Upload
truongkhanh
View
216
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały dydaktyczne na szkolenie
„ABC ekonomii”
realizowane w ramach projektu pn. „Rozwiń z nami firmę”
współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały dydaktyczne na szkolenie
„ABC ekonomii”
realizowane w ramach projektu pn. „Rozwiń z nami firmę”
współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
Priorytet: VIII Regionalne kadry gospodarki
Działanie: 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie
Poddziałanie: 8.1.1 Wspieranie rozwoju i kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw
przez
Acton Training Center Ltd. Sp. z o.o. Oddział w Polsce
w partnerstwie z
Instytutem Spraw Administracji Publicznej w Lublinie
projekt pn. „Rozwiń z nami firmę”
Nr umowy:
627/POKL.08.01.01-06-401/12-00
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały dydaktyczne na szkolenie
„ABC ekonomii”
opracowanie
Jarosław Banaś
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
PROGRAM SZKOLENIA
Nazwa szkolenia ABC ekonomii
BLOKI TEMATYCZNE Z KRÓTKĄ CHARAKTERYSTYKĄ
Lp. Nazwa bloku tematycznego Charakterystyka bloków tematycznych Liczba godzin bloku
tematycznego
1 Wprowadzenie do ekonomii Wprowadzenie do ekonomii i gospodarki, omówienie podstawowych pojęć, podmioty występujące w gospodarce i ich znacznie
2
2 Przedsiębiorstwo w gospodarce
Podstawy funkcjonowania przedsiębiorstw, cele działania, podział przedsiębiorstw, specyfika działalności
2
3 Zarządzanie gospodarczą działalnością przedsiębiorcy
Podstawy zarządzania, wybrane metody racjonalnego zarządzania gospodarczą działalnością przedsiębiorcy
2
4 Banki i system bankowy Ewolucja i funkcje pieniądza, polski system bankowy, działalność banków komercyjnych
2
5 Kooperacja przedsiębiorstwa z bankami
Współpraca banków z klientami, popyt i podaż usług bankowych, bankowość elektroniczna
2
6 Podstawy rachunkowości i księgowości
Omówienie rachunkowości i jej organizacji, wybór systemu finansowo-księgowego, plan kont, bilans, rachunek zysków i strat
3
7 Nowoczesna firma i globalna gospodarka
Omówienie narzędzi informatycznych wykorzystywanych w nowoczesnych przedsiębiorstwach, rynek elektroniczny, e-biznes
3
8 Narzędzia i metody badania procesów gospodarczych
Omówienie wybranych narzędzi służących do analizy procesów gospodarczych, źródła pozyskiwania
4
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
danych
9 Zajęcia praktyczne Opracowanie zadań – praktyczna implementacja wiedzy ekonomicznej w zakresie: rozpoznawania cech charakterystycznych i zabezpieczeń banknotów, wartości pieniądza w czasie, oceny projektów inwestycyjnych, obliczenia progu rentowności i innych wskaźników, analizy SWOT
40
10 Ćwiczenia Przeprowadzenie sprawdzenia wiedzy uczestników kursu – 40 pytań w formie zamkniętej i opisowej
20
SYLABUS SZKOLENIA
Nazwa szkolenia ABC ekonomii
Wymiar godzinowy 80 godzin
Forma zajęć 20 godzin w formie wykładów (w)
40 godzin zajęć praktycznych (z)
20 godzin ćwiczeń (ć)
Cel szkolenia Nabycie wiedzy teoretycznej w zakresie ekonomii wraz z umiejętnościami praktycznej jej aplikacji na potrzeby zakładu pracy.
Nabyte umiejętności przez uczestnika
rozumienie podstawowych pojęć z zakresu ekonomii,
rozumienie mechanizmów i powiązań występujących w
gospodarce,
poznanie roli i znaczenia podmiotów występujących w
gospodarce,
poznanie relacji występujących w sektorze bankowym w
szczególności kooperacji przedsiębiorstw z bankami,
poznanie wybranych metod racjonalnego zarządzania
gospodarczą działalnością,
poznanie podstaw rachunkowości i księgowości,
zrozumienie podstaw funkcjonowania nowoczesnego
przedsiębiorstwa,
poznanie wybranych metod badania procesów gospodarczych.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
OPIS BLOKÓW TEMATYCZNYCH
Lp. Nazwa bloku tematycznego Opis bloku tematycznego Liczba godzin
1 Wprowadzenie do ekonomii (w)
Wprowadzenie do ekonomii i gospodarki, omówienie podstawowych pojęć, podmioty występujące w gospodarce i ich znacznie, powiązania między uczestnikami w gospodarce
2
2 Przedsiębiorstwo w gospodarce (w)
Podstawy funkcjonowania przedsiębiorstw, omówienie celów działania, rodzaju przedsiębiorstw, specyfiki działalności
2
3 Zarządzanie gospodarczą działalnością przedsiębiorcy (w)
Podstawy zarządzania, podział zasobów przedsiębiorstwa, wybrane metody racjonalnego zarządzania gospodarczą działalnością przedsiębiorcy
2
4 Banki i system bankowy (w) Przedstawienie ewolucji pieniądza, funkcje pieniądza, polski system bankowy, działalność banków komercyjnych, ryzyko w bankowości
2
5 Kooperacja przedsiębiorstwa z bankami (w)
Współpraca banków z klientami, popyt i podaż usług bankowych, bankowość elektroniczna
2
6 Podstawy rachunkowości i księgowości (w)
Omówienie rachunkowości i jej organizacji, wybór systemu finansowo-księgowego, plan kont, bilans, rachunek zysków i strat, podstawy księgowości
3
7 Nowoczesna firma i globalna gospodarka (w)
Omówienie pojęcia globalizacji, narzędzia informatyczne wykorzystywane w nowoczesnych przedsiębiorstwach, rynek elektroniczny, handel elektroniczny, e-biznes
3
8 Narzędzia i metody badania procesów gospodarczych (w)
Omówienie wybranych narzędzi służących do analizy procesów gospodarczych, źródła pozyskiwania danych
4
9 Charakterystyczne cechy oraz zabezpieczenia banknotów występujących aktualnie w obiegu (z)
Zapoznanie się z charakterystycznymi cechami banknotów, rozpoznawanie zabezpieczeń charakterystycznych dla różnych banknotów
8
10 Wartość pieniądza w czasie (z) Przeprowadzenie symulacji opłacalności lokat bankowych uwzględniających różne
6
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
okresy czasowe i różne okresy kapitalizacji odsetek
11 Opłacalność projektów inwestycyjnych (z)
Analiza trzech możliwych projektów inwestycyjnych (lub ewentualnie trzech możliwych wariantów tego samego projektu), wybór najkorzystniejszego
8
12 Próg rentowności (z) Obliczenia progu rentowności, wskaźnika progu rentowności oraz wskaźnika bezpieczeństwa wraz z ich interpretacją
8
13 Przeprowadzenie analizy SWOT (z)
