แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 ...tltc.ac.th/planstudy/Lesson plan/งานไฟฟ้า... · 2020-02-11 · แสดงความรู้เกี่ยวกับแหล่งก

1

แผนการจดการเรยนรท 1 หนวยท 1 ชอวชา งานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100-1006

เวลาเรยนรวม 72 คาบ

ชอหนวย ความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส สอนครงท 1/18 ชอเรอง ความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 1.1 ไฟฟาดด ใบงานท 1 การนวดหวใจใหผประสบภยจาก

1.2 การปฏบตเพอไมใหเกดไฟฟาดด ไฟฟาดด 1.3 การปฐมพยาบาลเบองตนผถกไฟฟาดด

แนวคดส าคญ ไฟฟาเปนพลงงานชนดหนง มทงโทษและประโยชนในเวลาเดยวกน หากใชถกวธจะเกดประโยชน

มหาศาล หากใชผดวธจะมโทษมหาศาลเชนเดยวกน การเกดไฟฟาดดเกดจากกระแสไฟฟาไหลผานรางกาย ซงอนตรายมากนอยทเกดตอรางกายจะแตกตางกน ตามปรมาณกระแสไฟฟาไหลผานและระยะเวลาทกระแสไหลผาน

การปฏบตงานทางดานไฟฟาและอเลกทรอนกสทปลอดภย ผใชไฟฟาจะตองทราบและเขาใจคณสมบตทางไฟฟา ตองระมดระวง ไมประมาท ท างานอยางเปนระบบและรอบคอบ ค านงถงกฎแหงความปลอดภยขณะท างาน

การชวยเหลอผประสบอบตเหตจากไฟฟาเปนสงจ าเปนและส าคญอยางยง ตองกระท าอยางถกวธ รวดเรว รอบคอบ ระมดระวง และมสต ท าใหผประสบอบตเหตมอนตรายนอยและมโอกาสรอดพนจากอนตรายสงสด สมรรถนะยอย แสดงความรเกยวกบแหลงก าเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา จดประสงคการปฏบต

ดานความร ดานทกษะ 1. บอกถงอนตรายของไฟฟาได 1. ฝกนวดหวใจใหผประสบภยจากไฟฟาดดได 2. อธบายวธการปองกนอนตรายทเกดจาก ไฟฟาได 3. ปฐมพยาบาลผถกกระแสไฟฟาดดได

2

4. สามารถปฏบตงานทางดานไฟฟาและ อเลกทรอนกสไดอยางปลอดภย

ดานคณธรรม จรยธรรม/บรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง แสดงออกดานการตรงตอเวลา ความสนใจใฝร ความซอสตย สจรต ความมน าใจและแบงบน ความ

รวมมอ ความมมารยาท ไมหยดนงทจะแกปญหา ใชอปกรณอยางฉลาดและรอบคอบ

เนอหาสาระ

1.1 ไฟฟาดด ไฟฟาดด เปนอาการทเกดจากกระแสไฟฟาไหลผานรางกายโดยรางกายของมนษยจะเปนตวน า

ไฟฟา อาการทถกไฟฟาดดจะขนอยกบปรมาณของกระแสทไหลผานรางกายและระยะเวลาทถกดด ดงนน จงควรระมดระวงไมใหรางกายไปสมผสตวน าไฟฟาทมกระแสไฟฟา โดยทสวนหนงของรางกายสมผสกบพ น ดนหร อ สม ผสก บ ต วน า ไฟฟ า ท ต ด ต งอย บนพ น ดน ซ ง จะท า ใหม ก ระแส ไหลผ าน ร า งก าย ลงดนไดงาย

1.2 การปฏบตเพอไมใหเกดไฟฟาดด ในชวตประจ าวน นบตงแตในบานพกอาศยในสถานทท างาน ตลอดจนถนน จะประกอบดวยไฟฟาอปกรณไฟฟาตาง ๆ จงควรดแลและระมดระวงตวเองเพอความปลอดภยและปองกนอนตรายทเกดจากไฟฟา ดงน

1. ระมดระวงไมใหมอหรอสวนใดของรางกายไปสมผสกบอปกรณไฟฟาทช ารดตามถนน 2. ควรสงเกตหมนตรวจสอบและไมควรตงเสาอากาศโทรทศน บรเวณทมสายไฟฟาแรงสง 3. ถารางกายเปยกไมควรแตะตองอปกรณไฟฟาเพราะอาจจะถกกระแสไฟฟาดดและอาจเสยชวตได 4. อยาวางสายไฟฟาสอดไวใตพนพรมหรอวางของหนกกดทบ 5. ควรตอสายดนจากโครงโลหะผานหลกดนลงดนโดยเฉพาะตเยนหรอ ตแชท ตงไวกบ

พนซเมนตหรอพนทชนแฉะ 6. อยาใชไฟฟาชอตปลา เพราะอาจจะท าใหเกดอนตรายถงชวตได 7. ถาพบอปกรณไฟฟาช ารด ตองรบแกไขซอมแซมทนท 8. สายไฟแตกฉนวนหลดตองใชเทปฉนวนไฟฟาพนหมลวดตวน าใหมดชดและแนนหนา 9. เตารบชนดทตอแยกไดหลายทางไมควรใชในเวลาเดยวกนเพราะจะท าใหกระแสไฟฟาไหลใน

เตารบสงมากเกนไปซงจะท าใหโหลดเกนเปนเหตใหเกดความรอน ท าให ฉนวนเสยหาย กระแสไฟฟาลดวงจรเกดไฟลกไหมได

1.3 การปฐมพยาบาลเบองตนผถกไฟฟาดด

3

การชวยเหลอผถกไฟฟาดดทหยดหายใจสามารถท าไดหลายวธแตวธการผายปอดพรอมกบนวดหวใจจะเปนวธทมประสทธภาพและไดผลดทสดในการทจะชวยเหลอผทหยดหายใจใหกลบมาหายใจไดอกครงหนง กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 1/18, คาบท 1-4/56)

1. ครชแจงรายละเอยดเกยวกบค าอธบายรายวชา จดประสงครายวชา การวดผลและประเมนผลการเรยน คณลกษณะนสยทตองการใหเกดขน และขอตกลงในการเรยน

2. นกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยนหนวยท 1 ใชเวลาประมาณ 20 นาท 3. ครใหนกเรยนดเนอหาหนวยท 1 4. ขนน าเขาสบทเรยน

4.1 ครอธบายความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส 4.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบความปลอดภยในงานไฟฟา

และอเลกทรอนกส 4.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

5. ขนสอน 5.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 1 เรองความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส 5.2 ครเชญวทยากรผมความรมาบรรยายและสาธตวธการปฐมพยาบาลเบองตนผถกไฟฟาดด 5.3 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 1 5.4 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 1 การนวดหวใจใหผประสบภยจากไฟฟาดด 5.5 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 5.6 นกเรยนท าแบบฝกหด

6. ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนเฉลยกจกรรมและรวมกนอภปรายสรปบทเรยน 7. ใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน

สอและแหลงการเรยนร

1. สอการเรยนร 1.1 หนงสอเรยน หนวยท 1 เรองความปลอดภยในงานไฟฟาและอเลกทรอนกส 1.2 แบบฝกหด 1.3 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน

2. แหลงการเรยนร 2.1 หนงสอเกยวกบงานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน ของส านกพมพตาง ๆ

4

2.2 อนเทอรเนต การวดผลและประเมนผล

1. การวดผลและการประเมนผล 1.1 แบบประเมนพฤตกรรม ความมวนย และความรบผดชอบ ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ

70 ผานเกณฑ 1.2 ทดสอบโดยใชแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน 1.3 สงเกตการปฏบตตามใบงานโดยใชแบบประเมนผลการปฏบตงาน 1.4 ตรวจแบบฝกหด

2. เกณฑการวดและประเมนผล 2.1 แบบประเมนพฤตกรรม ความมวนย และความรบผดชอบ ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ

70 ผานเกณฑ 2.2 แบบทดสอบหลงเรยน ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ 2.3 แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตตามใบงานตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ 2.4 แบบฝกหดตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ

งานทมอบหมาย งานทมอบหมายนอกเหนอเวลาเรยนไมม ผลงาน/ชนงาน/ความส าเรจของผเรยน

1. ผลการปฏบตตามใบงานท 1 2. ผลการท าแบบฝกหดหนวยท 1 3. คะแนนแบบทดสอบหลงเรยน (Post-test) หนวยท 1

เอกสารอางอง 1. หนงสอเรยนวชางานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100-1006 บรษทศนยหนงสอเมองไทย จ ากด 2. เวบไซตและสอสงพมพทเกยวของกบเนอหาบทเรยนตามบรรณานกรม

5

บนทกหลงการสอน 1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 3. แนวทางการแกปญหา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ลงชอ............................................... ลงชอ............................................... (...............................................) (.............................................) ตวแทนนกเรยน ครผสอน

6



ชอหนวย แหลงก าเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา สอนครงท 2/18 ชอเรอง แหลงก าเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 2.1 อะตอม ใบงานท 2 แหลงก าเนดไฟฟาและไฟฟา 2.2 การเคลอนทของอเลกตรอน 2.3 แหลงก าเนดไฟฟา 2.4 ชนดของไฟฟา 2.5 พลงงานไฟฟา

แนวคดส าคญ อะตอมจะประกอบไปดวยอนภาคไฟฟาเลก ๆ 3 ชนด คออเลกตรอน โปรตอนและนวตรอน

โดยทอเลกตรอนจะมประจไฟฟาเปนลบ โปรตอนมประจไฟฟาเปนบวก และในนวตรอนมประจไฟฟา เปนกลางในสภาวะปกตอะตอมจะมสภาพเสถยร ถาอเลกตรอนทอยวงนอกสดไดรบพลงงานกจะท าใหอเลกตรอน เคลอนทไปอยในอะตอมทอยถดไปท าใหเกดการไหลของอเลกตรอนพลงงานทจะท าใหอเลกตรอนในวตถตวน าไหลได คอแหลงก าเนดไฟฟาเชนถานไฟฉาย การก าเนดไฟฟาสามารถก าเนดไดจากหลายแหลง เชน การเสยดส การกด จากแสงอาทตย ความรอน ปฏกรยาเคม และสนามแมเหลกไฟฟา แหลงก าเนดไฟฟาจ า ก แ ส ง เ ช น โ ซ ล า เ ซ ล ล ป ฏ ก ร ย า เ ค ม เ ช น ถ า น ไ ฟ ฉ า ย จ า ก ส น า ม แ ม เ ห ล ก ไ ฟ ฟ า เ ช น จากเครองก าเนดไฟฟา ไฟฟาจะแบงเปนไฟฟาสถตและไฟฟากระแส แตทนยมใช งานคอไฟฟากระแส ซงจะมไฟฟากระแสสลบและไฟฟากระแสตรง

สมรรถนะยอย

แสดงความรเกยวกบแหลงก าเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา จดประสงคการปฏบต

7

ดานความร ดานทกษะ 1. อธบายโครงสรางของอะตอมได 1. ประกอบและตรวจสอบวงจรไฟฟาเบองตน 2. อธบายการไหลของอเลกตรอนได 3. บอกทมาของแหลงก าเนดไฟฟาได 4. อธบายโครงสรางของถานไฟฉายได 5. อธบายหลกการท างานของเครองก าเนดไฟฟา กระแสตรงได 6. อธบายหลกการท างานของเครองก าเนดไฟฟา กระแสสลบหนงเฟสและสามเฟสได 7. บอกคณสมบตการตอเซลลไฟฟาอนกรมและ ขนานไดถกตอง



เนอหาสาระ 2.1 อะตอม

สสารทมในโลกนประกอบดวยอนภาคเลก ๆ ซงเรยกวาอะตอม (Atoms) หรอ ปรมาณ ภายในอะตอมจะประกอบไปดวยอนภาคไฟฟาเลก ๆ 3 ชนด คออเลกตรอน โปรตอนและนวตรอน โดยทอเลกตรอนจะมประจไฟฟาเปนลบ โปรตอนมประจไฟฟาเปนบวก และในนวตรอนมประจไฟฟาเปนกลาง การอยรวมกนของอนภาคทงสามในอะตอมเปนลกษณะทโปรตอนและนวตรอนรวมกนอยตรงกลาง เรยกวา นวเคลยส และมอเลกตรอนโคจรอยรอบ ๆ

2.2 การเคลอนทของอเลกตรอน ภายในอะตอมจะมอเลกตรอนโคจรอยรอบ ๆ นวเคลยสเปนวง ๆ อเลกตรอนทอยวงนอกสด เรยกวา อเลกตรอนอสระ ถาอเลกตรอนทอยวงนอกนไดรบพลงงานกจะท าใหอเลกตรอนเคลอนทไปอยในอะตอมทอยถดไปท าใหเกดการไหลของอเลกตรอน พลงงานทจะท าใหอเลกตรอนในวตถตวน าไหลได คอเครองก าเนดไฟฟาเชนถานไฟฉาย โดยจะท าหนาททงการรบและจายอเลกตรอน ซงเรยกวา ขวไฟฟา โดยก าหนดไววาขวทรบอเลกตรอนเรยกวา ขวบวก ขวทจายอเลกตรอนเรยกวา ขวลบ กระแสอเลกตรอนจะไหลจากขวลบไปหาขวบวก

2.3 แหลงก าเนดไฟฟา แหลงก าเนดไฟฟามหลายชนดสามารถจ าแนกไดดงน

8

1. แหลงก าเนดไฟฟาทเกดขนจากการเสยดสของวตถ 2. แหลงก าเนดไฟฟาทเกดขนจากพลงงานทางเคม 3. แหลงก าเนดไฟฟาทเกดขนจากพลงงานแมเหลกไฟฟา 4. แหลงก าเนดไฟฟาทเกดขนจากพลงงานแสง 5. แหลงก าเนดไฟฟาทเกดขนจากพลงงานความรอน 6. แหลงก าเนดไฟฟาทเกดขนจากแรงกด

2.4 ชนดของไฟฟา ไฟฟาแบงออกเปน 2 ชนด ดงน

1. ไฟฟาสถตเกดขนจากการเสยดส โดยการน าสารตางชนดมาถกนอเลกตรอนทอยในวงจรโคจรของสารทงสองอาจชนกนไดท าใหสารชนหนงสญเสยอเลกตรอนไปใหกบสารหนง แตเนองจากวาสารเหลานไมไดตอกบสารภายนอก อเลกตรอนไมมโอกาสถายเทไดจงคงอยทสารนน จงเรยกไฟฟาแบบนวาไฟฟาสถต

2. ไฟฟากระแสคอ แหลงก าเนดไฟฟาทมนษยคดคนขนมา เกดจากการเคลอนทของอเลกตรอนไปตามสายตวน าหรอสายไฟฟาดวยความเรวเทาแสงคอ 186,000 ไมล ตอวนาท หรอ 300 ลานเมตรตอวนาทไฟฟากระแส เปนไฟฟาทใชอยในบานพกอาศย และในโรงงานอตสาหกรรมทวไป

2.5 พลงงานไฟฟา พลงงานไฟฟา (Energy) หมายถง ความสามารถของแรงดนไฟฟาทท าใหประจไฟฟาเคลอนท

กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 2/18, คาบท 5-8/56)


10.1 ครอธบายแหลงก าเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา 10.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบแหลงก าเนดไฟฟาและ

พลงงานไฟฟา 10.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

11. ขนสอน 11.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 2 เรองแหลงก าเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา 11.2 ครน าตวอยางแหลงก าเนดไฟฟากระแสตรงมาแสดงใหนกเรยนด แลวใหนกเรยนรวมกน

อภปราย 11.3 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 2 11.4 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 2 แหลงก าเนดไฟฟาและไฟฟา 11.5 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน

9

11.6 นกเรยนท าแบบฝกหด 12.ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนเฉลยกจกรรมและรวมกนอภปรายสรปบทเรยน 13. ใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน


3. สอการเรยนร 3.1 หนงสอเรยน หนวยท 2 เรองแหลงก าเนดไฟฟาและพลงงานไฟฟา 3.2 ตวอยางแหลงก าเนดไฟฟากระแสตรง 3.3 แบบฝกหด 3.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน

4. แหลงการเรยนร 4.1 หนงสอเกยวกบงานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน ของส านกพมพตาง ๆ 4.2 อนเทอรเนต

การวดผลและประเมนผล





งานทมอบหมาย งานทมอบหมายนอกเวลาเรยน ใหทบทวนเนอหารวมทงความสมบรณของแบบฝกหดและใบงาน ผลงาน/ชนงาน/ความส าเรจของผเรยน

1. ผลการปฏบตตามใบงานท 2

10

2. ผลการท าแบบฝกหดหนวยท 2 3. คะแนนแบบทดสอบหลงเรยน (Post-test) หนวยท 2


บนทกหลงการสอน 1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 3. แนวทางการแกปญหา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

11



ชอหนวย กฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน สอนครงท 3/18 ชอเรอง กฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 3.1 กฎของโอหม ใบงานท 3 กฎของโอหมและวงจรไฟฟา 3.2 วงจรไฟฟาเบองตน เบองตน 3.3 วงจรอนกรม 3.4 วงจรขนาน 3.5 วงจรผสม

