ADAPTASYON:

Bir canlının bulunduğu ortamda yaşama ve üreme şansınıartıran özelliklerinin bütününe adaptasyon denir.. Adaptasyon gende var olan karakterlerin açığa çıkmasıdır.Örnek Bukalemunun girdiği ortama uygun olarak renk değiştirmesi Kalıtsaldır. Adaptasyonların nedeni doğal seleksiyonlardır.

ÖRNEK :Çevre şartlarına bağlı olarak yeni karakterler oluşmaz ve

karakterlerinde değişme olmaz.

Adaptasyon• Günümüzde milyonlarca bitki, hayvan ve mikro-organizma türü yaşamaktadır. Değişik türler farklı görünseler de, iç yapıları ve kimyasal süreçleri incelendiğinde benzerlikler görülmektedir ve ortak atadan geldiklerine delil teşkil eder.

•Canlılar beslenme, barınma, avlanma, üreme ve düşmanlarından korunma gibi yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için adaptasyon gösterirler. Bazı hayvanların kış uykusuna yatması, göç etmeleri, bitkilerin yapraklarını dökmesi birer adaptasyondur. Soğuk bölgelerde yasayan canlılar gibi sıcak bölgelerde yasayan canlılar da yasadıkları bölgede hayatta kalabilmek için benzer adaptasyonlar gösterirler

• Çevre değişiklikleri olduğunda türün adaptasyon özellikleri yeni çevre koşullarında yaşayabilmesi için yeterli olmasa o tür yok olur. Fosiller şu an yok olan canlıların çok önceden yaşadığını gösterir.

• Türlerin yok olması sık olan bir olaydır, bir zamanlar dünyada yaşayan çoğu tür şu an yoktur.

Örneğin çölde yasayan tilki, fare ve tavsanın kulakları ve kuyrukları uzun, vücut yüzeyleri geniştir. Bu özellikleri onların vücutlarındaki ısı kaybını artırarak vücut sıcaklıklarını korumalarını sağlar

Çöl ve Kutup Tilkisi

Yine çöle özgü bir bitki olan kaktüsün yapraklarının diken seklinde, kıvrık ve tüylü olması, gövdesinde su depo etmesi bitkinin su kaybını azaltır

Kutup ile Ekvator ayılarıEkvator Ayısının derisi ince

Kutup ayısının derisi kalın yağtabakası daha çok

Bukalemun

Hörgüçlü Deve

Kamuflaj ustaları

ADAPTASYON örnekleri:1-Kaktüsün su depo etme özelliği ve sıcağa dayanma özelliği çölde yaşama imkanı verir.Nemli yerlerde bu özellik değişmez. 2-Göz bebeğinin ışıkta küçülmesi, az ışıkta büyümesi. 3-Bukalemun’un bulunduğu ortama göre renk değiştirmesi. 4-Bukalemunun girdiği ortama uygun olarak renk değiştirmesi5-Dış döllenme yapan canlıların gamet sayısının fazla olması(Balıklar)6-Çiçekli bitkilerin embriyoyu besleyecek tohum oluşturması7-Deve kuşları çok hızlı koşabilmek için uzun ve güçlü bacaklara sahip olması 8-Penguenler perdeli ayakları sayesinde hızla yüzmesi ve deri altlarında depoladıklarıyağ ile soğuk ortamlarda vücut sıcaklıklarını korumalarını sağlaması9-Bazı hayvanların kış uykusuna yatması, göç etmeleri, bitkilerin yapraklarını dökmesibirer adaptasyondur 10-Rüzgârla tozlaşan çiçekli bitkilerde polen sayısının fazla olmasI11-Kutuplarda yaşayan ayıların, sıcak bölgede yaşayan cinslerine göre daha irivücutluolması 12-Kurak bölgede yaşayan bitkilerin yaprak ayasının dar, gövde ve yaprakların tüylü, stomaların küçük ve derinde olması 13-Ağaç dallarında yaşayan çekirgelerin görünüşlerinin ağaç şeklinde olması

1.

Kutuptaki Penguenler

Balinalar

Kamuflaj Ustaları

39

VARYASYON:

• Canlılar arasında görülen çeşitliliğe denir.• Varyasyona neden olan faktörler:• 1) Modifikasyon• 2) Mutasyon• 3) Eşeyli üreme : Mayoz bölünmedeki

krossing-over, ayrılmama, döllenme

41

Milyonlarca Yıldan Bu Yana Türlerde Değişmeler Oldu mu?

Bir türdeki canlıların sayısı, üreme ile sayıca artma eğilimi gösterdiği hâlde, doğadaki birey sayıları sabit kalır.

Bunun sebebi, çevre ve kalıtımdır. Yaşam için gerekli olan besin, barınak, su, ışık gibi çevre faktörleri canlılar arasında "yaşama savaşına" neden olur. Bu savaşta başarılı olanlar yaşamlarına devam eder. Başarılı olamayanlar ise ölür.

