทอยหลายอยางคอ สรางแรงดนไฟฟาสงในขณะท

หลอดเรมท างาน เมอหลอดท างานแลว จะท าหนาทลดแรงดนไฟฟาทตกครอมหลอดใหต าลง และ

นอกจากนยงท าหนาทจ ากดกระแส ไมใหไหลผานหลอดมากเกนไป ในขณะทหลอดใหแสงสวาง

ออกมา บลลาสตทนยมใชอยม 3 ชนดคอ ชนดขดลวด( Choke Coils Ballast) ชนดหมอแปลงขดลวด

ชดเดยว (Autotranformer Ballast) และชนดบลลาสตอเลกทรอนกส(Electronic Ballast)

หลอดแสงจนทร 40 วตตจะใหแสงสวางประมาณ 1,600-2,400 ลเมน มอายการใชงานเฉลยประมาณ

24,000 ชวโมง หลอดแสงจนทรมอย 2 ชนดคอ ชนดทใชบาลาสตกบชนดทไมใชบาลาสต ชนดทไม

ใชบาลาสตจะมอายการใชงานทสนกวา เมอเรมท างาน กาซทอยในหลอด จะเกดการแตกตว โดยใช

เวลาประมาณ 10-15 นาทแลวแตชนดของหลอด หลอดจะคอย ๆ เรมเปลงแสงสวางออกมา เมอหลอด

ดบ แลวตองการใหหลอดตดใหม ตองรอใหหลอดเยนตวกอน





2.3 เขาใจการค านวณแสงสวางเบองตน

2.3.1 อธบายวธการออกแบบระบบไฟฟา

2.3.2 อธบายการประมาณโหลด (Load Estimating)

2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบการค านวณแสงสวางเบองตนทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบการค านวณแสงสวางเบองตน

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของการค านวณแสงสวางเบองตน



2.1 อธบายถงเรองการค านวณแสงสวางเบองตนพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน


3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของการค านวณแสงสวางเบองตน

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรองการค านวณแสงสวางเบองตน





4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรองการค านวณแสงสวางเบองตนทไดรบมอบหมาย ไดอยางถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของการค านวณแสงสวางเบองตน


3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองการค านวณแสงสวางเบองตน 4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดการค านวณแสงสวางเบองตน วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50%




ชอหนวย ระบบแสงสวาง


เรอง การค านวณแสงสวางเบองตน จ านวนคาบ 2

2.3 การค านวณแสงสวางเบองตน

2.3.1 วธการออกแบบระบบไฟฟา

1. ศกษาแบบทางสถาปตยกรรม เพอใหทราบขอมลตาง ๆ ของอาคาร การใชงานของหองทสถาปนกไดท าการ

ออกแบบไว

2. ประมาณการใชโหลด โดยใชขอมลจากสถาปนก และความตองการของเจาของอาคาร

3. ก าหนดต าแหนงและแนวทางของสายประธานจากการไฟฟา ฯ ทจายใหแกอาคารขนาดแรงดนไฟฟาของระบบ

และต าแหนงของมเตอรวดไฟฟา

4. ศกษาชนดและการใชงานของพนทในอาคาร อปกรณไฟฟาทตองการใชและขนาดการกนกระแสของอปกรณแต

ละชนด

5. ศกษาความตองการของโหลดไฟฟาระบบอนๆ เชน เครองปรบอากาศ ระบบลฟทและระบบประปา

6. ศกษาและก าหนดต าแหนงตดตง ขนาดของอปกรณไฟฟาตาง ๆ เชน หองตดตงหมอแปลง ต MDB ,ต SDB หรอ

Load Panel เปนตน

7. ค านวณและออกแบบความตองการของแสงสวางของแตละหอง ตามชนดของการใชงาน พรอมทงก าหนดชนด

ของดวงโคม

8. ก าหนดต าแหนงของดวงโคมและเตารบในแบบและหากมระบบไฟฟาสอสาร เชนระบบโทรศพท ,ระบบโทรทศน

,ระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมอตโนมต ควรจะเขยนแบบแยกแผนกน ทงนเพอความงายในการอานแบบ

9. แยกวงจรยอยโดยโยงสายลงในแบบเพอควบคมดวงโคม หรอเชอมตอวงจรของเตารบไฟฟา ซงอยในวงจรเดยวกน

เขาดวยกน พรอมทงก าหนดหมายเลขของ วงจรในแผงจายไฟ

10. ค านวณโหลดแตละแผงควบคมไฟฟายอยพรอมทงชนด ขนาดของสายไฟฟาทอรอยสาย และเซอรกตเบรคเกอร

(CB) ลงในตารางโหลด

11. น าโหลดในแตละแผงควบคมไฟฟา รวมกนในแตละเฟสของระบบแลวค านวณหาสายปอน และ ขนาดอปกรณ

ปองกนตควบคมไฟฟายอย

12. รวมโหลดทงหมดของแผงควบคมไฟฟายอยทงอาคาร เพอค านวณหาพกดของอปกรณปองกน รวมถงการก าหนด

ขนาดของหมอแปลงไฟฟา และสายประธาน

13. เขยน Riser Diagram และ Single Line Diagram

14. ค านวณและออกแบบระบบอน ๆ เชนระบบลอฟา ระบบสอสารในอาคารระบบปองกนภย และอนๆ

15. ตรวจสอบและแกไขแบบใหถกตองสมบรณ

16. เขยนขอก าหนดและรายละเอยดประกอบแบบลงในแบบ

2.3.2 มาตรฐาน กฎและระเบยบ ในการออกแบบระบบไฟฟา

เปนมาตรฐานความปลอดภยหลกส าหรบงานตดตงอปกรณไฟฟา ซงการไฟฟาทงสามแหง ไดยดถอ

มาตรฐานทใชในการก าหนดกฎและขอบงคบของการไฟฟาฯแตละแหง (ปจจบน ใชมาตรฐานการตดตงรวมกน)

1 มาตรฐานเพอความปลอดภยทางไฟฟาของการพลงงานแหงชาตใชในการก าหนดมาตรฐานในการ

ออกแบบไฟฟา การเดนสายและการตดตงอปกรณไฟฟา การออกแบบระบบปองกนเกยวกบการเดนสายไฟฟาและ

อปกรณไฟฟา เขตการรบผดชอบของการไฟฟานครหลวงและการไฟฟาสวนภมภาค

2 กฎการไฟฟานครหลวงและการไฟฟาสวนภมภาคกระทรวงมหาดไทยมหนาทรบผดชอบ เกยวกบความ

ปลอดภยในการกอสรางอาคารจงไดออกกฎกระทรวง เพอใหผตดตงและผใชไฟฟาปฏบตตาม

3 กฎกระทรวงมหาดไทยส าหรบอปกรณไฟฟาตาง ๆ ทมสวนส าคญเกยวของกบความปลอดภยของระบบ

ไฟฟา เชน สายไฟฟา บลลาสต ฟวส อปกรณตดตอนระบบไฟฟา และหมอแปลงไฟฟาวธการทดสอบ การก าหนด

คณภาพ และมาตรฐานต าสด ความปลอดภย ขนาดและชนดของผลตภณฑ โดยจะมการตรวจสอบ และประทบตรา

รบรองมาตรฐานแกผลตภณฑทมมาตรฐานตามทก าหนด

4 มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (ม.อ.ก.)มาตรฐานฉบบนก าหนดหลกการทวไปในการออกแบบไฟฟา

วสด และวธการเดนสาย ตลอดจนการใชงานและตดตงอปกรณไฟฟา และเครองใชไฟฟาทวไป

5 มาตรฐานการตดตงทางไฟฟาของวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย (ว.ส.ท.)

- Natinal Electrical Code (NEC) เปนมาตรฐานของ USA และเปนมาตรฐานหลกในการรางมาตรฐานของ

ว.ส.ท

- National Electrical Manufacturer Association Standard (NEMA)เปนมาตรฐานของ USA ซงก าหนดและแยกประเภทของผลตภณฑทางไฟฟา ตามประเภทของการใชงาน

- Underwriter’s Laboratories(UL) ก าหนดและท าการทดสอบมาตรฐานต าสด ของความปลอดภยของผลตภณฑทางไฟฟา ทจะน าไปใชงาน

- IES Lighting Handbook Illuminating Engineering Society (IES) เปนมาตรฐานทางดานวศวกรรมสองสวาง ทตองใชในการออกแบบทางดานการสองสวาง การก าหนดต าแหนง และ ชนดของดวงโคม หลกเกณฑในการออกแบบระบบไฟฟา

- ความปลอดภย (Safety)

- แรงดนตก (Voltage Drop)

- ความงายในการดดแปลง (Flexibility)

- ความประหยด (Economy)

- ความเชอมนของระบบ

2.3.2 การประมาณโหลด (Load Estimating) โหลดไฟฟาแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1.โหลดแสงสวาง (Lighting Load) 2. โหลดไฟฟาก าลง •เครองใชไฟฟาทวไป •เครองปรบอากาศ , เครองท าความเยน •ระบบลฟต , บนไดเลอน •ระบบสขาภบาล •ระบบโทรศพท •ระบบโทรทศน •ระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหม •ระบบเครองดดควน เปนตน

โหลดไฟฟายงสามารถแบงเปน 2 ชนดคอ - โหลดตอเนอง อนไดแก โหลดทางไฟฟาทจะตองใชงานอยางตอเนองสม าเสมออยตลอดเวลา เชน โหลด

แสงสวาง โหลดบนไดเลอน เปนตน - โหลดไมตอเนอง ไดแกโหลดทมลกษณะการท างานเปนครงคราว เปนคาบเวลา เชน เครองท าน าอน

เครองปรบอากาศ (ทงนขนอยกบลกษณะการใชงานของอปกรณไฟฟาหากมการใชงานอยตลอดเวลากถอวาเปนโหลดตอเนองไดเชนเดยวกน)ในการแยกชนดของโหลดจะสงผล

ในการค านวณออกแบบและการก าหนดขนาดสายวงจรยอย ,สายปอนและอปกรณปองกน ซงจะไดกลาวตอไป

ตวอยางท 1 วงจรยอยวงจรหนงมหลอดฟลออเรสเซนต ขนาด 36W LOW POWER FACTOR จ านวน 10 หลอด จง

หาขนาดสายวงจรยอย และขนาดอปกรณปองกน (CB)

วธท า จากตารางท 2

หลอดฟลออเสเซนต ขนาด 36 W 1 หลอด

พกดโหลด = 100 VA

หลอดฟลออเสเซนต ขนาด 36W 10 หลอด

พกดโหลด 10x100 VA = 1000 VA.

พกดกระแส 1000 = 4.545 A. - ขนาดของสาย 4.545x1.25 = 5.68 A.

เลอกใชสายชนด THW เดนในทอรอยสายโลหะ ไดขนาด 2.5 sqmm. (18A) - ขนาดของทอรอยสาย

สายไฟฟาจ านวน 2 เสน จากตารางท 7.5 เลอกใชทอขนาด 1/2” - ขนาดอปกรณปองกน 18x0.8 = 14.4 A

เลอกใชอปกรณปองกนขนาด 10AT / 50AF (สงกวาพกดโหลดและต ากวาพกดอปกรณปองกน

ตวอยาง2 วงจรยอยวงจรหนงมโคมไฟฟา หลอดเมทลฮาไลด ขนาด 400W LOW POWER FACTOR จ านวน 6 หลอด จงหาขนาดสายวงจรยอย (สาย THW เดนในทอ EMT) และขนาดอปกรณปองกน (CB) วธท า หลอดเมทลฮาไลด ขนาด 400W LOW POWER FACTOR 1 หลอด

พกดโหลด (จากตารางโหลดของหลอดไฟฟา)= 800 VA. หลอดเมทลฮาไลด ขนาด 400W LOW POWER FACTOR 6 หลอด

พกดโหลด 6x800 VA = 4800 VA. พกดกระแส 4800 = 21.82 A.

- ขนาดของสาย 21.82x1.25 = 27.275 A. เลอกใชสายชนด THW เดนในทอรอยสายโลหะ ไดขนาด 6 sqmm. (31A)

- ขนาดของทอรอยสาย สายไฟฟาจ านวน 2 เสน จากตารางท 7.5 เลอกใชทอขนาด 1/2”

- ขนาดอปกรณปองกน 31x0.8 = 24.8 A เลอกใชอปกรณปองกนขนาด 25AT / 50AF (สงกวาพกดโหลดและต ากวาพกดอปกรณปองกน





2.4 เขาใจการเดนสายไฟฟาและการเลอกชนดสายไฟฟา

2.4.1 อธบายวสดตวน าไฟฟา และวสดฉนวนไฟฟา

2.4.2 อธบายสายไฟฟา – สายหมฉนวน

2.4.3 อธบายการตอสายไฟฟา 2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบการเดนสายไฟฟาและการเลอกชนดสายไฟฟาทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบการเดนสายไฟฟาและการเลอกชนดสายไฟฟา

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของการเดนสายไฟฟาและการเลอกชนดสายไฟฟา



2.1 อธบายถงเรองการเดนสายไฟฟาและการเลอกชนดสายไฟฟาพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน


3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของการเดนสายไฟฟาและการ

เลอกชนดสายไฟฟา

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรองการเดนสายไฟฟาและการเลอกชนดสายไฟฟา





4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรองการค านวณแสงสวางเบองตนทไดรบมอบหมาย ไดอยางถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของการเดนสายไฟฟาและการเลอกชนดสายไฟฟา


3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองการเดนสายไฟฟาและการเลอกชนดสายไฟฟา 4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดการเดนสายไฟฟาและการเลอกชนดสายไฟฟา วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50%




ชอหนวย ระบบแสงสวาง


เรอง การเดนสายไฟฟาและการเลอกชนดสายไฟฟา จ านวนคาบ 2

2.4 การเดนสายไฟฟาและการเลอกชนดสายไฟฟา

2.4.1 วสดตวน าไฟฟา และฉนวน

วสดตวน าไฟฟา วสดทใชเปนตวนาไฟฟาไดแก โลหะเงน โลหะทองแดง โลหะอลมเนยม โลหะเงนเยอรมน โลหะตะกว และโลหะผสมตาง ๆ สายไฟฟาทใชงาน ภายในอาคารบานเรอนจะใชโลหะทองแดง และระบบไฟฟาแรงสงจะใชโลหะอะลมเนยม โลหะทองแดงทใชในงานไฟฟาจะตองมความบรสทธมาก หากมสงเจอปนเลกนอยกจะทาให คาความตานทานเพมขนมาก โลหะทองแดงจะตองมความบรสทธไมนอยกวารอยละ 98 ทองแดงทใชเปนตวนาไฟฟาไดแก

ก. สายทองแดงแขงปานกลาง เปนสายทองแดงททาจากการรดเสนลวด เมอได ขนาดตามทตองการแลวจะไมนาไปอบใหออน สายทองแดงชนดนจะแขงและทนตอแรงดงไดสง สงกวาสายทองแดงชนดอบใหออนใชในงานเดนสายไฟฟากลางแจง และสามารถขงใหตง มาก ๆ ได เชน สายโทรศพท สายโทรเลข สายทองแดงชนดรดแขงนมความตานทานสงกวา สายทองแดงออนราว 2.7%

ข. สายทองแดงออนหรอชนดอบใหออน คอ สายทองแดงทรดไดขนาดแลวนาไปอบ ดวยความรอนใหออน ซงเมอนาไปหรอโคงงอ จะสามารถทาไดงาย ทนแดรงดงไดเพยง 60% ของสายทองแดงชนดแขง

2. วสดฉนวนไฟฟา ฉนวนคอวสดทมคณสมบตในการกดกนหรอขดขวางการไหล ของกระแสไฟฟาหรอวสดท

กระแสไฟฟาไมสามารถไหลผานไดไดแก ยาง ไฟเบอร พลาสตก ฯลฯ ฉนวนจะตองสามารถปองกนตวนาไฟฟาจาก

ความรอนหรอของเหลวทสามารถกดกรอน ตวนาไฟฟา และสามารถกนนาไดด ฉนวนทใชหมตวนาไฟฟาตองม

ความตานทานสง ตอง ไมถกกรดหรอดางกดกรอนไดตงแตอณหภม 0 ถง 200 องศาฟาเรนไฮต และตองไมดด

ความชนในอากาศ ฉนวนทใชหมตวนาไฟฟามอยหลายชนด ไดแก แรใยหน ยางทนความรอน พลาสตก PVC ฉนวน

ทนยมใชงานไดแก

ก. ฉนวนยาง ฉนวนยางทใชหมตวนาไฟฟาและสายเคเบลทาจากยางพารา 20 ถง 40% ผสมกบแรธาตอก

หลายชนด เชน ผงซลเฟตของแมกนเซยม สงกะสออกไซด ฯลฯ และมกามะถนปนอยดวยเลกนอย ใชทาสาย

ไฟฟาแรงสง

ข. พลาสตก PVC เปนฉนวนทมคณสมบตบดงอได แตไมดเทากบยาง ไมม ปฏกรยากบออกซเจนและนามน

ตาง ๆ ไมมปฏกรยากบกรดและดาง ทนอณหภมไดสง จง เปนทนยมใชงานกนมากในปจจบน

สายไฟฟาทมฉนวน

สายอลมเนยมตเกลยวเปลอย (AAC -All Aluminum Conductor)

เปนตวนาอลมเนยมลวนตเกลยวเปนชนๆ รบแรงดงไดตา จงไมสามารถขงสายใหมระยะหางมากๆ ได ปกต

ความยาวชวงเสา ตองไมเกน 50 เมตร ยกเวนสายทมขนาด 95 sq.mm ขนไปสามารถมระยะชวงเสามากถง 100 เมตร

มลกษณะและขอมลทางเทคนค (บางกอกเคเบล) ดงรป

สายอลมเนยมแกนเหลก (ACSR -Aluminum Conductor Steel Reinforced)

เปนสายอลมเนยมตเกลยวและมสายเหลกอยตรงกลางเพอใหสามารถรบแรงดงไดสงขน ทาใหขยาย

ระยะหางชวงเสาไดมากขน แตจะไมใชสายชนดนบรเวณชายทะเล เพราะจะเกดการกดกรอนจากไอเกลอ มลกษณะ

และขอมลทางเทคนค (บางกอกเคเบล) ดงรป

2.4.2 สายไฟฟา – สายหมฉนวน

สาย Partial Insulated Cable (PIC)

โครงสรางประกอบดวยตวนาอลมเนยมตเกลยวอดแนน หมดวยฉนวน XLPE (Cross-linked Polyethylene)

หรอ PE (Polyethylene) แลวแตความเหมาะสม 1 ชน ปจจบนนยมใชฉนวน XLPE ถงแมมฉนวนหม กไมสามารถแตะตองสายได เพราะฉนวนบางมาก ซงจะชวยลดการเกดลดวงจร ของสายเปลอยเทานน ใชเดนในอากาศผานลกถวยแทนสายเปลอย

สาย Space Aerial Cable (SAC)

โครงสรางประกอบดวยตวนาอลมเนยมตเกลยวหมดวยฉนวน XLPE เชนเดยวกบสาย PIC แตจะมเปลอก

(Sheath) ททาจาก XLPE หมฉนวนอกชนหนง แตไมมชลดจงไมสามารถกนสนามไฟฟาทออกจากตวนาได และถงแมจะมเปลอกหม กไมควรสมผสสายโดยตรง เพราะมความเขมสนามไฟฟาสง ในการใชงาน จาเปนตองตดตงบนฉนวนไฟฟาอกทหนง และตองใชฉนวนทเรยกวา spacer ทเหมาะสมกบแรงดนเปนตวรองรบ และเพอจากดระยะหางระหวางสาย แมวาจะสามารถวางไวใกลกนไดมากกวาสาย PIC แตตองไมเกนคาจากดคาหนงและตองใช Messenger Wire เปนตวรบนาหนกและชวยดงสายไว Messenger WireจะตอลงดนทาหนาทเปนสายOverhead Ground Wire ดวย

สาย Preassembly Aerial Cable

สายชนดนจดเปนสาย fully insulated มโครงสรางดงรป

• สายชนดนจดเปนสาย fully insulated ม โครงสรางคลายสาย XLPE และสามารถวางใกลกนได • จงใชสายชนดนในบรเวณทม ระยะหางจากตวอาคาร • จ ากด หรอผานบรเวณทมคนอาศยอย สายไฟฟาแรงดนตา - สายชนด วเอเอฟ (VAF)

สายไฟตาม มอก.11-2531 ทตามทองตลาดเรยกวาสายชนด วเอเอฟ (VAF) เปนสายชนด ทนแรงดน 300 V มทงชนดทเปนสายเดยว สายค และทมสายดนอยดวย ถาเปนสายเดยว จะเปนสายกลม และถาเปนชนด 2 แกน หรอ 3 แกน จะเปนสายแบน ตวนานอกจาก จะมฉนวนหม แลวยงมเปลอกหมอกชนหนง สายคจะนยมรดดวยเขมขดรดสาย(Clip) ใชในบานอยอาศยทวไป สายชนดนหามใชในวงจร 3 phase ทมแรงดน 380 V เชนกน ( ในระบบ 3 phase แตแยกไปใชงานเปนแบบ 1 phase แรงดน 220 V. จะใชได)

สายไฟฟาแรงดนตา - สายชนด ทเอชดบเบลย (THW)

สายไฟฟาตาม มอก.11-2531 ทในทองตลาดนยมเรยกวา ทเอชดบเบลย (THW) เปนสาย ไฟฟาชนดทนแรงดน 750 V เปนสายเดยว นยมใชกนอยางกวางขวาง โดยเฉพาะใน โรงงานอตสาหกรรม เนองจากใชในวงจรไฟฟา 3phase ได ปกตจะเดนรอยในทอรอยสาย ชอ THW เปนชอตามมาตรฐานอเมรกน ซงเปนสายชนดทนแรงดน 600 V อณหภมใชงานท 75 องศาเซลเซยส แตในประเทศไทยนยม เรยกสายทผลตตาม มอก. 11 -2531 วา สาย THW เนองจากมโครงสรางคลายกน และรกนทวไปในทองตลาด

สายไฟฟาแรงดนตา - สายชนด เอนวายวาย (NYY)

สายไฟฟาตาม มอก.11-2531 ตามทองตลาดนยมเรยกวาสายชนด เอนวายวาย (NYY) มทงชนดแกนเดยว และหลายแกน สายหลายแกน กจะเปนสายชนดกลม เชนกน สายชนดนทนแรงดนท 750 V. นยมใชอยางกวางขวางเชนกน เนองจากวาม ความทนตอสภาพแวดลอม เพราะมเปลอกหมอกชนหนง บางทเรยกวาเปนสายฉนวน 3 ชน ความจรงแลว สายชนดนมฉนวนชนเดยว อกสองชนทเหลอเปนเปลอก เปลอกชนใน ทาหนาทเปนแบบ (Form) ใหสายแตละแกนทตเกลยวเขาดวยกน มลกษณะกลม แลว จงมเปลอกนอกหม อกชนหนง ทาหนาทปองกนความเสยหายทางกายภาพ

สายไฟฟาแรงดนตา - สายชนด วซท (VCT)

สายไฟฟาตาม มอก.11 -2531 ตามทองตลาดเรยกวา สาย วซท (VCT) เปนสายกลมม ทงชนดหนงแกน2 แกน 3 แกนและ 4 แกนทนแรงดนท 750 V. มฉนวนและเปลอกเชนกน มขอพเศษกวากคอ ตวนาจะประกอบไปดวย ทองแดงฝอยเสนเลก ๆ ทาใหมขอดคอ ออนตวและ ทนตอสภาพการสนสะเทอนไดด เหมาะทจะใชเปน สายเดนเขาเครองจกร ทมการสนสะเทอนขณะใชงาน สายชนดน ใชงานไดทวไปเหมอนสายชนด NYY สาย VCT มหลายแบบตามรปทรงโดยแบงไดทงแบบ VCT -GRD ซงม 2 แกน 3 แกนและ 4 แกน และมสายดนเดนรวมไปดวยอกเสนหนง เพอใหเหมาะสาหรบใชเครองอปกรณไฟฟาทตองตอลงดน 2.4.3 การตอสายไฟฟา การปอกสายไฟฟา