แนวคดส าคญ ยอรจซมอนโอหม นกฟสกสชาวเยอรมน ไดคดคนกฎของโอหมกลาววา ความสมพนธของแรงดน

กระแสและความตานทาน โดยปรมาณของกระแสไฟฟาทไหลในวงจรจะเปลยนแปลงไปตามคาแรงดน ท จายใหกบวงจรนนแต เป ลยนแปลงเปน สวนกลบกบความตานทานไฟฟา วงจรไฟฟา เบ อง ตน มสวนประกอบหลก 3 สวนคอแหลงจายไฟฟา สายตวน า และโหลด วงจรอนกรม คอการน าเอาอปกรณ ทางไฟฟามาตอกนในลกษณะทปลายดานหนงของอปกรณตวท 1 ตอเขากบอปกรณตวท 2 จากนน น าปลายทเหลอของอปกรณตวท 2 ไปตอกบอปกรณตวท 3 ไปเรอย ๆ มผลท าใหกระแสทไหลในวงจร มคาเทากน ความตานทานรวมของวงจรมคาเทากบความตานทานทกตวรวมกน วงจรขนาน คอวงจรทเกดจากการตออปกรณไฟฟาตงแต 2 ตวขนไปตอครอมหลงชนหลงกนไปเรอย ๆ มผลท าใหคาของแรงดนไฟฟาทตกครอมอปกรณไฟฟาแตละตวมคาเทากน สวนการไหลของกระแสไฟฟาจะมตงแต 2 ทางขนไปสวนคาความตานทานรวมภายในวงจรขนานจะมคาเทากบผลรวมของสวนกลบของคาความตานทานทกตวรวมกน วงจรผสมเปนการตออปกรณไฟฟาดงแต 3 ตวขนไปตอกนเปนวงจรอนกรมและวงจรขนานผสมกนไป ท าใหคณสมบตวงจรเปลยนไปตามวงจรอนกรมและวงจรขนาน


แสดงความรเกยวกบกฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน จดประสงคการปฏบต

12

ดานความร ดานทกษะ 1. อธบายกฎของโอหมไดถกตอง 1. ประกอบและวดทดสอบวงจรไฟฟา 2. ค านวณหาคา แรงดน กระแสและความ เบองตน ตานทานจากกฎของโอหมไดถกตอง 3. บอกสวนประกอบของวงจรไฟฟาไดถกตอง 4. บอกลกษณะและคณสมบตของวงจรอนกรม วงจรขนานและวงจรผสมไดถกตอง 5. ค านวณหาคาความตานทาน กระแส และแรงดน จากวงจรอนกรม ขนาน ผสมไดถกตอง




3.1 กฎของโอหม ยอรจซมอนโอหม (George Simon Ohm) นกฟสกสชาวเยอรมน ไดคดคนกฎของโอหมโดยกลาววา ในวงจรไฟฟาใด ๆ จะประกอบดวยสวนส าคญ 3 สวน คอ แหลงจายพลงงานไฟฟาซงประกอบดวยแรงดนไฟฟาและกระแสไฟฟาอปกรณไฟฟาหรอความตานทานไฟฟา ความส าคญของวงจรไฟฟาทจะตองค านงถงเมอมการตอวงจรไฟฟาใด ๆ จะตองทราบคาแรงดนและกระแสทจะท าใหอปกรณไฟฟาไมเสยหายดงนนจงไดสรปเปนกฎของโอหมออกมาดงน คอ 1) ในวงจรใด ๆ กระแสไฟฟา (I) ทไหลในวงจรนนจะเปนแปรผนตรงกบแรงดนไฟฟา (E) I E 2) ในวงจรใด ๆ กระแสไฟฟาทไหลในวงจรนนจะแปรผนตรงกบความตานทานไฟฟา (R)

I R1

สามารถเขยนเปนสตรค านวณไดดงน

I = RE

3.2 วงจรไฟฟาเบองตน วงจรไฟฟาเบองตน มสวนประกอบหลก 3 สวน คอ แหลงจายไฟฟา สายตวน า และโหลด

13

3.3 วงจรอนกรม วงจรอนกรม (Series Circuit) หมายถงการน าเอาอปกรณทางไฟฟามาตอกนในลกษณะทปลาย

ดานหนงของอปกรณตวท 1 ตอเขากบอปกรณตวท 2 จากนนน าปลายทเหลอของอปกรณตวท 2 ไปตอกบอปกรณตวท 3 และจะตอลกษณะนไปเรอย ๆ

3.4 วงจรขนาน วงจรขนาน (Parallel Circuit) คอวงจรทเกดจากการตออปกรณไฟฟาตงแต 2 ตวขนไปตอครอม

หลงชนหลงกนไปเรอย ๆ มผลท าใหคาของแรงดนไฟฟาทตกครอมอปกรณไฟฟาแตละตวมคาเทากน สวนการไหลของกระแสไฟฟาจะมตงแต 2 สาขาขนไป สวนคาความตานทานรวมภายในวงจรขนานจะมคาเทากบผลรวมของสวนกลบของคาความตานทานทกตวรวมกน ซงคาความตานทานรวมภายในวงจรไฟฟาแบบขนานจะมคานอยกวาคาความตานทานทมคานอยทสดเสมอ และคาแรงดนทตกครอมตวตานทานไฟฟาแตละตวจะมคาเทากบแหลงจาย

3.5 วงจรผสม วงจรผสมคอวงจรทประกอบดวยอปกรณตงแต 3 ตวขนไปน ามาตอกนทงแบบขนานและแบบ

อนกรมผสมกน กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 3/18, คาบท 9-12/56)


16.1 ครอธบายกฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน 16.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบกฎของโอหมและวงจรไฟฟา

เบองตน 16.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

17. ขนสอน 17.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 3 เรองกฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน 17.2 ครยกตวอยางการน ากฎของโอหมไปใชงาน แลวสมใหนกเรยนออกมาฝกค านวณหนาชนเรยน

ตามโจทยทครก าหนดให 17.3 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 3 17.4 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 3 กฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน 17.5 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 17.6 นกเรยนท าแบบฝกหด

18.ขนสรป ครและนกเรยนรวมกนเฉลยกจกรรมและรวมกนอภปรายสรปบทเรยน 19. ใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน

14


5. สอการเรยนร 5.1 หนงสอเรยน หนวยท 3 เรองกฎของโอหมและวงจรไฟฟาเบองตน 5.2 แบบฝกหด 5.3 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน









15



16



ชอหนวย วงจรไฟฟาแสงสวาง สอนครงท 4/18 ชอเรอง วงจรไฟฟาแสงสวาง จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 4.1 หลอดไส ใบงานท 4 วงจรไฟฟาแสงสวาง 4.2 หลอดฟลออเรสเซนต 4.3 หลอดแสงจนทร 4.4 หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต 4.5 หลอดคอมแพคบลลาสตภายในชนด

อเลกทรอนกส 4.6 หลอดคอมแพคบลลาสตภายนอก

แนวคดส าคญ การทจะท าใหเกดแสงสวางในวงจรไฟฟาไดนน ในวงจรจะตองประกอบดวยแหลงจายไฟฟาส าหรบ

ปอนแรงดนและกระแสใหกบหลอดโดยผานสายไฟ โดยทแหลงจายไฟฟาจะเปนแบบไฟฟากระแสตรงหรอกระแสสลบขนอยกบชนดของหลอดทตองการใชกบไฟฟาประเภทใด ถาเปนไฟฟาทใชตามอาคารบานเรอน ตองปอนไฟฟากระแสสลบใหกบหลอดไฟ

หลอดไฟทใชงานในปจจบนมอยมากมายหลายประเภท เชน หลอดไส หลอดนออน หลอดแสงจนทร หลอดฟลออเรสเซนต หลอดทงสเตนฮาโลเจน หลอดไลหะฮาไลด หลอดโซเดยม เปนตน หลอดบางประเภทเปนทคนเคยและพบเหนไดทวไป เชน หลอดไส หลอดฟลออเรสเซนต เปนตน


แสดงความรเกยวกบวงจรไฟฟาแสงสวาง จดประสงคการปฏบต

ดานความร ดานทกษะ 1. บอกขอดขอเสยของหลอดแตละชนดได 1. ตอและตรวจสอบวงจรไฟฟาแสงสวาง 2. อธบายการตอวงจรหลอดไสได เบองตน 3. อธบายการท างานวงจรหลอดฟลออเรสเซนตได

17

4. ค านวณหาคาก าลงงานทเกดขนกบหลอดไฟ ไดอยางถกตอง



เนอหาสาระ 4.1 หลอดไส

หลอดไส (Incandescent Lamp) เปนหลอดทมใชอยในยคแรก ๆ ในปจจบนถงแมจะมการใชงานนอยลง เนองจากปรมาณแสงทเปลงออกมาตอก าลงไฟฟาทใชมคานอยเมอเปรยบเทยบกบหลอดชนดอนๆ และมอายการใชงานทสนกวา แตกยงมใชงานอย ดวยเหตผลทวามราคาถก มหลายขนาด หลายรปราง และมหลายส

4.2 หลอดฟลออเรสเซนต เปนหลอดไฟฟาทนยมใชกนทวไป เพราะวาใหแสงสวางนวลสบายตา และมอายการใชงาน ทยาวนานกวาหลอดไสถง 8 เทา ลกษณะของหลอดเปนรปทรงกระบอก รปวงกลมและตวย มขนาดอตราทนก าลง 10 วตต 20 วตต 32 วตต และ 40 วตต เปนตน ขนาด 40 วตตมอายการใชงาน 8,000 ถง 12,000 ชวโมง ใหความสวางของแสงประมาณ 3,100 ลเมน

4.3 หลอดแสงจนทร การท างานของหลอดแสงจนทร อาศยหลกการผานกระแสไฟฟาเขาไปในหลอดบรรจกาซเฉอยผสมไอปรอทความดนสง ท าใหเปลงแสงออกมา เมอกาซความดนสงแตกตว โดยอาศยการอารก หรอการเกดประกายไฟของขวหลอดดงนนจงตองการแรงดนสงมากในการจดหลอด ปกตจะใชบลลาสตชวย ซงตองเปนบลลาสตทใชเฉพาะกบหลอดแสงจนทรเทานน แตมหลอดแสงจนทรทออกแบบพเศษขนมาสามารถจดหลอดไดโดยไมตองใชบลลาสต แตมประสทธภาพต ากวาหลอดแสงจนทรแบบมบลลาสต รปรางลกษณะของหลอดแสงจนทร

4.4 หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต คอ หลอดฟลออเรสเซนตขนาดเลก พฒนาขนมาเพอประหยดพลงงานไฟฟาและใชแทนหลอดไสมก าลงสองสวางสง มอายการใชงานเฉลย 8,000 ชวโมง

4.5 หลอดคอมแพคบลลาสตภายในชนดอเลกทรอนกส เปนหลอดประหยดไฟอกชนดหนง บลลาสตและสตารทเตอรเปนแบบอเลกทรอนกสเรยกรหสหลอดวา PCL อายการใชงานเฉลย 8,000 ชวโมง มขนาด 9 วตต 11 วตต 15 วตต และ 20 วตต

18

4.6 หลอดคอมแพคบลลาสตภายนอก หลอดชนดนบลลาสตและสตารทเตอรจะอยภายนอกคอสามารถเปลยนเฉพาะหลอดไดหลอดชนดนมรหส PL – S หรอเรยกวา หลอดตะเกยบ มขนาด 7 วตต 9 วตต และ 11 วตต กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 4/18, คาบท 13-16/56)


22.1 ครอธบายวงจรไฟฟาแสงสวาง 22.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบวงจรไฟฟาแสงสวาง 22.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

23. ขนสอน 23.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 4 เรองวงจรไฟฟาแสงสวาง 23.2 ครน าตวอยางหลอดไฟประเภทตาง ๆ มาใหนกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกน

อภปราย 23.3 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 4 23.4 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 4 วงจรไฟฟาแสงสวาง 23.5 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 23.6 นกเรยนท าแบบฝกหด



7. สอการเรยนร 7.1 หนงสอเรยน หนวยท 4 เรองวงจรไฟฟาแสงสวาง 7.2 ตวอยางหลอดไฟประเภทตาง ๆ 7.3 แบบฝกหด 7.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน



19








20


21



ชอหนวย อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน สอนครงท 5/18 ชอเรอง อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 5.1 ฟวส ใบงานท 5 อปกรณปองกนไฟฟาและการตอ 5.2 ปลกฟวส สายดน 5.3 สวตชตดวงจรอตโนมต 5.4 สวตชทชโน 5.5 โหลดเซนเตอร 5.6 เซฟตสวตช 5.7 การตอสายดน

แนวคดส าคญ ไฟฟาทใชตามบานเรอนเปนไฟฟากระแสสลบ นยมเรยกสน ๆ วา ไฟเอซ (AC : Alternating

Current) มคาความตางศกยเทากบ 220 โวลต 1 เฟส 2 สาย สายหนงมศกยไฟฟาเปนศนย เมอเทยบกบพนดน เรยกวา สายนวตรอน (Neutral Wire) หรอสาย N สวนอกสายหนงจะมศกยไฟฟาสงเมอเทยบกบพนดนเรยกวา สายไฟ (Live Wire หรอ Hot Wire) นยมเรยกสน ๆ วาสาย Line หรอ L ดวยเหตนเอง ศกยไฟฟาระหวางสาย L กบ N จงตางศกยกน 220 โวลต ถาหากวาสาย L สมผสกบสาย N โดยไมผานโหลดใด ๆ จะท าใหเกดความรอนจ านวนมหาศาล ณ จดทสายสมผสกน สงผลใหเกดการอารกและเกดประกายไฟอยางรนแรง ท าใหสายไฟฟาหลอมละลาย และขาดออกจากกนในทนท ลกษณะเชนนเรยกวา เกดการลดวงจร หรอเรยกวา ไฟชอต ในทางปฏบตจงตองตดตงอปกรณปองกนไฟฟา เพอปองกนอนตรายทจะเกดกบระบบไฟฟา เนองจากการลดวงจร การเลอกอปกรณตดตอนกระแสไฟฟา จะตองท าความเขาใจถงหลกการท างานของอปกรณปองกนแตละชนด เพอใหสามารถเลอกใชอปกรณปองกนไดอยางถกตอง เหมาะสม มความปลอดภย อปกรณปองกนทางไฟฟาทนยมใชกนทวไปตามบานเรอนและอาคารส านกงานตาง ๆ ไดแก ฟวส เซอรกตเบรกเกอร สวตชทชโน โหลดเซนเตอร เซฟตสวตช และ กราวดรอด


แสดงความรเกยวกบอปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน จดประสงคการปฏบต

22

ดานความร ดานทกษะ 1. บอกประโยชนของอปกรณปองกนไฟฟาได 1. ประกอบและตรวจสอบอปกรณปองกน 2. อธบายโครงสรางของฟวสแตละชนดได ไฟฟาและการตอสายดนเบองตน 3. อธบายหลกการท างานของสวตชตดวงจร อตโนมตได 4. สามารถตดตงเครองตดกระแสไฟฟาอตโนมต เขากบระบบไฟฟาไดอยางถกตอง 5. บอกวธการปรบความไวของเครองตดกระแส ไฟฟาอตโนมตไดอยางถกตอง 6. เลอกขนาดของสายดนและการตอลงดนได อยางถกตอง



เนอหาสาระ 5.1 ฟวส ฟวส (Fuse) เปนอปกรณปองกนทนยมใชงานทวไป เนองจากใชงานงาย ตดตงสะดวก ฟวสจะท า

หนาทตดกระแสออกจากวงจร เมอเกดการลดวงจรและกระแสไฟฟาไหลเกนพกด สวนประกอบของฟวสท าจากโลหะผสม เชน ทองแดง ตะกว ดบก สามารถน าไฟฟาไดด จดหลอมละลายต าฟวสจะหลอมละลายทนทเมอมกระแสไหลผานมากเกนคาพกดทฟวสสามารถจะทนได การใชงานฟวสจะตองใชงานรวมกบกระบอกฟวส เพอปองกนอนตรายและสบเปลยนไดสะดวก

5.2 ปลกฟวส ปลกฟวส (Plug Fuse) หมายถง ฟวสทมเครองหอหมฟวสไวทงหมด และเปนอปกรณทใชงานค

กบสะพานไฟหรอคตเอาตบนแผงจายไฟ ปลกฟวสทใชงานทวไปเปนชนด D – Fuse ซงบรรจไวในกระเบองทรงกระบอกกลวงปด ภายในบรรจทรายละเอยดเพอชวยในการดบอารกและระบายความรอนเมอฟวสขาด

5.3 สวตชตดวงจรอตโนมต สวตชตดวงจรอตโนมต (Circuit Breaker) หมายถง อปกรณทท างานเปดและปดวงจรไฟฟาแบบ