Canlıların Çeşitliliği (Tür NEDİR?)

Yeryüzünde yaşayan milyonlarca canlı türü vardır. Ortak atadan gelen, benzer yapı ve özelliklere sahip, kısır

olmayan canlılar oluşturan canlı topluluğuna tür denir.

Örneğin; insanlar, aslan, kutup ayısı, leylek birer türdür. Bu canlı türlerinin hepsi yaşadığı ortamla uyum içerisindedir. Örneğin bir çöl faresi çöl ortamına, bir penguen kutup şartlarına göre donatılmıştır.

TÜRLERİN ÖZELLİKLERİ

1-Farklı türler arasında hem görünüm hem de genetik bakımından farklılıklar olmakla birlikte aynı türe ait birey arasında da önemli farklılıklar bulunur.

ÖRNEK:Çöl tilkileri ile soğuk bölgelerde yaşayan tilkiler arasında, kulak, kuyruk ve ayak uzunlukları, vücut hacmi ve kürk yapıları bakımından farklılık vardır.

EVRİM NEDİR?TANIM:Canlıların uzun zaman içinde geçirdiği ve geçirmekte olduğu değişikliklere evrim denir. Mutasyonlar ve doğal seleksiyonlarsonunda değişerek, bugün yaşayan canlıların oluşmasına evrimleşme denir. Evrimcilere göre bugünkü canlı türü çok ilkel bir veya birkaç canlıdan türemiştir. Evrim teorisine göre, türler uzun bir zaman süreci içerisinde kalıtsal yönden farklılaşmışlar ve ortam koşullarına uyum sağlayan yeni türleri oluşturmuşlardır. Evrim teorisi ilk kez Charles Darwin tarafından ortaya atılmıştır.

EVRİM TEORİSİ

• Evrim teorisine göre, ilkel tek hücreli canlılar çok hücrelilere dönüşmüştür. Bu canlılar milyonlarca yıllık bir süreçte balık sırtı kemiği bulunan hayvanları oluşturmuşlardır. Bazı türler milyonlarca yıl boyunca çok büyük değişmelere uğrarken, kimileri çok az değişmiştir. Balıklar gelişerek hem kara, hem de suda yaşayabilen canlıları oluşturmuştur.

• Evrimle ilgili çeşitli teoriler Lamarck; Kullanılan organlar gelişir, kullanılmayanlar körelir. Lamarck vücut hücrelerinde meydana gelen değişimlerin kalıtsal olduğunu söyler. Sonradan kazanılmış kalıtsal olmayan karakterlerin gelecek

kuşaklara aktarılması yoluyla evrimleşmenin olduğunu düşünmüştür. FAKAT

kör bağırsağımızı hiç kullanmadığımız halde kaybolmamıştır

Örneğin1- Lamarck'a göre halter çalışan birinin kasları iyi gelişir. Güçlü, kuvvetli olur. Lamarck, bu bireyinçocuklarının da güçlü, kuvvetli kaslara sahip olacağını savunmuştur.

ÖRNEK 2.Lamarck; a göre Zürafalar başlanğıçta kısa boyluydu..yerde OTLAR BİTTİ. Yaşamak için ağaç dallarını yemesi gerekiyordu. Boyunu uzatabilen zürafalar yaşamaya devam etti.Boyunu uzatamayan zürafalar ise yok oldu.TEORİ YANLIŞTIR. BOY UZUNLUĞU KALITSALKAREKTERDİR.Sonradan kazanılan karekterler nesilden nesile aktarılmaz.(modifikasyon)

• Darwin’ e Göre Evrim : Darwin’ e göre evrimin asıl nedeni :

• 1-mutasyonlar • 2-doğal seleksiyon(ayıklama)

MUTASYONLAR SONUCU NASIL EVRİM GEÇEKLEŞİR.Mutasyon sonucu ortaya çıkan canlılardan güçlüolanlar kalmış,zayıf olanlar yok olmuştur. Halbuki mutasyonların sonucu meydana gelen canlıların çoğu ölür veya kısırdır. O halde bu olayda yeni türün oluşmasına engeldir. Ayrıca canlılar arasında geçit tür denilen örneğin insan ve maymun arasında böyle bir geçit canlıya rastlanmamıştır.

• Darwin modifikasyonların (sonradan kazanılan, kalıtsal olmayan değişiklikler) gelecek nesillere aktarılamayacağını, sadece mutasyonların aktarılabileceğini savunmuştur.

