ใบรับรองวิทยานิพนธvph.vet.ku.ac.th/vphvetku/images/thesis/Arun.pdf · 2014-07-23 · ใบรับรองวิทยานิพนธ

ใบรบรองวทยานพนธ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ปรญญา

สาขา ภาควชา

เรอง ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบตของ

ประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา Risk Factors of the Presence of Bats in Pig Farms and Knowledge, Attitude and Practice of Risk Persons on Nipah Virus Infection in Songkhla Province

นามผวจย นายอรณ ชมแกว

ไดพจารณาเหนชอบโดย

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก

( )

อาจารยทปรกษาวทยานพนธรอง

( )

หวหนาภาควชา

( )

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตรรบรองแลว

( ) คณบดบณฑตวทยาลย

วนท เดอน พ.ศ.

วทยาศาสตรมหาบณฑต (ระบาดวทยาทางสตวแพทย)

ระบาดวทยาทางสตวแพทย สตวแพทยสาธารณสขศาสตร

อาจารยวราพร พมพประไพ, ปร.ด.

รองศาสตราจารยกญจนา ธระกล, D.Agr.

ผชวยศาสตราจารยสาระ บารงศร, Ph.D.

ผชวยศาสตราจารยสวชา เกษมสวรรณ, M.Phil.

วทยานพนธ

เรอง

ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบตของประชากร

กลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา

Risk Factors of the Presence of Bats in Pig Farms and Knowledge, Attitude and Practice of Risk

Persons on Nipah Virus Infection in Songkhla Province

โดย

นายอรณ ชมแกว

เสนอ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

เพอความสมบรณแหงปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (ระบาดวทยาทางสตวแพทย)

พ.ศ. 2557

อรณ ชมแกว 2557: ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต

และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา

ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (ระบาดวทยาทางสตวแพทย) สาขาระบาดวทยาทางสตว

แพทย ภาควชาสตวแพทยสาธารณสขศาสตร อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก:

อาจารยวราพร พมพประไพ, ปร.ด. 237 หนา

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและ

ประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหใน

จงหวดสงขลา ทาการศกษาแบบ cross-sectional case-control study โดยเกบขอมลดวย

แบบสอบถาม ระหวางเดอนกรกฎาคมถงพฤศจกายน 2556 ในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา

เพอวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม (n=339) ดวย logistic regression สวนการ

ประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยง วเคราะหดวย Mann-Whitney U

test และ Chi-square test ผลการศกษาพบวา ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ไดแก การม

แมลงและผเสอกลางคน การพบตนสะเดาเทยมหรอสะเดาชางและตนขนนในฟารม ตาแหนง

ฟารมตงอยในรศม 3.36 4.18 และ 5.075 กม.จากฟารมถงถา แตกตางกนตามสถานการณ

(scenario) สวนปจจยปองกน คอ การทฟารมตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา จานวน

ตวอยางของประชากรในกลมเสยงมจานวนทงสน 194 ราย โดยแยกเปนกลมเสยงทสมผส

โดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) 42 (21.65%) ราย และกลมเสยงทไมไดสมผส

คางคาวโดยตรง (indirect contact) 152 (78.35%) ราย ผลสรปจากการศกษา คอ ปจจยเสยงของ

การพบคางคาวในฟารมสวนใหญคอ การมอาหารของคางคาวรวมถงทตงของฟารมทสมพนธกบ

ระยะทางจากถาหรอขอบปา สวนกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความรเกยวกบ

โรคและเชอกอโรคมากกวากลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (p<0.05) ในขณะทมความร

เกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคนอยกวา (p<0.05) โดยกลมเสยงทงสองกลมม

ความรเกยวกบการปองกนโรคไมแตกตางกน (p>0.05) นอกจากนการปฏบตของกลมทสมผส

โดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความเสยงสงทจะตดโรค

/ / ลายมอชอนสต ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก

Arun Chumkaeo 2014: Risk Factors of the Presence of Bats in Pig Farms and

Knowledge, Attitude and Practice of Risk Persons on Nipah Virus Infection in Songkhla

Province. Master of Science (Veterinary Epidemiology), Major Field: Veterinary

Epidemiology, Department of Veterinary Public Health. Thesis Advisor:

Miss Waraphon Phimpraphai, Ph.D. 237 pages.

The aims of this study were to identify risk factors of the presence of bats in pig farms

and to evaluate knowledge, attitude and practice of risk persons on Nipah virus infection in

Songkhla province. The cross-sectional case-control study was conducted between July and

November 2013 in 6 districts of Songkhla province and data was collected by using questionnaire.

Risk factors were analyzed by logistic regression while knowledge, attitude and practice were

analyzed by Mann-Whitney U test and Chi-square test. We found that risk factors including

appearance of insects, moths, Azadirachta excelsa, jackfruit, farm location with radius from farm

to cave is about 3.36, 4.18 and 5.075 km respectively in different scenario. Whereas farm located

within radius 11.85 km. from forest edge was protective factor. Population at risk including 194

persons were divided into 2 groups, direct contact group (n=42, 21.65%) and indirect contact

group (n=152, 78.35%). Our finding indicate that risk factors of the presence of bats in pig farms

were almost food source of bats included insects, tree and farm location that related with distance

from cave or forest edge. Direct contact group had better knowledge about Nipah virus infection in

both general and pathogen more than indirect group (p<0.05). But indirect group knew better

about disease situation (p<0.05), however knowledge about disease prevention between two group

were not difference (p>0.05). Finally practice of direct contact group had high risk for viral

infection.

/ / Student’s signature Thesis Advisor’s signature

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอขอบคณอาจารย ดร.วราพร พมพประไพ อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ผชวย

ศาสตราจารย ดร.สาระ บารงศร อาจารยทปรกษาวทยานพนธรอง ผชวยศาสตราจารยสวชา เกษม

สวรรณ หวหนาภาควชาสตวแพทยสาธารณสขศาสตร อาจารย ดร.ชยเทพ พลเขตต ภาควชาสตว

แพทยสาธารณสขศาสตร ตลอดจนคณะอาจารยคณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ทไดกรณาใหความร คาแนะนา และอนเคราะหโปรแกรมทใชในการคานวณสาหรบงานวจยน

ขอขอบคณสาหรบการใหขอมลทเปนประโยชนตอการทาวจย จากเกษตรกรผเลยงสกรใน

พนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา และผตอบแบบสอบถามทกทาน สานกงานพฒนาทดนเขต 12 ท

ใหขอมล shapefile เพอใชจดทาแผนท ปศสตวจงหวดสงขลา ปศสตวอาเภอ พนกงานราชการ

เจาหนาทผสมเทยม นายปรชา วรรณภพ นายระนอง มสกชาต และนายประโชค ไชยมนตร ทให

ความอนเคราะหในการเกบขอมลในพนท นายสตวแพทยชยวฒน โยธคล หวหนาดานกกสตว

สงขลา นางสภาพ ศรรตนโชต เจาพนกงานธรการชานาญงาน ดานกกสตวสงขลา นายพลลภ

บวแกว ปศสตวอาเภอรตภม และนายแดง อนพนธ พนกงานราชการ ทใหความอนเคราะหทพก

ระหวางการเกบขอมล เพอนรวมรน รนพรนนองนสตปรญญาโทสาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย

และสาขาคลนกศกษา สตวแพทยหญง ดร. วนด คงแกว ผอานวยการศนยวจยและพฒนาการ

สตวแพทยภาคใตตอนลาง นายสตวแพทยพรวทย บญปางบรรพ สถาบนสขภาพสตวแหงชาต และ

นางสาวขอดเหยาะ เหลาะหม เจาพนกงานการเงนและบญช สานกงานปศสตวจงหวดสงขลา ทคอย

ใหกาลงใจ ขอแนะนาทเปนประโยชน และความชวยเหลอตาง ๆ เสมอมา

และขอขอบคณสานกควบคม ปองกนและบาบดโรคสตว กรมปศสตว ทใหความ

อนเคราะหทนการศกษาตลอดระยะเวลา 2 ป

ความดหรอประโยชนอนใดจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบแดบดา มารดาและผม

พระคณทกทาน

อรณ ชมแกว

มถนายน 2557

(1)

สารบญ

หนา

สารบญ (1)

สารบญตาราง (2)

สารบญภาพ

คาอธบายสญลกษณและคายอ

(8)

(15)

คานา 1

วตถประสงค 3

การตรวจเอกสาร 4

อปกรณและวธการ 13

อปกรณ 13

วธการ 13

ผลและวจารณ 22

ผล 22

วจารณ 167

สรปและขอเสนอแนะ 175

สรป 175

ขอเสนอแนะ 177

เอกสารและสงอางอง 179

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก แบบสอบถามวเคราะหปจจยเสยง

ภาคผนวก ข แบบสอบถามประเมนความร ทศนคต และการปฏบต

ภาคผนวก ค ภาพสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง

189

190

197

235

ประวตการศกษาและการทางาน 237

(2)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1

2

3

4

5

6

7

8

9

อบตการณของโรคไวรสนปาห ตงแตป ค.ศ. 1998-2011

การสารวจความชกของโรคไวรสนปาหทางซรมวทยา ในประเทศตาง ๆ

จานวนฟารมทเกบรวบรวมขอมลจานวน 339 ฟารม แยกตามพนทอาเภอและ

รปแบบการเลยง

จานวนฟารมทเกบรวบรวมขอมลจานวน 339 ฟารม แยกตามพนทอาเภอและ

ลกษณะการเลยงภายในฟารม

ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 1 ระหวางฟารมทพบ

คางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)

สดสวน case: control เทากบ 1: 3.04 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ

Mann-Whitney U test


คางคาว 67 ฟารม (control) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)

สดสวน case: control เทากบ 1: 2.21 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ

Mann-Whitney U test


คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกน

ผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 6.37

ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test


คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกน

ผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 4.59

ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test

ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 5 ระหวาง ฟารมทพบ

คางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281

ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 4.84 ดวยวธ Kolmogorov-

Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test

6

7

22

23

25

28

31

35

39

(3)

สารบญตาราง (ตอ)


10

11

12

13

14

15

16

17


คางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167

ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 3.48 ดวยวธ Kolmogorov-

Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test

ปจจยทมความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณฟารม

ในรปแบบท 1 สดสวน case: control เทากบ 1: 3.04 ดวยวธ Chi-square test

หรอ Fisher’s Exact test

ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวเขามาในบรเวณฟารม

ในรปแบบท 2 สดสวน case: control เทากบ 1: 2.21 ดวยวธ Chi-square test

หรอ Fisher’s Exact test

ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยเขา

มาในบรเวณฟารม ในรปแบบท 3 สดสวน case: control เทากบ 1: 6.37 ดวย

วธ Chi-square test หรอ Fisher’s Exact test

ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยเขา

มาในบรเวณฟารม ในรปแบบท 4 สดสวน case: control เทากบ 1: 4.59 ดวย

วธ Chi-square test หรอ Fisher’s Exact test

ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวกนแมลงเขามาใน

บรเวณฟารม ในรปแบบท 5 สดสวน case: control เทากบ 1: 4.84 ดวยวธ

Chi-square test หรอ Fisher’s Exact test

ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอพบคางคาวกนแมลงเขามาในบรเวณ

ฟารม ในรปแบบท 6 สดสวน case: control เทากบ 1: 3.48 ดวยวธ Chi-

square test หรอ Fisher’s Exact test

ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 1

สดสวน case: control เทากบ 1: 3.03 ดวยวธ univariate logistic regression

42

45

49

53

57

61

65

69

(4)



18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30


สดสวน case: control เทากบ 1: 3.03 ดวยวธ multivariate logistic regression





















สรปปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกร ทมนยสาคญทางสถต ท

ระดบความเชอมนท 95% ในสถานการณรปแบบตาง ๆ

จานวนตวอยางกลมเสยงทถกประเมนความร ทศนคต และการปฏบต

(n=516) ในการศกษา

71

81

83

92

94

101

102

109

111

119

121

127

132

(5)



31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

ผลการทดสอบความเทยงของเครองมอ (แบบสอบถาม) แยกตามกลมเสยง

ผลจากการสมภาษณกลมเสยง (n=516) ในสวนของความรจากแบบสอบถาม

จานวน 10 ขอ

ผลจากการสมภาษณกลมเสยง (n=516) ในสวนของความรจากแบบสอบถาม

จานวน 10 ขอ แยกตามกลมเสยง

คะแนนความรเกยวกบโรค (คะแนนเตม 6) แยกตามกลมเสยง

คะแนนความรเกยวกบเชอกอโรค (คะแนนเตม 4) แยกตามกลมเสยง

คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบโรคของกลมเสยง

(คะแนนเตม 6) ปรบเปนคะแนน 100%

คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคของกลมเสยง

(คะแนนเตม 4) ปรบเปนคะแนน 100%

ความสมพนธระหวางประเภทกลมเสยงกบการตอบถกหรอผด ในสวนของ

ความรเกยวกบการปองกนโรค และความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการ

ระบาดของโรค

คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบโรคระหวางกลมเสยงท

สมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงทไมได

สมผสคางคาวโดยตรง (indirect contact) (คะแนนเตม 6) ปรบเปนคะแนน

100%

คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคระหวางกลม

เสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงท

ไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (indirect contact) (คะแนนเตม 4) ปรบเปน

คะแนน 100%

ความสมพนธระหวางประเภทกลมเสยงกบการตอบถกหรอผด ในสวนของ

ความรเกยวกบการปองกนโรค และความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการ

ระบาดของโรค

133

134

136

138

139

140

140

141

142

142

143

(6)



42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

เกษตรกรผเลยงสกรทถกสมภาษณ (n=84) แยกตามพนทอาเภอทเปนทตง

ของฟารม

ระดบการศกษาสงสดของเกษตรกรผเลยงสกร (n=84)

จานวนเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) แยกตามรปแบบการเลยงของฟารมและ

ประเภทของสกรทเลยงหรอรบผดชอบ

ผลจากการสมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) ในสวนของทศนคตจาก

แบบสอบถามจานวน 10 ขอ

ผลจากการสมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) ในสวนของการปฏบตจาก


ระดบการศกษาสงสดของผชาแหละสกร (n=39)

ผลจากการสมภาษณผชาแหละสกร (n=39) ในสวนของทศนคตจาก


ผลจากการสมภาษณผชาแหละสกร (n=39) ในสวนของการปฏบตจาก


ระดบการศกษาสงสดของผลาคางคาว (n=20)

ผลจากการสมภาษณผลาคางคาว (n=20) ในสวนของทศนคตจาก


ผลจากการสมภาษณผลาคางคาว (n=20) ในสวนของการปฏบตจาก


ระดบการศกษาสงสดของผบรโภคคางคาว (n=22)

ผลจากการสมภาษณผบรโภคคางคาว (n=22) ในสวนของทศนคตจาก


ผลจากการสมภาษณผบรโภคคางคาว (n=22) ในสวนของการปฏบตจาก


ระดบการศกษาสงสดของผเกบผลไม (n=29)

144

145

146

147

149

150

151

152

153

154

155

156

157

158

159

(7)



57

58

59

60

61

62

63

64

65

ผลจากการสมภาษณผเกบผลไม (n=29) ในสวนของทศนคตจาก


ผลจากการสมภาษณผเกบผลไม (n=29) ในสวนของการปฏบตจาก


ผบรโภคผลไมทถกสมภาษณ (n=313) แยกตามพนทอาเภอทอาศย

ระดบการศกษาสงสดของผบรโภคผลไม (n=313)

ผลจากการสมภาษณผบรโภคผลไม (n=313) ในสวนของทศนคตจาก


ผลจากการสมภาษณผบรโภคผลไม (n=313) ในสวนของการปฏบตจาก


ระดบการศกษาสงสดของนกวจยคางคาว (n=9)

ผลจากการสมภาษณนกวจยคางคาว (n=9) ในสวนของทศนคตจาก


ผลจากการสมภาษณนกวจยคางคาว (n=9) ในสวนของการปฏบตจาก


160

161

161

162

163

164

165

165

166

(8)

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1

2

3

4

5

6

แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ในรปแบบท

1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6

อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว

84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)

แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา

ในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมด

ในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมท

พบคางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)


และ intersect ระหวาง buffer 5.075 กม. จากฟารม และ buffer 5.075 กม. จากถา

ในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมด



แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมขนน ในรปแบบท 1 สถานการณทพบ

คางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวด

สงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case)

และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)

แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 1

สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6



แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 1 สถานการณทพบ

คางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวด



72

73

74

75

76

78

(9)

สารบญภาพ (ตอ)


7

8

9

10

11

12

แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอ

รตภมและหาดใหญ ในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษา

ในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม

(n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว

255 ฟารม (control)


2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6



แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถงถา ใน

รปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษา




และ intersect ระหวาง buffer 3.36 กม. จากฟารม และ buffer 3.36 กม. จากถา ใน

รปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษา




สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6




คางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวด



79

84

85

86

87

89

(10)



13

14

15

16

17


รตภมและหาดใหญ ในรปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอย

ในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม

(n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว



3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาว

กนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339

ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case)

และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control)


สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาว

กนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339

ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case)

และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control)


คางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนา

ตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339)

แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไม

พบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control)


รตภมและหาดใหญ ในรปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและ

สามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท

6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบ

คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไม

หรอนาตอย 293 ฟารม (control)

90

95

96

98

99

(11)



18

19

20


4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาว

กนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม

สะเดา สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทาง

เศรษฐกจ จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอ

นาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147

ฟารม (control)



กนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม






คางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนา

ตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา

สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทาง




103

104

106

(12)



21

22

23

24


รตภม ในรปแบบท 4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนด

คางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวด

สงขลา ไดแก รตภม สะเดา สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวน

ผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมท

พบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกน

ผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control)

แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา ใน

รปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาว

เปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของ

จงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง

58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control)


และ intersect ระหวาง buffer 4.18 กม. จากฟารม และ buffer 4.18 กม. จากถา ใน

รปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาว

เปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของ

จงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง

58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control)



กนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา

จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case)

และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control)

107

112

113

114

(13)



25

26

27

28

29


คางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง โดยศกษา

ในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม

(n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ

คางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control)


รตภมและหาดใหญ ในรปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและ

สามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมด


พบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281



สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยในชมชน

เมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215)

แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว

กนแมลง 167 ฟารม (control)

แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบ

ปา ในรปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไม

ตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215

ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมท

ไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม (control)


คางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาใน

พนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบ

คางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม

(control)

116

117

122

123

125

(14)



30


รตภมและหาดใหญ ในรปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารม

และเปนฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวด

สงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48

ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม (control)

126

ภาพผนวกท

ค1 ตนสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง [Azadirachta excelsa (Jack) Jacobs.] 236

ค2 ผลสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง [Azadirachta excelsa (Jack) Jacobs.] ลกษณะ

รปไขรผลแกเมอสกจะมสเหลอง ขนาดผล 2.4-3.2x1.3-1.5 เซนตเมตร (สวน

วจยและพฒนาผลตผลปาไม, 2540)

236

(15)

คาอธบายสญลกษณและคายอ

c2 = Chi-square value

CI = Confidence Interval

D.F. = Degree of Freedom

FAO = Food and Agriculture Organization

IgG = Immunoglobulin G

OR = Odds Ratio

SD = Standard Deviation

SE = Standard Error of Estimate

1

ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบตของ

ประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา

Risk Factors of the Presence of Bats in Pig Farms and Knowledge, Attitude and

Practice of Risk Persons on Nipah Virus Infection in Songkhla Province

คานา

คางคาวเปนสตวเลยงลกดวยนมชนดหนง จากการสารวจทวโลกมประมาณ 1,300 ชนด

แบงออกเปน 2 อนดบยอย (Suborder) คอ คางคาวกนผลไมหรอนาตอย และคางคาวกนแมลง

คางคาวมบทบาทสาคญตอระบบนเวศน เชน เปนเหยอและผลา ควบคมแมลง แพรพนธเมลดพช

ผสมเกสร และกระจายสารอาหาร ในทางการเกษตรประโยชนของคางคาวไดแก ควบคมประชากร

ศตรพชโดยวธทางธรรมชาต ผสมเกสรผลไม กระจายเมลดพนธ และขคางคาว เปนตน ใน

ขณะเดยวกนคางคาวสามารถนาโรคตดตอมาสสตวและคนได โดยเฉพาะโรคอบตใหมทสาคญ เชน

โรคไวรสนปาห โรคตดเชอไวรสเฮนดรา โรคซาร เปนตน และพบวา โรคไวรสนปาห เปนโรค

อบตใหมทสงผลกระทบรนแรงทงตอคนและสกร พบการระบาดของโรคในประเทศมาเลเซย ตอน

เหนอของอนเดยและบงคลาเทศ โดยมคางคาวเปนแหลงรงโรคและพบวา เชอโรคถกขบออกมากบ

ปสสาวะ นาลาย และสารคดหลงของคางคาว ทาใหมผตดเชอและเสยชวต ไดแก คนเลยงสกร

คนงานชาแหละสกรในโรงฆาสตว ผบรโภคนาตาลสดจากตนอนทผาลม เปนตน ในประเทศไทยม

การเฝาระวงโรคอยางตอเนอง และพบวา เชอไวรสนปาหม 2 สายพนธ (strains) คอ สายพนธท

เหมอนกบประเทศมาเลเซย และสายพนธทคลายกบประเทศบงคลาเทศ (Wacharapluesadee and

Hemachudha, 2007)

จงหวดสงขลาเปนจงหวดชายแดนภาคใตทมอาณาเขตตดกบประเทศมาเลเซย มสภาพภม

ประเทศ สภาพภมอากาศ สวนผลไมและถา ซงคลายกบจดเกดโรคในประเทศมาเลเซย อกทงยงม

ความหลากหลายทางชวภาพของคางคาว โดยสารวจพบคางคาวจานวนถง 53 ชนด (พพธภณฑ

สถานธรรมชาตวทยา 50 ป พรรษา สยามบรมราชกมาร, 2555) และเปนถนอาศยของคางคาวหนา

ยกษสามหลบซงเปนชนดทเคยพบเชอไวรสในภาคกลางของประเทศไทย รวมถงคางคาวขอบหขาว

เลก (Cynopterus brachyotis) และคางคาวเลบกด (Eonycteris spelaea) ทเคยตรวจพบแอนตบอดตอ

ไวรสนปาหในประเทศมาเลเซย (Johara et al., 2001) นอกจากนในพนทจงหวดสงขลายงมการเลยง

2

สกรทงชนดรายยอยทเลยงในสวนผลไมและเลยงแบบเชงพาณชยในระบบฟารมขนาดใหญ

ซงอาจมความเสยงในการเกดโรคไวรสนปาหได ประกอบกบยงไมเคยมการสารวจคางคาวในฟารม

สกรในพนทมากอน ดงนนในการศกษาครงนจงใชคางคาวซงเปนสตวนาโรคไวรสนปาหมาหา

ปจจยเสยง โดยกาหนดใหฟารมสกรทพบคางคาวเปนฟารมทเสยง (case) และฟารมสกรทไมพบ

คางคาวเปนฟารมทไมเสยง (control) ซงเปนการศกษาปจจยเสยงของการตดเชอไวรสนปาห

ทางออม (indirect) ในพนททไมเคยมการระบาดของโรคมากอน ตลอดจนประเมนความรความ

เขาใจของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห ไดแก ผเลยงสกร ผชาแหละสกร ผลา

คางคาว ผบรโภคคางคาว ผเกบผลไม ผบรโภคผลไม และนกวจยคางคาว เพอใชเปนแนวทางใน

การเฝาระวงโรคโดยเปนจดเรมตนในการศกษาทางระบาดวทยาของโรคในพนทและประเมนพนท

เสยงทมโอกาสเกดโรคในอนาคต รวมถงการใหความรดานสขอนามยและประชาสมพนธเพอ

ปรบเปลยนทศนคตหรอการปฏบตของกลมเสยงเพอลดโอกาสการตดเชอไวรสนปาหตอไป

วตถประสงค

1. เพอศกษาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรในพนททาการศกษาในจงหวด

สงขลา

2. เพอประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอ

ไวรสนปาห

4

การตรวจเอกสาร

คางคาวเปนสตวเลยงลกดวยนมชนดหนง จากการสารวจทวโลกมประมาณ 1,300 ชนด

และจดเปนอนดบ (Order) ทใหญทสดทพบในประเทศไทย ประกอบดวย 11 วงศ 45 สกล และ

ประมาณ 138 ชนด แบงออกเปน 2 อนดบยอย (Suborder) คอ อนดบยอย คางคาวกนผลไมหรอนา

ตอย หรอ Suborder Megachiroptera ม 1 วงศ (Family) และอนดบยอย คางคาวกนแมลง หรอ

Suborder Microchiroptera ม 10 วงศ (พพฒน, 2554) คางคาวมบทบาทสาคญตอระบบนเวศนโดย

ทาหนาทเปนเหยอ (prey) หรอ ผลา (predator) โดยเฉพาะแมลง กระจายเมลดพนธพช ผสมเกสร

กระจายสารอาหารและนากลบมาใช คางคาวมประโยชนมหาศาลและโทษ ประโยชนของคางคาว

ไดแก ควบคมศตรพชโดยวธทางธรรมชาต ผสมเกสรผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ กระจาย

เมลดพนธพช การเกบขคางคาวในถา เปนเนอสตวปา สรรพคณทางยา เครองสาอาง ธรกจการ

ทองเทยวชมคางคาว การศกษาหรอการวจย แตในขณะเดยวกนคางคาวบางชนดกลบมโทษ เปน

ตวนาโรคตดตอ (Kasso and Balakrishnan, 2013)

จากการสารวจและวจยพบวา คางคาวเปนแหลงรงโรค (reservoir) ของโรคตดตอระหวาง

สตวและคนทสาคญหลายชนด ไดแก โรคพษสนขบา โรคซารโคโรนาไวรส (SAR coronavirus)

โรคไวรสนปาห (Nipah virus) โรคตดเชอไวรสเฮนดรา (Hendra virus) และโรคตดเชอไวรสอโบ

ลา (Ebola virus) มการศกษาหลายเรองทตงสมมตฐานวา คางคาวเปนบรรพบรษของสตวเลยงลก

ดวยนมทบนได และเปนแหลงรงโรคทสาคญในการนาไวรสกลม RNA หลายชนดไปยงปศสตวท

เลยงลกดวยนมและคน ซงจากหลกฐานทพบทาใหยอมรบวา คางคาวสามารถนาไวรสไดหลายชนด

(Smith and Wang, 2012)

โรคไวรสนปาหเกดจากเชอไวรส อยในสกล Henipavirus วงศ Paramyxoviridae ซงเปน

สกลเดยวกนกบเชอไวรสเฮนดรา (หนวยปฏบตการวจยโรคอบตใหมรายแรงและโรคอบตซาใน

สตว [CU-EIDAs], 2555) เชอไวรสนมรายงานการระบาดของโรคในพนทดานเหนอของประเทศ

มาเลเซยในป ค.ศ.1998 เชอไวรสทาใหเกดเยอหมสมองอกเสบอยางรนแรง (severe febrile

encephalitis) มอตราการตายสงในคน ในขณะทสกรพบมเยอหมสมองอกเสบและอาการทางระบบ

ทางเดนหายใจแตมอตราการตายตา ตอมาการระบาดของโรคไดขยายไปทวประเทศมาเลเซยและ

สงคโปรทอยทางใต เนองจากการเคลอนยายสกรทตดเชอ และพบวา คางคาวกนผลไมในกลม

Pteropid เปนแหลงรงโรคตามธรรมชาต (Chua, 2003)

5

ในประเทศมาเลเซย การระบาดของโรคในป ค.ศ.1998 มผลกระทบรนแรงทงตอคนและ

สกร โดยในคนทาใหเกดเยอหมสมองอกเสบ 258 ราย เสยชวต 105 ราย สวนโรคในสกรมการตด

เชออยางรวดเรว มไข อาการทางระบบทางเดนหายใจและอาการทางประสาทในสกรทกชวงอาย

โดยอาการในคนจะมอาการของเยอหมสมองอกเสบมากกวาทางระบบหายใจ สวนการตดตอของ

โรคในฟารมสกรเชอวามาจากการหายใจ ดงนนเพอควบคมโรคจงมการทาลายสกรจานวน 1.2 ลาน

ตว (Wild, 2009) และป ค.ศ.1999 ประเทศสงคโปร พบคนงานในโรงฆาสตวตดเชอไวรสนปาห

จานวน 11 ราย ซงทงหมดเปนเพศชาย อาการทพบโดยทวไปไดแก มไข ปวดหว มนงง และมเยอ

หมสมองอกเสบ บางรายพบปอดบวม ผปวยทงหมดไดรบการรกษา และมผเสยชวต 1 ราย (Paton

et al., 1999) นอกจากนในชวงทมการระบาดของโรคไวรสนปาห ยงพบหลกฐานการตดเชอในสตว

เลยง เชน แมว (Epstein et al., 2006) และสนข ( Field et al., 2001) เปนตน

6

จากขอมลทางระบาดวทยา มอบตการณของโรคไวรสนปาหในหลายประเทศ ดงแสดงใน

ตารางท 1

ตารางท 1 อบตการณของโรคไวรสนปาห ตงแตป ค.ศ. 1998-2011

Year (month) Country (location) Human casesa (fatal)

1998-1999 (September-May) Malaysia (various) 265 (105)

1999 (March) Singapore 11 (1)

2001 (January-February) India (Siliguri) 66 (49)

2001 (April-May) Bangladesh (Meherpur) 13 (9)

2003 (January) Bangladesh (Naogaon) 12 (8)

2004 (January-April) Bangladesh (Rajbari) 12 (10)

2004 (February-April) Bangladesh (Faridpur) 36 (27)

2005 (January) Bangladesh (Tangail) 12 (11)

2007 (January-February) Bangladesh (Thakurgaon) 7 (3)

2007 (April) India (Nadia) 30 (5)

2007 (March-April) Bangladesh (Kushtia) 8 (4)

2008 (February) Bangladesh (Rajbari and Manikgoni) 9 (8)

2009-2010 (December-April) Bangladesh (Faridpur) 17 (15)

2011 (January-February) Bangladesh (Lalmonirhat) 24 (17)

หมายเหต a Identified human cases

ทมา: Field and Kung (2011)

7

ในการเฝาระวงโรคไวรสนปาห มการสารวจไวรสนปาหในคางคาว ในประเทศตาง ๆ ดง

แสดงในตารางท 2

ตารางท 2 การสารวจความชกของโรคไวรสนปาหทางซรมวทยา ในประเทศตาง ๆ

Country Species Seroprevalence(%) 95% CI Reference

Indonesia Pteropus vampyrus 35.7 24.6-48.1 Sendow et al. (2006)

Malaysia Pteropus vampyrus

Pteropus hypomelanus

32.8

11.1

27.3-38.8

6.5-18.2

Rahman et al. (2013)

India Pteropus giganteus 63 47-78 Epstein et al. (2008)

Pupua

New

Guinea

Pteropus scapulatus 50 Breed et al. (2010)

Vietnam Cynopterus sphinx

Rousettus leschennaulti

2.8

41.9

Hasebe et al. (2012)

Cambodia Pteropus lylei 11.5 Olson et al. (2002)

ในประเทศไทยมการสารวจไวรสนปาหในคางคาว ระหวางป พ.ศ. 2545-2547

ทาการศกษาใน 9 จงหวดในภาคกลาง ภาคตะวนออกและภาคใต โดยการเกบตวอยางเลอด นาลาย

และนาปสสาวะ จากคางคาว 12 ชนด แยกเปนคางคาวกนผลไม 6 ชนด และคางคาวกนแมลง 6

ชนด ผลการศกษาพบหลกฐานการตดเชอไวรสนปาหในคางคาวกนผลไมและคางคาวกนแมลง

โดยมระดบภมคมกนชนด IgG ตอไวรสนปาหจากตวอยางซรม และมสารพนธกรรมของเชอไวรส

นปาหจากนาปสสาวะและนาลาย สวนคางคาวชนดทพบมระดบภมคมกนตอเชอไวรสนปาหใน

คางคาวแมไกเกาะ (Pteropus hypomelanus) คางคาวแมไกปาฝน (Pteropus vampyrus) คางคาวแม

ไกภาคกลาง (Pteropus lylei) และคางคาวหนายกษสามหลบ (Hipposideros larvatus) สวนสาร

พนธกรรมของเชอไวรสนปาหจากนาปสสาวะและนาลาย พบในคางคาวแมไกภาคกลาง (Pteropus

lylei) และคางคาวหนายกษสามหลบ (Hipposideros larvatus) (Wacharapluesadee et al., 2005)

การศกษาการแพรเชอไวรสนปาหจากคางคาวแมไกเกาะ (Pteropus hypomelanus) บนเกาะ

สมลน (เกาะส) ระหวางเดอนธนวาคม พ.ศ.2553 ถง เดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2554 โดยการเกบ

ปสสาวะคางคาวมาตรวจวเคราะหสารพนธกรรมของไวรสนปาหรายเดอน รวม 128 ตวอยาง พบวา

8

มการแพรเชอไวรสรวม 3 ตวอยาง (2.3%) ในบางเดอน ไดแก เดอนกมภาพนธ (1 ตวอยาง) และ

เดอนพฤษภาคม (2 ตวอยาง) เมอวเคราะหรหสพนธกรรม พบวามความเหมอนกบไวรสนปาหทพบ

ในประเทศมาเลเซย 98-100 % ซงมากกวาไวรสทพบในผปวยทประเทศบงคลาเทศ ทมความเหมอน

เพยง 93 % และแตกตางจากไวรสทพบเปนหลกในคางคาวแมไกภาคกลางของไทยทมความเหมอน

93 % (ธระวฒน และคณะ, 2555)

จงหวดสงขลาตงอยฝงตะวนออกของภาคใตตอนลางระหวางละตจดท 617-756 เหนอ

ลองจจด 10001-10106 ตะวนออก สงจากระดบนาทะเลโดยเฉลย 4 เมตร มขนาดพนท

7,393.889 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 4,853,249 ไร มขนาดใหญเปนอนดบท 27 ของประเทศ

และใหญเปนอนดบท 3 ของภาคใต รองจากจงหวดสราษฎรธาน และจงหวดนครศรธรรมราช

(สานกงานจงหวดสงขลา, 2556ก) อยหางจากกรงเทพมหานคร ตามเสนทางรถไฟ 947 กโลเมตร

และทางหลวงแผนดน 950 กโลเมตร จงหวดสงขลา มอาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยง ดงน