การปอกสายไฟฟาใหเหมาะสมกบการใชงาน และทาใหสายไมหกงองายทาไดโดยใชมดปอกฉนวนไฟฟาออกในลกษณะเดยวกบการเหลาดนสอ โดยใหฉนวนเปนมมประมาณ 30 องศา ดงแสดงในรป การทไมปอกสายตรงๆเพราะจะทาใหสายไฟฟาเปนรอยและหกงาย

รปการใชมดปอกสายไฟฟา

การตอสายไฟฟา

1 ) การตอสายไฟฟาดวยหมวกตอสาย( Wire Nuts ) หมวกตอสายหรอวายนท ลกษณะภายนอกเปนพลาสตก

แขงเปนฉนวนไฟฟาอยางด ภายในจะมสปรงโลหะลกษณะเปนเกลยวขดอยเพอใชในการขนลอคและบบสายใหแนน การตอสายไฟฟาดวยหมวกตอสายทาไดโดยนาสายไฟทจะตอกน 2 เสนมาตเกลยว ใหตวนามความยาวไมเกนกวาความลกของหมวกตอสายขนใหแนน แลวนาหมวกตอสายมาครอบและขนใหแนนโดยหมนไปทางขาว เกลยวภายในจะดงสายไฟทตเกลยวใหเขาไปภายในและลอคอยางแนนหนา ดงแสดงดงรป

2 ) การตอแยกสายดวยโบลท คอการตอสายแยกออกจากสายหลกเรยกวา Splicing นยมใชหวตอสายชนดโบลทเรยกวา Bolt -Type การตอแยกสายโบลท ทาไดโดยการปอกสายเมนประมาณ 2 นวใหเหนหวนาสายไฟฟา และนาสายทจะตอแยกมาวางใหแนบสนทกนและใชโบลทลอคสายทงสองเสน จากนนใชประแจปากตายหรอประแจเลอน ( Wrench ) ขนนอตใหแนนแลวใชเทปพนสายไฟ ( Tape )พนเปนฉนวนทบอกขนหนง ดงรป

3 ) การตอสายเขาอปกรณไฟฟา อปกรณไฟฟาทวไปทตองตอสายไฟฟาเขากบตวอปกรณไฟฟา เชน สวตช ( Switchs ) และเตารบ ( Plugs ) เมอปอกสายไฟฟาดวยวธทถกตองแลว ใหใชคมปากแหลมตดบรเวณปลายของตวนา

โคงพอดกบขนาดของสกรทตวสวตชหรอเตารบ ดงรป ( a ) ลกษณะของสวตชไฟฟาทใชในโรงงานอตสาหกรรม แสดงดงรป ( b ) เมอจะตอสายทปลายดดโคงแลวในรป (a )เขากบอปกรณไฟฟาในรป ( b ) ทาไดโดยนาปลายสายมวนไวใตแปนของสกร และใชไขควงใหสกรยดกบสายไฟใหแนนทสด โดยใหทศทางของการไขของไขควงไปทศทางเดยวกนกบปลายของสายไฟฟาทโคงงอไว ดงรป( c ) ( a ) สายไฟฟา ( b ) สวตชไฟฟา ( c ) การตอสายเขาสวตชไฟฟา

การหมฉนวนสายไฟฟา 1.เทปพนสายไฟฟา ทาดวยวสดสงเคราะหจาพวก PVC . Rubber , Glass

มความยดหยนด มหลายส เชน สดา สขาว สเทา เปนฉนวนไฟฟาทดใชในการพนหมสายไฟฟา เพอใหเกดความปลอดภยในขณะทปฏบตงานเกยวกบการตดตงไฟฟาหรองานซอมบารงไฟฟา การพนเทปทบสายไฟฟาแสดงขนตอนอยางละเอยดดงรปตอไปน

การใชเรซนหมสายไฟฟา การใชเรซนหมสายไฟฟา ในการตอสายไฟฟาทเปนสายฟาแรงสง ( High Voltage)ตองใชฉนวนไฟฟาชนดพเศษ คอ เรซน (Resin ) ซงเปนสารเคมทมคณสมบตเปนฉนวนไฟฟาทนแรงดนไฟฟาไดสงกวาเทปพนสายไฟฟา ผสมใหเปนของเหลวและเทใหเรซนนหอหมบรเวณจดตอสายไฟฟาแรงสงใหทวบรเวณ เมอเรซนแหงแลวจะเปนฉนวนไฟฟาทดยง นอกจากเรซนแลวบรษทผผลตบางแหงยงนาซลโคน (Silicone ) มาใชเปนฉนวนไฟฟาอกดวยดงตอไปน การใชและการตรวจสอบสายไฟฟา * สายไฟฟาเกาหรอหมดอายใชงาน สงเกตไดจากฉนวนจะแตกหรอแหงกรอบ บวม *ฉนวนสายไฟชารด อาจเกดจากหนหรอแมลงกดแทะหรอวางของหนกทบ เดน สายไฟใกลแหลงความรอน ถกของมคมบาด * จดตอสายไฟตองใหแนน หนาสมผสใหด พนฉนวนใหเรยบรอย * ขนาดของสายไฟฟา ใชขนาดของสายใหเหมาะสมกบปรมาณกระแสทไหลใน สาย หรอใหเหมาะสมกบเครองใชไฟฟาในวงจรนน * สายไฟฟาตองไมเดนอยใกลแหลงความรอน สารเคม หรอถกของหนกทบ เพราะ ทาใหฉนวนชารดไดงาย และเกดกระแสไฟฟาลดวงจรขนได * สายไฟฟาตองไมพาดบนโครงเหลก รวเหลก ราวเหลก หรอสวนทเปนโลหะตอง เดนสายไฟฟาโดยใชพกประกบ หรอรอยทอใหเรยบรอย เพอปองกน กระแสไฟฟารวลงบนโครงโลหะ ซงจะเกดอนตรายขนได



ชอหนวย การปองกนเพลงไหม จ านวน 2 คาบ


3.1 เขาใจการเกดเพลงไหมในอาคาร

3.1.1 อธบาย ระยะการเกดเพลงไหม 3.1.2 อธบายค าจดกดความและความหมายตางในอคคภย

2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบ การเกดเพลงไหมในอาคารทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบ การเกดเพลงไหมในอาคาร

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของ การเกดเพลงไหมในอาคาร



2.1 อธบายถงเรอง การเกดเพลงไหมในอาคารพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน


3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของ การเกดเพลงไหมในอาคาร

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรองการเดนสายไฟฟาและการเลอกชนดสายไฟฟา





4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรอง การเกดเพลงไหมในอาคารทไดรบมอบหมายไดอยางถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของ การเกดเพลงไหมในอาคาร


3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองการเกดเพลงไหมในอาคาร 4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดการเกดเพลงไหมในอาคาร วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50%




ชอหนวย การปองกนเพลงไหม


เรอง การเกดเพลงไหมในอาคาร จ านวนคาบ 2

3.1 การเกดเพลงไหมในอาคาร

3.1.1 ระยะการเกดเพลงไหม

อคคภยทเกดขนในอาคาร สวนใหญแลวจะเกยวของกบวสดทเปนเชอเพลงของแขง และ จะเกดขนตามล าดบ

เปน 4 ระยะดวยกน

1.ระยะเรมตน

การสลายตวเนองจากความรอนของวสดทไหมไฟไดจะเกดอนภาคเลก ๆ จ านวนมาก ซงอนภาคเหลานมทงอนภาค

ของแขงและอนภาคของเหลว ซงประกอบดวย คารบอนซงยงไมไหมไฟ ไอน า และกา ซตาง ๆ ซงเกดขนดวยการ

สลายตวเนองจากความรอนอนภาคทไหมไฟเหลานในระยะเรมตนจะมขนาดเลกมาก นอยกวา 1 ไมครอน (หนงใน

ลานของเมตร” ซงตาของมนษยโดยทวไปแลวไมอาจมองเหนอนภาคทเลกกวา 5 ไมครอนไดดงนนการเกดการเผา

ไหมในระยะเรมตนนจงยงมองไมเหน

2.ระยะเกดเปนควน

ถาเพลงทเกดในเชอเพลงทเปนของแขงยงคงด าเนนตอไป มนจะถงระยะทเกดเปนควนขน การเผาไหมจะเพมขน

จนถงจดซงทงประมาณและมวลสารของอนภาครวมตวกนเพมขนจนเกดเปนควนทมองเหนไดความรอนทออกมาจะ

เพมขนแตยงไมเพยงพอทจะชวยใหการลกไหมด าเนนตดตอไปไดเอง

3.ระยะเกดเปลวไฟ

ระยะนเมอปรมาณความรอนมากพอทจะจดกาซ และอนภาคทยงไมไหมไฟซงเกดจากการสลายตวเนองจากความ

รอนใหลกไหมขน เมอไฟเขามาถงระยะเกดเปลวแลว มนจะเกดพลงงานพอเพยงทจะท าใหเกดการลกไหมตอไปได

ดวยตวของมนเอง และความรอนจะสงขน ตราบใดทยงมเชอเพลง , ออกซเจน และอณหภมสงเกนกวาจดตดไฟของ

เชอเพลงนนอย

4.ระยะเกดความรอนสง

ระยะนเปนระยะสดทายของเพลงเปนชวงทเกดความรอนสงตามมาอยางรวดเรวถาเพลงลกลามขนมาถงขนนจะ

กอใหเกดความเสยหายอยางมากมาย และยากทจะดบลงได

3.2.2 ค าจดกดความและความหมายตางในอคคภย

สญญาณเตอนภย ( Alarm Signal)หมายถงสญญาณแสดงสภาวะฉกเฉนทตองการปฏบตการตอบสนองทนท

ตามมาตรฐานน

สญญาณเตอนภย หมายถงสญญานเตอนอคคภยสญญาณตรวจคม ( Supervisory Signal]เปนสญญาณแสดง

ถงความตองการปฏบตการดานตรวจคมระบบสญญาณขดของ[ TroubleSignal]เปนสญญาณแสดงถงขอขดของใน

ลกษณะตางๆภายในระบบสญญาณเตอนภย เชน วงจรขาด ลดวงจร หรอ สายไฟรวลงดน เปนตนบรภณฑปองกน

ของระบบ หรออปกรณส าเรจเพอปองกนของระบบ [ Protective System, Equipment or Apparatus] หมายถง อปกรณ

ทใชดบเพลง , ใชควบคมอณหภม ,ใชควบคมสภาวะทเปนอนตรายตอชวต หรอทรพยสน เชนระบบพนน าอตโนมต

ระบบคารบอนไดออกไซดฝาปดอตโนมต เปนตน

อปกรณตรวจจบควน [Smoke Detector]

เปนอปกรณตรวจจบการเผาไหมไดตงแตระยะเรมตนไมวาการเผาไหมนนจะมองเหนควนไดหรอไมกตาม

อปกรณตรวจจบความรอน [ Heat Detector] เปนอปกรณทตรวจจบอณหภมหรออตราการเปลยนแปลงอณหภมท

สงขน อปกรณเตอนภยเดยว [Single Station Alarm Device] ประกอบดวยอปกรณตรวจจบและอปกรณสงสญญาณ

รวมเขาอยดวยกนเปนชดเดยวโดยท างานจากแหลงจายไฟซงอาจอยในตวของมนเอง หรอจากภายนอกอปกรณเตอน

ภยชด [Multiple Station Alarm Device]ประกอบดวยอปกรณเตอนภยเดยวตงแต 2 ชดขนไป และตอถงกน เมอชดใด

ชดหนงท างาน ทกชดจะสงสญญาณเตอนภย หรออาจจะประกอบดวยอปกรณเตอนภยเดยวตอกบอปกรณตรวจจบ

หลายชด หรออปกรณแจงเหตเพลงไหมอน

ระบบสญญาณปองกน[Protective Signalling System]

หมายถง วงจร เครองมอ และอปกรณทท างานดวยไฟฟาเพอสงสญญาณเตอนภย สญญาณตรวจคมและ

สญญาณขดของ เพอผลในการปองกนชวตและทรพยสน ดแลการเตอน [Alarm Service] ไดแกการซอมบ ารงทจ าเปน

ภายหลงทเกดสญญาณเตอนอคคภย ดแลการตรวจคม [ Supervisory Service] ไดแกการซอมบ ารงตามความจ าเปน

เพอใหการตรวจคมเปนทแนใจไดการบ ารงรกษา [ Maintenance] ไดแกการตรวจสอบ ทดสอบและซอมแซมระบบ

เปนครงคราวเพอใหระบบสญญาณเตอนภยพรอมทจะท างานไดตลอดเวลา รวมถงการเปลยนแปลงระบบหรอการ

เปลยนชนสวนบางอยางเมอระบบเกดขดของ

ระบบภายใน [Local System] ไดแกระบบทกอใหเกดสญญาณในบรเวณทมการปองกนอคคภย

ระบบเตอนภายใน [Local Alarm System] ไดแก ระบบการท างานของระบบภายในอนเปนผลเนองมาจาก

สญญาณจากอปกรณเรมสญญาณโดยบคคล หรอจากการท างานของบรภณฑปองกนหรอระบบปองกน ตวอยางเชน

การไหลของน าจากเครองพนน า การปลอยคารบอนไดออกไซดการตรวจจบควน

หรอตรวจจบความรอน

ระบบตรวจคมภายใน [ Local Supervisory system] ไดแก ระบบภายในทจดขนเพอตรวจคมการท างานของ

ยามเดนตรวจบรเวณ หรอตรวจคมความพรอมท างานของระบบพนน าอตโนมตหรอตรวจคมสภาพพรอมท างานของ

ระบบอน

ระบบเตอนในการผลต [Process Monitoring Alarm System] ไดแกระบบเตอนใชกบการตรวจคมการท างาน

ของวธผลตในเชงการคา เขน กระบวนการอตสาหกรรม การตรวจคมอณหภมของระบบเครองท าความรอนหรอ

เครองท าความเยน เปนตน ซงถาระบบตรวจคมขดของแลว อาจจะท าใหเกดเพลงไหมหรอการระเบดขนไดระบบ

รวม [Combination System] ไดแก บางสวนหรอทงหมดของระบบสญญาณปองกนภายในการตรวจคม หรอยาม ม

สวนเชอมโยงระบบอนทไมใชระบบสญญาณฉกเฉน เชน ระบบแจงขาว ระบบกระจายเสยง ดนตรหรอระบบเตอน

ในการผลต เปนตน ทงนโดยไมท าใหเกดการสญเสยหรอเปลยนแปลงของระบบสญญาณปองกนภย

ระบบแจงขาว [Paging System] ไดแก ระบบแจงขาวแตคน ๆ เดยว หรอหลายคนโดยระบบกระจายเสยงทใช

ล าโพงตดตงทวบรเวณ หรอโดยการสงเสยงรหส หรอสญญาณมองเหนไดหรอ โดยหลอดไฟสญญาณทตดอยทว

บรเวณ

ระบบกระจายเสยงดนตร [Musical Program System] ไดแกระบบเสยงดนตรออกทางล าโพง เพอจดประสงค

ดานบนเทง

ระบบดแลในการผลต [ Process Monitoring Service System] ไดแก ระบบเพอใชตรวจคมการผลตในเชง

การคาคอเมอการผลตเกดสภาพผดปกตจะไมกอใหเกดเพลงไหมหรอเกดการระเบดขน

ชดแจงเหต [Annunciator] ไดแก อปกรณทมเครองหมายเอกลกษณหรอหลอดไฟสญญาณ ตงแต 2 ชนดขน

ไป ซงแตละเครองหมาย หรอหลอดไฟสญญาณจะแสดงวงจร สถานะ หรอต าแหนงทเกดเหตบคคลทมคณสมบต

[Qualified Person] หมายถง บคคลทมความรถงโครงสรางของบรภณฑและระบบรวมทงอนตรายทอาจจะ

เกดขนการเหนชอบ การตรวจ การทดสอบ และการบ ารงรกษาแบบและรายละเอยดตองไดรบความเหนชอบโดยผม

คณสมบต [Qualified person] บรภณฑ [Equipment]ทใชในระบบเตอนอคคภยตองเปนบรภณฑทไดมาตรฐาน เชน

มาตรฐาน ม.อ.ก. [ TIS STANDARDS] หรอมาตรฐานของประเทศอนซงยอมรบเปนมาตรฐานสากลโดยทวไป

แรงดนไฟฟา, อณหภมและความชนสมพทธบรภณฑทใชตดตงในระบบ ตองเปนชนดทไดรบการออกแบบและผลต

ขน เพอใหใชงานไดเปนปกตในสภาวะ ดงนในชวงแรงดนไฟฟาระหวาง 85% ถง 110% ของแรงดนไฟฟาพกดปกต

[RatedVoltage] ของระบบไฟฟาเมน [ Main Supply] หรอระบบไฟฟาส ารอง [ Standby Supply] ในชวงอณหภม 0

องศาเซลเซยส +- 2องศาเซลเซยส ( 32 องศาฟาเรนไฮต +- 4 องศาฟาเรนไฮต) และ 49 องศาเซลเซยส +- 2 องศา

เซลเซยส ( 120 องศาฟาเรนไฮต +- 4 องศาฟาเรนไฮต) เปนเวลาอยางนอย 3 ชวโมงในความชนสมพทธ 85% +- 5%

ทอณหภม 32 องศาเซลเซยส +- 2 องศาเซลเซยส (90องศาฟาเรนไฮต +- 4 องศาฟาเรสไฮต) เปนอยางนอย 24 ชวโมง

การยอมรบการทดสอบ [Acceptance tests]

หลงจากการตดตงหรอการเปลยนแปลง ระบบจะตองผานการยอมรบจากการทดสอบระบบเกยวกบการ

ท างานในภาวะแจงเหตและภาวะขดของ เชนวงจรขาด, สายไฟรวลงดน, ก าลงไฟฟาของระบบขดของเปนตน

การบ ารงรกษา

หลงจากทไดรบมอบการตดตงหรอแกไขระบบสญญาณเตอนอคคภยแลว เจาของตองจดบคคลทมคณสมบต

เปนผตรวจสอบระบบฯเพอบ ารงรกษาและทดสอบระบบฯ ในชวงระยะเวลาอนควรเพอใหแนใจวาระบบฯ อยใน

สภาพท างานไดเปนปกต



ชอหนวย การปองกนเพลงไหม จ านวน 2 คาบ


3.2 เขาใจการปองกนการเกดเพลงไหมในอาคาร 3.2.1 อธบายวธปองกนและระงบอคคภยในสถานประกอบการ เพอความปลอดภยในการ

ท างาน

2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบ การปองกนการเกดเพลงไหมในอาคารทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบ การปองกนการเกดเพลงไหมในอาคาร

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของ การปองกนการเกดเพลงไหมในอาคาร



2.1 อธบายถงเรอง การปองกนการเกดเพลงไหมในอาคารพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน


3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของ การปองกนการเกด

เพลงไหมในอาคาร

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรอง การปองกนการเกดเพลงไหมในอาคาร





4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรอง การปองกนการเกดเพลงไหมในอาคารทไดรบมอบหมายไดอยาง

ถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของ การปองกนการเกดเพลงไหมในอาคาร


3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองการปองกนการเกดเพลงไหมในอาคาร 4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดการปองกนการเกดเพลงไหมในอาคาร วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50% 5.บนทกผลหลงการสอน ผลการใชแผนการสอน 1 การสอนมประสทธภาพ 2 ผเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอน 3 เวลาเรยนมความเหมาะสมกบเนอหา 4 เนอหาครบถวนตรงตามจดประสงค ผลการเรยนของผเรยน 1 ผเรยนเขาใจเนอหา 2 ผเรยนเกดทกษะในการค านวณงาน 3 ผเรยนเรยนไดผลเปนทพงพอใจ

ผลการสอนของคร 1 สอนไดตรงตามจดประสงค 2 สอนไดครบตามเนอหา 3 สอนไดตรงตามเวลา



ชอหนวย การปองกนเพลงไหม


เรอง การปองกนการเกดเพลงไหมในอาคาร จ านวนคาบ 2

3.2 การปองกนการเกดเพลงไหมในอาคาร 3.2.1 วธปองกนและระงบอคคภยในสถานประกอบการ เพอความปลอดภยในการท างาน

อาศยอ านาจตามความในขอ 2 (7) และขอ 14 แหงประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 103 ลงวนท 16 มนาคม 2515 กระทรวงมหาดไทยจงก าหนดสวสดการเกยวกบสขภาพอนามยและความปลอดภยส าหรบลกจางไว โดยวางมาตรการปองกนและระงบอคคภยในสถานประกอบการไว ดงตอไปน

ขอ 1 ในประกาศนใหใชบงคบเมอพนก าหนดหนงรอยแปดสบวนนบแตวนประกาศในราชกจา นเบกษา เปนตนไป

ขอ 2 ในประกาศน

“นายจาง” หมายความวา ผซงตกลงรบลกจางเขาท างานโดยจายคาจางให และหมายความรวมถงผซงไดรบ มอบหมายใหท างานแทนนายจาง ในกรณทนายจางเปนนตบคคล หมายความวาผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคล นน และหมายความรวมถง ผซงไดรบมอบหมายใหท างานแทนผมอ านาจกระท าการแทนนตบคคล

“ลกจาง” หมายความวา ผซงตกลงท างานใหแกนายจางเพอรบคาจางไมวาจะเปนผรบคาจางดวยตนเอง หรอไมกตาม และหมายความรวมถงลกจางประจ าและลกจางชวคราว แตไมรวมถงลกจางซงท างานเกยวกบงานบาน

“อาคาร” หมายความวา อาคารตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร

“อาคารไม” หมายความวา โครงสรางของอาคารในสวนทเปนผนง พน หรอหลงคาทท าดวยไม

“อาคารทไหมไฟชา ” หมายความวา โครงสรางของอาคารในสวนทเปนก าแพงปน และเสาไมทลกไหมไดชา

“อาคารทนไฟ ” หมายความวา โครงสรางของอาคารในสวนทเปนผนง แผนกน พน บนได หลงคา ขอบโครงหนาตาง กรอบกระจก ประต และสงตกแตงภายในทไมพงทลายขณะเผาไหมในชวงเวลาหนง

“สถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภยอยางเบา” หมายความวา สถานททอาจเกดเพลงไหมได โดยเพลงนนเกดจากวตถหรอของเหลวทมอยหรอใชในบรเวณนน ซงไหมไฟไดอยางชาหรอมควนนอยหรอไมระเบด

“สถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภยอยางปานกลาง ” หมายความวา สถานททอาจเกดเพลงไหมได โดยเพลงนนเกดจากวตถหรอของเหลวทมอยหรอใชในบรเวณนน ซงไหมไฟไดอยางปานกลาง มควนปานกลางหรอมากแตไมเปนพษหรอไมระเบดได

“สถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภยอยางรายแรง ” หมายความวา สถานททอาจเกดเพลงไหมได โดยเพลงนนเกดจากวตถหรอของเหลวทมอยหรอใชในบรเวณนนซงไหมไฟไดอยางรวดเรว หรอมควนซงเปนพษหรอระเบดได

“เพลงประเภท เอ” หมายความวา เพลงทเกดจากเชอเพลงธรรมดา เชน ไม ผา กระดาษ ยาง พลาสตก

“เพลงประเภท บ”หมายความวา เพลงทเกดจากของเหลวตดไฟ กาซ และน ามนประเภทตางๆ

“เพลงประเภท ซ” หมายความวา เพลงทเกดจากอปกรณไฟฟา หรอวตถทมกระแสไฟฟา

“เพลงประเภท ด” หมายความวา เพลงทเกดจากโลหะตางๆ ทตดไฟ แมกนเซยม เซอรโคเนยม ไวเทเนยม

“วตถไวไฟ” หมายความวา วตถทมคณสมบต ตดไฟไดงาย สนดาปเรว

“วตถไวไฟชนดของเหลว ” หมายความวา ของเหลวทมคณสมบตทสามารถระเหยเปนไอทอณหภมไมเกนหนงรอยองศาเซลเซยส ไอระเหยนเมอสมผสกบอากาศถาจดไฟกจะตดได