ไมอตโนมตแตสามารถเปดวงจรไดอตโนมต ถามกระแสไหลผานเกนกวาคาทก าหนดโดยไมมความเสยหา ยเกดขน โดยทเซอรกตเบรกเกอรไมไดรบความเสยหาย เมอแกไขวงจรเสรจกสามารถใชงานเซอรกตเบรก – เกอรใหมไดอกโดยโยกสวตชทเบรกเกอรอกครง

5.4 สวตชทชโน

23

สวตชทชโน (Ticino) เปนอปกรณตดตอนและปองกนเฉพาะจดซงนยมใชทวไป เนองจากสามารถปองกนได ทงการลดวงจรและโอเวอรโหลด จงเหมาะทสดส าหรบการปองกนระบบปรบอากาศ (Air conditioner) โครงสรางภายนอกจะมปมสแดงและสด าเพอควบคมการท างาน

5.5 โหลดเซนเตอร โหลดเซนเตอร (Load Center) หมายถง ศนยควบคมการจายไฟ มลกษณะเปนตโลหะท าจาก

แผนเหลกบาง ๆ ภายในจะมรองส าหรบเสยบลกเซอรกตเบรกเกอร (ลกซบ) โดยจะตดเฉพาะวงจรของสาย Line เพยงอยางเดยว นยมใชตามอาคารทมจ านวนหลาย ๆ ชน หรอภายในอาคารทมการใชกระแสจ านวนมาก นอกจากนยงงายตอการซอมแซมระบบไฟฟาภายในหลง เนองจากมอสระในการตดและตอวงจร กลาวคอ ลกเซอรกตเบรกเกอรหนงตวจะใชควบคมระบบไฟฟาหนงหองทงวงจรไฟฟาแสงสวางและวงจรก าลง

5.6 เซฟตสวตช เซฟตสวตช (Safety Switch) เรยกอกอยางหนงวา สวตชนรภย เปนอปกรณตดตอนและปองกน

อนแรกทท าหนาทรบแรงดนไฟฟาจากภายนอกอาคารเขามาภายในตวอาคาร ดงนน ในอาคารหนงหลงอาจจะมเซฟตสวตชเพยงตวเดยว ยกเวนในกรณทเปนอาคารขนาดใหญ มการออกแบบไวเปนการเฉพาะเทานน จงอาจจะมเซฟตสวตชมากกวาหนงตว ดงนน จงออกแบบใหมความแขงแรงพเศษ

5.7 การตอสายดน การตอสายดน (Ground) หรอทเรยกอกอยางวา การตอลงกราวด หมายถง การใชตวน าไฟฟา

ตอเชอมระหวางวงจรไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาสวนทเปนโลหะลงสพนดน ถาหากเกดมกระแสรวไหลกระแสกจะไหลลงดน ท าใหผทไปสมผสปลอดภยจากการถกกระแสไฟฟาดด ดงนนการตอสายดนจงเปนวธการปองกนอนตรายทดทสด แตตามบานเรอนสวนใหญจะไมนยมตอลงดน ซงเปนการมองขามความปลอดภยในชวตและทรพยสน หลกดน (Ground rod) ตองท าดวยวสดททนตอการผกรอน และไมเปนสนม เชน แทงทองแดง แทงเหลกชบหรอหมดวยทองแดงและไมมปลายเหลกโผลออกมาสมผสกบเนอดน เพอไมใหเหลกเปนสนม และตองไมมการเจาะรเพอยดทองแดงกบเหลกใหตดกน มฉะนนแทงเหลกจะเปนสนมตามรทเจาะนน กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 5/18, คาบท 17-20/56)


28.1 ครอธบายอปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน 28.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบอปกรณปองกนไฟฟาและ

การตอสายดน 28.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

29. ขนสอน 29.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 5 เรองอปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน

24

29.2 ครน าตวอยางและรปภาพเกยวกบอปกรณปองกนไฟฟาประเภทตาง ๆ มาใหนกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย

29.3 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 5 29.4 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 5 อปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน 29.5 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 29.6 นกเรยนท าแบบฝกหด



9. สอการเรยนร 9.1 หนงสอเรยน หนวยท 5 เรองอปกรณปองกนไฟฟาและการตอสายดน 9.2 ตวอยางและรปภาพเกยวกบอปกรณปองกนไฟฟาประเภทตาง ๆ 9.3 แบบฝกหด 9.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน







25




บนทกหลงการสอน 1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

26

3. แนวทางการแกปญหา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

27



ชอหนวย การควบคมมอเตอรเบองตน สอนครงท 6/18 ชอเรอง การควบคมมอเตอรเบองตน จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 6.1 ความหมายและจดประสงคของการ ใบงานท 6.1 การเรมเดนสปตเฟสมอเตอร

ควบคมมอเตอร ใบงานท 6.2 วงจรสตารทมอเตอร 3 เฟส 6.2 อปกรณทใชส าหรบการควบคมมอเตอร โดยตรง 6.3 มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 6.4 วธการควบคมมอเตอร

แนวคดส าคญ มอเตอรไฟฟากระแสสลบทใชงานโดยทวไปจะมอย 2 ชนดคอ 1 เฟส และ 3 เฟส การทจะท าให

มอเตอรหมนจะตองมอปกรณควบคมและปองกนเชน สวตช ฟวส คอนแทกเตอร โอเวอรโหลดรเลย ไทมเมอรรเลย เปนตน วงจรควบคมมอเตอรมหนาทส าคญคอ ควบคมความเรว กลบทศทางการหมน ปองกนโหลดมอเตอรเกนซงจะขนอยกบการใชงานและการออกแบบวงจรควบคมใหเหมาะสมกบงาน


แสดงความรเกยวกบการควบคมมอเตอรเบองตน

จดประสงคการปฏบต ดานความร ดานทกษะ

1. บอกความหมายและจดประสงคของการ 1. ตอวงจรและอปกรณควบคมมอเตอรไฟฟา ควบคมมอเตอรได เบองตน 2. บอกอปกรณทใชในการควบคมมอเตอรได 2. ตอวงจรและอปกรณควบคมมอเตอร 3 เฟส 3. อธบายหลกการท างานของมอเตอรไฟฟา 1 เฟส เบองตน และ 3 เฟส ได 4. อธบายวธการควบคมมอเตอร 1 เฟส และ 3 เฟส ได

ดานคณธรรม จรยธรรม/บรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

28

แสดงออกดานการตรงตอเวลา ความสนใจใฝร ความซอสตย สจรต ความมน าใจและแบงบน ความรวมมอ ความมมารยาท ไมหยดนงทจะแกปญหา ใชอปกรณอยางฉลาดและรอบคอบ


6.1 ความหมายและจดประสงคของการควบคมมอเตอร การควบคมมอเตอร หมายถง การควบคมใหมอเตอรหมนใชงานได โดยมอเตอรไมไหมและประหยดกระแสไฟฟา เนองจากมอเตอรหมนไดรวดเรวทนท ในขณะทมอเตอรจะเรมหมนมอเตอรจะใชกระแสเรมตนหมนประมาณ 2 – 6 เทาของกระแส ตอนทมอเตอรท างานปกตและใชเวลาในการเรงความเรว จนถงความเรวปกต ยงถาเปนมอเตอรทมก าลงแรงมาสง ๆ ยงตองใชเวลาในการเรงความเรวมาก อนเปนสาเหตใหมอเตอรเกดการไหมได การบงคบใหมอเตอรท างานตามทตองการ ทงนขนอยกบจดประสง คของการใชงาน ซงประกอบดวย 1) การเรมหมน หมายถง การเรมหมนของมอเตอรควรจะปฏบตอยางไร เชน ลดแรงดนขณะ เรมหมน หรอจายแรงดนเตมพกด เนองจากมผลตอแรงบด หรอทอรก (Torque) อนจะท าใหเกดความเสยหายตอแหวนและตลบลกปนของมอเตอรได 2) การสลบทศทางการหมน (Direction Control) หมายถง การบงคบใหมอเตอรกลบทางหมนแบบทนททนใดจากทวนเขมนาฬกา หรอตรงกนขามหรอใหมอเตอรหยดหมนกอนจงคอยกลบทางหมน 3) การควบคมความเรว (Speed Motor) หมายถง การบงคบใหมอเตอรหมนชาลงหรอเรวกวาเดมเนองจากมอเตอรบางชนดออกแบบใหมขดลวดมากกวา 1 ชด ดงนน จงตองสงเกตทปายบอกพกดหรอเนมเพลต (Name Plate) ใหเขาใจกอนน าไปใชงาน 4) การจ ากดกระแสขณะเรมหมน หมายถง การหลกเลยงไมใหมกระแสจ านวนมากขณะทเรมหมน เพอปองกนฉนวนของขดลวดไดรบความเสยหาย เชน ใชตวตานทานตอรวมเขากบวงจรขณะเรมหมน หรอเรมหมนแบบสตารรนแบบเดลตา 5) การปองกนมอเตอร หมายถง การตดตงอปกรณปองกนอยางเหมาะสม เพอปองกนการใชงานเกนก าลง (Overload) หรอการลดวงจร (Short Circuit) รวมถงความปลอดภยของผปฏบตงานอกดวย

6.2 อปกรณทใชส าหรบการควบคมมอเตอร การควบคมมอเตอรแบบกงอตโนมต จะตองใชอปกรณประกอบหลายอยาง ไดแก Push Button Switch, Overload Relay, Magnetic Switch, Timer Relay, Pilot Lamp, Auxiliary Relay และ Fuse

6.3 มอเตอรไฟฟากระแสสลบ อนดกชนมอเตอร (Induction Motor) ทนยมใชงานทวไป จะอาศยวธการเหนยวน าทางไฟฟา กลาวคอ ตวโรเตอร (Rotor) ซงเปนสวนทหมนจะไมมกระแสไฟฟาจายเขามา เหมอนกบมอเตอรไฟฟา

29

กระแสตรง แตจะอาศยการเหนยวน าไฟฟาทเกดจากขดลวดตวน าซงพนไว ในรองสลอดของสเตเตอร โดยเกดเปนแรงบดควบคระหวางโรเตอรกบสเตเตอร และท าใหโรเตอรหมนไปได ทนยมใชงานโดยทวไป แบงออกเปน 2 ชนดคอชนด 1 เฟส และชนด 3 เฟส

6.4 วธการควบคมมอเตอร ความหมายของวธการควบคมมอเตอร 1) การควบคมดวยมอ หรอทเรยกวา Manual Control หมายถงใชคนหรอโอเปอเรเตอร (Operator) ท าหนาทควบคมโดยตรง เชน ใชวธการเสยบเขากบปลก สวนมากจะใชกบมอเตอรทมขนาดเลก ไดแก เครองใชไฟฟาภายในบานทวไป 2) แบบกงอตโนมต หมายถงการใชอปกรณประกอบเขามาชวยในการควบคม ไดแก Magnetic Contactor และ Push Button Switch ซงเปนวธการควบคมทจะกลาวถงตอไป 3) แบบอตโนมต หรอทเรยกวา Automatic Control หมายถง การตดตงอปกรณตรวจจบ (Sensor Devices) ไวตามจดตาง ๆ เพอใหสามารถท างานไดเองตลอดเวลา ตวอยางเชน การตดตงสวตชลกลอย (Float Switch) เพอควบคมระดบน าในถง หรอตดตง Timer Relay เพอนบเวลา กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 6/18, คาบท 21-24/56)


34.1 ครอธบายการควบคมมอเตอรเบองตน 34.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการควบคมมอเตอรเบองตน 34.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

35. ขนสอน 35.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 6 เรองการควบคมมอเตอรเบองตน 35.2 ครน ารปภาพเกยวกบอปกรณทใชส าหรบควบคมมอเตอรมาใหนกเรยนพจารณา แลวให

นกเรยนรวมกนอภปราย 35.3 ครอธบายเรองมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 1 เฟส และ 3 เฟส แลวใหนกเรยนไดซกถาม 35.4 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 6.1 และ 6.2 35.5 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 6.1 การเรมเดนสปตเฟสมอเตอร และ ใบงานท 6.2 วงจรสตารท

มอเตอร 3 เฟสโดยตรง 35.6 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 35.7 นกเรยนท าแบบฝกหด


30


11. สอการเรยนร 11.1 หนงสอเรยน หนวยท 6 เรองการควบคมมอเตอรเบองตน 11.2 รปภาพเกยวกบอปกรณทใชส าหรบควบคมมอเตอร 11.3 แบบฝกหด 11.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน








1. ผลการปฏบตตามใบงานท 6.1 และ 6.2 2. ผลการท าแบบฝกหดหนวยท 6 3. คะแนนแบบทดสอบหลงเรยน (Post-test) หนวยท 6

31



32



ชอหนวย ตวตานทาน สอนครงท 7/18 ชอเรอง ตวตานทาน จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 7.1 แบบของตวตานทานไฟฟา ใบงานท 7.1 แบบของตวตานทาน 7.2 ตวตานทานแบบเลอกคาได ใบงานท 7.2 อานคาสตวตานทาน 7.3 ตวตานทานแบบเปลยนคาได ใบงานท 7.3 วดคาตานทาน 7.4 ตวตานทานชนดพเศษ 7.5 หนวยของความตานทาน 7.6 การอานคาความตานทานโดยตรง 7.7 การอานคาความตานทานจากรหสตวเลข 7.8 การอานคาความตานทานจากรหสส 7.9 มลตมเตอรแบบแอนะลอก 7.10 มลตมเตอรแบบดจตอล 7.11 การวดความตานทาน

แนวคดส าคญ ความตานทานจะมผลตอการท างานของอปกรณไฟฟาอเลกทรอนกส แตอปกรณทท าใหเกดความ

ตานทานโดยตรงคอ “ตวตานทาน” ซงเมอน าไปตอรวมในวงจรอเลกทรอนกสจะมหนาทจ ากดการไหล ของกระแส

ตวตานทานมคาหลายชนดการจะเลอกใชงานไดถกตองและเหมาะสมจ าเปนตองรถงการก าหนดคาและหนวยของความตานทาน ซงโดยทวไปแลวการก าหนดคาของความตานทานจะจดอยในลกษณะตางกน เชน การก าหนดคาดวยตวเลข ตวอกษร และรหสส ซงจะขนอยกบความสะดวก การก าหนดคาดวยรหสสจะมอยสองแบบ คอ แบบรหสส 4 สและ 5 ส ซงรหสสตวสดทายจะเปนตวบอกคาผดพลาด

การวดคาความตานทาน เพอตรวจสอบวาความตานทาน โดยใชโอหมมเตอร แบบดจตอลหรอแบบแอนะลอก

สมรรถนะยอย แสดงความรเกยวกบตวตานทาน

33

จดประสงคการปฏบต

ดานความร ดานทกษะ 1. บอกลกษณะโครงสรางของตวตานทานแตละแบบ 1. แสดงความรเกยวกบรปแบบของตว ไดถกตอง ตานทาน 2. เลอกใชงานตวตานทานแตละชนดไดเหมาะสมและ 2. อานคาสตวตานทานตามก าหนด ถกตอง 3. วดและอานคาความตานทานดวยแอนะลอก 3. อานคาความตานทานจากรหสสไดถกตอง และดจตอลมเตอร 4. วดและทดสอบคาความตานโดยใชโอหมมเตอรได



เนอหาสาระ 7.1 แบบของตวตานทานไฟฟา ตวตานทาน หรอ รซสเตอร (Resistor) เปนอปกรณไฟฟาทสรางความตางศกยทางไฟฟาขน

ครอมขวทงสอง โดยมสดสวนมากนอยตามกระแสทไหลผาน อตราสวนระหวางความตางศกยและปรมาณกระแสไฟฟากคอ คาความตานทานทางไฟฟาหรอคาความตานทาน หนวยคาความตานทานไฟฟาตามระบบ

เอสไอ คอ โอหม มสญลกษณเปน หรออปกรณทมความตานทาน 1 โอหม มความตางศกย 1 โวลตท าใหกระแสไฟฟาไหลผาน 1 แอมแปร ซงเทากบการไหลของประจไฟฟา 1 คลอมบตอวนาท

7.2 ตวตานทานแบบเลอกคาได ตวตานทานแบบเลอกคาได (Tapped Resistor) คอ ตวตานทานทถกตอขาออกมาใชงาน

มากกวา 2 ขา, เชน 3 ขา, 4 ขา, 5 ขา ฯลฯ โดยแตละขาจะมคาความตานทานคงทปรบเปลยนไมได แตสามารถเลอกขาใชงานไดตามตองการ ตวตานทานชนดนกจะเปนแบบขดลวดเชนเดยวกน

7.3 ตวตานทานแบบเปลยนคาได ตวตานทานชนดเปลยนคาได (Variable Resistor) นสามารถปรบเปลยนคาความตานทานไดตงแตต าสดไปจนถงคาสงสดไดอยางตอเนอง ตวตานทานประเภทนจะถกสรางขนในรปโคงเปนวงกลมแบบหมนและแทงยาว แบบเลอนโดยมขายนออกมา 3 ขา การปรบเปลยนคาใชปรบเปลยนทขากลางของตวตานทาน ตวตานทานชนดเปลยนคาไดนมทงแบบ 2 ชนและ 4 ชน โดยแตละชนจะถกปรบคาไปพรอมกนโดยใชแกนหมนรวมกน