ทศเหนอ ตดตอกบจงหวดนครศรธรรมราชและจงหวดพทลง

ทศตะวนออก ตดตอกบอาวไทย

ทศใต ตดตอกบจงหวดยะลา จงหวดปตตาน รฐเคดาห และรฐเปอรลสของ

ประเทศมาเลเซย

ทศตะวนตก ตดตอกบจงหวดพทลง และจงหวดสตล

สภาพภมอากาศของจงหวดสงขลา เนองจากตงอยในเขตอทธพลของลมมรสมเมองรอน จง

มลมมรสมพดผานประจาทกปคอ ลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ เรมตงแตเดอนตลาคมถง

กลางเดอนมกราคม และลมมรสมตะวนตกเฉยงใต เรมตงแตกลางเดอนพฤษภาคมถงกลางเดอน

ตลาคม จากอทธพลของลมมรสมดงกลาว สงผลใหมฤดกาลเพยง 2 ฤด (สานกงานจงหวดสงขลา,

2556ข) คอ

ฤดรอน เรมตงแตเดอนกมภาพนธถงเดอนกรกฎาคม

ฤดฝน เรมตงแตเดอนสงหาคมถงเดอนมกราคม

จากสภาพพนทและภมอากาศสงผลใหจงหวดสงขลามความหลากหลายทางชวภาพของ

คางคาว โดยมคางคาวจานวน 53 ชนด ไดแกวงศ Emballonuridae, Hipposideridae,

Megadermatidae, Nycteridae, Pteropodidae, Rhinolophidae และ Vespertilionidae (พพธภณฑ

9

สถานธรรมชาตวทยา 50 พรรษา สยามบรมราชกมาร คณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ, 2556)

ระบบฐานขอมลเกษตรกรผเลยงสตว ของศนยสารสนเทศ กรมปศสตว มจานวนเกษตรกร

ผเลยงสกรในอาเภอรตภม 307 ราย หาดใหญ 213 ราย คลองหอยโขง 26 ราย สะเดา 31 ราย

สะบายอย 119 ราย และนาทว 129 ราย รวมทงสน 825 ราย (ศนยสารสนเทศ กรมปศสตว, 2555)

คางคาวสวนใหญจะอาศยอยในทพกทมดชด เชน ถา เหมอง ชองหรอรอยแตกของหนหรอ

ตนไม ใตใบไม และโครงสรางทมนษยสรางขน คางคาวกนผลไมหรอนาตอยบางชนดจะอยรวมกน

เปนกลมชดเจนและมกใชกงกานของตนไมบง โดยทอยอาศยของคางคาวอาจจะเปนฤดกาล

นอกจากนทอยอาศยของคางคาวชวงกลางวนมคางคาวหลายชนดใชพกในชวงกลางคนดวย ซง

อาจจะชวคราวและมกจะใกลกบสถานททเปนแหลงอาหาร (Newman, et al., 2011)

อาหารหลกของคางคาวทชอบกนพช คอ ผลไมและนาหวานจากดอกไม สวนคางคาวท

ชอบกนเนอนนโปรดปรานแมลง นก กงกา กบ ปลา หรอคางคาวทมขนาดเลกกวา การชอบกน

แมลงทาใหคางคาวมความสาคญทางเศรษฐกจเพราะชวยกาจดแมลงทเปนศตรพชไดมากในยามท

ไรถกแมลงบกรก คางคาวบางชนดกนแมลงไดมากถง 50 % ของนาหนกตวในหนงคน (สทศน,

2547)

การศกษาการกระจายของคางคาวแมไกปาฝน (Pteropus vampyrus) ในคาบสมทรมาเลเซย

พบวา มจานวน 115 จด ทเปนทอยอาศยของคางคาวกระจายทวคาบสมทรมาเลเซย (Azlan et al.,

2001) จากการตดตามโดยใช Satellite telemetry พบวา คางคาวแมไกปาฝนในมาเลเซย มอตราการ

อพยพสง บนระยะทาง 100 กม. ระหวางแหลงทอย ในระยะเวลาหนงป โดยอาศยแหลงทอยทง

มาเลเซยรวมถงอนโดนเซยและประเทศไทย (Epstein et al., 2009)

การศกษาปจจยเสยงของโรคไวรสนปาหในคางคาวในประเทศมาเลเซย พบวาความชกของ

โรคมความสมพนธกบชนดของคางคาวอยางมนยสาคญทางสถต (c2=75.1, p<0.01) ซงคา OR ของ

ซรมทใหผลบวก (seropositive) ของคางคาวแมไกปาฝน (Pteropus vampyrus) เปน 4 เทาของ

คางคาวแมไกเกาะ (Pteropus hypomelanus) เมอวเคราะหดวย logistic regression พบวา อาย เพศ

และระยะสบพนธของคางคาวเพศเมย เชน การตงทอง การใหนมและเลยงลก มความสมพนธกบ

ซรมทใหผลบวก และการแพรของเชอไวรสนปาหในคางคาวสองชนดนอาจมลกษณะเปนชวงและ

10

ตามฤดกาลขนกบกจกรรมของคางคาวทเกยวของกบการสบพนธ (Sohayati et al., 2008) และยง

พบวา คางคาวทตงทอง มลกออนและใหนมลก เปนปจจยเสยงของโรคไวรสนปาห และฤดกาล

(เดอน) มผลตอความชกของโรค (Rahman et al., 2013) ซงสอดคลองกบการศกษาในประเทศไทย

ใน 7 จงหวดของภาคกลาง ระหวางเดอนพฤษภาคม ป ค.ศ. 2005-มถนายน ค.ศ. 2007 ซงพบวา จาก

การสารวจชนดของสายพนธไวรสนปาหในคางคาวแมไกภาคกลาง ฤดกาลมกจะเกยวของกบการ

เกด spillover ของเชอไวรส โดยสายพนธบงคลาเทศ (Bangladesh strain) สวนใหญพบในเดอน

เมษายนถงมถนายน สวนสายพนธมาเลเซย (Malaysian strain) พบการกระจายของเชอในชวงเดอน

ธนวาคมถงมถนายน และเชอวาการตดตอโดยตรง (direct contact) ของคางคาวในชวงฤดผสมพนธ

(ธนวาคม-เมษายน) เปนปจจยสาคญในการตดตอของโรค (Wacharapluesadee et al., 2010)

การศกษาปจจยเสยง (risk factors) ของการตดเชอไวรสนปาหในคนในประเทศมาเลเซย

พบวา การสมผสกบสกรโดยตรง เชน การตดหางตดเขยวลกสกร การฉดยาและการใหยาสกร การ

ชวยทาคลอดลกสกร การชวยผสมพนธสกร และการสมผสซากสกรในฟารมทตดเชอ เปนปจจยทม

ความสมพนธกบการตดเชอไวรส สวนปจจยทางนเวศวทยา เชน การทาลายปา อากาศท

เปลยนแปลงจากปรากฏการณ El Nino ทสมพนธกบการเกดไฟปา หมอกควน เปนสาเหตททาให

เชอเกดการ spillover จากสตวปาทเปนแหลงรงโรคมายงประชากรสกร (Chua, 2010) การตดตอ

ของเชอไวรสจากคางคาวสคนในชวงแรกของการระบาด ปลายป ค.ศ. 1997 ถงตนป 1998 อาจเกด

จากเศษอาหารทใชเลยงสกรมการปนเปอนสงคดหลงจากคางคาว เนองจากการเคลอนยายของ

ประชากรคางคาวกนผลไมเขามาในสวนและฟารมสกร (Looi and Chua, 2007) ตอมาในป ค.ศ.

1999 คนงานในโรงฆาสตวตดเชอไวรสนปาห 11 คน และมผเสยชวต 1 คน จากการศกษาแบบ

case-control พบวา การสมผสโดยตรง (direct contact) กบสกรมชวตทตดเชอ เปนปจจยเสยงท

สาคญของการตดเชอไวรสนปาหในคน (Chew et al., 2000) ซงแตกตางจากการตดเชอไวรสนปาห

ในประเทศบงคลาเทศ ทเกดจากการดมนาตาลสดจากตนอนทผาลมทมการปนเปอนสงคดหลงจาก

คางคาว และเปนปจจยเสยงของการตดเชอไวรสนปาหในคน (Khan et al., 2010) นอกจากนการตด

เชอไวรสนปาหยงเกยวของกบฤดกาล ซงมกเกดขนพรอมกบฤดกาลเกบนาตาลจากตนอนทผาลม

(Nahar et al., 2010) จากการศกษาแบบ case-control study ในพนทมการระบาดของโรค พบวา การ

ปนตนไม (83% ของ cases และ 51% ของ controls, OR=8.2, 95% CI = 1.25-) และสมผสกบ

ผปวยทตดเชอไวรสนปาห (67% ของ cases และ 9% ของ controls, OR=21.4, 95% CI=2.78-966.1)

เปนปจจยเสยงของโรคไวรสนปาห และผปวยอาจจะตดเชอจากการสมผสกบคางคาวกนผลไมหรอ

สารคดหลงจากคางคาว (Montgomery et al., 2008) การศกษาการตดตอของโรคจากคนสคน ใน

เดอนเมษายน-พฤษภาคม ป ค.ศ. 2004 พบวา มผปวยทถกตรวจยนยนวาตดเชอไวรสนปาหจานวน

11

36 คน และ 75% ของผปวยเสยชวต มอตราการปวยสง และผปวย 33 คน ไดสมผสอยางใกลชด

(close contact) กบผปวยทตดเชอไวรสนปาหรายอนกอนทจะแสดงอาการปวย ผลจากการศกษา

แบบ case-control พบวา ปจจยเสยงของการตดเชอ คอ การสมผสกบผปวย (OR=6.7, 95% CI=2.9-

16.8, p<0.001) และผลจากการตรวจตวอยางจากสงแวดลอมดวย RT-PCR ยนยนวา เชอไวรสมการ

ปนเปอนในโรงพยาบาล ซงการสอบสวนนเปนหลกฐานวามการตดตอของโรคไวรสนปาหจากคน

สคน (Gurley et al., 2007)

การดมเลอดสดของคางคาว การกนคางคาวทปรงไมสก การสมผสกบซากหรออวยวะ

ภายในของคางคาวดวยมอเปลา อาจมความเปนไปไดสงทจะเสยงตอการตดเชอโรคไวรสนปาห

หรอโรคอบตใหมจากไวรสชนดอน เพราะคางคาวทตดเชอไมแสดงอาการใหเหน ดงนนจงเปนการ

ยากทจะรวาคางคาวตดเชอหรอไม ในขณะทการพบ RNA ของเชอไวรสในซรมไมเพยงพอทจะ

บอกไดวาคางคาวมการตดเชอ ดงนนควรหลกเลยงการดมเลอดคางคาวและการกนอาหารทปรงจาก

คางคาวดบ (Wacharapluesadee et al., 2006)

จากการสมภาษณผลาคางคาว พอคา และผบรโภคคางคาว จานวน 551 ราย ในประเทศ

กานา พบวา ในหวงโซการคาคางคาว มการขายคางคาวกนผลไมชนด Eidolon helvum จานวน

ประมาณ 128,000 ตวตอป ซงเกยวของกบพอคาหลายราย คางคาวกนผลไมชนด Eidolon helvum

ถกขายในตลาด โดยคางคาวจานวนมากถกลาโดยผลาคางคาวเพอนาไปบรโภคเอง (Kamins et al.,

2011)

ในประเทศอนเดย ผลาคางคาวอางวา เนอของคางคาวมคณสมบตทางยาและใชเปนยารกษา

สารพดโรค รกษาโรคเรอรง เชน หอบหด ปวดขอ และใชกระดกผกรอบเอวเพอไลผสาง การลา

คางคาวในอนเดยจะลาในพนทประจา เชน ตนหวา (The Hindu, 2014) ในประเทศมาดากสการ

คางคาวทคนนยมบรโภค ไดแก คางคาวชนด Pteropus rufus, Eidolon dupreanum, Rousettus

madagascariensis และ Hipposideros commersoni เนอของคางคาวเปนแหลงโปรตนทสาคญของ

คนในมาดากสการในชวงทขาดแคลนอาหาร (Jenkins and Racey, 2008) ในประเทศเนปาล มการลา

คางคาวแมไกเพอขายและกนเปนเนอสตว โดยเนอคางคาวจะถกตากแหงและขาย นอกจากนยงทา

เปนแกง (curry) (Ekantipur, 2012) สวนในประเทศกน นยมปรงอาหารจากคางคาวโดยตม รมควน

และทาเปนสต (Becker, 2014)

12

มการศกษาเพอทจะประเมนความรเกยวกบโรคพษสนขบาในคนทสมผสกบคางคาวใน

อเมรกา ซงเปนผทศกษาเกยวกบถาในป 2000 และป 2010 จานวน 392 ราย และ 108 ราย พบวา

85% ของผตอบแบบสอบถามในป 2000 คดวา การถกคางคาวกดเปนปจจยเสยงของโรคพษสนขบา

เมอเปรยบเทยบกบผตอบแบบสอบถามทงหมดในป 2010 ทมอายเทากน (p< 0.001) และสดสวน

ของผไดรบวคซนชนด pre-exposure (PreEP) เพมขนจาก 17% เปน 29% (p=0.03) เนองจากม

การศกษาเรองถาเพมขน (Mehal et al., 2014)

ในประเทศไทย มการสารวจโดยการสมภาษณ คนเกบมลคางคาว คนลาคางคาว ยาม และ

ประชาชนทอาศยอยในวดทคางคาวใชเปนแหลงอาศย จานวน 106 ราย พบวา ผรบการสมภาษณ

จานวน 11 (10%) ราย คดวา คางคาวเปนสตวนาโรคพษสนขบา มประวตถกคางคาวกดหรอขวน 29

(27%) ราย และ 38 (36%) ราย ไมไดทาอะไรเมอถกคางคาวกดหรอขวน หรอไมรวาจะตองทา

อยางไรเมอถกคางคาวกด (Robertson et al., 2011)

อปกรณและวธการ

อปกรณ

1. แบบสอบถาม

2. เครองรบ GPS (Global Positioning System)

3. คอมพวเตอรและโปรแกรมสาเรจรป Google Earth

วธการ

1. การศกษาวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม

1.1 รปแบบการศกษา

ศกษาแบบ cross-sectional case-control study ระหวางเดอนกรกฎาคมถงพฤศจกายน

2556

1.2 คานยามของฟารมในการศกษา

ฟารมทเสยง (case) คอ ฟารมสกรทพบคางคาวเขามาในบรเวณฟารมหรอมหลกฐาน

รองรอยของคางคาว ในชวง 1 ป ทผานมา

ฟารมทไมเสยง (control) คอ ฟารมสกรทไมพบคางคาวเขามาในบรเวณฟารม ในชวง

1 ป ทผานมา

ในการศกษาครงนจะศกษายอนหลงไปในชวง 1 ป เนองจากโรคไวรสนปาหซงนาโดย

คางคาวนน พบการเกดโรคเปนฤดกาล (seasonal) มความชกของโรคแตกตางกนในแตละเดอน

รวมถงคางคาวไมไดเขามาหาอาหารในบรเวณฟารมทกวน ทงนขนกบการมหรอไมมแหลงอาหาร

ของคางคาวในฟารม

14

บรเวณฟารมจะมขอบเขตถงแนวตนไมทอยรอบฟารมหรอโรงเรอน และพนทของ

ฟารมสกร หมายถง พนทฟารมรวมถงแนวตนไมทอยรอบฟารมหรอโรงเรอน มหนวยเปนตาราง

เมตร โดยแสดงคาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน

1.3 การสารวจฟารมและถาทใชในการศกษา

สารวจฟารมทใชในการศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลาประกอบดวยอาเภอ

รตภม หาดใหญ คลองหอยโขง สะเดา สะบายอย และ นาทว โดยใชขอมลจากระบบฐานขอมล

เกษตรกรผเลยงสตว (ฐปศ.) ป 2555 ซงมผเลยงสกรจานวน 825 ราย และขอมลฟารมสกรเครอขาย

หรอฟารมสกรของบรษทเอกชนในพนทจงหวดสงขลาจานวน 44 ราย รวมทงสน 869 ราย สารวจ

พนทเพอตรวจสอบสถานะของฟารมวามหรอไมมการเลยงสกรในฐานขอมล วดพกดทตงของ

ฟารมสกร ทาแบบสอบถามผเลยง เจาของฟารม หรอผควบคมฟารม วามหรอไมมคางคาวเขามาใน

ฟารม รวมกบการสงเกตคางคาวในชวงกลางคน (direct observation) (Kunz and Parsons, 2009)

เพอกาหนดเปนฟารมทเสยง (case) และฟารมทไมเสยง (control) โดยใชเปนขอบเขตในการสม

ตวอยาง (sampling frame)

สารวจถาในพนทและวดพกดทตงของถา นาขอมลพกดทตงของฟารม พกดทตงของ

ถามาปอนลงในโปรแกรม Google Earth วดระยะทางโดยใชเครองมอชนดไมบรรทด วดระยะทาง

จากฟารมถงถา ระยะทางจากฟารมถงขอบปา โดยปาจะตองมพนทมากกวา 1 ตร.กม. และนาขอมล

ไปใชประกอบกบแบบสอบถามเพอความถกตองของระยะทางมากขน

1.4 จานวนตวอยาง

คานวณจานวนฟารมสกรทใชในการศกษาปจจยเสยงของการพบคางคาวดวย

โปรแกรมสาเรจรป G*Power 3.1.3 (Faul, 2010) โดยเลอก logistic regression และกาหนดคาตว

แปร (parameters) ดงน

15

Tail (s) = Two

Odds Ratio = 2

Pr (Y=1X=1) H0 = 0.25

error prob = 0.05

Power (1- error prob) = 0.80

R2 other X = 0.01

X distribution = Binomial

X parm = 0.75

และกาหนดคาใน Options โดย input effect size as.. เลอก Odds ratio และ

computation เลอก Use enumeration procedure if N < 10,000 และ Test statistic เลอก Wald ได

จานวนตวอยางรวมทงหมด (total sample size) เทากบ 443 ตวอยาง โดยกาหนดใหอตราสวนของ

จานวนฟารมทเสยง (case) ตอฟารมทไมเสยง (control) เทากบ 3:4 ดงนนจะตองเกบตวอยางจาก

ฟารมทเสยง (case) 190 ฟารม และฟารมทไมเสยง (control) 253 ฟารม

1.5 การสมตวอยาง

ทาการสมตวอยางแบบ simple random sampling จากขอบเขตในการสมตวอยางของ

ฟารมทเสยง (case) และฟารมทไมเสยง (control) ตามสดสวน (proportionate) ของจานวนฟารมท

คานวณ

1.6 แบบสอบถาม

จดทาแบบสอบถามและสมภาษณเกษตรกรผเลยง เจาของฟารมหรอผควบคมฟารม

เพอนามาวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม โดยมการทดลองใชแบบสอบถามกบ

เกษตรกรผเลยงจานวน 60 ราย กอนการใชงานจรงในการวจย ขอมลจากแบบสอบถามทไดจะนามา

วเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม โดยขอมลทนามาวเคราะหหาปจจยเสยง ไดแก

พบหรอไมพบคางคาวเขามาในฟารม ประเภทคางคาวทพบ (คางคาวกนผลไมหรอนาตอย คางคาว

กนแมลง) ชนดผลไมในฟารม จานวนตนผลไม ชนดตนไมในฟารม มหรอไมมสวนผลไมรอบ

ฟารมในรศม 5 กม. (สวนผลไมจะตองมพนทอยางนอย 1 ไร) มหรอไมมถาในรศม 15 กม.

ระยะทางจากฟารมถงขอบปาทใกลทสด เปนตน รายละเอยดแบบสอบถามแสดงในภาคผนวก ก

16

1.7 การเกบขอมล

เกบขอมลโดยการสมภาษณเกษตรกรผเลยง เจาของฟารม หรอผควบคมฟารม และ

รวบรวม บนทกขอมลบนฐานขอมล

1.8 การวเคราะหขอมล

วเคราะหเปรยบเทยบปจจยตาง ๆ ทเปน continuous scale ซงมการกระจายของขอมล

ไมเปนแบบโคงปกต ระหวางฟารมทเสยง (case) และฟารมทไมเสยง (control) ดวย Kolmogorov-

Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test ใชคามธยฐาน (median) ของระยะทางจากฟารมไปยงถา

หรอขอบปาในการกาหนดคา cut off เพอแบงตวแปรเปนชนดจดกลม (categories variables)

วเคราะหปจจยทมความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณฟารม

ดวยวธ Chi-square test หากม cell ท expected cell นอยกวา 5 จะใช Fisher’s Exact test แตจะนาตว

แปรทมคา p-value < 0.05 ไปวเคราะหดวย multivariate logistic regression ใชวธ enter and

backward รวมถงทดสอบ interaction 2 ระดบ (level) ระหวางตวแปรในตวแบบ (model) จนตวแปร

ทกตวในตวแบบ (model) มคา p-value < 0.05 และใชคา log likelihood ในการวดความเหมาะสม

ของตวแบบ (model) คา R-squared ในการวดระดบความสมพนธของตวแปรตนและตวแปรตาม

โดยใชโปรแกรมสาเรจรป NCSS 2007 (Hintze, 2009) แบงสถานการณ (scenario) รปแบบตาง ๆ

เปน 6 รปแบบ คอ

รปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท

6 อาเภอของจงหวดสงขลา

รปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง ซงชมชนเมอง

ประกอบดวยเทศบาลนครหาดใหญ เทศบาลเมองคอหงส เทศบาลเมองคลองแห และเทศบาลเมอง

ควนลง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา

17

รปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน

คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา


คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา

สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจโดยมเนอทปลก

ผลไมมาก


คางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา

รปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยใน

ชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา

ในการแบงสถานการณรปแบบตาง ๆ นน มวตถประสงค คอ เพอใชในการ

เปรยบเทยบสถานการณรปแบบท 1 และ 2 รปแบบท 3 และ 4 รปแบบท 5 และ 6 โดยปรบสดสวน

case: control ใหใกลเคยง 1: 3 รวมถงสามารถเปรยบเทยบปจจยเสยงในพนททงหมดทศกษา พนท

ทไมใชชมชนเมอง พนททมถาหรอหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ

วเคราะหขอมลเชงพนทโดยใชโปรแกรมสาเรจรป ArcGIS 10.2 (ESRI, USA) โดย

นาเขาพกดทตงของฟารม ปจจยเสยง ถา ขอบปา แสดงการกระจายของปจจยเสยงจาก multivariate

logistic regression ใช buffer และ intersect แสดงขอบเขตเชงพนท รวมถง kernel density แสดง

พนทเสยง (hotspot) ของฟารมทพบคางคาว ตามสถานการณรปแบบตาง ๆ

18

2. การประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบโรคไวรสนปาห

2.1 การเกบขอมล

ดาเนนการเกบขอมลจากประชากรกลมเสยง ไดแก เกษตรกรผเลยงสกรจากฟารมท

เสยง ผชาแหละสกร ผลาคางคาว ผบรโภคคางคาว ผเกบผลไม ผบรโภคผลไม นกวจยคางคาว และ

ผเกบมลคางคาว โดยการสมภาษณดวยแบบสอบถาม

2.1.1 การจดทาแบบสอบถามและทดสอบแบบสอบถาม โดยเตรยมแบบสอบถามแยก

ตามประเภทกลมเสยง ซงในกลมเสยงทกกลมนนสวนของความรใชคาถามเดยวกนจานวน 10 ขอ

รายละเอยดดงภาคผนวก ข และนามาทดสอบคาความเทยงของเครองมอจานวน 6 ขอ โดยใชวธ

ของคเดอร-รชารดสน (Kuder-Richardson estimates) สตรKR-20 (ชไมพร, 2556)

�� =�

� − 1�1 −

∑ ��

��

�

�� คอ สมประสทธความเทยงของแบบสอบถาม

� คอ จานวนขอในแบบสอบถาม

� คอ สดสวนของผตอบถกในแตละขอ

� คอ สดสวนของผตอบผดในแตละขอ

�� คอ ความแปรปรวนของคะแนนทงฉบบ

ในสวนของทศนคตและการปฏบต คาถามทใชในแบบสอบถามจะแตกตางกน

ในแตละกลมเสยง รายละเอยดดงภาคผนวก ข ทดสอบคาความเทยงของเครองมอสวนของทศนคต

ในแตละกลมเสยงโดยใชสตรสมประสทธแอลฟา (alpha coefficient-) ของ Cronbach (ชไมพร,

2556)

19

=�

� − 1�1 −

∑ ��

��

�

คอ สมประสทธความเทยงของแบบสอบถาม

� คอ จานวนขอในแบบสอบถาม

��คอ ความแปรปรวนของคาถามแตละขอ

�� คอ ความแปรปรวนของคะแนนรวมของผตอบทงหมด

ทดสอบแบบสอบถามจนแบบสอบถามสมบรณสามารถนาไปใชได (valid)

2.1.2 การดาเนนการเกบขอมลตามแบบสอบถาม โดยคานวณขนาดตวอยางเกษตรกร

ผเลยงสกรจากฟารมทเสยง (case) โดยใชวธของ Taro Yamane (Yamane, 1967) ทระดบความ

เชอมนท 95% ดงสตร

� =�

1 + �(�)�

� คอ ขนาดกลมตวอยาง

� คอ จานวนสมาชกประชากร (จานวนฟารมทเสยงจากการสารวจ)

� คอ ความคลาดเคลอนทยอมรบได

และคานวณตวอยางผบรโภคผลไมซงไมทราบขนาดของประชากรหรอไม

สามารถนบจานวนได (infinite population) ใชสตรของ Cochran ทระดบความเชอมน 90% ดงสตร

� =��

4��

� คอ ขนาดของกลมตวอยาง

� คอ คาคะแนนมาตรฐานทเกยวของกบระดบความเชอมน (กาหนดระดบ

ความเชอมนท 90% คา �=1.65 )

� คอ คาความคลาดเคลอนทยอมใหเกดขนซงคดเปนสดสวน (กาหนดคา

ความคลาดเคลอนทยอมใหเกดขน �=0.10 )

20

2.1.3 การสมตวอยาง การสมตวอยางเกษตรกรผเลยงสกรจากฟารมทเสยง (case) ทา

การสมตวอยางแบบ simple random sampling จากฟารมทเสยง (case) โดยใชฟารมทเสยง เปน

sampling frame และการสมตวอยางผบรโภคผลไมนนทาการสมตวอยางแบบ cluster sampling ใน

พนททมสวนผลไมหรอมคางคาวกนผลไม สวนผชาแหละสกร ผลาคางคาว ผบรโภคคางคาว ผเกบ

ผลไม นกวจยคางคาวและคนเกบมลคางคาว ทาการเกบตวอยางทกราย

2.2 การวเคราะหขอมล

นาขอมลจากแบบสอบถาม มาวเคราะหเพอประเมนความร ทศนคต และการปฏบตท

เกยวของกบโรค โดยนาเสนอในรปแบบรอยละประกอบกบคาทไดของระดบความเชอมนท 95 %

และเปรยบเทยบความร ซงในการเปรยบเทยบความร จะพจารณาเฉพาะขอ 3,6,7,8,9 และ 10 และ

นามารวมกนเปนคะแนนความรเกยวกบโรค (คะแนนเตม 6) และคะแนนความรเกยวกบโรค จะ

แยกเปน 3 ชนด คอ คะแนนความรเกยวกบเชอกอโรค (คะแนนเตม 4) พจารณาจากขอ 3,6,7 และ 8

คะแนนความรเกยวกบการปองกนโรค (คะแนนเตม 1) พจารณาจากขอ 9 และคะแนนความร

เกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรค (คะแนนเตม 1) พจารณาจากขอ 10 รายละเอยดดง

ภาคผนวก ข เปรยบเทยบใน 2 สถานการณ ดงน

2.2.1 สถานการณเปรยบเทยบคะแนนความรเกยวกบโรค คะแนนความรเกยวกบเชอ

กอโรคระหวางประชากรกลมเสยง (ยกเวนกลมนกวจยคางคาว) โดยใชการวเคราะหความ

แปรปรวน (ANOVA) หรอ Kruskal-Wallis One-Way ANOVA on Ranks ดวยโปรแกรมสาเรจรป

NCSS 2007 กาหนดความเชอมนท 95 % และ Multiple Comparision Test ใช Bonferroni Test (All

Pairs) หากคามธยฐาน (median) แตกตางอยางมนยสาคญทางสถต คา z-value จะตองมากกวา

3.0381 (Hintze, 2009) สวนของความรเกยวกบการปองกนโรค และความรเกยวกบการรบรขาวสาร

ดานการระบาดของโรคซงเปนคาถามชนดถกผด วเคราะหดวยสถต Chi-square test กาหนดความ

เชอมนท 95 %

2.2.2 สถานการณเปรยบเทยบคะแนนความรเกยวกบโรค คะแนนความรเกยวกบเชอ

กอโรคระหวางกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงทไมได

สมผสคางคาวโดยตรง (indirect contact) (ยกเวนกลมนกวจยคางคาว และผบรโภคผลไม) โดยกลม

เสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) ไดแก ผลาคางคาวและผบรโภคคางคาว

และกลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (indirect contact) ไดแก เกษตรกรผเลยงสกร

21

ผชาแหละสกรและผเกบผลไม ดวยสถต Mann-Whitney U test สวนของความรเกยวกบการปองกน

โรค และความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคซงเปนคาถามชนดถกผด วเคราะห

ดวยสถต Chi-square test กาหนดความเชอมนท 95 % ดวยโปรแกรมสาเรจรป NCSS 2007 (Hintze,

2009)

ผลและวจารณ

ผล

1. การศกษาวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม

1.1 ขอมลพนฐานของฟารมสกร

จานวนฟารมสกรทดาเนนการเกบขอมลรวม 339 ฟารม ซงขอมลทไดมาจากการ

สมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร 299 (88.20%) ราย เจาของฟารม 37 (10.91%) ราย ผจดการฟารม 2

(0.59%) ราย และสตวแพทย 1 (0.29%) ราย

รปแบบการเลยงของฟารมสกรเปนเกษตรกรรายยอยเลยงหลงบาน 223 (65.8%) ฟารม

ฟารมเชงพาณชย 78 (23.0%) ฟารม และฟารมมาตรฐานทกรมปศสตวรบรอง 38 (11.2%) ฟารม

แสดงดงตารางท 3 และลกษณะการเลยงภายในฟารมเปนฟารมแมพนธ สกรอนบาล และสกรขน

163 (48.1%) ฟารม ฟารมสกรขน 127 (37.5%) ฟารม ฟารมแมพนธ 40 (11.8%) ฟารม และฟารมท

เลยงแมพนธและสกรอนบาล 9 (2.7%) ฟารม แสดงดงตารางท 4

ตารางท 3 จานวนฟารมทเกบรวบรวมขอมลจานวน 339 ฟารม แยกตามพนทอาเภอและรปแบบ

การเลยง

รปแบบการเลยง

อาเภอ จานวนฟารม

เกษตรกรรายยอย

เลยงหลงบาน (%)

จานวนฟารม

เชงพาณชย

(%)

จานวนฟารม

มาตรฐานทกรม

ปศสตวรบรอง (%)

รวม (%)

รตภม 48 (14.2) 28 (8.3) 36 (10.6) 112 (33.0)

หาดใหญ 125 (36.9) 24 (7.1) 1(0.3) 150 (44.2)

คลองหอยโขง 5 (1.5) 5 (1.5) 0 (0.0) 10 (2.9)

สะเดา 4 (1.2) 5 (1.5) 0 (0.0) 9 (2.7)

สะบายอย 22 (6.5) 9 (2.7) 1 (0.3) 32 (9.4)

นาทว 19 (5.6) 7 (2.1) 0 (0.0) 26 (7.7)

รวม 223 (65.8) 78 (23.0) 38 (11.2) 339 (100.0)

23

ตารางท 4 จานวนฟารมทเกบรวบรวมขอมลจานวน 339 ฟารม แยกตามพนทอาเภอและลกษณะ

การเลยงภายในฟารม

ลกษณะการเลยงภายในฟารม

อาเภอ จานวนฟารมท

เลยงแมพนธ

(%)

จานวนฟารมท

เลยงแมพนธและ

สกรอนบาล

(%)


เลยงแมพนธ

สกรอนบาล

และสกรขน

(%)


เลยงสกรขน

(%)

รวม (%)

รตภม 25 (7.4) 4 (1.2) 30 (8.8) 53 (15.6) 112 (33.0)

หาดใหญ 4 (1.2) 2 (0.6) 91 (26.8) 53 (15.6) 150 (44.2)

คลองหอยโขง 1 (0.3) 0 (0.0) 5 (1.5) 4 (1.2) 10 (2.9)

สะเดา 0 (0.0) 0 (0.0) 6 (1.8) 3 (0.9) 9 (2.7)

สะบายอย 6 (1.8) 3 (0.9) 17 (5.0) 6 (1.8) 32 (9.4)

นาทว 4 (1.2) 0 (0.0) 14 (4.1) 8 (2.4) 26 (7.7)

รวม 40 (11.8) 9 (2.7) 163 (48.1) 127 (37.5) 339 (100.0)

ฟารมสกรมขนาดพนท ตงแต 4-275,200 ตารางเมตร โดยพนทของฟารมสกร

หมายถง พนทฟารมรวมถงแนวตนไมทอยรอบฟารมหรอโรงเรอน มคาเฉลย 2,60019,082 ตาราง

เมตร ขนาดพนทของฟารมมการกระจายของขอมลไมเปนแบบโคงปกต (normal distribution) มคา

มธยฐาน 120 ตารางเมตร และชวงความเชอมนท 95% เทากบ 90-150 ตารางเมตร

ผลจากการศกษาน สามารถจดแสดงผลเปนสถานการณ 6 รปแบบ คอ

รปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดใน

พนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม

(case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)

รปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาใน



24


คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม

(n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ

คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control)



สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ จานวน 179

ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ



คางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339

ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกน

แมลง 281 ฟารม (control)


ชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปน

ฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม

(control)

1.2 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบระหวางฟารมทพบคางคาวและไมพบคางคาวดวยสถต

Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test

รปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท

6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case)

และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control) พบวา ฟารมทพบคางคาวแตกตางอยางมนยสาคญ

ทางสถต ทระดบความเชอมนท 95% กบฟารมทไมพบคางคาว โดยมจานวนตนกลวย มะพราว

สะเดาเทยม ผลไมเมองรอนทงหมดมากกวา ระยะทางจากฟารมถงถาใกลกวา แตระยะทางจาก

ฟารมถงขอบปา และพนทของฟารมสกรมากกวา แสดงดงตารางท 5

25

ตารางท 5 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 1 ระหวางฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)

สดสวน case: control เทากบ 1: 3.04 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test

ปจจย ฟารมทพบคางคาว (n=84) ฟารมทไมพบคางคาว (n=255) p-value

คาเฉลย ชวงความ

เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน

ชวงความ

เชอมน95%

ของ

คามธยฐาน

คา

ตาสด-

สงสด


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด

จานวนตนกลวย 11.3 6.5-16.2 0 0-5 0-100 4.9 3.1-6.6 0 0-0 0-100 0.027a

จานวนตนมะพราว 2.8 1.6-3.9 0 0-2 0-30 1.0 0.7-1.4 0 0-0 0-20 0.001a

จานวนตนสะเดาเทยม 3.5 1.0-6.0 0 0-0 0-100 0.1 3.7E-02-0.2 0 0-0 0-10 <0.001a

จานวนตนผลไมเมอง

รอนทงหมด*

14.9 9.2-20.6 3 2-6 0-123 5.7 3.8-7.5 0 0-0 0-114 <0.001a

ระยะทางจากฟารมถง

สวนยางพารา (ม.)