“วตถระเบด” หมายความวา วตถระเบดตามกฎหมายวาดวยอาวธปน เครองกระสนปน วตถระเบด ดอกไมเพลง และสงเทยมอาวธปน

“ระบบปองกนและระงบอคคภย ” หมายความวา สงทจดท าหรอตดตงเพอวตถประสงคในการปองกนและระงบอคคภย

“แผนปองกนและระงบอคคภย ” หมายความวา แนวทางปฏบตทจะใชในการปองกนและระงบอคคภย

ผลตภณฑอตสาหกรรมของส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม

“อธบด” หมายความวา อธบดกรมแรงงานหรอผซงอธบดมอบหมาย

หมวด 1

ขอก าหนดทวไป

ขอ 3 ใหนายจางจดใหมระบบปองกนและระงบอคคภยในสถานประกอบการ เกยวกบการจดอปกรณ

ดบเพลงการเกบรกษาวตถไวไฟและวตถระเบด การก าจดของเสยทตดไฟไดงาย การปองกนฟาผา การ

ตดตงระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหม การจดท าทางหนไฟ รวมถงการกอสรางอาคารทมระบบปองกน

อคคภย

ขอ 4 ใหนายจางจดใหมแผนปองกนภยในสถานประกอบการทเกยวกบการตรวจตรา การอบรม การรณรงค

ปองกนอคคภย การดบเพลง การอพยพหนไฟ การบรรเทาทกข และการปฏรปฟนฟเมอเกดอคคภยขนแลว

ใหนายจางเกบแผนปองกนและระงบอคคภยไว ณ สถานทท างานพรอมทจะใหพนกงานเจาหนาท

ตรวจสอบได

ขอ 5 อาคารทมหลายสถานประกอบการตงอย ใหนายจางของแตละสถานประกอบการรวมกนจดใหม

ระบบและแผนปองกนและระงบอคคภยในสวนของอาคารทใชรวมกน

หมวด 2

ความปลอดภยเกยวกบอาคารและทางหนไฟ

ขอ 6 ในกรณทอาคารกอสรางดวยวตถซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภยดงตอไปน นายจางจะใหลกจาง

ท างานไดไมเกนจ านวนชนของอาคารตามทก าหนด ดงน

(1) สถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอนตรายจากอคคภยอยางเบา ส าหรบอาคารไมไมเกนสามชนอาคารท

ไหมไฟชาไมเกนเจดชน และอาคารทนไฟไมจ ากดจ านวนชน

(2) สถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภยอยางปานกลาง ส าหรบอาคารไมไมเกนสองชน อาคารทไหม

ไฟชาไมเกนหกชน และอาคารทนไฟไมจ ากดจ านวนชน

(3) สถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภยอยางรายแรง ส าหรบอาคารไมไมเกนหนงชน อาคารทไหมไฟ

ชาไมเกนสชน และอาคารทนไฟไมจ ากดจ านวนชน

ในกรณทนายจางจดใหมระบบน าดบเพลงอตโนมตหรอสารเคมฉดดบเพลงอตโนมตไว จ านวนชนของ

อาคารทใหลกจางท างานตามวรรคหนงสามารถเพมขนไดอกสองชน

ขอ 7 ในกรณทนายจางประกอบกจการผลตโดยมหรอใชสงใดทอาจกอใหเกดการระเบดอยาง รายแรง หรอ

ตดไฟไดงาย นายจางตองปฏบตดงน

(1) จดแยกอาคารทใชเปนสถานประกอบกจการผลตดงกลาวออกตางหากจากอาคารอน

(2) ใหมลกจางท างานในอาคารดงกลาวในจ านวนนอยทสดเฉพาะทจ าเปน

ขอ 8 นายจางตองจดใหมชองทางผานสทางออกซงมความกวางของชองทางไมนอยกวาหนงเมตรสบ

เซนตเมตร

ส าหรบบรเวณทมเครองจกรตงอยหรอมกองวสดสงของหรอผนงหรอสงอนนายจางตองจดใหมทางผานส

ทางออกซงมความกวางของชองทางไมนอยกวาแปดสบเซนตเมตร

ในกรณทพนกงานตรวจแรงงานพบวาอาจเกดอนตรายไดจากเครองจกร ขนาดของชนงาน เศษวสด การวาง

ตงหรอกองวสดสงของ จะก าหนดใหมชองทางผานสทางออกทกวางกวาทก าหนดในวรรคสองกไดตาม

ความเหมาะสม

ขอ 9 ใหนายจางจดใหมทางออกและทางออกสดทาย ดงตอไปน

(1) ใหมทางออกทกชนอยางนอยสองทางทสามารถอพยพลกจางทงหมดออกจากทท างานออกสทางออก

สดทายไดภายในเวลาไมเกนหานาทโดยปลอดภย

(2) ชองทางผานไปสทางออกหรอหองบนไดฉกเฉนตองมระยะหางจากจดทลกจางท างานไมเกนสบหา

เมตร ส าหรบสถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอนตรายจากอคคภยอยางรายแรงและไมเกนสามสบเมตร

ส าหรบสถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอนตรายจากอคคภยอยางปานกลางหรออยางเบา

หองบนไดฉกเฉนจะตองสามารถปองกนไฟและควนหรอมชองทางฉกเฉนทมผนงทนไฟ

(3) ชองทางผานสประตทางออกสดทายภายนอกอาคารตองมความกวางอยางนอยไมต ากวาหนงเมตรสบ

เซนตเมตร ในกรณทมคนงานเกนหาสบคนขนไป ขนาดของความกวางของทางออกสดทายตองกวางขนอก

หกสบเซนตเมตร หรอมชองทางเพมขนอกอยางนอยหนงชองทาง

(4) ทางออกสดทายตองไปสบรเวณทปลอดภย เชน ถนน สนาม

ขอ 10 บนไดในสถานประกอบการ ใหนายจางปฏบตดงตอไปน

(1) บนไดและบานบนไดในอาคารตงแตสชนขนไปใหสรางดวยวสดทนไฟ

(2) อาคารตงแตสามชนขนไป ถาหลงคามความลาดเอยงหนงในสหรอนอยกวา จะตองมบนไดหนไฟทออก

สหลงคาทสรางดวยวสดทนไฟอยางนอยหนงบนได

(3) ใหท าเครองหมายหรอสญลกษณทเหนไดเดนชดเจนน าจากบนไดสทางออกภายนอก

ในกรณทใชปลองทางหนไฟแทนบนได เสนทางลงสปลองทางลงภายในปลองตลอดจนพนฐานของปลอง

จะตองใชวสดทนไฟ และประตปลองตองสรางดวยวสดทนไฟและปลอดภยจากควนไฟ น า หรอสงอนใดท

ใชในการดบเพลง

ขอ 11 ประตทใชในเสนทางหนไฟ จะตองมลกษณะแลคณสมบตดงตอไปน

(1) ตดตงในจดทเหนชดเจนโดยไมมสงของกดขวาง

(2) ตองเปนชนดทเปดเขาออกไดทงสองดาน

(3) ตองมใชประตเลอนแนวดง ประตมวน และประตหมน

(4) ประตบนไดจะตองมความกวางไมนอยกวาความกวางของบนได

(5) ประตทเปดสบนไดจะตองไมเปดตรงบนได และมชานประตอยางนอยเทากบความกวางของประตใน

ทกจดทประตเปดออกไป

(6) ประตเปดออกสภายนอกอาคารตองเปนชนดเปดออกภายนอก หามปด ผกหรอลามโซประตเขาออกจาก

อาคารในขณะทมลกจางปฏบตงาน

(7) สวนของประตตองสรางดวยวตถทนไฟ

ขอ 12 ใหนายจางจดเกบวตถตางๆ ดงตอไปน

(1) วตถเมอรวมกนแลวจะเกดการลกไหมใหแยกเกบโดยมใหปะปนกน

(2) วตถซงโดยสภาพสามารถอมน าหรอซบน าไดมาก ใหจดเกบไวบนพนของอาคารซงรองรบน าหนกท

เพมขนได

ขอ 13 ใหนายจางจดใหมเสนทางหนไฟทปราศจากสงกดขวาง จากจดทลกจางท างานในแตละหนวยงาน

ไปสสถานททปลอดภย

หมวด 3

การดบเพลง

ขอ 14 ใหนายจางจดใหมอปกรณดบเพลง ดงตอไปน

(1) ระบบดบเพลงและอปกรณประกอบ

(2) เครองดบเพลงแบบมอถอ

ขอ 15 ใหนายจางจดระบบน าดบเพลงและอปกรณประกอบเพอใชในการดบเพลง ดงตอไปน

(1) จดเตรยมน าส ารองไวใชในการดบเพลงโดยมอตราสวนปรมาณน าทส ารองตอเนอทอาคาร ตามตาราง

ตอไปน ในกรณทไมมทอน าดบเพลงของทางราชการในบรเวณทสถานประกอบการตงอยหรอมแตปรมาณ

น าไมเพยงพอ

เนอท ปรมาณน าทส ารอง

ไมเกน 250 ตารางเมตร 9,000 ลตร

เกน 250 ตารางเมตรไมเกน 500 ตารางเมตร 15,000 ลตร

เกน 500 ตารางเมตรแตไมเกน 1,000 ตารางเมตร 27,000 ลตร

เกน 1,000 ตารางเมตร 36,000 ลตร

(2) ระบบการสงน า ทเกบกกน า ปมน าและการตดตงจะตองไดรบการตรวจสอบและรบรองจากวศวกรโยธา

ซงคณะกรรมการควบคมการประกอบวชาชพวศวกรรมและสถาปตยกรรมรบรอง และตองมการปองกน

ไมใหเกดความเสยหายเมอเกดเพลงไหม

(3) ขอตอสายสงน าดบเพลงเขาอาคารและภายในอาคารจะตองเปนแบบเดยวกนหรอขนาดเทากนกบทใช

ในหนวยดบเพลงของทางราชการในทองถนนน การตดตงตองมสงปองกนความเสยหายทจะเกดจาก

ยานพาหนะหรอสงอน

(4) ขอตอสายสงน าดบเพลงและกระบอกฉดทใชฉดเพลงโดยทวไป จะตองเปนแบบเดยวกนหรอขนาด

เทากนกบทใชในหนวยดบเพลงของทางราชการในทองถนนนซงสามารถตอเขาดวยกนได และตองอยใน

สภาพทใชงานไดด

(5) สายสงน าดบเพลงตองมความยาวหรอตอกนใหมความยาวเพยงพอทจะควบคมบรเวณทเกดเพลงได

ขอ 16 การใชเครองมอดบเพลงแบบมอถอนายจางตองปฏบตดงตอไปน

(1) ใหนายจางจดใหมเครองดบเพลงแบบมอถอตามประเภทของเพลงดงตอไปน

ก. ใหใชเครองดบเพลงแบบมอถอทใชน าสะสมแรงดนหรอสารเคมดบเพลงทสามารถดบเพลงประเภท เอ

ข. ใหใชเครองดบเพลงแบบมอถอทใชสารเคมดบเพลงชนดคารบอนไดออกไซดหรอโฟม หรอผงเคมแหง

หรอสารเคมดบเพลงทสามารถดบเพลงประเภทบ

ค. ใหใชเครองดบเพลงแบบมอถอทใชสารเคมดบเพลงชนดคารบอนไดออกไซด หรอผงเคมแหง หรอ

สารเคมดบเพลงทสามารถดบเพลงประเภท ซ

ง. ใหใชเครองดบเพลงแบบมอถอตามชนดของสารเคมทสามารถดบเพลงประเภท ด

จ. หามใชเครองดบเพลงทอาจเกดไอระเหยของสารพษ เชน คารบอนเตตราคลอไรด

(2) ใหนายจางจดใหมเครองดบเพลงตามชนด จ านวน และใหท าการตดตงดงตอไปน

ก. เครองดบเพลงแบบมอถอชนดทใชดบเพลงประเภท เอ ชนดของเครองดบเพลงทใชใหค านวณตามพนท

ของสถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภยทก าหนดตามตาราง ดงตอไปน

ชนดของ

เครองดบเพลง พนทของสถานทซงมสภาพเสยง

ตอการเกดอคคภย อยางเบา

ตอเครองดบเพลง 1 เครอง พนทของสถานทซงมสภาพเสยงตอ

การเกดอคคภย อยางปานกลาง

ตอเครองดบเพลง 1 เครอง พนทของสถานทซงมสภาพเสยงตอ

การเกดอคคภย อยางรายแรง

ตอเครองดบเพลง 1 เครอง

1 - เอ 200 ตร.ม. ไมอนญาตใหใช ไมอนญาตใหใช

2 - เอ 560 ตร.ม. 200 ตร.ม. ไมอนญาตใหใช

3 - เอ 840 ตร.ม. 420 ตร.ม. 200 ตร.ม.

4 - เอ 1,050 ตร.ม. 560 ตร.ม. 370 ตร.ม.

5 - เอ 1,050 ตร.ม. 840 ตร.ม. 560 ตร.ม.

10 - เอ 1,050 ตร.ม. 1,050 ตร.ม. 840 ตร.ม.

20 - เอ 1,050 ตร.ม. 1,050 ตร.ม. 840 ตร.ม.

40 - เอ 1,050 ตร.ม. 1,050 ตร.ม. 1,050 ตร.ม.

นายจางจะใชเครองดบเพลงชนดสงกวาความสามารถในการดบเพลงตามพนททก าหนดในตารางตามวรรค

หนงกได แตในกรณทใชเครองดบเพลงชนดทต ากวาความสามารถในการดบเพลงตามพนททก าหนดใน

วรรคหนง ใหเพมจ านวนเครองดบเพลงชนดนนใหไดสดสวนกบพนททก าหนด

การค านวณใชชนดเครองดบเพลงตามสดสวนพนทของสถานททก าหนดในวรรคหนง และวรรคสอง ถาม

เศษของพนทใหนบเปนพนทเตมสวน ทตองเพมจ านวนเครองดบเพลงขนอกหนงเครอง

ในกรณทสถานทมพนทเกนกวาก าหนดไวในตารางตามวรรคหนง นายจางจะตองเพมเครองดบเพลงโดย

ค านวณตามสดสวนของพนท ตามทก าหนดไวในตารางดงกลาว

ในกรณทนายจางตดตงเครองดบเพลงตงแตสองเครองขนไป เครองดบเพลงแตละเครองตองมระยะหางกน

ไมเกนยสบเมตร

ข. เครองดบเพลงแบบมอถอชนดทใชดบเพลงประเภท บ ชนดของเครองดบเพลงทใชตดตงโดยมระยะหาง

จากวสดทจะกอใหเกดเพลงประเภท บ ในสถานทตามสภาพเสยงตอการเกดอคคภยตามทก าหนดในตาราง

ตอไปน

สถานทซงมสภาพเสยงตอการเกดอคคภย ชนดของเครองดบเพลง ระยะหางจากวสดทกอใหเกดเพลง

ประเภท บ

อยางเบา 5 - บ

10 - บ 9 เมตร

15 เมตร

อยางปานกลาง 10 - บ

20 - บ 9 เมตร

15 เมตร

อยางรายแรง 20 - บ

40 - บ 9 เมตร

15 เมตร

ค. เครองดบเพลงทก าหนดไวใน (2) ตองมมาตรฐานททางราชการก าหนดหรอยอมรบ

ง. เครองดบเพลงแบบมอถอทกเครองตองมเครองหมายหรอสญลกษณ แสดงวาเปนชนดใด ใชดบไฟ

ประเภทใด เครองหมายหรอสญลกษณตองมขนาดทมองเหนไดชดจนในระยะไมนอยกวาหนงเมตรหาสบ

เซนตเมตร

(3) ขอปฏบตทวไปเกยวกบเครองดบเพลงแบบมอถอ

ก. ตองมการซอมบ ารงและตรวจตราใหมสารทใชในการดบเพลงตามปรมาตรททางราชการก าหนดตาม

ชนดของเครอง

ข. ตองจดใหมการตรวจสอบสภาพของเครองดบเพลงไมนอยกวาหกเดอนตอหนงครงและเกบผลไวให

พนกงานเจาหนาทตรวจไดตลอดเวลา

ค. เครองดบเพลงแตละเครองตองมน าหนกสทธไมเกนยสบกโลกรม ตดตงสงจากพนทท างานไมนอยกวา

หนงเมตร แตไมเกนหนงเมตรสสบเซนตเมตร

ง. ตองมการตรวจสอบการตดตงใหอยในสภาพทดอยเสมอ

จ. ตองมรายละเอยดเกยวกบชนด และวธใช เปนภาษาไทยทเหนไดชดเจนตดไว ณ จด ตดตง

ขอ 17 ในกรณทนายจางจดใหมระบบน าดบเพลงอตโนมต ตองปฏบตดงน

(1) ระบบดบเพลงอตโนมตตองไดมาตรฐานททางราชการก าหนดหรอยอมรบ

(2) ตองเปดวาลวประธานทควบคมระบบจายน าเขาอยตลอดเวลา และจดใหมผควบคมดแลใหใชงานได

ตลอดเวลาทมการท างาน

(3) ตองตดตงสญญาณเพอเตอนภยในขณะทระบบน าดบเพลงอตโนมตก าลงท างาน หรอกรณอปกรณตว

หนงตวใดในระบบผดปกต

(4) ตองไมมสงกดขวางทางน าจากหวฉดน าดบเพลงของระบบนอยางนอยหกสบเซนตเมตรโดยรอบ

ขอ 18 ในสถานทท างานทมการตดตงระบบน าดบเพลงอตโนมต หรอระบบสารเคมอตโนมต ใหนายจางจด

ใหมเครองดบเพลงแบบมอถอตามทก าหนดในขอ 16 ดวย

ขอ 19 ใหนายจางปฏบตเกยวกบอปกรณดบเพลงดงตอไปน

(1) ตดตงอปกรณดบเพลงในทเหนไดชดเจนและสามารถหยบใชงานไดสะดวกโดยไมมสงกดขวาง

(2) จดใหมการดแลรกษาอปกรณดบเพลง และตรวจสอบใหอยในสภาพทใชงานไดดอยางนอยเดอนละ

หนงครง หรอตามระยะเวลาทผผลตอปกรณนนก าหนด เวนแตเครองดบเพลงแบบมอถอใหตรวจสอบตาม

ระยะเวลาทก าหนดในขอ 16 (3) ข. และตดปายแสดงผลการตรวจสอบ วนทท าการตรวจครงสดทายไวท

อปกรณดงกลาวและเกบผลไวใหพนกงานเจาหนาทตรวจสอบไดตลอดเวลา

(3) จดใหลกจางเขารบการฝกอบรมการดบเพลงขนตนจากหนวยงานททางราชการก าหนด หรอยอมรบไม

นอยกวารอยละสสบของจ านวนลกจางในแตหนวยงานของสถานประกอบการ

ขอ 20 ใหนายขางจดลกจางเพอท าหนาทดบเพลงโดยเฉพาะอยตลอดเวลาทมการท างาน

ขอ 21 ใหนายจางจดหาอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทใชในการดบเพลงและการฝกซอมดบเพลง

โดยเฉพาะ เชน เสอผา รองเทา ถงมอ หมวก หนากากปองกนความรอน หรอควนพษ เปนตน ไวใหลกจาง

ใชในการดบเพลง

หมวด 4

การปองกนแหลงกอเกดการกระจายตวของความรอน

ขอ 22 ใหนายจางปองกนแหลงกอเกดการกระจายตวของความรอนดงตอไปน

(1) ปองกนมใหเกดกระแสไฟฟาลดวงจรตามกฏหมายวาดวยความปลอดภยเกยวกบไฟฟา

(2) ปองกนอคคภยจากเครองยนตหรอปลองไฟเพอมใหเกดลกไฟหรอเขมาไฟกระเดนถกวตถทตดไฟได

เชน น าวตถตดไฟออกจากบรเวณนน หรอจดท าทครอบปองกนลกไฟหรอเขมาไฟ

(3) ปองกนอคคภยทเกดจากการแผรงส การน าหรอการพาความรอนจากแหลงก าเนดความรอนสงไปสวสด

ทตดไฟไดงาย เชน จดท าฉนวนหมหรอปดกน

(4) ปองกนอคคภยจากการท างานทเกดจาการเสยดสเสยดทานของเครองจกร เครองมอทเกดประกายไฟ

หรอความรอนสงทอาจท าใหเกดการลกไหมได เชน การซอมบ ารง หรอหยดพกการใชงาน

(5) เพอปองกนการสะสมการไฟฟาสถตยใหตอสายดนกบถงหรอทอน ามน เชอเพลง สารเคมหรอของเหลว

ไวไฟ โดยใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยความปลอดภยเกยวกบไฟฟา

หมวด 5

วตถไวไฟและวตถระเบด

ขอ 23 ในกรณทนายจางมหรอเกบรกษาวตถไวไฟและวตถระเบดไวในสถานประกอบการใหปฏบต

ดงตอไปน

(1) วตถไวไฟหรอวตถระเบดรวมตลอดถงวตถทเมออยรวมกนแลวจะเกดปฏกรยาหรอการหมกหมมท าให

กลายเปนวตถไวไฟหรอวตถระเบด ใหแยกเกบโดยไมใหปะปนกนและตองเกบในหองทมผนงทนไฟและ

ประตทนไฟทปดไดเองและปดกญแจหองทกครงเมอไมมการปฏบตงานในหองนนแลว

(2) วตถทเปนตวเตมออกซเจน หรอวตถทไวตอการปฏกรยาแลวเกดการลกไหมได ใหแยกเกบไวตางหาก

ในอาคารทนไฟ ซงอยหางจากอาคารหรอวตถตดไฟในระยะทปลอดภย

(3) ภาชนะทใชบรรจวตถไวไฟหรอวตถระเบดรวมทงอปกรณประกอบตองมสภาพทแขงแรงทนทานไดรบ

การดแลใหอยในสภาพทปลอดภยตอการใชงานอยเสมอ

(4) ภาชนะทใชในการขนถายวตถไวไฟหรอวตถระเบดตองเปนแบบทเคลอนยายไดดวยความปลอดภย

(5) หามเกบวตถไวไฟหรอวตถระเบดไวทบรเวณประตเขา-ออก บนไดหรอทางเดน

(6) จดใหมการระบายอากาศทเหมาะสมเพอใหเกดความปลอดภยในหองเกบและหองปฏบตงาน

(7) ควบคมมใหเกดการรวไหลหรอการระเหยของวตถไวไฟหรอวตถระเบดทจะเปนสาเหตใหเกดการตด

ไฟ

(8) ตองจดท าปาย “วตถระเบดหามสบบหร” หรอ “วตถไวไฟหามสบบหร” แลวแตกรณดวยตวอกษรสแดง

ขนาดไมต ากวายสบเซนตเมตรบนพนสขาวตดไวใหเหนไดชดเจนทหนาหองเกบวตถ ดงกลาว และหาม

บคคลทไมมหนาทเกยวของเขาไป

(9) ตองจดใหลกจางทปฏบตงานเกยวกบวตถไวไฟหรอวตถระเบดซงอาจเกดอนตรายตอการปฏบตงานใน

หนาทสวมใสอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลตามความเหมาะสมตอการปฏบตงานนน

(10) อปกรณ เครองมอ เครองใช และอปกรณคมครองความปลอดภยตางๆ ตองเปนชนดไมกอใหเกด

ประกายไฟ หรอเปนสาเหตของการเกดเพลงไหมได

ขอ 24 ในกรณทวตถไวไฟหรอวตถระเบดเปนของเหลว นอกจากการปฏบตตามขอ 23 นายจางตองปฏบต


(1) การเกบรกษาและขนถายน ามนเชอเพลงใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการเกบรกษาน ามนเชอเพลง