7.4 ตวตานทานชนดพเศษ

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%A8%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A2%E0%B9%8C%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2&action=edit&redlink=1

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B8%AA%E0%B9%84%E0%B8%AD

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B8%AA%E0%B9%84%E0%B8%AD

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%AD%E0%B8%AB%E0%B9%8C%E0%B8%A1

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A7%E0%B8%A5%E0%B8%95%E0%B9%8C

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B9%81%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B9%8C

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%84%E0%B8%B9%E0%B8%A5%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%9A%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1

34

ตวตานทานชนดพเศษ (Special Resistor) ในเครองมอเครองใชทางอเลกทรอนกสบางชนด จ าเปนตองใชตวตานทานทมลกษณะพเศษอยางอนอก นอกเหนอจากการแสดงเปนตวตานทานธรรมดา เชน ตว ตานทานท าหนา ทจ ากดกระแสหรอท าหน า ท เปนฟ ว ส ต ว ตานทาน เป ลยน คาตามอณหภม ตวตานทานทเปลยนคาตามแสง ตวตานทานทเปลยนแปลงตามแรงดน ฯลฯ

7.5 หนวยของความตานทาน

ความตานทานถกก าหนดใหมหนวยเปนโอหม (Ohm) ซงแทนดวยตวอกษรกรก ตวโอเมกา () โดยความตานทาน 1 โอหม ไดมาจากการปอนแรงเคลอนไฟฟา 1 โวลต ผานตวตานทานแลวท าใหมกระแสไหลผาน 1 แอมป

7.6 การอานคาความตานทานโดยตรง คาความตานทานแบบนจะพมพคาความตานทานลงบนตวตานทานตามคาความตานทาน โดยจะ

มหนวยเปนโอหม () กโลโอหม (k) หรอเมกะโอหม (M) อาจมคาการทนก าลงไฟฟาและคาเปอรเซนตผดพลาดก ากบไวดวย

7.7 การอานคาความตานทานจากรหสตวเลข ตวตานทานทมขนาดเลกจะบอกคาเปนรหสสหรอตวอกษรไมได ดงนนจงแสดงรหสเปนตวเลข

แทนซงการอานคาตวเลขจะอานจากซายไปขวา ตวเลขสองตวแรกเปนตวเลขแสดงคาโดยตรง ตวทสามเปน

ตวเลขแทนจ านวนเลขศนย (0) คาทอานไดมหนวยเปนโอหม () 7.8 การอานคาความตานทานจากรหสส การอานคาแถบส สามารถอานไดตามรหสสทแสดงไวพรอมแถบสตวคณและแถบส เปอรเซนต

ความผดพลาดกจะไดคาความตานทานของตวตานทานนน การอานคาความตานทานจากรหสสสามารถแบงได 2 แบบ คอ การอานคาความตานทานจากรหสส 4 แถบ และ การอานคาความตานทานจากรหสส 5 แถบ

7.9 มลตมเตอรแบบแอนะลอก มลตมเตอรแบบแอนะลอก จะเปนมเตอรทแสดงคาการวดออกมาเปนเขมชทหนาปดเปนขด

มลตมเตอรโดยทวไปจะมสเกลวดคาความตานทานอยดวย ซงอาจมสเกลทสามารถวดคาความตานทานไดตงแตประมาณ 0.2 โอหม ถง 5 เมกะโอหม มคาความผดพลาดในการวดประมาณ 3.5 % ท างานโดยอาศยแบตเตอรภายในจายใหกบตวตานทาน

7.10 มลตมเตอรแบบดจตอล มลตมเตอรแบบดจตอลจะแสดงผลเปนตวเลข ดจตอลมลตมเตอรทนยมใชจะมจ านวนหลกทแตกตางกน

เชนขนาด 3 21 หลกจะสามารถแสดงคาไดสงสด 1,999 ขนาด 3 4

3 หลกจะแสดงผล ไดสงสด 3,999 และ

ขนาด 4 21 หลกจะแสดงคาไดสงสด 19,999 ดจตอลมลตมเตอรขนาด 3 4

3 และ 4 21 หลกอาจมคณสมบตท

ปรบยานการวดเองโดยอตโนมตได แตส าหรบสเกลวดคาความตานทานโดยทวไปเครองทมราคาคอนขางถกนนจะมสเกล 200, 2k, 20k, 200k, 2M และ 20M เปนอยางต า

7.11 การวดความตานทาน

35

การใชมลตมเตอรวดความตานทานมขอควรรและขอควรระวงดงน 1) การใชดจตอลโอหมมเตอรไมวาจะเปนสเกลใด ไมมการปรบศนยเหมอนแอนะลอก มเตอรวดไดทนทเมอเปดเครอง 2) การใชดจตอลโอหมมเตอรสเกล 20M ขนไป ในบางรนการแสดงผลอาจชาตองรอใหตวเลขแสดงคาคอนขางคงทกอน กรณตวเลขทวงขนลงอาจใชคาเฉลย ซงเปนประสทธภาพของมาตรวดแตละรน 3) การเลอกใชดจตอลโอหมมเตอรชนดปรบยานการวดอตโนมต การวดจะรวดเรวแตผใชจะไมคอยไดฝกทกษะเทาทควร แตไมใชประเดนทส าคญมากนก

4) สเกลของดจตอลโอหมมเตอรขนาด 3 43 หลก ชนดตองปรบเลอกสเกลจะมสเกล 400, 4k,

40k, 400k, 4M, 40M เปนตน กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 7/18, คาบท 25-28/56)


40.1 ครอธบายตวตานทาน 40.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบตวตานทาน 40.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

41. ขนสอน 41.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 7 เรองตวตานทาน 41.2 ครน ารปภาพเกยวกบตวตานทานแบบตาง ๆ มาใหนกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกน

อภปราย 41.3 ครอธบายเรองการอานคาความตานทานแบบตาง ๆ แลวใหนกเรยนไดซกถาม 41.4 แบงนกเรยนกลมละ 5 คน ใหแตละกลมรวมกนอภปราย เรองมลตมเตอรแบบแอนะลอกและ

แบบดจตอล และการวดความตานทาน 41.5 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 7.1, 7.2 และ 7.3 41.6 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 7.1 แบบของตวตานทาน ใบงานท 7.2 อานคาสตวตานทาน

และใบงานท 7.3 วดคาตานทาน 41.7 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 41.8 นกเรยนท าแบบฝกหด



36

13. สอการเรยนร 13.1 หนงสอเรยน หนวยท 7 เรองตวตานทาน 13.2 รปภาพเกยวกบตวตานทานแบบตาง ๆ 13.3 แบบฝกหด 13.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน








1. ผลการปฏบตตามใบงานท 7.1, 7.2 และ 7.3 2. ผลการท าแบบฝกหดหนวยท 7 3. คะแนนแบบทดสอบหลงเรยน (Post-test) หนวยท 7

เอกสารอางอง 13. หนงสอเรยนวชางานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน รหสวชา 2100-1006 บรษทศนยหนงสอเมองไทย จ ากด

37

14. เวบไซตและสอสงพมพทเกยวของกบเนอหาบทเรยนตามบรรณานกรม บนทกหลงการสอน 1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 3. แนวทางการแกปญหา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

38



ชอหนวย ตวเกบประจ สอนครงท 8/18 ชอเรอง ตวเกบประจ จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 8.1 โครงสรางภายในของตวเกบประจ ใบงานท 8.1 ลกษณะและรปรางของตวเกบ 8.2 ชนดของตวเกบประจ ประจ 8.3 หนวยของตวเกบประจ ใบงานท 8.2 อานคาตวเกบประจ 8.4 คณสมบตทวไปเกยวกบตวเกบประจ ใบงานท 8.3 วดและทดสอบตวเกบประจ 8.5 วธอานคาตวเกบประจ 8.6 การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจ 8.7 การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจ

โดยใชโอมหมเตอร 8.8 การวดคาความจของตวเกบประจโดยใช

ดจตอลมลตมเตอร แนวคดส าคญ

ตวเกบประจ เปนอปกรณทางไฟฟาและอเลกทรอนกสทมคณสมบตสามารถประจแรงดนไฟฟาไดโครงสรางของตวเกบประจประกอบดวยโลหะสองแผนวางขนานกน มฉนวนไฟฟากนกลางซงเรยกวา ไดอเลกตรก คาความจของตวเกบประจมหนวยเปนฟาราด โดยปกตคาความจของตวเกบประจจะมคานอยจงนยมใชหนวยทมคานอยลง คอไมโครฟาราด พกโกฟาราด และนาโนฟาราด นอกเหนอจากคาความจ ของตวเกบประจ ยงมคาแรงดนใชงาน เปอรเซนตความผดพลาดและสมประสทธตออณหภม การบอกคาความจจะนยมบอกเปน รหส เปนตวเลข และรหสส

การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจในการประจและคายประจตองทดสอบนอกวงจรคอ ไมตอรวมกบอปกรณอนและจะตองไมมประจไฟฟาเดมคางอย การวดคาความจของตวเกบประจจะใชดจตอลมลตมเตอร ซงจะแสดงคาความจออกมาเปนตวเลข


แสดงความรเกยวกบตวเกบประจ จดประสงคการปฏบต

39

ดานความร ดานทกษะ 1. บอกลกษณะโครงสรางของตวเกบประจได 1. แสดงความรเกยวกบลกษณะและรปราง 2. บอกรปรางและสญลกษณของตวเกบประจชนด ของตวเกบประจ ตาง ๆ ได 2. อานคาตวเกบประจจากตวเลขตวอกษรและ 3. บอกคณสมบตและหนาทของตวเกบประจแตละ รหสส ชนดได 3. วดและทดสอบตวเกบประจดวยมเตอร 4. อานคาความจจากตวเลขตวอกษร รหสตวเลข และรหสสบนตวเกบประจได 5. แปลงหนวยคาความจของตวเกบประจได 6. บอกการใชโอหมมเตอรตรวจสอบคณสมบต ของตวเกบประจได 7. บอกการวดคาความจของตวเกบประจได



เนอหาสาระ 8.1 โครงสรางภายในของตวเกบประจ

ตวเกบประจโดยทวไปจะท ามาจากแผนตวน า 2 แผนซงเปนแผนฟอยลโลหะบาง ๆ วางประกบกนโดยมฉนวนคนกลางทเรยกวาไดอเลกตรก แผนฟอยลนจะถกมวนเปนแทงกลมหรอแบน เพอท าใหรปรางของตวเกบประจมขนาดเลกสะดวกตอการใชงาน แลวตอลวดตวน าซงเชอมตดกบแผนฟอยลโลหะแตละแผนออกมาภายนอกส าหรบเปนขาใชงาน จากนนหมหรอเคลอบดวยฉนวนภายนอกอกชนเพอความคงทน ซงอาจจะมอลมเนยมหมกอนอกขนหนงเพอเพมความแขงแรง

8.2 ชนดของตวเกบประจ ตวเกบประจมหลายชนดสามารถแบงตามโครงสรางและการน าไปใชงานไดดงน

1. ตวเกบประจชนดอเลกโทรไลต 2. ตวเกบประจชนดไมกา 3. ตวเกบประจชนดเซรามก 4. ตวเกบประจชนดกระดาษ 5. ตวเกบประจชนดพลาสตก 6. ตวเกบประจชนดปรบคาได

8.3 หนวยของตวเกบประจ

40

คาความจของตวเกบประจมหนวยเปนฟาราด (Farad) โดยปกตคาความจของตวเกบประจจะมคานอยจงนยมใชหนวยทมคานอยลงกวาฟาราดคอใชหนวย

ไมโครฟาราด (Micro farad) ใชอกษรยอ F พกโกฟาราด (Pico farad) ใชอกษรยอ pF นาโนฟาราด (Nano farad) ใชอกษรยอ nF

8.4 คณสมบตทวไปเกยวกบตวเกบประจ ตวเกบประจมคณสมบตอน ๆ ทตองพจารณาในการใชงานอกหลายอยาง เชน การดดกลนของสารไดอเลกตรก ตวประกอบการสญเสย คาความตานทานอนกรมสมมล คาสมประสทธตออณหภม และกระแสไฟตรงรวไหล

8.5 วธอานคาตวเกบประจ การอานคาตวเกบประจสามารถอานไดจากตวเลขตวอกษรและรหสสดงตอไปน

1. วธอานคาตวเกบประจจากตวเลขตวอกษร 2. วธอานคาตวเกบประจโดยรหสตวเลข 3. วธอานคาตวเกบประจโดยใชรหสส

8.6 การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจ การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจ เปนการตรวจสอบวาตวเกบประจยงสามารถท าการ ประจไฟฟา คายประจไฟฟาได ปกตหรอไม โดยตรวจสอบวามกระแสรวไหลผดปกตหรอไม การตรวจสอบตวเกบประจโดยใชโอหมมเตอรสามารถตรวจสอบการลดวงจรการเปดวงจร การประจ การคายประจ และกระแสรวไหลได แตไมสามารถตรวจสอบคาความจได

8.7 การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจโดยใชโอมหมเตอร การตรวจสอบคณสมบตของตวเกบประจในการประจและคายประจตองทดสอบนอกวงจร คอ ไมตอรวมกบอปกรณอนและจะตองไมมประจไฟฟาเดมคางอยถามใหท าการคายประจโดยการลดวงจรระหวางขวของตวเกบประจ ถาตวเกบประจมคาความจมากและประจไฟฟาดวยศกยทสงการคายประจควรผานตวตานทานคาต าเพอปองกนการคายประจอยางรนแรงในลกษณะของประกาย (Spark)

8.8 การวดคาความจของตวเกบประจโดยใชดจตอลมลตมเตอร การวดคาความจของตวเกบประจโดยใชดจตอลมลตมเตอร หรอดจตอลอารแอลซมเตอร

ดจตอลมลตมเตอรทนยมใชจะมจ านวนหลกทแตกตางกน เชน ขนาด 3 21 หลกจะสามารถแสดงคาไดสงสด

1,999 ขนาด 3 43 หลกจะแสดงคาไดสงสด 3,999 และขนาด 4 2

1 หลกจะแสดงคาไดสงสด 19,999

ดจตอลมลตมเตอรขนาด 3 43 หลกและ 4 2

1 หลกอาจมคณสมบตทปรบยานการวดเองโดยอตโนมต แตส าหรบ

ทแนะน านจะเปนชนด 3 21 หลก ทตองบดสวตชเลอกยานการวดเอง ส าหรบมาตรวดวดคาความจจะมมาตรวด

200pF, 2nF, 20nF, 200nF, 2F, 20F, 200F, 2000F มาตรวดอาจมมากกวาหรอนอยกวาขนกบยหอและรนทใช

41



46.1 ครอธบายตวตานทาน 46.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบตวเกบประจ 46.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

47. ขนสอน 47.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 8 เรองตวเกบประจ 47.2 ครน ารปภาพเกยวกบตวเกบประจชนดตาง ๆ มาใหนกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกน

อภปราย 47.3 ครอธบายเรองหนวยและคณสมบตทวไปเกยวกบตวเกบประจ และวธอานคาตวเกบประจ

แลวใหนกเรยนไดซกถาม 47.4 แบงนกเรยนกลมละ 5 คน ใหแตละกลมรวมกนอภปราย เรอง การตรวจสอบคณสมบตของ

ตวเกบประจ และการวดคาความจของตวเกบประจ 47.5 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 8.1, 8.2 และ 8.3 47.6 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 8.1 ลกษณะและรปรางของตวเกบประจ ใบงานท 8.2 อานคาตว

เกบประจ และใบงานท 8.3 วดและทดสอบตวเกบประจ 47.7 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 47.8 นกเรยนท าแบบฝกหด



15. สอการเรยนร 15.1 หนงสอเรยน หนวยท 8 เรองตวเกบประจ 15.2 รปภาพเกยวกบตวเกบประจชนดตาง ๆ 15.3 แบบฝกหด 15.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน


42







1. ผลการปฏบตตามใบงานท 8.1, 8.2 และ 8.3 2. ผลการท าแบบฝกหดหนวยท 8 3. คะแนนแบบทดสอบหลงเรยน (Post-test) หนวยท 8


43


44



ชอหนวย ตวเหนยวน า สอนครงท 9/18 ชอเรอง ตวเหนยวน า จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 9.1 หลกการเบองตนเกยวกบตวเหนยวน า ใบงานท 9.1 ตวเหนยวน า 9.2 หนวยของตวเหนยวน า ใบงานท 9.2 การวดคาของตวเหนยวน า 9.3 ชนดของตวเหนยวน า 9.4 ตวเหนยวน าทใชในงานไฟฟา

อเลกทรอนกส 9.5 หลกการท างานของหมอแปลง 9.6 ประเภทหมอแปลงไฟฟา 9.7 รเลย 9.8 ล าโพง 9.9 ไมโครโฟน 9.10 การวดตวเหนยวน าโดยใชโอหมมเตอร 9.11 การวดตวเหนยวน าโดยใชอารแอลซ