82 43-121 10 10-20 1-1,000 77 59-96 20 10-20 1-1,000 0.714a


ถา (กม.)

10.18 8.28-12.08 5.075 3.32-12.26 0.02-

26.59

15.89 14.80-16.98 20.18 17.34-

20.72

0.43-

36.18

<0.001b


ขอบปา (กม.)

10.37 9.11-11.63 10.55 7.93-11.78 1.53-

23.79

8.76 8.20-9.32 9.34 8.43-9.73 1.86-

22.98

0.001a

26

ตารางท 5 (ตอ)



เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


บานหรออาคารทสราง

ลาสดทใกลทสด (ม.)

493 392-595 450 300-500 5-3,000 510 442-579 300 300-400 5-4,000 0.563b

พนทของฟารมสกร

(ตร.ม.)

8,202 -9-16,413 275 112-450 10-

275,200

754 542-966 100 75-120 4-

11,200

0.010a

หมายเหต a ทดสอบดวย Kolmogorov-Smirnov test b ทดสอบดวย Mann-Whitney U test

* ผลไมเมองรอนทงหมดไดแก กลวย ลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน

จานวนตนลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน สะตอ มะเขอพวง ตะขบฝรง ไทร หวา นน โพธ

หกวาง สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ปาลมพนเมอง (เหรง) ตาลโตนด ไมมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%

27

รปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาใน


(case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control) พบวา ฟารมทพบคางคาวแตกตางอยางม

นยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95% กบฟารมทไมพบคางคาว โดยมจานวนตนกลวย

มะพราว สะเดาเทยม ผลไมเมองรอนทงหมดมากกวา ระยะทางจากฟารมถงถาใกลกวา แตระยะทาง

จากฟารมถงขอบปามากกวา แสดงดงตารางท 6

28

ตารางท 6 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 2 ระหวางฟารมทพบคางคาว 67 ฟารม (control) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม

(control) สดสวน case: control เทากบ 1: 2.21 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test



เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด

จานวนตนกลวย 12.2 6.8-17.5 1 0-5 0-100 7.1 4.2-10.1 0 0-0 0-100 0.020b

จานวนตนมะพราว 3.4 1.9-4.8 2 0-3 0-30 1.5 0.9-2.1 0 0-0 0-20 0.002a




16.4 10.0-22.9 4 2-10 0-123 8.4 5.2-11.5 0.5 0-3 0-114 0.006a



75 27-123 10 10-20 1-1,000 51 33-69 10 10-15 1-1,000 0.996a


ถา (กม.)

7.08 5.41-8.75 3.36 2.77-4.58 0.02-

25.30

10.83 9.47-12.19 10.83 5.29-13.09 0.43-

36.18

0.005a



10.71 9.16-12.26 11.44 6.13-13.95 1.53-

23.79

8.91 8.03-9.79 8.19 5.87-9.14 1.86-

22.98

0.022a

29




เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด




503 379-626 400 300-500 5-3,000 514 412-615 300 200-400 5-4,000 0.426b


(ตร.ม.)

10,252 -37-20,540 400 150-800 10-

275,200

1,218 871-1,566 200 100-400 6-11,200 0.185a



จานวนตนลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน สะตอ มะเขอพวง ตะขบฝรง ไทร หวา นน โพธ

หกวาง สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ปาลมพนเมอง (เหรง) ตาลโตนด ไมมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%

30


คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม


คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control) พบวา ฟารมทพบคางคาวแตกตางอยางม

นยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95% กบฟารมทไมพบคางคาว โดยมจานวนตนกลวย ตน

ฝรง มะพราว สะเดาไทย สะเดาเทยม ผลไมเมองรอนทงหมดมากกวา ระยะทางจากฟารมถงถาใกล

กวา แสดงดงตารางท 7

31

ตารางท 7 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 3 ระหวางฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว

กนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 6.37 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test

ปจจย ฟารมทพบคางคาวกนผลไม

หรอนาตอย (n=46)

ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไม


p-value


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด

จานวนตนกลวย 10.4 4.9-15.9 2.5 0-5 0-100 5.9 4.0-7.8 0 0-0 0-100 0.001b

จานวนตนฝรง 0.2 -6.5E-03-0.4 0 0-0 0-3 5.5E-02 -1.6E-02-0.1 0 0-0 0-10 0.006b

จานวนตนมะพราว 3.6 1.6-5.6 0.5 0-2 0-30 1.1 0.8-1.5 0 0-0 0-20 0.003a

จานวนตนสะเดาไทย 6.5E-02 -3.2E-02-0.2 0 0-0 0-2 2.4E-02 -9.6E-03-

5.7E-02

0 0-0 0-4 0.034b




15.5 8.1-22.9 5 2-10 0-123 6.8 4.7-8.8 0 0-0 0-114 0.002a



82 25-139 10 5-30 1-1,000 78 61-96 20 10-20 1-1,000 0.576a

32






p-value


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


ถา (กม.)

10.09 7.62-12.56 6.6 3.06-15.95 0.02-

24.36

15.16 14.11-16.21 19.38 16.30-20.42 0.43-

36.18

<0.001b



9.87 8.39-11.53 10.805 7.46-11.78 1.84-

20.64

9.05 8.49-9.61 9.39 8.53-9.78 1.53-

23.79

0.160b




425 317-534 300 300-500 5-2,000 519 455-583 300 300-450 5-4,000 0.285a


(ตร.ม.)

8,223 -3,888-

20,333

150 50-800 10-

275,000

1,717 265-3,169 112 90-150 4-

200,000

0.370a

33




จานวนตนลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน สะตอ มะเขอพวง ตะขบฝรง ไทร หวา นน โพธ

หกวาง ปาลมพนเมอง (เหรง) ตาลโตนด ไมมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%

34





คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control) พบวา ฟารมทพบคางคาวแตกตางอยางม

นยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95% กบฟารมทไมพบคางคาว โดยมจานวนตนกลวย ฝรง

มะพราว สะเดาเทยม ผลไมเมองรอนทงหมดมากกวา แสดงดงตารางท 8

35

ตารางท 8 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 4 ระหวางฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว

กนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 4.59 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test





p-value


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-สงสด

จานวนตนกลวย 13.0 5.3-20.7 4.5 0-10 0-100 9.2 5.9-12.6 0 0-0 0-100 0.049b

จานวนตนฝรง 0.2 -3.6E-02-0.5 0 0-0 0-3 8.2E-02 -5.4E-02-

0.2

0 0-0 0-10 0.036b

จานวนตนมะพราว 4.7 1.8-7.5 2 0-4 0-30 1.6 1.0-2.2 0 0-0 0-20 0.047a

จานวนตนสะเดาเทยม 4.4 2.4-6.4 2 0-5 0-20 0.3 0.0-0.7 0 0-0 0-20 <0.001a



19.6 9.4-29.8 5.5 2-19 0-123 10.9 7.2-14.5 3 1-4 0-114 0.010b



83 4-162 10 5-30 1-1,000 58 36-79 10 10-15 1-1,000 0.937a

ระยะทางจากฟารมถงถา

(กม.)

5.92 3.70-8.14 3.095 2.23-4.58 0.02-24.36 7.98 6.82-9.13 3.97 3.49-5.65 0.43-25.05 0.091b

36






p-value


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-สงสด



10.35 8.29-12.41 11.79 5.25-14.13 1.84-20.64 10.06 9.05-11.07 9.83 7.67-11.31 1.53-23.79 0.837b




419 279-559 300 200-500 5-2,000 497 397-597 300 200-400 5-4,000 0.596a


(ตร.ม.)

11,764 -5,794-

29,323

600 60-1,600 20-275,000 3,204 316-6,091 400 160-441 6-200,000 0.717a



37


จานวนตนลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน สะตอ มะเขอพวง ตะขบฝรง ไทร หวา นน โพธ หกวาง

สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ปาลมพนเมอง (เหรง) ตาลโตนด ไมมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%

38




แมลง 281 ฟารม (control) พบวา ฟารมทพบคางคาวแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบความ

เชอมนท 95% กบฟารมทไมพบคางคาว โดยมจานวนตนกลวย มะมวง สะตอ มะพราว สะเดาเทยม

ผลไมเมองรอนทงหมดมากกวา ระยะทางจากฟารมถงถาใกลกวา แตระยะทางจากฟารมถงขอบปา

และพนทของฟารมสกรมากกวา แสดงดงตารางท 9

39

ตารางท 9 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 5 ระหวาง ฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง

281 ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 4.84 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test

ปจจย ฟารมทพบคางคาวกนแมลง (n=58) ฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง (n=281) p-value


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด

จานวนตนกลวย 13.0 6.9-19.0 0.5 0-6 0-100 5.1 3.4-6.9 0 0-0 0-100 0.024a

จานวนตนมะมวง 0.5 0.1-0.9 0 0-0 0-10 0.2 4.7E-02-0.4 0 0-0 0-20 0.003b

จานวนตนสะตอ 0.4 3.0E-02-

0.9

0 0-0 0-10 0.2 7.9E-02-0.4 0 0-0 0-15 0.022b

จานวนตนมะพราว 3.0 1.6-4.3 0.5 0-3 0-30 1.1 0.8-1.5 0 0-0 0-30 0.001a

จานวนตนสะเดาเทยม 2.1 0.8-3.4 0 0-0 0-20 0.7 1.1E-02-1.5 0 0-0 0-100 0.035a



16.3 9.4-23.3 4 2-8 0-105 6.2 4.3-8.2 0 0-0 0-123 <0.001a



63 26-101 10 10-20 1-1,000 82 63-101 20 10-20 1-1,000 0.287b


ถา (กม.)

9.43 7.13-11.73 4.18 3.22-9.48 0.02-

26.59

15.5 14.5-16.6 19.72 16.43-20.57 0.43-

36.18

<0.001b

40




เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด



10.62 8.97-12.28 9.965 6.1-13.62 1.53-

23.79

8.86 8.33-9.39 9.43 8.72-9.78 1.86-

22.98

0.001a




531 391-671 450 300-500 5-3,000 501 438-564 300 300-400 5-4,000 0.529b


(ตร.ม.)

11,174 -724-

23,072

400 120-800 12-

275,200

830 585-1,075 100 75-128 4-20,800 0.001a



จานวนตนลองกอง เงาะ ทเรยน ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน มะเขอพวง ตะขบฝรง ไทร หวา นน โพธ หกวาง

สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ปาลมพนเมอง (เหรง) ตาลโตนด ไมมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%

41




(control) พบวา ฟารมทพบคางคาวแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%

กบฟารมทไมพบคางคาว โดยมจานวนตนกลวย มะมวง มะพราว ผลไมเมองรอนทงหมดมากกวา

ระยะทางจากฟารมถงถาใกลกวา แตระยะทางจากฟารมถงขอบปามากกวา แสดงดงตารางท 10

42

ตารางท 10 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 6 ระหวางฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง

167 ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 3.48 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test



เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด

จานวนตนกลวย 13.0 6.7-19.2 2 0-10 0-100 7.5 4.6-10.4 0 0-0 0-100 0.035b

จานวนตนมะมวง 0.6 0.1-1.1 0 0-0 0-10 0.3 5.3E-02-

0.6

0 0-0 0-20 0.035b

จานวนตนมะพราว 3.4 1.8-5.0 2 0-4 0-30 1.7 1.1-2.3 0 0-0 0-30 0.006a



16.7 9.3-24.1 5 2-10 0-105 9.2 6.0-12.4 1 0-3 0-123 0.007b



59 15-102 10 5-20 1-1,000 58 37-80 10 10-15 1-1,000 0.996b


ถา (กม.)

6.61 4.67-8.56 3.415 2.5-4.38 0.02-

25.30

10.53 9.27-11.80 10.39 4.86-12.56 0.43-

36.18

0.006a



11.18 9.24-13.13 11.85 5.89-15.03 1.53-

23.79

9.0 8.15-9.81 8.27 5.92-9.34 1.86-

22.98

0.013a

43




เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


เชอมน95%

ของ

คาเฉลย

คา

มธยฐาน


เชอมน95%

ของ


คา

ตาสด-

สงสด


บานหรออาคารท

สรางลาสดทใกล

ทสด (ม.)

532 365-700 350 200-500 5-3,000 504 413-595 300 300-400 5-4,000 0.718b


(ตร.ม.)

13,473 -906-

27,851

425 300-800 12-

275,200

1,320 924-1,716 200 108-400 6-20,800 0.076a



จานวนตนลองกอง เงาะ ทเรยน ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน สะตอ มะเขอพวง ตะขบฝรง ไทร หวา นน โพธ หกวาง

สะเดาอนเดย/สะเดาไทย สะเดาเทยม ปาลมพนเมอง (เหรง) ตาลโตนด ไมมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%

44

1.3 ผลการวเคราะหปจจยทมความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณ

ฟารมดวยวธ Chi-square test หรอ Fisher’s Exact test

ผลการวเคราะหในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารม

สกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบ

คางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control) พบวา ปจจยทม

ความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณฟารม ไดแก การมกลวย ลองกอง

มะมวง ฝรง ขนน ชมพ กระทอน สะตอ มะพราว มะเขอพวง ตะขบฝรง สะเดาอนเดย/สะเดาไทย

สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง มแหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลองในฟารม แมลงและผเสอ

กลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) การขยายตวของชมชนเขามา

อยรอบฟารมในรศม 5 กม. และฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา แสดงดงตารางท 11

45

ตารางท 11 ปจจยทมความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณฟารม ใน

รปแบบท 1 สดสวน case: control เทากบ 1: 3.04 ดวยวธ Chi-square test หรอ Fisher’s

Exact test

ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value

พบคางคาว

(%)

ไมพบคางคาว

(%)

กลวย ม 40 (11.8) 76 (22.4) 8.909 0.003

ไมม 44 (13.0) 179 (52.8)

ลองกอง ม 11 (3.2) 13 (3.8) 6.143 0.013

ไมม 73 (21.5) 242 (71.4)

เงาะ ม 4 (1.2) 5 (1.5) 1.918 0.233a

ไมม 80 (23.6) 250 (73.7)

ทเรยน ม 3 (0.9) 7 (2.1) 0.151 0.714 a

ไมม 81 (23.9) 248 (73.2)

มะมวง ม 16 (4.7) 14 (4.1) 14.398 <0.001

ไมม 68 (20.1) 241 (71.1)

ฝรง ม 5 (1.5) 4 (1.2) 4.698 0.045a

ไมม 79 (23.3) 251 (74.0)

ละมด ม 2 (0.6) 2 (0.6) 1.381 0.257a

ไมม 82 (24.2) 253 (74.6)

ขนน ม 14 (4.1) 8 (2.4) 19.059 <0.001

ไมม 70 (20.6) 247 (72.9)

นอยหนา ม 1 (0.3) 1 (0.3) 0.687 0.435a

ไมม 83 (24.5) 254 (74.9)

ทเรยนเทศ ม 2 (0.6) 0 (0.0) 6.107 0.061a

ไมม 82 (24.2) 255 (75.2)

ชมพ ม 11 (3.2) 6 (1.8) 15.308 <0.001a

ไมม 73 (21.5) 249 (73.5)

กระทอน ม 14 (4.1) 14 (4.1) 10.416 0.001

ไมม 70 (20.6) 241 (71.1)

สะตอ ม 10 (2.9) 13 (3.8) 4.630 0.031

ไมม 74 (21.8) 242 (71.4)

46




(%)


(%)

มะพราว ม 39 (11.5) 61 (18.0) 15.391 <0.001

ไมม 45 (13.3) 194 (57.2)

มะเขอพวง ม 8 (2.4) 3 (0.9) 14.023 0.001a

ไมม 76 (22.4) 252 (74.3)

ตะขบฝรง ม 6 (1.8) 3 (0.9) 8.703 0.009a

ไมม 78 (23.0) 252 (74.3)

ไทร ม 2 (0.6) 6 (1.8) <0.001 1.000a

ไมม 82 (24.2) 249 (73.5)

หวา ม 1 (0.3) 1 (0.3) 0.687 0.435a

ไมม 83 (24.5) 254 (74.9)

นน ม 1 (0.3) 1 (0.3) 0.687 0.435a

ไมม 83 (24.5) 254 (74.9)

โพธ ม 3 (0.9) 2 (0.6) 3.378 0.100a

ไมม 81 (23.9) 253 (74.6)

หกวาง ม 0 (0.0) 4 (1.2) 1.333 0.576a

ไมม 84 (24.8) 251 (74.0)

สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ม 3 (0.9) 1 (0.3) 5.477 0.049a

ไมม 81 (23.9) 254 (74.9)

สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 31 (9.1) 12 (3.5) 59.148 <0.001

ไมม 53 (15.6) 243 (71.7)

ปาลมพนเมอง (เหรง) ม 1 (0.3) 2 (0.6) 0.119 0.576a

ไมม 83 (24.5) 253 (74.6)

ตาลโตนด ม 3 (0.9) 4 (1.2) 1.253 0.371a

ไมม 81 (23.9) 251 (74.0)

ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถง

สวนผลไม

ใช 26 (7.7) 64 (18.9) 1.111 0.292

ไมใช 58 (17.1) 191 (56.3)

ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงตน

เหรงหรอตาลโตนด

ใช 73 (21.5) 212 (62.5) 0.670 0.413

ไมใช 11 (3.2) 43 (12.7)

47




(%)


(%)

ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จากฟารมถง

สวนยางพารา

ใช 46 (13.6) 118 (34.8) 1.823 0.177

ไมใช 38 (11.2) 137 (40.4)

ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถง

ถา

ใช 42 (12.4) 61 (18.0) 20.316 <0.001

ไมใช 42 (12.4) 194 (57.2)


ขอบปา

ใช 42 (12.4) 155 (45.7) 3.019 0.082

ไมใช 42 (12.4) 100 (29.5)

แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ใน

ฟารม

ม 19 (5.6) 32 (9.4) 5.013 0.025

ไมม 65 (19.2) 223 (65.8)

ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสระ

นา/บอนา บง คลอง

ใช 82 (24.2) 252 (74.3) 0.631 0.601a

ไมใช 2 (0.6) 3 (0.9)

แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลง

ปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง

ฯลฯ)

ม 54 (15.9) 27 (8.0) 100.190 <0.001

ไมม 30 (8.8) 228 (67.3)

จานวนของผลไมทเปนแหลงอาหาร

แหลงผสมเกสร หรอตนไมทพกชวคราว

ของคางคาวเพมขน

ใช 1 (0.3) 1 (0.3) 0.687 0.435a

ไมใช 83 (24.5) 254 (74.9)

ปาไมในพนทรอบฟารมถกตดและพนท

ปาถกแยกใหมขนาดเลกลงในรศม 15 กม.

ใช 4 (1.2) 3 (0.9) 4.017 0.066a

ไมใช 80 (23.6) 252 (74.3)

พนทรอบฟารมปลกยางพาราเพมขน ใช 7 (2.1) 13 (3.8) 1.191 0.289a

ไมใช 77 (22.7) 242 (71.4)

พนทรอบฟารมปลกปาลมนามนเพมขน ใช 6 (1.8) 9 (2.7) 1.951 0.217a

ไมใช 78 (23.0) 246 (72.6)

48




(%)


(%)

การขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารม

ในรศม 5 กม.

ใช 30 (8.8) 133 (39.2) 6.843 0.009

ไมใช 54 (15.9) 122 (36.0)

ฟารมตงอยในรศม 450 ม. จากฟารมถง

บานหรออาคารทสรางลาสดทใกลทสด

ใช 42 (12.4) 148 (43.7) 1.658 0.198

ไมใช 42 (12.4) 107 (31.6)

หมายเหต a ทดสอบดวย Fisher’s Exact test

ผลการวเคราะหในรปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชน

เมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบ

คางคาว 67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control) พบวา ปจจยทม

ความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณฟารม ไดแก การมกลวย มะมวง ขนน

ชมพ กระทอน มะพราว มะเขอพวง โพธ สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 3.36 กม.

จากฟารมถงถา และการมแมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน

แมลงปอ ผง ฯลฯ) แสดงดงตารางท 12

49

ตารางท 12 ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวเขามาในบรเวณฟารม ในรปแบบ

ท 2 สดสวน case: control เทากบ 1: 2.21 ดวยวธ Chi-square test หรอ Fisher’s Exact

test



(%)


(%)

กลวย ม 35 (16.3) 54 (25.1) 4.717 0.030

ไมม 32 (14.9) 94 (43.7)

ลองกอง ม 11 (5.1) 13 (6.0) 2.710 0.100

ไมม 56 (26.0) 135 (62.8)

เงาะ ม 4 (1.9) 4 (1.9) 1.374 0.259a

ไมม 63 (29.3) 144 (67.0)

ทเรยน ม 3 (1.4) 7 (3.3) 0.007 1.000a

ไมม 64 (29.8) 141 (65.6)

มะมวง ม 15 (7.0) 11 (5.1) 9.704 0.002

ไมม 52 (24.2) 137 (63.7)

ฝรง ม 4 (1.9) 3 (1.4) 2.277 0.208a

ไมม 63 (29.3) 145 (67.4)

ละมด ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.334 0.527a

ไมม 66 (30.7) 147 (68.4)

ขนน ม 12 (5.6) 7 (3.3) 9.946 0.002

ไมม 55 (25.6) 141 (65.6)

นอยหนา ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.334 0.527a

ไมม 66 (30.7) 147 (68.4)

ทเรยนเทศ ม 1 (0.5) 0 (0.0) 2.219 0.312a

ไมม 66 (30.7) 148 (68.8)

ชมพ ม 10 (4.7) 3 (1.4) 13.507 0.001a

ไมม 57 (26.5) 145 (67.4)

กระทอน ม 13 (6.0) 12 (5.6) 5.726 0.017

ไมม 54 (25.1) 136 (63.3)

สะตอ ม 9 (4.2) 12 (5.6) 1.484 0.223

ไมม 58 (27.0) 136 (63.3)

50




(%)


(%)

มะพราว ม 36 (16.7) 44 (20.5) 11.372 0.001

ไมม 31 (14.4) 104 (48.4)

มะเขอพวง ม 7 (3.3) 3 (1.4) 7.374 0.011a

ไมม 60 (27.9) 145 (67.4)

ตะขบฝรง ม 2 (0.9) 1 (0.5) 1.788 0.230a

ไมม 65 (30.2) 147 (68.4)

ไทร ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.334 0.527a

ไมม 66 (30.7) 147 (68.4)

หวา ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.334 0.527a

ไมม 66 (30.7) 147 (68.4)

นน ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.334 0.527a

ไมม 66 (30.7) 147 (68.4)

โพธ ม 3 (1.4) 0 (0.0) 6.721 0.029a

ไมม 64 (29.8) 148 (68.8)

หกวาง ม 0 (0.0) 2 (0.9) 0.914 1.000a

ไมม 67 (31.2) 146 (67.9)


ไมม 65 (30.2) 147 (68.4)


ไมม 37 (17.2) 138 (64.2)


ไมม 66 (30.7) 146 (67.9)

ตาลโตนด ม 2 (0.9) 1 (0.5) 1.788 0.230a

ไมม 65 (30.2) 147 (68.4)

ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสวน

ผลไม

ใช 26 (12.1) 62 (28.8) 0.182 0.670

ไมใช 41 (19.1) 86 (40.0)



ใช 57 (26.5) 125 (58.1) 0.013 0.908

ไมใช 10 (4.7) 23 (10.7)

51




(%)


(%)

ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จากฟารมถงสวน

ยางพารา

ใช 41 (19.1) 84 (39.1) 0.373 0.541

ไมใช 26 (12.1) 64 (29.8)


ถา

ใช 34 (15.8) 43 (20.0) 9.441 0.002

ไมใช 33 (15.3) 105 (48.8)


ขอบปา

ใช 34 (15.8) 105 (48.8) 8.234 0.004

ไมใช 33 (15.3) 43 (20.0)


ฟารม

ม 19 (8.8) 32 (14.9) 1.157 0.282

ไมม 48 (22.3) 116 (54.0)



ใช 65 (30.2) 145 (67.4) 0.186 0.648a

ไมใช 2 (0.9) 3 (1.4)


ปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)

ม 42 (19.5) 20 (9.3) 54.343 <0.001

ไมม 25 (11.6) 128 (59.5)

จานวนของผลไมทเปนแหลงอาหาร แหลง

ผสมเกสร หรอตนไมทพกชวคราวของ

คางคาวเพมขน

ใช 1 (0.5) 1 (0.5) 0.334 0.527a

ไมใช 66 (30.7) 147 (68.4)

ปาไมในพนทรอบฟารมถกตดและพนทปา

ถกแยกใหมขนาดเลกลงในรศม 15 กม.

ใช 4 (1.9) 3 (1.4) 2.277 0.208a

ไมใช 63 (29.3) 145 (67.4)

พนทรอบฟารมปลกยางพาราเพมขน ใช 7 (3.3) 12 (5.6) 0.313 0.576

ไมใช 60 (27.9) 136 (63.3)

52




(%)


(%)


ไมใช 61 (28.4) 140 (65.1)



ใช 13 (6.0) 26 (12.1) 0.105 0.746

ไมใช 54 (25.1) 122 (56.7)

ฟารมตงอยในรศม 450 ม. จากฟารมถงบาน

หรออาคารทสรางลาสดทใกลทสด

ใช 34 (15.8) 88 (40.9) 1.427 0.232

ไมใช 33 (15.3) 60 (27.9)


ผลการวเคราะหในรปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนก

ชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา

จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และ

ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control) พบวา ปจจยทมความสมพนธกบ

การพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณฟารม ไดแก การมกลวย ลองกอง มะมวง ฝรง ขนน

ชมพ กระทอน สะตอ มะพราว มะเขอพวง ตะขบฝรง สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยใน

รศม 5 กม. จากฟารมถงสวนผลไม ฟารมตงอยในรศม 6.6 กม. จากฟารมถงถา ฟารมตงอยในรศม

10.805 กม. จากฟารมถงขอบปา แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน

แมลงปอ ผง ฯลฯ) พนทรอบฟารมปลกยางพารา และปาลมนามนเพมขน แสดงดงตารางท 13

53

ตารางท 13 ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยเขามาใน

บรเวณฟารม ในรปแบบท 3 สดสวน case: control เทากบ 1: 6.37 ดวยวธ Chi-square

test หรอ Fisher’s Exact test



(%)


(%)

กลวย ม 26 (7.7) 90 (26.5) 11.762 0.001

ไมม 20 (5.9) 203 (59.9)

ลองกอง ม 8 (2.4) 16 (4.7) 8.602 0.008a

ไมม 38 (11.2) 277 (81.7)

เงาะ ม 3 (0.9) 6 (1.8) 3.079 0.109a

ไมม 43 (12.7) 287 (84.7)

ทเรยน ม 2 (0.6) 8 (2.4) 0.363 0.631a

ไมม 44 (13.0) 285 (84.1)

มะมวง ม 10 (2.9) 20 (5.9) 10.962 0.003a

ไมม 36 (10.6) 273 (80.5)

ฝรง ม 4 (1.2) 5 (1.5) 7.515 0.022a

ไมม 42 (12.4) 288 (85.0)

ละมด ม 2 (0.6) 2 (0.6) 4.581 0.090a

ไมม 44 (13.0) 291 (85.8)

ขนน ม 9 (2.7) 13 (3.8) 14.994 0.001a

ไมม 37 (10.9) 280 (82.6)

นอยหนา ม 0 (0.0) 2 (0.6) 0.316 1.000a

ไมม 46 (13.6) 291 (85.8)

ทเรยนเทศ ม 1 (0.3) 1 (0.3) 2.277 0.253a

ไมม 45 (13.3) 292 (86.1)

ชมพ ม 9 (2.7) 8 (2.4) 23.656 <0.001a

ไมม 37 (10.9) 285 (84.1)

กระทอน ม 10 (2.9) 18 (5.3) 12.762 0.002a

ไมม 36 (10.6) 275 (81.1)

สะตอ ม 9 (2.7) 14 (4.1) 13.746 0.001a

ไมม 37 (10.9) 279 (82.3)

54




(%)


(%)

มะพราว ม 23 (6.8) 77 (22.7) 10.756 0.001

ไมม 23 (6.8) 216 (63.7)

มะเขอพวง ม 6 (1.8) 5 (1.5) 16.276 0.001a

ไมม 40 (11.8) 288 (85.0)

ตะขบฝรง ม 6 (1.8) 3 (0.9) 22.225 <0.001a

ไมม 40 (11.8) 290 (85.5)

ไทร ม 1 (0.3) 7 (2.1) 0.008 1.000a

ไมม 45 (13.3) 286 (84.4)

หวา ม 1 (0.3) 1 (0.3) 2.277 0.253a

ไมม 45 (13.3) 292 (86.1)

นน ม 0 (0.0) 2 (0.6) 0.316 1.000a

ไมม 46 (13.6) 291 (85.8)

โพธ ม 2 (0.6) 3 (0.9) 3.023 0.138a

ไมม 44 (13.0) 290 (85.5)

หกวาง ม 0 (0.0) 4 (1.2) 0.635 1.000a

ไมม 46 (13.6) 289 (85.3)


ไมม 44 (13.0) 291 (85.8)


ไมม 20 (5.9) 276 (81.4)


ไมม 45 (13.3) 291 (85.8)

ตาลโตนด ม 2 (0.6) 5 (1.5) 1.372 0.243a

ไมม 44 (13.0) 288 (85.0)


ผลไม

ใช 18 (5.3) 72 (21.2) 4.320 0.038

ไมใช 28 (8.3) 221 (65.2)

55




(%)


(%)



ใช 41 (12.1) 244 (72.0) 1.017 0.313

ไมใช 5 (1.5) 49 (14.5)



ใช 27 (8.0) 137 (40.4) 2.269 0.132

ไมใช 19 (5.6) 156 (46.0)

ฟารมตงอยในรศม 6.6 กม. จากฟารมถงถา ใช 23 (6.8) 91 (26.8) 6.391 0.011

ไมใช 23 (6.8) 202 (59.6)


ขอบปา

ใช 23 (6.8) 194 (57.2) 4.536 0.033

ไมใช 23 (6.8) 99 (29.2)


ฟารม

ม 11 (3.2) 40 (11.8) 3.275 0.070

ไมม 35 (10.3) 253 (74.6)



ใช 46 (13.6) 288 (85.0) 0.797 1.000a

ไมใช 0 (0.0) 5 (1.5)



ม 29 (8.6) 52 (15.3) 44.858 <0.001

ไมม 17 (5.0) 241 (71.1)




ใช 1 (0.3) 1 (0.3) 2.277 0.253a

ไมใช 45 (13.3) 292 (86.1)



ใช 3 (0.9) 4 (1.2) 5.228 0.055a

ไมใช 43 (12.7) 289 (85.3)


ไมใช 40 (11.8) 279 (82.3)

56




(%)


(%)


ไมใช 40 (11.8) 284 (83.8)



ใช 18 (5.3) 145 (42.8) 1.709 0.191

ไมใช 28 (8.3) 148 (43.7)



ใช 24 (7.1) 148 (43.7) 0.044 0.834

ไมใช 22 (6.5) 145 (42.8)



ชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก

รตภม สะเดา สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ


ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control) พบวา ปจจยทมความสมพนธกบ

การพบคางคาวหรอไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยในบรเวณฟารม ไดแก การมกลวย มะมวง

ชมพ กระทอน มะพราว มะเขอพวง สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง และการมแมลงและผเสอกลางคน

(แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) แสดงดงตารางท 14

57

ตารางท 14 ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยเขามาใน

บรเวณฟารม ในรปแบบท 4 สดสวน case: control เทากบ 1: 4.59 ดวยวธ Chi-square

test หรอ Fisher’s Exact test



(%)


(%)

กลวย ม 20 (11.2) 61 (34.1) 4.679 0.031

ไมม 12 (6.7) 86 (48.0)

ลองกอง ม 7 (3.9) 16 (8.9) 2.835 0.140a

ไมม 25 (14.0) 131 (73.2)

เงาะ ม 3 (1.7) 5 (2.8) 2.196 0.154a

ไมม 29 (16.2) 142 (79.3)

ทเรยน ม 2 (1.1) 8 (4.5) 0.033 1.000a

ไมม 30 (16.8) 139 (77.7)

มะมวง ม 8 (4.5) 16 (8.9) 4.510 0.045a

ไมม 24 (13.4) 131 (73.2)

ฝรง ม 3 (1.7) 3 (1.7) 4.363 0.071a

ไมม 29 (16.2) 144 (80.4)

ขนน ม 6 (3.4) 12 (6.7) 3.256 0.099a

ไมม 26 (14.5) 135 (75.4)

นอยหนา ม 0 (0.0) 2 (1.1) 0.440 1.000a

ไมม 32 (17.9) 145 (81.0)

ทเรยนเทศ ม 0 (0.0) 1 (0.6) 0.219 1.000a

ไมม 32 (17.9) 146 (81.6)

ชมพ ม 7 (3.9) 4 (2.2) 16.716 0.001a

ไมม 25 (14.0) 143 (79.9)

กระทอน ม 10 (5.6) 15 (8.4) 9.687 0.004a

ไมม 22 (12.3) 132 (73.7)

สะตอ ม 6 (3.4) 11 (6.1) 3.881 0.087a

ไมม 26 (14.5) 136 (76.0)

มะพราว ม 18 (10.1) 49 (27.4) 5.893 0.015

ไมม 14 (7.8) 98 (54.7)

58




(%)


(%)

มะเขอพวง ม 5 (2.8) 5 (2.8) 7.444 0.018a

ไมม 27 (15.1) 142 (79.3)

ตะขบฝรง ม 2 (1.1) 1 (0.6) 4.947 0.083a

ไมม 30 (16.8) 146 (81.6)

ไทร ม 1 (0.6) 1 (0.6) 1.422 0.326a

ไมม 31 (17.3) 146 (81.6)

หวา ม 1 (0.6) 1 (0.6) 1.422 0.326a

ไมม 31 (17.3) 146 (81.6)

นน ม 0 (0.0) 2 (1.1) 0.440 1.000a

ไมม 32 (17.9) 145 (81.0)

โพธ ม 1 (0.6) 1 (0.6) 1.422 0.326a

ไมม 31 (17.3) 146 (81.6)