(2) การเกบรกษาวตถไวไฟและวตถระเบดชนดของเหลวไวในอาคาร

ก. ตองเกบไวในหองทมประตชนดทปด-เปด ไดเอง ประตและผนงหองตองสรางดวยวตถทนไฟ และ

สามารถกกของเหลวมใหไหลออกภายนอกได พนตองมความลาดเอยง หรอเปนรางระบายของเหลวซง

ออกไปยงทปลอดภยได

ข. การเกบวตถไวไฟและวตถระเบดชนดของเหลวในหองเกบภายในอาคารกตองมปรมาณ ขนาดความทน

ไฟและพนทของหองเปนอตราสวนตอปรมาณวตถดงกลาว ดงตอไปน

1. หองทมขนาดตงแตสบสตารางเมตรแตไมถงยสบเจดตารางเมตร ซงไมมการจดระบบปองกนอคคภยไว

หองนนตองทนไฟไดไมนอยกวาหนงชวโมง จงสามารถเกบวตถระเบดหรอวตถไวไฟชนดของเหลวไดไม

เกนแปดสบสลตรตอหนงตารางเมตร

2. หองทมขนาดตงแตสบสตารางเมตรแตไมถงสสบเจดตารางเมตร และมการจดระบบปองกนอคคภยไว

หองนนตองทนไฟไดไมนอยกวาหนงชวโมง จงสามารถเกบวตถระเบดหรอวตถไวไฟชนดของเหลวไดไม

เกนสองรอยสลตรตอหนงตารางเมตร

3. หองทมขนาดสสบเจดตารางเมตร ซงไมมการจดระบบปองกนอคคภยไว หองนนตองสามารถทนไฟได

ไมนอยกวาสองชวโมง จงสามารถเกบวตถระเบดหรอวตถไวไฟชนดของเหลวไดไมเกนหนงรอยหกสบ

สามลตรตอหนงตารางเมตร

4. หองทมขนาดสสบเจดตารางเมตร และมการจดระบบปองกนอคคภยไว สามารถเกบวตถไวไฟหรอวตถ

ระเบดชนดของเหลวไดไมเกนสรอยแปดลตรตอตารางเมตร

ค. ภายในหองเกบวตถไวไฟหรอวตถระเบดชนดของเหลวตองจดใหมทางเดนสประตทางออกกวางอยาง

นอยหนงเมตร และหามมใหมสงกดขวางทาง

ง. วตถไวไฟหรอวตถระเบดของเหลวทมปรมาณมากกวาทอนญาตใหเกบในหองเกบของภายในอาคาร

ตองน าไปเกบไวนอกอาคารโดยใหปฏบตตามขอ 24 (3)

(3) การเกบวตถไวไฟหรอวตถระเบดชนดเหลวไวนอกอาคาร นายจางตองปฏบตดงน

ก. ปรมาณวตถไวไฟหรอวตถระเบดชนดของเหลวทบรรจในภาชนะแตละใบ จะตองไมเกนสองรอยสสบ

ลตร

ข. ในกรณทภาชนะทใชบรรจเปนชนดยกเคลอนยายได และสามารถบรรจวตถไวไฟหรอวตถระเบดชนด

ของเหลวไดเกนสองรอยสสบลตร ตองมชองระบายอากาศฉกเฉนและมเครองดดถายวตถไวไฟหรอวตถ

ระเบดชนดของเหลวจากขางบนของภาชนะ หรอใชทอปดทมกอกปดไดเองจะใชความดนจากภาชนะหรอ

อปกรณอนในการถายเทไมได

ค. กองวตถไวไฟหรอวตถระเบดทมปรมาณรวมกนไมเกนสพนสรอยลตร แตละกองตองหางกนไมนอย

กวาหนงเมตรหาสบเซนตเมตร กรณทมปรมาณเกนสพนสรอยลตรแตไมเกนแปดพนแปดรอยลตร แตละ

กองตองหางกนไมนอยกวาหาเมตร

ง. หามกองวตถไวไฟหรอวตถระเบดทมปรมาณรวมกนเกนแปดพนแปดรอยลตร

จ. ตองมชองทางเดนจากจดตดตงเครองดบเพลงไปสกองวตถซงมความกวางไมนอยกวาสเมตรและไมมสง

กดขวางทาง

ฉ. บรเวณพนทใชวางภาชนะบรรจวตถไวไฟหรอวตถระเบดชนดของเหลวตองมลกษณะลาดเอยง หรอม

รางน า หรอเขอนกนทสามารถระบายสงทรวไหล หรอระบายน าบนดน หรอน าฝนได ปลายทางทระบาย

ออกตองเปนทปลอดภยจากอคคภย

ช. บรเวณทใชเกบวตถไวไฟหรอวตถระเบดตองไมปลอยใหมหญาขนรก มขยะ หรอวตถตดไฟประเภท

อนๆ ทอาจท าใหเกดอคคภยได

(4) การปองกนอคคภยบรเวณทเกบวตถไวไฟหรอวตถระเบดชนดของเหลว

ก. นายจางตองตดตงเครองดบเพลงแบบมอถอชนดไมต ากวา 20-บ ไมนอยกวาหนงเครองบรเวณหนาหอง

ทใชเกบวตถไวไฟหรอวตถระเบดชนดของเหลว โดยมระยะหางจากประตหองนนไมนอยกวาสามเมตร

ข. ในกรณทเกบวตถไวไฟหรอวตถระเบดของเหลวไวภายนอกอาคาร ตองจดใหมเครองดบเพลงแบบมอ

ถอชนด 20-บ ไมนอยกวาหนงเครอง โดยมระยะหางจากบรเวณทเกบวตถไวไฟหรอวตถระเบดชนด

ของเหลวไมนอยกวาแปดเมตรและไมเกนยสบสเมตร

(5) การปองกนอนตรายจากการขนถายวตถไวไฟหรอวตถระเบดชนดของเหลว

ก.บรเวณทมการถายเทวตถไวไฟหรอวตถระเบดชนดของเหลวทมปรมาณตงแตยสบลตรขนไป ตองหาง

จากบรเวณปฏบตงานอนๆ ไมนอยกวาแปดเมตร หรอมผนงปดกนทสรางดวยวตถทนไฟอยางนอยหนง

ชวโมง และตองจดใหมการระบายอากาศเพอมใหมความเขมขนของไอระเหยทสามารถตดไฟได

ข. การขนถายจากภาชนะหรอถงทอยภายในหรอนอกอาคารชนดตดตรงกบท ตองใชระบบทอปดในกรณท

ใชภาชนะขนาดเลกชนดทเคลอนยายได อาจเลอกใชวธกาลกน า หรอปมทมวาลวซงสามารถปดไดเองใน

การขนถาย หามใชวธอดอากาศ

ค. ตองปองกนมใหมการรวไหลหรอหกของวตถไฟไฟหรอวตถระเบดชนดของเหลว ถามการรวไหล หรอ

หกตองขจดโดยการดด ซบ หรอระบายใหออกในทปลอดภย

ง. วตถไวไฟหรอวตถระเบดชนดของเหลวทน าไปใชในบรเวณทปฏบตงาน ตองหางจากแหลงก าเนดความ

รอนไมนอยกวาสงหกเมตร เวนแตจะมการปองกนไวอยางปลอดภย

จ. วตถไวไฟหรอวตถระเบดชนดของเหลวเมอยงไมตองการใชงานตองเกบไวในภาชนะทปดมดชด

ฉ ตองจดใหมเครองดบเพลงชนดไมต ากวา 20-บ ไมนอยกวาหนงเครองไวบนยานพาหนะทใชในการ

ขนสงหรอขนถายวตถไวไฟหรอวตถระเบด

ขอ 25 การเกบถงกาซชนดเคลอนยายได ชนดของเหลว ใหนายจางปฏบตดงตอไปน

(1) ในกรณทเกบถงกาซไวภายนอกอาคารตองเกบไวในทเปดโลง ทมการปองกนความรอนมใหมอณหภม

สงกวาทผผลตก าหนดไว

(2) ถาเกบถงกาซไวภายในอาคารตองแยกเกบไวในหองทมผนงทนไฟ

(3) หามเกบถงกาซไวใกลวตถทลกไหมไดงาย

ขอ 26 การปองกนอนตรายจากถานหน เซลลลอยด หรอของแขงทตดไฟงายใหนายจางปฏบตดงน

(1) การเกบถานหนในทโลงแจงตองพรมน าใหเปยกขนตลอดเวลาและอดทบใหแนนเพอปองกนการลก

ไหมเอง และหามกองสงเกนสามเมตร

(2) ถานหนทบดแลวหรอชนดผงทมอณหภมสงกวาหกสบหาองศาเซลเซยส ตองท าใหเยนกอนน าไปเกบ

ใสไวในถงหรอภาชนะทนไฟ

(3) ถงหรอภาชนะทใชเกบถานหน หรอผงแรทลกไหมไดงายตองสรางดวยวตถทนไฟทมฝาปดมดชดและ

ตองเกบไวใหหางไกลจากแหลงความรอน

(4) การเกบเซลลลอยดหรอของแขงทตดไฟไดงายในไซโล ถง หรอภาชนะ ตองท าการปองกนการผสมกบ

อากาศทจะลกไหมได เชน การระบายอากาศ และการปองกนการลกไหมจากแหลงความรอน

ขอ 27 การเกบวตถทตดไฟไดงาย เชน ไม กระดาษ ขนสตว ฟาง หรอสงอนใดทมคณสมบตคลายคลงกน

ในกรณทมจ านวนมากใหนายจางแยกเกบไวในอาคารตางหาก หรอเกบในหองทนไฟ หลงคาหรอฝาหอง

ตองไมท าดวยแกวหรอวตถโปรงใสทแสงแดดสองตรงเขาไปได ถามจ านวนนอยใหเกบไวในภาชนะทนไฟ

หรอถงโลหะทมฝาปด

ขอ 28 ใหนายจางจดใหลกจางทปฏบตงานเกยวกบวตถไวไฟหรอวตถระเบด สวมใสอปกรณ คมครอง

ความปลอดภยสวนบคคล เชน ถงมอ หนากาก เสอผา รองเทา ทสามารถปองกนวตถไวไฟ หรอวตถระเบด

ชนดนนได

หมวด 6

การก าจดของเสยทตดไฟไดงาย

ขอ 29 ใหนายจางปฏบตเกยวกบของเสยทตดไฟงายตามขนตอน ดงตอไปน

(1) ตองเกบรวบรวมของเสยทตดไฟไดงายไวในภาชนะปดทเปนโลหะ

(2) จดใหมการท าความสะอาดมใหมการสะสมหรอตกคางของของเสยทตดไฟไดงายไมนอยกวาวนละหนง

ครง ถาเปนงานกะไมนอยกวากะละหนงครง เวนแต วตถไวไฟหรอวตถระเบดทลกไหมไดเอง ตองจดใหม

การท าความสะอาดทนท

(3) ใหน าของเสยทเกบรวบรวมตาม ( 1) ออกไปจากบรเวณทลกจางท างานไมนอยกวาวนละหนงครง ใน

กรณทยงไมไดก าจดทนทใหน าไปเกบไวในหองหรออาคารทนไฟ และตองน าไปก าจดใหหมดอยางนอย

เดอนละครงโดยวธการทปลอดภย เชน การเผา การฝง หรอการใชสารเคมเพอใหของเสยนนสลายตว

ขอ 30 การก าจดของเสยโดยการเผาใหนายจางปฏบต ดงตอไปน

(1) ใหเผาในเตาทออกแบบส าหรบการเผาโดยเฉพาะ ถาเผาในทโลงแจง ตองหางจากทลกจางท างานใน

ระยะทปลอดภยและอยใตลม

(2) ลกจางทท าหนาทเผาตองสวมใสอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล เชน หนากาก ถงมอ เปน

ตน

(3) ใหนายจางจดเกบเถาถานทเหลอจากการเผาของเสยนนไวในภาชนะ หอง สถานทปลอดภย หรอเกบไว

ในภาชนะทปดมดชดเพอปองกนการรวไหล หรอน าไปฝงในสถานทปลอดภย

หมวด 7

การปองกนอนตรายจากฟาผา

ขอ 31 ใหนายจางจดใหมสายลอฟาเพอปองกนอนตรายจากฟาผาส าหรบอาคาร สงกอสรางหรอภาชนะ


(1) อาคารทมวตถไวไฟหรอวตถระเบด

(2) อาคารทมไดอยในรศมการปองกนสายลอฟาจากอาคารอน

(3) สงกอสรางหรอภาชนะทมสวนสง เชน ปลองไฟ หอคอย เสาธง ถงเกบน า หรอสารเคม

การตดตงสายลอฟา ใหปฏบตตามกฎหมายวาดวยความปลอดภยเกยวกบไฟฟา

ขอ 32 ใหนายจางจดใหมการปองกนไมใหเกดการไหลของกระแสไฟฟาจากสายไฟฟาแรงสง สายโทรเลข

เสาวทยสอสาร หรอสงอนใดทมคณสมบตคลายกนสสายลอฟา โดยตดตงสายลอฟาใหมระยะหางท

ปลอดภยหรอปดกนมใหมการรวไหลของกระแสไฟฟา

หมวด 8

ระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมและการฝกซอมดบเพลง

ขอ 33 ใหนายจางจดใหมระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมในสถานประกอบการโดยใหปฏบต ดงตอไปน

(1) สถานประกอบการตงแตสองชนขนไปตองตดตงระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมชนดเปลงเสยงให

ลกจางทท างานภายในอาคารไดยนอยางทวถง โดยมระดบความดงของเสยงไมนอยกวาหนงรอย เดซเบล

(เอ) วดหางจากจดก าเนดของเสยงหนงเมตรโดยรอบ

(2) อปกรณทท าใหเสยงสญญาณแจงเหตเพลงไหมท างาน ตองอยในทเดนชดเขาไปถงงายหรออยใน

เสนทางหนไฟ โดยตองตดตงทกชนและมระยะหางจากจดทลกจางท างานไมเกนสามสบเมตร

(3) สญญาณแจงเหตเพลงไหมจะตองมเสยงทแตกตางไปจากเสยงทใชในสถานประกอบการทวไป และ

หามใชเสยงดงกลาวในกรณอนทไมเกยวของกน

(4) ตองจดใหมการทดสอบประสทธภาพในการท างานของระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมอยางนอยเดอน

ละหนงครง

(5) ส าหรบกจการโรงพยาบาลหรอสถานททไมตองการใหใชเสยงจะตองจดใหมอปกรณ หรอมาตรการอน

ใด เชน สญญาณไฟ รหสทสามารถแจงเหตเพลงไหมไดอยางมประสทธภาพ

ขอ 34 ใหนายจางจดใหมการฝกซอมดบเพลง ดงตอไปน

(1) สถานประกอบการทมสภาพเสยงตอการเกดอคคภยอยางปานกลางหรออยางรายแรงตองจดใหมกลม

พนกงานเพอปฏบตหนาทเกยวกบการปองกนและระงบอคคภย และมผอ านวยการปองกนและระงบอคคภย

เปนผอ านวยการในการด าเนนงานทงระบบประจ าสถานประกอบการตลอดเวลา

(2) ตองจดใหผมหนาทเกยวกบการปองกนและระงบอคคภยเขารบการฝกอบรมเกยวกบการ ปองกนและ

ระงบอคคภย การใชอปกรณตางๆ ในการดบเพลง การปฐมพยาบาลและการชวยเหลอกรณฉกเฉน

ขอ 35 ใหนายจางจดใหมการฝกซอมอพยพลกจางออกจากอาคารไปตามเสนทางหนไฟตามทก าหนดในขอ

13

ขอ 36 ใหนายจางจดใหมการฝกซอมดบเพลงและการฝกซอมหนไฟ อยางนอยปละหนงครง

ในกรณทนายจางจดใหมการฝกซอมดบเพลงหรอฝกซอมหนไฟเอง ใหสงแผนและรายละเอยดเกยวกบการ

ฝกซอมตออธบด เพอใหความเหนชอบกอนการฝกซอมไมนอยกวาสามสบวน

ถานายจางไมสามารถฝกซอมดบเพลงหรอหนไฟไดเองใหขอความรวมมอหนวยงานดบเพลงทองถนหรอ

หนวยงานททางราชการรบรองวาชวยด าเนนการฝกซอม

ใหนายจางจดท ารายงานผลการฝกซอมตามแบบทอธบดก าหนดยนตอพนกงานเจาหนาทภายในสามสบวน

นบแตวนเสรจสนการฝกซอม

หมวด 9เบดเตลด

ขอ 37 ลกจางตองใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลทนายจางจดใหตามประกาศน

ขอ 38 ใหนายจางเปนผออกคาใชจายในการปฏบตตามประกาศน

ขอ 39 เมอปรากฏวานายจางหรอลกจางฝาฝนประกาศน พนกงานเจาหนาทอาจใหค าเตอนเพอใหปฏบตให

ถกตองภายในเวลาทก าหนดไวในค าเตอนเสยกอนกได



ชอหนวย การขนสงแนวราบและแนวดง จ านวน 2 คาบ


4.1 เขาใจการขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอน

4.1.1 อธบายประวตและความเปนมาของบนไดเลอน 4.1.2 อธบายการท างานของบนไดเลอนและสวนประกอบตางๆ 2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบ ขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอนทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบ ขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอน

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของ ขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอน



2.1 อธบายถงเรอง ขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอนพรอมทงใหนกศกษาแสดงความ

คดเหน


3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของ ขนสงโดยบนไดเลอน และ

สวนประกอบของบนไดเลอน

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรอง ขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอน





4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรอง ขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอนทไดรบมอบหมาย

ไดอยางถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของ ขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนได

เลอน


3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอน 4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอน วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50%




ชอหนวย การขนสงแนวราบและแนวดง


เรอง การขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอน จ านวนคาบ 2

4.1 การขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอน

4.1.1 ประวตและความเปนมา ของบนไดเลอน กอนจะมาเปนบนไดเลอนนน ตนแบบของบนไดเลอนไดถกคดไวตางๆนาๆ และไดรบการจดสทธบตรครง

แรกโดย Nathan Ames ในปคศ.1859 Leamon Souder ในปคศ.1889 Jesse Wilford Reno และ George A. Wheeler ในปคศ.1892

ตอมาในปคศ.1896 Jesse Wilford Reno สามารถสราง บนไดเลอนทสามารถท างานไดจรงตวแรกของโลก และตดตงไวทนวยอรค โดยเขาเรยกมนวา "inclined elevator"

โดยทมาของชอ Escalator นน มาจากค าวา " elevator" และ "scala" ซงเปนภาษาลาตน แปลวา ขนบนได โดย Charles Seeberger ผออกแบบบนไดเลอนซงถอเปนตนแบบของบนไดเลอนในปจจบน ส าหรบบนไดเลอนรปแบบทใชอยในปจจบนนน บนไดแตละขนจะยดตดกน และมลอเลอนขนลงได เลอนไปตามรางใตบนได ขนบนไดจะเลอนลงไปสปลายบนไดขาง

หนงของบนไดเลอน โดยจะคอยๆ ลดระดบลง จนสดทปลายบนไดเลอน พาใหผโดยสารขนไปถงทพกบนได เพอเลอนกลบมา การท างานของบนไดเลอน จะมมอเตอรไฟฟา หมนเฟองอนใหญ ฉดใหขนบนไดเคลอนท นอกจากนยงฉดราวบนไดซงเปนสายพานวงไดรอบใหเคลอนทตามไปดวย ส าหรบใหผใชไดยดจบไดมน หางสรรพสนคา ไทยไดมาร ราชประสงค เปนผน าบนไดเลอนตวแรก เขามาเมองไทย เปดบรการเมอวนท 10 ธนวาคม พ.ศ.2507 ปรากฏวา ชาวกรงแหกนไปใชบนไดเลอนกนเนองแนน หางสรรพสนคาไทยไดมาร ทตดตงบนไดเลอนตวแรกน ตงอยทางฝงศนยการคาเซนทรลเวลดในปจจบน ตอมาหางไดยายไปอยฝงตรงขาม ไมทราบวายายบนไดเลอนตวแรกนไปดวยหรอไม ปจจบนอาคารหางสรรพสนคา ไทยไดมาร ไดถกทบทงไปนานหลายปแลว 4.2 การท างานของบนไดเลอนและสวนประกอบตางๆ

บนไดเลอนเปนอปกรณทสามารถเหนไดทวไปในหางสรรพสนคาและอาคารส านกงานใหญๆ ทมผคนพลกพลาน โดยบนไดเลอนนนเปนเครองจกรทมราคาแพง แตกเปนเครองจกรทไมสามารถขาดไดในชวตประจ าวน เนองดวยความสะดวกสบายทได บนไดเลอนนนสามารถขนสงผคนไดเปนจ านวนมาก ในระยะทางสนๆ โดยหลกกงานท างานงายๆของสายพาน หวใจการท างานของบนไดเลอน คอ มอเตอรไฟฟาหมนดวยก าลงกวา 100 แรงมา ขบเฟองเกยรตวบนพรอมโซ พาบนไดทงชดใหเคลอนทอยในโครงถก (โครงโลหะทตอกนอยระหวางชนทงสอง) การออกแบบนน จะท าเปนขนๆแบบบนได ขณะทโซก าลงเคลอนท ขนบนไดจะอยในระดบเดยวกนตลอด ยกเวนดานบนและลาง ซงขนบนไดจะยบตวเปนแนวราบ ชวยใหขนบนไดเลอนเขาไปไดงาย ภาพลางเปนหลกการท างานของบนไดเลอน

ขนบนได ทกๆขนของ ขนบนไดในบนไดเลอนนนจะมลกลออย 2ตว วงไปตาม รางเหลกทง 2 โดยชดบนนน(ชกทอยใกลบรเวณทเหยยบ) จะตอกบโซ และถกดงดวยเกยรทตอกบมอเตอร เพอขบเคลอนใหบนไดเลอนนนหมนไป สวนลกลอชดลางนน เพยงใหแตละขนวงไปตามรางเทานน

มอจบ เนองจากระหวางขนบนได มการเลอน จงตองออกแบบเปนรองระหวางขน หนาทของมอเตอรไฟฟาอกอยางหนงคอการหมนมอจบ (Handrail) ท าดวยยาง ซงเคลอนทดวยความเรวเทากบขนบนได เมอผใชจบ ชวยใหเกดความมนคงไมหกลม บนไดเลอนนน อาจจะไมดเทากบลฟท เพราะลฟท ชวยขนถายคนขนลงส าหรบตกสงไดหลายชนและสามารถท าความเรวไดมากกวา แตวามนมขอดกวาลฟท ในกรณทการขนลงระหวางชน จะสามารถขนยายคนไดจ านวนมากและตอเนอง โดยสามารถขนสงผคนไดเปนจ านวนนบหมนคนในหนงชวโมง เชน ขณะทคนแรกเหยยบลงบนขนบนได มนจะเลอนไป มทวางใหคนถดไปเหยยบไดทนท ไมตองรอเหมอนลฟท

Spiral escalator

บนไดเลอนชนดเกลยว ไดมการออกแบบมาเปนเวลานานแลว โดยคดคนเพอการขนสงหลายชน รปดางลางนเปนตวอยางการออกแบบโดย Charles Seeberger ในป 1900 และจดทะเบยนภายในชอบรษท Otis Elevator

นบเปนเวลา 85 ป หลงจากการออกแบบ บนไดเลอนขนดเกลยวตวแรกของโลกไดถกสรางขนและตดตงใชงานเปนครงแรกโดยบรษท Mitsubishi Japan แตไมสามารถท าเปนเกลยวไดดงภาพ โดยจะเปนในลกษณะโคงแทนดงรปดางลาง



