Eğitimin amacı(Medikal,

Eğitimsel ve Bilişsel) Multimodel Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun

bilişsel ve davranışsal anlamda tanımlaması (Çocuklarda, Ergenlerde ve Yetişkinlerde)

Eğitimde DEHB Doğru çalışma ortamının uygulanması ve Doğru materyerlerinkullanımı

Eğitimden beklentiler: Uzun vadede öğretmenlerin zaten yaptıkları ya da hiç yapmadıkları eğitim modellerinden faydalanmalarını amaçlamak, Uzun vadede farkındalıklarını doğru yönde toplamak

Bunun yanında kariyer hedefleri ve Kariyer Planlamasının envanterlerle Uygulanması

Eğitimin zamanlaması

Haftada 2 saat katılımın en çok

olabileceği günler

Eğitim süresi bir ay ya da

hızlandırılmış olarak opsiyonel

Eğitim mataryeleri

Slide Show Power point

Internet Kaynakları ve ABD deki

modellemlerdeki kitap Kaynakları

Gerekli olduğunda ya da imkan

oldugunda eğitim ya da oyun için

mataryeller

Envanterler ve Kullanımları Hakkında

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite

Bozukluğu nedir?

3 türde görülün bu rahatsızlıkta genelde

tüm belirtiler içereni sonrasında dikkat ve

konsantre eksikliği ve en az yaygın olarak hiperaktif dürtücü olarak görülür. Bu tanı 7 yaşından önce konulmalı ve birden çok yerde belirtilerini göstermeli.

ADHD HİSTORY(DEHB)

Time Line: The first example of a Disorder was given by Sir Alexandra Crichton in 1789.His description of ADHD: incapable of attending with constancy to any one object of education, which fits in DSM-IV-TR criteria of ADHD.

ADHD TARİHÇESİ

The second former of ADHD the

German Physician Heinrich Hoffman

who interpret and seen mental

disorders as medical issues. (1884)

His Description of ADHD: Inattention

and Hyperactivity

The new terminology established by the German physicians Franz Kramer and Pollnow in which they called ‘’Hyperkinetic disease of infancy’’. They mainly look into remarkable motor activity in children described as they cannot stay still for a second and often cannot complete a set of task and do not answer to questions. Their diagnosis of the symptoms meets three major criteria of ADHD as well as DSM-IV-TR of ADHD.

ADHD ilk iyileştirme denemesi

Charles Bradley (1937) applied neurological examinations and systematic trial for 30 children and which half of the population benefit from ‘’Benzedrine’’. We do not know the exact numbers but subjects significantly exhibit spectacular change in behavior as well as improved school performance.

Bradley characterized the symptoms as short attention span, dyscalculia, mood lability, Hyperactivity, impulsiveness and poor memory.

Methylphenidate (Leandro Panizzon )

Methylphenidate (Leandro

Panizzon )

After a long period of time Benzedrine replaced with Methylphenidate firstly synthesized by Leandro Panizzon in 1944. Even Today Ritalin is the most famous concentration drug among ADHD patients. Further, he marketed his compound by Ciba-Geigy Pharmaceutical Company in 1954. It is surprising to know that drug took its name from Panizzon’swife Marguerite or Rita. Therefore Leandro Panizzon may considered as the first man who pioneered for the most effective psychostimulantoften prescribed in the treatment of ADHD.

ADHD

Alexandre

Crichton,

Panizzon&Eşi

ADHD SEMPTOMLAR

Detaylara dikkat etmede zorluk çekme ve okulda veya diğer aktivitelerde

düşüncesizce hatalar yapma eğilimi; umursamaz ve karmakarışık iş üretmek

Kolayca alakasız dürtülerle dikkatin dağılması ve düzenli olarak devam eden çalışmaları başkalarını rahatsız eden sesler ve olaylarla bölmek

Görevler ve aktivitelerde dikkati sürdürme yeteneğinin olmaması

Konsantrasyon gerektiren ev ödevi veya hesap veya görevleri bitirmede zorluk çekme

Sürekli bitmemiş bir aktiviteden bir başkasına geçme

Oyalanma

Düzensiz çalışma alışkanlıkları

Günlük aktiviteleri unutma (örneğin randevuları kaçırma, yemek getirmeyi unutma)

Ev ödevi veya günlük işler gibi görevleri tamamlamama

Konuşmada daldan dala atlama, diğerlerini dinlememe, aklını konuşmaya vermeme, sosyal durumlarda aktivite kurallarını veya detaylarına uymama

