Ahmet Yakutcan & Cuma Ömür - İslamda Resim Heykel Musiki

7/24/2019 Ahmet Yakutcan & Cuma mr - slamda Resim Heykel Musiki

1/135


2/135


3/135


4/135

A hmet Y akutcan - Cuma mr

Z M R 1991


5/135

NL YA YINLARI

NL A..Basm - Y ay n Da tm Matbaaclk

A mbalaj Sanay i ve T icaret A ..jjj

871 Sk. No: 47 ZMRTel: 250487 - 195670

Y A Y IN NO:16*

DZG - FL MMONT A J - DA IT IM:

NL A ..*

BASKI:alay an A ../Z M R

Tel: 273422*

C op yr ig ht B u e se r in ya y nhak k NI ya y nlar A .:y c a ittir.


6/135

GR

Hay at ar tlar mzn de v aml deiip durmas eitli pr oblemleri de beraberinde getirmektedir. B unlar , bir y ny ledny a, bir dier y ny le de hire t hay atmzla alkaldr.

Her mmin mrnn btn karelerini Rabbinin rzsistikametinde g eirmek mecbriy etindedir.O, dny ay a hemhiretin tar las ,hem de A lla hn isimlerinin tecell yeri olar akbakar . B u dikkatle hay ata g iren insann y aay nda srek li

yanllk ve zikzaklar yer alma z. B unun iin onun hay at aslizgisiyle batan s ona kada r is tikamet ze rindedir .

B u ksa almamzda mslma nla r n hay atlarnn m stak im y rmesi iin y ar dmc olm a niyetini tayor v e bu k onuda onlara yararl olacamza da inany or uz. G nmzins annn iine dt inhiraflara g een asrlar n insanlar -

zellikle mslmanlar - pek dmy or lard. Oy s a bug nn

mslma n, B y le y ici bir gce sahip nice deiik artlarnkuatmas iindedir. He m k endi me deniy et inin asl bny esiyle alkal olmayan, yabanc medeniyetlerin iinden ve etk isinden gelen bu artlar la kuatlm olunca , hay ata

mslmanca uy um s alama da bir problem olup kyor. Biz,almamzda bunlarn binler ces inden yalnz ikisini k onu edindik: RE S M V E H E Y K E L .

Heykel mevzuunda Kuran- Kerimin hkm kesindir:Heykel yapmak ve onlara ibdet kesinlikle haramdr. Eyiman edenler, ar ap, k umar , ens ab ve fal oklar ey tan iibirer pisliktir. Onlar da n s aknnz ki felha eresiniz. emr- i lhsini tay an K ur an- K er imin bu y et indeki ensab keli-


7/135

me inin ibde t kastyla dikilen putlar (heyk eller) in ad olduu

mfess irler ce ittifakla kabul edilmitir. B u k onu ile ilgili y etler yeri geldike grlecektir.

Ef endimiz (A .S .)n btn hay at bu k on uda ay n hassas iyet iinde gemitir. Me k k enin fe thinde bizzat, K be nin

iindeki putlar assyla devirirken, Hak geldi, btl zil oldu. Zten btl zil olmay a mahk mdur . yetini okumular d.

alma mzda res im me v zuunu helal- haram nokta lar ndan ele aldk. Resme hell diyenlerin delillerini ve bu husustak i grlerini tenkidler iy le birlikte belirttik. Fotoraf meselesiise son asrlarn getirdii bir meseledir ve S hib- i er iatn buhususta kesin bir hk m de bilinmediinden, deiik f kh

uslleriyle hkm karan pek az bir ksm modernist ilim a-da mlan fotoraf helal s ay m;bunla nn dnda,ekser slm ulems ise har am olduu y ol unda g rbelirtmiler, ayrcazar r hallerde de mbah olac ana cevaz v er milerdir.

alma mzn s on k smnda resim ve fotoraflar a m teallik hk mle r i fkh k itaplar ndan der inliine inme de n na k

lettik.


8/135

HEY K EL V E RESMN T ARFKonumuzla ilgili heykel kavramn, timsl; resim kav

ramn da sret kelimeler iy le ka rlamak ta, ifade etme k teyiz.

S ret, bir ksm ey a v e ahslarn grntle r inin, kt

ve duvar gibi yerlere, kalem, fra ve benzeri letlerle izilmihlidir . T imsl ise ta, m de n, al gibi madde le r de n y aplan ve belli bir hacmi buluna n ey adr. A y rca, elbise, hal,kilim gibi eyalar n ze rindek i canl suretler ine de t imsl deni li r i Bir baka trife gre de sret, g lges i olma y an; timsl ise glgesi olan eya resimler idir. K saca, sret, r esimlere;timsl de belli hacme sahip putlara ve heykellere verilen birer isimdir. Yani, her heykele resim denir ama her resme heykel denilmez.2

Fkh kitaplarna gre sret, hem canl hem de canszeya res imlerini ihtiva eder . T imsal de k endile r inde r uh bu

lunan canllarla alkaldr.5

G nmzde resim, formlar siyah- beyaz olarak v ey arenk ve izgiy le iki boy utlu sath ze rinde tasvir edile n ey;heykel ise ta, me rme r, made n, demir , tun, aa, al, kil,fildii gibi malze melerle insan vey a hay v an boy utlu o larak tasv ir etme is teinin ortay a k oy duu eser, diye tarif edilmektedir.4

1. M uce mul- Vasit sh. 530 - 86 0

2. M.A . S buni, Tefsiru- A ytil- A hkm c.2 , sh. 41 03. bnl- Hmam , erhu- Fethl- K adir c . l , sh. 29 4.

4. T rk A nsiklopedisi 19 /200 - 27 8

1


9/135

SLA M DNNDE RESM VE

HEYKELki dny a hay atmz da ay dnlatan rehber k itabmz

K ur an- M uciz- l- Bey anda res mi yasak layc kesin bir hkm bulunmamakla beraber heykeli yasaklayc hkmlerlesk sk karlamaktay z. lh azaplarla tarihten silinen kavim-lerin kssalar anlatlrk en onla ra ait en belirg in vasfn irk ve

putperes tlik olduu gsterilir. Onlar n bu vasflar n ter ke dip,

benzeri detlerden vazgememeleri helket sebepleri olarakbelirtilir. Ey im an edenler , ar ap, k umar , e nsab ve fal ok lar ey tan ii birer pislik tir. Onlar da n sak nnz ki felhe eresi

niz.5 diyen Kuran- Kerim, ensab iki, kumar ve faloklaryla ayn seviyede gstermektedir. Ensab kelimesi btn mfessirlerce, ibdet kastyla dikilen putlar olarak anlalmve anlatlmtr.6 Zate n kelime lgat itibariyle de ay nma nay tamak tadr.7

Kuran- Kerimin bir yetinde, Cinler, Sleyman(A .S .)a diledii gibi kaleler ,temsil (hey keller), hav uzlar k adar g enileenler ve sabit kaza nlar y apar lard.8 deniy or.

A y etteki temsil , tims alin ouludur . B u da, glges i olup,belli bir hacim kaplayan heykeller ve putlar demektir. Demek ki yete gre cinler, Sleyman (A.S.) n arzusuyla hey

5. Maide Suresi 5 /9 3

6. bnl- kesir, T efsir - bnil- Kesir c . l , sh. 14 6Reit Rza, T efsirl- Menr c.6 , sh. 146 , c . l , sh. 57

7. Rag b el- Esf ehani, M uce mu- Mfr edat Elfazl K uran sh. 5 1 58. K uran- K erim 3 4 /1 3

2


10/135

keller de yapyorlard.

B u yete mfesss irler iki ek ilde bak mlar:1- Hey ke ller , S le y ma n (A .S .) n eriatnda mbaht.

Islamda ise bu hk m ne s holunmutur . Zira, neshedici y ani kendinden nceki hkm kaldrc bir hkm olmadka,

bizden nceki eriatlar bizim de eriatmzdr , kaides ince , islamda da bu y olda neshedici naslar bul unduunda n, heyk elve resim y apmak har am klnmtr.9

2- Ayette geen heykeller -bir manaya gre de resimler-insan, hay v an gibi canllarn deil, belk i aalar, dalar vedenizler gibi tabiat manzar alarnn, canszlarn resimleridir. B una gre S le y man (A .S .)n eriat ile bizim er iatmz ar as n

da bir fark grlmemektedir .10Nuh (A .S.) k av mini A llah y oluna davet eder. B una kar

onlar: T anrlarnz brakmay n, ne V e ddi, neS uv y, neYe-gusu ne de Nes r i brak ma y nJ derler , K uran bunubyle haber veriyor. Kintn Efendisinin mmetin limiolarak tavsif ettii bn- i A bbas (R .A .) bu yet iin baknz nediyor: Bu yette ad geen kimseler, Nuh (AS)n kavmi arasnda yaay an salih, sz dinlenir, faziletli ahsiyetlerdi. B unlar

vefat edince, ey tan, o k av me , B u ahslarn putlar n oturduunuz meclise k oy un ki onlar dim a hatrlay as nz. di

yerek onlar av la may he de f alr. Onlar da , ey tann butavsiyesine uyar ve heykelleri yaparlar. Btn bunlar yaparken onlara ibdet dnces inde deiller di ama, da ha sonragelenler , onlar n ocuklar bu putlara ibdet etmey e balar

ve ey tann oy un un a g eler ek t uzana derle r. 12

9. M. V ehbi Ef endi, Hlas atl- Bey an c. 12 sh. 11510. M. A li S abun, a.g .e. c. 2, sh. 40 511. K uran- Kerim 7 1 /2 3

12. M.A . S abun a.g .e., c.2 sh. 40 9

t


11/135

brahim (A .S .) da babasna ve kav mine , S izin u karsnda dur up taptnz hey keller de nedir ? der. Onlar da,Babalarmz onlara tapar bulduk (da biz de bunun iin onlara tapy or uz.) cevabn verirler. brhim (A .S .), dorusu

siz de babalarnz da ak bir sapklk iine dms nz . 2,3

diyerek, onlar knar.Dier btn pey g amberler gibi tev hidle g elen, tev hidle

y aay an insanla tev hidi s unan ve ruhlara tev hidi yer letirip y ay an Pey g amber E fe ndimiz de putlarn ve putperestliin dmany d, putlar ve putperes tlik ak ideler ininhepsini r eddetmitir .

Efendimiz, Mekkenin fethinde Hz. mer (R.A.) a K-

bede bulunan btn melek ve peygamber resimlerini imhaettirir, kendileri de bizzat Kbedeki putlar assyla teker teker devirirken, Hak geldi btl yok oldu. Zaten btl yok olmaya mahkmdur . 14 mealindeki yet-i kertmeyi okurlar*5.bn- i ihb z- Zhri, Ube y dullah bn- i A bdul lah, bn- i Ab-bas gibi gvenilir birok r v inin nakillerine gre putlarn y erlere y zs t y klp g itmesi de Efe ndimizin (A .S .) as sylasadece onlar iret etmeleriy le olup g itmitir ...16

Enfste ve afakta btn putlar devirip yok etmek iing nderilen muvahhidler serdar Efendimiz Mek ke nin fe thinde Kbedeki putlar asasyle birer birer devirir ve Hak geldi,batl zil oldu, zaten btl yok olma y a m a hk m dur der. B tn beyinler ve kalblere nurlu beyanlaryle, ilahi kelamla muhabbetle g iren Efendimiz ruhlar dak i en k k irk g lg es inindahi yok olmasn ister. Yaplan bu ruh ameliyata katlana

13. Kuran- Kerim 21/52, 53, 5414. Kuran- Kerim 17/8115. Es- Seharenfri BezPl- Mechd f Halli Ebi Dav ud c. 1 7, sh. 39

16. bn- i Hiam, Es- Sre tun- Nebeviyye c.4 , sh. 59

4


12/135

mayan kemtalih ruhlar itirazlarla, tevillerle ortaya karlar. Mesel putlar iin, Islamiyetin intiar dneminde mslmanla rnbir ksm putla rdan, putperestlik ten yeni kurtulmulard. T ekrar onlar a dnerle r endiesi v ar d, bunun iin yas ak lar k ondu, ama artk o endiey e yer y ok . im di bu endieler

kalknca, insann gnmzde putperest olmas mmkn deildir. O halde bunlarla yapc ya da tayc olar ak ilg ilenmektehi bir saknca olamaz. derler.