หกวาง ม 0 (0.0) 2 (1.1) 0.440 1.000a

ไมม 32 (17.9) 145 (81.0)


ไมม 30 (16.8) 146 (81.6)


ไมม 12 (6.7) 135 (75.4)


ไมม 31 (17.3) 145 (81.0)

ตาลโตนด ม 2 (1.1) 1 (0.6) 4.947 0.083a

ไมม 30 (16.8) 146 (81.6)


ผลไม

ใช 13 (7.3) 60 (33.5) <0.001 0.984

ไมใช 19 (10.6) 87 (48.6)



ใช 28 (15.6) 121 (67.6) 0.507 0.606a

ไมใช 4 (2.2) 26 (14.5)

59




(%)


(%)



ใช 21 (11.7) 84 (46.9) 0.780 0.377

ไมใช 11 (6.1) 63 (35.2)


ถา

ใช 16 (8.9) 50 (27.9) 2.885 0.089

ไมใช 16 (8.9) 97 (54.2)


ขอบปา

ใช 16 (8.9) 90 (50.3) 1.371 0.242

ไมใช 16 (8.9) 57 (31.8)


ฟารม

ม 11 (6.1) 34 (19.0) 1.766 0.184

ไมม 21 (11.7) 113 (63.1)



ใช 32 (17.9) 142 (79.3) 1.120 0.587a

ไมใช 0 (0.0) 5 (2.8)



ม 20 (11.2) 33 (18.4) 20.226 <0.001

ไมม 12 (6.7) 114 (63.7)




ใช 1 (0.6) 1 (0.6) 1.422 0.326a

ไมใช 31 (17.3) 146 (81.6)



ใช 3 (1.7) 3 (1.7) 4.363 0.071a

ไมใช 29 (16.2) 144 (80.4)


ไมใช 27 (15.1) 139 (77.7)


ไมใช 27 (15.1) 139 (77.7)

60




(%)


(%)



ใช 7 (3.9) 20 (11.2) 1.403 0.275a

ไมใช 25 (14.0) 127 (70.9)



ใช 18 (10.1) 83 (46.4) <0.001 0.982

ไมใช 14 (7.8) 64 (35.8)



ชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวด

สงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารม

ทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control) พบวา ปจจยทมความสมพนธกบการพบคางคาว

หรอไมพบคางคาวกนแมลงในบรเวณฟารม ไดแก การมกลวย มะมวง ฝรง ขนน ทเรยนเทศ ชมพ

สะตอ มะพราว มะเขอพวง โพธ สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารม

ถงถา แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) และ

การขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมในรศม 5 กม แสดงดงตารางท 15

61

ตารางท 15 ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวกนแมลงเขามาในบรเวณฟารม ใน


Exact test



(%)

ไมพบ

คางคาว (%)

กลวย ม 29 (8.6) 87 (25.7) 7.742 0.005

ไมม 29 (8.6) 194 (57.2)

ลองกอง ม 6 (1.8) 18 (5.3) 1.134 0.270a

ไมม 52 (15.3) 263 (77.6)

เงาะ ม 3 (0.9) 6 (1.8) 1.716 0.186a

ไมม 55 (16.2) 275 (81.1)

ทเรยน ม 2 (0.6) 8 (2.4) 0.061 0.682a

ไมม 56 (16.5) 273 (80.5)

มะมวง ม 11 (3.2) 19 (5.6) 8.877 0.003

ไมม 47 (13.9) 262 (77.3)

ฝรง ม 4 (1.2) 5 (1.5) 4.871 0.049a

ไมม 54 (15.9) 276 (81.4)

ละมด ม 2 (0.6) 2 (0.6) 3.088 0.137a

ไมม 56 (16.5) 279 (82.3)

ขนน ม 10 (2.9) 12 (3.5) 13.329 0.001a

ไมม 48 (14.2) 269 (79.4)

นอยหนา ม 1 (0.3) 1 (0.3) 1.535 0.313a

ไมม 57 (16.8) 280 (82.6)

ทเรยนเทศ ม 2 (0.6) 0 (0.0) 9.747 0.029a

ไมม 56 (16.5) 281 (82.9)

ชมพ ม 7 (2.1) 10 (2.9) 7.310 0.014a

ไมม 51 (15.0) 271 (79.9)

กระทอน ม 8 (2.4) 20 (5.9) 2.828 0.113a

ไมม 50 (14.7) 261 (77.0)

สะตอ ม 8 (2.4) 15 (4.4) 5.434 0.038a

ไมม 50 (14.7) 266 (78.5)

62




(%)

ไมพบ


มะพราว ม 29 (8.6) 71 (20.9) 14.141 <0.001

ไมม 29 (8.6) 210 (61.9)

มะเขอพวง ม 6 (1.8) 5 (1.5) 11.235 0.005a

ไมม 52 (15.3) 276 (81.4)

ตะขบฝรง ม 3 (0.9) 6 (1.8) 1.716 0.186a

ไมม 55 (16.2) 275 (81.1)

ไทร ม 1 (0.3) 7 (2.1) 0.123 1.000a

ไมม 57 (16.8) 274 (80.8)

หวา ม 1 (0.3) 1 (0.3) 1.535 0.313a

ไมม 57 (16.8) 280 (82.6)

นน ม 1 (0.3) 1 (0.3) 1.535 0.313a

ไมม 57 (16.8) 280 (82.6)

โพธ ม 3 (0.9) 2 (0.6) 6.583 0.037a

ไมม 55 (16.2) 279 (82.3)

หกวาง ม 0 (0.0) 4 (1.2) 0.835 1.000a

ไมม 58 (17.1) 277 (81.7)


ไมม 57 (16.8) 278 (82.0)


ไมม 41 (12.1) 255 (75.2)


ไมม 57 (16.8) 279 (82.3)

ตาลโตนด ม 3 (0.9) 4 (1.2) 3.341 0.100a

ไมม 55 (16.2) 277 (81.7)


ผลไม

ใช 15 (4.4) 75 (22.1) 0.017 0.897

ไมใช 43 (12.7) 206 (60.8)

63




(%)

ไมพบ


ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงตนเหรง

หรอตาลโตนด

ใช 49 (14.5) 236 (69.6) 0.009 0.925

ไมใช 9 (2.7) 45 (13.3)



ใช 33 (9.7) 131 (38.6) 2.033 0.154

ไมใช 25 (7.4) 150 (44.2)

ฟารมตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา ใช 29 (8.6) 66 (19.5) 16.754 <0.001

ไมใช 29 (8.6) 215 (63.4)


ขอบปา

ใช 29 (8.6) 159 (46.9) 0.844 0.358

ไมใช 29 (8.6) 122 (36.0)


ฟารม

ม 13 (3.8) 38 (11.2) 2.973 0.085

ไมม 45 (13.3) 243 (71.7)

ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสระนา/

บอนา บง คลอง

ใช 56 (16.5) 278 (82.0) 1.875 0.204a

ไมใช 2 (0.6) 3 (0.9)

แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปก

แขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)

ม 41 (12.1) 40 (11.8) 84.262 <0.001

ไมม 17 (5.0) 241 (71.1)




ใช 0 (0.0) 2 (0.6) 0.415 1.000a

ไมใช 58 (17.1) 279 (82.3)

ปาไมในพนทรอบฟารมถกตดและพนทปาถก

แยกใหมขนาดเลกลงในรศม 15 กม.

ใช 2 (0.6) 5 (1.5) 0.662 0.343a

ไมใช 56 (16.5) 276 (81.4)


ไมใช 54 (15.9) 265 (78.2)

64




(%)

ไมพบ



ไมใช 54 (15.9) 270 (79.6)

การขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมใน

รศม 5 กม.

ใช 19 (5.6) 144 (42.5) 6.582 0.010

ไมใช 39 (11.5) 137 (40.4)



ใช 29 (8.6) 161 (47.5) 1.039 0.308

ไมใช 29 (8.6) 120 (35.4)


ผลการวเคราะหใน รปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปน

ฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม

(n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง

167 ฟารม (control) พบวา ปจจยทมความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวกนแมลงใน

บรเวณฟารม ไดแก การมมะมวง ขนน ชมพ มะพราว มะเขอพวง โพธ สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง

ฟารมตงอยในรศม 3.415 กม. จากฟารมถงถา ฟารมตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา

และการมแมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)

แสดงดงตารางท 16

65

ตารางท 16 ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอพบคางคาวกนแมลงเขามาในบรเวณฟารม ใน


Exact test



(%)

ไมพบ


กลวย ม 25 (11.6) 64 (29.8) 2.910 0.088

ไมม 23 (10.7) 103 (47.9)

ลองกอง ม 6 (2.8) 18 (8.4) 0.111 0.739

ไมม 42 (19.5) 149 (69.3)

เงาะ ม 3 (1.4) 5 (2.3) 1.103 0.381a

ไมม 45 (20.9) 162 (75.3)

ทเรยน ม 2 (0.9) 8 (3.7) 0.033 1.000a

ไมม 46 (21.4) 159 (74.0)

มะมวง ม 10 (4.7) 16 (7.4) 4.441 0.035

ไมม 38 (17.7) 151 (70.2)

ฝรง ม 3 (1.4) 4 (1.9) 1.759 0.187a

ไมม 45 (20.9) 163 (75.8)

ละมด ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.892 0.397a

ไมม 47 (21.9) 166 (77.2)

ขนน ม 9 (4.2) 10 (4.7) 7.537 0.017a

ไมม 39 (18.1) 157 (73.0)

นอยหนา ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.892 0.397a

ไมม 47 (21.9) 166 (77.2)

ทเรยนเทศ ม 1 (0.5) 0 (0.0) 3.495 0.223a

ไมม 47 (21.9) 167 (77.7)

ชมพ ม 6 (2.8) 7 (3.3) 4.530 0.044a

ไมม 42 (19.5) 160 (74.4)

กระทอน ม 7 (3.3) 18 (8.4) 0.525 0.469

ไมม 41 (19.1) 149 (69.3)

สะตอ ม 7 (3.3) 14 (6.5) 1.626 0.267a

ไมม 41 (19.1) 153 (71.2)

66




(%)

ไมพบ


มะพราว ม 26 (12.1) 54 (25.1) 7.606 0.006

ไมม 22 (10.2) 113 (52.6)

มะเขอพวง ม 5 (2.3) 5 (2.3) 4.632 0.047a

ไมม 43 (20.0) 162 (75.3)

ตะขบฝรง ม 2 (0.9) 1 (0.5) 3.449 0.126a

ไมม 46 (21.4) 166 (77.2)

ไทร ม 0 (0.0) 2 (0.9) 0.580 1.000a

ไมม 48 (22.3) 165 (76.7)

หวา ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.892 0.397a

ไมม 47 (21.9) 166 (77.2)

นน ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.892 0.397a

ไมม 47 (21.9) 166 (77.2)

โพธ ม 3 (1.4) 0 (0.0) 10.585 0.011a

ไมม 45 (20.9) 167 (77.7)

หกวาง ม 0 (0.0) 2 (0.9) 0.580 1.000a

ไมม 48 (22.3) 165 (76.7)


ไมม 48 (22.3) 164 (76.3)


ไมม 31 (14.4) 144 (67.0)


ไมม 47 (21.9) 165 (76.7)

ตาลโตนด ม 2 (0.9) 1 (0.5) 3.449 0.126a

ไมม 46 (21.4) 166 (77.2)


ผลไม

ใช 15 (7.0) 73 (34.0) 2.395 0.122

ไมใช 33 (15.3) 94 (43.7)

67




(%)

ไมพบ


ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงตนเหรง

หรอตาลโตนด

ใช 40 (18.6) 142 (66.0) 0.083 0.774

ไมใช 8 (3.7) 25 (11.6)



ใช 29 (13.5) 96 (44.7) 0.132 0.717

ไมใช 19 (8.8) 71 (33.0)

ฟารมตงอยในรศม 3.415 กม. จากฟารมถงถา ใช 24 (11.2) 53 (24.7) 5.410 0.020

ไมใช 24 (11.2) 114 (53.0)


ขอบปา

ใช 24 (11.2) 120 (55.8) 8.052 0.005

ไมใช 24 (11.2) 47 (21.9)


ฟารม

ม 13 (6.0) 38 (17.7) 0.386 0.534

ไมม 35 (16.3) 129 (60.0)

ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสระนา/

บอนา บง คลอง

ใช 46 (21.4) 164 (76.3) 0.922 0.310a

ไมใช 2 (0.9) 3 (1.4)

แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปก

แขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)

ม 32 (14.9) 30 (14.0) 43.094 <0.001

ไมม 16 (7.4) 137 (63.7)




ใช 0 (0.0) 2 (0.9) 0.580 1.000a

ไมใช 48 (22.3) 165 (76.7)

ปาไมในพนทรอบฟารมถกตดและพนทปาถก

แยกใหมขนาดเลกลงในรศม 15 กม.

ใช 2 (0.9) 5 (2.3) 0.163 0.654a

ไมใช 46 (21.4) 162 (75.3)


ไมใช 44 (20.5) 152 (70.7)

68




(%)

ไมพบ



ไมใช 44 (20.5) 157 (73.0)

การขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมใน

รศม 5 กม.

ใช 9 (4.2) 30 (14.0) 0.016 0.901

ไมใช 39 (18.1) 137 (63.7)



ใช 24 (11.2) 89 (41.4) 0.162 0.687

ไมใช 24 (11.2) 78 (36.3)


1.4 ผลการวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม คอ ฟารมทเสยง (case) และ

ฟารมทไมเสยง (control) จากการพบหรอไมพบคางคาว ดวยวธ univariate logistic regression และ

multivariate logistic regression

ผลการวเคราะหในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารม

สกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบ

คางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control) พบวา ปจจยเสยงของการ

พบคางคาวในฟารม ดวยวธ univariate logistic regression ไดแก กลวย ลองกอง มะมวง ขนน

กระทอน สะตอ มะพราว สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา

แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ในฟารม แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง

ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) สวนการขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมในรศม 5 กม.

เปนปจจยปองกนการพบคางคาวในฟารม แสดงดงตารางท 17 และเมอวเคราะหดวยวธ

multivariate logistic regression ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ไดแก แมลงและผเสอ

กลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง

ขนน และ ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา แสดงดงตารางท 18

69

ตารางท 17 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 1 สดสวน case:

control เทากบ 1: 3.03 ดวยวธ univariate logistic regression

ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value


(%)


(%)

กลวย ม 40 (11.8) 76 (22.4) 2.14 1.29-3.55 0.003

ไมม 44 (13.0) 179 (52.8)

ลองกอง ม 11 (3.2) 13 (3.8) 2.81 1.21-6.53 0.017

ไมม 73 (21.5) 242 (71.4)

มะมวง ม 16 (4.7) 14 (4.1) 4.05 1.88-8.71 <0.001

ไมม 68 (20.1) 241 (71.1)

ขนน ม 14 (4.1) 8 (2.4) 6.18 2.49-15.31 <0.001

ไมม 70 (20.6) 247 (72.9)

กระทอน ม 14 (4.1) 14 (4.1) 3.44 1.57-7.56 <0.001

ไมม 70 (20.6) 241 (71.1)

สะตอ ม 10 (2.9) 13 (3.8) 2.52 1.06-5.97 0.036

ไมม 74 (21.8) 242 (71.4)

มะพราว ม 39 (11.5) 61 (18.0) 2.76 1.64-4.62 <0.001

ไมม 45 (13.3) 194 (57.2)

สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 31 (9.1) 12 (3.5) 11.84 5.71-24.57 <0.001

ไมม 53 (15.6) 243 (71.7)

ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จาก

ฟารมถงสวนผลไม

ใช 26 (7.7) 64 (18.9) 1.34 0.78-2.30 0.293

ไมใช 58 (17.1) 191 (56.3)


ฟารมถงตนเหรงหรอตาลโตนด

ใช 73 (21.5) 212 (62.5) 1.35 0.66-2.75 0.414

ไมใช 11 (3.2) 43 (12.7)

ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จาก

ฟารมถงสวนยางพารา

ใช 46 (13.6) 118 (34.8) 1.41 0.86-2.31 0.178

ไมใช 38 (11.2) 137 (40.4)

70




(%)


(%)

ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จาก

ฟารมถงถา

ใช 42 (12.4) 61 (18.0) 3.18 1.90-5.33 <0.001

ไมใช 42 (12.4) 194 (57.2)

ฟารมตงอยในรศม 10.55 จาก

ฟารมถงขอบปา

ใช 42 (12.4) 155 (45.7) 0.65 0.39-1.06 0.083

ไมใช 42 (12.4) 100 (29.5)

แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง

คลอง ในฟารม

ม 19 (5.6) 32 (9.4) 2.04 1.08-3.83 0.027

ไมม 65 (19.2) 223 (65.8)

แมลงและผเสอกลางคน (แมลง

เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน

มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)

ม 54 (15.9) 27 (8.0) 15.20 8.35-27.66 <0.001

ไมม 30 (8.8) 228 (67.3)

การขยายตวของชมชนเขามาอย

รอบฟารมในรศม 5 กม.

ใช 30 (8.8) 133 (39.2) 0.51 0.31-0.85 0.010

ไมใช 54 (15.9) 122 (36.0)


ฟารมถงบานหรออาคารทสราง

ลาสดทใกลทสด

ใช 42 (12.4) 148 (43.7) 0.72 0.44-1.19 0.199

ไมใช 42 (12.4) 107 (31.6)

หมายเหต OR หมายถง Odds Ratio

95% CI หมายถง ชวงความเชอมนท 95%

71


control เทากบ 1: 3.03 ดวยวธ multivariate logistic regression

ปจจย SE OR 95%CI p-value

คาคงท -2.82 0.28 0.06 0.03-0.10 <0.001

สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง

ไมม 0 - 1 - -

ม 2.08 0.45 7.97 3.29-19.29 <0.001

ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา

ไมใช 0 - 1 - -

ใช 0.91 0.35 2.47 1.24-4.93 0.010

แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง

ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)

ไมม 0 - 1 - -

ม 2.72 0.35 15.15 7.70-29.82 <0.001

ขนน

ไมม 0 - 1 - -

ม 1.39 0.60 4.01 1.24-13.02 0.021

หมายเหต Final log likelihood -120.22, Model R-square 0.92, Model D.F. = 5

เมอวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวเชงพนท พบวา ฟารมทพบคางคาว ซงม

สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา และฟารมทมขนน สวน

ใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม แสดงดงภาพท 1, 2, 3 และ 4 แตกตางจากฟารมทพบคางคาว ซงม

แมลงและผเสอกลางคน จะกระจายอยในทกอาเภอ แสดงดงภาพท 5

72

ภาพท 1 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ในรปแบบท 1

สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของ

จงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case)


73

ภาพท 2 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา ในรปแบบ

ท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอ

ของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม


74

ภาพท 3 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา และ

intersect ระหวาง buffer 5.075 กม. จากฟารม และ buffer 5.075 กม. จากถา ในรปแบบท

1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของ



75

ภาพท 4 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมขนน ในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวใน

ฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339

ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว


76

ภาพท 5 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 1

สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของ



77

เมอนาพกดฟารมทพบคางคาวทงหมด มาวเคราะหดวย kernel density พบวา พนท

เสยงของการพบคางคาว (hotspot) สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภมและหาดใหญ แสดงดงภาพ

ท 6 และ 7

78

ภาพท 6 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวใน

ฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339

ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว


79

ภาพท 7 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอรตภมและ

หาดใหญ ในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกร

ทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมท


80

ผลการวเคราะหในรปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชน

เมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบ

คางคาว 67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม พบวา ปจจยเสยงของการพบคางคาว

ในฟารม ดวยวธ univariate logistic regression ไดแก กลวย มะมวง ขนน กระทอน มะพราว สะเดา

เทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถงถา แมลงและผเสอกลางคน (แมลง

เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) สวนฟารมตงอยในรศม 11.44 จากฟารมถง

ขอบปา เปนปจจยปองกนการพบคางคาวในฟารม แสดงดงตารางท 19 และ เมอวเคราะหดวยวธ

multivariate logistic regression ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ไดแก แมลงและผเสอ

กลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง

และฟารมตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถงถา แสดงดงตารางท 20

81





(%)


(%)

กลวย ม 35 (16.3) 54 (25.1) 1.90 1.06-3.42 0.031

ไมม 32 (14.9) 94 (43.7)

ลองกอง ม 11 (5.1) 13 (6.0) 2.04 0.86-4.83 0.105

ไมม 56 (26.0) 135 (62.8)

มะมวง ม 15 (7.0) 11 (5.1) 3.59 1.55-8.33 0.003

ไมม 52 (24.2) 137 (63.7)

ขนน ม 12 (5.6) 7 (3.3) 4.39 1.64-11.74 0.003

ไมม 55 (25.6) 141 (65.6)

กระทอน ม 13 (6.0) 12 (5.6) 2.73 1.17-6.36 0.020

ไมม 54 (25.1) 136 (63.3)

สะตอ ม 9 (4.2) 12 (5.6) 1.76 0.70-4.40 0.228

ไมม 58 (27.0) 136 (63.3)

มะพราว ม 36 (16.7) 44 (20.5) 2.74 1.51-4.98 0.001

ไมม 31 (14.4) 104 (48.4)


ไมม 37 (17.2) 138 (64.2)



ใช 26 (12.1) 62 (28.8) 0.88 0.49-1.59 0.670

ไมใช 41 (19.1) 86 (40.0)



ใช 57 (26.5) 125 (58.1) 1.05 0.47-2.35 0.908

ไมใช 10 (4.7) 23 (10.7)



ใช 41 (19.1) 84 (39.1) 1.20 0.67-2.17 0.542

ไมใช 26 (12.1) 64 (29.8)

82




(%)


(%)



ใช 34 (15.8) 43 (20.0) 2.52 1.39-4.57 0.002

ไมใช 33 (15.3) 105 (48.8)



ใช 34 (15.8) 105 (48.8) 0.42 0.23-0.77 0.005

ไมใช 33 (15.3) 43 (20.0)



ม 19 (8.8) 32 (14.9) 1.43 0.74-2.78 0.283

ไมม 48 (22.3) 116 (54.0)




ม 42 (19.5) 20 (9.3) 10.75 5.43-21.30 <0.001

ไมม 25 (11.6) 128 (59.5)

พนทรอบฟารมปลกยางพารา

เพมขน

ใช 7 (3.3) 12 (5.6) 1.32 0.50-3.52 0.577

ไมใช 60 (27.9) 136 (63.3)



ใช 13 (6.0) 26 (12.1) 1.13 0.54-2.36 0.746

ไมใช 54 (25.1) 122 (56.7)




ใช 34 (15.8) 88 (40.9) 0.70 0.39-1.26 0.233

ไมใช 33 (15.3) 60 (27.9)



83




คาคงท -2.60 0.35 0.07 0.04-0.15 <0.001


ไมม 0 - 1 - -

ม 2.10 0.46 8.17 3.31-20.15 <0.001


ไมใช 0 - 1 - -

ใช 1.18 0.39 3.26 1.51-7.07 0.003



ไมม 0 - 1 - -

ม 2.41 0.40 11.10 5.05-24.42 <0.001


เมอวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวเชงพนท พบวา ฟารมทพบคางคาว ซงม

สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถงถา สวนใหญจะอยในพนท

อาเภอรตภม แสดงดงภาพท 8, 9 และ 10 แตกตางจากฟารมทพบคางคาว ซงมแมลงและผเสอ

กลางคน จะกระจายอยในทกอาเภอ แสดงดงภาพท 11

84


สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอ



85


ท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6

อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67

ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)

86


intersect ระหวาง buffer 3.36 กม. จากฟารม และ buffer 3.36 กม. จากถา ในรปแบบท 2




87





88

เมอนาพกดฟารมทพบคางคาว มาวเคราะหดวย kernel density พบวา พนทเสยงของ

การพบคางคาว (hotspot) สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม และบางสวนของอาเภอหาดใหญ

แสดงดงภาพท 12 และ 13

89

ภาพท 12 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาว

ในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน

215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ

คางคาว 148 ฟารม (control)

90

ภาพท 13 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอรตภม

และหาดใหญ ในรปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง

โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารม

ทพบคางคาว 67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)

91


ชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา


ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control) พบวา ปจจยเสยงของการพบ

คางคาวในฟารม ดวยวธ univariate logistic regression ไดแก กลวย มะพราว สะเดาเทยมหรอสะเดา

ชาง ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสวนผลไม ฟารมตงอยในรศม 6.6 กม. จากฟารมถงถา

แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) สวนฟารม

ตงอยในรศม 10.805 จากฟารมถงขอบปา เปนปจจยปองกนการพบคางคาวในฟารม แสดงดงตาราง

ท 21 และเมอวเคราะหดวยวธ multivariate logistic regression ปจจยเสยงของการพบคางคาวใน

ฟารม ไดแก สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง

จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) แสดงดงตารางท 22

92





(%)


(%)

กลวย ม 26 (7.7) 90 (26.5) 2.93 1.56-5.53 0.001

ไมม 20 (5.9) 203 (59.9)

มะพราว ม 23 (6.8) 77 (22.7) 2.81 1.49-5.29 0.001

ไมม 23 (6.8) 216 (63.7)


ไมม 20 (5.9) 276 (81.4)



ใช 18 (5.3) 72 (21.2) 1.97 1.03-3.78 0.040

ไมใช 28 (8.3) 221 (65.2)



ใช 41 (12.1) 244 (72.0) 1.65 0.62-4.38 0.317

ไมใช 5 (1.5) 49 (14.5)



ใช 27 (8.0) 137 (40.4) 1.62 0.86-3.04 0.134

ไมใช 19 (5.6) 156 (46.0)



ใช 23 (6.8) 91 (26.8) 2.22 1.18-4.16 0.013

ไมใช 23 (6.8) 202 (59.6)



ใช 23 (6.8) 194 (57.2) 0.51 0.27-0.95 0.035

ไมใช 23 (6.8) 99 (29.2)



ม 11 (3.2) 40 (11.8) 1.99 0.93-4.23 0.075

ไมม 35 (10.3) 253 (74.6)




ม 29 (8.6) 52 (15.3) 7.91 4.05-15.44 <0.001

ไมม 17 (5.0) 241 (71.1)

93




(%)


(%)



ใช 18 (5.3) 145 (42.8) 0.66 0.35-1.24 0.193

ไมใช 28 (8.3) 148 (43.7)




ใช 24 (7.1) 148 (43.7) 1.07 0.57-1.99 0.834

ไมใช 22 (6.5) 145 (42.8)



94




คาคงท -3.27 0.32 0.04 0.02-0.07 <0.001


ไมม 0 - 1 - -

ม 2.85 0.42 17.25 7.57-39.33 <0.001



ไมม 0 - 1 - -

ม 1.83 0.39 6.24 2.88-13.53 <0.001


เมอวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวเชงพนท พบวา ฟารมทพบคางคาวกน

ผลไมหรอนาตอย ซงมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม และ

บางสวนของอาเภอหาดใหญและนาทว แสดงดงภาพท 14 แตกตางจากฟารมทพบคางคาวกนผลไม

หรอนาตอย ซงมแมลงและผเสอกลางคน จะกระจายอยในทกอาเภอ แสดงดงภาพท 15

95


สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไม

หรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339)

แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ


96



หรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339)

แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ


97

เมอนาพกดฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยทงหมด มาวเคราะหดวย kernel

density พบวา พนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม และ

หาดใหญ แสดงดงภาพท 16 และ 17

98


ในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาใน

พนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว

กนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย


99


และหาดใหญ ในรปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนด

คางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา

จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม

(case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control)

100


ชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก

รตภม สะเดา สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ


ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control) พบวา ปจจยเสยงของการพบ

คางคาวในฟารม ดวยวธ univariate logistic regression ไดแก กลวย มะพราว สะเดาเทยมหรอสะเดา

ชาง แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) แสดงดง

ตารางท 23 และเมอวเคราะหดวยวธ multivariate logistic regression ปจจยเสยงของการพบคางคาว

ในฟารม ไดแก สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง และแมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง

ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) แสดงดงตารางท 24

101





(%)


(%)

กลวย ม 20 (11.2) 61 (34.1) 2.35 1.07-5.16 0.033

ไมม 12 (6.7) 86 (48.0)

มะพราว ม 18 (10.1) 49 (27.4) 2.57 1.18-5.60 0.017

ไมม 14 (7.8) 98 (54.7)


ไมม 12 (6.7) 135 (75.4)



ใช 13 (7.3) 60 (33.5) 0.99 0.46-2.16 0.984

ไมใช 19 (10.6) 87 (48.6)



ใช 21 (11.7) 84 (46.9) 1.43 0.64-3.18 0.379

ไมใช 11 (6.1) 63 (35.2)



ใช 16 (8.9) 50 (27.9) 1.94 0.90-4.20 0.093

ไมใช 16 (8.9) 97 (54.2)



ใช 16 (8.9) 90 (50.3) 0.63 0.29-1.37 0.244

ไมใช 16 (8.9) 57 (31.8)



ม 11 (6.1) 34 (19.0) 1.74 0.76-3.97 0.184

ไมม 21 (11.7) 113 (63.1)




ม 20 (11.2) 33 (18.4) 5.76 2.55-12.99 <0.001

ไมม 12 (6.7) 114 (63.7)

102




(%)


(%)




ใช 18 (10.1) 83 (46.4) 0.99 0.46-2.14 0.982

ไมใช 14 (7.8) 64 (35.8)






คาคงท -2.99 0.40 0.05 0.02-0.11 <0.001


ไมม 0 - 1 - -

ม 2.77 0.50 15.92 5.99-42.30 <0.001



ไมม 0 - 1 - -

ม 1.51 0.49 4.52 1.75-11.70 0.002



ผลไมหรอนาตอย ซงมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม แสดงดง

ภาพท 18 แตกตางจากฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย ซงมแมลงและผเสอกลางคน จะ

กระจายอยในทกอาเภอ แสดงดงภาพท 19

103



หรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา

สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ



104



หรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา

สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ



105

เมอนาพกดฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย มาวเคราะหดวย kernel density

พบวา พนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม แสดงดงภาพท

20 และ 21

106


ในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาใน

พนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา สะบายอยและนาทว ซงเปนพนทท

มถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปน

ฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกน

ผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control)

107


ในรปแบบท 4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน

คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม


เศรษฐกจ จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย

32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control)

108


ชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวด

สงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารม

ทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control) พบวา ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ดวยวธ

univariate logistic regression ไดแก กลวย มะมวง มะพราว สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอย

ในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน

มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) สวนการขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมในรศม 5 กม. เปนปจจย

ปองกนการพบคางคาวในฟารม แสดงดงตารางท 25 และเมอวเคราะหดวยวธ multivariate logistic

regression ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ไดแก แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลง

ปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) และฟารมตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา แสดง

ดงตารางท 26

109





(%)


(%)

กลวย ม 29 (8.6) 87 (25.7) 2.23 1.26-3.96 0.006

ไมม 29 (8.6) 194 (57.2)

มะมวง ม 11 (3.2) 19 (5.6) 3.23 1.44-7.22 0.004

ไมม 47 (13.9) 262 (77.3)

มะพราว ม 29 (8.6) 71 (20.9) 2.96 1.65-5.29 <0.001

ไมม 29 (8.6) 210 (61.9)


ไมม 41 (12.1) 255 (75.2)



ใช 15 (4.4) 75 (22.1) 0.96 0.50-1.83 0.897

ไมใช 43 (12.7) 206 (60.8)



ใช 49 (14.5) 236 (69.6) 1.04 0.48-2.26 0.925

ไมใช 9 (2.7) 45 (13.3)



ใช 33 (9.7) 131 (38.6) 1.51 0.85-2.67 0.156

ไมใช 25 (7.4) 150 (44.2)



ใช 29 (8.6) 66 (19.5) 3.26 1.82-5.84 <0.001

ไมใช 29 (8.6) 215 (63.4)



ใช 29 (8.6) 159 (46.9) 0.77 0.44-1.35 0.359

ไมใช 29 (8.6) 122 (36.0)



ม 13 (3.8) 38 (11.2) 1.85 0.91-3.74 0.088

ไมม 45 (13.3) 243 (71.7)

110




(%)


(%)




ม 41 (12.1) 40 (11.8) 14.53 7.53-28.03 <0.001

ไมม 17 (5.0) 241 (71.1)



ม 19 (5.6) 144 (42.5) 0.46 0.26-0.84 0.011

ไมม 39 (11.5) 137 (40.4)




ใช 29 (8.6) 161 (47.5) 0.75 0.42-1.31 0.309

ไมใช 29 (8.6) 120 (35.4)



111




คาคงท -3.19 0.32 0.04 0.02-0.08 <0.001


ไมใช 0 - 1 - -

ใช 1.37 0.36 3.94 1.94-8.01 <0.001



ไมม 0 - 1 - -

ม 2.78 0.36 16.06 7.99-32.28 <0.001



แมลง ซงตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม แสดงดงภาพท

22 และ 23 แตกตางจากฟารมทพบคางคาวกนแมลง ซงมแมลงและผเสอกลางคน จะกระจายอยใน

ทกอาเภอ แสดงดงภาพท 24

112


ท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกน

แมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339

ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ

คางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control)

113


intersect ระหวาง buffer 4.18 กม. จากฟารม และ buffer 4.18 กม. จากถา ในรปแบบท 5

สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง

โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม

(n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว


114


สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง

โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม



115

เมอนาพกดฟารมทพบคางคาวกนแมลงทงหมด มาวเคราะหดวย kernel density พบวา

พนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภมและหาดใหญ แสดงดง

ภาพท 25 และ 26

116


ในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกร

ทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมท

พบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม

(control)

117


และหาดใหญ ในรปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนด

คางคาวเปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของ

จงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม

(case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control)

118

ผลการวเคราะหในรปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปน

ฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม

(n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง

167 ฟารม (control) พบวา ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ดวยวธ univariate logistic

regression ไดแก มะมวง มะพราว สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 3.415 กม. จาก

ฟารมถงถา แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)

สวนฟารมตงอยในรศม 11.85 จากฟารมถงขอบปา เปนปจจยปองกนการพบคางคาวในฟารม แสดง

ดงตารางท 27 และเมอวเคราะห ดวยวธ multivariate logistic regression ปจจยเสยงของการพบ

คางคาวในฟารม ไดแก แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน

แมลงปอ ผง ฯลฯ) สวนฟารมตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา เปนปจจยปองกนการ

พบคางคาวในฟารม แสดงดงรปท 28

119





(%)


(%)

กลวย ม 25 (11.6) 64 (29.8) 1.75 0.92-3.34 0.090

ไมม 23 (10.7) 103 (47.9)

ลองกอง ม 6 (2.8) 18 (8.4) 1.18 0.44-3.17 0.739

ไมม 42 (19.5) 149 (69.3)

มะมวง ม 10 (4.7) 16 (7.4) 2.48 1.04-5.91 0.040

ไมม 38 (17.7) 151 (70.2)

กระทอน ม 7 (3.3) 18 (8.4) 1.41 0.55-3.61 0.470

ไมม 41 (19.1) 149 (69.3)

มะพราว ม 26 (12.1) 54 (25.1) 2.47 1.29-4.76 0.007

ไมม 22 (10.2) 113 (52.6)

สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 17 (7.9) 23 (10.7) 3.43 1.64-7.18 0.001

ไมม 31 (14.4) 144 (67.0)



ใช 15 (7.0) 73 (34.0) 0.59 0.30-1.16 0.124

ไมใช 33 (15.3) 94 (43.7)


ฟารมถงตนเหรงหรอ

ตาลโตนด

ใช 40 (18.6) 142 (66.0) 0.88 0.37-2.10 0.774

ไมใช 8 (3.7) 25 (11.6)



ใช 29 (13.5) 96 (44.7) 1.13 0.59-2.17 0.717

ไมใช 19 (8.8) 71 (33.0)

ฟารมตงอยในรศม 3.415 กม.