Przeprowadzenie analizy SWOT na przykładzie dowolnego przedsiębiorstwa i dotyczącą dowolnego aspektu jego działalności
10
14 Pytania kontrolne (ć) Podanie odpowiedzi na pytania kontrolne (40 pytań), pytania zarówno w formie zamkniętej jak i opisowe
20
Stosowane pomoce dydaktyczne
laptop, rzutnik multimedialny, prezenter, tablica, dostęp do Internetu
Literatura uzupełniająca Begg D., Fischer S., Dornbusch R., Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007
Begg D., Fischer S., Dornbusch R., Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007
Samuelson P.A., Nordhaus W.D., Ekonomia 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003
Samuelson P.A., Nordhaus W.D., Ekonomia 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998
Cebrowska T. (red.), Rachunkowość finansowa i podatkowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005
Grzywacz J., Współpraca przedsiębiorstwa z bankiem, Difin, Warszawa 2006
Chmielarz W., Systemy biznesu elektronicznego, Difin, Warszawa 2007
Ryżewska S., Bankowa analiza przedsiębiorstwa na potrzeby oceny ryzyka kredytowego, Twigger, Warszawa 2002
Godziszewski B., Haffer M., Stankiewicz M.J., Sudoł S., Przedsiębiorstwo. Teoria i praktyka zarządzania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Sudoł S., Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Zarządzanie przedsiębiorstwem, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2006
Janik W. (red.), Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie, Lublin 1999
Mały rocznik statystyczny Polski 2012, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2012
MATERIAŁY DYDAKTYCZNE DO SZKOLENIA
I. Abc ekonomii – materiały dydaktyczne do wykładów
Wprowadzenie do ekonomii
Ekonomia jest nauką, która bada w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym, co, jak i dla kogo
wytwarzać1. Ekonomia dzieli się na dwa podstawowe obszary: mikroekonomia i makroekonomia. Kryterium
podziału przebiega ze względu na skalę przeprowadzanych analiz2:
Przedmiotem analizy mikroekonomicznej jest szczegółowe badanie indywidualnych decyzji
odnoszących się do pojedynczych towarów.
W makroekonomii kładzie się nacisk na wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako całości.
Celowo upraszcza się w niej analizę poszczególnych elementów badanej całości w trosce o
przejrzystość obrazu działania całej gospodarki.
Do podstawowych pojęć ekonomicznych można zaliczyć: realny produkt narodowy brutto, produkt krajowy brutto,
siła robocza, stopa bezrobocia, stopa inflacji. Definiuje się je w następujący sposób3:
1 D., Begg S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia. Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2003, s. 29. 2 D., Begg S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia. Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2003, s. 46.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Realny produkt narodowy brutto (PNB) jest miarą całkowitego dochodu gospodarki narodowej. Świadczy on o
ilości dóbr i usług, na których zakup może sobie pozwolić gospodarka jako całość. Zwiększenie poziomu realnego
PNB to inaczej wzrost gospodarczy.
Produkt krajowy brutto (PKB, gross domestic product – GDP) jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez
czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.
Siła robocza jest to liczba ludzi pracujących lub poszukujących pracy. Nie obejmuje ona wszystkich tych, którzy
nie pracują ani nie poszukują pracy.
Stopa bezrobocia jest to odsetek siły roboczej pozostającej bez pracy.
Stopa inflacji jest to procentowy wzrost przeciętnego poziomu cen dóbr i usług.
Rynek jest zwięzłą nazwą procesu prowadzącego do tego, że decyzje gospodarstw domowych dotyczące
konsumpcji różnych dóbr, decyzje przedsiębiorstw o tym, co i jak wytwarzać, oraz decyzje pracowników
dotyczące tego, jak wiele i dla kogo pracować, zostają wzajemnie uzgodnione dzięki odpowiednim
dostosowaniom cen4.
Rysunek 1. Sektory instytucjonalne i ich wzajemne powiązania
3 D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007, s.
20 i 25. 4 D., Begg S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia. Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2003, s. 40.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Źródło: Mały rocznik statystyczny Polski 2012, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2012, s. 483. Dostępny
jest także w Internecie na stronie: www.stat.gov.pl.
Przedsiębiorstwo w gospodarce
Przedsiębiorstwo to jednostka (podmiot) prowadząca działalność gospodarczą, dążąca do zaspokojenia potrzeb
innych podmiotów życia społecznego (osób i/lub instytucji) przez wytwarzanie produktów i/lub świadczenie usług,
przy czym działalność ta jest motywowana chęcią uzyskania korzyści majątkowych i prowadzona samodzielnie
na ryzyko właściciela czy właścicieli. Warto nadmienić, że można spotkać się z innymi definicjami
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
przedsiębiorstwa z względu na przykładanie uwagi na inne charakterystyczne cechy wynikające z: teorii
ekonomii, nauk o zarządzaniu, cybernetyki, socjologii i prawa5.
Każde przedsiębiorstwo dąży do określonego celu lub do realizacji określonej grupy celów. Można do nich
zaliczyć6:
maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa w długim okresie czasu,
maksymalizacja sprzedaży,
zadowalający poziom rentowności kapitału, produktywności nakładów lub zasobów,
sprawność działania rozumiana jako terminowe i odpowiednio jakościowe reagowanie na potrzeby
klientów,
osiągnięcie zadowalającego poziomu zysku,
przetrwanie przedsiębiorstwa,
utrzymanie dotychczasowego poziomu zatrudnienia,
stabilizacja przychodów,
osiągnięcie zakładanego udziału w rynku,
„wewnętrzny spokój”,
maksymalizacja wynagrodzenia zarządu.
Przedsiębiorstwa można podzielić na wiele sposobów. Jednym z nich jest wielkość. Dziki takiemu podziałowi
występujące w gospodarce przedsiębiorstwa należą do jednej z grup: mikro, małe, średnie i duże. Dla
precyzyjnego określenia linii podziału wśród kryteriów znalazły się:
liczba zatrudnionych osób,
roczny obrót lub całkowity bilans roczny.