Okul Öncesi ADHD

Otururken kıpır kıpır kıpırdanmak Sürekli kalkıp etrafta gezmek veya

koşmak Uygun olmayan zamanlarda koşmak

veya tırmanmak (gençlerde bu yerinde duramamak olarak görülebilir)

Sessizce oynamada veya sessiz boş zaman aktiviteleriyle uğraşmada zorlanma

Her zaman gitmeye hazır olma Çoğunlukla aşırı konuşma

Öğrenme süreçleri Yapi taşları

Bilişsel yapıtaşı (Konuşma dili, Zihinde

Canlandırma, Öğrenme statejilerinin

tamamlanmasından oluşturmak)

İşleşme Yapıtaşı (Görsel, İşitsel,

Motor)

Temel Yapıtaşı (Dikkat/Dürtü Kontrolü

Duygu ve Davranışlar, Kendine güven)

Temel Yapıtaşı

Öğrenme ortamının bireyin özelliklerine göre düzenlenmesi (örnek: bir köşe seçilmesi ve düzenlenmesi)

Sağlıklı duyguların oluşturulması

Özgüveni artırıcı motive edici sorumlulukların kazandırılması (evde ve okulda)

Kendine yönelik olumlu benlik duygularının algısının oluşturulması

İşleşme Yapıtaşı(Görsel)

• Okumaktan hoşlanır.

• Resimli kitap ve materyallerden hoşlanır.

Genellikle düzgün bir imlası vardır

El yazısı iyidir.

Sözlü talimatları uygulamakta zorlanır

Yüzleri iyi hatırlar

Konuşmaktan cok gözlem yaparlar

Ayrıntılara dikkat ederler

İşitsel

Müziği sever.

Okurken mırıldanır.

Dinlemekten hoşlanır.

Kendisine bir şey okunmasından hoşlanır.

İçinden ya da sesli şarkı söylemeyi sever.

Sözlü talimatları daha kolay alır.

Dikkati kolay dağılır.

Dersi dinleyerek kolay algılar.

Yüksek sesle okuyarak ders çalışmaktan hoşlanır.

Ritmik seslerden hoşlanır.

Dokunsal

Ders çalışırken yürür. Sırasında hareket halindedir. İnsanlara dokunmaktan hoşlanır. Ders dinlerken kalemini sallar. Çalışırken ayağını sallar. Konuşurken ellerini çok hareket ettirir. Duygularının fiziksel hareketlerle belirtir. Nesnelerle oynamayı sever. İmlası kötüdür. Okumayı pek sevmez.

Bilişsel Yapıtaşı

Dile dayalı düşünme, konuşma ve yazı dilini anlama, okuma ve yazmayla düşünceleri ifade etme ve kavram kazanımından oluşmaktadır. Zihinde canlandırarak düşünme becerisi; görsel karmaşık işlemleri yeniden yapılandırılmayı, görsel ilişkileri anlamlandırma yoluyla yargıya varmayı, matematiği anlamayı kapsamaktadır

Güdüleme Köşesi

Sınıfta çocukların sergiledikleri

istendik davranışların devamı için ödül

köşesi oluşturulmalıdır. Ödüllendirme

alanlarında öğrencilerin resim ve

isimlerinden oluşturulan ödül panosu,

çalışmalarını sergileyebilecekleri ya da

ilgi köşeleri olabilir

Ergen ve Yetişkinlerde

ADHD(TEPİSELLİK*impulsivity) Sabırsızlık

Reaksiyonları geciktirmede zorluk

Sorular tamamlanmadan cevap verme

Başkasının sırasının bitmesini

beklemede zorluk

Sosyal veya iş ortamlarında problemlere

neden olacak şekilde düzenli olarak

başkalarını engelleme veya araya girme

Uygunsuz zamanlarda sohbete başlama

ADHD Sourcelar Functioning

Rating Scale for Adults Yetişkinlerde adhd

http://www.turkpsikiyatri.com/C16S4/wenderUtah.pdf

mebk12.meb.gov.tr/.../17020124_dikkateksikliivehip

Self-management to Time (Son dakikada yapma)

Self-organization and Problem Solving(Kelimelerin dağanıklığı)

Self-Dicipline (Kural takibi güçlüğü)

Self-motivation(Tembel ve motivasyonsuz görülme)

Self-concentration( Kolayca dikkatin dağılması)

DEHB –ADHD Neuroscience

ADHD bozukluğun beyinde

etkileşimleri

Biolojik açıdan bakış

Dopomine reseptörlerindeki eksiklik

Reward (ödüllendirme)

Fiziksel oyunların oynanması

Ödüllendirme ve ADHD

Öğretmenlerle ödüllendirme üzerine

konuşma ve çözüm yolları üretme

Neden ödüllendirme?