B urda, K bedeki putlar bizzat asasyla imha eden O Mu-va hhidler or dus unun Ser dar sonralar ecaat ve S ada k at rnei Hz. A liden riv ay et e dilen bir hadis te, sa habiy e bir beldedeki resimleri v e putlar imha ettirerek B unda n sonra kimbu gibi eyleri y apmay a yeltenirse, M uha m me d (S .A .)a indirileni inkr etmisaylr. der.17

Dinimizin nice kaideler ini kendilerinden rendiimiz Hz.Aie v alide mizde n nakledile n bir dier hadiste de Efendimiz

(A .S.) yine K y amet g nnde azap y nnde n insanlarn eniddetlisi, A llahn y ar atma s fatna benzer iy apanla r dr .18diyor. bn- i A bbas (R .A .)n riv ayetiy le gele n bir baka hadiste ise Efendimiz (A.S.) Dnyada bir suret yapana, kyamet

g nnde y apmolduu surete ruh fle mesi (hay at ver mesi) teklif olunacak, fakat o bunu asla yapamyacaktr^9 bu

yuruyor lar.Muv ahhid y apnn mimar Efe ndimiz (A .S .) irkin hi bir

emaresine tahamml etmiyor ve hadiste zikredilen kt alkanlklarn gelecek te de mmet- i bey z ar as nda y ay g nla

17. el- Mnzir, et- tergb vet- tertb c.4 , s. 44- 4518. Mslim, Kitab'ul- libas c. 3, sh. 166 719. B uhar i, K itabul- libas c. 7 sh. 67 B ab: 9 7

Mslim, Kitabul-libas c. 3, sh. 1671

5


13/135

ma ma s iin ulvi hassasiyeti iinde o alkanlklar a dn

sanki ilahi vahy e bir itirazmgibi deer lendiriy or. K ald ki devir Medine devr idir. ey tanm bana teslim ol du diyen E fendimizin S ahabi iin Sizin k fre dme niz den ey tan midinikesmitir buy ur duu bir hal ve keyfiy et ikl iminde dir ins an

lar. A m a bug n nice hakik atler g izleniyor nice phe v e tere ddtler kol geziy or. Biz bu halde o kutlu dne m k a dr os undan da ha m eminiz ki, bu kesin yasak lara ra me n n i

ce klflarla ins anlarn irke zor land ve irke hazr hle getirildii bir or ta mda tevillere kuca k ay oruz. Halbuki Fe sadag iden v e sebebiyet ve ren her y olu k apatm ay iar edinmibir dinin tev iller le bu iar nn y klmas dine kar ne azim birzulm olur , dnls n.

B tn bu itirazlara kar Os manlnn son ey hlis lamMustafa Sabri E fe ndi u ak lamay getiriyor: B unda n s onra s uretler e tapaca k k adar akn ada mlar kalmamtr, y ahut benim kendi hakkmda o ihtimal, imkn haricindedir...B inae nale y h me mnuiy et in se bebinin y ok luu ile me n edilen eyin\ de zevali lzm gelir diyer ek k endi k endine fetv aver en bazlar akl ve idrak ini ke ndi seviyeler inde dnerek ,

mesel bir ok eski hrafelerden hal vazgeirilemeyen kadnlar la, saf dil av am n bu y olda mahe de edilen mey ille

rinden gafil bulunuyor lar. Hele putperestlii men tabiriyle putperes tliin ihtimalini m e n tabiri ar as ndaki fark anlam y orlar. Halbuk i putper es tliin bug n k endisi olmas a bile ihtimali

mev cuttur . V e yarn bizzat ke ndisinir | de vki olmay ac ankimse temin edemez. Sonra bu adamlar, kendileri hakkndasyledikleri szlerle de putperestlik ihtimalini men iin vaz

edilen bir k anunun umum i olmas lzm geleceini takdir e deme mioluyorlar . A y rca unda n da gfil bulunuyor lar ki bireri hk m n ince lenmesinde hk m se bebinin, o belirti

6


14/135

len yerlerin dnda da cer ey an vars a, o h k m n onlar daiine almas ictihad rtbesine haiz olanlar tarafndan yaplacak olan f k hta k yas adn ve rdiimiz ame liy ey i gerektirir.B unlar bu artlara haizmidirler ks bun u g ay et rahatlkla s yleyebiliyorlar?

A y rca bir er i hk m sar ih maha linde n iptal edip ay rmak, hi yokmugibi bir hale getirmek hi bir vakit caiz ol

maz. B ak n, sar holuk veren eylerin yas ak lanmasnn sebebisar holuk vermek farz edildiine gre, ar aptan sar holuk vermeyecek kadar az caiz grlebilir mi?20

Grlyor ki Mustafa Sabri Efendi, zamanmzda dahieski huraf e ve inanlar ndan hal vazge irilemiy en kims elerin byle bir fiile kar te may ller inin olabile ce ini, putperestlik ihtima linin y ok olamy ac an (ki ilim ve tek niktedny ann en ileri milleti ola n J a ponla r hale n putlar a taptna gre, insanlar ilimde, medeniyette ne kadar ileri giderlerse gitsinler bu ihtimal kymete kadar devam edecektir) buhususta verilen bir kar arn um um i olma s gere ktiini v e bukarar sz sahibi bir ahsn ver ebile ceini, ay rca bug n byle bir ihtimal y ok diye hk m n or tadan k aldrlamyaca n

verdii ar ap misliy le anlatmak tadr.Hey ke l ve resim y apmann bir baka mahzurlu taraf da,

hey keltran, y ar atma v ehmi g ibi kula y ak may an duy g u vedncele re kaplmas dr . Nitek im bu hususta A shab- Suf-fenin by k le r inden E bu Hurey re (R .A .)n rivay et ettiihads- i kudsde, ufuk Pey g amber rabbinden naklediyor ; A llah (c.c.) buy uruy or ki: B enim yarattm gibi y ar atma y a kalkandan da ha zalim k im olabilir? H ay di onlar (yoktan) bir

20 . Mustaf a Sabri Efe ndi, Meseleler sh. 84- 85

7


15/135

zerre, yahut bir habbe veya bir arpa tanesi yaratsalar ya..."21Ev et kul iin en by k mrvv et, (h) Ra bbine k ar y a

ratma v ehmi g ibi bir dncey le yara kalk mak deil, kendik ull uunu bilip, ihsan srr iinde O na ibade t etmesidir.

Heykel ve resimlerin yasak edilmesindeki ayr bir haki

kat da; gereksiz ve faydasz lks ve israfa son vermektir. Dny ada bu gibi lzums uz ey lere ha rcana n paralar toplans a,y e k n her kesi hay rete drecek bir sev iy ey e ulaacaktr.Zamanmzda dnyann birok tarafta yiyecek bir lokmayamuhta mily onlar ca insan v ar ken dier tarafta bu g ibi eylere yatrm yapmak akllca bir iolmasa gerek.

Heykel ve resim yapma hususunda Byklere sayg,k ahr amanla nn hatralann ebediletirmek, fedak rlklan ile milletin tar ihine eref lev halar ilve e de n by k ins anlarn buiyilikler ine karlk, y eni nesillere bunlar n fazilet v e f edak r -lklann hatrlatmak tr diye nler iin de yle deriz: D ny a ha

yat ele nce ve oy undan baka bir ey deildir; phe siz kiasl hay at, ahiret y ur dunda k i hay attr, keke bilse lerdi.22yet-i kerimesinde mminler iin bir hayat tarz ve keyfiyetiortay a k onuyo r. B una g re m minler ahirette fay dasn g

recekler i yani Rabblerinin r z ola ca ileri yaparlar v e s rekli ahiret y ur duna itiyak duyar lar , insa nlar tar af ndan bilinmedikler i halde A llah ka tnda ebedi ve mesud hay at sayfasna kaydedilminice bykler vardr... Kinatn Fahri Efendimizin (S .A .V .) dilinde de, A llah katnda en fazla sevimliolanlar, dnyada iken insanlar tarafndan parmakla gsterilme y en, istedikleri kendilerine verilmey ip, yzlerine kaplar

21 . B uhari, Kitabl- libas c. 7, sh. 65 Bab: 9 0Mslim, Kitabl-libas c. 3, sh. 1671 H: 2111

22. Kuran- Kerim 29/64

8


16/135

k apana n, ve mtev az i bir hay at y aay an insanlar olara kanlatlmaktadr.25

Ebedleme fikri ve duyg usu, insann f tratnda me v cuttur. B u duy g u hey keller ve resimler yaptrlarak tatmin e dilemez. Bu duygu hakka ve halka hayrl eserler, hizmetler

vererek dillerde hayrla yad edilmek suretiyle tatmin edilmelidir. Zate n Efendimizin de belirttii gibi bu gibi kimselerin ldkten sonra da a me l defteri k apanmay p, geride brakteylerden dolay daima sev ab ka zanacak lar dr . He m islmi-

yetin y aand her yer ve asrda, ne K ina tn Fahr inin, ne O -

nun cihr- yri g zini olan halifeler inin ne de gayretleriylehizmet etmiolan by k kimseler in adna suret ve heykeller

y aplmak suretiy le ha tr lanma y oluna g idilme mitir . Bilak isonlar , seleften halefe, baba da n oula intikl ede n, ekil ve

suret olmakszn kalpleri ve akllar itminana erdiren, meclisleri ssley en, g sle rde nak edilmive dilde n dile na k le dilen menkbeleriy le yaatlmve y aatlmak tadrlar.

B aka bir ada n dnlr s e; adla rna hey ke llerin dikildii kimseler in insanlar ar as nda braktklar tesir geici olmak la birlikte, hayrl hizmetleriy le k alp ve dimala r da iz

brak an kimselerin deer ve itibarlar za ma nn gemesiy le katkat artmaktadr. Dolaysyle daha sonra gelen nesiller arasnda ilk gruptakiler in anlmasyla nefret tufanlar eserken, ikinci gruptak ilerin anlmasy la y eni nesiller ev kler ine ev kkatacak, insan olduklarn hatrlayacak, burun kemiklerininszlayp, g zy alar nn dk lmes ine sebep olac ak ma nev i biratmosfer meydana gelecektir.

A y n mesele ha k k nda fikrini be y an ede n Mustafa Sabr iEfendi ise y le diyor; G elel im halef ler iin tarihi vesik yer

23. El- Mnzri, et- terbvet- terhib c.4 , sh. 1 52 - 153

9


17/135

lerine ge mek zere teye- beriye rekz oluna n (dikilen) heykellere: B unlar hi bir vakit zengin bir tarihi ka y nak say lacaktafsilat ihtiva etmezler. Bu hususta, ancak bir takm vaka kahrama nlar nn ahslarn ta ntmak faidesi kalr ki, bu gay enin

yaz ile tesbit edilen mik tarndan faz lasna hi hcet olmad

gibi, bu tesbit usulnn yaz ile tesbit ekli kadar umumilemeye kabiliyeti de yoktur.