ชอหนวย การขนสงแนวราบและแนวดง จ านวน 2 คาบ


4.2 เขาใจการตดตงและบ ารงรกษาบนไดเลอน

4.2.1 อธบายขนตอนตดตงบนไดเลอน 4.2.2 อธบายวธบ ารงดแลรกษาบนไดเลอน 2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบ การตดตงและบ ารงรกษาบนไดเลอนทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบ การตดตงและบ ารงรกษาบนไดเลอน

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของ การตดตงและบ ารงรกษาบนไดเลอน

1.4 เขยนชอเรอง การตดตงและบ ารงรกษาบนไดเลอนกระดาน


2.1 อธบายถงเรอง ขนสงโดยการตดตงและบ ารงรกษาบนไดเลอนพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน


3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของ การตดตงและบ ารงรกษา

บนไดเลอน

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรอง การตดตงและบ ารงรกษาบนไดเลอน





4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรอง ขนสงการตดตงและบ ารงรกษาบนไดเลอนทไดรบมอบหมายไดอยางถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของ การตดตงและบ ารงรกษาบนไดเลอน

4.4 ผสอนและนกศกษารวมกนประเมนผลการรวมกจกรรม การเรยนการสอน

3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองการตดตงและบ ารงรกษาบนไดเลอน 4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอน วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50%




ชอหนวย การขนสงแนวราบและแนวดง


เรอง การขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอน จ านวนคาบ 2

4.1 การขนสงโดยบนไดเลอน และสวนประกอบของบนไดเลอน

4.1.1 ประวตและความเปนมา ของบนไดเลอน กอนจะมาเปนบนไดเลอนนน ตนแบบของบนไดเลอนไดถกคดไวตางๆนาๆ และไดรบการจดสทธบตรครง

แรกโดย Nathan Ames ในปคศ.1859 Leamon Souder ในปคศ.1889 Jesse Wilford Reno และ George A. Wheeler ในปคศ.1892

ตอมาในปคศ.1896 Jesse Wilford Reno สามารถสราง บนไดเลอนทสามารถท างานไดจรงตวแรกของโลก และตดตงไวทนวยอรค โดยเขาเรยกมนวา "inclined elevator"

โดยทมาของชอ Escalator นน มาจากค าวา " elevator" และ "scala" ซงเปนภาษาลาตน แปลวา ขนบนได โดย Charles Seeberger ผออกแบบบนไดเลอนซงถอเปนตนแบบของบนไดเลอนในปจจบน ส าหรบบนไดเลอนรปแบบทใชอยในปจจบนนน บนไดแตละขนจะยดตดกน และมลอเลอนขนลงได เลอนไปตามรางใตบนได ขนบนไดจะเลอนลงไปสปลายบนไดขาง

หนงของบนไดเลอน โดยจะคอยๆ ลดระดบลง จนสดทปลายบนไดเลอน พาใหผโดยสารขนไปถงทพกบนได เพอเลอนกลบมา การท างานของบนไดเลอน จะมมอเตอรไฟฟา หมนเฟองอนใหญ ฉดใหขนบนไดเคลอนท นอกจากนยงฉดราวบนไดซงเปนสายพานวงไดรอบใหเคลอนทตามไปดวย ส าหรบใหผใชไดยดจบไดมน หางสรรพสนคา ไทยไดมาร ราชประสงค เปนผน าบนไดเลอนตวแรก เขามาเมองไทย เปดบรการเมอวนท 10 ธนวาคม พ.ศ.2507 ปรากฏวา ชาวกรงแหกนไปใชบนไดเลอนกนเนองแนน หางสรรพสนคาไทยไดมาร ทตดตงบนไดเลอนตวแรกน ตงอยทางฝงศนยการคาเซนทรลเวลดในปจจบน ตอมาหางไดยายไปอยฝงตรงขาม ไมทราบวายายบนไดเลอนตวแรกนไปดวยหรอไม ปจจบนอาคารหางสรรพสนคา ไทยไดมาร ไดถกทบทงไปนานหลายปแลว 4.2 การท างานของบนไดเลอนและสวนประกอบตางๆ

บนไดเลอนเปนอปกรณทสามารถเหนไดทวไปในหางสรรพสนคาและอาคารส านกงานใหญๆ ทมผคนพลกพลาน โดยบนไดเลอนนนเปนเครองจกรทมราคาแพง แตกเปนเครองจกรทไมสามารถขาดไดในชวตประจ าวน เนองดวยความสะดวกสบายทได บนไดเลอนนนสามารถขนสงผคนไดเปนจ านวนมาก ในระยะทางสนๆ โดยหลกกงานท างานงายๆของสายพาน หวใจการท างานของบนไดเลอน คอ มอเตอรไฟฟาหมนดวยก าลงกวา 100 แรงมา ขบเฟองเกยรตวบนพรอมโซ พาบนไดทงชดใหเคลอนทอยในโครงถก (โครงโลหะทตอกนอยระหวางชนทงสอง) การออกแบบนน จะท าเปนขนๆแบบบนได ขณะทโซก าลงเคลอนท ขนบนไดจะอยในระดบเดยวกนตลอด ยกเวนดานบนและลาง ซงขนบนไดจะยบตวเปนแนวราบ ชวยใหขนบนไดเลอนเขาไปไดงาย ภาพลางเปนหลกการท างานของบนไดเลอน

ขนบนได ทกๆขนของ ขนบนไดในบนไดเลอนนนจะมลกลออย 2ตว วงไปตาม รางเหลกทง 2 โดยชดบนนน(ชกทอยใกลบรเวณทเหยยบ) จะตอกบโซ และถกดงดวยเกยรทตอกบมอเตอร เพอขบเคลอนใหบนไดเลอนนนหมนไป สวนลกลอชดลางนน เพยงใหแตละขนวงไปตามรางเทานน

มอจบ เนองจากระหวางขนบนได มการเลอน จงตองออกแบบเปนรองระหวางขน หนาทของมอเตอรไฟฟาอกอยางหนงคอการหมนมอจบ (Handrail) ท าดวยยาง ซงเคลอนทดวยความเรวเทากบขนบนได เมอผใชจบ ชวยใหเกดความมนคงไมหกลม บนไดเลอนนน อาจจะไมดเทากบลฟท เพราะลฟท ชวยขนถายคนขนลงส าหรบตกสงไดหลายชนและสามารถท าความเรวไดมากกวา แตวามนมขอดกวาลฟท ในกรณทการขนลงระหวางชน จะสามารถขนยายคนไดจ านวนมากและตอเนอง โดยสามารถขนสงผคนไดเปนจ านวนนบหมนคนในหนงชวโมง เชน ขณะทคนแรกเหยยบลงบนขนบนได มนจะเลอนไป มทวางใหคนถดไปเหยยบไดทนท ไมตองรอเหมอนลฟท

Spiral escalator

บนไดเลอนชนดเกลยว ไดมการออกแบบมาเปนเวลานานแลว โดยคดคนเพอการขนสงหลายชน รปดางลางนเปนตวอยางการออกแบบโดย Charles Seeberger ในป 1900 และจดทะเบยนภายในชอบรษท Otis Elevator

นบเปนเวลา 85 ป หลงจากการออกแบบ บนไดเลอนขนดเกลยวตวแรกของโลกไดถกสรางขนและตดตงใชงานเปนครงแรกโดยบรษท Mitsubishi Japan แตไมสามารถท าเปนเกลยวไดดงภาพ โดยจะเปนในลกษณะโคงแทนดงรปดางลาง

แผนการสอนท 10 หนวยท 5


ชอหนวย ระบบลฟต จ านวน 2 คาบ


5.1 เขาใจประเภทของอาคารทจะตดตงลฟต

5.1.1 อธบายประวตความเปนมาของลฟต

5.1.2 อธบายประเภทของลตท

5.2 เขาใจ เกณฑการออกแบบลฟต

5.2.1 อธบายขอมล เพอการออกแบบระบบลฟตในอาคาร

5.3 เขาใจสวนประกอบของลฟต

5.3.1 อธบายสวนประกอบหองเครองลฟต

5.3.2 อธบายสวนประกอบในชองลฟต

5.3.3 อธบายสวนประกอบของตลฟต

5.3.4 อธบายสวนประกอบของประตลฟต

2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบ การระบบลฟตทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบระบบลฟต

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของระบบลฟต

1.4 เขยนชอเรองระบบลฟต


2.1 อธบายถงเรอง ขนสงโดยอพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน


3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของระบบลฟต

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรองระบบลฟต





4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรองระบบลฟตทไดรบมอบหมาย ไดอยางถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของระบบลฟต


3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองระบบลฟต 4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดระบบลฟต วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50%




ชอหนวย ระบบลฟท


เรอง ระบบลฟท จ านวนคาบ 2

5.1 ประเภทของอาคารทจะตดตงลฟต

5.1.1 ประวตความเปนมาของลฟต

ความเปนมาของลฟต ลฟตพาหนะโดยสารส าหรบอาคารสง ทมใชกนอยแพรหลายในปจจบน มประวต

กอก าเนดมาตงแตสมยกรกโบราณ หรอเมอ 253 ป กอนครสตกาล โดยผรเรมใชคนแรก คอ Archimedes นกปราชญ

ชอดงชาวกรก และใชเรอยมาถงสมยอาณาจกรโรมน ในสมยอยปตโบราณไดใชลฟตเปนอปกรณในการกอสรางปรา

มด โดยใชแรงคนหรอสตวและพลงน าในการขบเคลอน แมในสมยจกรพรรดนโปเลยน กมลฟตทเรยกวา “เกาอ

เหาะ” แตเกดอบตเหตบอยครงจงเสอมความนยมลงชวงทถอวาเปนจดเรมตนของอตสาหกรรมลฟตอยางแทจรงคอ

ชวงปฏบตอตสาหกรรม ทเรมน าเครองจกรไอน ามาใชกบลฟตในประเทศองกฤษ แตกยงไมปลอดภยเพยงพอส าหรบ

การโดยสารจนกระทงป 1852 จงเรมพฒนาลฟตใหมความปลอดภยในการใชโดยสารมากขน ดวยการคดคนอปกรณ

เพมความปลอดภย พรอมกบการคดคนลฟตทใชเครองจกรและสลงในการขบเคลอน จงนบเปนจดเรมตนของ

อตสาหกรรม ลฟตอยางแทจรง

ในป 1861 ไดพฒนารปแบบลฟตจากทเคยใชสลงเพยง 1 หรอ 2 เสนมาเปนสลงหลายเสนเพอใหมความ

ปลอดภยแกผโดยสารมากขน และถอเปนมาตรฐานในการผลตลฟตนบแตนนมา ตอมาในป 1887 ไดมการผลตลฟตท

ใชพลงงานไฟฟาตดตงขนเปนครงแรกในอเมรกา จากนนกไดมการพฒนารปแบบและระบบเทคโนโลยตางๆ มา

อยางตอเนองจวบจนปจจบน

ในประเทศไทย เรมมการน าลฟตมาตดตงครงแรกในสมยรชกาลท 6 โดยการน าเขาลฟตทขบเคลอนดวย

เครองจกรจากอตาลมาตดตง ณ พระทนงอนนตสมาคมและตดตงลฟตทขบเคลอนโดยแรงคนทพระทนงวโรภาส

พมาน พระราชวงบางปะอน เมอมไฟฟาใชจงไดเรมน าเขาลฟตจากตางประเทศเพอตดตงตามหนวยงานราชการ

พรอมใหการดแลบ ารงรกษาอนเปนทมาเรมแรกของการใชลฟตในประเทศ กอนทจะพฒนามาโดยล าดบจวบจน

ปจจบน

คนสวนมากมกมองวาอตสาหกรรมลฟตใหมและลฟตบรการเปนเรองเดยวกน แตโดยลกษณะงาน

แลว ธรกจทงสองสวนนมความแตกตางกน ทงในเรองของเนอหางาน และกฎระเบยบตางๆ (ในกรณของประเทศท

มกฎหมายบงคบเรองลฟต)

5.1.2 ประเภทของลตท

ลฟทออกเปน 2 ประเภทดงน

1. ลฟทระบบไฮดรอลก 2. ลฟททใชสายเคเบล

ระบบไฮดรอลกแยกเปน 3 สวนคอ

1. ถงบรรจน ามนไฮดรอลก 2. ปมไดก าลงจากมอเตอรไฟฟา 3. วาวลอยระหวางถงบรรจกบกระบอกไฮดรอลก

เมอตองการใหลกสบเคลอนทขน ใหปดวาวล เปดปมขบดนของเหลวจากถงเกบไปทกระบอกไฮดรอ

ลก ดนใหลกสบเคลอนท และยกหองลฟทขน

ขณะทหองถกยกขนไปถงชนทตองการ ระบบควบคมจะสงสญญาณไปทมอเตอรเพอหยดปม ท าใหไม

มของเหลวไหลเขาไปในกระบอก เมอวาวลยงปดอย หองจะนงอยทชนนน

เมอตองการใหลกสบเคลอนทลง ใหเปดวาวล ของเหลวทอยในกระบอกจะไหลกลบเขาสถง

เกบ โดยใชน าหนกของหองลฟทกดลกสบลง หองจะคอยๆเคลอนทลง และหยดในระดบท

ตองการ ระบบควบคมท าการปดวาวลอกครง

ระบบนคอนขางงาย ไมซบซอน แตมขอเสยเหมอนกน

ขอดของมนคอ ใชแรงนอยแตไดแรงมาก อยางไรกตามระบบไฮดรอลกมขอเสย 3 ขอ ขอแรกคอ

ขนาดของอปกรณ ทมขนาดใหญและยาว ถาคณตองการยกขนสง กานลกสบตองยาวมาก แนละยง

ลกสบยาวมากขน ความแขงแรงกนอยลง และสามารถแตกหกไดงาย

ปญหาขอทสองคอ ตวกระบอกตองฝงลงใตดน นนหมายความวา ถาทรงกระบอกยาวมาก ยงตองขด

ลงใตดนลกมาก คาใชจายยอมเพมขนแนนอน ยกตวอยางเชน ถาคณยกหองขนสง 10 ชน ตองขดลงไป

ใตดนลกอยางนอย 9 ชนเปนตน

ขอเสยสดทายคอ ใชพลงงานสนเปลองมากและไมมประสทธภาพ เพราะสญเสยไปกบการหมน

มอเตอร และขบปมไฮดรอลก

ลฟททใชสายเคเบล

ลฟทแบบนนยมใชกนมากสด หองลฟทถกยกขนและลงโดยสายเคเบล ทคลองผานรอก (Sheave)

เพลาของรอกตอเขากบมอเตอรไฟฟา ( 2) ถาตองการทดรอบใหความเรวลดลง ตองมระบบเกยร ทงหมด

ตงอยในหองควบคม (1)

สายเคเบลคลองผานรอก ดานหนงยดเขากบต อกดานหนงยดเขากบน าหนกถวง (4) ซงมน าหนก

ประมาณ 40 % ของน าหนกหองทบรรทกสงสด ในกรณทหองบรรทกน าหนกเทากบ 40 % ของ

น าหนกสงสด มนจะเทากบน าหนกถวงพอด

ความสมดลทเกดขนน ชวยประหยดพลงงานได มอเตอรใชแรงขบเคลอนเพยงเลกนอย เพอชนะแรง

เสยดทาน กสามารถยกหองขนมาได

หองบรรทก กบน าหนกถวง เคลอนทอยในรางเลอน (guide rails) (5) ชวยไมใหน าหนกเลอนเหวยงไป

มาได

ลฟททใชสายเคเบล สามารถประยกตการใชงานไดหลากหลายกวาลฟทระบบไฮดรอลก และม

ประสทธภาพสงกวาดวย หนาถดไป เปนระบบความปลอดภยของลฟท

ระบบความปลอดภย

ถาคณไดดหนงเรอง speed ทคนรายวางระเบดสายเคเบล ท าใหลฟทตกลงมา คนโดยสารรองวดวาย

กนอยางตระหนก แตในโลกของความเปนจรง ลฟทมระบบความปลอดภยอยางดยง สามารถปองกน

ไมใหลฟทตกลงมาอยางรวดเรว

อปกรณชนแรก คอสายเคเบล สายนท าจากโลหะดงใหเปนเสน และถกเปนสาย แคเสนเดยวสามารถ

รบน าหนกของลฟทและน าหนกถวงไดอยางสบาย สายเคเบลทยดลฟทไวมหลายเสน แมเสนใดเสนหนง

ขาดไป เสนทเหลอสามารถรบน าหนกได

ถงแมวาสายเคเบลทกเสนขาด ยงมระบบความปลอดภยอกอยางหนง คอระบบเบรก ทจะชวยชะลอ

หรอหยดลฟท

ระบบเบรกใชอปกรณเรยกวา โกเวอรเนอร (governer) ขอทบศพทภาษาองกฤษ สายเคเบลทพน

รอบโกเวอรเนอร แยกออกจากสายเคเบลทใชยดลฟท สมมตวาสายเคเบลทกเสนขาด หองบรรทกตกลง

อยางรวดเรว การท างานของโกเวอรเนอร

ระบบลฟทเปนอปกรณทใชส าหรบขนของขน-ลงในแนวดงภายในอาคาร และ เปนหวใจส าคญทใช

ในการโดยสารภายในอาคาร เพอความสะดวกและรวดเรวในการสญจรภายในอาคาร

แยกประเภทลฟตจากการใชงาน ซงคอนขางเหนไดชดเจนกวาแบบอนๆ 1. ลฟตโดยสาร ใชส าหรบรบสงผโดยสารทวไป 2.ลฟตบรการใชส าหรบโดยสารหรอสงของ (ตามโรงงาน หรอ โรงแรม) 3. ลฟตดบเพลง ใชส าหรบขนสงผโดยสารทวไป แตเมอเกดเพลงไหมสามารถใหพนกงานดบเพลงเขามาใชได 4. ลฟตพยาบาล ใชส าหรบขนคนไข และ สามารถน าเตยงผปวยเขาไปในลฟตไดเพอสะดวกในการขนยายคนไข 5. ลฟตรถยนต ใชส าหรบขนรถยนตขนบนตก ใชส าหรบอาคารทมทางเขาแคบ หรออาคารทตองการความสะดวก และ รวดเรวในการบรรทก 6. ลฟตขนของ ใชส าหรบขนของทมขนาด และ น าหนกมาก เพอเปนการสะดวกในการขนวสดและอปกรณ ใชตามโรงแรม หรอ โรงงาน 7. ลฟตแกว เปนลฟตทมความสวยงามมากทสด เปนลฟตทใชในการโดยสาร ตามสถานททเปนสถานทนดพบ และ สถานททตองการความเปนพเศษตางๆ

5.2 เกณฑการออกแบบลฟท 5.2.1 ขอมลทจ าเปนส าหรบสถาปนกและวศวกร เพอการออกแบบระบบลฟตในอาคาร การออกแบบระบบลฟตภายในอาคารทมขนาดไมใหญจะท าการออกแบบไดไมยากนก แตถา เปนอาคารขนาดใหญ จะมการซบซอนของการใชงานภายในตกมากพอสมควร ในตางประเทศมการออกแบบระบบลฟตดวยระบบคอมพวเตอร มาชวยค านวณในการออกแบบ ซงการออกแบบเราสามารถใชขอมลทส าคญคอ ขนาด ความจ และ ความเรวของ ลฟต ซงถาออกแบบไดอยางเหมาะสมจะไดระบบลฟตทมประสทธภาพ และ จะไมเปนการสนเปลองโดยใชเหต 5.2.2 ขอมลทจ าเปนในการออกแบบระบบลฟต ไดแก 1. ประเภทของอาคาร เชน ส านกงาน โรงแรม สถานศกษา โรงพยาบาล 2. จ านวนหอง หรอ จ านวนทพกอาศย พนทใชสอยของอาคาร 3. การจดต าแหนงลฟตภายในอาคาร 4.จ านวนลฟตภายในอาคาร 5. Dimention ตางๆของลฟต หองเครอง บอลฟต 6. ขนาด หรอ ความจของลฟต แลชะความเรวของลฟต การจดต าแหนงลฟตภายในอาคาร สวนมกจะมการออกแบบและ จดกลมเขาดวยกน เพราะจะท าใหลฟตสามารถใชระบบควบคมของลฟตไดอยางมประสทธภาพ ซงคอมพวเตอรสามารถค านวณการจอดทเสยเวลานอยทสดได โดยส านกงาน และ ธนาคาร ตางๆจะมการใชลฟตบอยมากซงการออกแบบใหเขากลมกน ถาตกมความสงใหญ จะมการจดกลมเปนแบบ2 Car Group จนถง 8 Car Group ถาอาคารมความสงมากกวา 20 ชน อาจจะมการแบงชวงตกเปนสวน Low Zone , Hight Zone และสามารถจดเปนกลมตาม Zone ได ตกสง 50 - 60 ชน มการแบงชวงตก เปน 3 สวน ไดแก Low , Medium ,Hight หรอจะดกลมใหมการวงขามกได เชน ชนกลาง กสามารถไปจอดทชนลางไดเลย (สมยกอนมการค านวรโดยไมใชคอมพวเตอรซงเปนการยากและ เสยเวลา เพราะมการค านวณถงขนาดการทเดน เขา ออกลฟตในแตละชน ) โดยสวนใหญบรษทลฟตจะมโปรแกรมคอมพวเตอรทชวยในการออกแบบ ทางสถาปตยกรรม และ ทางวศวกรรมรวมอยดวยการท า Traffic Analysis จะเปนขนตอนส าคญทจะท าใหเรารวา มการออกแบบลฟตไดอยางเหมาะสมหรอไม โดยเวลารอคอยทเหมาะสมของอาคาร ถาเปนอาคารส านกงาน หรอ โรงแรม ควรจะมการรอคอยไมเกน 30 วนาท ถาเปน คอนโดมเนยมอาจจะรอคอยไดมากกวาคอประมาร 40 วนาท เพราะไมจ าเปนตองรบเรงเหมอนโรงแรม และ ส านกงาน สวนความสามารถในการขนสง อาจจะใหมการขนสงทเหมาะสมเปนจ านวนกคน ภายใน 5 วนาท

5.3 สวนประกอบตางๆของลฟตโดยทวไป ลฟตจะมสวนประกอบตาง๐ หลายสวน โดยทวไปจะมลกษณะประกอบทใกลเคยงกน คอ มตโดยสารลฟต และ น าหนกถวงแขวนยดตดดวยกน โดยลวดสลงทรอยผานรอก โดยรอกตวนจะมมอเตอรท าใหตลฟตโดยสามารถเคลอนทไปยงชนตางๆของอาคาร 5.3.1สวนประกอบตางๆทส าคญ 1. สวนประกอบหองเครองลฟต - มอเตอร - เครองควบคมความเรว - ตควบคม แผง คอนโทล 2. สวนประกอบในชองลฟต - รางลฟต - เคเบล - ลกถวง - Buffer 3. สวนประกอบของตลฟต 4. สวนประกอบของประตลฟต



ชอหนวย ระบบลฟต จ านวน 2 คาบ


5.4 เขาใจ ระบบขนสงในอาคารสงและการบ ารงรกษาลฟต

5.4.1 อธบายวธเชคการท างานของลฟตกอนการใชงานประจ าวน 5.4.2 อธบายการบ ารงรกษาลฟต

2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบ การบ ารงรกษาลฟตทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบ การบ ารงรกษาลฟต

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของ การบ ารงรกษาลฟต

1.4 เขยนชอเรอง การบ ารงรกษาลฟต


2.1 อธบายถงเรอง ขนสงโดยอพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน


3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของการบ ารงรกษาลฟต

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรอง การบ ารงรกษาลฟต





4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรอง การบ ารงรกษาลฟตทไดรบมอบหมายไดอยางถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของ การบ ารงรกษาลฟต


3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองการบ ารงรกษาลฟต 4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดการบ ารงรกษาลฟต วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50%