Tabela 1. Progi i pułapy MŚP
Kategoria przedsiębiorstwa
Liczba osób zatrudnionych: roczne
jednostki robocze (RJR) Roczny obrót Całkowity bilans roczny
Średnie < 250 ≤ 50 mln € ≤ 43 mln €
5 B. Godziszewski, M. Haffer, M.J. Stankiewicz, S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Teoria i praktyka zarządzania,
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011, s. 36-39. 6 W. Janik (red.), Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w
Lublinie, Lublin 1999, s. 11.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Małe < 50 ≤ 10 mln € ≤ 10 mln €
Mikro < 10 ≤ 2 mln € ≤ 2 mln €
Źródło: Nowa definicja MŚP. Poradnik dla użytkowników i wzór oświadczenia, http://www.parp.gov.pl/files/74/87/1155.pdf, [Data pobrania: 21.04.2013 r.], s. 14.
Podział przedsiębiorstw ze względu na kryterium własności:
przedsiębiorstwo państwowe,
przedsiębiorstwa samorządu terytorialnego,
przedsiębiorstwa spółdzielcze,
przedsiębiorstwa prywatne,
przedsiębiorstwa mieszane.
Każde przedsiębiorstwo działa w określonym otoczeniu gospodarczym. Otoczenie przedsiębiorstwa w
klasycznym ujęciu można podzielić na7:
otoczenie bliższe (bezpośrednie) – zbiór systemów, pozostających w bezpośrednich relacjach z
przedsiębiorstwem m.in. klienci, kontrahenci, banki itp.
otoczenie dalsze (pośrednie) – zbiór systemów, pozostających w pośrednich relacjach z
przedsiębiorstwem m.in. system prawny, polityka, sytuacja społeczna itp.
Według raportu Głównego Urzędu Statystycznego w 2011 r. prowadziło działalność łącznie 1 784 603
przedsiębiorstw, w tym 8:
1 765 597 małych, w tym 1 710 598 mikro,
15 817 średnich,
3 189 dużych.
Zarządzanie gospodarczą działalnością przedsiębiorcy
7 S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Zarządzanie przedsiębiorstwem, Polskie
Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2006, s. 44-45. 8 Działalność przedsiębiorstw niefinansowych w 2011 r., http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/pgwf_dzialalnosc
_przedsiebiorstw_niefinansowych.xls, [Data publikacji: 22.02.2013 r.].
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zarządzanie to kierowanie, w którym podstawowym źródłem wiedzy kierowników jest własność zasobów lub
dysponowanie – z upoważnienia właściciela – zasobami, które są niezbędne podwładnym do wykonywania ich
działań w przedsiębiorstwie9.
Decydowanie jest procesem intelektualnym przetwarzania informacji w warianty celów i/lub działań do celów
prowadzących, z których jeden (wariant) jest w sposób świadomy wybrany do realizacji10
.
Funkcje zarządzania:
planowanie,
organizowanie,
motywowanie,
kontrolowanie.
Planowanie – „projektowanie przyszłości, jakiej pragniemy oraz skutecznych środków jej realizacji”. Planowanie
to proces składający się z następujących elementów składowych: prognozowania, programowania, planowania
sensu stricte.
W ramach funkcji planowania wypracowane i podejmowane są decyzje dotyczące czterech fundamentalnych
elementów każdego planu:
celów,
sposobów działań, jakie należy podjąć aby cele osiągnąć,
zasobów, jakie w tych działaniach należy użyć,
narzędzi wdrożeniowych11
.
Organizowanie – obejmuje ogół działań podejmowanych przez poszczególne szczeble kierownicze,
zmierzających do konstruowania organizacji rozumianej jako „pewien rodzaj całości (…), której wszystkie
składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości”.
Składnikami współprzyczyniającymi się są ludzie i dysponowane przez nich zasoby.
Powodzenie jest równoznaczne z osiąganiem celów przedsiębiorstwa12
.
Motywowanie (pobudzanie, stymulowanie) sprowadza się do stwarzania takich sytuacji, które zachęcałyby
pracowników do wykonywania działań służących realizacji zadań i celów przedsiębiorstwa jako całości.
Motywacja pobudza, uruchamia, ukierunkowuje i wzmacnia działania pracowników przedsiębiorstwa13
.
9 B. Godziszewski, M. Haffer, M.J. Stankiewicz, S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Teoria i praktyka zarządzania,
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011, s. 227. 10
B. Godziszewski, M. Haffer, M.J. Stankiewicz, S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Teoria i praktyka zarządzania,
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011, s. 229. 11
B. Godziszewski, M. Haffer, M.J. Stankiewicz, S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Teoria i praktyka zarządzania,
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011, s. 246-247. 12
B. Godziszewski, M. Haffer, M.J. Stankiewicz, S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Teoria i praktyka zarządzania,
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011, s. 251.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Kontrolowanie (kontrola kierownicza lub menadżerska) służy czterem równoległym celom:
sprawdzaniu, czy rzeczywisty przebieg procesów w przedsiębiorstwie odpowiada zamierzonemu
(zaplanowanemu),
motywowaniu do realizacji zamierzeń,
doskonaleniu działań zarówno indywidualnych jak i całej instytucji,
sterowaniu operatywnemu (obserwacje kontrolne dotyczą całego przebiegu procesu, nie jest
kontrolowany jedynie ostateczny, końcowy wynik).
Kontrola powinna zapewniać warunki wystarczające do tego, by wiedzieć, co i jak zostało już osiągnięte oraz
spełniać warunki konieczne do tego, by wiedzieć, jak działać lepiej w przyszłości14
.
Rynki czynników produkcji:
praca,
ziemia,
kapitał.
Kapitał ludzki to nagromadzony przez pracownika zasób wiedzy fachowej, doświadczenia i umiejętności. Daje
on możliwość uzyskania w przyszłości wyższych dochodów15
.
Kapitał rzeczowy (fizyczny) to zasób wytworzonych dóbr przyczyniających się do produkcji innych dóbr i usług.
Ziemia jest czynnikiem produkcji dostarczanym przez naturę
Kapitał i ziemia łącznie tworzą rzeczowy majątek narodowy16
.
Rynek to mechanizm koordynujący zachowania nabywców i sprzedawców uczestniczących w procesie wymiany
dóbr oraz usług17
.
Wolny rynek umożliwia ustalenie się cen wyłącznie w wyniku gry sił podaży i popytu18
.
13
B. Godziszewski, M. Haffer, M.J. Stankiewicz, S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Teoria i praktyka zarządzania,
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011, s. 259. 14
B. Godziszewski, M. Haffer, M.J. Stankiewicz, S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Teoria i praktyka zarządzania,
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011, s. 266. 15
D., Begg S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia. Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2003, s. 340. 16
D., Begg S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia. Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2003, s. 363-364. 17
D., Begg S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia. Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2003, s. 72. 18
D., Begg S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia. Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2003, s. 84.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Czynniki produkcji to posiadane przez społeczeństwo zasoby, których użycie w procesie produkcji pozwala
wytworzyć nową wartość19
.