Mezk ur hey ke ller , y aadklar es nada g zide hizmetlerigemiolan mmtaz kimselerin hatrlanmasna vesile olacakek ilde hak lar nda ebedi birer ihtir am nian olmas ve g elecek nesiller iin mce ssem v e muhteem bir tak m tevik n umune s i halinde bulunmas mlhaz alar da dor u deildir.Ha tta slm dini bunlar tasvir nokta- i na zar ndan baka, fai-desiz sarf ve beyhude masraf olmalar cihediyle de men eder.nk heykellerin yerine o gibi yksek zatlarn adna nisbetedilen bir takm hayrat ve iyilikler yaplsa, bu yzden dnyada ki insanlar mstef id ola ca gibi, s ev abndan da iaret edilen kimseler istifade etmekle, gerek ihtiram vazifesini yerineg etir me maksatla r da ha ciddi, da ha ktisad bir surette hslolur. Sonra ne llerden ne de dirilerden hi kimseye zerre

kadar faydas olmayan bu ruhsuz heykellerin bu cansz timsaller in, ibret olacak gzlere kar hak iki bir fa y da ve ma ny teviki tazammn ede miy ecei phes izdir . nsanlar n mizacnda bu g ibi eylere da ha ziy ade k aplmak tabiri, g aflete dme k ve a lda nm ak ma nlar n gsterir ki, slm dini insanlarsathi g re altrmamak , ifal e dileme z bir hale g etirmekvazifesini uhde s ine almtr. ns ann ebny- cinsi ar asndamertebesi o derece ykseliyor ki ldkten sonra namna heykel dik iy or lar . te bu mk fata nil o lmak iin ben de al

ay m, aba ly ay m de nilec e k ... De nilecek a ma bumkfa tta n ne kar? K im istifade eder ? Eer m ak s ud (iste


18/135

nilen) isminin bk i ka lmas ise bunun, arzettiimiz gibi bir takm faydal eserlerle elde edilmesi daha mnasip olmaz m?Sonra islmiyette is minin bak i kalmas meselesi de meru v edoru maks atla rdan deildir. slm aleminde karlksz m e

sai denildii zaman bu me y anda an ve hret a r zusunda n

uzak k alma kabiliyeti ifade edilmitir . Mesel an ve hre telde etme k iin cihad e den m ca hid, A llah k at nda slmivazifesini ifa etmisaylmaz.

Bir de herk es tar af ndan k abul edilmiapak ey ler denolmas lzm gelecei zer e, klpler de gelip- gemiby klerin mevkileri, hey kelle rinin azamet ve ihtiam nisbe tindeolmayp, hizmetlerinde ki muvaffakiyetleri derecesine gredir. Mesel; m e r l- Faruk (R .A .)n na mna bir heyk el di

kilmemi olmas bug n cihan me deniy etine kar anlicraatna zerre k adar bir eksiklik ras edebilir mi? S onr a jsl-miyete g re da ha y ukar dor u, bilfarz Re s ul- Ek rem(S .A .V .) Efe ndimiz Hazretleri iin bir heyk el,bir suret dikme khrmet deil bilakis son derece ede p d bir cret a ddedilir. Nitek im sa A ley hisselmn rastgele duv ar a nak olunanresimlerinin nakediliek line kar esef duy mamak kbil de

ildir.Y ce Nebilerin resimle rinde n sonr a nbet, btn ekil

ve suretlerden mnezzeh Hak Tel Hazretlerine mi gelece k ...? Ne hac et... Hris tiyanlk ale mine ok tan gelmitir bile ... lim ve Din Mca dele s i isimli eser in mell if i mua ll imDraper, Kuran da bulunan; O Rahman olan (Allahn emrive hk m) ar istil etmitir 24 A lla hn (kudret) eli onlarn elleri zer indedir25 ve A nca k aza met ve ikr am s ahibi




19/135

olan Rabbinin zat bki kalacaktr 26 gibi baz mte bih ay etlere istinaden, mslmanla r a V acib T al hak k nda - h-

bir ek ille ndirme fikri is nad etmitir. Ha lbuk i ad g ee n m uallim, hi bir yerde mslmanlk namna, hatta son zamanlar da A v r upadan sirayet eden tasvire alk a dolaysyla olsun

- h- Cenab- Ha k k a aid bir suret g rmvey a iitmideildir .27

Netice itibariyle, bata Ha lik T al Hazretle rinin bu k onu hakkndaki kesin emri, Nebiler Nebisi Efendimizin de buistikamette ki zecr ifade eden szleri ve mezheb imamlarmzn bu me v zunun ce v azna dair hi bir fetva ve rmemeler i sonucu diyebilir iz k i HK ML ER K IY A MET E K A DA R

DE V A M E DE CE K O L A N S L M DNHE Y K EL L ER N Y AP IL MA S INI V E O N L A R A B A DE T ED L ME S NK E S NL K L E Y A S A K L A MIT IR.

26. Kuran- Kerim 55/2727 . Mustaf a Sabri Ef endi, Meseleler sh. 71- 72- 73.

12


20/135

RESMRe sim; mev zuun banda da tarif edildii gibi, eya ve

ahs suretler inin kt ve duv ar gibi yerler ze rine, kale m,fra ve benzeri aletlerle izilmihaline denir. Dolaysyla bunun, hey ke lden farkl olduu or tay a .kmak tadr. B una binaen baz limler, hadislerde vrid olan nehiylerin sadeceheykeller hak k nda olduunu ileri srerek, resme mutlak m anda cevaz verirken, bazlar da bu nehyin hem heykelleri

hem de resmi iine aldn ne sre rek, resmi de hey kellerle beraber mta la etmilerdir. Baz limler de , resimleri canl

ve canszlarn resimleri diye ele alar ak ikiye ay rmlar , cansz (ruhu olmayan)larnkine cevaz verirken, canl (kendisinde ruh bu luna nla r n suretler ine har am demiler dir.

Meselenin etraflca anlalabilmesi iin mev zuy u iki ksma ay rarak , delilleriyle beraber, nce hell diy enlerin g

rlerini ve bu grle rinde ne derece isabetli olduk la rn,daha sonra da haramdr diyenlerin ifadelerini sralayp bir neticeye varacaz.

RE S ME HELA L DY ENL ER VEDELLLER

slm dininin dnce y apsn, me de niy etin y eni kalp-

lanna dke rek y enide n ek illendirmek isteyen baz kimseler,bu me v zuda baz hadisleri y orumluy or ve tevil ediy orlar;

B unlar dan bir tane sinde Mslim b. S ube y h, y le rivay et

ediyor: Ben Mesrukla beraber Hz. Meryemin timsalleri bu

13


21/135

lunan bir evde bulunuyordum. Mesruk; Bunlar Kisrann re

simleridir dey ince ben Hay r, bunlar Hz. Mer y emin res im

leridir de dim .B una karlk olar ak Mesruk; B en A bdullahb. Mesud dan Efendimizin, A llahn yannda azab en iddetliolanlar tasvirciler, y ani res samlardr dediini duy dum 25

B u hadis- i Nebeviy i res imin hell olduuna delil getirenler; Grlyor ki bu hadisdeki rviler, gitmiolduklar evdeg rdkler i tasvirlerin Kisra ve y a Hz. Me r y eme ait o lduunuaka belirtiyorlar. O halde bu resimler sradan kalma tasvirler deildir. B unlar g re n A bdullah b. Mesud ise bunlarkar snda Hz. Pe y g amber (A .S .)n hadisini nakletmes i, h adisin hang i tasvirler hak k nda s y lendiine aklk k aza ndr

y or . Nitekim Hz. Mery emin resim ve heykelleri, btnHris tiyan mabedle r inde tak dis k onus udur . ranllarn ise es

ki krallarna Kisra denilirdi. Ressamlar Kisray (resimlerine) k onu y apar lar d ve bu resimlere kar say g gsterisindebuluna nlar o luy or du. slm ise eya ve kiinin takdis k onus u

y aplmasn tasvip etmez. B tn say gnn A llaha kar o lma

sna ne m verir derler .29 Y a ni bu hadisle onlar takdis etmemeselesi Kisra ve Hz. Meryemin resim ve heykelleriyle ilgi

lidir. O halde bunun haricindeki resimler caizdir demek isterler.

imdi bu hadisten harek et ederek re smin cev azna h kmede n mtalnm s alam olup olmadn anlama y a alalm.

1. nce, grlen resmin Kisraya m yoksa Hz. Meryem-emi ait olduu ha k k nda raviler arasndaki ihtilaf, hadis kr iterleri as ndan m a nd a phe uyandry or .

2. Hadis e me v zubahis olan hadis enin getii anda , ha

28 . Mslim, K itabl- libas c.3 , sh. 1 67 3 H. No: 21 09

29 . Os ma n eke rci, slmda Res im ve Hey ke lin Y er i sh. 23

14


22/135

disi Ef endimiz den duy an A bdullah b. Mes ud o lma d halde, varmgibi gsterilerek, hadisin manas sadece Hz.Meryem ve Kisra resimlerine mnhasr klnmak isteniyor.Halbuki hadisin ravilerinden biri olan Mesruk bunu daha nce

duy muve olay n cere y an ettii anda te r cman olmutur .Demek ki hadisi sadece belli bir mevzuya mnhasr klmakdoru deildir. nk hadis Efendimizden da ha nce s udretmive bizim, bunun hang i mev zu ha k k nda s y lendiinedair kesin bir bilg imiz y ok tur. B ildiimiz tek ey , hadis indaha nceden sylenmiolmasdr.

3. Gaye insan, Efendimizin bu veya buna yakn manlarda, baka hadiseler mnasebe tiy le s y ledii hadis ler o k a

dar oktur ki, bunlar n hi birisinde O Y ce insan ne Hz.Mer y emi ne de Kis ray mev zubahis etmitir. Hadis k ita plarnn mevsukiyet itibariyle en nlerinde bulunan Mslimde35 hadis bulunmas na r amen bunlar dan sadece iki tanes inderesimlerin keyfiyetlerine dair bilgi var; birincisi yukarda anlatlan dieri de per de zer ideki kanatl at r es mini konu e denileride inceliy eceimiz hadis. K ald ki E fendimiz Hazr etler i bu

perdeyi g r dnde , yrtp atyor .50Netice itibariyle bu hadis- i erif i tekellfl bir ek ilde te-vil ederek, re smin caiz olduuna hk me tm e k , g r ld gibi aceleden verilmibir karardan ileriye gidememektedir.

K endi g rlerine destek ola rak getirilen eitli teviller-le anlattklar; E fe ndimizin; K y ame t g nnde azap y n nden en iddetli olanlar ressamlardr buy ur duu hadisi erifde

yle bir y or um getiriyorlar; B u hadis den g ay e, A lla hn bir

cisim olduu grnde olan ve onu y ar atlana benzeten m-cessime frkasdr. Onlar s ularnn by k lk ve ene atna,

30. Mslim, Kitabl- libas c.3 , sh. 1 66 7

15


23/135

bal olarak azabn e n iddetlisini hak etmilerdir. A lla hn nazarnda, mces sem bir ekli srf tasvir etme nin y ahut nak la mann, bu mut la k ek ilde azabn en iddetlis ine ms te hak

y apm ay a bir sebep olmas mak ul o lma z ."31Me v zuy u baka klflara s ok ar ak te vil ede n bu g re

kar:1. Hadis hakknda ileri srlen bu tevil hadis kriterleri

asndan katiy y en msait deildir. Zira, sebeb- i v r udunuincele diimizde,hadis i bize ulatran y ollarn he psinde de , nesiyak ne de sibak itibariyle, byle bir manya hamlinin mmk n olmadn g rmek tey iz.