ดจตอลมเตอร แนวคดส าคญ

ตวเหนยวน าเปนอปกรณพนฐาน ในวงจรไฟฟาและวงจรอเลกทรอนกสหนาทเหนยวน าสนามแมเหลกไฟฟาคอ สะสมพลงงานในรปสนามแมเหลกไฟฟาโดยการท าใหเกดการพองตวและยบตวของสนามแมเหลกไฟฟาเมอจายกระแสไฟฟาให สามารถน าหลกการท างานนไปสรางเปนอปกรณไฟฟาและอเลกทรอนกสอน ๆ ได

ตวเหนยวน าเปนเสนลวดตวน าขดเปนวงเรยงกนหลาย ๆ รอบ ลกษณะการพนเสนลวดตวน าแตกตางกนท า ให กา ร เหน ย วน าแตก ตา งก น ก ารพน จ านวนรอบของขดลวดม ผล ตอความ เหน ย วน า พนจ านวนรอบนอยความเหนยวน านอยพนจ านวนรอบมากความเหนยวน ามากจ านวนรอบยงมผล ตอปรมาณสนามแมเหลกทเกดขนดวย จ านวนรอบนอยสนามแมเหลกเกดนอย จ านวนรอบมากสนามแมเหลกเกดมาก หลกการของตวเหนยวสามารถน าไปประยกตเปนหมอแปลงไฟฟา รเลย ล าโพง ไมโครโฟน และอน ๆ อกมาก การวดขดลวดโดยใชโอหมมเตอรเปนการวดคาความตานทานไฟตรง แตถาตองการทราบคาความเหนยวน าจะตองใชแอลซมเตอรวด

45


แสดงความรเกยวกบตวเหนยวน า


1. อธบายการเกดสนามแมเหลกจากตวเหนยวน าได 1. แสดงความรเกยวกบชนด รปรางและ 2. บอกลกษณะโครงสรางของหมอแปลงไฟฟาได สญลกษณของตวเหนยวน า 3. บอกชนดของหมอแปลงไฟฟา 2. วดและทดสอบตวเหนยวน าดวยมเตอร 4. อธบายรปรางสญลกษณของตวเหนยวน าชนดตาง ๆ 5. บอกคณสมบตและหนาทของตวเหนยวน าแตละ ชนดได 6. อธบายการวดคาความตานทานของขดลวด เหนยวน าโดยใชโอหมมเตอรได 7. อธบายการวดคาความเหนยวน าโดยใชแอลซ มเตอรได 8. วเคราะหอาการเสยของตวเหนยวน าโดยใชมเตอรได



เนอหาสาระ 9.1 หลกการเบองตนเกยวกบตวเหนยวน า

ตวเหนยวน า (Inductor) เปนอปกรณทางไฟฟาทเกยวของกบสนามแมเหลกไฟฟาเปนตวเชอมตอระหวางวงจรของสนามแมเหลกและวงจรกระแสไฟฟา คอเปนตวทท าใหเกดเสนแรงแมเหลกโดยกระแสไฟฟาหรอท าใหเกดกระแสไฟฟาเมอสนามแมเหลกยบตวลง

9.2 หนวยของตวเหนยวน า

46

ตวเหนยวน านยมใชตวยอ L คาความเหนยวน ามหนวยเปน เฮนร (Henry : H) ซงคาความเหนยวน า 1 H หมายถง การเปลยนแปลงของกระแส 1 แอมแปร ในวงจรไฟฟาตอเวลา 1 วนาท และเปนผลใหเกดศกยไฟตานมขนาดเทากบ 1 โวลตในวงจรไฟฟานน ๆ หนวยทนยมใชคอ 1 H = 1000 mH = 1,000,000 H

9.3 ชนดของตวเหนยวน า การแบงตวเหนยวน าตามรปรางและลกษณะภายนอกสามารถแบงไดเปน 3 ชนดใหญ ๆ คอ

ชนดแรกเปนตวเหนยวน าแบบแกนอากาศ ตวเหนยวน าชนดทสอง เรยกวา ตวเหนยวน าแบบแกนแมเหลกปลายปด และตวเหนยวน าชนดทสาม คอตวเหนยวน าแบบมแกนปลายปด

9.4 ตวเหนยวน าทใชในงานไฟฟาอเลกทรอนกส อปกรณประเภทตวเหนยวน าทน ามาใชในวงจรไฟฟาอเลกทรอนกส นนมมากมายดงร ปท 9.6 อาจจดแบงเปนกลมทเปนหมอแปลงและไมใชหมอแปลง กลมทเปนหมอแปลงไดแก หมอแปลงก าลง , หมอแปลงอนพต หมอแปลงเอาตพต หมอแปลงออโต หมอแปลงไอเอฟ หมอแปลงพลส หรอหมอแปลง แมตชง ฯลฯ สวนกลมทไมใชหมอแปลงไดแก โชก บลลาสต รเลย ล าโพง หฟง ไมโครโฟน มอเตอร ฯลฯ

9.5 หลกการท างานของหมอแปลง หมอแปลงเปนอปกรณทางไฟฟาและอเลกทรอนกสชนดหนงทท าหนาทสงถายพลงงานจากขดลวดปฐมภมไปยงขดลวดทตยภมโดยอาศยการเหนยวน าทางไฟฟา เมอมกระแสเขาทางขดลวดปฐมภมจะท าใหเกดสนามแมเหลกในแกนเปนผลท าใหเกดการเหนยวน าไปทางขดทตยภม ในแกนเหลกจะมสนามแมเหลกหรอมเสนแรงแมเหลกเชอมถงกนระหวางขดลวดทงสอง ดงนนการเปลยนแปลงหรอปอนกระแสทางขดทตยภมยอมมผลไปยงขดลวดปฐมภมไดเชนเดยวกน เพยงแตการก าหนดเปนขดปฐมภมจะหมายถงขดทถกปอนกระแสเขาไป สวนขดทตยภมเปนขดทจะจายกระแสออกไป

9.6 ประเภทหมอแปลงไฟฟา หมอแปลงไฟฟามหลายแบบหลายประเภทซงสามารถทจะแบงตามโครงสรางและการใชงานไดดงน หมอแปลงก าลง หมอแปลงอนพต หมอแปลงเอาทพต หมอแปลงแมตชง หมอแปลงแบบออโต หมอแปลงพลส หมอแปลงบาลน และหมอแปลงไอเอฟ

9.7 รเลย รเลย (Relay) เปนอปกรณทอาศยหลกการท างานของตวเหนยวน าเมอตวเหนยวน ามกระแสไฟฟาไหลผานจะเกดอ านาจแมเหลกดดหนาสมผสใหเปดหรอปดวงจรโหลดทกนกระแสสง ๆ ได

47

9.8 ล าโพง ล าโพง (Speaker) เปนอปกรณทท าหนาทเปลยนสญญาณไฟฟาใหเปนพลงงานเสยง ล าโพงท

นยมใชกนมากเปนชนดกรวยกระดาษ ขนาดอมพแดนซทนยมใชม 4 , 8 , 16 สวนก าลงงานทรบไดมคาตงแตไมถงวตตจนถงหลายรอยวตต

9.9 ไมโครโฟน ไมโครโฟน (Microphone) เปนอปกรณทางอเลกทรอนกส ท าหนาทเปลยนสญญาณคลนเสยง หรอคลนอากาศจากแหลงก าเนดเสยง เชน เสยงพด เสยงเพลง เสยงดนตร เปนตนใหเปนสญญาณไฟฟา

9.10 การวดตวเหนยวน าโดยใชโอหมมเตอร การวดขดลวดโดยใชโอหมมเตอรเปนการวดคาความตานทานไฟตรงเทานน ไมสามารถทราบคาความเหนยวน าไดแตสามารถเปรยบเทยบคาความเหนยวน าได ถาใชลวดเบอรเดยวกนพนบนแกนชนดและขนาดเดยวกน คอถาวดคาความตานทานไดสงถอวามคาความเหนยวน ามากกวาตวทวดไดคาความตานทานต ากวา การวดโชกและหมอแปลงโดยใชโอหมมเตอรมจดประสงคหลกคอ ตรวจสอบการลดวงจร การซอตรอบ การเปดวงจร การลดวงจรระหวางขด ตรวจสอบการหาขดปฐมภม ทตยภม หาขารวม ขาทมคาแรงดนเทากน โดยจะไมสามารถตรวจสอบคาความเหนยวน าได

9.11 การวดตวเหนยวน าโดยใชอารแอลซดจตอลมเตอร การวดคาความเหนยวน าโดยใชอารแอลซดจตอลมเตอร จะเปนการการทดสอบคาความเหนยวน าของขดลวด เพอทดสอบคณสมบตของคาความเหนยวน าวามคาความเหนยวน าถกตองหรอไมซงเปนประโยชนตอการออกแบบและวเคราะหวงจรเพอน าไปใชงาน กรณทเลอกใชอารแอลซดจตอลมเตอรขนาด

3 21 หลก



52.1 ครอธบายตวเหนยวน า 52.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบตวเหนยวน า 52.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

53. ขนสอน 53.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 9 เรองตวเหนยวน า 53.2 ครอธบายเกยวกบ เรองหลกการเบองตนเกยวกบตวเหนยวน า หนวยและชนดของตว

เหนยวน า

48

53.3 ครน ารปภาพเกยวกบตวเหนยวน าประเภทตาง ๆ มาใหนกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย

53.4 ครอธบายเรองหลกการท างานของหมอแปลงและประเภทหมอแปลงไฟฟา แลวใหนกเรยนไดซกถาม

53.5 แบงนกเรยนเปน 3 กลม ใหกลมท 1 รวมกนอภปราย เรอง รเลย กลมท 2 เรอง ล าโพง และกลมท 3 เรอง ไมโครโฟน แลวใหแตละกลมสงตวแทนออกมาสรปการอภปรายหนาชน

53.6 ครอธบายเกยวกบ เรองการวดตวเหนยวน าโดยใชโอหมมเตอร และการวดตวเหนยวน าโดยใชอารแอลซดจตอลมเตอร แลวใหนกเรยนซกถาม

53.7 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 9.1 และ 9.2 53.8 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 9.1 ตวเหนยวน า และใบงานท 9.2 การวดคาของตวเหนยวน า 53.9 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 53.10 นกเรยนท าแบบฝกหด



17. สอการเรยนร 17.1 หนงสอเรยน หนวยท 9 เรองตวเหนยวน า 17.2 รปภาพเกยวกบตวเหนยวน าประเภทตาง ๆ 17.3 แบบฝกหด 17.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน





18. เกณฑการวดและประเมนผล

49

18.1 แบบประเมนพฤตกรรม ความมวนย และความรบผดชอบ ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 ผานเกณฑ

18.2 แบบทดสอบหลงเรยน ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ 18.3 แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตตามใบงานตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ 18.4 แบบฝกหดตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ




บนทกหลงการสอน 1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

50

..............................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................... 3. แนวทางการแกปญหา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................



ชอหนวย ไดโอด สอนครงท 10/18 ชอเรอง ไดโอด จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 10.1 โครงสรางและคณสมบตของไดโอด ใบงานท 10 ไดโอด 10.2 การวดตรวจสอบไดโอด 10.3 ชนดของไดโอดก าลงและคณสมบตท

ส าคญของไดโอด 10.4 ไดโอดปลอยแสง

แนวคดส าคญ

ไดโอด (Diode) เปนอปกรณอเลกทรอนกสชนดหนง ซงควบคมทศทางการไหลของประจไฟฟา โดยจะยอมใหกระแสไฟฟาไหลในทศทางเดยว และกนการไหลในทศทางตรงกนขาม ดงนนจงนบวาเปนประโยชนอยางมากในวงจรอเลกทรอนกส เชนใชเปนตวเรยงกระแสไฟฟาในวงจรภาคจายไฟ เปนตน ไดโอดปลอยแสง (LED : Light Emitting Diode) เปนอปกรณสารกงตวน าอยางหนง จดอยในจ าพวกไดโอด ทสามารถเปลงแสงในชวงสเปกตรมแคบ เมอถกไบอสทางไฟฟาในทศทางไปขางหนาสของแสงทเปลงออกมานนขนอยกบองคประกอบทางเคมของวสดกงตวน าทใช

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%9B%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2

51

สมรรถนะยอย แสดงความรเกยวกบไดโอด


ดานความร ดานทกษะ 1. อธบายโครงสรางของไดโอดได 1. วดและตรวจสอบไดโอดดวยมลตมเตอร 2. บอกวธการจายไฟไบแอสใหไดโอดไดถกตอง 3. บอกการวดคาความตานทานของไดโอดแตละชนดได 4. บอกการตรวจสอบหาชนดของสารทน ามาใชท า ไดโอดได 5. บอกการตรวจสอบสภาพดหรอเสยของไดโอดได



เนอหาสาระ 10.1 โครงสรางและคณสมบตของไดโอด

ไดโอด (Diode) เปนอปกรณสารกงตวน าทน าเอาสารพและสารเอนมาตอเขาดวยกน โดยสารพ หมายถง สารทใหอนภาคของความเปนบวกมากกวาความเปนลบ สวนสารเอน หมายถง สารทใหอนภาคของความเปนลบมากกวาความเปนบวก เมอน าสารทงสองมาเชอมตอเขาดวยการโดปในเตาหลอม 1000 oC ท าใหเกดการถายเทประจเขาหากนระหวางสารเอนและสารพในสวนของอณตรงกลางนนจะเกดภาวะสมดลของชวงรอยตอขนทเรยกวา บรเวณปลอดพาหะ (Depletion region)

10.2 การวดตรวจสอบไดโอด การวดตรวจสอบไดโอดจะมการพจารณากนอย 3 ลกษณะ คอ 1) ไดโอดขาด หมายถง รอยตอระหวางสารพ – เอน เปดออกจากกน ท าใหไดโอดไมสามารถน ากระแสไดทงกรณไบแอสไปหนาและไบแอสยอนกลบ 2) ไดโอดลดวงจร หมายถง รอยตอระหวางสารพ – เอน เกดการพงทลายเขาหากนไดโอด จะน ากระแส ทงกรณไบแอสไปหนาและไบแอสยอนกลบ 3) ไดโอดรวไหล หมายถง เงอนไขของการไบแอสยอนกลบโดยใชคาแรงดนระดบหนงทยงไมถอคาแรงดนยอนกลบคายอด เชน ใชแรงดนจากโอหมมเตอรแตเกดมคาความตานทานทต ากวาปกตเมอเทยบกบไดโอดทไมมการรวไหลของกระแส สภาพปกตของไดโอดชนดเยอรมนเนยมเมอถกไบแอสกลบจะมคาความ

52

ตานทานเปนประมาณ 100 k – 200 k ขนไป สวนไดโอดชนดซลคอนเมอถกไบแอสกลบจะมคาความตานทานเปนอนนต

10.3 ชนดของไดโอดก าลงและคณสมบตทส าคญของไดโอด ไดโอดทนยมใชมอย 4 แบบ คอ 1. แบบใชงานทวไป (General – purpose) สวนมากท าจากสารซลกอนทนแรงดนและกระแสไดสงแรงดนไบแอสไปหนาสงใชกบความถไดต าไมเกน 1 kHz แรงดนใชงานประมาณ 50V – 1000V 2. แบบฟนตวเรว (Fast Recovery) มคณสมบตคลายกบแบบใชงานทวไปแตท างานไดทความถสงกวาแบบแรกประมาณ250 kHz แรงดนใชงานประมาณ 50V – 600V 3. แบบเรวยง (Ultra fast) เปนไดโอดทนยมใชในวงจรสวตชง ท างานไดทความถสงประมาณ 10 MHz แรงดนใชงานประมาณ 200V – 1500V 4. แบบซอตตก (Schottky) เปนไดโอดชนดพเศษ คอ ไมเปนรอยตอพ – เอน แตเปนการเชอมตอของทองหรออะลมนมและวสดกงตวน าชนดเอน นยมใชในวงจรสวตชง

10.4 ไดโอดปลอยแสง ไดโอดปลอยแสง (Light emitting diode : LED) เปนไดโอดชนดหนง ซงสามารถเปลยนพลงงานไฟฟาเปนพลงงานแสงไดเมอใหไบแอสไปหนา โครงสรางของไดโอดปลอยแสงคลายกบไดโอด ทว ๆ ไปซงประกอบมาจากการเอาสารพและสารเอนมาประกบกน เมอท าการไบแอสไปหนาใหกบไดโอดปลอยแสงจะท าใหอเลกตรอนทสารกงตวน าชนดเอนมพลงงานสงขน จนสามารถวงขามรอยตอไปรวมกบโฮลในสารพไดและเกดพลงงานแสงทเรยกวา พลงงานโฟตรอนปลอยแสงออกมา กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 11/18, คาบท 41-44/56)


58.1 ครอธบายเกยวกบไดโอด 58.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบไดโอด 58.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

59. ขนสอน 59.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 10 เรองไดโอด 59.2 ครอธบายเกยวกบ เรองโครงสรางและคณสมบตของไดโอด และการวดตรวจสอบไดโอด 59.3 ครน าตารางแสดงคณสมบตของไดโอดชนดใชงานทวไปมาใหนกเรยนพจารณา แลวให

นกเรยนรวมกนอภปราย 59.4 ครน าไดโอดปลอยแสงมาแสดงใหนกเรยนดพรอมทงอธบาย แลวใหนกเรยนไดซกถาม 59.5 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 10