Klasyczna ekonomia: Praca, kapitał, ziemia proces produkcji Towary, Usługi.
Propozycje współczesnej ekonomii: Praca, kapitał, wiedza (i doświadczenie) proces produkcji Towary,
Usługi.
Banki i system bankowy
Ewolucja pieniądza20
:
wymiana barterowa – wymiana bezpośrednia dóbr na inne dobra,
pieniądz towarowy – różnorodne towary były środkami wymiany: bydło, tytoń, oliwa, piwo, wino, miedź,
żelazo, srebro, diamenty, papierosy itp.
pieniądz papierowy,
pieniądz bankowy.
Funkcje pieniądza21
:
jest powszechnie akceptowalnym środkiem płatniczym (środkiem wymiany),
jest jednostką rozrachunkową,
środek przechowywania wartości,
miernik odroczonych płatności.
Miary podaży pieniądza oraz zależności między nimi22
:
Agregat M0 – to szeroka baza monetarna, zawiera: gotówkę w obiegu pozabankowym, gotówkę w posiadaniu
banków oraz rachunki banków komercyjnych w banku centralnym. Jest to najwęższa miara pieniądza.
Agregat M1 – to agregat M0 wraz z całością wkładów na żądanie. Uznawany jest za podstawową miarę podaży
pieniądza w wąskim ujęciu.
Agregat M3 – to agregat M1 wraz z wkładami terminowymi i certyfikatami depozytowymi sektora
pozabankowego. Uważany jest za najlepszą miarę podaży pieniądza krajowego w szerokim ujęciu.
19
Czynniki produkcji, Portal Edukacji Ekonomicznej, http://www.nbportal.pl/pl/commonPages/EconomicsEntry Details?entryId=4&pageId=608, [Data pobrania: 22.04.2013 r.]. 20
P.A. Samuelson, W.D. Nordhaus, Ekonomia 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, s. 414-417. 21
D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007, s. 103-105. 22
D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007, s. 120.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Agregat M2 – to gotówka w obiegu oraz wkłady detaliczne a vista w bankach plus wkłady detaliczne i udziały w
towarzystwach budowlanych.
Agregat M4 – to agregat M3 wraz z wkładam i udziałami sektora pozabankowego (prywatnego) w towarzystwach
budowlanych i pomniejszone o posiadane przez towarzystwa budowlane zasoby gotówki, wkłady banków oraz
bankowe certyfikaty depozytowe.
Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń
uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod
jakimkolwiek tytułem zwrotnym23
.
W Polsce system bankowy składa się z dwóch poziomów:
Narodowy Bank Polski,
Banki komercyjne.
Narodowy Bank Polski (NBP) jest bankiem centralnym Rzeczypospolitej Polskiej. Narodowy Bank Polski pełni
trzy zasadnicze funkcje24
:
banku emisyjnego – przysługuje mu wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych RP,
banku dla innych banków,
centralnego banku państwa.
Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu
polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP25
. Zgodnie z opracowaną przez
Radę Polityki Pieniężnej Strategią Polityki Pieniężnej po 2003 roku, celem NBP jest ustabilizowanie inflacji na
poziomie 2,5 proc. z dopuszczalnym przedziałem wahań +/- 1 punkt procentowy26
.
Do zadań NBP należy także27
:
1. organizowanie rozliczeń pieniężnych,
2. prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi,
3. prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami,
4. prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa,
5. regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie,
6. kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego,
23
Art. 2 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (Dz.U. 1997 Nr 140 poz. 939). 24
Działalność Narodowego Banku Polskiego, Narodowy Bank Polski, http://nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/o_nbp.html, [Data pobrania: 20.04.2013 r.]. 25
Art. 3 ust. 1 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim. 26
Działalność Narodowego Banku Polskiego, Narodowy Bank Polski, http://nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/o_nbp.html, [Data pobrania: 20.04.2013 r.]. 27
Art. 3 ust. 2 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
7. działanie na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z
dnia 7 listopada 2008 r. o Komitecie Stabilności Finansowej (Dz. U. Nr 209, poz. 1317),
8. opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji
inwestycyjnej,
9. wykonywanie innych zadań określonych ustawami.
Artykuły 5 i 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe definiują, czym są czynności bankowe oraz jakie
inne czynności mogą wykonywać banki. Czynnościami bankowymi są28
:
1. przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz
prowadzenie rachunków tych wkładów,
2. prowadzenie innych rachunków bankowych,
3. udzielanie kredytów,
4. udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw,
5. emitowanie bankowych papierów wartościowych,
6. przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,
7. wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,
8. wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.
Do czynności bankowych należy także zaliczyć poniższe czynności, jeżeli są one wykonywane przez banki:
1. udzielanie pożyczek pieniężnych,
2. operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty,
3. wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,
4. terminowe operacje finansowe,
5. nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,
6. przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,
7. prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,
8. udzielanie i potwierdzanie poręczeń,
9. wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych,
10. pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.
Kooperacja przedsiębiorstwa z bankami
Charakterystyczne cechy usług bankowych29
:
28
Art. 5 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe (Dz.U. 1997 Nr 140 poz. 939). 29
M. Kolasa, Marketing bankowy, CeDeWu Sp. z o.o, Warszawa 2008, s. 11-12.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
niematerialność – nie można tych usług zobaczyć, dotknąć, posmakować czy pokazać. Klient
podejmuje decyzję zakupową dotyczącą czegoś, co nie istnieje w sensie fizycznym,
nierozdzielność – niemożliwe jest oddzielenie fazy produkcji od konsumpcji usługi bankowej, często
usługi bankowe związane są bezpośrednio z osobą, która daną usługę prezentuje klientowi i następnie ją
świadczy,
niejednorodność – usługi finansowe są nieporównywalne, wyróżnia je miejsce i czas wytwarzania oraz
umiejętności i indywidualne predyspozycje osób, które je świadczą,
nietrwałość – usługi bankowe nie mogą być (tak jak towary) magazynowane. Jedynym wyjątkiem jest
karta kredytowa. Występuje jako forma przechowywania kredytu. Większość usług bankowych
świadczona jest w momencie wystąpienia na nie popytu.
Współpraca przedsiębiorstw z bankami wynika bezpośrednio z potrzeb firm w zakresie30
:
bieżącej obsługi przedsiębiorstw (dokonywanie różnorodnych operacji finansowych),
możliwości korzystania z różnorodnych form gromadzenia wolnych środków pieniężnych,
pozyskiwania źródeł finansowania zarówno dla działalności bieżącej, jak i inwestycyjnej.