จากฟารมถงถา

ใช 24 (11.2) 53 (24.7) 2.15 1.12-4.13 0.022

ไมใช 24 (11.2) 114 (53.0)



ใช 24 (11.2) 120 (55.8) 0.39 0.20-0.76 0.005

ไมใช 24 (11.2) 47 (21.9)

120




(%)


(%)

แหลงนา เชน สระนา/บอนา

บง คลอง ในฟารม

ม 13 (6.0) 38 (17.7) 1.26 0.61-2.62 0.535

ไมม 35 (16.3) 129 (60.0)




ม 32 (14.9) 30 (14.0) 9.13 4.45-18.74 <0.001

ไมม 16 (7.4) 137 (63.7)

การขยายตวของชมชนเขามา

อยรอบฟารมในรศม 5 กม.

ม 9 (4.2) 30 (14.0) 1.05 0.46-2.41 0.901

ไมม 39 (18.1) 137 (63.7)




ใช 24 (11.2) 89 (41.4) 0.88 0.46-1.67 0.687

ไมใช 24 (11.2) 78 (36.3)



121




คาคงท -1.53 0.33 0.22 0.11-0.41 <0.001

ฟารมตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา

ไมใช 0 - 1 - -

ใช -1.03 0.38 0.36 0.17-0.76 0.007


ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ

ไมม 0 - 1 - -

ม 2.26 0.38 9.56 4.55-20.11 <0.001



แมลง ซงมแมลงและผเสอกลางคน จะกระจายอยในทกอาเภอ แสดงดงภาพท 27 และฟารมทพบ

คางคาวกนแมลง สวนใหญจะตงอยนอกรศม 11.85 กม. จากขอบปา แสดงดงภาพท 28

122


สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดย

ศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมท

พบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม

(control)

123

ภาพท 28 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา ใน


ชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215)

แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง


124

เมอนาพกดฟารมทพบคางคาวกนแมลง มาวเคราะหดวย kernel density พบวา พนท

เสยงของการพบคางคาว (hotspot) สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภมและบางสวนของอาเภอ

หาดใหญ แสดงดงภาพท 29 และ 30

125


กนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของ

จงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม

(case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม (control)

126


และหาดใหญ ในรปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมท

ไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม



127

สรปปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสวนใหญคอ การมอาหารของคางคาวรวมถง

ทตงของฟารมทสมพนธกบระยะทางจากถาหรอขอบปา ฯลฯ แสดงดงตารางท 29

ตารางท 29 สรปปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกร ทมนยสาคญทางสถต ทระดบความ

เชอมนท 95% ในสถานการณรปแบบตาง ๆ

สถานการณ วธ univariate logistic regression วธ multivariate logistic regression พนทเสยง

ของการพบ

คางคาว ปจจย OR(95%CI) ปจจย OR(95%CI)

รปแบบท 1 กลวย 2.14 (1.29-3.55) แมลงและผเสอ

กลางคน

15.15 (7.70-29.82) รตภมและ

หาดใหญ

ลองกอง 2.81 (1.21-6.53) สะเดาเทยมหรอ

สะเดาชาง

7.97 (3.29-19.29)

มะมวง 4.05 (1.88-8.71) ขนน 4.01 (1.24-13.02)

ขนน 6.18 (2.49-15.31) ฟารมตงอยใน

รศม 5.075 กม.


2.47 (1.24-4.93)

กระทอน 3.44 (1.57-7.56)

สะตอ 2.52 (1.06-5.97)

มะพราว 2.76 (1.64-4.62)

สะเดาเทยมหรอ


11.84 (5.71-

24.57)

ฟารมตงอยใน

รศม 5.075 กม.


3.18 (1.90-5.33)

แหลงนา เชน

สระนา/บอนา บง


2.04 (1.08-3.83)

แมลงและผเสอ

กลางคน

15.20 (8.35-

27.66)

การขยายตวของ

ชมชนเขามาอย

รอบฟารมในรศม

5 กม.

0.51 (0.31-0.85)

128






กลางคน

11.10 (5.05-24.42) รตภมและ

บางสวน

ของ

หาดใหญ

มะมวง 3.59 (1.55-8.33) สะเดาเทยมหรอ


8.17 (3.31-20.15)

ขนน 4.39 (1.64-11.74) ฟารมตงอยใน

รศม 3.36 กม.


3.26 (1.51-7.07)

กระทอน 2.73 (1.17-6.36)

มะพราว 2.74 (1.51-4.98)



11.19 (5.02-

24.96)




2.52 (1.39-4.57)


กลางคน

10.75 (5.43-

21.30)


รศม 11.44 จาก


0.42 (0.23-0.77)

129





รปแบบท 3 กลวย 2.93 (1.56-5.53) สะเดาเทยมหรอ


17.25 (7.57-39.33) รตภม และ

หาดใหญ

มะพราว 2.81 (1.49-5.29) แมลงและผเสอ

กลางคน

6.24 (2.88-13.53)



21.11 (9.86-

45.19)


รศม 5 กม. จาก

ฟารมถงสวน

ผลไม

1.97 (1.03-3.78)


รศม 6.6 กม. จาก


2.22 (1.18-4.16)


กลางคน

7.91 (4.05-15.44)




0.51 (0.27-0.95)

รปแบบท 4 กลวย 2.35 (1.07-5.16) สะเดาเทยมหรอ


15.92 (5.99-42.30) รตภม

มะพราว 2.57 (1.18-5.60) แมลงและผเสอ

กลางคน

4.52 (1.75-11.70)



18.75 (7.41-

47.42)


กลางคน

5.76 (2.55-12.99)

130






กลางคน

16.06 (7.99-32.28) รตภมและ

หาดใหญ

มะมวง 3.23 (1.44-7.22) ฟารมตงอยใน



3.94 (1.94-8.01)

มะพราว 2.96 (1.65-5.29)



4.07 (2.03-8.15)




3.26 (1.82-5.84)


กลางคน

14.53 (7.53-

28.03)

การขยายตวของ

ชมชนเขามาอย

รอบฟารมในรศม

5 กม.

0.46 (0.26-0.84)

รปแบบท 6 มะมวง 2.48 (1.04-5.91) แมลงและผเสอ

กลางคน

9.56 (4.55-20.11) รตภมและ

บางสวน

ของ

หาดใหญ

มะพราว 2.47 (1.29-4.76) ฟารมตงอยใน

รศม 11.85 กม.

จากฟารมถง

ขอบปา

0.36 (0.17-0.76)



3.43 (1.64-7.18)

131





รปแบบท 6 ฟารมตงอยใน

รศม 3.415 กม.


2.15 (1.12-4.13)


กลางคน

9.13 (4.45-18.74)




0.39 (0.20-0.76)



132

2. การประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรส

นปาห

2.1 ขอมลพนฐานของกลมเสยง

จากการศกษาพบวา จานวนกลมตวอยางกลมเสยงทถกประเมนความร ทศนคต และ

การปฏบต ทงหมดม 7 กลม รวมทงสน 516 ราย ประกอบดวย เกษตรกรผเลยงสกร ผชาแหละสกร

ผลาคางคาว ผบรโภคคางคาว ผเกบผลไม ผบรโภคผลไม และนกวจยคางคาว แสดงดงตารางท 30

ตารางท 30 จานวนตวอยางกลมเสยงทถกประเมนความร ทศนคต และการปฏบต (n=516) ใน

การศกษา

กลมท กลมเสยง จานวน รอยละ

1 เกษตรกรผเลยงสกร 84 16.28

2 ผชาแหละสกร 39 7.56

3 ผลาคางคาว 20 3.88

4 ผบรโภคคางคาว 22 4.26

5 ผเกบผลไม 29 5.62

6 ผบรโภคผลไม 313 60.66

7 นกวจยคางคาว 9 1.74

หมายเหต ไมรวมผเกบมลคางคาว เนองจากมจานวนตวอยางนอย

133

2.2 การทดสอบความเทยงของเครองมอ (แบบสอบถาม) หลงการศกษา

ผลการทดสอบความเทยงของเครองมอ (แบบสอบถาม) ในสวนของความรใชวธของค

เดอร-รชารดสน (Kuder-Richardson estimate) สตร KR-20 และความเทยงในสวนของทศนคตใช

สมประสทธแอลฟาของ Cronbach แสดงดงตารางท 31

ตารางท 31 ผลการทดสอบความเทยงของเครองมอ (แบบสอบถาม) แยกตามกลมเสยง

กลมท กลมเสยง จานวน คาความเทยง

ในสวนของความร

สตร KR-20

คาสมประสทธ

แอลฟาของ

Cronbach

ในสวนของทศนคต

1 เกษตรกรผเลยงสกร 84 0.49 0.10

2 ผชาแหละสกร 39 0.48 0.16

3 ผลาคางคาว 20 0.71 -0.09

4 ผบรโภคคางคาว 22 0.56 -1.04

5 ผเกบผลไม 29 0.53 0.27

6 ผบรโภคผลไม 313 0.34 0.46

7 นกวจยคางคาว 9 0.38 0.53

รวม 7 กลม ประชากรกลมเสยงทงหมด 516 0.41

หมายเหต คาสมประสทธแอลฟาของ Cronbach ในแตละกลมเสยงใชจานวนขอทดสอบไมเทากน

และคาถามในแตละกลมแตกตางกน

134

2.3 ผลการประเมนความรของกลมเสยง

จากการสมภาษณกลมเสยงทงหมด (n=516) และนาขอมลไปประเมนความรนน พบวา

กลมเสยงสวนใหญไมเคยไดยนขาววามหมตายจากโรคชนดหนงในมาเลเซยเมอป พ.ศ.2541 และ

ไมรวามคนตาย ไมเคยไดยน ไมรจกหรอมความรเกยวกบโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรส

นปาห ไมรวามสตวชนดใดเปนสตวนาโรค ไมรวาเชอไวรสถกขบออกมากบสงใด แตทราบถง

ปจจยเสยงตางๆของโรคทนาโดยคางคาวและรวาประเทศไทยไมเคยมการระบาดของโรคน

นอกจากนยงพบวา คาถามทเกยวกบความสามารถนาโรคของคางคาวไดหลายชนดและโรคสามารถ

ตดตอถงคนได กลมเสยงตอบถกและตอบผดใกลเคยงกน แสดงดงตารางท 32

ตารางท 32 ผลจากการสมภาษณกลมเสยง (n=516) ในสวนของความรจากแบบสอบถามจานวน 10

ขอ

คาถาม จานวน รอยละ

ขอ 1. ทานเคยไดยนขาววามหมตายจากโรคชนดหนงในมาเลเซยเมอป พ.ศ.2541

หรอไม

ไมเคย 323 62.60

เคย 193 37.40

ขอ 2. จากขอ 1. ทานรหรอไมวามคนตายดวย?

ไมร 468 90.70

ร 48 9.30

ขอ 3. ทานรหรอไมวาคางคาวสามารถนาโรคไดหลายชนด

ไมร 299 57.95

ร 217 42.05

ขอ 4. ทานเคยไดยน “โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” มากอนหรอไม

ไมเคย 419 81.20

เคย 97 18.80

ขอ 5. ทานพอรจกหรอมความรเกยวกบโรค “ไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรส

นปาห” บาง หรอไม

ไมร 491 95.16

ร 25 4.84

135



ขอ 6. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหสามารถตดตอถงคนไดหรอไม

(ได)

ไมถกตอง 260 50.39

ถกตอง 256 49.61

ขอ 7. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหมสตวชนดใดเปนสตวนาโรค

(คางคาว)


ถกตอง 61 11.82

ขอ 8. คางคาวสามารถแพรเชอไวรสนปาหออกมากบสงใด (ปสสาวะ นาลาย )


ถกตอง 147 28.49

ขอ 9. การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การไมสวมอปกรณปองกนโรค การกนนาตาล

สดทปนเปอนปสสาวะคางคาว การกนผลไมทมรอยแทะของคางคาว เปนปจจย

เสยงของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห ใชหรอไม (ใช)


ถกตอง 416 80.62

ขอ 10. ในประเทศไทยเคยมการระบาดของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรส

นปาหใชหรอไม


ถกตอง 338 65.50

และเมอแยกตามกลมเสยง ไดผลดงตารางท 33

136

ตารางท 33 ผลจากการสมภาษณกลมเสยง (n=516) ในสวนของความรจากแบบสอบถามจานวน 10

ขอ แยกตามกลมเสยง

คาถาม กลมท

1 2 3 4 5 6 7 รวม

(n=84) (n=39) (n=20) (n=22) (n=29) (n=313) (n=9) (n=516)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

ขอ 1.

ไมเคย 44

(52.38)

20

(51.28)

18

(90.00)

21

(95.45)

19

(65.52)

196

(62.62)

5

(55.56)

323

(62.60)

เคย 40

(47.62)

19

(48.72)

2

(10.00)

1

(4.55)

10

(34.48)

117

(37.38)

4

(44.44)

193

(37.40)

ขอ 2.

ไมร 72

(85.71)

33

(84.62)

18

(90.00)

22

(100.00)

27

(93.10)

290

(92.65)

6

(66.67)

468

(90.70)

ร 12

(14.29)

6

(15.38)

2

(10.00)

0

(0.00)

2

(6.90)

23

(7.35)

3

(33.33)

48

(9.30)

ขอ 3.

ไมร 42

(50.00)

28

(71.79)

16

(80.00)

20

(90.91)

18

(62.07)

174

(55.59)

1

(11.11)

299

(57.95)

ร 42

(50.00)

11

(28.21)

4

(20.00)

2

(9.09)

11

(37.93)

139

(44.41)

8

(88.89)

217

(42.05)

ขอ 4.

ไมเคย 42

(50.00)

26

(66.67)

17

(85.00)

21

(95.45)

19

(65.52)

294

(93.93)

0

(0.00)

419

(81.20)

เคย 42

(50.00)

13

(33.33)

3

(15.00)

1

(4.55)

10

(34.48)

19

(6.07)

9

(100.00)

97

(18.80)

ขอ 5.

ไมร 74

(88.10)

37

(94.87)

17

(85.00)

21

(95.45)

28

(96.55)

310

(99.04)

4

(44.44)

491

(95.16)

ร 10

(11.90)

2

(5.13)

3

(15.00)

1

(4.55)

1

(3.45)

3

(0.96)

5

(55.56)

25

(4.84)

137


คาถาม กลมท

1 2 3 4 5 6 7 รวม

(n=84) (n=39) (n=20) (n=22) (n=29) (n=313) (n=9) (n=516)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

จานวน

ราย

ทตอบ

(%)

ขอ 6.

ไมถกตอง 38

(45.24)

22

(56.41)

6

(30.00)

8

(36.36)

13

(44.83)

169

(53.99)

4

(44.44)

260

(50.39)

ถกตอง 46

(54.76)

17

(43.59)

14

(70.00)

14

(63.64)

16

(55.17)

144

(46.01)

5

(55.56)

256

(49.61)

ขอ 7.


(90.48)

30

(76.92)

10

(50.00)

7

(31.82)

28

(96.55)

301

(96.17)

3

(33.33)

455

(88.18)

ถกตอง 8

(9.52)

9

(23.08)

10

(50.00)

15

(68.18)

1

(3.45)

12

(3.83)

6

(66.67)

61

(11.82)

ขอ 8.


(84.52)

25

(64.10)

9

(45.00)

5

(22.73)

22

(75.86)

237

(75.72)

0

(0.00)

369

(71.51)

ถกตอง 13

(15.48)

14

(35.90)

11

(55.00)

17

(77.27)

7

(24.14)

76

(24.28)

9

(100.00)

147

(28.49)

ขอ 9.


(21.43)

10

(25.64)

5

(25.00)

2

(9.09)

4

(13.79)

59

(18.85)

2

(22.22)

100

(19.38)

ถกตอง 66

(78.57)

29

(74.36)

15

(75.00)

20

(90.91)

25

(86.21)

254

(81.15)

7

(77.78)

416

(80.62)

ขอ 10.


(46.43)

9

(23.08)

13

(65.00)

15

(68.18)

7

(24.14)

93

(29.71)

2

(22.22)

178

(34.50)

ถกตอง 45

(53.57)

30

(76.92)

7

(35.00)

7

(31.82)

22

(75.86)

220

(70.29)

7

(77.78)

338

(65.50)

138


หมายเหต กลมท 1 คอ เกษตรกรผเลยงสกร กลมท 2 คอ ผชาแหละสกร

กลมท 3 คอ ผลาคางคาว กลมท 4 คอ ผบรโภคคางคาว

กลมท 5 คอ ผเกบผลไม กลมท 6 คอ ผบรโภคผลไม

กลมท 7 คอ นกวจยคางคาว

เมอประเมนผลความร คะแนนจากการประเมนความรเกยวกบโรค (คะแนนเตม 6)

และความรเกยวกบเชอกอโรค (คะแนนเตม 4) แสดงดงตารางท 34 และ 35

ตารางท 34 คะแนนความรเกยวกบโรค (คะแนนเตม 6) แยกตามกลมเสยง

คาทางสถต กลมท

1 2 3 4 5 6 7 รวม

(n=84) (n=39) (n=20) (n=22) (n=29) (n=313) (n=9) (n=516)

คาเฉลย (mean) 2.62 2.82 3.05 3.41 2.83 2.70 4.67 2.78

SD 1.39 1.45 1.82 1.40 1.36 1.23 1.22 1.34

SE 0.15 0.23 0.41 0.30 0.25 6.95E-02 0.41 5.90E-02

คาตาสด (min) 0 1 0 0 1 0 3 0

คาสงสด (max) 6 6 6 5 6 6 6 6


(median)

3 3 3.5 4 3 3 5 3

95%CI


2-3 2-3 2-4 3-4 2-3 2-3 3-6 3-3

ฐานนยม

(mode)

3 2 4 4 3 2 6 3

การกระจายของ

ขอมลแบบโคง

ปกต

ไมใช ไมใช ใช ไมใช ไมใช ไมใช ใช ไมใช

หมายเหต SD = สวนเบยงเบนมาตรฐาน, SE = คาความคลาดเคลอนของคาเฉลย

คะแนนความรเกยวกบโรคพจารณาจากขอ 3, 6, 7, 8, 9 และ 10

139

ตารางท 35 คะแนนความรเกยวกบเชอกอโรค (คะแนนเตม 4) แยกตามกลมเสยง

คาทางสถต กลมท

1 2 3 4 5 6 7 รวม

(n=84) (n=39) (n=20) (n=22) (n=29) (n=313) (n=9) (n=516)

คาเฉลย (mean) 1.30 1.31 1.95 2.18 1.21 1.19 3.11 1.32

SD 1.13 1.26 1.39 1.10 1.08 1.02 1.17 1.13

SE 0.12 0.20 0.31 0.23 0.20 5.75E-02 0.39 4.96E-02

คาตาสด (min) 0 0 0 0 0 0 1 0

คาสงสด (max) 4 4 4 4 4 4 4 4


(median)

1 1 2 2 1 1 4 1

95%CI


1-2 0-2 1-3 2-3 1-1 1-1 2-4 1-1

ฐานนยม (mode) 0 0 3 3 1 1 4 0

การกระจายของ

ขอมลแบบโคง

ปกต

ไมใช ไมใช ใช ไมใช ไมใช ไมใช ใช ไมใช

หมายเหต SD = สวนเบยงเบนมาตรฐาน, SE = คาความคลาดเคลอนของคาเฉลย

คะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคพจารณาจากขอ 3, 6, 7 และ 8

2.3.1 สถานการณ (scenario) เปรยบเทยบระหวางกลมเสยง (ยกเวนกลมนกวจย

คางคาว)

เมอประเมนคะแนนความรเกยวกบโรค ไดขอมลคาเฉลย และคามธยฐานของ

คะแนนความรเกยวกบโรคของกลมเสยง (คะแนนเตม 6) และปรบเปนคะแนน 100% แสดงดง


140

ตารางท 36 คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบโรคของกลมเสยง (คะแนนเตม 6)

ปรบเปนคะแนน 100%

กลมท กลมเสยง คาเฉลย คามธยฐาน (95%CI)

คะแนนเตม 6 100% คะแนนเตม 6 100%

1 เกษตรกรผเลยงสกร (n=84) 2.62±1.39 44±23 3 (2-3) 50 (33-50)

2 ผชาแหละสกร (n=39) 2.82±1.45 47±24 3 (2-3) 50 (33-50)

3 ผลาคางคาว (n=20) 3.05±1.82 51±30 3.5 (2-4) 58.5 (33-67)

4 ผบรโภคคางคาว (n=22) 3.41±1.40 57±23 4 (3-4) 67 (50-67)

5 ผเกบผลไม (n=29) 2.83±1.36 47±22 3 (2-3) 50 (33-50)

6 ผบรโภคผลไม (n=313) 2.70±1.23 44±20 3 (2-3) 50 (33-50)

เมอวเคราะหดวย Kruskal-Wallis One-Way ANOVA on Ranks พบวา คา

p-value=0.060 ซงมากกวา 0.05 นนคอ คะแนนความรเกยวกบโรคของกลมเสยงไมแตกตางกน

ทระดบความเชอมนท 95%

เมอประเมนคะแนนความรเกยวกบเชอกอโรค ไดขอมลคาเฉลย และคามธยฐาน

ของคะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคของกลมเสยง (คะแนนเตม 4) และปรบเปนคะแนน 100%

แสดงดงตารางท 37

ตารางท 37 คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคของกลมเสยง (คะแนน

เตม 4) ปรบเปนคะแนน 100%

กลมท กลมเสยง คาเฉลย คามธยฐาน (95%CI)


1 เกษตรกรผเลยงสกร (n=84) 1.30±1.13 32±28 1 (1-2) 25 (25-50)

2 ผชาแหละสกร (n=39) 1.31±1.26 33±31 1 (0-2) 25 (0-50)

3 ผลาคางคาว (n=20) 1.95±1.40 49±35 2 (1-3) 50 (25-75)

4 ผบรโภคคางคาว (n=22) 2.18±1.10 55±27 2 (2-3) 50 (50-75)

5 ผเกบผลไม (n=29) 1.21±1.10 30±27 1 (1-1) 25 (25-25)

6 ผบรโภคผลไม (n=313) 1.19±1.02 30±25 1 (1-1) 25 (25-25)

141

เมอวเคราะหดวย Kruskal-Wallis One-Way ANOVA on Ranks พบวา คา

p-value <0.001 ซงนอยกวา 0.05 นนคอ คะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคของกลมเสยงแตกตางกน

ทระดบความเชอมนท 95% โดยเกษตรกรผเลยงสกร ผชาแหละสกร ผเกบผลไม และ ผบรโภค

ผลไม มความรแตกตางจากผบรโภคคางคาว

เมอวเคราะหดวย Chi-square test พบวา ในสวนของความรเกยวกบการปองกน

โรคประเภทของกลมเสยงไมมความสมพนธกบการตอบถกหรอผด ดงนน ความรเกยวกบการ

ปองกนโรคของกลมเสยงไมแตกตางกน (p>0.05) และในสวนของความรเกยวกบการรบรขาวสาร

ดานการระบาดของโรคประเภทของกลมเสยงมความสมพนธกบการตอบถกหรอผด ดงนน ความร

เกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคของกลมเสยงแตกตางกน (p<0.05) แสดงดงตาราง

ท 38

ตารางท 38 ความสมพนธระหวางประเภทกลมเสยงกบการตอบถกหรอผด ในสวนของความร

เกยวกบการปองกนโรค และความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรค

ประเภทความร ประเภทกลมเสยง คาตอบ c2 p-value

ตอบถก

(%)

ตอบผด

(%)

ความรเกยวกบการปองกนโรค เกษตรกรผเลยงสกร 66 (13.0) 18 (3.6) 3.74 0.587

ผชาแหละสกร 29 (5.7) 10 (2.0)

ผลาคางคาว 15 (3.0) 5 (1.0)

ผบรโภคคางคาว 20 (3.9) 2 (0.4)

ผเกบผลไม 25 (4.9) 4 (0.8)

ผบรโภคผลไม 254 (50.1) 59 (11.6)

ความรเกยวกบการรบรขาวสารดาน

การระบาดของโรค

เกษตรกรผเลยงสกร 45 (8.9) 39 (7.7) 31.27 <0.001

ผชาแหละสกร 30 (5.9) 9 (1.8)

ผลาคางคาว 7 (1.4) 13 (2.6)

ผบรโภคคางคาว 7 (1.4) 15 (3.0)

ผเกบผลไม 22 (4.3) 7 (1.4)

ผบรโภคผลไม 220 (43.4) 93 (18.3)

142

2.3.2 สถานการณ (scenario) เปรยบเทยบระหวางกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอ

บรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (indirect contact)

(ยกเวนกลมนกวจยคางคาว และผบรโภคผลไม)

เมอประเมนคะแนนความรเกยวกบโรค และความรเกยวกบเชอกอโรค ไดขอมล

คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบโรคของกลมเสยง (คะแนนเตม 6) และปรบเปน

คะแนน 100% แสดงดงตารางท 39 และ 40

ตารางท 39 คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบโรคระหวางกลมเสยงทสมผส

โดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงทไมไดสมผสคางคาว

โดยตรง (indirect contact) (คะแนนเตม 6) ปรบเปนคะแนน 100%

กลม คาเฉลย คามธยฐาน (95%CI)


กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (n=42) 3.241.61 5427 4 (3-4) 67 (50-67)

กลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (n=152) 2.711.39 4523 3 (2-3) 50 (33-50)

ตารางท 40 คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคระหวางกลมเสยงท

สมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงทไมไดสมผส

คางคาวโดยตรง (indirect contact) (คะแนนเตม 4) ปรบเปนคะแนน 100%

กลม คาเฉลย คามธยฐาน (95%CI)


กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (n=42) 2.071.24 5231 2 (2-3) 50 (50-75)

กลมเสยงทไมสมผสคางคาวโดยตรง (n=152) 1.281.14 3229 1 (1-1) 25 (25-25)

เมอวเคราะหดวย Mann-Whitney U test พบวา ในสวนของความรเกยวกบโรค

และความรเกยวกบเชอกอโรคนน กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความรมากกวา

กลมเสยงทไมไดสมผสคางคาว (p<0.05)

143

เมอวเคราะหดวย Chi-square test พบวา ในสวนของความรเกยวกบการปองกน

โรค ประเภทของกลมเสยงไมมความสมพนธกบการตอบถกหรอผด ดงนน ความรเกยวกบการ

ปองกนโรคของกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวและกลมเสยงทไมไดสมผสคางคาว

โดยตรงไมแตกตางกน (p>0.05) และในสวนของความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาด

ของโรค ประเภทของกลมเสยงมความสมพนธกบการตอบถกหรอผด ดงนน ความรเกยวกบการ

รบรขาวสารดานการระบาดของโรคของกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวและกลม

เสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรงแตกตางกน (p<0.05) โดยกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภค

คางคาวมความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคนอยกวา แสดงดงตารางท 41

ตารางท 41 ความสมพนธระหวางประเภทกลมเสยงกบการตอบถกหรอผด ในสวนของความร

เกยวกบการปองกนโรค และความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรค

ประเภทความร ประเภทกลม

เสยง

คาตอบ c2 p-value

ตอบถก (%) ตอบผด (%)

ความรเกยวกบการปองกนโรค สมผสโดยตรง

หรอบรโภค

คางคาว

35 (18.0) 7 (3.6) 0.39 0.530

ไมไดสมผส

คางคาวโดยตรง

120 (61.9) 32 (16.5)

ความรเกยวกบการรบรขาวสารดาน

การระบาดของโรค

สมผสโดยตรง

หรอบรโภค

คางคาว

14 (7.2) 28 (14.4) 12.49 <0.001

ไมไดสมผส

คางคาวโดยตรง

97 (50.0) 55 (28.4)

144

2.4 ผลการประเมนทศนคตและการปฏบตของกลมเสยง

จากการสมภาษณกลมเสยง ไดผลการศกษาโดยแยกตามกลมเสยง ดงน

2.4.1 เกษตรกรผเลยงสกร

เกษตรกรผเลยงสกรทถกสมภาษณ สวนใหญมาจากพนทอาเภอรตภมและ

อาเภอหาดใหญ แสดงดงตารางท 42

ตารางท 42 เกษตรกรผเลยงสกรทถกสมภาษณ (n=84) แยกตามพนทอาเภอทเปนทตงของฟารม

อาเภอ จานวน รอยละ

รตภม 43 51.19

หาดใหญ 23 27.38

คลองหอยโขง 2 2.38

สะเดา 4 4.76

สะบายอย 6 7.14

นาทว 6 7.14

เกษตรกรผเลยงสกร เปนชาย 49 ราย (58.33%) และหญง 35 ราย (41.67%)

อายเฉลย (mean) 50.29 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) 11.54 ป อายตาสด 22 ป

อายสงสด 78 ป คามธยฐาน (median) 50.5 ป ชวงความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 46-

54 ป ฐานนยม (mode) 56 ป การกระจายของขอมลไมเปนแบบโคงปกต

145

ระดบการศกษาสงสดของเกษตรกรผเลยงสกรสวนใหญจบชนประถมศกษา ถด

มาเปนระดบมธยมศกษาหรอเทยบเทา แสดงดงตารางท 43

ตารางท 43 ระดบการศกษาสงสดของเกษตรกรผเลยงสกร (n=84)

ระดบการศกษาสงสด จานวน รอยละ

ไมไดเรยนหนงสอ 2 2.38

ประถมศกษา 51 60.71

มธยมศกษาหรอเทยบเทา 14 16.67

อาชวศกษาหรอเทยบเทา 6 7.14

ปรญญาตร 9 10.71

อนๆ เชน ปวส. 2 2.38

ประสบการณในการเลยงสกรเฉลย (mean) 12.67 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน

(SD) 7.24 ป ประสบการณในการเลยงสกรตาสด 1 ป สงสด 30 ป คามธยฐาน (median) 10 ป ชวง

ความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 10-13 ป ฐานนยม (mode) 10 ป การกระจายของ

ขอมลไมเปนแบบโคงปกต

146

รปแบบการเลยงของฟารมสกรทเกษตรกรผเลยงทางานสวนใหญเปนฟารมของ

เกษตรกรรายยอยเลยงหลงบาน โดยเลยงสกรแมพนธ สกรอนบาล และสกรขน แสดงดงตารางท 44

ตารางท 44 จานวนเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) แยกตามรปแบบการเลยงของฟารมและประเภท

ของสกรทเลยงหรอรบผดชอบ

ประเภทของสกร

ทเลยงหรอ

รบผดชอบ

รปแบบการเลยงของฟารมสกร

เกษตรกรรายยอย

เลยงหลงบาน

ฟารม

เชงพาณชย

ฟารมมาตรฐาน

ทกรมปศสตวรบรอง

รวม

จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

แมพนธ 4 4.8 0 0.0 3 3.6 7 8.3

แมพนธและอนบาล 0 0.0 0 0.0 5 6.0 5 6.0

แมพนธ สกร

อนบาลและสกรขน

27 32.1 21 25.0 1 1.2 49 58.3

สกรขน 16 19.0 3 3.6 4 4.8 23 27.4

รวม 47 56.0 24 28.6 13 15.5 84 100.0

จากการสมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) และนาขอมลไปประเมนทศนคต

นน พบวา ทศนคตของเกษตรกรผเลยงสกรสวนใหญคดวา โรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบ

ตอการเลยงสกร เปนโรคทนากลว หากมการระบาดของโรคเกดขนในฟารมสกรหนวยงานภาครฐ

จะสามารถควบคมและกาจดโรคได ฟารมจะตองทาลายสกรทงหมด การปองกนไมใหคางคาวเขาส

โรงเรอนจะสามารถปองกนการเกดโรคได การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การมแมลงและผเสอ

ทเปนอาหารของคางคาวเปนปจจยโนมนาใหคางคาวเขาสฟารม และเกษตรกรพรอมทจะใหความ

รวมมอกบหนวยงานภาครฐในการเกบตวอยางในฟารมสกรเพอเฝาระวงโรค เชน เจาะเลอด แตไม

คดวาการมแหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ภายในฟารม การตดไมทาลายปา การขยายพนท

การเกษตร การขยายตวของชมชนเมอง เปนปจจยโนมนาของโรคไวรสนปาห แสดงดงตารางท 45

147

ตารางท 45 ผลจากการสมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) ในสวนของทศนคตจาก



ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการเลยงสกร

เหนดวย 49 58.33

เฉยๆ 18 21.43

ไมเหนดวย 17 20.24

ขอ 2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง


เฉยๆ 13 15.48


ขอ 3. ทานคดวาหากมการระบาดของโรคเกดขนในฟารมสกร หนวยงานภาครฐจะ

สามารถควบคมและกาจดโรคได


เฉยๆ 5 5.95


ขอ 4. ทานเหนดวยหรอไมหากมการระบาดของโรคไวรสนปาหในฟารมจะตอง

ทาลายสกรทงหมด


เฉยๆ 6 7.14


ขอ 5. ทานคดวาการปองกนไมใหคางคาวเขาสโรงเรอนจะสามารถปองกนการเกด

โรคไวรสนปาหในฟารมสกรได


เฉยๆ 6 7.14


ขอ 6. ทานคดวาการมสวนผลไมภายในฟารมสกรเปนปจจยโนมนาใหคางคาวเขาส

ฟารม


เฉยๆ 5 5.95


148



ขอ 7. ทานคดวาการมแมลงและผเสอทเปนอาหารของคางคาวเปนปจจยโนมนาให

คางคาวเขาสฟารม


เฉยๆ 9 10.71


ขอ 8. ทานคดวาการมแหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ภายในฟารม เปนปจจย