53

59.6 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 10 ไดโอด 59.7 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 59.8 นกเรยนท าแบบฝกหด



19. สอการเรยนร 19.1 หนงสอเรยน หนวยท 10 เรองไดโอด 19.2 ตารางแสดงคณสมบตของไดโอดชนดใชงานทวไป 19.3 ไดโอดปลอยแสง 19.4 แบบฝกหด 19.5 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน







งานทมอบหมาย งานทมอบหมายนอกเวลาเรยน ใหทบทวนเนอหารวมทงความสมบรณของแบบฝกหดและใบงาน

54

ผลงาน/ชนงาน/ความส าเรจของผเรยน



บนทกหลงการสอน 1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 3. แนวทางการแกปญหา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

55



ชอหนวย ทรานซสเตอร สอนครงท 11/18 ชอเรอง ทรานซสเตอร จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 11.1 โครงสรางของทรานซสเตอร ใบงานท 11 ทรานซสเตอร 11.2 ความหมายของอกษรและตวเลขบน

ตวถงทรานซสเตอร 11.3 การจดแรงไฟใหทรานซสเตอรท างาน 11.4 การตรวจสอบขาทรานซสเตอร 11.5 การหาคาอตราขยายของทรานซสเตอร

แนวคดส าคญ

ทรานซสเตอรเปนอปกรณอเลกทรอนกส มหลกการท างานโดยอาศยกระแสไฟฟาจากวงจรภายนอกไปควบคมตวก าเนดกระแสไฟฟาภายในใหเปลยนแปลงตาม ทรานซสเตอรม 3 ขา คอ ขาเบส ขาอมตเตอรและขาคอลเลคเตอร ทรานซสเตอร แบงตามโครงสรางได 2 ชนด คอ NPN และ PNP แบงตามสารไดสองชนดเชนกนคอเยอรมนเนยม และ ซลคอน การจดแรงไฟไบแอสทรานซสเตอรจะใหอยสองแบบคอใหไบแอสไปหนาระหวางขาเบสกบขาอมตเตอร และใหไบแอสยอนกลบระหวางขาเบสกบขาคอลเลคเตอร ตวอกษรตวเลขบนทรานซสเตอร บอกชนดและการใชงานได และตรวจสอบดเสยไดดวยโอหมมเตอร


แสดงความรเกยวกบทรานซสเตอร


1. เขยนโครงสรางของทรานซสเตอรไดถกตอง 1. วดและทดสอบทรานซสเตอรดวยมลต 2. บอกความหมายของตวอกษรและตวเลข มเตอร บนทรานซสเตอรไดถกตอง 3. อธบายการจดแรงไฟไบอสใหทรานซสเตอรไดถกตอง 4. สามาถวดคาความตานทานระหวางขา ตาง ๆ ของ ทรานซสเตอรไดถกตอง

56

5. สามารถตรวจสอบหาขาและชนดของ ทรานซสเตอรได 6. สามารถตรวจสอบอตราการขยายกระแสของ ทรานซสเตอรได 7. บอกไดวาทรานซสเตอรทตรวจสอบดหรอช ารด



เนอหาสาระ 11.1 โครงสรางของทรานซสเตอร

ทรานซสเตอร (Transistor) โครงสรางเกดจากการน าสารกงตวน าชนดพและเอน มาเรยงกน 3 ชน น ามาตอเรยงกนเพอใหเกดรอยตอระหวางเนอสารขน 2 รอยตอ โดยสารตรงกลางเปนเนอสารตางชนดกบสารทอยหวและทาย แลวตอขาออกมาใชงานจากชนทง 3 ดงนนจงสามารถแบงทรานซสเตอรออกเปน 2 ชนด ตามโครงสรางของสารทน ามาตอเรยงกน คอ ทรานซสเตอรชนดพเอนพและทรานซสเตอรชนด เอนพเอน

11.2 ความหมายของอกษรและตวเลขบนตวถงทรานซสเตอร การทจะทราบวาทรานซสเตอรตวไหนเปนชนดเอนพเอนหรอพเอนพ คณสมบตตาง ๆ อยางไรนน โดยปกตจะดจากคมอของทรานซสเตอรของบรษทผผลต ในบางครงผผลตอาจจะก าหนดสญลกษณทมความหมายบงชถงคณลกษณะบางประการทเปนประโยชนกบผใช เพอไมตองเสยเวลาในการดคมอโดยไมจ าเปน เชน ทรานซสเตอรของยโรปจะเรมตนดวยตวอกษร 2 – 3 ตว แลวตามดวยตวเลข

11.3 การจดแรงไฟใหทรานซสเตอรท างาน ทรานซสเตอรจะท างานไดนน จะตองมการไบแอสทางอนพตเพอท าใหเกดการไหลของกระแสทางเอาตพตในลกษณะทถกควบคมได จงจะท าใหทรานซสเตอรสามารถขยายสญญาณหรอท าหนาทเปนสวตชได การไบแอสทางอนพตจะเปนการไบแอสไปหนา สวนการไบแอสทางเอาตพตจะเปนการไบแอสยอนกลบ

11.4 การตรวจสอบขาทรานซสเตอร การตรวจสอบขาทรานซสเตอรมจดประสงคทตองการทราบวาขาใดเปนขาเบส ขาคอลเลกเตอรและขาอมตเตอร เนองจากทรานซสเตอรทผลตจากกลมประเทศตาง ๆ และเบอรตาง ๆ จะมต าแหนงขาไมเหมอนกนซงจะขนกบลกษณะของตวถงดวย แตถาลกษณะตวถงแบบเดยวกนทผลตจากกลมประเทศเดยวกนจะมต าแหนงขาเหมอนกน กรณทจ าต าแหนงขาไมไดและไมมคมอทรานซสเตอร นยมใชโอหมมเตอรวดคาความตานทานระหวางขาทรานซสเตอร เพอตรวจสอบหาขาทรานซสเตอร ซงผลจากการตรวจสอบนอกจากจะทราบต าแหนงขาแลวจะทราบชนดของทรานซสเตอรวาเปนชนดพเอนพหรอเอนพเอน อกทงยงทราบชนดของสารกงตวน าคอซลคอนหรอเยอรมนเนยม ปจจบนทรานซสเตอรทท าจากสารเยอรมนเนยมเลกผลตแลวแต

57

ยงมใชอยบาง เนองจากมกระแสรวไหลสงจงไมนยมใช เมอพจารณาโครงสรางของทรานซสเตอรจะเสมอนกบไดโอด 2 ตว ตออนกรมกนโดยจะตอขวแอโนดเขาดวยกน กรณของทรานซสเตอรชนดเอนพเอนจะตอขวแคโทดเขาดวยกน

11.5 การหาคาอตราขยายของทรานซสเตอร การหาอตราการขยายกระแสของทรานซสเตอรจะอาศยการไบแอสกระแสเบส เพอใหเกดกระแส

คอลเลกเตอร คากระแสเบสทนยมส าหรบทรานซสเตอรขนาดเลกททนกระแสไมมากคอ 10 A การก าหนดกระแสคาต าเพอไมใหกระแสคอลเลกเตอรสงเกนไป ซงจะกนไฟจากแบตเตอรมาก สวนเลข 10 ถอวาเปนมาต ร ว ด ท ล ง ต ว ใ นก า ร ห า ร เ ช น ห าร ก บ ม าต ร ว ด 20 mA ขอ ง ด จ ต อ ลม ล ต ม เ ตอ ร จ ะ ไ ด 20 10–3 / 10 10–6 = 2,000 หมายถง ดจตอลมลตมเตอรเสกล hFE จะสามารถวดทรานซสเตอรทม

อตราขยายกระแสไดสงสด 1,999 เทา (ดจตอลมลตมเตอร ขนาด 3 21 หลก) ในการทดลองหาอตราการขยาย

กระแสของทรานซสเตอรปจจบนไมนยมใชมลตมเตอรแบบแอนะลอกวด เพราะไมสะดวกและแสดงคาไมละเอยด จงใชดจตอลมลตมเตอรวดแทน ซงจะมมาตรวด hFE เกอบทกรน กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 12/18, คาบท 45-48/56)


64.1 ครอธบายเกยวกบทรานซสเตอร 3.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบทรานซสเตอร 3.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

65. ขนสอน 65.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 11 เรองทรานซสเตอร 65.2 ครอธบายเกยวกบ เรองโครงสรางของทรานซสเตอร ความหมายของอกษรและตวเลขบน

ตวถงทรานซสเตอร และการจดแรงไฟใหทรานซสเตอรท างาน 65.3 ครน าแผนภาพโครงสรางของทรานซสเตอรเมอพจารณาเปนไดโอด และทศทางการไหลของ

กระแสเบสในการวดหาขาทรานซสเตอรมาใหนกเรยนพจารณา แลวใหนกเรยนรวมกนอภปราย

65.4 ครอธบายเรอง การหาคาอตราขยายของทรานซสเตอร แลวใหนกเรยนไดซกถาม 65.5 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 11 65.6 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 11 ทรานซสเตอร 65.7 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 65.8 นกเรยนท าแบบฝกหด

58



21. สอการเรยนร 21.1 หนงสอเรยน หนวยท 11 เรองทรานซสเตอร 21.2 แผนภาพโครงสรางของทรานซสเตอรเมอพจารณาเปนไดโอด และทศทางการไหลของกระแส

เบสในการวดหาขาทรานซสเตอร 21.3 แบบฝกหด 21.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน








59



บนทกหลงการสอน 1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 3. แนวทางการแกปญหา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

60



ชอหนวย เอสซอารและไทรแอก สอนครงท 12/18 ชอเรอง เอสซอารและไทรแอก จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 12.1 โครงสรางและการท างานของ ใบงานท 12 เอสซอารและไทรแอก

เอสซอาร 12.2 โครงสรางและการท างานของไทรแอก 12.3 การตรวจสอบคณสมบตของเอสซอาร

และไทรแอกโดยใชโอหมมเตอร แนวคดส าคญ เอสซอาร (Silicon Control Rectifier : SCR) มโครงสรางเปนสารกงตวน า 4 ชน PNPN มขาตอใชงาน 3 ขาคอแอโนด (A) แคโทด (K) และเกต (G) เมอปอนไบแอสใหขาแอโนดและแคโทดเปนไบแอสไปหนาแลวจดชนวนทขาเกตเปนไฟบวก เอสซอาร กจะน ากระแส การทจะท าใหเอสซอารหยดน ากระแสกระท าได 2 วธคอ ตดแรงดนทจายใหวงจรออกชวขณะและลดกระแสแอโนดทไหลผานเอสซอารใหต ากวากระแสยด (Holding current : IH) ไทรแอก (Triac) ถกพฒนาขนมาใหใชงานกบไฟสลบเพอแกขอบกพรองของ เอสซอาร ไทรแอกน ากระแสไดสองทศทางโดยท าหนาทเปนสวตซ มคณสมบตเปนสวตซทดกวาสวตซธรรมดาหลายประการคอท างานไดเรวควบคมการท างานงายไมมหนาสมผสจงไมเกดประกายไฟ โครงสรางไทรแอกเหมอนการรวมเอสซอารสองตวไวดวยกน การท างานของไทรแอกตองเลอกสภาวะการท างานของไทรแอกโดยเลอก ใชสภาวะกระแสแอโนดกบกระแสเกตเสรมกน การท าใหไทรแอกน ากระแสท าไดคลายกนกบเอสซอารการตรวจสอบสภาพดหรอเสยท าไดดวยการใชโอหมมเตอรวดและทดสอบ

สมรรถนะยอย แสดงความรเกยวกบเอสซอารและไทรแอก


61

ดานความร ดานทกษะ 1. อธบายการวดคาความตานทานระหวางขา 1. วดและทดสอบเอสซอารและไทรแอก ตาง ๆ ของเอสซอารและไทรแอกได ดวยมลตมเตอร 2. บอกวธการตรวจสอบหาขาของเอสซอารและ ไทรแอกได 3. บอกวธการจดชนวนและกระแสยดของเอสซอาร และไทรแอกได 4. สามารถตรวจสอบเอสซอารและไทรแอกทด หรอช ารดได




12.1 โครงสรางและการท างานของเอสซอาร เอสซอาร (Silicon Control Rectifier : SCR) เปนอปกรณสารกงตวน าชนดไทรสเตอร (Thyristor) ทท าหนาทเปนสวตชปด – เปดสามารถสรางใหทนคาแรงดนและกระแสสง ๆ ไดนยมใชกบวงจรไฟฟากระแสสลบโหลดทถกขบไดแก หลอดไฟ มอเตอร ตวตานทาน และตวเหนยวน า เปนตน โครงสรางของเอสซอารจะประกอบไปดวยสารกงตวน าทเปนรอยตอของสารพเอนพ โดยขวแอโนดจะอยดานรมของสารพ สวนขวแคโทดจะอยดานรมของสารเอน ขวเกตจะตดกบสารเอ นทางขวแคโทด การท างานของเอสซอารจะคลายคลงกบไดโอดซงมการท างานสองสถานะ คอน ากระแสและไมน ากระแส แตการน ากระแสหรอไมน ากระแสนนถกควบคมโดยขาเกตจากวงจรสมมลถาแรงดนทขาแอโนดเปนบวกเมอเทยบกบแคโทดและแรงดนทขาเกตเปนลบเมอเทยบกบขาแคโทดจะท าใหทรานซสเตอร Q2 เกดการไบแอสกลบ ทรานซสเตอร Q2 จะไมน ากระแสมเฉพาะกระแสรวไหลเทานน ดงนน เอสซอารจะไมมกระแสไหลจากแอโนดไปยงแคโทด คาความตานทานระหวางแอโนดกบแคโทดจงสงมาก ถาใหแรงดนทขาเกตมคาเปนบวกเมอเทยบกบแคโทดจะท าใหทรานซสเตอร Q2 น ากระแส

12.2 โครงสรางและการท างานของไทรแอก ไทรแอกเปนอปกรณสารกงตวน าทมขวตอ 3 ขวมชอเรยกวา A2 (แอโนด 2) , A1 (แอโนด1)

และ G (เกต) ไทรแอกจะเปนอปกรณทท าหนาทคลาย ๆ กบสวตซไฟฟาส าหรบกระแสสลบแตมขอดกวาสวตซธรรมดา คอการเปด – ปดวงจรของไทรแอกเรวกวาสวตซธรรมดาหลายเทาจงท าใหสามารถควบคมก าลงงานไดไทรแอกเปนอปกรณสารกงตวน าทมขวตอ 3 ขวมชอเรยกวา A2 (แอโนด 2) , A1 (แอโนด1) และ G (เกต)

62

ไทรแอกจะเปนอปกรณทท าหนาทคลาย ๆ กบสวตซไฟฟาส าหรบกระแสสลบแตมขอดกวาสวตซธรรมดา คอการเปด – ปดวงจรของไทรแอกเรวกวาสวตซธรรมดาหลายเทาจงท าใหสามารถควบคมก าลงงานได

12.3 การตรวจสอบคณสมบตของเอสซอารและไทรแอกโดยใชโอหมมเตอร 1. การหาขาของเอสซอารโดยใชโอหมมเตอร 2. การตรวจสอบคณสมบตของเอสซอารและไทรแอกเกยวกบกระแสรวไหล 3. การทดสอบคณสมบตในการจดชนวนของเอสซอาร 4. การวดหาขาไทรแอกโดยใชโอหมมเตอร



70.1 ครอธบายเกยวกบเอสซอารและไทรแอก 3.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบเอสซอารและไทรแอก 3.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

71. ขนสอน 4.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 12 เรองเอสซอารและไทรแอก 4.2 ครน าแผนภาพโครงสราง วงจรสมมลและสญลกษณของเอสซอาร และโครงสราง สญลกษณ

และวงจรสมมลของไทรแอกมาแสดงใหนกเรยนด พรอมทงอธบายเพมเตม 4.3 ครอธบายเรอง การตรวจสอบคณสมบตของเอสซอารและไทรแอกโดยใชโอหมมเตอร แลวให

นกเรยนไดซกถาม 4.4 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 12 4.5 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 12 เอสซอารและไทรแอก 4.6 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 4.7 นกเรยนท าแบบฝกหด


สอและแหลงการเรยนร 23. สอการเรยนร

23.1 หนงสอเรยน หนวยท 12 เรองเอสซอารและไทรแอก 23.2 แผนภาพโครงสราง วงจรสมมลและสญลกษณของเอสซอาร และโครงสราง สญลกษณ และ

วงจรสมมลของไทรแอก 23.3 แบบฝกหด

63

23.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน 24. แหลงการเรยนร

24.1 หนงสอเกยวกบงานไฟฟาและอเลกทรอนกสเบองตน ของส านกพมพตาง ๆ 24.2 อนเทอรเนต

การวดผลและประเมนผล 23. การวดผลและการประเมนผล


23.2 ทดสอบโดยใชแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน 23.3 สงเกตการปฏบตตามใบงานโดยใชแบบประเมนผลการปฏบตงาน 23.4 ตรวจแบบฝกหด