2. Desek ki Kinatn Efendisi bu szn, cahiliyye arap-

larnda bulunan A llah tas vir dncesine kar sylemitirve bu gayet normaldir, zira Efendimiz Hazretleri tevhid dnce sini ik ame iin g elmitir . B u da y anlolacak tr. nk ne cahiliyye araplannda ne de onlardan nce hi kimsenin

A llah T aal hazr etlerini tasvir ett iine dair yazl v ey a yazszbir esere ras tlay amamaktay z. Brakn on u Hristiyan mabetlerinde Hz. Isa ve Hz. Meryemin resimlerine rastlarz da, tahrife uramby le bir dinde dahi A llah tasvire dair her hang ibir eyi g rme miz m mk n deildir .

3. Hey ke l me v zuunda olduu gibi, ger ek ressamlann ky amet g nnde azap grecekle rini bildiren, gerek y aptk larres imlere r uh ve rme ler inin teklif olunaca n, gereks e res imbulunan eve melekler in g irmeyeceini anlatan hadislerin hepsi

Me dine dne minde eref s udur olmutur . ay et mesele bunlarn dedikleri gibi olsayd, hadislerin Mekke dneminde sy

lenmi olmas g erekmez miydi? Zira Mekk e dnemindeahk ma ait mese leler deil, da ha ziy ade te v hid dnce sini

31 . Os man ekerci, a.g .e. sh. 23- 24

16


24/135

cemaat ierisinde yerletirecek meseleler ze rinde durulmu

tur. Zate n K ur an ay etleri de, bahsini ettiimiz minv al zerenazil olmammdr? Y a ni Mek ke dnem inde tev hid ak idesini ihtiva eden yetler Medine dneminde de ahkma m

tellik ay etler nazil olma m mdr? T ev hid dnce s inizedelemeye matuf, resim ve heykel gibi konular ihtiva edenhadislerin de Mekke dneminde ifade edilmiolmas lzmgelmez miydi?

Day andkla r nc hadis, m m l M minin A ie V alidemizin rivay et ettii Hz. Pe y gaber (A .S .), ze rinde salib(Ha) bulunan hi bir eyi ev inde brak mazd, muhak k ak onubozup, mahvederdi52 szdr.

B u hadis hak k ndak i iddialar da Ha Hrist iyanla aitdini bir s emboldr. B u s em bol k ulla nma k slm ba k mn

dan haramdr. Bu adan (baklnca) bunun yasaklanmas makuldr. A ma hadis ha hak k nda ge lmike n onu res im vesurete temil etmek , hadis in r uhunda n uzak lamak tr, onumuhtemel olmay an bir m any a hamletmek tir33 eklindedir.

Hadisi erife tek y ny le bakp, tesavir kelimesiy le va-

rid olanlar bir tara fa brakp, tek tarafl hk m v er en bu g re kar;

1. B u hadisi Nebe vi de anlatlan teslib y er ine, bakarivayetlerde tesavir kelimesi yer almaktadr 34 ki o zamanhadisde geen ve Efendimizin, evinde bulunmasna msaade etmedii ey , ha deil de res im v e suretler olmak ta dr .Kald ki ha, Efendimizin muall imi old uu slm dininde z aten y asak ve o yce ahsiy etin evine girmes i mmk n o l

32. Buhari, kitabl-libas c.7, sh. 65, Bab: 9033. Os ma n eker ci a.g .e. s h. 2534. Ayni, Umdetul Kari c. 22 sh. 71


25/135

mayan bir hadisedir.2. Resim ve heykel mevzuunda zikredilen rivayetlerin

btnne bir gz gez dirdiimizde anly or uz ki, bu hadisintesavir ekliyle dahi gelmiolma s ne ak ldan uzak ne de

hadisi tahrif etmektir. Bilakis hadise gerek mansn/kazandrarak bir btrKik arzettirmektir.3. K ald ki bu hadis- i Nebev i tesalib ek liy le/dahi gel

miolsa, resim yapmay men eden, onlarn ahiretteki azaplar haber veren hadisleri bir kenara brakp, sadece bu rivayeteistinad ederek zer indek i mnaza r a ve mnak aalar gz ard eder ek r es min caiz o lduuna delil ge tirmek ne derece uyg un olur, dnlme s i ger ek en bir husustur.

4. Aslnda, zerinde hi sz syletmeyecek en nemlihusus ta; meselele rine me sne d tekil ettikleri bu hadis i erifteres min he ll o lduuna dair hi bir emar e olmay dr. ay etkendiler inin iaret ettikleri rivayeti alsak, ha kullanlmas n;dierlerini kabul etsek, res mi yasakly or. B u hadis in ner es inde n re smin hell old uuna dair delil getiriyorlar, anlam akm m k n deildir .

Resmin hell o lduuna delil gster ilen bir dier hadisde udur: Ebu Zr a (R .A .) r ivyet ediyor: B en, Ebu Hrey-re ile birlikte Mervanm evinde bulunuyordum. Ebu Hreyre,

orada bir takm resimler grnce, Efendimizden Aziz ve elil olan A llahn B enim yarattm gibi y ar atmay a alandandaha zalim kim olabilir? Haydi onlar (yoktan) bir zerre, birhabbe vey a bir arpa tanesi yar atsalar y a . .. buy urdu de diini iittim55

Res min hell ol duuna delil getirdikler i bu hadis le u

35 . B uhar i, K itabl- libas c. 7 sh. 6 5 Ba b: 90Ms lim, K itabl- libas c. 3 sh. 1 67 1 N. No: 21 1 1

18


26/135

hkme varyorlar: Yaplmas zulm olarak nitelendirilmiolan (glgeli) canl varlklarn resimlerini yapan kimse, an

cak A lla hn yar atmas gibi y ar atma y kastettii za man bu zul

m y apmolur. Hadis de g een y ar atmay a al an ifadesibu anlam dadr56 Y a ni byle bir dnce y e sahip olm ay an

kimselerin yaptklar resimler ve bu resimleri yapmalarndamahzur yoktur, diyorlar. B unlar a karlk Mustaf a Sabri Efendide u itirazda bulunuy or : Re ssamlardan hi bir fert, Cenab- Hakkn yaratclk sfatn taklid maksadyla sanat icra etmez.B inaenaley h bu hadis- i erifin onlar a uml ve alak as y oktur. denilemez. n k suret y apanlar dan hi bir fe rdin, A llah Tala hazretleri ile yaratmak msabakasna kmasihtimali olmad Pey gamber imiz (S .A .V .) tarafndan da m alumdur. Ancak, bu hareket yani resim yapma ne niyetle olur

sa olsun yaratmak gibi telakki edilecek ve o derecedeyaratmay a zenilmisaylacaktr de nmek is te niliy or .57 K ald ki re ssamn, y apmolduu tablonun karsna g eip yle bir bakt zaman, enaniy etinin k abarar ak by le bir hisseka plmy acan kimse iddia e demez . B unun la birlikte hadiste byle bir istisnann olma dna, ma nn n um um i o ld uu

na da dikkat etmek gerektir.Y ine bu hus us ta mans zerinde te kellfl teviller y a

plan dier iki hadis de unlardr;Meseleler zerinde ciddiyetle durarak bize aktanlmasnda

nemli rol oy nay an A ie v alidemiz anlaty or B en, zer indesuretler buluna n bir yastk almtm. Hz . P ey g ambe r (A .S .),onu g rnce k apnn nnde durdu, ieriye girmedi. Y zndeki ifadesini sezerek Allah ve Rasulne tevbe ederim, ne

36. Os ma n eker ci, a.g .e. s h. 26 (R. Rzadan naklen)37. Mustaf a Sabri Efe ndi, a.g .e. sh. 66

19


27/135

g na h iledim ki? dedim. O bu yastk da ne oluy or ? dedi.Y a Ras ulallah, o nun zerine oturur ve y aslanrsn diye s atn aldm cevabn verince Kyamet gnnde, bu resimleri

y apanlar azap olunacak ve onlara: Y aptnz bu eylere hay at verin ba k alm de nilecek buy ur du.33

Y ine Hz . A ie v alidemiz anlaty or: Hz. Pey g amber(A .S .) bir seferden dnm t. B en de , k endime ait ola n birraf , s tnde bir tak m ekiller bul una n bir per de ile rt mtm. Allah Resul, yanma gelip o perdeyi grnce yznn rengi deiti. Pe rdey i ald ve y rtt. S onr a da Y a A ie,kyamet gnnde, insanlar arasnda en fazla azap grenler,

A llahn y aratma sna be nzetme y e alan kimsele rdir de di.Biz (daha sonra) o perdeyi keserek bir veya iki yastk yaptk.59

B u hadisler i re smin hell o lduuna hccet k abul e de nler, bir incis inde; Efendimiz (A .S .) n lks iyi karlamad,evinin ss ve konfor vastalarndan uzak kalmasn arzu ettii iin byle dav randn, ikinci hadis te ise per de nin yrtlp

yastk y apldk tan sonr a, zer inde ki resimlerin bozulup bo-zulma d hak k nda kesin bir ak lama bulunmadn nazar

dikkate alarak res min caiz olduuna kail olmular dr.Fakat, nazar- dikkatlerinden kaan bir mesele var. O

da , Hz. A ie v alidemizin yast almasnn sebebidir ki E fe ndimizin o nun zerine otur up yas lanmasdr. B una r ame nUfuk Pey g amber bundan holanmy ar ak , bu resimleri y apa nlarn kyamet gnnde grecekleri azapdan haber veriyor.

kinci hadis te ise, y ani perdenin k esilip yastk y aplmas neti

38 . B uhar i, Kitabl- Buy c. 3, sh. 17 B ab: 40Mslim, Kitabl-libas c. 3 sh. 1669 H. No: 96

39 . Mslim, K itabl- libas c. 3, sh. 1 66 6 H.N o: 21 07

20


28/135

cesinde, pe rde zer indeki res imin ekli deier ek uzuvlar tamve btn ola rak bir tarafta kalmam, dolay syle , hadis in ifadesiyle Efendimiz, bu husus tan dolay Hz. A ie v alidemiziazar lamamtr . 40He m ayet perdede ki res imler, y astk y aplnca eski hviyetlerini kaybetmeyip bozulmamolsayd,

Kinatn efendisi onlar zerine oturup yaslanr myd? Ziradaha nce bu mak satla a lnan y astklara o tur up ya slandvaki deildir. Y ok s a bu ko nuda nasih- mensuh (*) da me v

zubahis o lmadna g re Efendimiz in fiilleri ar as nda h uygunsuzluk olmuolmaz m?