โนมนาใหคางคาวเขาฟารม


เฉยๆ 17 20.24


ขอ 9. ทานคดวา การตดไมทาลายปา การขยายพนทการเกษตร การขยายตวของชมชน

เมอง เปนปจจยโนมนาของโรคไวรสนปาห


เฉยๆ 16 19.05


ขอ 10. ทานพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐในการเกบตวอยางใน

ฟารมสกรเพอเฝาระวงโรค เชน เจาะเลอด


เฉยๆ 4 4.76


จากการสมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) และนาขอมลไปประเมนการ

ปฏบตนน พบวา การปฏบตของเกษตรกรผเลยงสกรสวนใหญ มการสงเกตเหนสกรในฟารมแสดง

อาการอาปากหายใจ ไอดงเหมอนสนขเหา หรออาการทางระบบประสาท ลางมอทกครงหลงสมผส

นามก ปสสาวะ เลอด ซากของสกร หรอชวยทาคลอดลกสกร ปลกตนไมใกลคอกหรอโรงเรอน

และหากปวยจะไปพบแพทย ในทางกลบกนเกษตรกรผเลยงสกรสวนใหญไมมการปองกนไมให

คางคาวเขามาในบรเวณคอกหรอโรงเรอน เชน ตาขาย ระบบอแวป อยางไรกตามไมมการชาแหละ

สกรทปวยหรอตายในฟารม นอกจากนพบวา เกษตรกรมการปฏบตโดยสวมหรอไมสวมอปกรณ

ปองกนโรค แจงหรอไมแจงเจาหนาทภาครฐเมอมสกรแสดงอาการ ใกลเคยงกน แสดงดงตารางท

46

149

ตารางท 46 ผลจากการสมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) ในสวนของการปฏบตจาก



ขอ 1. มการสงเกตเหนสกรในฟารมแสดงอาการอาปากหายใจ ไอดงเหมอนสนขเหา

หรออาการทางระบบประสาท ใชหรอไม

ใช 82 97.62

ไมใช 2 2.38

ขอ 2. มการสวมอปกรณปองกนโรค เชน ถงมอ ขณะทสมผสนามก ปสสาวะ เลอด

ซากของสกร หรอชวยทาคลอดลกสกร ใชหรอไม

ใช 36 42.86

ไมใช 48 57.14

ขอ 3. มการลางมอทกครงหลงสมผสนามก ปสสาวะ เลอด ซากของสกร หรอชวยทา

คลอดลกสกร ใชหรอไม

ใช 82 97.62

ไมใช 2 2.38

ขอ 4. มการปองกนไมใหคางคาวเขามาในบรเวณคอกหรอโรงเรอน เชน ตาขาย ระบบ

อแวป ใชหรอไม

ใช 25 29.76

ไมใช 59 70.24

ขอ 5. มการปลกตนไมใกลคอกหรอโรงเรอน ใชหรอไม

ใช 72 85.71

ไมใช 12 14.29

ขอ 6. มการแจงเจาหนาทภาครฐเมอมสกรแสดงอาการ เชน อาปากหายใจ ไอดงเหมอน

สนขเหา หรออาการทางระบบประสาท ใชหรอไม

ใช 39 46.43

ไมใช 45 53.57

ขอ 7. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14

วนทผานมาไดสมผสกบสกรปวยทแสดงอาการ อาปากหายใจ ไอดงเหมอนสนข

เหา หรออาการทางระบบประสาท ทานจะไปพบแพทยหรอไม

ใช 79 94.05

ไมใช 5 5.95

ขอ 8. มการชาแหละสกรทปวยหรอตายในฟารม ใชหรอไม

ใช 7 8.33

ไมใช 77 91.67

150

2.4.2 ผชาแหละสกร

ผชาแหละสกรทถกสมภาษณ สวนใหญจะอาศยอยในพนทอาเภอหาดใหญและ

รตภม ทางานในโรงฆาสตวของทองถนหรอชาแหละในพนท

ผชาแหละสกรเปนชาย 34 ราย (87.18%) และหญง 5 ราย (12.82%) รวมทงสน

39 คน


สงสด 74 ป คามธยฐาน (median) 42 ป ชวงความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 33-44 ป

ฐานนยม (mode) 43 ป การกระจายของขอมลเปนแบบโคงปกต

ระดบการศกษาสงสดของผชาแหละสกรสวนใหญจบชนประถมศกษา ถดมา

เปนระดบมธยมศกษาหรอเทยบเทา แสดงดงตารางท 47

ตารางท 47 ระดบการศกษาสงสดของผชาแหละสกร (n=39)







ประสบการณในการชาแหละสกรเฉลย (mean) 12.69 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน

(SD) 8.85 ป ประสบการณในการชาแหละสกรตาสด 1 ป สงสด 30 ป คามธยฐาน (median) 10 ป

ชวงความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 6-17 ป การกระจายของขอมลไมเปนแบบโคง

ปกต

จากการสมภาษณผชาแหละสกร (n=39) และนาขอมลไปประเมนทศนคตนน

พบวา ทศนคตของผชาแหละสกรสวนใหญคดวา โรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลว หากมการ

151

ระบาดของโรคเกดขนหนวยงานภาครฐจะสามารถควบคมและกาจดโรคได และเหนดวยในการ

หามชาแหละ สวนทศนคตตอผลกระทบตอการชาแหละสกรนน ผชาแหละสกรเหนดวย เฉยๆ และ

ไมเหนดวย ใกลเคยงกน แสดงดงตารางท 48

ตารางท 48 ผลจากการสมภาษณผชาแหละสกร (n=39) ในสวนของทศนคตจากแบบสอบถาม



ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการชาแหละสกร


เฉยๆ 13 33.33




เฉยๆ 13 33.33


ขอ 3. ทานคดวาหากมการระบาดของโรคเกดขนในฟารมสกร และมการลกลอบ

เคลอนยายสกรทตดเชอไวรสนปาหเขาโรงฆาสตว หนวยงานภาครฐจะสามารถ

ควบคมและกาจดโรคได


เฉยๆ 1 2.56


ขอ 4. ทานเหนดวยหรอไม ในการหามชาแหละสกร เมอมการระบาดของโรคไวรสน

ปาหในพนท


เฉยๆ 4 10.26


จากการสมภาษณผชาแหละสกร (n=39) และนาขอมลไปประเมนการปฏบตนน

พบวา การปฏบตของผชาแหละสกรสวนใหญ มการลางมอทกครงหลงชาแหละสกร มการอาบนา

ทนทหลงชาแหละสกรในแตละวน และหากปวยจะไปพบแพทย ในทางกลบกนผชาแหละสกรไมม

การสวมอปกรณปองกนโรค เชน ถงมอ ชดกนเปอน ขณะชาแหละสกรแสดงดงตารางท 49

152

ตารางท 49 ผลจากการสมภาษณผชาแหละสกร (n=39) ในสวนของการปฏบตจากแบบสอบถาม



ขอ 1. มการสวมอปกรณปองกนโรค เชน ถงมอ ชดกนเปอน ขณะชาแหละสกร ใช

หรอไม

ใช 7 17.95

ไมใช 32 82.05

ขอ 2. มการลางมอทกครงหลงชาแหละสกร ใชหรอไม

ใช 38 97.44

ไมใช 1 2.56

ขอ 3. มการอาบนาทนทหลงชาแหละสกรในแตละวน ใชหรอไม

ใช 36 92.31

ไมใช 3 7.69


วนทผานมาไดทาการชาแหละสกรปวยทไอเสยงดง หรอมอาการทางระบบ

ประสาท ทานจะไปพบแพทยหรอไม

ใช 32 82.05

ไมใช 7 17.95

2.4.3 ผลาคางคาว

ผลาคางคาวทถกสมภาษณ สวนใหญอาศยอยในพนทอาเภอรตภม เนองจากเปน

พนททมสวนผลไมหนาแนนและมถา

ผลาคางคาวเปนชาย 20 ราย (100.00%)



การกระจายของขอมลไมเปนแบบโคงปกต

ระดบการศกษาสงสดของผลาคางคาวสวนใหญจบชนประถมศกษา แสดงดง


153

ตารางท 50 ระดบการศกษาสงสดของผลาคางคาว (n=20)







ประสบการณในการลาคางคาวเฉลย (mean) 5.05 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน

(SD) 4.61 ป ประสบการณในการลาคางคาวตาสด 1 ป สงสด 23 ป คามธยฐาน (median) 3 ป ชวง

ความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 3-5 ป ฐานนยม (mode) 3 ป การกระจายของขอมลไม

เปนแบบโคงปกต

จากการสมภาษณผลาคางคาว (n=20) และนาขอมลไปประเมนทศนคตนน

พบวา ทศนคตของผลาคางคาวสวนใหญคดวา การหามลาคางคาวทกชนด เปนมาตรการอยางหนง

ในการปองกนการตดโรคมาสคนได และพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐในการเกบ

ตวอยางคางคาว สวนทศนคตผลกระทบตอการลาคางคาวหรอเปนโรคทนากลวโรคหนงนน ผลา

คางคาวเหนดวยและเฉยๆ ใกลเคยงกน นอกจากนแลวพบวา ผลาคางคาวสวนใหญจะมทศนคต

เฉยๆ ตอการลาคางคาววาเปนกจกรรมหนงทมความเสยงในการตดโรค แสดงดงตารางท 51

154

ตารางท 51 ผลจากการสมภาษณผลาคางคาว (n=20) ในสวนของทศนคตจากแบบสอบถามจานวน

5 ขอ


ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการลาคางคาว


เฉยๆ 9 45.00




เฉยๆ 10 50.00


ขอ 3. ทานคดวาการลาคางคาวเปนกจกรรมหนงทมความเสยงในการตดโรคไวรสน

ปาห


เฉยๆ 12 60.00


ขอ 4. ทานคดวาการหามลาคางคาวทกชนด เปนมาตรการอยางหนงในการปองกนการ

ตดโรคมาสคนได


เฉยๆ 6 30.00


ขอ 5. ทานพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐในการเกบตวอยางคางคาว

เพอเฝาระวงโรค เชน จบคางคาวเพอเจาะเลอด


เฉยๆ 5 25.00


จากการสมภาษณผลาคางคาว (n=20) และนาขอมลไปประเมนการปฏบตนน

พบวา การปฏบตของผลาคางคาวสวนใหญ มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรคทกครงเมอถก

คางคาวกด และหากปวยจะไปพบแพทย ในทางกลบกนผลาคางคาวสวนใหญไมสวมอปกรณ

ปองกนคางคาวกด เชน ถงมอ และไมลางมอทกครงหลงจบคางคาว แสดงดงตารางท 52

155

ตารางท 52 ผลจากการสมภาษณผลาคางคาว (n=20) ในสวนของการปฏบตจากแบบสอบถาม



ขอ 1. มการสวมอปกรณปองกนคางคาวกด เชน ถงมอ ใชหรอไม

ใช 1 5.00

ไมใช 19 95.00

ขอ 2. มการลางมอทกครงหลงจบคางคาว ใชหรอไม

ใช 1 5.00

ไมใช 19 95.00

ขอ 3. มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรคทกครงเมอถกคางคาวกด ใชหรอไม

ใช 18 90.00

ไมใช 2 10.00


วนทผานมาไดถกคางคาวกด ทานจะไปพบแพทยหรอไม

ใช 19 95.00

ไมใช 1 5.00

2.4.4 ผบรโภคคางคาว

ผบรโภคคางคาวทถกสมภาษณ สวนใหญอาศยอยในพนทอาเภอรตภม

เนองจากเปนพนททมสวนผลไมหนาแนนและมถา

ผบรโภคคางคาวเปนชาย 22 ราย (100.00%)



การกระจายตวของขอมลเปนแบบโคงปกต

156

ระดบการศกษาสงสดของผบรโภคคางคาวสวนใหญจบชนประถมศกษา แสดง

ดงตารางท 53

ตารางท 53 ระดบการศกษาสงสดของผบรโภคคางคาว (n=22)







จากการสมภาษณผบรโภคคางคาว (n=22) และนาขอมลไปประเมนทศนคตนน

จากตารางท 52 พบวา ทศนคตของผบรโภคคางคาวสวนใหญคดวา โรคไวรสนปาหเปนโรคท

กระทบตอการบรโภคคางคาว เปนโรคทนากลว การบรโภคคางคาวมความเสยงในการตดโรค การ

ไมบรโภคคางคาวปองกนการตดโรคมาสคนได และพรอมใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐ

เมอใหงดบรโภคคางคาว แสดงดงตารางท 54

157

ตารางท 54 ผลจากการสมภาษณผบรโภคคางคาว (n=22) ในสวนของทศนคตจากแบบสอบถาม



ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการบรโภคคางคาว


เฉยๆ 7 31.82




เฉยๆ 8 36.36


ขอ 3. ทานคดวาการบรโภคคางคาวเปนพฤตกรรมหนงทมความเสยงในการตดโรค



เฉยๆ 7 31.82


ขอ 4. ทานคดวาการไมบรโภคคางคาว เปนมาตรการอยางหนงในการปองกนการตด

โรคมาสคนได


เฉยๆ 4 18.18


ขอ 5. ทานพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐ เมอภาครฐขอความรวมมอ

ใหงดบรโภคคางคาวเพอปองกนการตดโรคจากคางคาวสคน


เฉยๆ 3 13.64


จากการสมภาษณผบรโภคคางคาว (n=22) และนาขอมลไปประเมนการปฏบต

นน พบวา การปฏบตของผบรโภคคางคาวสวนใหญ หากปวยจะไปพบแพทย ในทางกลบกน

ผบรโภคคางคาวสวนใหญไมกนเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาวทไมผานการปรงสก ไมใส

ถงมอขณะเตรยมอาหารทมาจากเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาวทกครง ไมลางแผลและใส

ยาฆาเชอโรค เมอสมผสกบเลอดหรอผลตภณฑจากคางคาว แสดงดงตารางท 55

158

ตารางท 55 ผลจากการสมภาษณผบรโภคคางคาว (n=22) ในสวนของการปฏบตจากแบบสอบถาม



ขอ 1. มการกนเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาวทไมผานการปรงสก ใชหรอไม

ใช 2 9.09

ไมใช 20 90.91

ขอ 2. มการใสถงมอขณะเตรยมอาหารทมาจากเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาว

ทกครง ใชหรอไม

ใช 0 0.00

ไมใช 22 100.00

ขอ 3. มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรค เมอสมผสกบเลอดหรอผลตภณฑจากคางคาว

ใชหรอไม

ใช 4 18.18

ไมใช 18 81.82

ขอ 4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา

14 วนทผานมาไดบรโภคเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาว ทานจะ

ไปพบแพทยหรอไม

ใช 20 90.91

ไมใช 2 9.09

2.4.5 ผเกบผลไม

ผเกบผลไมทถกสมภาษณ อาศยอยในพนทอาเภอรตภมและนาทว เนองจากเปน

พนททมสวนผลไมหนาแนน

ผเกบผลไมเปนชาย 18 ราย (62.07%) และหญง 11 ราย (37.93%)


อายสงสด 72 ป คามธยฐาน (median) 44 ป ชวงความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 38-53

ป การกระจายตวของขอมลเปนแบบโคงปกต

159

ระดบการศกษาสงสดของผเกบผลไมสวนใหญจบชนประถมศกษา แสดงดง


ตารางท 56 ระดบการศกษาสงสดของผเกบผลไม (n=29)






ประสบการณในการเกบผลไมเฉลย (mean) 13.90 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน

(SD) 7.88 ป ประสบการณในการเกบผลไมตาสด 3 ป สงสด 30 ป คามธยฐาน (median) 10 ป ชวง

ความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 10-20 ป ฐานนยม (mode) 10 ป การกระจายของ

ขอมลไมเปนแบบโคงปกต

จากการสมภาษณผเกบผลไม (n=29) และนาขอมลไปประเมนทศนคตนน พบวา

ทศนคตของผเกบผลไมสวนใหญคดวา โรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวและการคดแยกผลไมทม

รอยแทะกอนนาไปจาหนายสามารถลดความเสยงในการตดโรค สวนทศนคตการเกบผลไมมความ

เสยงในการตดโรคนน ผเกบผลไมไมเหนดวยและเหนดวยใกลเคยงกน นอกจากนทศนคตทโรค

สงผลกระทบตอการเกบผลไม ผเกบผลไมเหนดวย เฉยๆ และไมเหนดวยใกลเคยงกน แสดงดง


160

ตารางท 57 ผลจากการสมภาษณผเกบผลไม (n=29) ในสวนของทศนคตจากแบบสอบถามจานวน

4 ขอ


ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการเกบผลไม


เฉยๆ 9 31.03




เฉยๆ 1 3.45


ขอ 3. ทานคดวาการเกบผลไมมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห


เฉยๆ 5 17.24


ขอ 4. ทานคดวาการคดแยกผลไมทมรอยแทะกอนนาไปจาหนายสามารถลดความ

เสยงในการตดโรคไวรสนปาห


เฉยๆ 1 3.45


จากการสมภาษณผเกบผลไม (n=29) และนาขอมลไปประเมนการปฏบตนน

พบวา การปฏบตของผเกบผลไมสวนใหญ มการคดแยกผลไมทมรอยแทะกอนนาไปจาหนาย มการ

ลางมอทกครงหลงเกบผลไม และหากปวยจะไปพบแพทย ในทางกลบกนผเกบผลไมสวนใหญไม

มการสวมถงมอในการเกบผลไมทกครง แสดงดงตารางท 58

161

ตารางท 58 ผลจากการสมภาษณผเกบผลไม (n=29) ในสวนของการปฏบตจากแบบสอบถาม



ขอ 1. มการคดแยกผลไมทมรอยแทะกอนนาไปจาหนาย ใชหรอไม

ใช 28 96.55

ไมใช 1 3.45

ขอ 2. มการสวมถงมอในการเกบผลไมทกครง (ไมรวมทเรยน มงคด) ใชหรอไม

ใช 3 10.34

ไมใช 26 89.66

ขอ 3. มการลางมอทกครงหลงเกบผลไม ใชหรอไม

ใช 22 75.86

ไมใช 7 24.14


วนทผานมาไดเกบผลไมทมรอยแทะของคางคาว ทานจะไปพบแพทยหรอไม

ใช 22 75.86

ไมใช 7 24.14

2.4.6 ผบรโภคผลไม

ผบรโภคผลไมทถกสมภาษณ สวนใหญอาศยอยในพนทอาเภอรตภมและ

หาดใหญ แสดงดงตารางท 59

ตารางท 59 ผบรโภคผลไมทถกสมภาษณ (n=313) แยกตามพนทอาเภอทอาศย

อาเภอ จานวน รอยละ

รตภม 180 57.51

หาดใหญ 124 39.62

คลองหอยโขง 1 0.32

นาทว 8 2.56

162

ผบรโภคผลไมเปนชาย 130 ราย (41.53%) และหญง 183 ราย (58.47%)



ฐานนยม (mode) 40 ป การกระจายของขอมลไมเปนแบบโคงปกต

ระดบการศกษาสงสดของผบรโภคผลไมสวนใหญจบชนประถมศกษา แสดงดง


ตารางท 60 ระดบการศกษาสงสดของผบรโภคผลไม (n=313)







ปรญญาโท 1 0.32

อนๆ เชน ปวส. 3 0.96

จากการสมภาษณผบรโภคผลไม (n=313) และนาขอมลไปประเมนทศนคตนน

พบวา ทศนคตของผบรโภคผลไมสวนใหญคดวา โรคไวรสนปาหเปนโรคทกระทบตอการบรโภค

ผลไม เปนโรคทนากลว การบรโภคผลไมมความเสยงในการตดโรคและการไมบรโภคผลไมทม

รอยแทะและลางผลไมทกครงกอนบรโภคสามารถปองกนการตดโรคไวรสนปาหได แสดงดง


163

ตารางท 61 ผลจากการสมภาษณผบรโภคผลไม (n=313) ในสวนของทศนคตจากแบบสอบถาม



ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการบรโภคผลไม

เหนดวย 157 50.16

เฉยๆ 63 20.13



เหนดวย 241 77.00

เฉยๆ 43 13.74


ขอ 3. ทานคดวาการบรโภคผลไมมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห

เหนดวย 150 47.92

เฉยๆ 63 20.13


ขอ 4. ทานคดวาการไมบรโภคผลไมทมรอยแทะและลางผลไมทกครงกอนบรโภค

สามารถปองกนการตดโรคไวรสนปาหได

เหนดวย 299 95.53

เฉยๆ 12 3.83


จากการสมภาษณผบรโภคผลไม (n=313) และนาขอมลไปประเมนการปฏบต

นน พบวา การปฏบตของผบรโภคผลไมสวนใหญ มการเลอกซอผลไมทไมมรอยแทะ ลางผลไม

กอนบรโภคทกครง หากปวยจะไปพบแพทย แสดงดงตารางท 62

164

ตารางท 62 ผลจากการสมภาษณผบรโภคผลไม (n=313) ในสวนของการปฏบตจากแบบสอบถาม



ขอ 1. มการเลอกซอผลไมทไมมรอยแทะ ใชหรอไม

ใช 313 100.00

ไมใช 0 0.00

ขอ 2. มการลางผลไมกอนบรโภคทกครงใชหรอไม ใชหรอไม

ใช 287 91.69

ไมใช 26 8.31


วนทผานมาไดบรโภคผลไมทมรอยแทะของคางคาว ทานจะไปพบแพทย

หรอไม

ใช 252 80.51

ไมใช 61 19.49

2.4.7 นกวจยคางคาว

นกวจยคางคาวทถกสมภาษณ เปนนกวจยทกาลงศกษาหรอทางานใน

มหาวทยาลยในพนท

นกวจยคางคาวเปนชาย 5 ราย (55.56%) และหญง 4 ราย (44.44%)



การกระจายของขอมลเปนแบบโคงปกต

ระดบการศกษาสงสดของนกวจยคางคาวสวนใหญจบปรญญาโท แสดงดง


165

ตารางท 63 ระดบการศกษาสงสดของนกวจยคางคาว (n=9)



ปรญญาโท 7 77.78

ปรญญาเอก 1 11.11

จากการสมภาษณนกวจยคางคาว (n=9) และนาขอมลไปประเมนทศนคตนน

พบวา ทศนคตของนกวจยคางคาวสวนใหญคดวา โรคไวรสนปาหเปนโรคทกระทบตอการวจย

คางคาว สวนทศนคตการศกษาวจยคางคาวมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาหนน นกวจย

คางคาวสวนใหญไมเหนดวย เหนดวย และเฉยๆ ใกลเคยงกน นอกจากนแลวยงพบวา ทศนคตโรค

ไวรสนปาหเปนโรคทนากลว นกวจยเหนดวยและเฉยๆ เทากน แสดงดงตารางท 64

ตารางท 64 ผลจากการสมภาษณนกวจยคางคาว (n=9) ในสวนของทศนคตจากแบบสอบถาม



ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการวจยคางคาว


เฉยๆ 2 22.22




เฉยๆ 4 44.44


ขอ 3. ทานคดวาการศกษาวจยคางคาวมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห


เฉยๆ 2 22.22


166

จากการสมภาษณนกวจยคางคาว (n=9) และนาขอมลไปประเมนการปฏบตนน

พบวา การปฏบตของนกวจยคางคาวสวนใหญ มการลางมอทกครงหลงจบคางคาว และหากปวยจะ

ไปพบแพทย ในทางกลบกนนกวจยคางคาวสวนใหญไมมการสวมอปกรณปองกนคางคาวกด เชน

ถงมอ นอกจากนแลวพบวา นกวจยคางคาวปฏบตและไมปฏบตในการลางแผลและใสยาฆาเชอโรค

ทกครงเมอถกคางคาวกด ใกลเคยงกน แสดงดงตารางท 65

ตารางท 65 ผลจากการสมภาษณนกวจยคางคาว (n=9) ในสวนของการปฏบตจากแบบสอบถาม



ขอ 1. มการสวมอปกรณปองกนคางคาวกด เชน ถงมอ ใชหรอไม

ใช 3 33.33

ไมใช 6 66.67

ขอ 2. มการลางมอทกครงหลงจบคางคาว ใชหรอไม

ใช 7 77.78

ไมใช 2 22.22

ขอ 3. มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรคทกครงเมอถกคางคาวกด ใชหรอไม

ใช 5 55.56

ไมใช 4 44.44


วนทผานมาไดถกคางคาวกด ทานจะไปพบแพทยหรอไม

ใช 7 77.78

ไมใช 2 22.22

167

วจารณ

1. ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกร

ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม สามารถจาแนกได ดงน

1.1 ปจจยเสยงทเปนอาหารของคางคาว

ในการศกษาครงนพบวา แมลงและผเสอกลางคน เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน

แมลงปอ ผง ฯลฯ เปนอาหารของคางคาวกนแมลง ผลของสะเดาเทยมหรอสะเดาชางสกคางคาว

ชอบกน (วรรณลาภ, 2536) กลวย มะพราว และขนนเปนตนไมทนยมปลกในฟารมสกร ผลของ

กลวยเปนอาหารของคางคาว สวนดอกเปนอาหารของคางคาวหนายาว (Macroglossus sobinus)

(Liu et al., 2002) และคางคาวเลบกด (Eonycteris spelaea) (Bumrungsri et al., 2013) นาหวานของ

มะพราวเปนอาหารของคางคาวเลบกด (Bumrungsri et al., 2013)

1.2 ปจจยเสยงทตงของฟารมทสมพนธกบระยะทางจากถาหรอขอบปา

ปจจยของระยะจากฟารมถงถาหรอขอบปา มอทธพลตอการเกดปจจยเสยงของการพบ

คางคาว จากการศกษาพบวา คางคาวแตละชนด มระยะการหากนทแตกตางกน โดยคางคาวเลบกด

สามารถบนไดไกลถง 38 กม.(Bumrungsri et al., 2013) คางคาวขอบหขาว (Cynopterus sp.)

สามารถบนไดมากกวา 5 กม. (Bumrungsri, 2002) และคางคาวบว (Rousettus sp.) สามารถบนได

มากกวา 10 กม. (unpublished data) โดยคางคาวเลบกดและคางคาวบวอยเปน colony ใหญในถา

(สาระ และคณะ, 2539) และในปามกลวยปา (wild banana) ซงเปนแหลงอาหารทสาคญของคางคาว

กนนาตอย (Buddenhagen, 2008) รวมถงเปนทอยของคางคาวขอบหขาวทใชตนเหรงเปนทอยอาศย

(Tan et al., 1997) สวนคางคาวกนแมลงจะหาอาหารบรเวณขอบปา(Morris et al., 2010) จาก

การศกษาครงนพบวา ทตงของฟารมสวนใหญจะอยใกลถาแตหางจากขอบปา ดงนนโอกาสท

คางคาวจะเขามาทฟารมนอยลง และในการศกษาครงนใชคามธยฐานเปนจดตดตาแหนงฟารมซง

หางจากปามาก หากใชรศม 3 กม.เปนจดตดแทน จะทาใหปจจยของฟารมทตงในรศม 3 กม.จาก

ขอบปา เปนปจจยเสยงในรปแบบท 1 ดงนน ความเสยงของฟารมจงขนกบระยะทางจากฟารมถง

ขอบปา

168

นอกจากนการขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมในรศม 5 กม.เปนปจจยปองกน

ไมใหคางคาวเขาฟารมโดยการสรางบานจดสรร การมถนนเขามา จะทาลายแหลงอาหาร ทอย หรอ

รบกวนการหาอาหารของคางคาว สอดคลองกบประเทศสงคโปรทความเปนเมองทาใหคางคาว

ลดลง (Lane et al., 2006) รวมถงเสยงจากการจราจรมผลตอการหาอาหารของคางคาว (Schaub et

al., 2008)

เมอพจารณารปแบบตาง ๆ สามารถเปรยบเทยบไดดงน

1.3 รปแบบท 1 และ 2

เมอเปรยบเทยบรปแบบท 1 และ 2 โดยไมไดแยกชนดของคางคาวพบวา การมแมลง

และผเสอกลางคนเปนปจจยเสยง โดยฟารมในพนทนอกเมองหรอชนบทมความเสยงนอยกวา ทงน

อาจเปนเพราะฟารมในชนบทมกจะปดไฟเวลากลางคน ทาใหไมมแมลงมาเลนไฟและดงดด

คางคาวเขามา

ฟารมทพบคางคาวในรปแบบท 2 ซงเปนพนทนอกเขตเมองหรอเปนพนทชนบท ม

การปลกผลไมเมองรอน กลวยและมะพราว รอบฟารมมากกวา เนองจากฟารมในชนบทมพนทมาก

ทาใหสามารถปลกผลไมเมองรอนหรอตนไมไดมากกวา แตพบวาคา Odds Ratio ของกลวย มะมวง

ขนน กระทอน มะพราว และสะเดาเทยมหรอสะเดาชางในรปแบบท 1 สงกวา อาจเนองจากในพนท

ชนบท มสวนผลไมหรอตนไมทเปนแหลงอาหารหรอทอยของคางคาว กระจายอยทวไปและ

หลากหลาย ทาใหคางคาวมโอกาสเลอกแหลงอาหารและทอยมากกวาแทนทจะเขาไปในฟารม

ทาเลทตงของฟารมทอยในรศม 5.075 และ 3.36 กม. จากฟารมถงถา เปนปจจยเสยง

เนองจากถาเปนทอยอาศยของคางคาวทงคางคาวกนแมลงและคางคาวกนผลไมหรอนาตอยบาง

ชนด โดยระยะทางการหากนของคางคาวทออกจากถาแตกตางกนในแตละชนด

การมแหลงนา เชน สระนา บอนา บง คลอง ภายในฟารมเปนปจจยเสยงในรปแบบท 1

เนองจากสระนา บอนา บง คลอง เปนแหลงทคางคาวบนมากนนาหรอเปนแหลงหาอาหารของ

คางคาวกนแมลงบางชนด (Ciechanowski, 2002) แตไมเปนปจจยเสยงในรปแบบท 2 อาจเนองจาก

ในพนทนอกเมองหรอชนบทมแหลงนาใหคางคาวเลอกกนหรอเปนแหลงหาอาหารจานวนมากและ

มกระจายอยทวไป

169

การขยายตวของชมชนในรศม 5 กม.รอบฟารมในรปแบบท 1 เปนปจจยปองกนไมให

คางคาวเขามาในฟารม อาจเนองจากการขยายตวของชมชนโดยเฉพาะการสรางบานจดสรร การม

ถนนเขามา จะทาลายแหลงอาหาร ทอย หรอรบกวนการหาอาหารของคางคาว

ฟารมตงอยในรศม 11.44 กม.เปนปจจยปองกน เนองจากฟารมในพนทนอกเมองหรอ

ชนบทสวนใหญตงอยไกลจากขอบปา


เมอเปรยบเทยบรปแบบท 3 และ 4 ซงจาแนกเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอยพบวา

ฟารมทพบคางคาวในรปแบบท 4 ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ ม

การปลกผลไมเมองรอน กลวยและมะพราว รอบฟารมมากกวาในรปแบบท 3 พบวาคา Odds Ratio

ของกลวย มะพราว และสะเดาเทยมหรอสะเดาชางในรปแบบท 3 สงกวา อาจเนองจากในพนทม

ความอดมสมบรณของสวนผลไมหรอตนไมทเปนแหลงอาหารหรอทอยของคางคาว มการปลก

ตนไมทดงดดคางคาวโดยออกดอกในชวงตางๆ ของป ทาใหคางคาวกนนาตอยเชน คางคาวเลบกด

ชอบทจะมาหาอาหารในพนทดงกลาวและมาเปนประจา (Bumrungsri et al., 2013) ซงสอดคลอง

กบผลการศกษาทจานวนของตนผลไมเมองรอนในฟารมมผลตอการพบคางคาวกนผลไม และ

ฟารมทตงอยในรศม 5 กม.จากฟารมถงสวนผลไมในรปแบบท 4 ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไม

ไมเปนปจจยเสยง ซงแตกตางจากในรปแบบท 3 ดงนน ความอดมสมบรณของสวนผลไมหรอ

ตนไมทเปนแหลงอาหารจงมผลตอปจจยเสยง

ฟารมตงอยในรศม 6.6 กม.จากฟารมถงถาเปนปจจยเสยง อาจเนองจากคางคาวบาง

ชนด เชน คางคาวเลบกด คางคาวบว อาศยอยในถา ระยะทางจากถาถงแหลงอาหารเปนปจจยเสยง

ถงแมวาในพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจฟารมจะตงอยใกลถามากกวา

ดงนน ความเสยงของฟารมจงขนกบตาแหนงทตงของฟารม โดยในพนททมถาหรอสวนผลไม ม

ฟารมทตงอยใกลถาจานวนนอย

การมแมลงและผเสอกลางคนเปนปจจยเสยงของทงสองรปแบบและเปนปจจยทเกด

รวม (co-incidence) กบการพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย

170

ฟารมตงอยในรศม 10.805 กม.จากฟารมถงขอบปาเปนปจจยปองกนในรปแบบท 3

เนองจากฟารมสวนใหญอยไกลจากขอบปา สวนฟารมในพนทพนททมถาหรอสวนผลไมทม

ความสาคญทางเศรษฐกจนน จะตงอยไกลจากขอบปามากกวาแตไมเปนปจจยปองกน เนองจากอาจ

มหยอมปาขนาดเลกทมพนทเลกกวา 1 ตารางกโลเมตร จานวนมาก กระจายอยทวไป เปนทอยอาศย

ของคางคาวกนผลไมขนาดเลกบางชนด เชน คางคาวขอบหขาว ซงจากการศกษาของ Fletcher et al.