64

บนทกหลงการสอน 1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

65

..............................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................... 2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 3. แนวทางการแกปญหา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

66



ชอหนวย เทคนคการบดกร สอนครงท 13/18 ชอเรอง เทคนคการบดกร จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 13.1 แผนวงจรพมพ ใบงานท 13 เทคนคการบดกร 13.2 ตะกวบดกร

13.3 หวแรง 13.4 การปอกสายไฟ 13.5 การบดกรอปกรณบนแผนวงจรพมพ 13.6 การตดขาอปกรณ

13.7 การถอนจดบดกร แนวคดส าคญ การประกอบวงจรอเลกทรอนกสจ าเปนจะตองใชการบดกรดวยตะกวเปนพนฐาน อปกรณในการใหความรอนในการบดกรคอหวแรง เมอตองการถอนการบดกรเนองจากบดกรผดหรอตองการถอดอปกรณเพอเปลยนตวใหมจะตองใชทดดตะกว สมรรถนะยอย

แสดงความรเกยวกบเทคนคการบดกร


1. อธบายความหมายของการบดกรได 1. บดกรอปกรณอเลกทรอนกสบน 2. บอกคณสมบตของตะกวบดกรได แผนวงจรพมพ 3. บอกขนตอนการบดกรไดถกตอง 4. อธบายขนตอนการปลอกสายไฟไดถกตอง 5. บอกการบดกรสายไฟชนดตาง ๆ เขากบอปกรณ และแผนวงจรพมพได

67

6. บอกการจดวางอปกรณลงบนแผนวงจรพมพ บดกรและตดขาอปกรณตาง ๆ ไดอยางถกวธ 7. อธบายวธการการถอดอปกรณออกจากแผน วงจรพมพไดถกตอง



เนอหาสาระ 13.1 แผนวงจรพมพ แผนวงจรพมพ (Printed Circuit Boards) เปนแผนทผวดานหนงถกเคลอบดวยแผนทองแดง

บาง ๆ เพอใชท าลายวงจรพมพ ท าใหเกดเปนวงจรตาง ๆ ตามตองการ ลายวงจรมสวนส าคญตอการใชงานเพราะการเขยนลายวงจรจะตองค านงถงขนาดของลายวงจร ใหเหมาะสมกบปรมาณของกระแสทไหลผาน ลกษณะการเชอมตอตองเหมาะสมสวยงาม ขนาดของลายวงจรตองไมเลกหรอใหญเกนไป การเขาโคงลายวงจรควรตอเขากงกลางจด ไมควรผานขอบรมจดตอ หรอกรณจ าเปนตองผานขอบรมจดตอลายวงจรจะตองสมผสจดตอใหมากทสด

13.2 ตะกวบดกร ตะกวบดกร (Solder) คอวสดทท าหนาทเปนตวเชอมประสานรอยตอของสายไฟหรอขาของอปกรณอเลกทรอนกสเขาดวยกนหรอตออปกรณอเลกทรอนกสเขากบลายวงจรพมพ สวนประกอบของตะกวบดกรประกอบดวยดบกและตะกวซงมสวนผสมโดยก าหนด เปนเปอรเซนต คาทบอกไวคาแรกเปนดบกเสมอ เชน 70/30 หมายถง สวนผสมประกอบดวยดบก 70% และตะกว 30%

13.3 หวแรง หวแรง (Soldering) ทใชงานทางดานไฟฟาและอเลกทรอนกสเปนหวแรงไฟฟา ท าหนาทให

ความรอนออกมาโดยใชไฟฟาจายผานสวนทท าใหก าเนดความรอน สงผานผานความรอนไปยงหวบดกร และหวบดกรเปนตวสงผานความรอนไปยงชนงาน จนชนงานเกดความรอนพอทจะหลอมละลายตะกวบดกรได การบดกรทถกตองนอกจากหวแรงตองรอนพอทจะหลอมละลายตะกวบดกรไดแลว ชนงานทจะบดกรกตองรอนพอทจะหลอมละลายตะกวบดกรไดดวย ถาชนงานขนาดเลกสามารถใชหวแรงมก า ลงไฟฟาต าได ถาชนงานขนาดใหญหวแรงตองมก าลงไฟฟาสงขนตามไปดวย ไมเชนนนอาจท าใหการบดกรไมสมบรณได

13.4 การปอกสายไฟ การปอกสายไฟมจดประสงคตองการใหฉนวนทหมสายหลดออกจากตวน าในระยะทตองการโดยไมท าใหสายตวน าภายในขาดหรอเปนรอยหรอเกอบขาด ซงอาจจะสงเกตไมเหนแตมผลในการใชงานใน

68

ระยะยาว ระยะในการปอกสายขนกบขนาดของสายและขนาดของจดทจะน าไปบดกรดวยโดยทวไปจดบดกรขนาดเลกจะปอกสายยาวประมาณ 1.5 – 2 มม.

13.5 การบดกรอปกรณบนแผนวงจรพมพ การบดกรอปกรณอเลกทรอนกสจะตองเสยบขาอปกรณลงบนแผนวงจรพมพใหถกขว และ

ต าแหนงทตองการพรอมกดอปกรณใหแนบกบแผนวงจรพมพ (เฉพาะอปกรณทกระท าได) โดยจะตองขยบขาอปกรณใหท ามมไปในทศทางตาง ๆ และท ามมกบแผนวงจรพมพประมาณ 30o – 6 0o เพอไมใหขาอปกรณชดกนและปลายหวแรงสามารถสอดแทรกไปยงต าแหนงทจะบดกรไดสะดวก ท าใหอปกรณไมลวงหลนขณะบดกร พรอมกบหมนแผนวงจรพมพเพอใหปลายขาอปกรณชเขาหาตวใชมอขวาจบหวแรง โดยใหปลายหวแรงอยดานขวาของขาอปกรณ และจไปยงขาอปกรณและลายทองแดง ณ ต าแหนงทจะบดกรพรอมกน ม อซายจบตะกวใหปลายตะกวจไปยงดานซายของขาอปกรณและจออยระหวางปลายหวแรงกบขาอปกรณ สกครใหตะกวหลอมละลายตดสายทองแดงและขาอปกรณในลกษณะแนบชดแลวรบเอาหวแรงและตะกวออกจากจดบดกร การบดกรไมควรใสตะกวมากเกนความจ าเปน เพราะนอกจากสนเปลองแลวยงอาจไปตดกบอปกรณหรอจดบดกรอน ๆ ได ซงเปนลกษณะของการพอกตะกวจากนนจงบดกรจดอน ๆ ตอไปจนครบ

13.6 การตดขาอปกรณ หนปากคมใหชไปทางเดยวกนกบขาอปกรณแลวจงตดขาอปกรณทละขา การตดขาอปกรณทท า

มมกบแผนวงจรพมพแคบ ๆ ตองระมดระวงเปนพเศษ เพราะอาจท าใหรอยตดไมสวยหรอลายทองแดงช ารด เนองจากคมอาจไปงดหรอเบยดกบจดบดกร การตดขาอปกรณควรตดใหสนทสดทรอยบดกรหมโอบไดพอด

13.7 การถอนจดบดกร กรณทตองการถอนจดบดกร ท าไดโดยใชหวแรงรอนสมผสไปทจดบดกรทจะถอด จนตะกว

หลอมละลาย ใชเครองดดตะกว (Solder Sucker) ดดตะกวบดกรออก กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 14/18, คาบท 53-56/56)


76.1 ครอธบายเกยวกบเทคนคการบดกร 76.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบเทคนคการบดกร 76.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

77. ขนสอน 77.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 13 เรองเทคนคการบดกร 77.2 ครอธบาย เรองแผนวงจรพมพ พรอมภาพแผนวงจรพมพประกอบ 77.3 ครอธบาย เรองตะกวบดกรและหวแรง พรอมน าตวอยางตะกวบดกรและหวแรงมาแสดงให

นกเรยนด

69

77.4 ครแบงนกเรยนกลมละ 5 คน ใหแตละกลมรวมกนอภปราย เรอง การปอกสายไฟ และการบดกรอปกรณบนแผนวงจรพมพ แลวใหแตละกลมรวมกนสรป

77.5 ครอธบาย เรอง การตดขาอปกรณ และการถอนจดบดกร แลวใหนกเรยนซกถาม 77.6 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 13 77.7 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 13 เทคนคการบดกร 77.8 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 77.9 นกเรยนท าแบบฝกหด



25. สอการเรยนร 25.1 หนงสอเรยน หนวยท 13 เรองเทคนคการบดกร 25.2 ภาพแผนวงจรพมพ 25.3 ตวอยางตะกวบดกรและหวแรง 25.4 แบบฝกหด 25.5 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน






70 ผานเกณฑ 26.2 แบบทดสอบหลงเรยน ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ

70

26.3 แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตตามใบงานตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ 26.4 แบบฝกหดตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ




บนทกหลงการสอน 1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

71

...........................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................... 2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 3. แนวทางการแกปญหา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

72



ชอหนวย การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตน และแผนวงจรพมพ

สอนครงท 14/18

ชอเรอง การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 14.1 วงจรเรยงกระแส ใบงานท 14.1 การประกอบวงจรเลกทรอ 14.2 วงจรเรยงกระแสแบบครงคลน นกสเบองตน 14.3 วงจรเรยงกระแสแบบเตมคลน ใบงานท 14.2 การประกอบวงจรเลกทรอ-

14.4 วงจรเรยงกระแสแบบบรดจ นกสเบองตนบนแผนวงจรพมพ 14.5 หลกการเบองตนในการคดลอกแผน วงจรพมพ 14.6 การรางแบบส าหรบการเตรยมการเพอ ตอวงจร 14.7 การคดลอกวงจรจากลายวงจรพมพ ส าเรจรป แนวคดส าคญ วงจรเรยงกระแสเปนวงจรทแปลงผนไฟฟากระแสสลบใหเปนไฟฟากระแสตรงโดยวงจรจะประกอบไปดวย หมอแปลงไฟฟา ไดโอดเรยงกระแส และคาปาซเตอร การทดลองวงจรโดยการบดกรลงบนแผนวงจรพมพ เปนการทดลองทเหมอนกบสภาพการน าไปใชงานจรง ซงการประวงจรจะตองท าทละขนตอนดวยค วามระมดระวง แผนวงจรพมพจะเปนสวนทท าหนาทยดอปกรณและเปนทางเดนของสญญาณไฟฟาอกทงชวยท าใหวงจรอเลกทรอนกสไมยงเหยงอนเกดจากการโยงสายไฟไปมา แตในบางครงมความจ าเปนทจะลอกวงจรจากแผนวงจรพมพอนเนองมาจากตองการวเคราะหการท างานของวงจรในกรณทตองซอมแกไขวงจรหรอตองการเลยนแบบวงจร การคดลอกแผนวงจรจากวงจรพมพจะตองรจกสญลกษณของอปกรณตลอดจนชอขาของอปกรณอยางแมนย าจงจะคดลอกไดอยางถกตอง

73


1. แสดงความรเกยวกบการประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ 2. ประกอบวงจรอเลกทรอนกสลงบนแผนวงจรพมพ


1. บอกชนดวงจรเรยงกระแส 1. ประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตน 2. อธบายการท างานของวงจรเรยงกระแสได 2. ประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตน 3. บอกสตรการค านวณหาแรงดนไฟฟากระแสตรงได แผนวงจรพมพ 4. ประกอบวงจรโดยการบดกรไดถกตอง 5. ทดสอบการท างานของวงจรไดถกตอง 6. สามารถทดลองวงจรจายไฟกระแสตรงแบบตาง ๆ โดยใชวธการบดกรได 7. สามารถคดลอกวงจรจากลายวงจรพมพส าเรจรปได 8. ประกอบวงจรบนแผนวงจรพมพได



เนอหาสาระ 14.1 วงจรเรยงกระแส

วงจรเรยงกระแส (Rectifier) คอ วงจรไฟฟาทสามารถจดเรยงกระแสไฟฟากระแสสลบ ใหกลายเปนไฟฟากระแสตรง ซงอปกรณทสามารถจะท างานอยางนไดจ าเปนตองมคณสมบตส าคญยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานไปในทศทางเดยวเทานนคอไดโอด ซงในทนจะใชไดโอดก าลง

14.2 วงจรเรยงกระแสแบบครงคลน การท างานของวงจรเรยงกระแสแบบครงคลน (Half Wave Rectifier) เมอขวบวกของขดทตยภมไดรบเฟสบวก ขวลางเทยบไดเฟสลบ ท าใหขาอาโนดของไดโอดไดรบศกยบวก ขาแคโถดไดรบศกยลบ ท าใหไดโอดไดรบการไบแอสไปหนา กระแสสามารถไหลผานวงจรไปได จงมแรงดนไฟกระแสตรงตกครอมโหลด RL

74

14.3 วงจรเรยงกระแสแบบเตมคลน การเรยงกระแสแบบครงคลน (Full Wave Rectifier) จะไดแรงดนไฟตรงทมความพลว (Ripple) คอนขางสงไมสามารถใชงานในวงจรทวไป การน าไปใชงานคอนขางมขดจ ากด จงนยมใชวงจรเรยงกระแสแบบเตมคลน ซงใชไดโอด 2 ตว ผลดกนท างานในแตละเฟส

14.4 วงจรเรยงกระแสแบบบรดจ วงจรเรยงกระแสแบบเตมคลน (Bridge Rectifier) โดยไมใชจดศนยกลางของหมอแปลง เปนวงจรอกแบบหนงทนยมใช เพราะใชหมอแปลงก าลงทางขดทตยภมเพยงขดเดยว เพยงแตตองเพมไดโอดอก 2 ตวรวมเปน 4 ตว

14.5 หลกการเบองตนในการคดลอกแผนวงจรพมพ การคดลอกวงจรมประโยชนในการซอมหรอสรางเลยนแบบกรณไมมวงจรมาใชหรอกรณมวงจรมาให แตแผนวงจรพมพไมมรายละเอยดของต าแหนงของอปกรณ ชอขวตอตาง ๆ ท าใหการตรวจซอมคอนขางล าบาก จะตองมทกษะในการไลวงจรจากแผนวงจรพมพพอควร จงจะสามารถแกไขปญหาตาง ๆ ไดงายขน นอกจากนนจะตองเขาใจเกยวกบขาใชงานของทรานซสเตอร คาปาซเตอรและไอซตาง ๆ โดยจะตองสามารถเปดคมอการใชงานอปกรณนน ๆ ได จงจะสามารถเขยนเปนวงจรอเลกทรอนกสทเปนสากลไดถกตอง

14.6 การรางแบบส าหรบการเตรยมการเพอตอวงจร เมอใชแผนวงจรพมพเอนกประสงค แผนวงจรพมพเอนกประสงคนยมใชเมอตองการทดลองประกอบวงจรอเลกทรอนกสตนแบบ วาท างานไดตามเงอนไขทออกแบบไดหรอไม หรอชางอเลกทรอนกสสมครเลนทตองการทกษะและประสบการณ เพราะการท าแผนวงจรพมพส าเรจคอนขางใชเวลาในการออกแบบ และท าแผนวงจรพมพนาน การใชแผนวงจรพมพเอนกประสงคไมเหมาะทจะใชตอวงจรทยงยากซบซอน อยางไรกตามแผนวงจรพมพเอนกประสงคทจ าหนายนน มใหเลอกหลายรปแบบและขนาดตาง ๆ กน บางแบบไมสามารถเอาไอซแบบตนตะขาบมาเสยบลงได เพราะระยะขาไมเหมาะสมกบการตอวงจร บางครงอาจตองตอโยงสายบนแผนวงจรพมพเพอใหครบวงจร หรอใชใบมดตดลายวงจรพมพออกบางสวนเพอไมใหลดวงจร อยางไรกตามการรางแบบกอนการบดกรหรอประกอบวงจรเปนผลด ซงท าใหสามารถตรวจสอบความถกตอง และสามารถจดวางรปแบบของอปกรณไดเรยบรอยไมชดหรอหางเกนไป

14.7 การคดลอกวงจรจากลายวงจรพมพส าเรจรป การคดลอกลายวงจรพมพส าเรจรป จากแบบลายวงจรทซบซอนกนอยนน คอนขางสะดวก

มากกวาการคดลอกลายวงจรจากชดคต เพราะตองพลกแผนวงจรกลบไปกลบมาก ซงคอนขางชา ยกเวนชดคตทสกรนลายทองแดงซอนทบดานอปกรณอาจไมตองพลกดบอย ซงเงอนไขการท าแผนวงจรพมพ อาจมทงใหความสะดวกและไมสะดวกในการคดลอก กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 15/18, คาบท 57-60/56)

80. นกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยนหนวยท 14 ใชเวลาประมาณ 20 นาท

75

81. ครใหนกเรยนดเนอหาหนวยท 14 82. ขนน าเขาสบทเรยน

82.1 ครอธบายเกยวกบการประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ 82.2 คร ตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการประกอบวงจร

อเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ 82.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

83. ขนสอน 83.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 14 เรองการประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและ

แผนวงจรพมพ 83.2 ครอธบาย เรองวงจรเรยงกระแส วงจรเรยงกระแสแบบครงคลน วงจรเรยงกระแสแบบเตม