Banki realizują także inne usługi na rzecz przedsiębiorstw m.in. udzielają gwarancji bankowych, wspomagają
przedsiębiorstwo w prowadzeniu handlu zagranicznego oraz prowadzą działalność doradczą.
Korzystanie z usług bankowych może przebiegać z wykorzystaniem:
wyłącznie tradycyjnych oddziałów bankowych,
tradycyjnych oddziałów bankowych udostępniających także usługi bankowości elektronicznej,
banków wirtualnych.
Możliwości gromadzenia tymczasowo wolnych środków finansowych:
klasyczne lokaty bankowe,
Inne formy (skarbowe papiery wartościowe, obligacje skarbowe, bony bankowe itp.).
Możliwości finasowania działalności przedsiębiorstwa przez banki:
kredyty bankowe,
a) kredyty obrotowe (w rachunku bieżącym, w rachunku kredytowym),
b) kredyty inwestycyjne,
30
J. Grzywacz, Współpraca przedsiębiorstwa z bankiem, Difin, Warszawa 2006, s. 13.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
leasing,
faktoring.
Rozliczenia pieniężne mogą być prowadzone z wykorzystaniem:
rozliczeń gotówkowych (wpłaty i wypłaty w gotówce, skarbiec nocny, inkaso samochodowe),
rozliczenia bezgotówkowe (polecenie przelewu, polecenie zapłaty, rozliczenia z wykorzystaniem czeku).
Usługi rozliczeniowe (systemy płatności detalicznych): ELIXIR, EuroELIXIR, Ekspres ELIXIR.
Tabela 2. Harmonogram sesji ELIXIR
Nr sesji Otwarcie wejścia
Zamknięcie wejścia
Początek sesji rozrachunkowej
w NBP
Koniec sesji rozrachunkowej
i przekazanie wyników do banków
I 16:00 (D-1) 9:30 (D) 10:30 (D) 11:00 (D)
II 9:30 (D) 13:30 (D) 14:30 (D) 15:00 (D)
III 13:30 (D) 16:00 (D) 17:00 (D) 17:30 (D)
Legenda: D-1 oznacza dzień poprzedni. Każdego dnia roboczego odbywają się 3 sesje rozliczeniowe w systemie ELIXIR: poranna (I), popołudniowa (II) i wieczorna (III). Źródło: Harmonogram sesji ELIXIR, Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A., http://www.kir.com.pl/main.php?p=harmonogram-sesji, [Data pobrania: 21.04.2013 r.].
Kanały bankowości elektronicznej:
home banking,
bankowość internetowa,
bakowość telefoniczna,
bankowość terminalowa,
bankowość mobilna.
Podstawy rachunkowości i księgowości
Amortyzacja jest to utrata wartości dobra kapitałowego w ciągu roku, będąca efektem wykorzystania tego dobra
w procesie produkcji.
Zapasy są to dobra przechowywane przez przedsiębiorstwo na potrzeby przyszłej sprzedaży.
Aktywami nazywamy posiadany przez przedsiębiorstwo majątek.
Pasywami (zobowiązaniami) nazywamy to, co firma jest winna innym.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Koszt alternatywny (koszt utraconych możliwości) jest to suma dochodów utraconych w wyniku
niewykorzystania posiadanych zasobów (pracy i kapitału) w najlepszym z istniejących, alternatywnych
zastosowań31
.
Tabela 3. Elementy składowe bilansu (bez stanu na koniec roku poprzedniego i bieżącego)
AKTYWA PASYWA
A. Aktywa trwałe I. Wartości niematerialne i prawne 1. Koszty zakończonych prac rozwojowych 2. Wartość firmy 3. Inne wartości niematerialne i prawne 4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne II. Rzeczowe aktywa trwałe 1. Środki trwałe a) grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu) b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej c) urządzenia techniczne i maszyny d) środki transportu e) inne środki trwałe 2. Środki trwałe w budowie 3. Zaliczki na środki trwałe w budowie III. Należności długoterminowe 1. Od jednostek powiązanych 2. Od pozostałych jednostek IV. Inwestycje długoterminowe 1. Nieruchomości 2. Wartości niematerialne i prawne 3. Długoterminowe aktywa finansowe a) w jednostkach powiązanych – udziały lub akcje – inne papiery wartościowe – udzielone pożyczki – inne długoterminowe aktywa finansowe b) w pozostałych jednostkach – udziały lub akcje – inne papiery wartościowe – udzielone pożyczki – inne długoterminowe aktywa finansowe 4. Inne inwestycje długoterminowe V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe 1. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 2. Inne rozliczenia międzyokresowe B. Aktywa obrotowe
A. Kapitał (fundusz) własny I. Kapitał (fundusz) podstawowy II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna) III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) IV. Kapitał (fundusz) zapasowy V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych VIII. Zysk (strata) netto IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania I. Rezerwy na zobowiązania 1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego 2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne – długoterminowa – krótkoterminowa 3. Pozostałe rezerwy – długoterminowe – krótkoterminowe II. Zobowiązania długoterminowe 1. Wobec jednostek powiązanych 2. Wobec pozostałych jednostek a) kredyty i pożyczki b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych c) inne zobowiązania finansowe d) inne III. Zobowiązania krótkoterminowe 1. Wobec jednostek powiązanych a) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności: – do 12 miesięcy – powyżej 12 miesięcy b) inne 2. Wobec pozostałych jednostek a) kredyty i pożyczki b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych c) inne zobowiązania finansowe
31
D., Begg S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia. Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2003, s. 168-171.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
I. Zapasy 1. Materiały 2. Półprodukty i produkty w toku 3. Produkty gotowe 4. Towary 5. Zaliczki na dostawy II. Należności krótkoterminowe 1. Należności od jednostek powiązanych a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: – do 12 miesięcy – powyżej 12 miesięcy b) inne 2. Należności od pozostałych jednostek a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: – do 12 miesięcy – powyżej 12 miesięcy b) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń c) inne d) dochodzone na drodze sądowej III. Inwestycje krótkoterminowe 1. Krótkoterminowe aktywa finansowe a) w jednostkach powiązanych – udziały lub akcje – inne papiery wartościowe – udzielone pożyczki – inne krótkoterminowe aktywa finansowe b) w pozostałych jednostkach – udziały lub akcje – inne papiery wartościowe – udzielone pożyczki – inne krótkoterminowe aktywa finansowe c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne – środki pieniężne w kasie i na rachunkach – inne środki pieniężne – inne aktywa pieniężne 2. Inne inwestycje krótkoterminowe IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
d) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności: – do 12 miesięcy – powyżej 12 miesięcy e) zaliczki otrzymane na dostawy f) zobowiązania wekslowe g) z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń h) z tytułu wynagrodzeń i) inne 3. Fundusze specjalne IV. Rozliczenia międzyokresowe 1. Ujemna wartość firmy 2. Inne rozliczenia międzyokresowe – długoterminowe – krótkoterminowe
Aktywa razem Pasywa razem
Źródło: Załącznik nr 1 ustawy dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591).