(2012) พบวา ในปามพชในสกล Ficus spp. เชน มะเดอ ฯลฯ เปนแหลงอาหารทสาคญของคางคาว

ขอบหขาว


เมอเปรยบเทยบรปแบบท 5 และ 6 ซงจาแนกเปนคางคาวกนแมลงพบวา การมแมลง

และผเสอกลางคนเปนปจจยเสยง โดยพบวา ฟารมในพนทนอกเมองหรอชนบทมความเสยงนอย

กวา ทงนอาจเปนเพราะฟารมในชนบทมกจะปดไฟเวลากลางคน ซงพบวา การปดไฟสามารถลด

การดงดดคางคาว (Arizona Game and Fish Department, 2014) และคางคาวกนแมลงมกจะหา

อาหารบรเวณแสงไฟ (Furlonger et al., 1987) ในเมองถนนทมแสงไฟมกจกรรมการหาอาหารของ

คางคาวมากกวาพนทเพาะปลกหรอฟารมปศสตว (Lee and McCracken, 2002)

ในรปแบบท 5 และ 6 ทาเลทตงของฟารมทอยในรศม 4.18 และ 3.415 กม. จากฟารม

ถงถา เปนปจจยเสยง เนองจากถาเปนทอยอาศยของคางคาวกนแมลงสวนใหญและเปน colony

ใหญ โดยระยะทางการหากนของคางคาวทออกจากถาแตกตางกนในแตละชนด

ในรปแบบท 6 ฟารมตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา เปนปจจยปองกน

เนองจากฟารมในพนทนอกเมองหรอชนบทสวนใหญตงอยไกลจากขอบปา

การขยายตวของชมชนในรศม 5 กม.รอบฟารม ในรปแบบท 5 เปนปจจยปองกนไมให

คางคาวเขามาในฟารม อาจเนองจากการขยายตวของชมชนโดยเฉพาะการสรางบานจดสรร การม

ถนนเขามา จะทาลายแหลงอาหาร ทอย หรอรบกวนการหาอาหารของคางคาวกนแมลง

กลวยเปนปจจยเสยงเนองจากยอดใบกลวยเปนทอยของคางคาวกนแมลงบางชนด เชน

คางคาวยอดกลวยผเสอ (วกพเดย สารานกรมเสร, 2557) ฟารมทพบคางคาวกนแมลงในรปแบบท 6

ซงเปนพนทนอกเขตเมองหรอเปนพนทชนบท มการปลกผลไมเมองรอน กลวยและมะพราว รอบ

171

ฟารมมากกวา แตปลกมะมวงไมแตกตางกน โดยมะมวงเปนปจจยเสยงทอาจจะชวยดงดดแมลง

ศตรพชเขามา เชน ดวง เพลย บง และผเสอกลางคนชนดตางๆ (พสทธ, 2553) ซงเปนอาหารของ

คางคาวกนแมลง สวนสะเดาเทยมหรอสะเดาชางนนเปนปจจยทเกดรวม (co-incidence)

1.6 จานวนตนไม

จานวนตนไมบางชนด เชน กลวย มะพราว สะเดาเทยม ฝรง มะมวง และจานวนตน

ผลไมเมองรอนทงหมด มผลตอการพบหรอไมพบคางคาว โดยฟารมทพบคางคาวมจานวนตนไม

ซงเปนแหลงอาหาร ทอยอาศยของคางคาว หรอชวยดงดดแมลง มากกวาฟารมทไมพบคางคาว อาจ

เนองจากฟารมทมจานวนตนไมมากหรอมผลไมเมองรอนหลายชนด ผลไมจะสกไมพรอมกน

แลวแตชนดของผลไมซงเปนไปตามฤดกาล จะชวยดงดดใหคางคาวเขามาไดตลอดทงป เนองจากม

แหลงอาหารอยเสมอ ดงนนจงทาใหมโอกาสพบคางคาวมากกวา

1.7 พนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในฟารมสกร

พนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในฟารมสกร ในรปแบบตางๆ มความแตกตาง

กน โดยในรปแบบท 1 ซงไมจาแนกกลมของคางคาว พนทเสยงของการพบคางคาวจะอยในพนท

อาเภอหาดใหญ เนองจากในพนทดงกลาวมจานวนฟารมสกรของเกษตรกรรายยอยหนาแนนเมอ

เทยบกบพนทของอาเภออนๆ เมอไมพจารณาฟารมทตงอยในเขตเมองหาดใหญ (รปแบบท 2)

พบวา พนทเสยงของการพบคางคาวจะอยในพนทอาเภอรตภม ซงมการเลยงสกรหนาแนนเชนกน

โดยมถาทเปนทอยอาศยของคางคาวหลายถารวมถงเปนพนทชนบทมแหลงอาหารของคางคาว

กระจายอยทวไป ในรปแบบท 3 ซงจาแนกเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย พนทเสยงสงของการ

พบคางคาว จะอยในพนทอาเภอหาดใหญซงมจานวนฟารมสกรหนาแนนในขณะทมสวนผลไมใน

พนทนอย แตกตางจากรปแบบท 4 ซงไมพจารณาฟารมทตงอยในพนทอาเภอหาดใหญ พนทเสยง

ของการพบคางคาว จะอยในพนทอาเภอรตภมโดยมพนทเสยงหลายจด ซงในพนทอาเภอรตภมม

สวนผลไมและถากระจายอยทวไป ดงนนพนทเสยงของการพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยใน

ฟารมสกร จงอาจจะขนกบความสมบรณของแหลงอาหารของคางคาว ระยะทางในการหาอาหาร

ของคางคาว ในรปแบบท 5 ซงจาแนกเปนคางคาวกนแมลง พนทเสยงของการพบคางคาว จะอยใน

พนทอาเภอรตภมและหาดใหญ พบพนทเสยงกระจายอยทวไป เนองจากคางคาวกนแมลงมหลาย

ชนดและมทอยอาศยหลากหลาย เชน อาศยอยในถา โพรง ตนไม แมแตบานหรออาคารทอยในเขต

เมอง เมอไมพจารณาฟารมทตงอยในเขตเมองหาดใหญ (รปแบบท 6) พนทเสยงสงของการพบ

172

คางคาว จะอยในพนทอาเภอรตภม ซงสวนใหญจะอยใกลกบถา โดยถาเปนทอยอาศยของคางคาว

กนแมลงหลายชนดและคางคาวกนแมลงจะอยรวมกนเปน colony ขนาดใหญ และพนทเสยงบาง

พนทจะอยใกลขอบปา

2. การประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบโรคไวรสนปาห

คะแนนของกลมเสยงแตละกลม (ยกเวนนกวจย) มคาสวนเบยงเบนมาตรฐานคอนขางกวาง

เมอเทยบกบคาเฉลยแสดงวา ความรภายในกลมเสยงมตงแตไดคะแนนนอยจนถงสง คะแนนมการ

กระจายตว จากสถานการณเปรยบเทยบระหวางกลมเสยง (ยกเวนกลมนกวจยคางคาว) ความร

เกยวกบโรคไมแตกตางกน ซงแตกตางจากสถานการณเปรยบเทยบระหวางกลมเสยงทสมผส

โดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (indirect

contact) ซงความรเกยวกบโรคแตกตางกน เนองจากจานวนตวอยางของผบรโภคผลไมมากกวากลม

อนมากจงไมพบความแตกตาง แตความรเกยวกบเชอกอโรคทงสองสถานการณพบความแตกตาง

ซงทงสองสถานการณผบรโภคคางคาวมความรเกยวกบเชอกอโรคสงและใกลเคยงกบผลาคางคาว

อาจแสดงวาผบรโภคคางคาวและผลาคางคาวมความรเกยวกบเชอกอโรคสงจรงแมในสถานการณท

นาผบรโภคผลไมมาวเคราะหดวย เมอเปรยบเทยบความรเกยวกบการปองกนโรคทงสอง

สถานการณไมแตกตางกน อาจเนองจากพนฐานความรดานการปองกนโรคใกลเคยงกน นอกจากน

เมอเปรยบเทยบความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคพบวา มความแตกตางกน

เหมอนกนทงสองสถานการณและเหนไดชดเจนวากลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวม

ความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคนอยกวาจรง

กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความรเกยวกบโรคและความรเกยวกบเชอ

กอโรคมากกวากลมเสยงทไมสมผสคางคาวโดยตรง อาจเนองจากมประสบการณเกยวกบคางคาว

มากกวาและสมผสคางคาวโดยตรง สอดคลองกบการศกษาของ Young et al. (2014) พบวา ตวอยาง

ประชากรทศกษาใน South East Queensland ของ Australia มความรพนฐานเกยวกบคางคาวสง ซง

สวนใหญเคยจบคางคาวหนงครงหรอมากกวา ในทางตรงกนขามกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอ

บรโภคคางคาวมความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคนอยกวากลมเสยงทไมได

สมผสคางคาวโดยตรง อาจเนองจากกลมทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมการรบรขอมล

ขาวสารนอยกวาและมระดบการศกษาตากวา โดยกลมทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวจะอาศย

อยในชนบท มระดบการศกษาตา และเปนผชาย สอดคลองกบ Paterson et al. (2014) พบวา ผชายท

อยในชนบททมความเสยงสงในการตดโรค lyssavirus จากการสมผสคางคาว และ Foerster et al.

173

(2011) พบวา ระดบการศกษาและระยะทางจากหมบานถงสวน เปนปจจยทมผลตอการบรโภค

เนอสตวปา นอกจากนกรณทกลมเสยงทงสองกลมมความรเกยวกบการปองกนโรคไมแตกตางกน

นน อาจมสาเหตจากมความรพนฐานในการปองกนโรคทวไปใกลเคยงกน

จากการปฏบตของกลมเสยง กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความเสยงสง

ทจะตดโรคถงแมจะมความรเกยวกบโรคและความรเกยวกบเชอกอโรคดแตขาดความรเกยวกบการ

รบรขาวสารดานการระบาดของโรค โดยเฉพาะผลาคางคาวและผบรโภคคางคาว ทไมสวมอปกรณ

ปองกนคางคาวกด เชน ถงมอ ไมลางมอทกครงหลงจบคางคาว และไมใสถงมอขณะเตรยมอาหาร

ทมาจากเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาวทกครง ซงสมผสกบคางคาวโดยตรง FAO (2014)

กลาวไววา การลาคางคาวเปนกจกรรมทมความเสยงสงในการรบเชอไวรสไดงายโดยผานจากรอย

กดและรอยขวนเมอจบคางคาวหรอผานของเหลวจากรางกาย (body fluid) ของคางคาวเมอบรโภค

ชนสวนคางคาวทผานการชาแหละ นอกจากนการศกษาของ Harrison et al. (2011) พบวา ผลา

คางคาวแมไกในเกาะบอรเนยวของอนโดนเซยมเพยงสวนนอยทสวมอปกรณปองกนตนเอง และ

สวนใหญจะถกกดและมกมเลอดไหล

การทดสอบความเทยงของเครองมอ (แบบสอบถาม) ในสวนของความร เมอใชกบ

ประชากรกลมเสยงทงหมด (n=516) มคาความเทยง 0.41 ซงจดอยในระดบปานกลาง แตเมอ

วเคราะหแยกตามกลมเสยงพบวา มความแตกตางกน อยระหวาง 0.34-0.71 โดยกลมผบรโภคผลไม

ซงมจานวน 313 ราย และเปนประชากรกลมเสยงกลมใหญ ทาใหผลการวเคราะหความเทยงของ

เครองมอลดลง นอกจากนแลวเนองจากโรคไวรสนปาหเปนโรคทคนสวนใหญไมคอยรจก จงทาให

มความยากในการตงคาถามและมขอจากดของจานวนขอคาถามทใชจานวนนอยซงแตกตางจากโรค

อนทคนสวนใหญรจก คาถามบางขออาจยากเกนไป เชน โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรส

นปาหมสตวชนดใดเปนสตวนาโรค คางคาวสามารถแพรเชอไวรสนปาหออกมากบสงใด ในทาง

ตรงกนขามคาถามบางของายเกนไป เชน การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การไมสวมอปกรณ

ปองกนโรค การกนนาตาลสดทปนเปอนปสสาวะคางคาว การกนผลไมทมรอยแทะของคางคาว

เปนปจจยเสยงของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห ใชหรอไม ในสวนของทศนคต

ซงใชคาถามแตกตางกนในแตละกลมเสยง เมอทดสอบความเทยงโดยใชสมประสทธแอลฟาของ

Cronbach พบวา มคาตงแต -1.04 ถง 0.53 กรณทตดลบทงนอาจเปนเพราะลกษณะของคาถามทใช

ไมไปในทศทางเดยวกน และคาความเทยงมคาตาอาจเนองจากขอจากดของจานวนขอ จานวน

ประชากรในกลมเสยงนนมนอยจงใหคาตอบของทศนคตทไมหลากหลาย รวมทงสดสวนของ

174

ทศนคตทางบวกและทศนคตทางลบไมสมดลกน เชนในบางกลมอาจมทศนคตทางลบมากกวา

ทางบวกเปนตน

3. ขอจากดของการศกษา

ในการศกษามขอจากดของการศกษา ดงน

3.1 จานวนตวอยางฟารมทไดนอยกวาจานวนตวอยางฟารมทคานวณ เนองจากขอมล

จานวนฟารมจากระบบฐานขอมลเกษตรกรผเลยงสตว (ฐปศ.) ป 2555 และขอมลฟารมสกร

เครอขายหรอฟารมสกรของบรษทเอกชนในพนทจงหวดสงขลา มรายชอซาซอน คอ ฟารมเพยง 1

ฟารม แตใชชอเจาของ 2-3 คน และประกอบกบชวงสารวจราคาอาหารสตวแพง เกษตรกรรายยอย

เลกเลยงสกรจานวนมาก ทาใหตองเกบตวอยางทกฟารมทยงคงเลยงสกร แมวาเกษตรกรเลกเลยง

สกรแตจานวนฟารมทไดเพยงพอสาหรบการศกษาเนองจากเปนการเกบตวอยางจากประชากรฟารม

สกรทงหมด แตอาจจะมฟารมทไมไดขนทะเบยนและตกสารวจ การสงเกตคางคาวในชวงกลางคน

(direct observation) และจาแนกคางคาวโดยเกษตรกรผเลยงวาเปนกลมคางคาวกนผลไมหรอนา

ตอยและคางคาวกนแมลง รวมกบหลกฐานหรอรองรอยและขนาดของคางคาวนน แยกไดไมชดเจน

เกดความคลาดเคลอนสง (observer errors) (Kunz and Parsons, 2009) มความถกตองในการยนยน

กลมหรอชนดนอยกวาการจบคางคาวโดยตรงและมผลตอการกาหนดกลมของคางคาว ซงเปน

ขอจากดของการศกษาทางดานระบาดวทยา แตมขอดคอ คาใชจายตา (Kunz and Parsons, 2009)

และการทเกษตรกรผเลยงตอบวา “พบหรอไมพบคางคาว” นน อาจมคางคาวเขามาในบรเวณฟารม

แตเกษตรกรไมเหน ซงเปนขอจากดของการศกษาเชนกน

3.2 การเกบขอมลประชากรกลมเสยงในพนทจรงพบวา จานวนผลาคางคาว ผบรโภค

คางคาว และนกวจยคางคาวมจานวนนอยเมอเปรยบเทยบกบผบรโภคผลไมซงสวนใหญเปนคน

ทวไป ทาใหการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบระหวางกลมเสยงตางๆ ไมสามารถวเคราะหโดยใช

สถตชนด parametric ได จาเปนตองใชสถตชนด non-parametric แทน และตองจดกลมใหมเพอ

ความเหมาะสมในการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบ

สรปและขอเสนอแนะ

สรป

ผลจากการศกษาครงน คอ

1. ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม คอ การมอาหารของคางคาว ไดแก แมลงและ

ผเสอกลางคน สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง และทตงของฟารมทสมพนธกบระยะทางจากถาหรอขอบ

ปา โดยปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม แยกตามสถานการณดงน

1.1 รปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดใน


(case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control) ปจจยเสยงของการพบคางคาว ไดแก แมลง

และผเสอกลางคน สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ขนน และ ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถง

ถา

1.2 รปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษา

ในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67

ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control) ปจจยเสยงของการพบคางคาว ไดแก

แมลงและผเสอกลางคน สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง และฟารมตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถง

ถา

1.3 รปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาว

เปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม


คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control) ปจจยเสยงของการพบคางคาว ไดแก สะเดาเทยม

หรอสะเดาชาง แมลงและผเสอกลางคน

1.4 รปแบบท 4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน



176


คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control) ปจจยเสยงของการพบคางคาว ไดแก สะเดาเทยม

หรอสะเดาชาง แมลงและผเสอกลางคน

1.5 รปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน



แมลง 281 ฟารม (control) ปจจยเสยงของการพบคางคาว ไดแก แมลงและผเสอกลางคน และฟารม

ตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา

1.6 รปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยใน



(control) ปจจยเสยงของการพบคางคาว ไดแก แมลงและผเสอกลางคน สวนฟารมตงอยในรศม

11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา เปนปจจยปองกน

2. ฟารมทพบคางคาวมจานวนตนไมบางชนด เชน กลวย มะพราว สะเดาเทยม ฝรง มะมวง

และจานวนตนผลไมเมองรอนทงหมด มากกวาฟารมทไมพบคางคาว

3. พนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) คอ พนทอาเภอรตภมและหาดใหญ

4. ผลการประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยง ดงน

4.1 กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความรเกยวกบโรคและความร

เกยวกบเชอกอโรคมากกวากลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (p<0.05)

4.2 กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความรเกยวกบการรบรขาวสารดาน

การระบาดของโรคนอยกวากลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (p<0.05)

177

4.3 กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวและกลมเสยงทไมไดสมผสคางคาว

โดยตรงมความรเกยวกบการปองกนโรคไมแตกตางกน (p>0.05)

4.4 พฤตกรรมการปฏบตของกลมเสยงโดยเฉพาะกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอ

บรโภคคางคาวมความเสยงสงทจะตดโรค

ขอเสนอแนะ

ผลทไดจากการศกษาครงน ทาใหทราบปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและ

ทราบกลมเสยงทมความเสยงสงทจะตดโรคในพนทจงหวดสงขลา โดยเปนจดเรมตนในการศกษา

ทางระบาดวทยาของโรคไวรสนปาหในพนท ซงมขอเสนอแนะดงน

1. ควรนาขอมลทไดจากการศกษาไปใชในการเฝาระวงโรคไวรสนปาหในพนท โดย

กาหนดพนทเสยงของโรคทอาจมการระบาดของโรคเกดขนในอนาคต มการเฝาระวงโรคทาง

หองปฏบตการ เพอหาการตดเชอไวรสนปาหหรอสารพนธกรรมของเชอไวรสจากคางคาวในพนท

โดยการจบคางคาวและยนยนชนดของคางคาว

2. ควรปรบเปลยนแผนปฏบตงานโรคไขสมองอกเสบนปาหของกรมปศสตว โดยการ

ทดสอบโรคทางหองปฏบตการเพอคนหาโรค ซงมการสมเลอกจงหวดทมการเลยงสกรหนาแนน

และเปนจงหวดทมความเสยงในการเกดโรคไวรสนปาห ควรกาหนดนยามของฟารมทเสยงให

ชดเจนขน เชน ฟารมสกรทเสยง คอ ฟารมทมตนไมทเปนแหลงอาหารของคางคาว มแมลงและ

ผเสอกลางคน และฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากถา เปนตน

3. ควรมมาตรการในการปองกนโรคไวรสนปาหในฟารมสกร เชน กาหนดระยะหางจาก

ฟารมไปยงตนผลไมทปลก และระยะทางทจะเฝาระวงคางคาวเขาสฟารมทระยะ 200 เมตรจาก

ฟารม เนองจากคางคาวมกจะชอบพาอาหารไปกนทอนและมระยะทางบนประมาณ 200 เมตร

ดงนนถาฟารมมระยะหางจากตนผลไมมากกวา 200 เมตร จะมความเสยงลดลง

178

4. ควรประชาสมพนธและใหความรเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหกบประชากรกลมเสยง

เชน เกษตรกรผเลยงสกร ผชาแหละสกร ผลาคางคาว ผบรโภคคางคาว ผเกบผลไม และผบรโภค

ผลไมใหมความรเพมขน และมการปฏบตทถกตองเพอลดโอกาสการตดเชอไวรสนปาหโดยเฉพาะ

กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว

5. ควรสงเสรมใหเกษตรกรเหนความสาคญของการรายงานโรคโดยจะตองแจงเจาหนาท

เมอพบสตวปวยตายผดปกต

เอกสารและสงอางอง

ชไมพร กาญจนกจสกล. 2556. ระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตร (Research Methodology in

Social Sciences). พมพครงท 2. บรษท โพรเจคท ไฟฟ-โฟว จากด, ตาก.

ธระวฒน เหมะจฑา, สภาภรณ วชรพฤษาด, มานะ เพมพล, ธงชย แกวผม, พระพฒน เกตทอง,

ภทรพล มณออน, พมพชนก สรงมงคล, ภานมาศ สามสเนยม และ ปรารพ แปลงงาน.

2555. รายงานวจยฉบบสมบรณ โครงการ: การศกษาการแพรเชอไวรสนปาหจากคางคาว

แมไกเกาะ (Pteropus hypomelanus) บนเกาะสมลน (เกาะส) เสนอตอ กรมอทยานแหงชาต

สตวปาและพนธพช กนยายน 2555. 9 หนา.

พพฒน สรอยสข. 2554. บญชรายชอคางคาวในประเทศไทย. วารสารสตวปาเมองไทย. 18: 121-

151.

พพธภณฑสถานธรรมชาตวทยา 50 พรรษา สยามบรมราชกมาร คณะวทยาศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ. 2556. กลไกการเผยแพรขอมลขาวสาร

ความหลากหลายทางชวภาพจงหวดสงขลา. แหลงทมา:

http://www.sc.psu.ac.th/chm/biodiversity/mammal_famList.html, 21 มนาคม 2556.

พสทธ เอกอานวย. 2553. โรคและแมลงศตรพชทสาคญ. พมพครงท 3. บรษท อมรนทรพรนตง

แอนดพบลชชง จากด (มหาชน), กรงเทพฯ.

วรรณลาภ โพธชย. 2536. หนงสอคมอสะเดาชาง. พมพครงท 1. บแอนดบกราฟฟค จากด,

สราษฎรธาน.

วกพเดย. 2557. คางคาวยอดกลวยผเสอ. วกพเดย สารานกรมเสร. แหลงทมา:

http://th.wikipedia.org/wiki/Kerivoula_picta, 12 พฤษภาคม 2557.

180

สวนวจยและพฒนาผลตผลปาไม สานกวชาการปาไม กรมปาไม. 2540. ผลงานวจยการใช

ประโยชนไมสะเดาเทยม. พมพครงท 1. กรงเทพฯ.

สาระ บารงศร, วชร ลลาไพบลย,วรยทธ เลาหะจนดา และ จารจนต นภตะภฏ. 2539. การเลอกท

อยอาศยของคางคาวทอาศยอยในถาในจงหวดสงขลาและสตล. วารสารสตวปาเมองไทย.

5(2): 101-115.

สานกงานจงหวดสงขลา. 2556ก. ทตงและขนาด. ขอมลทวไป. แหลงทมา:

http://www.songkhla.go.th/location, 21 มนาคม 2556.

สานกงานจงหวดสงขลา. 2556ข. ภมประเทศ/ภมอากาศ. ขอมลทวไป. แหลงทมา:

http://www.songkhla.go.th/landscape, 21 มนาคม 2556.

สทศน ยกสาน. 2547. คางคาว: สตวเลยงลกดวยนมทใชหในการเหน. วารสารสารคด. 20 (236):

162-164.

ศนยสารสนเทศ กรมปศสตว. 2555. ระบบฐานขอมลเกษตรกรผเลยงสตว. แหลงทมา:

http://survey-c.dld.go.th/BuffaloPigRpt/List?d=4/7/2013 3:40:16 PM, 7 เมษายน 2556.

หนวยปฏบตการวจยโรคอบตใหมรายแรงและโรคอบตซาในสตว คณะสตวแพทยศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย (CU-EIDAs). 2555. โรคตดเชอนปาหไวรส. น. 197-209. ใน

อรสร ชนทรวง และ เสรมพนธ สนทรชาต, บรรณาธการ. โรคสตวสคนทควรร 1 (ฉบบ

นกวชาการ). พมพครงท 1. บรษท เมดอนโฟ จ.ด.จากด, กรงเทพฯ.

Arizona Game and Fish Department. 2014. What Should I do?. Living With Bats. Available

Source: http://www.azgfd.gov/w_c/urban_bats.shtml, 24 April 2014.

Azlan, J.M., A. Zubaid and T.H. Kunz. 2001. Distribution, relative abundance, and conservation

status of the large flying fox, Pteropus vampyrus, in peninsular Malaysia: a preliminary

assessment. Acta Chiropterologica. 3(2): 149-162.

181

Becker, O. 2014. Guinea Bans Bat Meat to Stop the Spread of Ebola. VICE News. Available

Source: https://news.vice.com/article/guinea-bans-bat-meat-to-stop-the-spread-of-ebola,

24 April 2014.

Breed, A.C., M.Yu., J.A. Barr, G. Crameri, C.M. Thalmann and L. Wang. 2010. Prevelence of

Henipavirus and Rubulavirus antibodies in Pteropid bats, Papua New Guinea. Emerging

Infectious Dis. 16(12): 1997-1999.

Buddenhagen, I.W. 2008. Bats and Disappearing Wild Bananas. Bat. 26(4): 1-6.

Bumrungsri, S. 2002. The foraging ecology of the short-nosed fruit bat, Cynopterus

brachyotis (Muller, 1838), in lowland dry evergreen rain forest, Southeast Thailand.

PhD Thesis, University of Aberdeen, Aberdeen, Scotland, 209 pp.

_______, D. Lang, C. Harrower, E. Sripaoraya, K. Kitpipit and P.A. Racey. 2013. The dawn bat,

Eonycteris spelaea Dobson (Chiroptera: Pteropodidae) feeds mainly on pollen of

economically important food plants in Thailand. Acta Chiropterologica. 15(1): 95-104.

Chew, M.H.L., P.M. Arguin, D.K. Shay, K. Goh, P.E. Rollin, W. Shieh, S.R. Zaki, P.A. Rota, A.

Ling, T.G. Ksiazek, S. Chew and L.J. Anderson. 2000. Risk factors for Nipah virus

infection among abattoir workers in Singapore. The J. of Infectious Dis. 181: 1760-

1763.

Chua, K.B. 2003. Nipah virus outbreak in Malaysia. J. of Clin. Virol. 26: 265-275.

_______. 2010. Risk factors, prevention and communication strategy during Nipah virus

outbreak in Malaysia. Malays J. Pathol. 32(2): 75-80.

Ciechanowski, M. 2002. Community structure and activity of bats (Chiroptera) over different

water bodies. Mammalian Biology. 67: 276-285.

182

Ekantipur. 2012. Bat hunting on the rise in Chitwan. Environment. Available Source:

http://www.ekantipur.com/2012/08/26/top-story/bat-hunting-on-the-rise-in-

chitwan/359301.html, 24 April 2014.

Epstein, J.H., K.J. Olival, J.R.C. Pulliam, C. Smith, J. Westrum, T. Hughes, A.P. Dobson, A.

Zubaid, S.A. Rahman, M.M. Basir, H.E. Field and P. Daszak. 2009. Pteropus vampyrus,

a hunted migratory species with a multinational home-range and a need for regional

management. J. of Applied Ecology. 46: 991-1002.

_______, V. Prakash, C.S. Smith, P. Daszak, A.B. McLaughlin, G. Meehan, H.E. Field and A.A.

Cunningham. 2008. Henipavirus infection in fruit bats (Pteropus giganteus), India.

Emerging Infectious Dis. 14(8): 1309-1311.

_______, S.A. Rahman, J.A. Zambriski, K. Halpin, G. Meehan, A.A. Jamaluddin, S.S. Hassan,

H.E. Field, A.D. Hyatt, P. Daszak and the Henipavirus Ecology Research Group. 2006.

Feral cats and risk for Nipah virus transmission. Emerging Infectious Dis. 12(7): 1178-

1179 Cited M.N.M. Nor, C.H. Gan and B.L. Ong. 2000. Nipah virus infection of pigs in

peninsular Malaysia. Rev Sci Tech. 19: 160-165.

FAO. 2014. Bats as bushmeat: implication for global public health. Animal Production and

Health Division. Available Source:

http://www.fao.org/ag/againfo/programmes/en/empres/news_161110.html, 24 April

2014.

Faul, F. 2010. G*Power 3.1.3 (Computer Program). Germany.

Field, H. and N. Kung. 2011. Heniparvirus-unanswer questions of lethal zoonoses. Current

Opinion in Virol. 1: 658-661.

183

_______, P. Young, J.M. Yob, J. Mills, L. Hall and J. Mackenzie. 2001. The natural history of

Hendra and Nipah viruses. Microbes and Infect. 3: 307-314.

Fletcher, C., Z. Akbar and T.H. Kunz. 2012. Fruit diet of frugivorous bats (Cynopterus

brachyotis and Cynopterus horsfieldii ) in tropical hill forests of Peninsular Malaysia.

Mammalia. 76(4): 389-397.

Foerster, S., D.S. Wilkie, G.A. Morelli, J. Demmer, M. Starkey, P. Telfer, M. Steil and A.

Lewbel. 2011. Correlates of Bushmeat Hunting among Remote Rural Households in

Gabon, Central Africa. Conservation Biology. 26(2): 335-344.

Furlonger, C.L., H.J. Dewar and M.B. Fenton. 1987. Habitat use by foraging insectivorous bats.

Canadian J. of Zoology. 65(2): 284-288.

Gurley, E.S., J.M. Montgomery, M.J. Hossain, M. Bell, A.K. Azad, M.R. Islam, M.A.R. Molla,

D.S. Carroll, T.G. Ksiazek, P.A. Rota, L. lowe, J.A. Comer, P. Rollin, M Czub, A.

Grolla, H. Feldmann, S.P. Luby, J.L. Woodward and R.F. Breiman. 2007. Person-to-

person transmission of Nipah virus in Bangladeshi community. Emerging Infectious

Dis. 13(7): 1031-1037.

Harrison, M.E., S.M. Cheyne, F. Darma, D.A. Ribowo, S.H. Limin and M.J. Struebig. 2011.

Hunting of flying foxes and perception of disease risk in Indonesian Borneo. Biological

Conservation. 144: 2441-2449.

Hasebe, F., N.T.T. Thuy, S. Inoue, F. Yu, Y. Kaku, S. Watanabe, H. Akashi, D.T. Dat, L.T.Q.

Mai and K. Morita. 2012. Serologic evidence of Nipah virus infection in bats, Vietnam.


Hintze, J. 2009. NCSS version 07.1.14 (Computer Program). Kaysville, Utah, USA.

184

Jenkins, R.K.B. and P.A. Racey. 2008. Bats as bushmeat in Madagascar. MADAGASCAR

CONSERVATION & DEVELOPMENT. 3: 22-30.

Johara, M.Y., H. Field, A.M. Rashdi, C. Morrissy, B. van der Heide, P. Rota, A. bin Adzhar, J.

White, P. Daniels, A. Jamaluddin and T. Ksiazek. 2001. Nipah virus infection in bats

(Order Chiroptera) in peninsular Malaysia. Emerging Infectious Dis. 7: 439-441.

Kamins, A.O., O. Restif, Y. Ntiamoa-Baidu, R. Suu-Ire, D.T.S. Hayman, A.A. Cunningham,

J.L.N. Wood and J.M. Rowcliffe. 2011. Uncovering the fruit bat bushmeat commodity

chain and the true extent of fruit bat hunting in Ghana, West Africa. Biological

Conservation. 144: 3000-3008.

Kasso, M., M. Balakrishnan. 2013. Ecological and Economic Importance of Bats (Order

Chiroptera). ISRN Biodiversity. Article ID 187415: 1-9

Khan, M.S.U., J. Hossain, E.S. Gurley, N. Nahar, R. Sultana and S.P. Luby. 2010. Use of

infrared camera to understand bats’ access to date palm sap: implications for preventing

Nipah virus transmission. EcoHealth. 7: 517-525.

Kunz, T.H. and S. Parsons. 2009. Ecological and Behavioral Methods for the Study of Bats.

2nd ed. The John Hopskin University Press, Baltimore.

Lane, D.J.W., T. Kingston and B.P. Lee. 2006. Dramatic decline in bat species richness in

Singapore, with implications for Southeast Asia. BIOLOGICAL CONSERVATION.

131: 584-593.

Lee, Y. and G.F. McCracken. 2002. Foraging activity and food resource use of Brazilian free-

tailed bats, Tadarida brasiliensis (Molossidae). Ecoscience. 9(3): 306-313.

185

Liu, A., D. Li and H. Wang. 2002..Ornithophilous and Chiropterophilous Pollination in Musa

itinerans (Musaceae), a Pioneer Species in Tropical Rain Forests of Yunnan,

Southwestern China. BIOTROPICA. 34(2): 254-260

Looi, L.M. and K.B. Chua. 2007. Lessons from the Nipah virus outbreak in Malaysia. Malays

J. Pathol. 29(2): 63-67.

Mehal, J.M., R.C. Holman, D.A. Brass, J.D. Blanton and B.W. Petersen. 2014. Changes in

knowledge of bat rabies and human exposure among United States cavers. Am J Trop

Med Hyg. 90(2): 263-264.

Montgomery, J.M., M.J. Hossain, E. Gurley, D.S. Carroll, A. Croisier, E. Bertherat, N. Asgari, P.

Formenty, N. Keeler, J. Comer, M.R. Bell, K. Akram, A.R. Molla, K. Zaman, M.R.

Islam, K. Wagoner, J.N. Mills, P.E. Rollin, T.G. Ksiazek and R.F. Breiman. 2008. Risk

factors for Nipah virus encephalitis in Bangladesh. Emerging Infectious Dis. 14(10):

1526-1532.

Morris, A.D., D.A. Miller and M.C. Kalcounis-Rueppell. 2010. Use of Forest Edges by bats in

Managed Pine Forest Landscape. J. of Wildlife Management. 74(1): 26-34.

Nahar, N., R. Sultana, E.S. Gurley, M.J. Hossain and S.P. Luby. 2010. Date palm sap collection:

exploring opportunities to prevent Nipah transmission. EcoHealth 7: 196-203.

Newman, S.H., H. Field, J. Epstein and C. de Jong. 2011. Investigating the role of bats in

emerging zoonoses: Balancing ecology, conservation and public health interests.

FAO Animal Production and Health, Rome.

Olson, J.G., C. Rupprecht, P.E. Rollin, U.S. An, M. Niezgoda, T. Clemins, J. Walston and T.G.

Ksiazek. 2002. Antibodies to Nipah-like virus in bats (Pteropus lylei), Cambodia.


186

Paterson, B.J., M.T. Butler, K. Eastwood, P.M. Cashman, A. Jones and D.N. Durrheim. 2014.

Cross sectional survey of human-bat interaction in Australia: public health implications.

BMC Public Health. 14:58.

Paton, N.I., Y.S. Leo, S.R. Zaki, A.P. Auchus, K.E. Lee, A.E. Ling, S.K. Chew, B. Ang, P.E.

Rollin, T. Umapathi, I. Sng, C.C. Lee, E. Lim and T.G. Ksiazek. 1999. Outbreak of

Nipah-virus infection among abattoir workers in Singapore. THE LANCET 353: 1253-

1256.

Rahman, S.A., L. Hassan, J.H. Epstein, Z.C. Mamat, A.M. Yatim, S.S. Hassan, H.E. Field, T.

Hughes, J. Westrum, M.S. Naim, A.S. Suri, A.A. Jamaluddin, P. Daszak and the

Henipavirus Ecology Research Group. 2013. Risk Factors for Nipah virus infection

among Pteropid bats, peninsular Malaysia. Emerging Infectious Dis. 19(1): 51-60.