คลน และวงจรเรยงกระแสแบบบรดจ พรอมภาพประกอบ 83.3 ครอธบาย เรองหลกการเบองตนในการคดลอกแผนวงจรพมพ การรางแบบส าหรบการ

เตรยมการเพอตอวงจร และการคดลอกวงจรจากลายวงจรพมพส าเรจรป แลวใหนกเรยนซกถาม

83.4 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 14.1 และ 14.2 83.5 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 14.1 และ 14.2 83.6 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 83.7 นกเรยนท าแบบฝกหด



27. สอการเรยนร 27.1 หนงสอเรยน หนวยท 14 เรอง การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ 27.2 ภาพวงจรเรยงกระแสแบบตาง ๆ 27.3 แบบฝกหด 27.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน



27. การวดผลและการประเมนผล

76








77


78



ชอหนวย การท าโครงงาน สอนครงท 15/18 ชอเรอง การท าโครงงาน จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 15.1 ความส าคญในการสรางโครงงาน ใบงานท 15 การท าโครงงาน 15.2 ขนตอนการท าโครงงาน

แนวคดส าคญ การสรางโครงงานเปนการรวบยอดความรและประสบการณตาง ๆ ทไดเรยนมาเพอประยกต ใหเกดผลงานทสอแนวคดทางทฤษฎใหเกดประโยชนในทางปฏบต อาจเปนการพสจนหลกการทเร ยนมาหรอน าไปใชในชวตประจ าวน สงส าคญประการหนงของการท าโครงงานคอ การปลกฝงของนกคดนกประดษฐ สรางความรสกทดในการเรยนรวาจะสามารถสรางสรรคผลงานสงแปลกใหมขนได ถาตงใจฝกฝนมการเรยนรอยางจรงจงเปนระบบภายใตพนฐานทถกตอง สมรรถนะยอย

1. สรางโครงงานขนาดเลกจากชดคต 2. แสดงความรเกยวกบการท าโครงงานขนาดเลก (Mini Projects)


1. สรางโครงงานทเปนพนฐานทาง 1. วดทดสอบและประกอบวงจร อเลกทรอนกส และประกอบชดคตทไมซบซอนมากได อเลกทรอนกสเบองตนตามโครงงาน 2. น าโครงงานทจดสรางขนมาใชประโยชนในชวต ประจ าวนได 3. วดและตรวจสอบการท างานของวงจรทจดสราง โครงงานได 4. แกปญหาตาง ๆ ทอาจเกดขนจากวงจรทจดสราง โครงงานได

ดานคณธรรม จรยธรรม/บรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

79

แสดงออกดานการตรงตอเวลา ความสนใจใฝร ความซอสตย สจรต ความมน าใจและแบงบน ความรวมมอ ความมมารยาท ไมหยดนงทจะแกปญหา ใชอปกรณอยางฉลาดและรอบคอบ


15.1 ความส าคญในการสรางโครงงาน การสรางโครงงานเปนการรวบยอดความรและประสบการณตาง ๆ ทไดเรยนมาเพอประยกตให

เกดผลงานทสอแนวคดทางทฤษฎใหเกดประโยชนในทางปฏบต อาจเปนการพสจนหลกการทเรยนมาหรอน าไปใชในชวตประจ าวน สงส าคญประการหนงของการท าโครงงานคอ การปลกฝงขอ งนกคดนกประดษฐ สรางความรสกทดในการเรยนรวาจะสามารถสรางสรรคผลงานสงแปลกใหมขนได ถาตงใจฝกฝนมการเรยนรอยางจรงจงเปนระบบภายใตพนฐานทถกตอง

15.2 ขนตอนการท าโครงงาน 1) เลอกโครงงานใหเหมาะสมกบความรความสามารถโดยศกษาจากหนงสอรวบรวมโครงงานหรอ

วารสายอเลกทรอนกสตาง ๆ และสามารถน าผลงานมาใชประโยชนกบชวตประจ าวนได 2) ตองศกษาการท างานของวงจรใหเขาใจ จนมความมนใจวาจะสามารถตรวจสอบแกไขปญหา

ตาง ๆ ทอาจเกดขนได 3) ตองเลอกอปกรณตาง ๆ ทมความเหมาะสมตอการตดตงและใชงาน 4) กอนท าการประกอบควรตรวจสอบและทดสอบความถกตองของอปกรณทกชน 5) ควรตรวจสอบการตอวงจรบนแผนวงจรพมพใหเรยบรอย และแกไขใหถกตองเสยกอนจง

เดนสายตออปกรณตอภายนอก 6) กอนตดตงแผนวงจรพมพและอปกรณตาง ๆ เพมเตมภายในกลอง ควรรางแบบต าแหนง ตาง

ๆ บนกระดาษเสยกอนวาเหมาะสมตอการใชงานหรอไม ควรตดตงขอความอะไรบนกลองจงจะเกดความเขาใจงายตอการใชงาน

7) กอนตดตงอปกรณตองเจาะรส าหรบตดตงอปกรณตาง ๆ บนกลองใหครบถวน 8) การตดตงอปกรณตาง ๆ ตองยดใหแนนหนาไมหลดงาย ไมควรใหมหวนอตโผลออกมาในตว

กลองมากโดยเฉพาะหนาปด การเดนสายควรเลอกหลายสหลายขนาดตามความเหมาะสมและจดใหเปนระเบยบ

9) ทดสอบการท างานของวงจรอกครง โดยยงไมเปดกลองเพราะถามอะไรผดปกตจะทราบต าแหนงไดงายและถอดปลกออกทนทวงท


86. นกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยนหนวยท 14 ใชเวลาประมาณ 20 นาท

80

87. ครใหนกเรยนดเนอหาหนวยท 15 88. ขนน าเขาสบทเรยน

88.1 ครอธบายเกยวกบการท าโครงงาน 88.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการท าโครงงาน 88.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

89. ขนสอน 89.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 14 เรองการท าโครงงาน 89.2 ครอธบาย เรองความส าคญในการสรางโครงงาน และขนตอนการท าโครงงาน แลวใหนกเรยน

ซกถาม 89.3 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 15 89.4 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 15 การท าโครงงาน 89.5 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 89.6 นกเรยนท าแบบฝกหด


สอและแหลงการเรยนร 29. สอการเรยนร

29.1 หนงสอเรยน หนวยท 15 เรอง การท าโครงงาน 29.2 แบบฝกหด 29.3 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน


การวดผลและประเมนผล 29. การวดผลและการประเมนผล



30. เกณฑการวดและประเมนผล

81


30.2 แบบทดสอบหลงเรยน ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ 30.3 แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตตามใบงานตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ 30.4 แบบฝกหดตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ผานเกณฑ




บนทกหลงการสอน 1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

82

..............................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................... 3. แนวทางการแกปญหา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................



ชอหนวย การใชงานออสซลโลสโคปและเครองก าเนด สญญาณ

สอนครงท 16/18

ชอเรอง การใชงานออสซลโลสโคปและเครองก าเนดสญญาณ จ านวน 4 คาบ

หวขอเรอง 16.1 ออสซลโลสโคป ใบงานท 16.1 การใชงานออสซลโลสโคป 16.2 การอานคาทหนาจอออสซลโลสโคป ใบงานท 16.2 การใชงานเครองก าเนด 16.3 การอานคาบเวลาและความถ สญญาณ 16.4 การอานคาแรงดนไฟฟากระแสสลบ 16.5 ชอและหนาทการท างานของปมปรบ 16.6 สายโพรบวดสญญาณ 16.7 ชนดของเครองก าเนดสญญาณ 16.8 คณสมบตทางเทคนคและปมปรบตาง ๆ

ของเครองก าเนดสญญาณ แนวคดส าคญ

83

ออสซลโลสโคป เปนเครองมอวดทมความส าคญและน ามาใชอยางกวางขวางในงานดานอเลกทรอนกสเพราะสามารถแสดงรปรางขนาดของสญญาณใหเหนบนจอได ออสซลโลสโคปสามารถน าไปใชวดแรงดนไฟตรง แรงดนไฟสลบ คาบเวลา พรอมแสดงรปรางของสญญาณไฟฟาทท าการวด แรงดนไฟสลบจะวดและอานคาขนาดของสญญาณไดเปนแรงดนพคทพค (Vp – p) เครองก าเนดสญญาณ เปนเครองมอชนดหนงทมความส าคญท าหนาทก าเนดสญญาณตาง ๆ และสามารถทจะควบคมความถและความแรงของสญญาณได ใชงานในการตรวจสอบปรบแตงวงจรหรอวดเปรยบเทยบคา เครองก าเนดสญญาณ มหลายชนดขนอยกบคณลกษณะและคณสมบตของสญญาณ ทเครองใหก าเนดขนมา การเรยกชอเครองก าเนดสญญาณความถจะเรยกชอตามความถทก าเนดขนมาวาอยในยานความถใด เชน เครองก าเนดความถเสยงจะเรยกออดโอเยนเนอเรเตอร (Audio Generator) เครองก าเนดความถวทยจะเรยกอารเอฟเยนเนอเรเตอร (Radio Frequency Generator) เปนตน สมรรถนะยอย

1. แสดงความรเกยวกบการใชออสซลโลสโคปและเครองก าเนดสญญาณ 2. ใชงานออสซลโลสโคปและเครองก าเนดสญญาณตามการทดลอง


1. บอกต าแหนงปมปรบตาง ๆ ของออสซลโลสโคปได 1. ใชงานออสซลโลสโคปตามการทดลอง 2. บอกหนาท และการท างานของปมปรบตาง ๆ ของ 2. ใชเครองก าเนดสญญาณความถตามการ ออสซลโลสโคปไดอยางถกตอง ทดลอง 3. สามารถใชออสซลโลสโคปวดสญญาณไดถกตอง 4. อธบายการท างานของปมปรบเครองก าเนดสญญาณ ความถได 5. สามารถใชเครองก าเนดสญญาณไดถกตอง




84

16.1 ออสซลโลสโคป ความส าคญของออสซลโลสโคป (Oscilloscope) ออสซลโลสโคป หรอบางครงเรยกสน ๆ วา สโคป (Scope) ทใชงานกนอยทว ๆ ไป ส าหรบการใชงานของออสซลโลสโคปนนจะใชแสดงรปคลนสญญาณ หรอชวงหางของสญญาณ โดยรปคลนสญญาณทไดอาจเปนแบบไซนแบบสเหลยม แบบสามเหลยมหรอแบบฟนเลอย เปนตน

16.2 การอานคาทหนาจอออสซลโลสโคป การอานปรมาณไฟฟาทหนาจอออสซลโลสโคป จะสามารถอานไดสองแกนคอแนวแกนตงกบแนวแกนนอน ในแนวแกนตง (Vertical) จะอานคาออกมาเปนความแรงของสญญาณ หรอความสง ของสญญาณ (Amplitude) ของปรมาณไฟฟาโดยสามารถอานออกมาเปนคาพค (Peak Value) Vp และคาพคทพค (Peak To Peak Value) Vp-p สวนในแนวแกนนอน (Horizontal) จะอานคาออกมาเปนคาบเวลา (Time) และสามารถใชค านวณหาคาความถ (Frequency) ของสญญาณได

16.3 การอานคาบเวลาและความถ คาบเวลาสามารถบอกความถของสญญาณ โดยทคาบเวลาจะแปรผกผนกบความถ จากสตร T

= F1 หรอ F = T

1

F คอ ความถของสญญาณ มหนวยเปน เฮรตช (Hz) T คอ เวลาใน 1 รอบของสญญาณ มหนวยเปน วนาท (Sec)

16.4 การอานคาแรงดนไฟฟากระแสสลบ รปคลนแรงดนไฟฟากระแสสลบสามารถอานคาออกมาเปนแรงดนยอดถงยอด (Peak to Peak) ท าไดโดยนบจ านวนชองทรปสญญาณปรากฏทบชองทางแนวตงโดยจะนบจ านวนชองตงแตยอดคลนดานบนสดจนถงดานลางสด ดงรปท 16.4 ถาตงคา VOLTS/DIV ไวท 2 โวลต นบความสงได 4 ชองใหญกบอก 2 ชองเลก อานคาไดเทากบ 8 โวลต 2 ชองเลกเทากบ 0.4 โวลต

16.5 ชอและหนาทการท างานของปมปรบ (ดในหนงสอ หนา 331 - 334) 16.6 สายโพรบวดสญญาณ สายโพรบ (Probe) ส าหรบวดสญญาณทใชส าหรบน าสญญาณเขามายงออสซลโลสโคป เรยกวา

สายโพรบ (Probe) ดงรปท 16.6 จะเปนสายวดชนดพเศษ เพอไวส าหรบวดสญญาณโดยเฉพาะ มลกษณะเปนสายโคแอคเชยล (Coaxial) มความยาวประมาณ 1 เมตร มคาอมพแดนซ 50 โอหม วดความสง (Amplitude) ไดสงสด 500 Vp

16.7 ชนดของเครองก าเนดสญญาณ เครองก าเนดสญญาณทใชกนอยในปจจบนมหลายชนด เชน เครองก าเนดสญญาณความถเสยง เรยกวาเอเอฟ เยนเนอรเรเตอร (Audio Frequency Generator) เครองก าเนดสญญาณความถวทย เรยกวา

85

อารเอฟ เยนเนอรเรเตอร (Radio Frequency Generator) หรอเครองก าเนดสญญาณพลซ เรยกวา พลซเจนเนอรเรเตอร (Pulse Generator) เปนตน

16.8 คณสมบตทางเทคนคและปมปรบตาง ๆ ของเครองก าเนดสญญาณ คณสมบตทางเทคนคของเครองก าเนดสญญาณรน FG 801 มดงน 1. ยานความถแบงออกเปน 6 ยาน โดยมความถตงแต 0.2Hz ถง 200 kHz 2. สรางรปคลนได 3 รป คอ ซายน สามเหลยม และสเหลยม 3. ความเพยนทางฮารโมนคสทสญญาณรปซายน นอยกวา 0.1% 4. ใชแรงดนควบคมความถจากภายนอกได Voltage Control Oscillator (VCO) 5. ใหเอาตพต 3 จดคอ เอาตพตมอมพแดนซต า 50 โอหม แรงดนปรบได 0V – 20Vp–p ก าลง

ขบ8 วตต เอาตพตลดทอนสญญาณได – 30 dB ใหเอาตพตทกรปสญญาณทมแอมปลจดตงแต 0 V – 100 mVp–p และเอาตพต TTL ส าหรบเปนตวก าเนดสญญาณนาฬกาส าหรบงานทดลองดจตอล

6. มวงจรปองกนการลดวงจรทางเอาตพต 7. สามารถปอนสญญาณทดสอบล าโพงไดโดยตรงองคประกอบตาง ๆ ทหนาปดของเครอง

ก าเนดสญญาณความถเสยงยหอ CEW รน FG 801 กจกรรมการเรยนร (สปดาหท 17/18, คาบท 65-68/56)


94.1 ครอธบายเกยวกบการใชงานออสซลโลสโคปและเครองก าเนดสญญาณ 94.2 ครตงค าถามใหนกเรยนชวยกนตอบ แลวรวมกนอภปรายเกยวกบการใชงานออสซลโลสโคป

และเครองก าเนดสญญาณ 94.3 ครแจงจดประสงคการเรยน

95. ขนสอน 95.1 นกเรยนศกษาจากเนอหาในหนวยท 16 เรองการใชงานออสซลโลสโคปและเครองก าเนด

สญญาณ 95.2 ครอธบาย เรองออสซลโลสโคป การอานคาทหนาจอ การอานคาบเวลาและความถ การอาน

คาแรงดนไฟฟากระแสสลบ และชอและหนาทการท างานของปมปรบ พรอมน าออสซลโลสโคป มาแสดงใหนกเรยนด ประกอบการสอน

95.3 ครอธบาย เรองสายโพรบวดสญญาณ ชนดของเครองก าเนดสญญาณ และคณสมบตทางเทคนคและปมปรบตาง ๆ ของเครองก าเนดสญญาณ แลวใหนกเรยนซกถาม

95.4 ครใหความรเพมเตมและอธบายเกยวกบการปฏบตตามใบงานท 16.1 และ 16.2

86

95.5 นกเรยนปฏบตตามใบงานท 16.1 และ 16.2 95.6 ขณะนกเรยนปฏบตตามใบงานครจะสงเกตการท างานของนกเรยน 95.7 นกเรยนท าแบบฝกหด



31. สอการเรยนร 31.1 หนงสอเรยน หนวยท 14 เรอง การประกอบวงจรอเลกทรอนกสเบองตนและแผนวงจรพมพ 31.2 ออสซลโลสโคป 31.3 แบบฝกหด 31.4 แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน








87



บนทกหลงการสอน 1. ผลการใชแผนการจดการเรยนร ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 2. ผลการเรยนของนกเรยน/ผลการสอนของคร/ปญหาทพบ ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................... 3. แนวทางการแกปญหา ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

Documents

แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 1 ...tltc.ac.th/planstudy/Lesson plan/งานไฟฟ้า... · 2020-02-11 · แสดงความรู้เกี่ยวกับแหล่งก