A lemler in S ey y idi Efendimiz in, yast ve perde y i lksve israf iyi karlamad iin k abul etmediini k abulederek, hadisi bu ekilde tevil etmek , o nu mahmilinde n uzak

latrmak de mek tir . Zira hadis , siyak v e s ibak itibariyle bu ekildeki bir tevile hi msait deildir. A ksine he m y astk he mde perde hadisinin arkasndan Nebiler Nebisinin, ressamlarn ahiretteki azaplarna, onlara yaplacak olan ihya teklifine

A llahn y aratma fiiline benzer iy apmolmalar ndan dik

kat ekmes i resim y apma nn hell o lmadna k uvv etli birer

delil olur.

A y rca, K ur an- K er imde sk sk kinat say falar nazar- dikkate verilerek, kullarn bu nmtenahi hareket ve ceve-lndan ibret alp, tefekkr etmesi isteniyor. Dolaysyle ressamn izdii tablolar da ay n ey y aplabilir . y le y se resim

y apmak caiz olmaldr diy ecek k ada r, bunca na k l delilleribir taraf a brakp, akl y r tme y e ka lkanlar bulunma k ta dr.

Halbuki Kuran- Kerim bu tablolara bakp ibret almamz is

40. K urtubi, El- Camil- A hkmul- Kuran c. 14 sh. 27 3( ) Ba k. A llame O s ma n b. Ha zm el- Heme dn, el- itibr fin- Nash vel-

Mens h minel- Asr sh. 2 33

21


29/135

te rken, her n- sey y lede ay r bir deiiklik mahe de edilen u kinatta, bir anda yak aladmz her hang i bir manzar ay adeil, ta ekirdekten mnte hs na k adar gelien mer tebelerin hepsine, onlardaki hareket ve cevelna birden bakp, hayretle gerilerek, bu muntazam sistemin sniine gtren

menfezlere teves sl etmemizi imam ediy or. A ca ba ressamnbinbir g lkler le y app ortay a koy duu- vele v tabii manzara

olsun- tabloda byle bir harek et ve ce veln mahe de etmek

m mk n mdr ? Hi br zaman ze rinde deiiklik e mares igremiy eceimiz, karmzdaki byle bir tabloy a bakar ak , lfetperdes ini nasl yrtp da Hlk T alnn icraat hak k nda tefekkr edeceiz? V e y aptmz bu i, bir y ny le o m uhteem icraatn hak kn v eremey ip, istiskal etmemizin neticesi,zmnde olsa bir nan k rlk deil midir ?

22


30/135

RE S ME HA RA M DY ENL ER V EDELLLEREkseriyetle slm ulems res im y apma y caiz grme y ip,

haram say mlardr. Ha r am say an ule mnn hepsini bur adaay mamza imka n y ok tur.Biz onlar dan num une olm ak zere baz hadis arihleriy le baz fak ihleri ve bu me v zudak i g rve ictihadlar kay de tmey e alacaz.

Ashab- S uf fenin en sdk ve en hlis tale bele rinden biri

olan Ebu Hureyre Hazretlerinin, Efendimizden naklen anlatt ve Cenab- Me v lnn B enim y ar attm g ibi y ar atma

ya alan k ims ede n da ha zlim k im vardr? Hay di (onlar)bir zerre, bir habbe veya bir arpa tanesi yaratsalar ya...41bu

y ur duu hadis- i kuds i ile insanln vesile- i if tihar, g ay e insann Kyamet gnnde, Allah katnda insanlardan en

iddetli azaba ar ptnlacak olanlar ress amlardr42 ifadesi hak

knda, en sahih hadis kitaplar na erh y azan iki by k imam,A y ni ve Nev evi hk m ola rak unlar karyorlar;

R uh sahibi olan, hay v an v e insan gibi eylerin resme-dilmesi katiyy en haram ve bunlar y apmak by k g nahlardandr. n k bunda, A lla hn s anatna benze tme (gayreti)

vardr. B u res imlerin ne elbise, hal, dinar- dirhem (yani paralar) ve k aplar g ibi eyalar ze r inde, ne de duv ar larda o l

41 . B uhar i, Kitab l- libas c. 7, sh. 65 B ab: 9 0

Mslim, Kitab l-libas c. 3, sh. 1671 H.No: 211142. B uhar i, K itab l- libas c. 7, sh. 65 B ab: 8 9

23


31/135

masnda bir fark yoktur. Bununla beraber, ruh sahibi (canl)olma y an aa, da, ov a g ibi manzar ala rn y aplmas nda birmahzur yoktur. Bunlarn glgeli veya glgesiz olmas msavidir 43

Y ine daha nc e de bildir diimiz gibi, kadnla r leminin

sultan Hz. A ie valide mizin, E fendimize , otur mas ve y aslanmas iin ald yastk hadises inde, K inatn Fahri K yamet gnnde bu resimleri yapanlara azap olunacak ve onlara

y aptnz bu resimlere ha y at verin ba k alm de nilecek44 diye buy ur arak bu gibi fiilleri y apanlara, ebedi hay atlar nda,kendilerine y apamay acak lar, teklifler y aplarak, azap olunacaklarn bildiriyor. Madem bunu, peygamberlik zincirinin sonhalkas, dnyevi- uhrevi btn meselelerimizi kendis inden rendiimiz y ce Nebi haber v eriy or. Elbette ahiret alemineait verdii bu habere itiraz etmek m mk n deildir. Y ala nnzerresi bile semt-i ismetine giremeyen ve O, hevadan konuma z, O (na inen K ur an v ey a O nun s yle dii szler) k endisine vahy edilen, vahiy den baka bir ey deildir45 ay etinin

iaretiyle sy ledii her sz, bir v ahy in neticesi olan Hz. Peyg amber (A .S .) n elbette ki bu gay bi bey an ger ekleecektir .

Ressamlarn, yaptklar resimlere hayat vermeleri mmk n olmadna gre, Ef endimizin byle buyurmasndak i hikmet; onlarn ben y aptm , ne g zel yar atmm gibihezey anlar s av urma s na, en azndan by le dnmeler inekar, ahiret hay atndaki durumlarnn ok ciddi olduunu be

43 . A y ni, Um det l- Kari c. 22 sh. 70

Nev ev i, S ahihi Mslim bi- erhin- Nevevi c. 14, sh. 8144 . B uhar i, K itabl- Byu c. 3, sh. 1 7, Ba b: 40

Mslim, K itabl- libas c. 3, sh. 16 69

45. Kuran- Kerim 53/3, 4

24


32/135

yan edip, bu gibi fiillerden onlar vazgeir mektir.B u hususta, Os ma nlnn bny esinde, yetien nadide ft

rat lardan, ey hlis lm Mustaf a S abri Efendi, mtalsn uekilde ar zediyor; bir insann y apt surete can v er mes i ilelebet kbil olmay aca ndan, azab da e bedi olmas lzm ge

lir. A ma bu gibi mev zular da ebediy etin, uzun mddette nkinye olduu is lm alimleri tar afndan bilinen bir husustur.46

Hay atn Pe y g amber ilmini r enmey e v ak fe tmiolanAshab- S uf fenin mmtaz talebesi Ebu Hurey re Hazr etleri,y anndan hi ay rlmamak iin gayret g ste rdii cihann iftihar tablosundan naklediyor, Hz. Peygamber Efendimiz, K

yamet g nnde cehe nnemden bir boy un kacak. O boy nungren iki g z, iiten iki kula ve k onuan bir de lis an olacak. Ve ben snf insana azap etmekle memurum: Btnmtemer rid ce bbarlar , A llaha irk k oanlar ve bir deressamlar diyecektir buyurdu.47

Ufuk Pey g amber in bu bey annda da g rld gibi ressamlar, A llaha irk koanlar , mte me rr id cebbar zalim k imselerle ayni kategoride zikrediliyor. Demek ki bunlar arasnda

bir fasl- mte rek var ki, o da bu snf ins ann y aptklariler itibariyle - h- A llaha kar iln- harp etmidur um admeleridir. Ce bbar , etrafndakilere r ahmet ve rfk ile m uamele etmesi gerekir ken zulm ve evriy le; mrik , y aratlgayesini unutup kendisini yaratan zat- zlcelli tanmayarakirk komas yla; res sam da rabbinin y ar atma sfatna benzer

iy apara k ou zama n da , b unu ben y ar attm , he m dene gzel y apmm gibi bir ve hme kaplmas y la, de aza

46. Mustafa Sabri Ef endi a.g .e. sh. 6547-, Kurtubi a.g.e., c. 14, sh. 374

25


33/135

ba hak kazanmtr.Y ce Ne binin dilinde , mmetim in alimi sfatyle mev-

suf olan bn- i A bbas Hazre tler ine, k endisinin res im y apmakta olduunu anlatp, geimini de bu yolla temin ettiini bildirenbir ahs gelir ve fetva ister. bn- i A bbas (R .A .) ada m, elini

bann zerine k oy acak k adar y anna y aklatrr ve B en Hz.Pey g amber (A .S .)dan iittiim bir hadisi sana bildirey im di

yerek; her ressam cehe nnemdedir . K y amet g nnde A llah, ressamn y apmolduu her resme hay at verir, canllk

kisvesini giyen o resimler de, cehennemde kendisini yapankimselere azap e der hadis ini nak l eder. S onr a da ayet,mutlaka yapman iktiza ediyorsa, kendisinde ruh olmayanaa, da , ov a gibi eyler in resimler ini y a p d e r .^

nce unu kabul etmek lzmdr ki, altn dev rin altn nesilleri olan sahabeler , Hz. Pe y g amber (A .S .)a yaknlklar cihetiy le ay et ve hadislerin nuzl ve vur udse bebler ini,bu ayetve hadislerden A llah ve Re s lnn (S .A .V .) maksatlarnnne o lduunu ok iyi biliyor ve akllar na taklan en ufak birphe ve te r eddt Pe y g ambe r Ef endimize mra catla izaleetme imknna sahip bulunuyorlard. Asr- saadette hemen

he me n herke sin tek gayesi rza- i ilhi istik ametinde y aay pahiret saadetini k az anmak o lduunda n ayet ve hadisler dekihk mler i anlam ak ve onlar dan hk m kar mak iin omuzomuz a vermi, is lm en g ze l ek ilde anlamve kl krk

y ar arcasna o hk ml er i y aamlardr.Hasseten bu hususu Efendimizden naklederek, intika

line vesile olan ahs, A llahm O nu dinde fak ih kl duas na maz har ola n, mfessirlerin seyy idi ve hbrl- mmelkabnn sahibi, daha k k y alar nda Hz. me r (R.A .) ta

48 . Mslim, Kitabl- libas c. 3, sh. 16 71 H. No: 2 1 1 0

26


34/135

rafndan ilim meclislerine davet edilerek fikirlerine mracaatedilen bn-i Abbas (R.A.) olursa, bu hususta bizim yapacamz en gzel i, O nun anlay na tes lim olarak amel e tmektir.