Nowoczesna firma i globalna gospodarka
Systemy informacyjne zarządzania32
:
32
J. Zawiła-Niedźwiecki, K. Rostek, A. Gąsiorkiewicz (red.), Informatyka gospodarcza. 1, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 309-310.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
systemy informatyczne wspomagające funkcjonowanie systemów informatycznych stosowanych w
zarządzaniu (SW),
systemy transakcyjne (ST),
systemy informowania kierownictwa (SIK), zwane też systemami wyszukiwania danych (SWD),
systemy doradcze (SD),
systemy kompleksowe (SK)
Inny przykład podziału systemów informatycznych – ze względu na zadania realizowane w organizacji33
:
systemy wspomagające produkcję i usługi,
systemy do obsługi finansów i rachunkowości,
systemy do promocji i marketingu,
systemu do obsługi klientów,
systemy do logistyki.
Biznes elektroniczny to34
:
wszelkie formy transakcji związanych z komercyjnym wykorzystaniem indywidualnych i
instytucjonalnych podmiotów gospodarczych bazujących na cyfrowym przetwarzaniu i transmisji danych,
biznes prowadzony w sieciach komputerowych, takich jak Internet, z uwzględnieniem towarzyszącej mu
infrastruktury pokrewnej,
produkcja, dystrybucja, marketing i sprzedaż oraz dystrybucja dóbr i usług z wykorzystaniem sieci
teleinformatycznych.
Handel elektroniczny (e-commerce) – zawiera w sobie wymianę dóbr i usług pomiędzy klientami, partnerami
biznesowymi i dostawcami za pośrednictwem drogi elektronicznej. Są to wszystkie transakcje pomiędzy
organizacją a jakąkolwiek inną stroną, która w tym uczestniczy. Transakcje odbywają się na zasadzie wymiany
informacji rozpowszechnianej przez sieci elektroniczne na jakimkolwiek szczeblu łańcucha dostaw czy wewnątrz
organizacji, pomiędzy przedsiębiorstwami, przedsiębiorstwami a klientami lub pomiędzy sektorem prywatnym a
publicznym, w sposób płatny lub bezpłatnie35
.
33
J. Zawiła-Niedźwiecki, K. Rostek, A. Gąsiorkiewicz (red.), Informatyka gospodarcza. 1, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 314. 34
W. Chmielarz, Systemy biznesu elektronicznego, Difin, Warszawa 2007, s. 16. 35
W. Chmielarz, Systemy biznesu elektronicznego, Difin, Warszawa 2007, s. 16-17.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Wybrane modele komunikacji w gospodarce elektronicznej36
:
B2B (business to business) – interakcje pomiędzy przedsiębiorstwami,
B2C (business to customer) – interakcje pomiędzy przedsiębiorstwami a konsumentami,
C2B (consumer to business) – interakcje pomiędzy konsumentami a przedsiębiorstwami,
C2C (consumer to consumer) – interakcje pomiędzy konsumentami.
Rynek elektroniczny (e-market) – sieć interakcji i powiązań, miejsce gdzie spotykają się oferenci i klienci w celu
dokonania transakcji sprzedaży i zakupu w dowolnej sieci teletransmisyjnej, często rozległej – globalnej – gdzie
dokonywane są transakcje biznesu elektronicznego37
.
Gospodarka elektroniczna to istniejąca czasowo w przestrzeni sieci rozległych, głównie Internetu, w sferze
normatywnej i pozanormatywnej sztuczną organizację społeczno-ekonomiczną, której architektura ze względu na
swą dynamiczną złożoność i specyfikę używanej infrastruktury nie może być zastosowana w sposób statyczny w
świecie realnym, chociaż towary i płatności występujące w tej sferze należą właśnie do tego świata38
.
Narzędzia i metody badania procesów gospodarczych
Oznaczenia występujące w analizie SWOT:
S (Strengths) – oznacza mocne strony,
W (Weaknesses) – oznacza słabe strony,
O (Opportunities) – oznacza szanse,
T (Threats) – oznacza zagrożenia.
Próg rentowności
Próg rentowności (punkt krytyczny sprzedaży) to wielkość sprzedaży konieczna dla pełnego sfinansowania
generowanych przez przedsiębiorstwo kosztów. Dla uzyskania pełniejszego obrazu sytuacji oblicza się także
wskaźnik progu rentowności oraz wskaźnik marginesu bezpieczeństwa39
.
Wzór na próg rentowności w jednostkach naturalnych:
zjj
st
kc
KBEP
gdzie:
36
Zob. więcej: W. Chmielarz, Systemy biznesu elektronicznego, Difin, Warszawa 2007, s. 28-30. 37
W. Chmielarz, Systemy biznesu elektronicznego, Difin, Warszawa 2007, s. 26. 38
W. Chmielarz, Systemy biznesu elektronicznego, Difin, Warszawa 2007, s. 27. 39
W. Janik (red.), Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w
Lublinie, Lublin 1999, s. 68-72.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
stK - koszty stałe w zł,
jc - cena jednostkowa sprzedaży w zł,
zjk - koszt zmienny jednostkowy w zł.
Wzór na wskaźnik progu rentowności (WPR):
snP
BEPWPR
gdzie:
BEP - próg rentowności w ujęciu wartościowym,
snP - przychód ze sprzedaży netto w zł.
Wzór na wskaźnik marginesu bezpieczeństwa:
WPRP
BEPPMB
sn
sn
1
gdzie:
BEP - próg rentowności w ujęciu wartościowym.
Wartość pieniądza w czasie
pK - kapitał początkowy,
r - stawka oprocentowania (stopa zwrotu), kapitalizacja odsetek,
kK - kapitał końcowy.