ชอหนวย ระบบลฟท


เรอง การบ ารงรกษาลฟต จ านวนคาบ 2

5.4 ระบบขนสงในอาคารสงและการบ ารงรกษาลฟต

5.4.1 วธเชคการท างานของลฟตกอนการใชงานประจ าวน ตรวจปมกดท างานถกตอง ตรวจเชคแผงควบคม (Switch Box) จะตองลอคอยตลอดเวลา ตรวจเชคแสงสวางและพดลมระบายอากาศภายในหองโดยสาร ตรวจเชคการท างานของ Safety shoes กบ Door Sensor ตรวจเชคธรณประต จะตองไมมเศษวสด ตรวจเชคการท างานของโทรศพท ทดลองลฟตวงขน-ลง วาเรยบรอยดไมมเสยง และไมสน ตรวจดกญแจเปดประตลฟต 5.4.2 การบ ารงรกษาลฟต การบ ารงรกษา ทกระยะ 1 เดอน -ตรวจเชคการท างานของวงจรเซฟตทงหมด -ตรวจเชคสวทซหนาคอนแทค และกลไกของดอรลอค -ตรวจเชคระดบชน (การจอดเสมอระดบขนหรอไม) -ตรวจการท างานของชดเซฟตชส/ ไลทเรย -ตรวจระบบไฟแสงสวางฉกเฉน/กระดง อนเตอรคอมฯ /แบตเตอร -ตรวจผาเบรคและระยะการท างานของเบรค -ตรวจสญญาณบอกชน ทศทางการขนลง และสญญาณเสยงแจงเตอน -ตรวจการท างานของปมกดหนาชน สญญาณบอกชน -ตรวจเชคอณหภมมอเตอร และพดลมระบายอากาศ -ตรวจเชค และทดสอบการท างานของชดกฟเวอเนอร โดยวธ manual

การบ ารงรกษา ทกระยะ 3 เดอน -ตรวจเชคสภาพการท างานของหนาคอนแทครเลย -ตรวจเชคท าความสะอาดแผงวงจรไฟฟา /ขวแบตเตอร -ตรวจเชคขนตอนการท างานของระบบทงหมด -ตรวจเชคการท างานระบบแสงสวางฉกเฉน -ตรวจเชคชสประต โรลเลอรประต -ตรวจเชคท าความสะอาดราง/ รอกแขวนประต และหลอลนระบบประต -ตรวจเชคสภาพการสกหรอและการท างานชดกฟเวอเนอร การบ ารงรกษา ทกระยะ 6 เดอน -ตรวจเชคปรบตงลมตสวทซ -ตรวจเชคไฟแสงสวางในชองลฟต/บนหลงคาตวลฟต -ตรวจเชคระดบน ามนของบฟเฟอร -ตรวจเชคสภาพของฉนวนทสายเทรเวลลงเคเบล -ตรวจเชคสภาพและความดงของลวดสลงกฟเวอเนอร -ทดสอบการท างานของชดปองกนมอเตอร -ขนตรวจเทอรมนอลของมอเตอรทกตว การบ ารงรกษาทกระยะ 12 เดอน -ตรวจเชคการท างานของโอเวอรโหลดรเลย -ตรวจเชคสกรจดตอสาย/ระดบแรงดนไฟฟาภายในตคอนโทรลไฟฟา -ตรวจท าความสะอาดรางตวลฟต และรางตมน าหนก -ตรวจเชคท าความสะอาดรอกขบ -ตรวจเชคขนาดเสนผาศนยกลางของลวดสลงขบลฟต -ตรวจเชคระดบน ามนเกยร และเปลยนถายตามระยะเวลาทก าหนด -ขนตรวจความแนนของนอตยดตาง ๆ -ตรวจเชคมอเตอรพดลมระบายความรอน และปรมาณแรงลม -ถอดท าความสะอาดฟวส/ เซอรกตเบรดเกอร สงส าคญในการดแลลฟต ควรจดฝกอบรมใหความรกบผดแลลฟตของอาคารใหมความรในเรอง -การใชงานลฟตอยางถกตอง -การบ ารงรกษาลฟตเบองตน -การชวยเหลอผโดยสารออกจากลฟตในกรณลฟตคา

มาตรฐานการบ ารงรกษาลฟท

INSPECTION

CHECKLIST FOR INSPECTION รายการบ ารงรกษา

MACHINE ROOM การบ ารงรกษาภายในหองเครองลฟต

1. MACHINE ROOM ENVIRONMENT 1. ตรวจเชคสภาพภายในหองเครองลฟต ความสะอาด การถายเทของอากาศ และอณหภมภายในหอง เครองลฟต

2. MAIN SUPPLY SWITCH 2. ตรวจเชคสภาพของเมนสวทซ และจดตอตางๆ ของ สายไฟเมน

3. MOTOR/MACHINE/MG SET 3. ตรวจเชคสภาพของมอเตอรขบลฟต สภาพของ เครองจกรและระบบเกยรทด หรอหากเปนลฟต ระบบ ด.ซ. ตรวจเชคสภาพของมอเตอร และ เยนเนอรเรเตอร

4. MECHANICAL BRAKE 4. ตรวจเชคระบบการท างาน และประสทธภาพการ ท างาน ของระบบเบรคหยดลฟต

5. DEFLECTOR SHEAVE 5. ตรวจเชคสภาพและการท างานของพเลตวท ามม สลง

6. CONTROLLER 6. ตรวจเชคสภาพและการท างานของระบบควบคม การท างานของลฟต

7. PIPES/WIRING/DUCTS 7. ตรวจเชคสภาพของทอสายไฟฟาและสายไฟทงหมด

8. SELECTOR SYSTEM 8. ตรวจเชคสภาพระบบการท างานของอปกรณควบคม การจอดชนของลฟตสวนทอยบนหองเครองลฟต

9. SPEED GOVERNOR/SLING 9. ตรวจเชคสภาพและการท างานของอปกรณควบคม ความเรวของลฟต พรอมตรวจเชคสลงดงเบรค ฉกเฉนสวนทอยบนหองเครองลฟต

10. WIRE ROPE/ROPE FASTENINGS 10. ตรวจเชคสภาพของสลง และการยดของสลง

กรณ ลฟตระบบ 2 : 1

11. GEAR OIL LUBRICANTS 11. ตรวจเชคสภาพ และระดบของน ามนหลอลน ชดเฟองเกยร และตรวจเชคพรอมท าการหลอลน จดหมนตางๆ ของชนสวนอปกรณ ทอยบนหอง เครองลฟต


TOP OF CAR การบ ารงรกษาสวนบนหลงคาลฟต

1. CAR TOP ENVIRONMENT 1. ตรวจเชคสภาพและท าความสะอาดสวนตางๆ บนหลงคาลฟต

2. CAR FRAME & SIDE BRACES 2. ตรวจเชคสภาพและจดยดตางๆ ของโครงลฟตและ อปกรณการยดระหวางตวถงลฟตกบโครงลฟต

3. CAR SHEAVE 3. ตรวจเชคสภาพ และหลอลนพเลย บนหลงคาลฟต

4. CAR GUIDE SHOES (SLIDES/ROLLERS) 4. ตรวจเชคสภาพ และปรบตงตวประกบรางดานตวถง ลฟต ซงอาจจะเปนแบบสไลดหรอแบบโรลเลอร ทอย สวนบน

5. CAR DOOR ASSOCIATED & DOOR OPERATOR

5. ตรวจเชคสภาพ และการท างานพรอมหลอลน อปกรณตางๆ ของชดประตบานในและระบบ ควบคมการเปด-ปด ของประต

6. WIRE ROPE & FASTENING 6. ตรวจเชคสภาพ และจดยดของสลงขบลฟตสวนทอย บนหลงคาลฟต

7. GOVERNOR ROPE & RELLEASING CARRIER 7. ตรวจเชคสภาพของสลงส าหรบดงเบรคฉกเฉนและ อปกรณกลไกตางๆ ของเบรคฉกเฉน

8. SAFETY & SAFETY SWITCHES 8. ตรวจเชคสภาพและการท างานของระบบความ ปลอดภยบนหลงคาลฟต พรอมทดสอบสวทซความ ปลอดภยทกตวบนหลงคาลฟต


INSIDE THE CAR การบ ารงรกษาภายในตวลฟต

1. CAR ENCLOSURES 1. ตรวจเชคสภาพของตวถงภายในลฟต และพนลฟต รวมถงฝาเพดานของลฟต

2. CAR OPERATING PANEL 2. ตรวจเชคสภาพและทดสอบการท างานของปมกด ภายในตวลฟตทงหมดรวมถงไฟสญญาณแสดงการ กดปมภายในตวลฟต

3. INDICATORS 3. ตรวจเชคสภาพ และการท างานของไฟบอกต าแหนง ชนของลฟตภายในตวลฟต

4. CAR LIGHTING & VENTILATION 4. ตรวจเชคสภาพของไฟแสงสวาง และการระบาย อากาศ ภายในตวลฟต

5. SAFETY ADGE/SAFETY RAY 5. ตรวจเชค และทดสอบอปกรณส าหรบเปดประต อยางกระทนหนในสวนของกลไกและสวนของ อเลกทรอนกส

6. RIDING CONDITION 6. ทดสอบสภาพการวงของลฟตวาวงสาย, สะดดหรอ มเสยงดงหรอไม

7. LEVELLING CONDITION 7. ตรวจเชคสภาพและการท างานของลฟตในขณะเขา จอดชนวานมนวลและเสมอกบระดบชนหรอไม

8. INTERPHONE/E.M. SIGNAL 8. ตรวจเชคและทดสอบอปกรณแจงเหตฉกเฉนกรณ ลฟตตดคาง และผโดยสารตองการความชวยเหลอซง อาจจะเปนระบบโทรศพทภายในหรอสญญาณเสยง ขอความชวยเหลอ

9. EMERGENCY LIGHT 9. ตรวจเชคและทดสอบระบบไฟแสงสวางฉกเฉนภาย ในลฟตกรณเกดกระแสไฟฟาขดของ


PIT การบ ารงรกษาในสวนของกนบอลฟต

1. PIT ENVIRONMENT 1. ตรวจเชคสภาพและความสะอาดตางๆ ภายใน กนบอลฟต

2. SAFETY SWITCHES 2. ตรวจเชคสภาพและทดสอบสวทซความปลอดภย ตางๆ ในสวนทตดตงบรเวณกนบอลฟต

3. SAFETY GEAR DEVICE 3. ตรวจเชค และทดสอบอปกรณส าหรบหยดลฟต ฉกเฉนในกรณสลงลฟตขาด

4. FLOOR OVERLOAD DEVICE 4. ตรวจเชค และทดสอบอปกรณส าหรบปองกนการ บรรทกน าหนกเกนพกดของลฟต

5. TENSION/GOV SHEAVE 5. ตรวจเชคอปกรณพเล และอนๆ ของชดควบคม ความเรวของลฟตไมใหวงเกนพกดทก าหนด

6. COMPENSATING SHEAVE 6. ตรวจเชคสภาพพเลของโซ หรอสลงถวงชดเชย

7. FINAL TERMENAL STOPPING DEVICE 7. ตรวจเชค และทดสอบอปกรณควบคมการจอด ฉกเฉน ของลฟตบรเวณชนบนสด และลางสด

8. CAR/CWT BOTTOM GUIDE SHOES 8. ตรวจเชคและปรบแตงตวประกบรางดานลฟต และดานน าหนกถวงตวลาง

9. TRAVELLING CABLE 9. ตรวจเชคสภาพสายไฟทเคลอนทตามตวลฟตใน ขณะลฟตวง

10. BUFFERS (OIL/SPRING) 10. ตรวจเชคสภาพของอปกรณกนกระแทกดาน ตวลฟต และดานน าหนกถวง อาจเปนแบบสปรง รอแบบไฮดรอลก

11. CWT BUFFER RUN BY 11. ตรวจเชคระยะหาง ระหวางอปกรณกนกระแทก ดานน าหนกถวงกบตวน าหนกถวง



ชอหนวย ระบบทอในอาคาร จ านวน 2 คาบ


6.1 เขาใจ ชนดของทอและอปกรณการเดนทอ

6.1.1 อธบายทอประปาชนดตางในการเดนนาด 6.2 เขาใจระบบนาดภายในอาคาร

6.2.1 อธบายวธการเดนทอประปา

6.2.2 อธบายวธการตรวจสอบระบบประปา

6.2.3 อธบายหลกการตอทอ

2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนนาเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบระบบทอในอาคารทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวนาเกยวกบระบบทอในอาคาร

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความสาคญของระบบทอในอาคาร

1.4 เขยนชอเรองระบบทอในอาคาร


2.1 อธบายถงเรอง ขนสงโดยพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน


3.1 นกศกษาฟงคาอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความสาคญของระบบทอในอาคาร

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรองระบบทอในอาคาร


3.5 มอบหมายแบบฝกหดใหนกศกษาไปทา

3.6 นกศกษาทาแบบฝกหดเรองหลกการทาความเยนดวยตนเอง

กจกรรมท4 ขนสาเรจผล

4.1 นกศกษาทาแบบฝกหดเรองระบบทอในอาคารทไดรบมอบหมาย ไดอยางถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความสาคญของระบบทอในอาคาร


3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองระบบทอในอาคาร 4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดการระบบทอในอาคาร วธการวด - ผลคะแนนจากการทาแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50%

5.บนทกผลหลงการสอน ผลการใชแผนการสอน 1 การสอนมประสทธภาพ 2 ผเรยนมสวนรวมในการเรยนการสอน 3 เวลาเรยนมความเหมาะสมกบเนอหา 4 เนอหาครบถวนตรงตามจดประสงค ผลการเรยนของผเรยน 1 ผเรยนเขาใจเนอหา 2 ผเรยนเกดทกษะในการคานวณงาน 3 ผเรยนเรยนไดผลเปนทพงพอใจ ผลการสอนของคร 1 สอนไดตรงตามจดประสงค 2 สอนไดครบตามเนอหา 3 สอนไดตรงตามเวลา



ชอหนวย ระบบทอในอาคาร

ส

อ

น

ค

ร

ง

ท

1

2

เรอง ระบบทอในอาคาร จ า

น

ว

น

ค

า

บ

2

6.1 ชนดของทอและอปกรณการเดนทอ

6.1.1 ทอประปาชนดตางๆในการเดนน าด ทอประปาทาหนาทในการลาเลยงนาด หรอนาประปา จายผานอปกรณตางๆ เชน กอกนา ฝกบวอาบนา ฟลชวาลว และหมอนาชกโครกเปนตน ทอเมนประปาทใชตามบาน ใชกนทขนาดเสนผาศนยกลาง 3/4 นว - 1 นว

วสดทใชทาทอประปาในบานเมอกอนใช ทอเหลกอาบสงกะส จากนนกพฒนามาเปนทอ พวซ ทอพอ ชนดของทอประปา

ทอประปา แบงได 5 ประเภท

1. ทอประปาเหลกอาบสงกะส ทาจากเหลกกลาซงเปนสนมไดยาก ผานการอาบ สงกะส สามารถทาเกลยวไดงาย ทอเหลกอาบสงกะส สวนใหญจะผลต มายาว 6 เมตร ปลายทอทาเกลยวมาใหพรอม มแบบหนาปานกลาง ททอจะคาดสนาเงน และอยางหนาททอคาดสเหลอง

ขอด มความแขงแรง รบนาหนกไดด ทนทานตอแรง กระแทกได ไมหกงอ ทนตอความดนและอณหภมทสงๆ เชน เครองทานารอน

ขอเสย ราคาคอนขางแพง ถาใชไปนานๆ อาจเกดสนม ได โดยเฉพาะทฝงอยในดน อาจเปนอนตราย ถานานาในทอ มารบประทาน

2. ทอ PVC (PVC ยอมาจาก Poly Vinyl Chloride ) ในไทย สวนใหญ มความยาว 4 เมตร ยกเวนทอ

PVC บางประเภท ซงอาจยาว 3 หรอ 6 เมตรบาง แบงแยกการใช งาน ตามสตางๆ เชน สฟา สเหลอง สเทา หรอ สขาว

ขอด นาหนกเบา ( 1/5 ของเหลก) ราคาถกกวา สามารถดดงอได และ ไมเกดสนมนาในทอจะสะอาดกวา

ขอเสย ไมสามารถทนตอแรงกระแทกแรงๆ ได ไมทน ตอความดนและอณหภมทสง

ชนดของทอพวซ (PVC.)

ทอพวซ (PVC.) แบงตามชนดการใชงาน โดยใชส ดงน 1. ทอสเหลอง เปนทอสาหรบรอยสายไฟฟา และสาย โทรศพท เพราะสามารถทนตอความรอนไดอยางด 2. ทอสฟา เปนทอทใชกบระบบนา เชน นาด นาเสย และการระบาย สามารถทนแรงดนนาไดมากนอยตามประเภท การใชงาน (มหลายเกรด)

ทอ PVC สฟาเปนทอใชงานสาหรบ ระบบนาดม หรอ งานทอระบายนา มความหนาตามระดบการรบแรงดน ตงแต ชน PVC 5 ,8.5 และ 13.5 ตาม มาตรฐาน มอก. 17-2532 ชนหนาสดกคงเปน PVC 13.5 ตวเลข13.5 เปนคาแรงดนใชงาน มหนวยเปน kgf/cm2ในไทยมบรษทหลายบรษท ผลต ทอ ขนมาขาย ซงมตงแต บรษทขนาดใหญ ตงแต ทอนาไทย นวพลาสตกฯ CP และบรษท อนๆมากมาย ทอนาไทย จะผลตทอ มา 3 เกรด 3 ยหอ โดยมตราของ ทอนาไทยประทบไวบนทอ คอ ทอนาไทย Hilon และ ทอโพล สวน นวพลาสตก กผลตทอ 2 เกรด 2 ยหอ คอ ตราชาง และ ตราเสอทอเกรดดๆ คงเปน ทอเกรด ทอนาไทย และ ตราชาง รองลงมาก เสอ และ Hilon สวนอนๆ กรองลงมา ตามสวนผสมของวสด ทผสมเขาไป

3. ทอสเทา เปนทอทใชสาหรบการเกษตร หรอนาทง กได ราคาคอนขางถก ไมคอยแขงแรง ควรจะเดนลอย ไม

ควร ฝงดน คณภาพทด กมของ ตราชาง รองลงมา กเปน ทอ สเขยวขมา ชอ OK ของ ตราชาง เชนเดยวกบทอเทาเกษตรของ ทอนาไทย ใชชอวาทอ 5 ดาว คอนขางแขง และกรอบเรว นอกจากนกมทอเกษตร ยหออนๆอก ไมวาจะเปนของ อรยะ CP TSD เปนตน

3. ทอไซเลอร ภายนอกเปนทอเหลก GSP. ภายในเปนทอ PE.

ขอด มความแขงแรง รบนาหนกไดด ทนทานตอแรง กระแทกได ไมหกงอ ทนตอความดนไดมากกวา 20 บาร และอณหภมสง ถง 95 องศา ไมเปนสนม เหมาะสาหรบ ใชตดตงใน โรงแรม อาคารขนาดใหญ สถานท ๆ ตองการความทนทานสง หรอสถานท ทยากตอการซอมแซม

ขอเสย ราคาสง

4. ทอพพอาร เกดจากการ Random Copolymer Polypropylene ซงเปนเมดพลาสตกคณภาพสง(Thermo Plastic) ทนกวทยาศาสตรไดคดคน พฒนาทางดานเทคโนโลยระบบทอประปาพลาสตกภายใตคณสมบตดานฟสกส และเคมทาใหทอพลาสตกททาดวยวสดพเศษ

ขอด การเชอมตอระหวางทอ กบขอตอ ใชวธการใหความรอน โดยคณสมบตพเศษของจงทาใหทอและขอตอสามารถเชอมผสานกนเปนเนอ เดยว จงมนใจวาจะไมเกดปญหาการรวซม ทบรเวณจดตอเชอมระหวางทอและขอตอ ทนอณหภมไดสง ถง 95 องศา แขงแรง ทนแรงดนไดสงถง 20 บาร อายการใชงาน ยาวนานกวา 50 ป ไมเปนสนม สะอาด สามารถใชเปนทอนาดมได เหมาะสาหรบใชตดตงใน บานพกอาศย คอนโด ตกแถว อาคารขนาดเลก ขนาดใหญ

ขอเสย ไมสามารถทนตอแรงกระแทกแรง ๆ ไมเหมาะกบการตดตงใตพนดน หรอพนคอนกรตทมการทรดตวมาก

5. ทอ PE - Poly Ethylene ทอโพลเอทลน (HDPE) เปนวสดทางเคมทมคาความหนาแนนสง "ไมนอยกวา 950 Kg/m3" ทมคณสมบตทางเคม ,ไฟฟาและทางกลทดเยยม สามารถทจะนามาประยกตใชเปนวสดทเหมาะสม กบสภาวะการใชงานในวงการตางๆ ในปจจบน ซงทอโพลเอทลน หรอ เอชดพอ หรอบางหนวยงานกเรยกวา ทอพอ PE นน กคอทอโพลเอทลน (HDPE) ทผลตจากวสดโพลเอทลนทมาจากขนตอนทางเคมทงสน

- นาหนกเบา 1/5 ของทอเหลก สะดวกในการเคลอนยาย

- ยดหยนไดด ทนแรงกระแทก

- ไมมสารพษ

- ขดเปนมวนได (ยาวสงสดไดถง 400 เมตร)