Y uk ar da bahs ini ettiimiz hadis- i eriflerin dnda, K

inatn Efendisi, Yce Peygamberin fiillerine mteallik olarakiinde resim bulunan eve girmeyerek geri dnme ile alkalhadisler de vardr ki bunla r dan bir tanesini, y ani Hz. A ie v alidemizin satn almolduu, ze rinde res imler buluna n y ast g rnce Efendimizin eve g ir me diini anlatmtk . A y nma nda bir hadisey e Hz. A li ve Hz . Fat mann ahit olduklarn g ryor uz. y le ki; Bir ahs Hz. A li ve Hz. Patma(R .A .)y y eme e davet eder. Hz. Fa tma (R.A .) bu dur umda Keke Ras lullah da arsanz da bizimle ber aber y emek yese dey ince, Y ce Nebi de y emee dav et edilir. H lve hareketleriyle dahi tevhid inancn en ince teferruatna kadar yerletirmeye alan K inatn Fahr i, k apnn nne g eldiinde orada ze rinde nakve ilemeler buluna n bir per degrr ve hemen geri dnp gider. Bu durumu merak eden,Hz. Fatma (R .A .), bunun sebebini Hz. Ali (R .A .)den gidip

renmesini ister. Hz. A li (R .A .) E fendimize s or duundaB ana v ey a bir Nebiye, ssl bir eve g irme k y ak maz bu

y urur.49Hadiste geen perdenin zer indeki naklar hak knda ge

nibir aklama olma ma k la birlikte, y ine ecaat ve k ahr ama nln timsali Hz. A li (R .A .) n rivay et ettii B en Hz.Peygamber (A.S.) iin bir yemek hazrladm. Kendisini da

vet ettim. G el diinde (oradaki) suretleri g rd. Ev e g irme

49. A hme d A bdurra hman el- Bcnn, Fethur- Rabbn c. 17, sh. 283

27


35/135

den geri gitti50 hadisi meseleye aklk kazandryor.

B u hadis lerden anlald gibi meseley e Hz. P ey g amber (A .S .) lk s hokar lamad, ce maatinin dny a hay atna me y letmes ini arzu etmedii iin eve g irmedi diy erekaklk getirmek k atiy y en dor u olmaz. Belki Hz. Muham-

me d (A .S .)n dav et edildii eve g irmey ip, geri dnme s indebu dnce de olabilir. Fakat ze rinde res imler buluna n per

deyi alp yrtmasna ve arkasndan da ressamlarn ahirettekiazaplarndan haber vermesine nasl tevil getirilecektir? Bir defasnda, ridasmdan ekerek kendisinden mal isteyen bedeviy e, hi k zmada n tebess mle buna da ver in5 J diy en

A lemle rin S ey y idi, belki de zahirde kendis ini bu mesele k a

dar r encide e tmey en u iki dur um da eve g irme den g eri dnp g itmes ine nasl izah getirilebilir? B ak nz Imam- afii buhadisle re is t inad eder ek bir k ims e, dnearlsa v e orada canl res imleri grs e, oray a g iremez. ay etresimler yerde veya zerine baslan bir durumda ise, girmesinde bir beis yoktur52 hkmn veriyor.

Resim kullanmasn meneden hadislerden birisini yineHz. A ie validemiz nakle diyor ; Hz. Pey g amber (A .S .) ile

Cebrail (A .S .) bir vakitte bulumak iin szletiler . S zleilen vak it g eldiinde Cebrail (A .S .) g elme di. Hz. Pe y g amber(A .S .) elinden as asn atarak A llah v e Cibril vadinden hulfetme z buy urd u. Da ha sonra y atan altnda k k bir k pek y av rusu g rd ve bana: Y a A ie, bu kpek y avr usuburay a ne zaman g irdi? dedi. V allahi bilmiyorum Y a Ra-slallah, deyince, emir buyurdular, kpek yavrusu oradan

5 0. Zey nd- din bn- i Nuce y m, El- Bahrr- Raik c. 8, sh. 2 1 4

51 . El- Mnzri et- Terb vet- T erhib c. 1, sh. 57 452. Kurtubi a.g.e. c. 14, sh. 274

28


36/135

karld. D aha sonr a Cebrail (A .S .) geldi. K inatn Fahri,O na S eninle , s zletik, bek le dim, fak at sen g elme din de

yince Cebr ail (A .S .) Ev inde bulunan k pek y avrusu g elmeme mani oldu dedi ve ilave ederek Biz iinde kpek veresim bulunan eve g irmeyiz dedi.53 Ebu T alhada ay n m a

ny a gelen u hadisi rivay et ediyor. Melekle r, iinde k pekve resim bulunan eve girmez54

Sahih- i Mslime er h yazmola n mam- Ne v ev i, buhadisler in izahn y apark en bur ada zahir olan ey , bu hal inbtn kpek ve resimleri iine almasdr. nk Hz. Peygamber (A .S.) n evinde buluna n k pein oray a girdiini k imse bilmiyordu. Dolaysyle bu farkna varlamambir hatadr.B una ra men Cibril ( A .S .), eve g irmek ten imtina etti ve g e

cikme s ebebini de bu k pek y av rusuna ba la d 55 ek lindebir izah tarz getiriyor. O halde, bu hadise, tamamen bizim

y aadmz alemin dnda ve o alemin en emin fertlerindenbirisi ola n Cibril (A .S .) B iz melek ler to pluluu, iinde k pek ve resim bulunan eve girmeyiz diyor. Btn bunlarn

karsnda bize den e n m him vazife, bu hakik at i o lduugibi kabul ederek hayatmza hayat yapmaktr.

B ununla ber aber, he m y ukarda zikrettiimiz hadisler iaklar mahiy ette , he m de eitli, tevil ve izahlar g etir mey ehi ihtiy a brak may acak bir tarzda Ebu Hurey re (R .A .), K inatn F ahr mda n u hadisi nak lediy or . Ef endimiz Hazretleriyle buyuruy or : Cibril (A .S .) ba na ge ldi ve dedi ki: D n

53. Mslim, Kitabl- libas c. 3, sh. 1 66 4

El- Benn a.g .e., c. 17, sh. 27 954. Buhar i, K itabl- libas c. 7 sh. 64, Ba b: 88

Mslim, Kitabl-libas c. 3, sh. 166555. Nevev i, Sahi- i Mslim bi erhin- Nevevi c. 14 sh. 83

29


37/135

sana geldim, fakat beni eve girmekten, evindeki resimler (zerinde resim bulunan perde) ve evinde ki kpek yavrusu menetti. Emr et , ev de buluna n resimler in balar koparls n, taki,cansz eyler hk mne gesinler , perde iin de emre t onukesip iki ayr yastk veya zerine baslan bir yayg yapsnlar

ve kpek yavrusu iin de emret, evden karsnlar.56Btn bunlarn neticesinde, mevzu zerinde sylenecek

bir ey k almadnda n sade ce ahk m adna, hadis lerin er hler inde anlatlan izahlarn nakliy le y etineceiz.

He me n he me n btn hadis rihleri, ev velk i iki hadis-de g elen v e mele kler in gir mek ten imtina ettikleri ev in, k iinin iinde otur duu me k n o lduu, b un un ister adr, isterbina isterse baka bir ey olmas arasnda f ark o lm ad ka-naatndadrlar.57

A y rca, iinde k pe k ve resim bulunan ev lere g ir mey enmelek ler , insanlar ar as nda dolaar ak istifar eden rahmet melekleridir. insanlardan hi ayrlmayp, onlarn amellerini yaz

makla memur olan hafaza meleklerini ise, ne kpek ne deresim gibi eyler, evlere g irmek ten me nedeme zle r. Ra hme tmeleklerinin iinde kpek ve resim bulunan evlere girmeme

leri hus us unda , kpek ler in ok necis eyleri yemeler i, k e ndilerindeki kt kokular sebep olarak gsterilmektedir. Ziramelekler , k t k ok udan holanmazla r. B y lece ev inde k pek ve resim bulundur an k imseler, ra hmet v e istifar mele klerinin evine girmemesiyle cezalandrlrlar.5S

5 6. Es- Sehar, antr Bezll- Mechud fi Halli Ebu Da v ud c. 17 sh. 41-

42 Ebu Dav ud, Snen- i Ebu Dav ud c. 4, sh. 74- 7557 . A y ni, Umdetl- Kar c. 22 sh. 69

A skala ni, Fethl- Bari c. 10, sh. 32058. Nevevi, a.g.e. c. 14, sh. 84

30


38/135

Hz. A li (R .A .), bir ahs mil olar ak bir beldey e g nderirken Biliyormusun, seni niin gnderiyorum? Ben seni Hz.Pey gamberin beni g nder dii ey zere g nder iy or um; o dabtn resimler i imha etmen ve btn kabir ler idzeltme ndir59 demes i ve da ha nce de zikr ettiimiz zre

Efendimizin, Kbe duvarlarndaki resimleri Hz. mer (R.A.)a imha ettirmesi de re smin ciz olma dn izha k fi gelir sanrz.

Netice olarak; me v zunun bandan bura y a k adar hellve har am diye iki ksma ay rar ak deliller i, erhleri ve tenk itleriyle birlikte aklamak ta olduumuz hadisler glgesiz olanresimlere aitti. B unlar ise- bata da belirttiimiz gibi- kat, duvar gibi sathlar zer ine, k ale m v e fra gibi aletler le izilmi,hal, kilim, elbise ve duvar lar zerine ilenmiresimlerdir. Ohalde; insan ve hayvan gibi kendisinde ruh bulunan canllarn resimler ini y apmak , izme k vey a ileme k slm a limler inden, sfatlarn say mak la bitiremiyeceimiz, her biri birer kutupolan mam- A zam Ebu Hanife , mam- Malik , mam- af ii

ve mam- Sevri gibi ahslarn da ortak grler iyle H A R A MDIR.60 Hatta baz slm alimle rinin hor ve hak ir g rlerek

ayak altnda k ullanlan ilemeli hallar a mek r uh deme ler ineramen Umde sahibi me r hum A y ni Hazretleri, res minglgeli veya glgesiz olmasnda, zerine baslan hal ve kilimgibi yerlerde vey a duvar lardak i nakekilleri ar as nda hi

bir fark yoktur, hepsi haramdr62 diyor.Hz. Muh am m e d (A .S .)m perde zerindeki resmi hi

59. El- Benna, a.g .e. c. 17 , sh. 28 260. Ayni a.g.e. c. 22, sh. 70

Nevevi a.g.e., c. 14, sh. 8161. Ayni a.g.e., c. 22, sh. 73

31


39/135

hokar lamay ar ak , irkin adde dip, hatta yrtarak atmas hadisesini - glgesiz resim o lma sna ramen- delil getiren Mslim arihi Nev ev i de a y n k ana ati pay lama k tadr.62

A y ni mesele ha k k nda, Os manl De v le tinin son ey h

lis lmlar ndan Mustaf a Sabri E fendi ise resmin cisim ekline s ok ulan (hey kel) ile res imlendirilmii ms av idir .B irok lar nn zannettikleri g ibi m e m nu iyet sadece cisim ekline s ok ulana mnhas r deildir diy or .63

Ca nllar n bt nn deil el, ay ak , g z... gibi tek bana y aay amy aca k ola n org anlarn izmek de bir mahzur g rlmeme ktedir. A yrca bn- i A bbas Hazretler inin, k endis indenfetva isteyen kimsey e ayet y apma k zorunday san aa, nehir

vs. gibi kendisinde ruh bulunmayan manzaralan yap demeside delil gsterilerek, bu gibi tabiat manzaralarnn yaplmasna slm limleri cevaz v er mek tedir ler .64 B unun la beraberressamn, bu manzaralar yaparken, kinattaki umumi ce-v elan ve hareketi tablo suna aks ettirmey ip, her an nda bakabir kvama giren bu hareketli manzaralann sadece bir an- sey-

y alesini izebildii, dolaysyle de temaa ede n zatlara v erdi

i lfetle bu har ika sanat ola n k inatn ins anlar n naza r ndaistiskal edilme sine s ebep olduu hat rdan k ar lmamaldr.