Fiziksel aktivitelerin uygulanması

İstatistiksel veriler

ADHD is the most common mental health problem that affects children. Approximately 3-5% of children around the world have ADHD. This means that in a classroom of 25 to 30 children, it is likely that at least one will have ADHD. Also approximately 8-10% of males and 3-4 % of females under the age of 18 years have ADHD.

The cause of ADHD

unfortunately, the specifics of this disorder are unknown but ADHD is likely a problem related to the functioning of circuits within the brain. Like other psychiatric disorders, there maybe a chemical changes in the brain that correspond to this. ADHD has nothing to do with how smart or intelligent you are. It’s the brains ability to filter all the outside stimuli and internal thoughts and select and stay focused on the appropriate thing that’s compromised.

Öğretmenlerin gözlemleri üzerine

Sizce neden?

Dikkat bozukluğu üzerine karşılıklı

kritik

Nasıl ölçülür?

Dikkat Dağınıklığı (DD) Hastalığınız Var mı? Jasper-Goldberg Yetişkinler İçin DD Ölçüm Soruları ( 5.0 Version)∗ Aşağıdaki sorular yetişkinlik döneminde nasıl davrandığınız ve nasıl hissettiğinizle ilgili. Şu sıralar genellikle olduğunuzdan farklı iseniz, cevaplarınız genel olarak nasıl davrandığınızı ve nasıl hissettiğinizi yansıtmalıdır. Cevabınızı aşağıdaki derecelendirmelerden birini kullanarak işaretleyiniz. 0=Hiç değil 1=Az 2=Bir dereceye kadar 3=Ortalama olarak 4=Oldukça fazla 5=Çok. 0 1 2 3 4 5 TOPLAM NOT: Bu yetişkinler için bir DD testidir. Teşhis koyan bir test değildir. 70 üzerindeki sonuçlar yüksek DD olasılığını gösterir. DD teşhisi ancak detaylı bir kişisel geçmiş ve psikiyatrik araştırma sonucu koyulabilir. DD'de görülen semptomlar anksiyete, depresyon, enarin ve diğer düzensizliklerdir.

Ölçek

Okulda, evde ya da işte zor ya da ilginç olmayan şeylerin ilgimi çektiğini fark ediyorum. 0 1 2 3 4 5 2. Yazılı materyalleri çok ilginç ya da çok kolay olmadıkça okumakta zorlanıyorum. 0 1 2 3 4 5 3. Özellikle grup içinde konuşulanlara ilgimi toplamakta zorlanıyorum. 0 1 2 3 4 5 4. Çabuk heyecanlanıp, çabuk sakinleşiyorum. 0 1 2 3 4 5 5. Genellikle huzursuzum ve küçük şeyler beni sinirlendiriyor. 0 1 2 3 4 5 6. Düşünmeden söylediğim şeyleri daha sonra inkar ederim. 0 1 2 3 4 5

Ölçek

Düşünmeden söylediğim şeyleri daha

sonra inkar ederim. 0 1 2 3 4 5 7. Kötü

sonuçlara yol açabileceğini düşünmeden

hızlı kararlar alırım. 0 1 2 3 4 5 8.

İnsanlarla ilişkilerim önce konuşup sonra

düşünme eğilimim nedeniyle zarar

görüyor. 0 1 2 3 4 5 9. Ruh halim iniş

çıkışlarla doludur. 0 1 2 3 4 5 10. Birkaç

işi ya da amacı gerçekleştirmek için plan

yapmakta zorlanıyorum. 0 1 2 3 4 5

Ölçek

Kolaylıkla hayal kırıklığına uğruyorum. 0 1 2 3 4 5 12. Kırılgan biriyim ve birçok şey beni kolaylıkla incitiyor. 0 1 2 3 4 5 13. Her zaman bir yere gidecek gibiyim. 0 1 2 3 4 5 . 14. Hareket ederken, otururken olduğumdan daha rahat hissediyorum. 0 1 2 3 4 5 15. Genellikle sorunun tamamı sorulmadan soruyu cevaplamaya başlıyorum. 0 1 2 3 4 5

DEHB’Lİ Çocuklarda eğitim(sınıf

ortamı)Öğretmenler sık sık görsel ve işitsel materyaller

kullanmalıdırlar.Ögrenme sürecinde ne kadar çok duyu organı devreye girerse o kadar yararlıdır.Öğrencilerin uymaları istenen kurallar onlara açıkça öğretilmeli , istenen biçimde davranmanın ve davranmamanın doğuracağı sonuçların neler olacağı belirlenip öğrenci tarafından bilinmesinin sağlanması gerekir.DEHB ‘li cocuğun öğretmene yakın yerlerde oturması gerekir.Sırasının dikkati dağıtacak maddelerden arındırılması gerekir.