- ทนสารเคม อายการใชงานยาวนาน

- ทนแสงอาทตย

- ผวในทอเรยบ ของเหลวไหลสะดวก

6.2 ระบบน าดในอาคาร

6.2.1 วธการเดนทอประปา

โดยทวไปแลวการเดนทอประปาภายในบานจะมอย2ชนดคอ

1. การเดนทอแบบลอย คอ การเดนทอตดกบผนง หรอวางบนพน การเดนทอแบบนจะเหนไดชดเจน สามารถ

ซอมแซมไดงาย เมอเกดปญหาแตจะดไมสวยงาม

2. การเดนทอแบบฝง คอ การเจาะสกดผนง แลว เดนทอ เมอเรยบรอยแลวกฉาบปนทบ หรอเดนซอนไวใต

เพดานกได ซงจะดเรยบรอย และสวยงาม แตเมอมปญหาแลว

วธการเดนทอประปาในสวนทอยใตดน

การเดนทอประปาจะมทงทอสวนทอยบนดน และบาง สวนจะตองอยใตดน ในสวนทอยบนดน อาจใช

ทอ PVC. หรอทอเหลกชบสงกะส ( Gavanize) กได แตสาหรบทอ ทอยนอกอาคาร โดยเฉพาะทอทอยใตดน

บรเวณใตอาคาร ควรใชทอ PE ทอชนดนมคณสมบตพเศษ ในการบดงอโคงได ในกรณเดนผานเสาตอมอ หรอ

คานคอดน สาหรบทอธรรมดา จะมขอตอมากซงเสยงตอการรวซม และทสาคญเมอมการทรด ตวของอาคาร

หากเปนทอ PVC. หรอทอเหลกชบสงกะส จะ ทาใหทอแตกราวได แตถาเปนทอ PE จะมความยดหยนกวา

ถงแมจะมราคาทสง แตกคมคา เพราะถาเกดการรวซมแลว จะ ไมสามารถทราบไดเลย เพราะอยใตดนจะ

ซอมแซมยาก

วธการใชสตอปวาลวเมอตดตงสขภณฑ

โดยทวไปการตดระบบประปากบสขภณฑ เพยงตอทอ นาดเขากบตวเครองสขภณฑกสามารถใชงานไดแลว

แตถาเกด ปญหาทจะตองการซอมแซม กจะตองปดมเตอรนาดานนอก เพอหยดการใชนา ซงจะทาใหภายใน

บานทงหมดไมสามารถใช นาได ทางออกทดกคอ ใหเพมสตอปวาลว ในบรเวณสวนท จายนาเขากบสขภณฑ

เพอทเวลาทาการซอมแซม สามารถทจะปด วาลวนาได โดยทนาในหองอนๆ กยงสามารถใชงานได

6.2.2 วธการตรวจสอบระบบประปา

ตรวจสอบอปกรณภายในบาน โดยปดกอกทมอย ทงหมดแลวสงเกตทมาตรวดนา ถาตวเลขเคลอน แสดงวา ม

การรวไหลเกดขน ซงอาจเกดจากการรวซม หรอมอปกรณบางอยางแตกหกหรอชารด กจดการหาชางมาแกไข

ใหเรยบ รอย นอกจากภายในบานแลว ยงสามารถตรวจสอบการรว ไหลของนาในเสนทอทอยนอกบาน โดย

สงเกตพนดนบรเวณ ทอแตกรวนน จะมนาซมอยตลอดเวลา และบรเวณนนจะ ทรดตวตากวาทอน นนคอ

สาเหตททาใหนาประปาไหลออน ลง กควรแจงไปยงสานกงานประปาในเขตนน

การวางระบบทอนาในทนจะกลาวถงการวางทอนาประปา หรอทอนาดเพอนาไปใชตามสวนตางๆ ของบาน

และการวางทอนาทงจากจดตางๆ ของบานลงสทอระบายนา โดยจะเนนการวางทอแบบฝง เพราะเปนระบบท

นยมใชกนทวไปสาหรบอาคารบานเรอนในปจจบน และเปนระบบทอาจกอใหเกดปญหาไดโดยงายหากทาไว

ไมดตงแตแรกในชวงกอนทอนาทใชกนโดยทวไปตามบานจะเปนทอเหลกอาบสงกะสซงมความแขงแรงไม

แตกหกงาย แตเมอใชไปนานๆ จะมปญหาเรองสนม จงเกดความไมปลอดภยในการใชนาเพอการบรโภคจาก

ทอชนดน ตอมามการนาทอนาททาจากพลาสตกโพลไวนลคลอไรด (PVC) หรอทเรยกวาทอพวซมาใชแทนทอ

เหลกซงกมผนามาใชเพมขนเรอยๆ เนองจากมราคาถกกวาและไมเปนสนม ตอมาววฒนาการทางดานพลาสตก

มความกาวหนาขนมาก ทอพวซทผลตขนมความแขงแรงทนทาน นาหนกเบา ไมเปนสนม ราคาไมแพงและยง

ทนตอการกดกรอนของสารเคมตางๆ ไดหลายชนด จงเปนทนยมใชกนแพรหลายทวไป แตอยางไรกตามทอนา

ททาจากเหลกก

ยงคงใชกนอยในบางจดทตองการความแขงแรงเปนพเศษ เชน จดทตองรบนาหนกหรอแรงกระแทก จดทตอง

รบความดนสง หรอจดทตองทนตออณหภมสงๆ เปนตน

6.2.3 หลกการตอทอ

1. สารวจเสนทางเดนทอและบนทกไวอยางละเอยด

2. พยายามใชทอใหสนทสด และสะดวกในการใชงานมากทสด

3. หลกเลยงการใชของอและสามทาง เนองจากทาใหแรงดนนาลดลง

4. การขนเกลยวขอตอตาง ๆ ไมควรขนแนนเกนควร

5. การตอทอ P.V.C ควรเชดทาความสะอาด กอนทานายาประสาน

6. ควรเลอกใชทอใหเหมาะสมกบสภาพบรเวณ เชน บรเวณทเปยกชน ควรเดน ทอฝงดน และควรใชทอ P.V.C

7. หากทอเมนประปาอยไกล ควรใชทอลดขนาด เชน ทอเมนยอยขนาด 1 นว ทอใชงานภายในบานควรม

ขนาด ½ นว เปนตน

การก าหนดขนาดความยาวของทอ การกาหนดขนาดความยาวของทอทนยมม 3 วธ

1. กาหนดขนาดจากปลายทอถงปลายทอ ไมรวมขอตอ

2. กาหนดขนาดจากปลายทอถงเสนผาศนยกลางขอตอ

3. กาหนดขนาดจากเสนผาศนยกลางขอตอถงเสนผาศนยกลางขอตออกดานหนงหมายเหต การตดทอเพอการ

ประกอบนน จะตดทอใหมความยาวตามขนาดทกาหนดไมได จะตองตดใหสนกวา โดยลบความยาวออก

ประมาณ ¼ นว เมอสวมขอตอแลวจะไดระยะตามทตองการ

การตอทอโลหะ

1. จบทอดวยปากกาหรอประแจจบทอใหแนน ใหปลายทอยนออกมาเลกนอย

2. ตรวจสอบความเรยบรอยของเกลยว

3. ใชเทปพนเกลยวพนประมาณ 4 – 5 รอบ

4. หมนขอตอเขากบทอดวยมอจนตงกอน ระวงอยาใหปนเกลยว

5. ใชประแจจบทอจบบรเวณขอตอ แลวหมนประมาณ 1 – 2 รอบใหตงพอด ๆ

การตอทอพลาสตก

1. ตดทอใหไดขนาดตามทตองการ ขจดรอยเยนบรเวณปลายทอใหเรยบรอย

2. ทาความสะอาดปลายทอทจะตอ แลวทดลองสวมดเพอทดสอบความแนน

3. ทานายาบรเวณผวทอดานนอกและขอตอดานใน ทงไวประมาณ 15 วนาท

4. ประกอบทอเขากบขอตอโดยดนใหสด กดไวประมาณ 10 วนาท

5. ตรวจสอบบรเวณรอยตอวาแนนหรอไม แลวเชดนายาสวนเกนออก

การตอขอตอแบบเสยบ

1. ตดทอใหไดขนาดตามทตองการ ขจดรอยเยนบรเวณปลายทอใหเรยบรอย

2. สวมเหลกรดเขากบปลายทอทจะตอ เสยบขอตอเขากบปลายทอดนจนสด

3. เลอนเหลกรดมาทขอตอ ใชไขควงขนสกรทเหลกรดใหแนน

ขอสงเกตเกยวกบการวางทอน าและอปกรณบางอยางทเกยวของ

1. ทอนาทใชควรมการประทบขอความบนตวทอเปนระยะๆ โดยบงบอกถงยหอของทอนาหรอบรษทผผลต

บอกชนของทอวาเปน ชน 13.5 , 8.5 , หรอ 5 บอกขนาดเสนผานศนยกลางของทอ และควรมเครองหมาย

รบรองมาตรฐานอตสาหกรรม (มอก.) ดวย

2. ทอนาควรอยในสภาพใหม ไมมรอยแตกหรอชารดมากอน และสตองไมหมนหมองผดเพยนไปมาก อน

เนองมาจาก การเกบรกษา ในสภาพทไมเหมาะสมเปนเวลานาน

3. ทอนาทดควรใชทอสฟา 13.5 ทงหมด ในขณะททอสาหรบระบายนาและสงปฏกลตามจดตางๆภายในบาน

โดยเฉพาะทอทตอง เดนฝงอยภายในเสา ผนงหรอพน ควรใชทอสฟาชน 8.5 เปนอยางนอยเพอความทนทาน

ในการใชงาน

4. ในการเดนทอแบบฝงภายในผนง จดปลายของทอทยนออกจากผนงสาหรบตดตงวาลวหรอกอกนาจะมการ

ตดตงขอตอชนดเกลยว ในไวสาหรบสวมกบวาลวหรอกอกนาในภายหลง ขอตอดงกลาวควรจะเปนขอตอชนด

ททาดวยเหลกไมควรใชขอตอพลาสตก เพอปองกนการแตกชารดทอาจเกดขนในภายหลงหากตองมการเปลยน

หวกอก เพราะจดนจะทาการซอมแซมไดลาบาก

5. สาหรบบานทใชอางอาบนาโดยไมมการตดตงเครองทานารอนและมการเดนทอนาแบบฝงอยภายในผนง ทอ

นารอนทฝง อยภายในผนง ทเชอมระหวางตวเครองทานารอนทอยดานบนกบวาลวควบคมการเปดแลปดนา

รอนทอยดานลางตรงอางอาบนาควรใชทอเหลกแทนการใชทอพวซ เพอปองกนการชารดของทอทอาจเกดขน

เนองจากความรอนของนา

6. ในการเดนทอนาแบบฝง กอนทจะทาการเทพนหรอฉาบผนงทบตรงจดทมการเดนทอควรมการทดสอบการ

ไหลของนาและตรวจตรา อยางถถวนวาทอนาทเดนไวไมวาจะเปนทอนาประปาหรอทอระบายนาทงอยใน

สภาพทเรยบรอยไมมการรวซม เพราะถาหากเทปนหรอฉาบปนทบไปแลวทอนาเกดการรวซมขนมาใน

ภายหลงจะแกไขไดยาก



ชอหนวย ระบบอากาศในอาคาร จ านวน 2 คาบ


7.1 ชนดของทอระบายอากาศ

7.1.1 ประเภทของทอระบายกาศและการใชงาน 7.2 การก าหนดขนาดของทออากาศ

7.2.1 หลกเกณฑออกแบบระบบระบายอากาศ 7.2.2 องคประกอบของระบบระบายอากาศ 7.3 การตอและตดตงทออากาศ

2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบ ระบบอากาศในอาคารทนกศ กษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบ ระบบอากาศในอาคาร

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของ ระบบอากาศในอาคาร

1.4 เขยนชอเรอง ระบบอากาศในอาคาร


2.1 อธบายถงเรอง ระบบอากาศในอาคารโดยพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน


3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของระบบอากาศในอาคาร

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรอง ระบบอากาศในอาคาร





4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรอง ระบบอากาศในอาคารทไดรบมอบหมายไดอยางถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของ ระบบอากาศในอาคาร


3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองระบบอากาศในอาคาร 4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดการระบบทอในอาคาร วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50%




ชอหนวย ระบบอากาศในอาคาร


เรอง ระบบอากาศในอาคาร จ านวนคาบ 2

หลกเกณฑออกแบบระบบระบายอากาศ

การระบายอากาศจากอตสาหกรรมเปนการน าอากาศทปนเปอนออกจากพนทท างานและน าอากาศทสะอาดเขามาทดแทน หากจะตองเลอกใชวธการระบายอากาศแลวควรปรกษาวศวกรหรอบรษททปรกษาทมประสบการณเรองการออกแบบและทดสอบประสทธภาพตลอดจนการบ ารงรกษาระบบใหใชงานไดอยางมประสทธภาพ การออกแบบและทดสอบตลอดจนการบ ารงรกษาระบบควรไดรบการดแลจากวศวกรหรอบรษททมประสบการณและความรเปนอยางด การออกแบบระบบระบายอากาศทด จะตองมลกษณะดงน

สามารถใชงานไดตามวตถประสงค คอ ดดมลพษออกไปทางปลอง โดยใช Hood หรอทอ และท าใหคณภาพอากาศภายในโรงงานมความปลอดภยตามเกณฑมาตรฐาน

การดดมลพษตองมประสทธภาพ คอใชดดปรมาตรอากาศออกไปนอยตรงจดทไดผลทสด เชน ในบรเวณทใกลและครอบคลมแหลงก าเนด มการสญเสยพลงงานในระบบดดอากาศนอยทสด เชน ออกแบบทอดดในระบบ และปลองตองไมมของอมากหรอใชความเรวลมทสงหรอต าเกนไป

องคประกอบของระบบระบายอากาศ

การดงอากาศเสยเฉพาะทนนใชหลกการวาอากาศจะเคลอนทจากจดทมความดนอากาศสงไปยงทมความดนอากาศต า ดงนนจงตองสรางระบบทมความดนอากาศสงและต าโดยใชพดลมทดดอากาศจงท าใหบรเวณหนาพดลมมความดนอากาศสงกวาหลงพดลม และอากาศกจะถกดดออกไปดวยก าลงแรง (เหมอนเครองดดฝน)

ระบบดดอากาศเสยประกอบดวย

1. ปากทอหรอปาก “Hood” หรอบางครงเรยกตดดอากาศเสย 2. ทอทใชสงอากาศเสย 3. เครองหรออปกรณบ าบดมลพษ 4. พดลมดดอากาศ

5. ทอสงออกหรอปลองทระบายออกไปนอกอาคาร

1. Hood หรอตดดอากาศเสย

Hood เปนตวอปกรณทเกบอากาศเสยจากแหลงก าเนดโดยตดตงหรอใกลแหลงก าเนดใหมากทสดทจะเปนไปได โดยอาศยหลกการใหความเรวของอากาศทปาก Hood จะตองมากพอทจะน ามลพษ เชน ฝนหรอกาซออกไปไดโดยเราเรยกความเรวทจ าเปนนวา “ความเรวในการพา ” หรอ Capture Velocity ดงนนในการออกแบบจะตองท าใหปากของ Hood มขนาดเลกเทาทจ าเปนเทานนเพราะขนาดทใหญจะสนเปลองพลงงานมาก

ความเรวในการพามหนวยเปน เมตร / วนาท และปรมาตรอากาศทไหลผานปาก Hood คดเปน ลกบาศกเมตร / วนาท โดยวธค านวณปรมาตรทไหลผานปาก Hood ดงน

รปท 16 ระบบดดอากาศเสยแบบงาย

Vair = uhood xAhood

เมอ u hood = ความเรวในการพาวดไดทปาก Hood (Hood Face Velocity) โดยเครองวดความเรวลมเปน เมตร/วนาท

Ahood = พนทหนาตดของ Hood คอ L x H เปน ตารางเมตร

Vair ปรมาตรอากาศทไหลผานปาก Hood ลกบาศกเมตร / วนาท

จะเหนไดวาปรมาตรอากาศทไหลผาน Hood กบไหลผานในทอและพดลมทางขวามอยอมจะเทากน ดงนนหาก

จะวดความเรวลมในทอและคณกบพนทหนาตดทอกจะไดผลเทากน ทงนเพราะการตรวจวดทปาก Hood นนมกจะยากกวาการวดทในทอมาก จงอาจตรวจวดในทอแลวมาค านวณหาความเรวลมทปาก Hood แทนกได

หากตรวจวดความดนอากาศในทอเทยบกบอากาศภายนอกจะพบวา อากาศในทอจะมความดนนอยกวาอากาศภายนอก ทราบไดเพราะหากมรรวทบรเวณทอตรงกอนถงพดลม อากาศภายนอกจะไหลดนเขาไปในรรวนนและอากาศขางในทอจะไมไหลออกมา ในทางตรงกนขามเมออากาศผานพดลมไปสปลองแลวความดนอากาศในปลองจะสงกวาอากาศภายนอก และหากมรรวกอนถงปลายปลอง อากาศในปลองจะดนออกมาตามรรวนนได ดงนนจงนยมตดตงพดลมไวนอกอาคารเพอท อากาศเสย ในระบบจาก Hood และทอภายในอาคารจะไดไมรวไหล แมวาจะมอบตเหตท าใหเกดรรวกตาม ความดนของอากาศมหนวยเปนปาสคาลหรอเซนตเมตรของน าหรอนวของน า (หากเปนแบบในประเทศสหรฐอเมรกา) แตในทนจะใชหนวยเมตรกเสมอ ( ปาสคาล )

ถงแมวาในการออกแบบเราจะพยายามทจะให Hood ครอบคลมแหลงก าเนดมลพษใหมากทสด แตในความเปนจรงกอาจกดขวาง การท างานไดบางครงตองท าให Hood “ยน” ออกไปดดคลายๆ กบเครองดดฝนนนเอง แต Hood แบบนจะใชพลงงานมากเพราะทกระยะทางทหางจากปาก Hood ( ระยะ “X”) ดงรปจะใชพลงงานเปนก าลงสองของระยะทางทเพมขนน เชน หาก “X” มคา 10 เซนตเมตร จะใชพลงงานมากกวาเมอ “X” มคา 5 เซนตเมตร ถง 4 เทาตว ถาจะใหความเรวในการพาทจดนนเทากน ในการออกแบบเราอาจประหยดพลงงานไดหากมการเตมทกนทางใดทางหนง เพอใหอากาศทไมเกยวของไมไหลเขามาใน Hood มากนกและเพมความเรวใหกบอากาศทตองการได

รปท 17 จดทจะดดมลพษอยใกล ๆ ปากตดดอากาศมากทสด

ปกตตดดอากาศเสยจะมลกษณะเปนรปทรงครอบแหลงก าเนด เปนรปปรามด หรอรปกรวยคว า และการออกแบบตองค านวณใหไดปรมาณอากาศทดดใหนอยทสดทจะเปนไปได ในขณะทตองมประสทธภาพในการดดมลพษทางอากาศอยางไดผล ดงนน จงตองท าใหตดดอากาศเสยนสามารถเรงความเรวของอากาศทจะไหลเขาไปใหเพยงพอทจะดงมลพษทางอากาศเขาไปได ความเรวนจะขนกบขนาดของฝนละอองและกาซ หากฝนละอองมขนาดใหญจะตองใชความเรวในการดงสงและมการออกแบบใหฝนละอองเขาไปในตดดอากาศเสยอยางมประสทธภาพ ต

ดดอากาศเสยทดจะท าใหผปฏบตงานในโรงงานมความปลอดภยและท าใหเกดความสะอาดดวย

ประเภทของตดดอากาศเสยจะถกแบงตามรปรางของตดดอากาศเสยและลกษณะการดดมลพษทางอากาศของตดดอากาศเสยนน ๆ โดยสามารถแบงไดเปน 6 ประเภท ดงนคอ

ตดดอากาศเสยแบบปดได (Enclosed Hood):- ตดดอากาศเสยประเภทน จะงายตอการกอสราง ไมขดขวางการท างาน และสามารถควบคมอตราการไหลของอากาศเสยดวยอตราต าทสดไดอยางมประสทธภาพมากทสด ตดดอากาศเสยแบบปดไดเหมาะส าหรบน าไปใชกบหองปฎบตการ หองสเปรยส เปนตน

ตดดอากาศเสยแบบแขวน (Free-Hanging Plain Openings):- ตดดอากาศเสยประเภทน จะมชองเปดเปนรปกลม หรอสเหลยมจตรส หรอสเหลยมผนผา โดยมอตราสวนความกวางตอความยาวมากกวา 0.3 ตดดอากาศเสยแบบแขวนเหมาะส าหรบแหลงก าเนดมลพษแบบจดหรอบรเวณพนทเลก ๆ และในบรเวณทไมสามารถใชตดดอากาศเสยแบบปดได เชน การเชอมโลหะดวยไฟฟา การบดกร เปนตน

ตดดอากาศเสยแบบแขวนและชองเปดแคบแบบ Slot (Free-Hanging Slot Openings):- ตดดอากาศเสยประเภทน เหมาะส าหรบแหลงก าเนดมลพษทางอากาศทมพนทส าหรบดดอากาศเสยในลกษณะแคบและยาว และ Slot จะมอตราสวนความกวางตอความยาวเทากบหรอนอยกวา 0.3

ตดดอากาศเสยแบบระบายอากาศเสยทางดานขาง (Lateral Ventilation):- การออกแบบตดดอากาศเสยประเภทน ) จะใช Slot ตลอดหนงดานหรอสองดานของถงหรอโตะและอาจจะมการใชดานทายของตดดอากาศเสยตลอดดานหนงของถงหรอโตะดวยกได ถาเปนไปได Slot ควรวางในต าแหนงแนวยาวของถงหรอโตะ ตดดอากาศเสยประเภทนเหมาะส าหรบการท างานทมการปลอยมลพษทางอากาศ ณ พนผวลกษณะแบนราบหรอมการปลอยมลพษทางอากาศทนททนใดเหนอพนผวลกษณะแบนราบ เชน การชบ Degreasing การจมส เปนตน

ตดดอากาศเสยแบบดดลงขางลาง (Downdraft):- ตดดอากาศเสยประเภทน มตะแกรงอยดานบน ตดดอากาศเสยแบบดดลงขางลาง ( Downdraft) เหมาะส าหรบการท างานทมอากาศไหลลงผานแหลงก าเนดมลพษทางอากาศ เชน การเชอม การบดกร การขดละเอยด การพนส เปนตน ประสทธภาพของตดดอากาศนจะลดลงอนเนองมาจากอากาศไหลตดขวางและอากาศรอนไหลขนขางบน จงมกจะใชตประเภทนกตอเมอไมสามารถใชตดดอากาศเสยประเภทอนได

ตดดอากาศเสยแบบแขวนคลมไวดานบน (Canopy):- ตดดอากาศเสยประเภทน มลกษณะเหมอนฝาครอบแหลงก าเนดมลพษทางอากาศและมทอดดอากาศตอทขางบนของตดดอากาศเสย การออกแบบเชนนเหมาะสมกบงานทผลตอากาศรอน เชน เตาหลอม เพราะอากาศรอนจะไหลขนขางบนและน ามลพษทางอากาศขนไปดวย การออกแบบจะตองใหมกระแสอากาศทไมปนปวน จงมกจะใหตดดอากาศเสยนมลกษณะทแคบเขาเรอยๆ จนถงทอดดอากาศ ( มมอยระหวาง 30°C ถง 45°C)

รปท 18 ตวอยางของการดดอากาศเสยทระเหยจากถงโดยตดดอากาศเสยแบบแขวนคลมไวดานบน (Canopy)

1.1 ขอมลในการออกแบบตดดอากาศ

การออกแบบจะตองใหความเรวลมทจดต าแหนงของมลพษ เชน บรเวณทไอระเหยขนมาจากถงหรอบรเวณพนส มความเรวเพยงพอทจะพามลพษนนๆ ( รวมทงอากาศทมลพษปนเปอนอย ) ไหลเขามาในตดดอากาศได ความเรวทเพยงพอนนก าหนดไวดงน

ตารางท 8 ชวงของคา Capture Velocity

ลกษณะการแพรกระจายของมลพษทางอากาศ ตวอยาง

Capture Velocity (เมตร/วนาท)

การปลอยมลพษทางอากาศโดยปราศจากความเรวเขาไปในอากาศทหยดนง

การระเหยออกจากถง จากกระบวนการ Degreasing เปนตน

0.254-0.508

การปลอยมลพษทางอากาศดวยความเรวต าเขาไปในอากาศทนงพอสมควร

หองสเปรย การเชอม และการชบ 0.508-1.016

การก าเนดมลพษทางอากาศโดยปลอยใหเขาไปในบรเวณทมการเคลอนตวของอากาศอยางรวดเรว

การพนสในหองสเปรยทมลกษณะตน การเตมน ามน

1.016-2.54

โดยคาตวเลขในชวงคาเรมตนซงมคานอยใชส าหรบกรณทไมมกระแสลมภายนอกหรอมบางเลกนอยและเปนกรณทมมลพษนอย แตหากตองใชวธแบบเครองดดฝน คอ แหลงก าเนดมลพษอยนอกตแลวดงอากาศใหเขาไปในต พบวาความเรวในการพามลพษลดลงอยางรวดเรวเมอระยะทางหางจากปากตดดอากาศเพมมากขน ดงนนการค านวณใหความเรวเพยงพอจะส าคญมาก เพราะหากเพมระยะหางของมลพษจากปากตเปน 2 เทาของระยะทางเดม ความเรว

ลมจะเปลยนไปมากท าใหปรมาณอากาศทตตองดดเพมขนถง 4 เทา เพอใหไดความเรวลมเทากบคาทก าหนดไวเดม

สตรทใชในการค านวณ คอ

Q = V (4 px2 ) = 12.57 Vx2

เมอ Q = ปรมาณอากาศทตดดอากาศจะตองดด เปนลกบาศกเมตร / วนาท

V = ความเรวลมในการพามลพษ ณ จดทมมลพษ เปนเมตร / วนาท

x = ระยะทางจากต าแหนงมมลพษถงปากตดดอากาศ เปนเมตร

4¶x2 = พนททรงกลมของรศมการดดทความเรว V

สมการตามสตรนใชไดกบตดดอากาศทปากตเปนสเหลยมผนผา หากปากตเปนรปวงกลมใชการค านวณพนทเปดของปากต (A) เทากบpr2 เมอ r เปนรศมของปากตเปนเมตร และ Q = V (10x2 + A)