• Lamarck ın teorisinin yanlışlığını söyler.• Darwin‘ de Lamarck gibi evrimin doğal

seleksiyon(ayıklama) yoluyla gerçekleşir. • Ortam güçsüzleri yok etme yoluyla ayıklar

• Örneğin:Darwin‘ e göre soğuk ülkelerdeki kürksüz türler elenmeye, yok olmaya mahkumdur.(SOĞUKTAN DOLAYI YOK OLURLAR.Lamarck'a göre ise bu hayvanlar elenmez, kendilerine kürk edinirler.

DARMİNİN 2. İDDİASIdoğal seleksiyon

• Çevre şartlarına uyum sağlayamayan canlıların yok olmasına doğal seleksiyon denir. Doğal çevrede güçlü canlıların zayıfları yok ederek yaşamaya devam etmelerine denir. Fakat bu her zaman mümkün olmaz. Örneğin insanların hala bakteri türü canlıları yok edememesi gibi. Bukelamunlar çok yavaş canlı olmalarına rağmen renk değiştirme özellikleri sayesinde yaşamda kalmışlardır. Çeşitli yöntemlerle, insanların yararı için daha verimli bitki ve hayvan ırklarının elde edilmesinde uygulanan seçime"yapay seleksiyon" denir. Örneğin; et verimi fazla inek ırkları ile, süt verimi fazla inek ırkları çiftleştirilerek, et ve süt verimi fazla inekler elde edilir.

Doğal Seleksiyona bir ÖRNEK GÜVE KELEBEKLERİ

1850’li yıllara kadar Manchester bölgesinde güve kelebekleri açık renkliydi. Bu kelebekler açık renkli ağaç gövdelerinde kuşlar tarafından fark edilmiyordu.1850’li yıllardan sonra sanayi devrimiyle, kirliliğe duyarlı likenlerin yok olması, ağaç gövdelerinin is ve kurumla kaplanması sonucu beyaz güve kelebekleri kolayca fark edilmeye başlandı.Ortama uygun rengi olan siyah güve kelebekleri kuşlar tarafından fark edilmediği için çoğalmaya devam ederken beyaz güve kelebeklerinin sayısı sürekli azalmıştır.Çevre şartlarına uyum sağlayamayan canlıların yok olmasına doğal seleksiyon denir.

güve kelebeği

Ortama uygun rengi olan siyah güve kelebekleri kuşlar tarafından fark edilmediği için çoğalmaya devam ederken beyaz güve kelebeklerinin sayısı sürekli azalmıştır

DOĞAL SELEKSİYON ÖRNEKLERİ:1-Koyu zeminde beyaz renkli fareler

kolaylıklaavlanarak doğal seleksiyona uğrar.2-Bitkiler de yetiştikleri ortama uygun özellikler taşır. 3-Kurak ortamdaki bitkilerin kökleri kazık gibidir. 4-Toprağın derinliklerine iner. Yaprakları sert, kalındır.5-Nemli toprakta yetişen bitkilerin kökleri saçak gibidir. Yaprakları parçalıdır.6-Yunus, memeli bir hayvandır. Onun vücut biçimi ve organları, suda yaşamasını mümkün kılar. Akciğer solunumu yapar, yavrusunu sütle besler.

• Charles Darwin;• 1-MUTASYONLAR• 2-Doğal seleksiyonlar

Modern evrim teorisini ortaya atmıştır. Evrimleşme olayının doğal seçilim yoluyla gerçekleştiğini savunur. Darwin‘ e göre, mutasyonlar sonucunda yeni karakterler kazanmış olan canlılardan çevre koşullarına uyum gösterenler yaşarken, uyum gösteremeyenler yaşamlardı sürdüremeyerek ortadan kalkar.

• Lamarck'a göre• Kullanma kulnanmama

Eskiden zürafaların boyları kısaydı. Ağaçların yapraklarına uzanmak için sık sık uzanıyorlardı, böylelikle boyları gittikçe uzadı. Bunların yavrularının boyları daha da uzundu. Bunlar da besin sağlamak için boyunlarını sık sık uzatıyorlardı. Boynun sık sık uzanması, bugün yaşayan zürafaların boyunlarının uzun olması ile sonuçlandı.

yapay seleksiyon

• İnsanların, daha verimli bitki ve hayvan ırkları elde edebilmesi için yaptığı seçime yapay seleksiyon denir. İnsanlar tarafından bir canlı türünün üstün özelliklerin ortaya çıkarmak için yaptıkları üretimdir.

• Sera domatesleri,• Yapay seleksiyonla daha çok ziraatçılar uğraşmaktadır.

Hayvanlarda daha yeni denenmeye başlamıştır. • Hayvanlara müzik dinlettirilmesi• İnsanların, daha verimli bitki ve hayvan ırkları elde

edebilmesi için yaptığı seçime yapay seleksiyon denir.

Bayram TOSUNOSMAN MANİSALI İ.Ö.O. ACIPAYAM DENİZLİ