Hareket ihtiyacına uygun sınıf

ortamı DEHB li çocukların sıralarında sürekli

oturmalarını beklemek yanlıştır.Onemli olan hareket etme ihtiyacı içinde olan çocuğun bu isteği kendi isteği şeklinde değil öğretmenin isteği ve ders konusu dahilinde karşılanmalıdır.Orneğin çocuk sık sık tahtaya kaldırılmalı çocuğa sık sık soru sorulmalıdır.Çocuktan sınıf penceresini açması,perdeyi yada sırasını düzeltmesi istenebilir.

Bu çocuklara bazen anlayış gösterilmeli sırasında ayağa kalkma davranışı bazen görmezden gelinmelıdir.Hareket ihtiyac sınıf düzenini bozmayacak şekilde karşılanmalıdır.

Öğretmenler neler

yapmalıdır?

Accomandation:(Öğrenmeyi daha basit hale

getirebilmek için ne yapmalıyız?

Instruction: Method to use in teaching

Intervention:Sınıftaki öğrencileri ve kendi

konsantrasyonunu engelleme

Bilgi aktarımı

Give instructions one at a time and

repeat as necessary.

If possible, work on the most difficult

material early in the day.

Use visuals: charts, pictures, color

coding.

Create outlines for note-taking that

organize the information as you

deliver it.

Derse başlarken neler yapılmalı?

Signal the start of a lesson with an aural cue, such as an egg timer, a cowbell or a horn. (You can use subsequent cues to show much time remains in a lesson.)

List the activities of the lesson on the board.

In opening the lesson, tell students what they’re going to learn and what your expectations are. Tell students exactly what materials they’ll need.

Establish eye contact with any student who has ADD/ADHD.

Conducting lesson Keep instructions simple and structured.

Vary the pace and include different kinds of activities. Many students with ADD do wellwith competitive games or other activities that are rapid and intense.

Use props, charts, and other visual aids.

Have an unobtrusive cue set up with the student who has ADD/ADHD, such as a touchon the shoulder or placing a sticky note on the student’s desk, to remind the student to stay on task.

Allow a student with ADD/ADHD frequent breaks.

Let the student with ADHD squeeze a rubber ball or tap something that doesn’t makenoise as a physical outlet.

Try not to ask a student with ADD/ADHD perform a task or answer a question publiclythat might be too difficult.

Dersi tamamlarken

Summarize key points.

If you give an assignment, have three

different students repeat it, then have

the class say it in unison, and put it on

the board.

Be specific about what to take home.

Ödevi parçalara bölmek

DEHB ‘ li bir cocuğa 30 dakika sürecek bir ödev verilecekse örneğin 20 toplama işlemi . Bu calışma onar dakikalık bölumlere ayrılarak verilmelidir. Ilk on dakikada şuradan şuraya kadar yap , ikinci on dakikada şuradan şuraya kadar yap şeklinde Böylece ödevin birinci on dakikasını bitiren çocuk başarma ve bir işi bitirme mutluluğunu yaşayacak ve bu teşvikle ödevin kalanını yaparken daha istekli olacaktır.

Davranış sözleşmeler :

Öğrenciden hangi davranışları

beklediğinizi ve istendiği gibi

davrandığında ödülün ne olacağını

belirleyen bir sözleşme yapılır .Bu

sözleşmeler sık sık ödülleri

değiştirerek yenilenir.Sözleşmenin

altına öğrenci ve öğretmen imza atar.

Bazı İp Uçları

Öğretmede, öğrenmenin duygusal boyutu (katılım, ait olma,

eğlence) etkin olarak kullanılmalı,

Günlük ders planına, öğrencinin dikkatinin nasıl çekileceği

dahil edilmeli,

Öğretimde, daha fazla görsel ipuçları ve hatırlatıcılardan

oluşan öğrenme-öğretme stratejileri benimsenmelidir.