ในบางครงดวยเหตทมพนทจ ากดหรอเพอความเหมาะสมอยางอนท าใหตองใชปากตดดอากาศทมลกษณะแคบมาก ถาอตราสวนความกวางตอความยาว ( W/L) ของปากตมคานอยกวา 0.2 เรยกวา Slot Hood ซงจะใหความเรวลมสง แตจะมการสญเสยพลงงานมากกวาปกตเชนกน

1.2 การสญเสยพลงงานของตดดอากาศ

ตดดอากาศจะสญเสยพลงงานเนองจากขณะทอากาศไหลเขาปากตจะมการเปลยนแปลงความดนสถตยเปนความดนของความเรว ( จาก SP เปน VP) แตเมอเขาไปในทอแลว VP จะลดลงสระดบคงท การสญเสยพลงงานยงเกดจากการทอากาศแยงกนเขาซงมการเรงความเรวในชวงแรกและเมออากาศเขาไปในทอแลวความเรวจะลดลง และค านวณไดดงน

ความสญเสย SPh= he + VPd

SPh= (Fs ) (VPs ) + (Fd ) (VPd ) + VPd (4.6)

เมอ he = hs + hd หมายถง การสญเสยพลงงานเนองจาก Hood หนวยเปนปาสคาล

hs = (Fs) (VPs ) หมายถง การสญเสยเนองจาก Slot

h d = (Fd ) (VPd ) หมายถง การสญเสยเนองจากอากาศแยงไหลเขาทอ

Fs = สมประสทธการสญเสยของ Slot ( ไมมหนวย )

Fd = สมประสทธการสญเสยของการทอากาศไหลเขาทอ ( ไมมหนวย )

VPs = ความดนของความเรวลมท Slot มหนวยเปนปาสคาล

VPd = ความดนของความเรวลมททอมหนวยเปนปาสคาล

ตวอยางของการค านวณการสญเสยของตดดอากาศ

ตดดอากาศแบบธรรมดามชองเปดขนาด 1 x 1.5 เมตร และความเรวลมทปาก Hood เทากบ 1.25 เมตรตอวนาท ทอดดอากาศทตอจากตนมความเรวลมในทอ 15 เมตร / วนาท จะค านวณ

1. อตราการไหลของอากาศ (Q) ทผานตดดอากาศและทอ 2. ค านวณเสนผานศนยกลางของทอดดอากาศ 3. ค านวณความดนลดซงเกดจากตดดอากาศน

ในสวนท 1 : ปรมาณอตราการไหล = พนทหนาตด x ความเรวลม ถาปากตมพนทหนาตด = 1.5 ตารางเมตรและมความเรวลม = 1.25 เมตร / วนาท ดงนนปรมาณอตราการไหล = 1.5 x 1.25 = 1.875 ลกบาศกเมตร / วนาท สวนในทอกตองเทากนเพราะอากาศทงหมดตองไหลผานทอ

ในสวนท 2 : ใชสตรเหมอนการค านวณในสวนท 1 เพราะทราบอตราการไหล ( Q) และความเรวลมในทอ ซงโจทยใหคาเปน 15 เมตร / วนาท เพราะฉะนนพนทหนาตดของทอ = 1.875/15 = 0.125 ตารางเมตร

หาก D เปนเสนผาศนยกลางทอเปนเมตร (pD2)/4 = 0.125

D = = 0.4 เมตร

ในสวนท 3 : ใชสตรขางบนแตตองทราบคา Fd ของทอซงจะมคาประมาณ 0.25 โดยทวไป ตองเปลยนความดนของความเรวในทอเปน VPd = (15/1.29)2 = 135.21 ปาสคาล และความดนของความเรวลมทปาก Hood เปน VPs = (1.25/1.29)2 = 0.94 ปาสคาล โดยใชสตร VP=( V /1.29)2

จะเหนไดวา VPd มคาสงกวา VPs มาก ซงในการออกแบบทวไปกมกจะเปนเชนน ยกเวนกรณทใชปาก Hood แคบจนเปนลกษณะ Slot ซงความเรว Slot จะมคาสงกวา 5 เมตร/วนาทขนไป จงจะมคาใกลเคยงกน ในการค านวณทวไปจงพบวามกจะละเลยคา (Fs) (VPs ) เพราะมคานอยมากเมอเทยบกบ VPd

\ SPh = (Fd) (VPd) + VPd = (0.25 x 135.21) + 135.21 = 169.01 ปาสคาล

ตวอยางกรณทม SLOT ทปากตดดอากาศ ในรปนจะเหนวา Slot จะท าใหเกดการสญเสยพลงงานพอสมควรและจะละเลยมได หากโจทยก าหนดใหความเรวลมทผาน Slot มคา 10 เมตร/วนาท

VPs = (10/1.29)2 = 60 ปาสคาล

คา Fs ของ SLOT โดยทวไปจะมคาระหวาง 1 ถง 1.78 ซงในการค านวณจะใชคาสงสดกได

SPh = (Fs) (VPs) + (Fd) (VPd) + VPd

= (1.78) (60) + (0.25) (135.21) + 135.21 = 275.8 ปาสคาล

2. ทอ

ทอเปนอปกรณน าอากาศไปขางนอกและควรมแรงตานทานการไหลของอากาศไดนอยทสดและมความเรวของ

อากาศในทอทเหมาะสมดวย หากความเรวของอากาศในทอนอยเกนไปฝนละอองกตกคางในทอและท าใหปดกนอากาศได สวนอากาศทไหลเขาไปมากกสนเปลองพลงงานท าใหเกดเสยงดงและความสนสะเทอน และฝนทเคลอนทดวยความเรวอาจกดกรอนไดมากขน

2.1 หลกการออกแบบระบบทอ (Duct Design) เบองตน

ทอดดอากาศ ( Duct) จากตดดอากาศไปสพดลมและจากพดลมไปภายนอกในรปของปลอง ( Stack) การออกแบบทเหมาะสม คอ ใหความเรวของอากาศในทอทกสวนเรวเทากนหมดเพอมใหเกดการตกตะกอนของฝนหรอสญเสยพลงงานในการเรงความเรวของอากาศโดยไมจ าเปน สงทส าคญอกประการหนงกคอ ใหมการสญเสยจากการไหลของอากาศในทอใหนอยทสด โดยไมใชของอ ทอลด ทอขยาย หรอสงกดขวางการไหลโดยไมจ าเปน

ปจจบนความนยมในการออกแบบคอ ใชพดลมตวเดยวและทอดดอากาศจากหลายๆ จดมารวมกนออกทางปลองระบายรวม ( Common Stack) เพยงอนเดยว การออกแบบนกคอตอง Balance ทกๆ ทอสาขาใหเทาเทยมกนคอในแตละสาขาจะตองมการสญเสยพลงงานเทาๆ กน หากทอสาขาใดสญเสยพลงงานมากกวาสาขาอนๆ ลมกจะผานสาขานนดวยความเรวทต ากวาทอสาขาอนๆ หรออาจไมผานเลยกได

คาความเรวต าทสดทใชในการออกแบบทอระบายอากาศเสยแลวไมท าใหอนภาคตกตะกอนและอดตนทอระบายอากาศเสยไดแสดงไวขางลาง การออกแบบทอระบายอากาศเสยโดยใชความเรวลมสงๆ จะท าใหสนเปลองพลงงานและท าใหทอระบายอากาศเสยสกกรอนอยางรวดเรว

ตารางท 9 คาความเรวทใชในการออกแบบทอระบายอากาศเสย

ประเภทและขนาดของฝนละออง คาความเรวต าสด ( เมตร / วนาท )

กาซหรอฝนละอองขนาดละเอยดมากและเบา (ขนาดแปงทาหนา)

12.7

ฝนละอองขนาดละเอยด แหง และเปนผง 15.2 ฝนละอองขนาดโดยเฉลยทวไปจากอตสาหกรรม 17.8 ฝนละอองขนาดหยาบ 20.3-22.9 ฝนละอองทมน าหนกมากหรอเปยกชน (เชน ผงทราย) 22.9

ความสญเสยในระบบทอนค านวณไดงายเพราะมคาของผผลตทอ รวมทงในสวนของทองอ ทอรวม ทอขยาย และทอลด

2.2 ตวอยางการค านวณความสญเสยในระบบทอ

ทอขนาดเสนผาศนยกลาง 100 มลลเมตร ท าดวยเหลกชบสงกะสความยาว 100 เมตร มของอชนดตอ 7 ชน และคารศมการโคง / เสนผาศนยกลาง = R/D = 2.00 จ านวน 2 ของอ จะมความสญเสยในทอเทาใดหากความเรวลมในทอเทากบ 20 เมตร / วนาท

ทอตรงยาว 100 เมตร จะสญเสยดวยสมประสทธ 0.2376 x 100 = 23.76 (คา 0.2376 เปนคาทสมมตวาจะไดจากผผลตหรอเอกสารอางองอนๆ ซงขนกบวสดทใชท าทอ)

ความสญเสยคดเปนปาสคาลตองคณสมประสทธดวย VPd

VPd = (20/1.29)2 = 240.4 ปาสคาล

ความสญเสย = 23.76 x 240.4 = 5711.2 ปาสคาล

ความสญเสยคดเปนปาสคาล ตองคณสมประสทธดวย VPd

VPd = (20/ 1.29)2 = 240.4 ปาสคาล

ความสญเสย = 23.76 x 240.4 = 5711.2 ปาสคาล

สวนของของอดจากเอกสารอางองหรอผผลตเชนกน พบวาสมประสทธการสญเสยความดนของของอเทากบ 0.17

ความสญเสยความดน =0.17 x 240.4 = 40.8 ปาสคาล ตอ 1 ของอ

รวมการสญเสยความดนทงหมด =5711 + (40.8 x2 ) = 5,792.8 ปาสคาล

ในระบบระบายอากาศทมหลายสาขาใหค านวณความสญเสยของแตละทอสาขากอน และท าใหความสญเสยเทากนหรอใกลเคยงกนทสดกอน หากการสญเสยไมเทากนจะตองเพมความสญเสยของทอทนอยกวา เชน ใช Gate ปดกนบางสวนของทอหรอใชทอทเลกลง เปนตน

เมอค านวณความสญเสยไดใกลเคยงกนแลวใหน าคาความสญเสยนน ( ของทอสาขาเดยว ) มาค านวณความสญเสยทจดรวม น าไปค านวณก าลงของพดลมซงพดลมนอกจากจะตองมก าลงเพยงพอส าหรบเอาชนะความสญเสยจากทอทผานมาทงหมดแลว ยงตองค านวณส าหรบการดนอากาศออกไปทางปลองดวย ซงกมความสญเสยบางเหมอนกน

หากในระบบระบายอากาศมอปกรณบ าบดอากาศเสย กจะตองบวกความสญเสยจากอปกรณเหลานนเขาไปดวยตามทผผลตอปกรณจะระบไวให

3. ระบบบ าบดมลพษ

เชน ระบบบ าบดกลน (ดรายละเอยดในแตละชนด)

4. พดลม

พดลมตองมก าลงทเหมาะสมในการสราง “ความดนอากาศ ” ทแตกตางกนจนเพยงพอทจะท าใหมลพษถกดงเขามาและออกจากระบบได

พดลมมประเภทหลกๆ อย 2 ชนด คอ ชนด Axial และ Centrifugal (หอยโขง) โดยแบบ Axial จะมลกษณะเหมอนใบพดจะดงอากาศผานเขาไปโดยตรง สวน Centrifugal จะเหมอนกงลอซงดดอากาศเขาไปในแกนกงลอและปนอากาศออกทางมมฉาก พดลมทงสองประเภทนมการใชงานตามความเหมาะสมทแตกตางกน

พดลมแบบ Axail ใชมากในการดงอากาศบรสทธเขามาเจอจางโดยตดไวทก าแพงหรอหลงคา สามารถดงอากาศไดเปนจ านวนมากหากไมมแรงตานมากนก

พดลมแบบ Centrifugal จะทนตอแรงตานสงๆ จงสามารถดงอากาศผานระบบ Hood และทอไดด โดยคดเลอกพดลมทเหมาะกบการท างาน เชน แบบใบพดชนด Radial Blade จะทนตอฝนปรมาณมากๆ และไมคอยอดตนเมอมฝน

5. ปลองระบาย

ปลองระบายตองอยหางจากจดทอากาศบรสทธจะถกดงเขาไปในอาคาร เชน อยางนอย 16-20 เมตร และหากอยบนหลงคาตองสงจากหลงคาอยางนอย 3-4 เมตร เพอปองกนมใหอากาศทระบายออกมวนกลบลงทางชายคาอาคาร ความเรวลมทออกจากปลองอยางนอยควรเปน 15 เมตรตอวนาทเปนอยางนอย และหมวกทปดปลายปลองกไมควรมเพราะจะไปปดกนการพงขนของอากาศเสย และประสทธภาพของหมวกในการกนน าฝนสามารถใชการออกแบบอยางอนไดแทน

ขอควรระมดระวงในการออกแบบและใชงานระบบระบายอากาศ

การออกแบบทมกจะมขอผดพลาดมากทสดคอการออกแบบตดดอากาศ โดยเฉพาะตแบบแขวน ( Canopy)

เพราะมประสทธภาพต า แตเปนทนยมกนมาก สวนปญหาทพบมากอกขอหนงคอการตอทอดดอากาศเพมเขาไปใบระบบ ท าใหประสทธภาพของทงระบบลดลงจากทออกแบบไวเดม

การปองกนการระเบดและไฟไหมเปนสงส าคญส าหรบการออกแบบและใชงานของทอ ทอซงไมเปนโลหะอาจสะสมไฟฟาสถตและควรมสายดนตอเชอมภายในของทอ ทอบางชนดเชน FRP ผผลตอาจผสมเสนใยคารบอนไวเพอใหท าหนาทสายดน นอกจากนนฝนบางชนด เชนแปง อาจจะระเบดไดเมอมประกายไฟหรออารคจากไฟฟาสถตในทอ ดงนนหากมความเสยงดงกลาวกอาจออกแบบประตความดนฉกเฉน ( Vent) เพอรองรบการระเบดไวดวย

เมอตดตงระบบระบายอากาศเสรจแลวตองทดสอบกอนใชงาน และปรบแตงแกไขจดเลกๆนอยๆใหเรยบรอยกอนใชงานจรง

ในงานระบบปรบอากาศและระบบระบายอากาศทตองใชทอลม (ทอดกทแอร) สงลมไปยงสวนตางๆ ของอาคร จ าเปนจะตองมหวจายลมหรอหนากากแอร เพอบงคบทศทางลมไปตามความตองการของเรา สามารถแบงออกตามลกษณะไดดงน 1. Square Ceiling Diffuser หรอหวจายลมจากเพดานแบบสเหลยม ซงลกษณะของหวจายลมแบบนจะเปนแบบ สเหลยม มกจะตดตงหวจายแบบนใตฝาเพดานกระจายลมลงดานลาง และจะมใบบงคบทศทางลมเปนแบบ 2 ทาง, 3 ทาง, 4 ทาง หรอสามารถบงคบลมไปในทางเดยวกได 2. Round Ceiling Diffuser หรอหวจายลมจากเพดานแบบกลม ซงลกษณะของหวจายลมแบบนจะเปนแบบ วงกลม สามารถ กระจายลมไดแบบ 360 อาศา 3. Return Air Grille หรอหนากากลมกลบ งลกษณะของหวจายลมแบบนจะเปนแบบ สเหลยมผนผา ส าหรบตดตงเพอดดลมใน หองทจายออกไปโดยหวจายกลบมายงเครองจายลมหรอแฟนคอยล บานไมสามารถปรบได มกจะตดตงไวใกลกบแฟนคอยล เพอสะดวกในการดดลมกลบ และสามารถบรการเครองปรบอากาศไดดวย ซอมแซมหรอลางท าความสะอาดโดยการเปด หนากากลมกลบนออกได มทงแบบมขอเกยว ( Hinged Core) ทไมตองถอด หนากากลมกลบ ลงมากสามารถซอมบ ารง เครองปรบอากาศได หรอมอกแบบหนงคอ T-bar Lay in หนากากลมกลบทสามารถวางไวบนฝาเพดานแบบทบารไดเลย 4. Linear Slot Diffuser หรอหวจาย Slot Slot เปนหวจายลมทเมอตดตงแลวจะดสวยงานเขากบงานตกแตงภายในไดสวย งาม เหมาะส าหรบการจายลมดานลางมากกวา 5. Air Grille Register หรอหวจายลมดานขาง สามารถทจะปรบบานได นยมตดตงใหจายลมจากดานขาง บรเวณฝาเพดาน ตางระดบ

ในงานระบบปรบอากาศและระบบระบายอากาศน ทอลม (ทอดกทแอร) มสวนส าคญเปนอยางมาก เพราะวาทอลม (ทอดกทแอร) เปนตวน าพาอากาศไปจายในสวนตางๆ ของอาคารตามทเราตองการและสามารถควบคม

ความเรว และปรมาณอากาศไดดวย ทเราเหนๆ กนอยในงานกอสรางและตดตงระบบปรบอากาศของอาคารส านกงาน มการแยกประเภทของทอลมออกเปนดงน 1. Supply Air Duct (SAG): ทอจายลมเยน เปนทอทน าพาอากาศเยนจากคอยลเยนไปจายตามสวนตางๆ ของอาคาร

ไมวาจะ เปนหองนอนในบานพกอาศย หองโถงตอนรบในโรงแรม หองประชมในอาคารส านกงาน เพอลด

อณหภมบรเวณนนๆ ท าจาก แผนเหลกอาบสงกะสพบขนรปและหมดวยฉนวนใยแกว

2. Return Air Duct (RAD) ทอดงลมกลบ มลกษณะภายนอกเหมอนกบทอจายลมเยนทกประการ แตกตางเพยงหนาท

ทดด อากาศทจายออกไปดวยทอจายลมเยนทแลกเปลยนความรอนกบอากาศและมอณหภมเพมขน กลบมาทคอยล

เยน

3. เพอแลกเปลยนความรอนทผวของคอยลเยนและอณหภมลดลงและสงไปจายในหองดวยทอจายลมเยนอกครง

Exhaust Air Duct (EAD) ทอระบายอากาศ ท าหนาทระบายอากาศภายในอาคารออกมาปลอยทงนอกอาคาร อาจ

ดด อากาศจากหองน า หรอหองอนๆ ไดเชนกน ทอระบายอากาศมกไมหมฉนวน

4. Fresh Air Duct (FAD) ทอลมเตมอากาศ ท าหนาทเตมอากาศใหกบหอง ไมวาจะเปนพนททมเครองปรบอากาศ

หรอไมก ตาม เมอมการระบายอากาศไปนอกอาคารกตองมการเตมอากาศเขาไป เพอใหเปนการระบายอากาศท

ถกตอง ไมควรตดตง ชองดดอากาศอยใกลกบชองระบายอากาศ เพราะอาจดดอากาศเสยทเพงปลอยออกนอก

อาคารเขามาอก ทอเตมอากาศมก ไมหมฉนวน หากตองการทจะตดตงนอกอาคารตองจะทาสใหเขากบตวอาคาร



ชอหนวย ประตเลอน จ านวน 2 คาบ


8.1 เขาใจชนดของประตเลอน

8.2 เขาใจ ประเภทในการใชงาน

8.3 เขาใจการตดตงประต

2. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท1 ขนน าเขาสบทเรยน 1.1 สนทนาซกถามเกยวกบ ประตเลอนทนกศกษาเคยศกษามา

1.2 กลาวน าเกยวกบ ประตเลอน

1.3 นกศกษาแสดงความคดเหนความส าคญของ ประตเลอน

1.4 เขยนชอเรอง ประตเลอน


2.1 อธบายถงเรอง ระบบอากาศในอาคารโดยพรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหน


3.1 นกศกษาฟงค าอธบายพรอมทงแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญประตเลอน

3.2 นกศกษาศกษาใบความรเรอง ประตเลอน





4.1 นกศกษาท าแบบฝกหดเรอง ประตเลอนทไดรบมอบหมายไดอยางถกตอง


4.3 ผสอนและนกศกษารวมกนสรปถงความส าคญของ ประตเลอน


3. สอและแหลงการเรยนร 1. ใบความรเรองประตเลอน 4. การวดและประเมนผล เครองมอวด - แบบฝกหดประตเลอน วธการวด - ผลคะแนนจากการท าแบบฝกหด เกณฑการประเมน - ผเรยนไดคะแนนแบบฝกหดมากกวา 50%




ชอหนวย ประตเลอน


เรอง ประตเลอน จ านวนคาบ 2

อปกรณบานเลอนประต (ทวไป)

สามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทดวยกน

1. อปกรณบานเลอนประตทตดกบสนบาน โดยการตดตงในแบบนจะไดหนาบานทมรปรางหนาตา ดงภาพท 1.1 ซง

ถาจะใหเกดความสวยงาม จ าเปนจะตองตดตงบงราง ดงภาพท 1.2 ค

ภาพท 1.1

ภาพท 1.2

จากรป A : บงราง (Track Cover) B : รางบานเลอนบน (Runner Rail)

2. อปกรณบานเลอนประตทฝงในสนบาน การตดตงแบบนจะไดหนาบานทมรปรางหนาตา ดงภาพท 1.3 ครบ ซงไม

จ าเปนตองตดตงบงราง

ภาพท 1.3

เรามาดกนครบวาอปกรณบานเลอนประตมหนาตาอยางไรกนบางอปกรณบานเลอนประต ประกอบดวย

1. สวนของลกลอ

2. สวนของอปกรณลอคบานเลอนและไกดลาง

3. รางบานเลอน

1. สวนของลกลอ

จากรป A : ลกลอบน (Roller) B : ตวยดลกลอกบหนาบาน (Door Clamp Bracket) C : สกรยดลกลอ (Support

Screw for Roller)

หากขนาดของบานประตมน าหนกทมากขน ขนาดของอปกรณบานเลอนกจะมขนาดทมากขนตามไปดวยครบ

จากรป A : ลกลอบน (Roller) B : ตวยดลกลอกบหนาบาน ( Door Clamp Bracket) C : สกรยดลกลอ (Support

Screw for Roller)

จากรป A : ตวลอคบานเลอน (Stop Brake) B : ลกลอบน (Roller)

2. สวนของอปกรณลอคบานเลอนและไกดลาง

จากรป A : ตวลอคบานเลอน (Stop Brake) B : ไกดลาง (Lower guide)

3. รางบานเลอน

ภาพท 1.4

ภาพท 1.5

การตดตง อปกรณบานเลอนประตจะตดตงคกบรางบานเลอนบน ซงลกษณะของรางทจะใช ตองมขนาดและลกษณะ

ตรงตามอปกรณบานเลอนนนๆ ตวอยางเชนรางบานเลอนบน ดงภาพท 1.4 รางรปแบบน จะมคณสมบตเดนกคอ ไม

เกบฝน ท าใหหมดปญหาของสงสกปรกทตดอยในรางเลอนได จงท าใหอายการใชงานของรางยาวนานมากยงขน

สวนรางบานเลอนบน ดงภาพท 1.5 รางรปแบบน มลกษณะเปนรางทเรยกกนวา “หลงเตา” ลกลอจะเปนตว V คลอม

บนราง จะมคณสมบตเดนกคอ ท าใหเวลาเลอนหนาบาน หนาบานจะไมแกวง นอกจากน การเลอกวสดอปกรณบาน

เลอนกเปนสงส าคญ เนองจาก การใชรางทเปนเหลกสามารถท าใหเกดสนมได และสนมกจะท าใหลกลอมการสก

กรอนได ดงนน รางทดควรจะเปนวสดทไมท าใหเกดสนม เชน อลมเนยม และตวฐานลกลอควรจะท ามาจาก die-cast

alloy สวนของลกลอควรจะเปนพลาสตกไนลอน

Documents

แผนการสอนที่ 1 หน่วยที่ 1 · สื่อและแหล่งการเรียนรู้ 1. ใบความรู้เรื่องหลักการท