A hk m tefsiri sahibi S buni res imlerin har am olduuna delalet eden hadisler ahadidir, bunlar ise kesinlik ifadeetmez eklindeki muhteme l bir itiraza kar bu sz eriat- arr anm ahk mna kar cahilliin ifadesidir . y le ki, btnslm alimler inin ittifakiyle E fendimizden v rid o lan kavl i, fi

62 . Nevevi, a.g .e ., c. 14, sh. 83

63. M. Sabri Efendi a.g.e., sh. 6764. Ayni a.g.e., c. 22, sh. 70

Nevevi, a.g.e., c. 14, sh. 81

32


40/135

ili, ameller ister tevatr, isterse hdi yollarla gelsin alnp,kabul edilerek onlarla amel etmek caiz olur. Zira malmdurki, ilmiy etin o u a hk m ahadi haber lerle sabit olmutur .Eer bu itirazlar k abul etsek, o z aman slm dininin bir okahk m zay i olur 65 ek linde ce v ap veriyor.

Meseley e baka y nden ayr bir ve he da ha k az andran S buni de v am la unlar sy ly or; Re s min har am o lduunu bildiren haberler tev atr sev iyes ine ulamve bunla rnesilden nesile k alabalk bir ce maat nakle tmitir. Dolay sylamevzu hak k nda phe izhar eden kimse ler in, by le s alambir mesele de aks ini iddia etmeler i m mk n deildir. A y rcaunu da belirtelim ki; ilmiy et in hkm- ferma olduu k avim ve k abileler in hi biris inde ne res me ne de oy ma ekillerine (ok miktarda) rastlama k m mk n deildir. B u sebeplemslman ilim adamlar, resim ve timsal sanatlarndan icti-

nab eder ek , hendesi naklar , ara bi sslemele r ve nebati ekiller gibi neticesinde Ra bbe kar isyann g z krpmad tabiiekillerden fay dalanmlardr. B un u y apmalarnn sebebi dephesiz ki, dinle rinin bu gibi hareketleri tasvib etmediini bil

meleridir. ay et itikatlarna g re res im ve hey ke l y aplmas

haram o lmasay d, bunlar ter ke derek baka ekillerden f aydalanma yollarna gitmezlerdi.66

B ununla beraber slm alimle r inde n bazlar bu cevazda, daha ayr bir ynden mtala ederek msade etmemenin uy g un olaca k ana atndadrlar . Mes el islm da sanat

anlay nasldr? eklindek i bir sor uyu cevaplandnrken, A srn Getirdii T ereddtler isimli k itabn mellif i u ek ilde birizah tarz getirmektedir; Allah nmtenahidir, idrak edile

65. S buni, a.g.e ., c. 2, sh. 418- 419

66. Sbuni, a.g.e., c. 2, sh. 419

33


41/135

mez ve biz Allah eserleriyle biliriz. Yeryznde ne kadar eservarsa, hepsi de A lla hn isimlerinin cilvesidir. Biz kendisini bulduk dediimiz a nda y ine bir bilmemezlik, y ine bir bulmamaz lkiinde k endimizi duy ar , hayretler iinde kalrz. Hz. brahim(A .S .) gibi y ani O nu id

rakten aciz olmay ifade ettiimizde idrak in ta k endis ine ular,yut jy>- ilhf U

y ani seni hakky le bilemedik y a M arf, de diimiz de , O nubilmisay lrz. te bizim sanat anlay mz bu te me l ze rine

oturur. nk A llah kinat, nm te na hi ola n var ln bildirmek iin bir kitap mahiyetinde yaratt, nmze koydu vetehir etti. B u kitabn eitli hadiseler halinde , dalg ala nma s

ve cilvelenmesi, bize bu byk hakikati anlatr. Suyun bir anlkme v cudiy eti de il, onun muttasl ak ve o akta g sterdiieylerle A ll aha dela let eder. Bir aac n sadece y ak aladmz ve r esmettiimiz bir an deil, belki ekirdek ten ta en mn-te ha nok tay a k adar btn gelime dev re sinde A lla hnv ar lna delalet eder. B inae naley h biz, tabiat nmte na higzellikleri iinde, hi bir zaman lfet ve nsiyete maruz kalm a da n, muttasl, ara trma iinde her g n bulacamz y eni

deliller in bizi yeni ey lere g trme si k ar snda bir sanat a nlay iinde bulunur ve A llahn sanatlar n byle tetkik e k o

y ulur uz. ay et bir ressam frasn oy na tmas ile kinatta kihadiseler e bu renklilii ver ebilecekse, mte na hide nmte-nahilik cilvesini gstere bilecek ise, ahsnda objektif v e karisy an ifade ede n r uhunun ina edici g c iin bir ucu k endir uhuna bal, dier ucu namte na hiy e dor u kabilecekse,

by le bir resim y apsn. Y ok , bunu y apamy acak sa , A llahnnm te na hi sanatlar iinde, nmte nahil ie ait verdii dersleri, dar bir dair e iine sktrmak , he m o sanatlara kar hakaret, hem de A llah tanma m ev zuunda yar m y amala k bir


42/135

ey olacak tr. B u u demektir ; mesel, bir aa re smini alpduvara koyuyorsunuz, bu Allahn tecellide cilvelerinin bir n-vahidesidir, yani tek an yakalamaktan ibarettir. Ve bu yakaladnz n duv ar a as p, B u sanat- ilahiy y edir diy or su

nuz. Siz by le derken ev vel, o sanat- ilahiy yey i sktrm,

tahkir etmioluy or sunuz. S onr a da o sanat s ahibine kar birhakareti irtikap etmibulunuy or s unuz. Eer m mk n olsada ek irdeinden me y v es ine k adar o aac bir tek tablodagster ebilseniz, ona o oy nak l ve nmte nahil ii verebilse-niz bn- i A bbas n dedii g ibi ll res im y apmanz g erekiy orsa cansz ey lerin re smini y apn diy ec eim. Fakat onu dademiyorum67

B u mes eley e deiik bir zav iy eden ba k an Mustafa Sab-

ri Ef endi ise unlar syly or ; T abiat lev halar n ay n ay nnatasvir etmek nokta- i naza rndan pek by k ve k y met veehemmiyeti haiz olan tablolar ve mesel duvarda gsterilenak bir oda k apsndan ieriye do r u g iden v ehimli bir a damn g z, oda da bir ma ng ala decek gibi bir vaziyet alanocuk r es mine kar adeta bir kaza manzar as mahe de edi-liy or mucasna telaa dmesi, velhasl tema a e de ni y anl

tan btn resim hikayeleri, pek byk bir hner ve marifetedelil olmakla beraber, maetteessf ciddi ve hakiki bir menfaatleri yoktur. Akll bir kimse, sadece bir gariplik ve teaccpduy mas, muk abilinde o ka dar ehemmiyetli noktay feda e demez. A tt ineleri mteselsilen y ekdierinin g zne s aplamak suretiyle sanat ortaya koyan bir hner sahibine mkfatolar ak bir zatn, bir uv al iney i birden ihsan ettii ve bunu

ne yapacak sualine cevaben de kyamete kadar birbirinegeirsin dedii mehurdur. te o gzel sanatlar sev enlerin,

67. A srn Getirdii T ereddtler , c. 2 , s h...

35


43/135

perestisev iyes inde meftun ve hay ran o lduu tablolar da koy unlar ile gzleri v e fikirleri kama tran aldatc me de niy etin insana alad hisler ve sefahe tten uzaklaarak d nlme k artyle ine hik ay es inden far klar y ok tur.

V elhas l bu tablolar katiy yen beer iyyetin dor udan do

ruy a ihtiya duy duu ey lerden addolunamazlar . A m a bu gibiy aplmgzel sanat es erlerini, asli ihtiy alarn ziyadesiy le temin e den servet sahipleri para verir ve insanlar bazen byle-ce heves v e ehvetleri y olunda masraf lar y apma k tanekinmeyerek buna mli imknlarnn selhiyet mkfat ol

mak zere kendilerine kalben lezzet verebilecek gzelliklerve zinetler adn verebilirler diyenler vardr. Halbuki mesel,bin lira bede linde (*) alnan bir ta blo nun v ere cei by k neey e, o meblan yars ile bey z fakiri se v indir me kte n g elen hamiy et zev kini ve insaniy eti tercih edemiy en ve dier

y arsn geniimk nlar say esinde bu gibi if tihara vesile ola

cak mes sir bir ie muk te dir olduu ser v et inden istimal et-miy en bir ad a m n kibar lna ve ak lna me deniy e tg re nekle rine esir olmay an hr bir aklla amas lzm gelir.

A ma bu gibi me deni ihtiy alar, o gibi insani vazifeler i de f a-

dan sonra servetin ok fazla olmasyla elde edilir, denilirse,bizim demink i arzettiimiz kyasn her ihtimale kar kbil- i tatbik o lan k ati mukay es ele rde n o lduunu syleyebiliriz. nk servet ne kadar fazla olsa yine muavenet edilecek fukarabulunur ve en sonuncu fakirin memnuniyeti en birinci znet-

ten ok daha mhim ve lzumlu olmas icab eder.6sY uk ar da grlerini bey an ettiimiz mellif , yazsnn de

(*) Par ann deerini zama nmz da deil de eserin y azld dne mdek ifiat olar ak dnme k g er ekmektedir.

68 . M. Sabri Efendi a.g .e., sh. 76- 77- 78

36


44/135

v amnda insanlar , hususiy le serv et sakyle zinet ve sefahet-

ten bs btn mahr um edile mez, beer hay atnn bun a az okihtiyac var dr. nk ins an, her v ak it ciddi eylerle me g ulolamaz, ba za nda g zn- g nln aacak eylere vak it venaktini sarf edece k, glecek - elenecek ve hatta o y nay ac ak

tr. ek lindek i bir itiraza kar u ifadeler i ser dediy or ; bukatiyyen dor u olama z. nk bun un (duv ar lara tablo as

mann) g r ene k ve tak litten baka hi bir delili y oktur. Ha lbuki yine grenek ve vakalarn delaletiyle insanlarn akl,hikmet ve kanun haricinde icrasndan uzak kalmadklar fiilleri g zel kabul edebilir miyiz? H e m beeriy ette sefahet niinzaruri ols un? Ge ce - g ndz istirahat bilmey en zeng inler, mil

yonerler bulunduu ha lde sefahete is tirahetten daha stnnazariyle baklabilir mi? Halbuki din, insanlarn bilcmle ha

kiki ihtiy alarn karlam, btn hazlar n hibir is inden k e ndilerini mahr um brakmam, menettii hal ve itihalardan herbirinin y er ine mba hlar da n bir ey ik ame ey lemitir. Bazmemnu yiyeceklere mukabil, bunca nefis yiyecekleri, sarhoedici eylere kar dier leziz merubat tecviz etmi, fuhu

haram kld halde en g zel k adnla izdivaca selahiyet ver

mi, g ay et m a hdut bir ereve dahilinde sa nat ma nzar ala rna kymet verir ve d ny ann en g eni, en nefis bir gzelmanzaralar meheri olan hilkat lev halarn dikk at nazar nne

brakmtr. Faizin emniy et g r altnda ibraz ey ledii sima- y

mes kenete, k umar n geici nefsani hazlar la yaldzlad irkin ehreye atf- nazar etmeyip biri tarafndan ticaret gibi yksek bir se vgilinin uzatt s amimi eli ka bul e y lemi, tiy atr o,

gazino ve emsali yerlerde para kazanmak maksadyle vakitldrmek gibi iki muhtelif ve gergin hissiyatn hususi kyme

tinden uzak dak ikala n ar asnda elde edilmesine allan zev klere muk abil aile oc anda dost- akr aba ar as nda, sohbet

37


45/135

odalarnda, ilmi ve edebi musahebelerde bulunan tertemizzevklerin saa detini tercih etmitir. te kendini bilen insan ele ndir me k v e neele ndir me k iin ziyades iyle kfi olan u vastalar a k a na a t e tmiy e r e k ba k a ek iller de ele nce

arayanlardan insana ilelebet yz karas olacak fiilleri terciheyleyenler ve bazen mevcut sefahat nevilerinden bkp usanarak i skntsndan intihar edenle r b ul un duu iitilmitir .69

K onum uz u y le zetleyebiliriz: Glge li- glges iz, ke ndisinde ruh bulunan ve hayatn devam ettirebilecek kadarorganlar mevcut canllarn resimlerini yapmak ve bulundurma k caiz deildir. K endis inde ruh bulunm ay an a a, nehir,

dagibi tabii manzaralar ise, yaplmalarna cevaz verilmeklebirlikte arzettiimiz sebeplerden dolay y aplmamalar da haevladr.