Bununla birlikte;

Sınıf içine dersle ilgili hatırlatıcı bilgiler veya talimatlar

görülebilecek bir yere asılmalı,

Ders işlemeye başlamadan önce hatırlatıcı bilgilerin kontrol

edilmeli,

Ders tamamlandıktan sonra öğrenciye kısa sözlü sınav

yapılmalı,

Önemli bilgilere dikkati çekmek için renkli kalem

kullanılmalı,

Ödev Zamanını ve Yerini

Belirlemek

Ödevin ne zaman yapılacağına önceden karar vermeli ve yine önceden hazırlanmış bir program içinde ödev saati belirlenmiş olmalıdır.

Çocuk dinlenmiş ve yemek yeme gibi gereksinimleri karşılanmış olmalıdır.

Tutarlı ve sabit bir zaman olmalıdır. Erken bir saat seçilmelidir.Ödevler

bittikten sonra çocuğa kendisi için ayırabileceği bir zaman kalmalıdır

Derste yapılması gerekenler Her derste bir hayal kurma etkinliğinin yapılmalı,

Öğrenciyle ders esnasında kullanılabilecek özel işaretlerin

oluşturulmalı,

Öğrenciye, derslere ilişkin yol gösterici günlük notların

verilmeli.

Görsel hatırlatıcılar olarak sınıfta bilgi verici film, resimli

kartlar, posterler ve grafik düzenleyicilerin kullanılmalı,

Öğrenciye, sınıfta sınav öncesi; işlenmiş konuların özetinin

yapılmalı, öncelikli konuların belirlenmeli ve sınava

hazırlanma becerileri öğretilmeli,

Sınıfta bütün öğrencilerin derse aktif katılımını sağlayıcı

grup tepkisi ve çoklu duyuya dayalı öğrenme yaşantıları

sağlanmalı,

Uyanıklık ve dikkatin artması için öğrenciye her ders

planında fiziksel hareketler planlanmalı,

Konuların anlamlı olarak yapılandırılması ve önemli

noktaların belirlenmeli,

Derste yapılan sununun ana noktalarının bir kopyasının

öğrenciye verilmelidir.

Dikkat dağıldığında

Genelde dikkat dağıldığında dersi

eğlenceli kılacak oyunlar oynanması

gerekir

Örnek (Energizing games)

Herkes bir daire oluşturur ve Bu

dairenin etrafında tekli ve çoklu

komutlu oyunlar oynanır)

National Inst. For Health and

Clinical Exellence (NICE 2009) Aile ile çocuk çalışmasından en çok

etkili olacak süreç 12 ila 13 yaşa

kadar.

Ergenlik döneminde öğretmenlerin

yaklaşımları çok önemli

güvenirlik, nesnellik, şeffaflık ve

genellik temel ilkedir

Davranış Planlaması

Yapmasını istediğiniz davranışlar için

puan, yapmasını istemediğiniz

davranışlarda puan düşürme

(token economy)

Ailenin farkındalığı (planlamalar,beyin

fırtınası)

Planlamada dikkat edilmesi

gerekenler(PSİKOSOSYAL

SÜREÇ)

Ergenlikten sonraki süreçte kişinin

başarısı sırasıyla:a) ailenin desteğinin

seviyesi

B)Kişinin diğerleriyle anlaşabilmesi

C)Okul başarı derecesi

Davranışsal motivasyon

Çocuğun ulaşabileceği küçük hedeflerden büyüklere doğru gidiş

Davranışsal mevzuların farklı yerde farklı insanlarla ve farklı zaman dilimlerinde gerçekleştirilmesini sağlayan istikrarlı telkinlerle ilerlemek

Bu davranışların sağlanması ve uygulanması birkaç aydan fazladır böylelikle en min. 6 ay max 4 yıl devam edebilir.

Kritik durumlarda ve 30 yılın

üzerindeki yapılançalışmalar göre;

Tabikide ilaçlı tedavi davranışsal terapi ile

karşılaştığında daha hızlı ve etkili bir

çözümdür. Fakat her ikisinin de yer aldığı

durumlarda bu sonuçların başarısı ikiye

katlar.

Dr. Julian Haber’s basic model

İstenmeyen davranışı gösterin

Beklenen davranışı sözlü ifade

(Ya da yazılı kurallar listesi)

Gelişen davranışı ödüllendirin

Ödül ve Ceza Piramitleri

Ödül ve Ceza