Założenie: roczna kapitalizacja odsetek:
Kapitał po pierwszym roku: rKKK ppk *
Kapitał po drugim roku: 2)1(**)*(* rKrrKKrKKK pppppk
Kapitał po n-latach: n
pk rKK )1(*
Założenie: kwartalna kapitalizacja odsetek:
Kapitał po pierwszym kwartale: )4
1(*4
*1
rK
rKKK pppk
Kapitał po czterech kwartałach: 4
4 )4
1(*r
KK pk
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zaktualizowana wartość netto (NPV) jest to różnica między sumą corocznych zdyskontowanych nadwyżek
finansowych (Cf) a sumą zdyskontowanego zainwestowanego kapitału (I). Nadwyżka finansowa składa się z:
zysku netto, amortyzacji, odsetek od kredytów i pożyczek w kolejnym roku eksploatacji inwestycji, jeżeli w stopie
dyskontowej i w nakładach inwestycyjnych jest udział kapitału obcego (pożyczonego)40
.
n
tt
tt
i
ICfNPV
0 )1(
gdzie:
Cf - nadwyżka finansowa w kolejnym roku objętym projekcją,
I - nakłady inwestycyjne,
t - kolejny rok objęty projekcją (t = 0, 1, 2, …, n lat),
i - stopa dyskontowa.
Inwestycję uznaje się za opłacalną jeżeli 0NPV .
40
S. Ryżewska, Bankowa analiza przedsiębiorstwa na potrzeby oceny ryzyka kredytowego, Twigger, Warszawa 2002, s. 244.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
II. Abc ekonomii – materiały dydaktyczne do zajęć praktycznych
Zadanie 1
Zadanie to dotyczy charakterystycznych cech oraz zabezpieczeń banknotów występujących aktualnie w obiegu.
Charakterystyczne cechy banknotów można podzielić na cztery grupy, które można analizować z wykorzystaniem
wskazówek41
: Dotknij banknotu i sprawdź, czy:, Popatrz na banknot pod światło i zwróć uwagę na:, Przechyl
banknot, a zauważysz kolejne zabezpieczenia:, Sprawdź dodatkowe zabezpieczenia:.
Korzystając z informacji umieszczonych na stronie NBP Banknoty i monety Zabezpieczenia (m.in. Ulotka
NBP Bezpieczne Pieniądze) proszę wypisać charakterystyczne cechy i stosowane zabezpieczenia:
1. „Dotknij banknotu i sprawdź, czy:”
a) ………………………….................................................
b) ………………………….................................................
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
2. „Popatrz na banknot pod światło i zwróć uwagę na:”
a) ………………………….................................................
b) ………………………….................................................
c) ………………………….................................................
3. „Przechyl banknot, a zauważysz kolejne zabezpieczenia:”
a) …………………………………………………………………………………………………………………………………
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………
41
Opracowano na podstawie ulotki: Podaj dalej! Bezpieczne pieniądze, Narodowy Bank Polski, http://nbp.pl/bezpiecznepieniadze/main/5_Ulotka_NBP_Bezpieczne_Pieniadze_PL_small.pdf, [Data pobrania: 22.04.2013 r.].
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
d) …………………………………………………………………………………………………………………………………
4. „Sprawdź dodatkowe zabezpieczenia:”
a) …………………………………………………………………………………………………………………………………
b) …………………………………………………………………………………………………………………………………
c) …………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 2
Wartość pieniądza w czasie. Dla poniższych założeń wyznaczyć wartość posiadanego kapitału po upływie czasu
trwania lokat.
Podstawowe założenia:
złK p 100000 ; kapitał początkowy,
%4r ; stawka oprocentowania (stopa zwrotu).
Symulacje (roczna kapitalizacja odsetek):
po pierwszym roku: …………………………………………….......................................................................................
po drugim roku: …………………………………………………………………………………………………………………
po piątym roku: …………………………………………………………………………………………………………………
Symulacje (kwartalna kapitalizacja odsetek):
po pierwszym roku: …………………………………………….......................................................................................
po drugim roku: …………………………………………………………………………………………………………………
po piątym roku: …………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 3
Opłacalność projektów inwestycyjnych
Analizie poddano trzy możliwe projekty inwestycyjne (ewentualnie trzy możliwe warianty tego samego projektu).
Korzystając z metody NPV dokonać wyboru najkorzystniejszego projektu. Stopa dyskontowa: %6i .
Lata Nadwyżki finansowe
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Projekt nr 1 Projekt nr 2 Projekt nr 3
0 (inwestycja) - 50 000 - 50 000 - 50 000
1 8 000 12 000 14 000
2 10 000 12 000 13 000
3 12 000 12 000 12 000
4 14 000 12 000 10 000
5 16 000 12 000 11 000
Razem (Lata od 1 do 5): 60 000 60 000 60 000
Wyliczenia:
Lata Zdyskontowane nadwyżki finansowe
Projekt nr 1 Projekt nr 2 Projekt nr 3
0
1
2
3
4
5
NPV:
Po przeprowadzeniu powyższych analiz najkorzystniejszym jest ………………………………………… .
Dla chętnych: Wyznaczenie wskaźnika IRR dla każdego z projektów.
Zadanie 442
Przedsiębiorstwo uruchamia produkcję nowego wyrobu. Docelowy poziom sprzedaży ma wynieść 500 szt.
wyrobów. Przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych przedsiębiorstwo zamierza osiągnąć przychód ze
sprzedaży na poziomie 125 000 zł. Planowany koszt całkowity ma wynieść 115 000 zł, z czego 40% stanowi
koszt stały.
Na podstawie danych należy:
42
W. Janik (red.), Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w
Lublinie, Lublin 1999, s. 73.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
1. Określić wielkość i wartość sprzedaży, która pokryje całkowite koszty produkcji.
2. Obliczyć wskaźnik progu rentowności (WPR) oraz wskaźnik bezpieczeństwa (WB).
3. Przeprowadzić analizę wrażliwości, zakładając planowany poziom kosztów i sprzedaży jako wariant
wyjściowy:
a. zmniejszając cenę o 5%,
b. zwiększając koszt zmienny o 15%,
c. zwiększając koszt stały o 10%,
d. dokonując wszystkich w/w zmian jednocześnie.
Rozwiązanie:
Obliczenie progu rentowności w ujęciu ilościowym i wartościowym.
Obliczenie wskaźnika progu rentowności i wskaźnika bezpieczeństwa wraz z ich interpretacją.
Analiza wrażliwości (zmniejszenie ceny o 5%) wraz z interpretacją.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Analiza wrażliwości (zwiększenie kosztu zmiennego o 15%) wraz z interpretacją.
Analiza wrażliwości (zwiększenie kosztu stałego o 10%) wraz z interpretacją.
Analiza wrażliwości (zmniejszenie ceny o 5%, zwiększenie kosztu zmiennego o 15%, zwiększenie kosztu stałego
o 10%) wraz z interpretacją.