Robertson, K., B. Lumlertdacha, R. Franka, B. Petersen, S. Bhengsri, S. Henchaichon, L.F.

Peruski, H.C. Baggett, S.A. Maloney and C.E. Rupprecht. 2011. Rabies-Related

Knowledge and Practices among Persons at Risk of Bat Exposure in Thailand. PLOS

NEGLECTED TROPICAL DISEASES. 5(6): e1054.

Schaub, A., J. Ostwald and B.M. Siemers. 2008. Foraging bats avoid noise. The J. of

Experimental Biology. 211: 3174-3180.

Sendow, I., H.E. Field, J. Curran, Darminto, C. Morrissy, G. Meehan, T. Buick and P. Daniels.

2006. Henipavirus in Pteropus vampyrus bats, Indonesia. Emerging Infectious Dis.

12(4): 711-712.

Smith, I. and L. Wang. 2012. Bats and their virome: an important source of emerging viruses

capable of infecting humans. Curr. Opin. in Virol. 3: 1-8.

187

Sohayati, A.R., S.S. Hassan, L. Hassan, J.H. Epstein, S.S. Arshad, R. Mohamed, A.A. Jamaluddin

and P. Daszak. 2008. Endemicity of Nipah virus in Pteropus bats over wide

geographical area in peninsular Malaysia. 13th International Congress on Infectious

Diseases Abstracts, Poster Presentation. e138: Abstract No. 18.035.

Tan, K.H., A. Zubaid and T.H. Kunz. 1997. Tent construction and social organization in

Cynopterus brachyotis (Muller) (Chiroptera: Pteropodidae) in Peninsular Malaysia. J. of

Natural History. 31: 1605-1621.

The Hindu. 2014. Bats hunted for ‘medicinal values’ in Vijayawada. The Hindu. Available

Source: http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/bats-hunted-for-medicinal-

values-in-vijayawada/article4995011.ece, 24 April 2014.

Wacharapluesadee, S., K. Boongird, S. Wonghongsa, P. Phumesin and T. Hemachudha. 2006.

Drinking bat blood may be hazardous to your health. Clinical Infectious Dis. 43: 269.

_______, _______, _______, N. Ratanasetyuth, P. Supavonwong, D. Saengsen, G. N. Gongal and

T. Hemachudha. 2010. A longitudinal study of the prevalence of Nipah virus in

Pteropus lylei bats in Thailand: evidence for seasonal preference in disease transmission.

Vector Borne and Zoonotic Dis. 10(2): 183-190.

_______ and T. Hemachudha. 2007. Duplex nested RT-PCR for detection of Nipah virus RNA

from urine specimens of bats. J. of Virol Methods. 141(1): 97-101.

_______, B. Lumlertdacha, K. Boongird, S. Wanghongsa, L. Chanhome, P. Rollin, P. Stockton,

C.E. Rupprecht, T.G. Ksiazek and T. Hemachudha. 2005. Bat Nipah virus, Thailand.


188

Wild, T.F. 2009. Henipaviruses: A new family of emerging Paramyxoviruses. Pathologie

Biologie 57: 188-196. Cited K.B. Chua, W.J. Bellini, P.A. Rota, B.H. Harcourt, A.

Tamin and S.K. Lam. 2000. Nipah virus: a recently emergent deadly Paramyxovirus.

Sci. 288(5470): 1432-1435.

Yamane, T. 1967. Statistics, an Introductory Analysis. 2nd ed. Harper and Row, New York.

Young, M.K., S.D. El and B.J. McCall. 2014. Preventing Australian bat lyssavirus: community

knowledge and risk perception of bats in South East queensland. Vector Borne

Zoonotic Dis. 14(4): 284-290.

ภาคผนวก

190

ภาคผนวก ก

แบบสอบถามวเคราะหปจจยเสยง

191

แบบสอบถามเลขท..............

ชอผทาการสมภาษณ.......................................เบอรโทร........................สมภาษณ ณ วนท.................

แบบสอบถามชดท 1 สอบถามเกษตรกรผเลยง เจาของฟารม หรอผควบคมฟารมสกร

เรอง

ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต

ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา

แบบสอบถามฉบบนใชเพองานวจยเทานน

คาชแจง

แบบสอบถามนเปนการทาวทยานพนธของนสตปรญญาโท สาขาระบาดวทยาทาง

สตวแพทย คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยทาการศกษาในป 2556


เพอวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรในพนทททาการศกษาของ

จงหวดสงขลา และประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตด

เชอไวรสนปาห ซงผลการศกษาทไดจะใชเปนแนวทางในการเฝาระวงโรคไวรสนปาหตอไป

โดยขอมลทสมภาษณจะเกบเปนความลบ ไมมการเปดเผยเปนรายบคคล หรอระบชอผใด

ผรบผดชอบ

นายอรณ ชมแกว นสตปรญญาโทสาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย ภาควชาสตวแพทย

สาธารณสขศาสตร คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน

อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม 73140 โทร. 081-4433661, 086-4983710

E-mail: [email protected]

แบบสอบถาม จะแบงเปน 2 สวน ดงน

สวนท 1 ขอมลพนฐาน

สวนท 2 ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกร

192

แบบสอบถามชดท 1 สอบถามเกษตรกรผเลยง เจาของฟารม หรอผควบคมฟารมสกร

เรอง




คาชแจง โปรดเตมขอความหรอเขยนเครองหมาย ใน หรอ ( ) หนาขอความททานเหนตรง

กบตวทาน

1. ชอ-สกล ผใหสมภาษณ (นาย/นาง/นางสาว)……………….นามสกล...........................อาย.......ป

***เบอรโทร.......................................ทอยเลขท..........หมท......ชอหมบาน.................................

ตาบล.....................................อาเภอ..................................... จงหวด............................................

2. ชอฟารมสกร (ถาม).......................................................ทตงฟารม/โรงเรอนสกร

ทเดยวกบทอยผใหสมภาษณ (ทเดยวกบทอยบาน)

คนละทกบทอยบาน ระบ หมท......ชอหมบาน.............................ตาบล..................................

อาเภอ......................................จงหวดสงขลา

3. ขนาดพนทของฟารมสกร.....................ไร........................งาน........................ตร.ม.

4. พกดแผนท (ใชระบบ UTM ) Zone 47 N แกนนอน.....................................แกนตง......................

5. สถานะผใหสมภาษณ

เกษตรกรผเลยง เจาของฟารม ผจดการฟารม อนๆ ระบ...........................

6. รปแบบการเลยง

เกษตรกรรายยอยเลยงหลงบาน ฟารมเชงพาณชย ฟารมมาตรฐานทกรมปศสตวรบรอง

7. ลกษณะการเลยงภายในฟารม

เลยงแมพนธ เลยงแมพนธและสกรอนบาล

เลยงแมพนธ สกรอนบาล และสกรขน เลยงสกรขน

8. จานวนสกรทเลยง ณ ปจจบน (แยกแตละประเภท)

สกรพนเมอง

(ตว)

พอพนธ

(ตว)

แมพนธ

(ตว)

ลกสกร

(ตว)

สกรขน

(ตว)

รวม (ตว)

193

สวนท 2 ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกร (ขอมลตงแตเดอนมกราคม 2555-ปจจบน)

คานยามของฟารม (definition)

ฟารมทเสยง (case) คอ ฟารมสกรทมคางคาวบนเขามาในฟารมหรอมหลกฐานรองรอยของคางคาว

ฟารมทไมเสยง (control) คอ ฟารมสกรทไมมคางคาวบนเขามาในฟารม

คางคาว

1. ในชวงตงแตเดอนมกราคม 2555-ปจจบน ทานเคยสงเกตเหนวามคางคาวบนเขามาในฟารมหรอ

มหลกฐานรองรอยของคางคาวในฟารมหรอไม(*คาถามขอนใชเพอกาหนดคานยามของฟารม)

ไมมคางคาวบนเขามาในฟารม (*ถาไมมคางคาว ขามไปตอบขอ 3.ชนดของผลไม...)

มคางคาวบนเขามาในฟารมหรอมหลกฐานรองรอยของคางคาวในฟารม

2. ประเภทของคางคาวทบนเขามาในฟารมฯ ไมทราบ ทราบ *ถาทราบ โปรดระบประเภท

คางคาวกนผลไมหรอนาตอย ระบชนด (ถาทราบ).......................หรอชอทองถน.....................

ตวอยาง เชน

คางคาวแมไกปาฝน

ขนาดใหญ

น.น.ประมาณ 1 กก.

คางคาวขอบหขาวเลก

ขนาดเลก

น.น. 28-40 ก.

ใบหสขาว

หนาคลายสนข

คางคาวขอบหขาวใหญ

อาศยบนกงไม

ของตนไมใหญ

ใตใบของตนปาลม

ตนมะพราว

คางคาวขอบหดาใต

อาศยในปาดบชน

และดบแลง ทงทเปน

บรเวณภเขาสงชน

และทราบ

คางคาวหนายาวใหญ

มกเกาะอยโดดเดยวตามใตกง

และใบไม อาหารเปนพวก

เกสรดอกไมและนาหวาน

คางคาวบวฟนร

อาศยในถา หน ตามรอย

แยก และสสานเกา

คางคาวเลบกด

ขนาดเลกมากจนถงขนาดเลก

น.น.35-82 ก.

กนนาหวานและละอองเรณจากดอกไม

ชวยถายละอองเกสรของทเรยนและสะตอ

194

คางคาวกนแมลง ระบชนด (ถาทราบ)....................................หรอชอทองถน..........................

*คางคาวกนแมลง มกจะมขนาดเลกกวาคางคาวกนผลไม และสวนใหญจะอาศยอยในถา

ตวอยาง เชน

สวนผลไมและตนไม

3. ชนดของผลไมและตนไมทมในฟารม

กลวย ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน

ลองกอง ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน

เงาะ ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน

ทเรยน ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน

มะมวง ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน

ฝรง ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน

ละมด ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน

ลาไย ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน

ขนน ไมม ม จานวน.......ตน

นอยหนา ไมม ม จานวน.......ตน

ทเรยนเทศ ไมม ม จานวน.......ตน

ชมพ ไมม ม จานวน.......ตน

กระทอน ไมม ม จานวน.......ตน

พทรา ไมม ม จานวน.......ตน

ตนสะตอ ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน

ตนมะพราว ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน

ตนมะเขอพวง ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน

ตนตะขบฝรง ไมม ม จานวน.......ตน

คางคาวหนายกษ คางคาวหหน คางคาวมงกฎ คางคาวยอดกลวย

195

ตนไทร ไมม ม จานวน.......ตน

ตนหวา ไมม ม จานวน.......ตน

ตนนน ไมม ม จานวน.......ตน

ตนโพธ ไมม ม จานวน.......ตน

ตนหกวาง ไมม ม จานวน.......ตน

ตนสะเดาอนเดย/สะเดาไทย (ผลรปไขเรยวคลายองนสเหลองอมเขยว) ไมม ม จานวน.......ตน

ตนสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง (ผลสกกลมเหลอง ขนาด 2-3 ซม.) ไมม ม จานวน.......ตน

ตนปาลมพนเมอง (ตนเหรง) ไมม ม จานวน.........ตน

ตนตาลโตนด ไมม ม จานวน.........ตน

4. ในรศม 5 กโลเมตร รอบฟารมสกร มสวนผลไมหรอไม (สวนผลไม ไดแก สวนกลวย

สวนลองกอง สวนเงาะ สวนทเรยน สวนมะมวง ฯลฯ *ยกเวนสวนมงคด โดยสวนผลไมตองม

พนทอยางนอย 1 ไร)

ไมมสวนผลไม มสวนผลไม ระยะทางหางจากฟารม โดยประมาณ.................กม.

5. ในรศม 5 กโลเมตร รอบฟารมสกร มตนปาลมพนเมอง (ตนเหรง) หรอ ตนตาลโตนดหรอไม

ไมม ม ระยะทางหางจากฟารม โดยประมาณ.................กม.

6. ระยะทางจากฟารมสกรถงสวนยางพาราทใกลทสด โดยประมาณ.....................เมตร

ถา

7. ในรศม 15 กโลเมตร รอบฟารมสกร มถาทเปนแหลงอยอาศยของคางคาวหรอไม

ไมมถา มถา ระบชอ...................................ระยะหางจากฟารม โดยประมาณ.........กม.

ปา

8. ระยะทางจากฟารมสกรถงขอบปาทใกลทสด (พนทปาอยางนอย 1 ตร.กม.) โดยประมาณ......กม.

แหลงนา

9. ในฟารมมแหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง หรอไม

ไมมแหลงนา มแหลงนา

10. ในรศมรอบฟารม 5 กโลเมตร มแหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ลาธาร แมนา ปาพร

หรอไม

ไมมแหลงนา มแหลงนา ระบ.........................ระยะหางจากฟารม โดยประมาณ........กม.

196

แมลงและผเสอกลางคน

11. ในชวงคาจนถงเชามดมแมลง (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)

และผเสอกลางคนในฟารมหรอไม

ไมมแมลงและผเสอกลางคน มแมลงและผเสอกลางคน

ลกษณะคอกหรอโรงเรอน

12. ฟารม มลกษณะคอกหรอโรงเรอนเปนแบบใด

โรงเรอนแบบปด (ระบบอแวป) คอกรายยอยและปลอยใหหากนอสระบางครง

คอกหรอโรงเรอนแบบเปด คอกหรอโรงเรอนแบบเปดมตาขาย

แหลงอาหารของคางคาวและทอยอาศยตามธรรมชาต (ถาทราบ)

13. แหลงอาหาร ในรศม 15 กโลเมตร รอบฟารมสกร ระบ............................ ...................................

ทอยอาศยตามธรรมชาต ในรศม 15 กโลเมตร รอบฟารมสกร ระบ..............................................

การเปลยนแปลงของแหลงอาหารของคางคาวและทอยอาศยชวคราว

14. ในฟารมมจานวนตนของผลไมทเปนแหลงอาหาร แหลงผสมเกสร หรอตนไมทพกชวคราว

ของคางคาวเพมขนหรอไม เมอเทยบกบปทผานมา

ไมเพมขน เพมขน

การตดไมทาลายปาและพนทปาไมถกแยกมขนาดเลกลง

15. ในรศม 15 กโลเมตร รอบฟารม ปาไมในพนทถกตดและพนทปาถกแยกใหมขนาดเลกลง

หรอไม เมอเทยบกบปทผานมา

ไมเลกลง เลกลง

การขยายตวของพนททาการเกษตร

16. พนทรอบฟารมปลกยางพาราเพมขนหรอไม เมอเทยบกบปทผานมา


17. พนทรอบฟารมปลกปาลมนามนเพมขนหรอไม เมอเทยบกบปทผานมา


การขยายตวของชมชนเมอง

18. ในรศม 5 กโลเมตร รอบฟารม มการขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมหรอไม เมอเทยบกบ

ปทผานมา


19. ระยะทางจากฟารมสกรถงบานหรออาคารทสรางลาสดทใกลทสดในชวงปทผานมา

โดยประมาณ.....................เมตร

197

ภาคผนวก ข

แบบสอบถามประเมนความร ทศนคต และการปฏบต

198



แบบสอบถามชดท 1 สอบถามเกษตรกรผเลยงสกร

เรอง




คาชแจง















สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห

199

แบบสอบถามชดท 1 สอบถามเกษตรกรผเลยงสกร

เรอง




คาชแจง โปรดเตมขอความหรอเขยนเครองหมาย ใน หรอ ( ) หนาขอความ

ก. ขอมลผใหสมภาษณ

1. ชอ-สกล ผใหสมภาษณ……………….....นามสกล.............................. ***เบอรโทร...................

2. ทอยเลขท..........หมท......ชอหมบาน...........................ตาบล........................อาเภอ........................

จงหวด......................................

3. เพศ ชาย หญง

4. อาย................ป

5. ระดบการศกษาสงสด

ไมไดเรยนหนงสอ ประถมศกษา มธยมศกษาหรอเทยบเทา

อาชวศกษาหรอเทยบเทา ปรญญาตร อนๆ ระบ...........................

6. ประสบการณในการเลยงสกร...................ป

7. ประเภทของสกรทเลยงหรอรบผดชอบ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

แมพนธ แมพนธและสกรอนบาล แมพนธ สกรอนบาล และสกรขน สกรขน

ข. ขอมลฟารม

8. ชอฟารมสกร (ถาม).......................................................ทตงฟารม/โรงเรอนสกร

ทเดยวกบทอยผใหสมภาษณ (ทเดยวกบทอยบาน)

คนละทกบทอยบาน ระบ หมท......ชอหมบาน.............................ตาบล..................................

อาเภอ......................................จงหวดสงขลา

9. ขนาดพนทของฟารมสกร.....................ไร........................งาน........................ตร.ม.

10. พกดแผนท (ใชระบบ UTM ) Zone 47 N แกนนอน.....................................แกนตง....................

200

11. รปแบบการเลยง

เกษตรกรรายยอยเลยงหลงบาน ฟารมเชงพาณชย ฟารมมาตรฐานทกรมปศสตวรบรอง

12. ลกษณะการเลยงภายในฟารม

เลยงแมพนธ เลยงแมพนธและสกรอนบาล

เลยงแมพนธ สกรอนบาล และสกรขน เลยงสกรขน

13. จานวนสกรทเลยง ณ ปจจบน (แยกแตละประเภท)

สกรพนเมอง

(ตว)

พอพนธ

(ตว)

แมพนธ

(ตว)

ลกสกร

(ตว)

สกรขน

(ตว)

รวม (ตว)

14. แหลงทจาหนายสกรจากฟารมหรอเลยงตอ ระบ..........................................................................

......................................................................................................................................................


คาชแจง ถาเกษตรกรผเลยงสกรตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบ

อยางนอย 1 คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถาเกษตรกรตอบคาถามไมตรงกบคาเฉลย

ใหทาเครองหมาย ใน ไมถกตอง

ก. ความร

1. ทานเคยไดยนขาววามหมตายจากโรคชนดหนงในมาเลเซยเมอป พ.ศ.2541 หรอไม

ไมเคย เคย

2. จากขอ 1. ทานรหรอไมวามคนตายดวย?

ไมร ร

3. ทานรหรอไมวาคางคาวสามารถนาโรคไดหลายชนด

ไมร ร

201

4. ทานเคยไดยน “โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” มากอนหรอไม


5. ทานพอรจกหรอมความรเกยวกบโรค “ไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” บาง หรอไม

ไมร ร

6. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหสามารถตดตอถงคนไดหรอไม (ได)

ถกตอง ไมถกตอง

7. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหมสตวชนดใดเปนสตวนาโรค (คางคาว)


8. คางคาวสามารถแพรเชอไวรสนปาหออกมากบสงใด (ปสสาวะ นาลาย )


9. การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การไมสวมอปกรณปองกนโรค การกนนาตาลสดทปนเปอน

ปสสาวะคางคาว การกนผลไมทมรอยแทะของคางคาว เปนปจจยเสยงของโรคไขสมองอกเสบ

นปาหหรอโรคไวรสนปาห ใชหรอไม (ใช)


10. ในประเทศไทยเคยมการระบาดของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหใชหรอไม

(ไมใช)


ข. ทศนคต

1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการเลยงสกร

เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................

ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................

202

2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง

เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................


3. ทานคดวาหากมการระบาดของโรคเกดขนในฟารมสกร หนวยงานภาครฐจะสามารถควบคม

และกาจดโรคได

เหนดวย

เฉยๆ

ไมเหนดวย ระบเหตผล............................................................................................................

4. ทานเหนดวยหรอไมหากมการระบาดของโรคไวรสนปาหในฟารมจะตองทาลายสกรทงหมด

เหนดวย

เฉยๆ


5. ทานคดวาการปองกนไมใหคางคาวเขาสโรงเรอนจะสามารถปองกนการเกดโรคไวรสนปาหใน

ฟารมสกรได

เหนดวย เฉยๆ ไมเหนดวย

6. ทานคดวาการมสวนผลไมภายในฟารมสกรเปนปจจยโนมนาใหคางคาวเขาสฟารม


7. ทานคดวาการมแมลงและผเสอทเปนอาหารของคางคาวเปนปจจยโนมนาใหคางคาวเขาสฟารม


8. ทานคดวาการมแหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ภายในฟารม เปนปจจยโนมนาใหคางคาว

เขาฟารม


203

9. ทานคดวา การตดไมทาลายปา การขยายพนทการเกษตร การขยายตวของชมชนเมอง เปนปจจย

โนมนาของโรคไวรสนปาห


10. ทานพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐในการเกบตวอยางในฟารมสกรเพอเฝา

ระวงโรค เชน เจาะเลอด

เหนดวย

เฉยๆ

ไมเหนดวย ระบเหตผล..........................................................................................................

ค. การปฏบต

1. มการสงเกตเหนสกรในฟารมแสดงอาการอาปากหายใจ ไอดงเหมอนสนขเหา หรออาการทาง

ระบบประสาท ใชหรอไม

ใช ไมใช

2. มการสวมอปกรณปองกนโรค เชน ถงมอ ขณะทสมผสนามก ปสสาวะ เลอด ซากของสกร หรอ

ชวยทาคลอดลกสกร ใชหรอไม

ใช ไมใช

3. มการลางมอทกครงหลงสมผสนามก ปสสาวะ เลอด ซากของสกร หรอชวยทาคลอดลกสกร ใช

หรอไม

ใช ไมใช

4. มการปองกนไมใหคางคาวเขามาในบรเวณคอกหรอโรงเรอน เชน ตาขาย ระบบอแวป ใช

หรอไม

ใช ไมใช

5. มการปลกตนไมใกลคอกหรอโรงเรอน ใชหรอไม

ใช ไมใช

204

6. มการแจงเจาหนาทภาครฐเมอมสกรแสดงอาการ เชน อาปากหายใจ ไอดงเหมอนสนขเหา หรอ

อาการทางระบบประสาท ใชหรอไม

ใช ไมใช

7. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14 วนทผานมาได

สมผสกบสกรปวยทแสดงอาการ อาปากหายใจ ไอดงเหมอนสนขเหา หรออาการทางระบบ

ประสาท ทานจะไปพบแพทยหรอไม

ใช ไมใช

8. มการชาแหละสกรทปวยหรอตายในฟารม ใชหรอไม

ใช ไมใช

9. มการจดการซากสกรอยางไร

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

205



แบบสอบถามชดท 2 สอบถามผชาแหละสกร

เรอง




คาชแจง
















206

แบบสอบถามชดท 2 สอบถามผชาแหละสกร

เรอง







จงหวด......................................


4. อาย................ป




6. ประสบการณในการชาแหละสกร...................ป

7. สถานทชาแหละหรอโรงฆาสตวททางาน ระบ...............................................................................


คาชแจง ถาผชาแหละสกรตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบอยาง

นอย 1 คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถาผชาแหละตอบคาถามไมตรงกบคาเฉลย ให

ทาเครองหมาย ใน ไมถกตอง




207


ไมร ร


ไมร ร




ไมร ร












(ไมใช)


208


1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการชาแหละสกร

เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................



เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................


3. ทานคดวาหากมการระบาดของโรคเกดขนในฟารมสกร และมการลกลอบเคลอนยายสกรทตด

เชอไวรสนปาหเขาโรงฆาสตว หนวยงานภาครฐจะสามารถควบคมและกาจดโรคได

เหนดวย

เฉยๆ


4. ทานเหนดวยหรอไม ในการหามชาแหละสกร เมอมการระบาดของโรคไวรสนปาหในพนท

เหนดวย

เฉยๆ



1. มการสวมอปกรณปองกนโรค เชน ถงมอ ชดกนเปอน ขณะชาแหละสกร ใชหรอไม

ใช ไมใช

2. มการลางมอทกครงหลงชาแหละสกร ใชหรอไม

ใช ไมใช

209

3. มการอาบนาทนทหลงชาแหละสกรในแตละวน ใชหรอไม

ใช ไมใช

4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14 วนทผานมาไดทา

การชาแหละสกรปวยทไอเสยงดง หรอมอาการทางระบบประสาท ทานจะไปพบแพทยหรอไม

ใช ไมใช

210



แบบสอบถามชดท 3 สอบถามผลาคางคาว

เรอง




คาชแจง
















211

แบบสอบถามชดท 3 สอบถามผลาคางคาว

เรอง







จงหวด......................................


4. อาย................ป




6. ประสบการณในการลาคางคาว...................ป

7. ชนดของคางคาวทลา ระบ..............................................................................................................

8. พนททลาคางคาว ระบ....................................................................................................................


คาชแจง ถาผลาคางคาวตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบอยางนอย 1

คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถาผลาคางคาวตอบคาถามไมตรงกบคาเฉลย ใหทา

เครองหมาย ใน ไมถกตอง




212


ไมร ร


ไมร ร




ไมร ร












(ไมใช)


213


1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการลาคางคาว

เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................



เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................


3. ทานคดวาการลาคางคาวเปนกจกรรมหนงทมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห

เหนดวย

เฉยๆ


4. ทานคดวาการหามลาคางคาวทกชนด เปนมาตรการอยางหนงในการปองกนการตดโรคมาสคน

ได

เหนดวย

เฉยๆ


5. ทานพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐในการเกบตวอยางคางคาวเพอเฝาระวงโรค

เชน จบคางคาวเพอเจาะเลอด

เหนดวย

เฉยๆ


214


1. มการสวมอปกรณปองกนคางคาวกด เชน ถงมอ ใชหรอไม

ใช ไมใช

2. มการลางมอทกครงหลงจบคางคาว ใชหรอไม

ใช ไมใช

3. มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรคทกครงเมอถกคางคาวกด ใชหรอไม

ใช ไมใช

4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14 วนทผานมาไดถก

คางคาวกด ทานจะไปพบแพทยหรอไม

ใช ไมใช

215



แบบสอบถามชดท 4 สอบถามผบรโภคคางคาว

เรอง




คาชแจง
















216

แบบสอบถามชดท 4 สอบถามผบรโภคคางคาว

เรอง







จงหวด......................................


4. อาย................ป




6. ความถในการบรโภคคางคาว..................ครง ตอ เดอน ป

7. ชนดของคางคาวทบรโภค ระบ.......................................................................................................

8. แหลงทมาของคางคาวทนามาบรโภค ระบ.....................................................................................

9. เหตผลทบรโภคคางคาว..................................................................................................................

........................................................................................................................................................

10. ประเภทของการประกอบอาหารจากคางคาว................................................................................

217


คาชแจง ถาผบรโภคคางคาวตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบอยาง

นอย 1 คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถาผบรโภคคางคาวตอบคาถามไมตรงกบคา

เฉลย ใหทาเครองหมาย ใน ไมถกตอง





ไมร ร


ไมร ร




ไมร ร







218






(ไมใช)



1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการบรโภคคางคาว

เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................



เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................


3. ทานคดวาการบรโภคคางคาวเปนพฤตกรรมหนงทมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห

เหนดวย

เฉยๆ


4. ทานคดวาการไมบรโภคคางคาว เปนมาตรการอยางหนงในการปองกนการตดโรคมาสคนได

เหนดวย

เฉยๆ


219

5. ทานพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐ เมอภาครฐขอความรวมมอใหงดบรโภค

คางคาวเพอปองกนการตดโรคจากคางคาวสคน

เหนดวย

เฉยๆ



1. มการกนเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาวทไมผานการปรงสก ใชหรอไม

ใช ไมใช

2. มการใสถงมอขณะเตรยมอาหารทมาจากเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาวทกครง ใช

หรอไม

ใช ไมใช

3. มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรค เมอสมผสกบเลอดหรอผลตภณฑจากคางคาว ใชหรอไม

ใช ไมใช


บรโภคเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาว ทานจะไปพบแพทยหรอไม

ใช ไมใช

220



แบบสอบถามชดท 5 สอบถามผเกบผลไม

เรอง




คาชแจง
















221

แบบสอบถามชดท 5 สอบถามผเกบผลไม

เรอง







จงหวด......................................


4. อาย................ป




6. ประสบการณในการเกบผลไม...................ป

7. ชวงเวลาทเกบผลไมเดอน...................................ถงเดอน.......................................

8. ความถในการเกบผลไม..................ครง ตอ สปดาห เดอน

9. ชนดของผลไมทเกบ ระบ...............................................................................................................

10. พนททเกบผลไม ระบ...................................................................................................................

......................................................................................................................................................

11. สถานทจาหนายผลไม ระบ...........................................................................................................

222


คาชแจง ถาผเกบผลไมตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบอยางนอย 1

คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถาผเกบผลไมตอบคาถามไมตรงกบคาเฉลย ใหทา

เครองหมาย ใน ไมถกตอง





ไมร ร


ไมร ร




ไมร ร







223






(ไมใช)



1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการเกบผลไม

เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................



เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................


3. ทานคดวาการเกบผลไมมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห

เหนดวย

เฉยๆ


224

4. ทานคดวาการคดแยกผลไมทมรอยแทะกอนนาไปจาหนายสามารถลดความเสยงในการตดโรค


เหนดวย

เฉยๆ



1. มการคดแยกผลไมทมรอยแทะกอนนาไปจาหนาย ใชหรอไม

ใช ไมใช

2. มการสวมถงมอในการเกบผลไมทกครง (ไมรวมทเรยน มงคด) ใชหรอไม

ใช ไมใช

3. มการลางมอทกครงหลงเกบผลไม ใชหรอไม

ใช ไมใช


เกบผลไมทมรอยแทะของคางคาว ทานจะไปพบแพทยหรอไม

ใช ไมใช

5. มการจดการผลไมทมรอยแทะอยางไร

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

225



แบบสอบถามชดท 6 สอบถามผบรโภคผลไม

เรอง




คาชแจง
















226

แบบสอบถามชดท 6 สอบถามผบรโภคผลไม

เรอง







จงหวด......................................


4. อาย................ป




6. ความถในการบรโภคผลไม..................ครง ตอ สปดาห เดอน

7. ชนดของผลไมทบรโภค ระบ..........................................................................................................

8. แหลงทมาของผลไมทนามาบรโภค ระบ.....................................................................................


คาชแจง ถาผบรโภคผลไมตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบอยาง

นอย 1 คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถาผบรโภคผลไมตอบคาถามไมตรงกบคาเฉลย





227


ไมร ร


ไมร ร




ไมร ร












(ไมใช)


228


1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการบรโภคผลไม

เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................



เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................


3. ทานคดวาการบรโภคผลไมมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห

เหนดวย

เฉยๆ


4. ทานคดวาการไมบรโภคผลไมทมรอยแทะและลางผลไมทกครงกอนบรโภคสามารถปองกนการ

ตดโรคไวรสนปาหได

เหนดวย

เฉยๆ



1. มการเลอกซอผลไมทไมมรอยแทะ ใชหรอไม

ใช ไมใช

2. มการลางผลไมกอนบรโภคทกครงใชหรอไม ใชหรอไม

ใช ไมใช

229


บรโภคผลไมทมรอยแทะของคางคาว ทานจะไปพบแพทยหรอไม

ใช ไมใช

4. มการจดการลางทาความสะอาดผลไมกอนบรโภคอยางไร

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

230



แบบสอบถามชดท 7 สอบถามนกวจยคางคาว

เรอง




คาชแจง
















231

แบบสอบถามชดท 7 สอบถามนกวจยคางคาว

เรอง







จงหวด......................................


4. อาย................ป



อาชวศกษาหรอเทยบเทา ปรญญาตร ปรญญาโท

ปรญญาเอก อนๆ ระบ...........................

6. ตาแหนงปจจบน.....................................................................

7. ประสบการณในการทางานทเกยวของกบคางคาว...................ป

8. หวขอหรอลกษณะของงานวจยทเกยวกบคางคาว...........................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

232


คาชแจง ถานกวจยคางคาวตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบอยาง

นอย 1 คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถานกวจยคางคาวตอบคาถามไมตรงกบคาเฉลย






ไมร ร


ไมร ร




ไมร ร







233






(ไมใช)



1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการวจยคางคาว

เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................



เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................

เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................


3. ทานคดวาการศกษาวจยคางคาวมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห

เหนดวย

เฉยๆ


234

4. งานวจยของทานมสวนชวยในการสรางหรอปรบปรงมาตรการปองกนโรคไวรสนปาหจาก

คางคาวสคนหรอสตวเลยง หรอไม

ไมม ระบเหตผล.........................................................................................................................

........................................................................................................................................................

ม ระบเหตผล.............................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................


1. มการสวมอปกรณปองกนคางคาวกด เชน ถงมอ ใชหรอไม

ใช ไมใช

2. มการลางมอทกครงหลงจบคางคาว ใชหรอไม

ใช ไมใช

3. มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรคทกครงเมอถกคางคาวกด ใชหรอไม

ใช ไมใช

4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14 วนทผานมาไดถก

คางคาวกด ทานจะไปพบแพทยหรอไม

ใช ไมใช

235

ภาคผนวก ค

ภาพสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง

236

ภาพผนวกท ค1 ตนสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง [Azadirachta excelsa (Jack) Jacobs.]

ภาพผนวกท ค2 ผลสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง [Azadirachta excelsa (Jack) Jacobs.]

ลกษณะรปไขรผลแกเมอสกจะมสเหลอง ขนาดผล 2.4-3.2x1.3-1.5 เซนตเมตร

(สวนวจยและพฒนาผลตผลปาไม, 2540)

237

ประวตการศกษา และการทางาน

ชอ – นามสกล นายอรณ ชมแกว

วน เดอน ป ทเกด 24 เมษายน 2520

สถานทเกด อาเภอสทงพระ จงหวดสงขลา

ประวตการศกษา (พ.ศ.2537-2543) สตวแพทยศาสตรบณฑต จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย

ประวตการทางาน (พ.ศ.2543-2547) ตาแหนงนกวชาการสงเสรมการขาย ฝาย

การตลาด บรษท ลพฒนาผลตภณฑ จากด (มหาชน)

(พ.ศ.2547-2549) ตาแหนงนายสตวแพทย สวนปองกนและ

บาบดโรคสตว สานกสขศาสตรสตวและสขอนามยท 9

กรมปศสตว

(พ.ศ. 2549-2549) ตาแหนงนายสตวแพทย กลมพฒนา

คณภาพสนคาปศสตว สานกงานปศสตวจงหวดสงขลา

ตาแหนงหนาทการงานปจจบน (พ.ศ. 2549-ปจจบน) ตาแหนงนายสตวแพทย หวหนากลม

พฒนาสขภาพสตว สานกงานปศสตวจงหวดสงขลา

สถานททางานปจจบน สานกงานปศสตวจงหวดสงขลา

ผลงานดเดนและรางวลทางวชาการ -

ทนการศกษาทไดรบ -

Documents

ใบรับรองวิทยานิพนธvph.vet.ku.ac.th/vphvetku/images/thesis/Arun.pdf · 2014-07-23 · ใบรับรองวิทยานิพนธ