Zadanie 5
Na przykładzie dowolnego przedsiębiorstwa i dla dowolnie wybranego aspektu jego działalności proszę
przeprowadzić analizę SWOT:
Analiza SWOT dotyczy: …………………………………………………………………………………………………..
Czynniki pozytywne Czynniki negatywne
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Czynnik
i w
ew
nę
trzne
Mocne strony Słabe strony
Czynnik
i zew
nętr
zne
Szanse Zagrożenia
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
III. Abc ekonomii – materiały dydaktyczne do ćwiczeń
Pytania kontrolne
1. Jaka jest definicja ekonomii?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
2. Badaniem gospodarki jako całości zajmuje się:
a) makroekonomia,
b) mikroekonomia,
c) łącznie makroekonomia i mikroekonomia.
3. Miara wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego
kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem to:
a) realny produkt narodowy brutto,
b) produkt krajowy brutto.
4. Siła robocza jest to:
a) liczba ludzi pracujących,
b) liczba ludzi pracujących lub poszukujących pracy.
5. W jaki sposób definiuje się rynek?
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
6. Do powiązań pomiędzy przedsiębiorstwami a instytucjami rządowymi i samorządowymi należą:
a) podatki,
b) podatki i świadczenia społeczne,
c) podatki i dotacje.
7. Jakie sektory instytucjonalne można wyróżnić w gospodarce?
a) ………………………………………..
b) ………………………………………..
c) ………………………………………..
d) ………………………………………..
e) ………………………………………..
f) ………………………………………..
8. Jakie są rodzaje podatków?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
9. Jakie są charakterystyczne cechy przedsiębiorstw?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
10. Jakie są cele działalności przedsiębiorstw?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
11. Małe przedsiębiorstwo, to takie przedsiębiorstwo które:
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
a) zatrudnia mniej niż 10 pracowników oraz którego roczny obrót oraz/lub całkowity bilans roczny nie
przekracza 2 mln euro,
b) zatrudnia mniej niż 50 pracowników oraz którego roczny obrót oraz/lub całkowity bilans roczny nie
przekracza 10 mln euro,
c) zatrudnia mniej niż 50 pracowników oraz którego roczny obrót oraz/lub całkowity bilans roczny nie
przekracza 2 mln euro.
12. Na jakie grupy można podzielić przedsiębiorstwa według:
własności?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
form prawnych?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
rodzaju i zakresu działalności?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
13. Całokształt systemów, pozostających w bezpośrednich relacjach z przedsiębiorstwem to:
a) otoczenie bliższe,
b) otoczenie dalsze.
14. Jaka jest definicja płynności finansowej?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
15. Jak kształtują się wg M.E. Portera siły w sektorze?
a) ………………………………………..
b) ………………………………………..
c) ………………………………………..
d) ………………………………………..
e) ………………………………………..
16. Jakie są funkcje zarządzania?
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
17. Jakie są grupy czynników produkcji?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
18. Jaka jest różnica pomiędzy dobrem komplementarnym a dobrem substytucyjnym?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
19. W jaki sposób można scharakteryzować ryzyko występujące w działalności gospodarczej?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
20. Jakie są funkcje pieniądza?
a) ………………………………………..
b) ………………………………………..
c) ………………………………………..
d) ………………………………………..
21. Gotówka w obiegu pozabankowym, gotówka w posiadaniu banków oraz rachunki banków komercyjnych
w banku centralnym to:
a) agregat M0,
b) agregat M1,
c) agregat M3.
22. Jaka jest definicja inflacji?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
23. W Polsce obowiązuje obecnie:
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
a) dwuszczeblowa struktura systemu bankowego,
b) trójszczeblowa struktura systemu bankowego,
c) czteroszczeblowa struktura systemu bankowego.
24. Narodowy Bank Polski pełni następujące funkcje:
a) emisyjną, centralnego banku państwa, banku banków,
b) wyłącznie emisyjną i centralnego banku państwa,
c) wyłącznie banku banków i centralnego banku państwa.
25. Nadrzędnym celem Narodowego Banku Polskiego jest:
a) organizowanie rozliczeń pieniężnych,
b) kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego,
c) utrzymanie stabilnego poziomu cen.
26. Do charakterystycznych cech usług bankowych należą:
a) ……………………………………………………..
b) ……………………………………………………..
c) ……………………………………………………..
d) ……………………………………………………..
27. Proszę podać przykłady czynności bankowych:
aktywnych – …………………………………………………………………………………………………………...
pasywnych – ..………………………………………………………………………………………………………...
pośredniczących – …………………………………………………………………………………………………...
28. Rozliczenia z wykorzystaniem polecenia przelewu i polecenia zapłaty należą do:
a) rozliczeń gotówkowych,
b) rozliczeń bezgotówkowych.
29. Karty płatnicze i bankomaty należy zaliczyć do:
a) bankowości internetowej,
b) bankowości terminalowej,
c) bankowości mobilnej.
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
30. Dzienna liczba sesji ELIXIR to:
a) 1,
b) 3,
c) 6.
31. Proszę wymienić kanały za pomocą których świadczone są usługi bankowości elektronicznej:
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
32. Jakie są dwa główne elementy składowe bilansu? Proszę dokonać krótkiej charakterystyki.
……………………. - ………………………………………………………………………………………………...
……………………. - ………………………………………………………………………………………………...
33. Dowód księgowy powinien zawierać:
a) ……………………………………………………..
b) ……………………………………………………..
c) ……………………………………………………..
d) ……………………………………………………..
e) ……………………………………………………..
f) ……………………………………………………..
34. Jaka jest definicja środka trwałego?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
35. Rozwiń skróty modeli komunikacji w gospodarce elektronicznej:
C2C – ……..…………………………………………………………………………………………………………...
B2C – ……..…………………………………………………………………………………………………………...
C2B – ……..…………………………………………………………………………………………………………...
B2B – ……..…………………………………………………………………………………………………………...
Projekt pt. „Rozwiń z nami firmę” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
36. Systemy informatyczne wyodrębnione ze względu na zadania realizowane w organizacji to:
a) ………………………………………..
b) ………………………………………..
c) ………………………………………..
d) ………………………………………..
e) ………………………………………..
37. Jakie są możliwe sposoby realizowania zapłaty za zakupy w Internecie?
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
38. Proszę dokonać charakterystyki progu rentowności:
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
39. Proszę wymienić elementy składowe analizy SWOT:
a) ………………………………………..
b) ………………………………………..
c) ………………………………………..
d) ………………………………………..
40. Proszę wymienić znane metody oceny efektywności inwestycji:
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………………………......