69 . M. Sabri Efendi a.g .e.

38


46/135

FOT ORA FIk ve kimy asal ma ddele r y ar dmy le, nesneleri o lduk

lar gibi veren bir grnt elde etme usul 70olan fotorafk onus unda alimlerimiz ihtilaf halinde dir ler. htilafn k ay nada, resimler ha k k nda v ar id ola n haber ler in fotoraf a da u-mul olup o lmama s hususudur. slm alimle rden bir ksm

fotorafa cev az ver irk en, dier ksm da, zaruretlere binaenvesikalk fotoraflara msa de eder ek dier lerini har am a d

detmilerdir. nce k i blmlerde olduu gibi, meseleyi iki ksma ayrarak, nce hell diyenlerin grve delillerini dahasonra da haram diyen alimlerimizin istinad ettikleri delillerleberaber mtallarn arzedip mevzuyu ksaca hitama erdirmiolacaz.

FOT ORA FA HEL L DY ENL ER

V E DELLLER.Muasr alimle rden, Fkh- us- Snne adl kitabn mellif iSe y yid Sabk, k endisi glgesiz olup duva r, kt, elbise veperdeler zerindeki nak lar gibi res im ve fotoraf larn hepsi

caizdir, evvel emirde memnu ise de daha sonra ruhsat verilmitir. " 71 diyerek, res im me v zuunda zikri g een Hz. A ie(R .A .)n perde hadises ini delil getiriyor. Y ani, perde iki paraya ayrlp, yastk yapldktan sonra, Efendimiz Hazretleri

70. Meydan Larousse sh. 774

71. Sey y id Sabk, Fkhus- Snne c. 3, s. 501 - 502

39


47/135

nin bunu ay plamadn, O nun bu hareketinin de sonradanruhsat verildiine delil olacan anlatyor. Halbuk i biz, bu hadis hakknda sylenen izah tarzlarn anlatrken meselenin hide byle olmadn g r mtk.72

Mellif, da ha sonra meseles ine delil addettii u hadi

seyi naklediyor. Kinatn Fahri Efendimizin iinde resim vekpek bulunan eve melekler g irmez buy urduu hadisin ra-vilerinden birisi olan Y sr (R.A .), yle anlatyor: Hastalandn rendiimiz Zey d (R.A .) ziyarete gittiimizde,kapsnn nnde ki rtde resimler olduunu g rdk. B u srada ben, Efendimizin zevcesi Hz. Meymune validemizin veyolu Ubey dullaha hani daha nceleri Zey d (R.A .) bize suretler hakknda (zecr ifade eden) haberi nakletmemimiydi?dedim. O zaman Ubey dullah bana Ef endimizin elbisedekinakve ilemeleri istisna ettiini duy madn m? eklinde cevap verdi.73B u hadisi meseleler ine delil kabul eden ahslar, f otorafn da Efendimiz Hazretlerinin daha sonra istisnaettii elbisedeki ileme ve nakekillerine dahil olduunu,dolaysyle de herhang i bir mahsurunun bulunmadn ilerisryorlar.

Burada, zerinde hassasiyetle durulmas gerekirken, hafif ten geitirilen bir mesele var ki, o da elbisedeki ilemelerin cinsidir. Hemen hemen hi bir hadis kitabnda, builemelerin key fiyetler ine dair genibir rivay et bulunmamaktadr. B u naklarn insana m, hay v ana m yoksa ruhu bulunmay an tabii manzaralar a m ait olduu bilinmemektedir.B u sebeple, fotoraflar bu istisnann iine dahil etmek aceleden verilmibir karar olacaktr.

72. Bkz. Sh. 25- 26

73. Buhar,K itabl- libas c. 7, sh. 65 , Bab: 91

40


48/135

Selef alimlerimiz, bu hadisin er hinde, cumhurun da g rnn bu merkezde o lduunu belir terek, onlara mutabkolacak ekilde Elbisedeki ileme ve naklarn ihtiva ettii resimler, aa, nehir gibi tabii manzaralara mnhasrdr. Y o ksa daha nce de belirttiimiz gibi insan, hay v an gibi canl

eylerin resimleri haramdr 74 eklinde izah getirmektedirler .Meseley e delil olarak Sey id Sabk, dev amla , Hz. A ie

validemizin naklettii u hadisi anlaty or. M minlerin anasAie validemiz yle naklediy or: Bizim, zerinde kuresmiolan bir per demiz vard. Eve ilk defa giren ahs onunla karlard. K inatn Efendisi (bu perde hak knda) O nun yerini deitir, her ne zaman ieri girip onu g rdmde dnyay

hatrlyorum75 buyurdu. Resmin haram olmadna delil getirdii bu hadisin netices inde mellif , ayet haram olsay d,Hz. Peygamber onun yrtlmasn emreder, gz nnden kal-drlmasyle iktifa etmezdi diyor.76

Hadisi Seyyid Sabkn bu ekilde deerlendirmesine m ukabil, en sahih hadis kitaplar ndan birisi olan Sahih- i Mslimarihi mam- Nevevi bu, zerinde suret bulunan eyannkullanlmas haram klnmadan ncesine hamledilir. Bu se

bepledir ki, Ef endimiz Hazretleri, eve girip onlar grdnde, bu hadisi ser dettii zama na kada r, bunla rdanholanmadn izhar etmemitir.77

Sey yid Sabk, szlerine devamla, slmn, putlara ta-pld bir dne mde geldiini, haliy le resim ve putlar y asaketmesinin nor mal o lduunu, mslmanla rda tev hid inanc

74. Nevevi a.g.e., c. 14, sh. 85-8675. nevevi a.g.e., c. 14, sh. 87

76. Seyy id Sabk a.g .e., c. 3, sh. 502- 503

77. Nevevi a.g .e., c. 14 sh. 87

41


49/135

yerletikten sonra elbisedeki ilemelere cevaz verdiini anlatyor. 78

Biz, gerek fotorafn elbisedeki nakistisnasna dahil olmad, gerekse slm dininin resim ve heykelleri y asaklamasndaki hikmetin sadece putperestlik korkusu olma d gibi

mevzular daha nce serdetmiolmamza binaen onlarla iktifa ediyoruz.

A yn gr paylaan bir baka alim eyh Syis de, ncefotorafn tarifini vererek, resimden farkl olduunu anlatpyle diy or; fotoraf, tasvir deildir, belki suretin hapsedilmesidir ki aynada ki resime benzer. Aynadan akseden grntye ise resim demek mmk n deildir. Fotoraf makinasaynada yansyan resmi dondurup, sabit hale getirir. Hembunlar, kendiler ine ait zel bany oy a k onulup, istendii kadar oaltlabilir. Bu da aslen tasv ir deil, belki mevcut sureti izhar, dondurulan bir anlk grnty devam ettirme venegatiften (film) banyo ile ortaya karmaktr. O halde fotoraf, hadislerde anlatlan elbisedeki ilemeler hkmne dahil olup, haram denilmesinde hi bir man yoktur.79

Y ine slm alimlerinden bn- i Hazm, Y usuf Kardavi, eski

Msr mfts Muhammet Bahit ve Hayrettin Karaman gibiahslar da fotorafta, ressamn yapt res imde mevcut v asflar (illeti) bulamadklar iin bunu caiz grmlerdir . 80

Mevzunun bandan buraya kadar mahede edildii gibi, fotorafa hell diyenlerin istinad ettikleri delillerini elbi

78. Sey yid Sabk a.g .e., c. 3 sh. 502- 503

79 . ey h Say is, A y atl- A hkm c. 4, sh. 61Sbuni, c. 2, sh. 416

80. S. Sabk, a.g .e., c.3, sh. 50 3 /Y us uf el- Kardavi a.g .e., sh. 123 H.Karaman, Gnlk hayatmzda Haram ve Helllar

42


50/135

sedeki ilemelerin istisna edildii hadis- i erifi tekil etmektedirki bu mesele hak knda cumhurun elbisedeki nakve ilemelerin ihtiva ettii resimler aa, nehir g ibi tabii manzaralara mnhasrdr. Yoksa insan, hayvan gibi canllarn resimleriharamdr 81 dediini ve zerinde kubulunan perde ha

disesinin de yasaklayc emrin vukuundan nce hasl olduunu, dolaysyle de mutlak manda cev az verilemiyeceinibelirtmitik.

FOT ORA FA HA RA M DY ENL ERV E DELLLER.

Zamanmz alimlerinden M. A li Sbuni, f otorafa helldiyenlerin delil olarak g sterdikler i elbisedeki ilemeler istisnasn zikrettikten sonra unlar syly or; fotoraf n, resim eitlerinden bir eit olmadn kimse iddia edemez.Kald ki bu, elle yaplmasa bile alet yardmyle yaplmaktadr. Bunu meslek edinen kimselere de musavvir (ressam)ismi verilmektedir ki, hadislerde varid olan ressamlara lnet

ksmna dahil olur. Bunu yaparken Allahn yaratma sfatnabenzerlik gzetilmese ve bu deiik aletlerle yaplsa bile buhkmn dna kamaz. Fakat burada, zaruret miktar nca,maslahatn iktiza ettii kadar bir eye cevaz verilebilir. B ununla beraber fotoraflar n, hele hele asr mzda y apmolduu fesad gzmz nndedir . Gnlk gazetelerde, haftalk,aylk dergilerde, insanl fesada srkley en plak kadn resimleri, pis manzar alar , f itneyi netice veren sahiller gibi ey

leri gren ve kendisinde biraz akl bulunan herkes, bunlarn

81. Nevev i, a.g .e., c. 14, sh. 85- 86

43


51/135

haram olduunda katiy yen phe etmez. T ekrar ediy orum,elle yaplmasalar bile...

Ayr bir mtal da, acaba suretlerin haram klnmas ndaki illet sadece A lla hn y aratma sfatna benzerlik midir?Hayr. Belki burada ince bir nokta daha var ki o da gemi

mmetlerden olduu gibi, putperestlik endiesidir. Zira nceki mmetlerden salih bir kimse ld za man, onun resim vey a hey kelini y apar, yapt fay dal ileri hatrlamak ,daima zihinlerde canl tutmak iin ykseke bir yere asarlard. Srf bu niyetle aslan resim ve heykellere, kendileri olmasa bile, sonradan gelen nesilleri, esas gayelerini unutup,onlara ibadet etmey e balamlardr. B una delil mi istersiniz...?te Nuh (A .S .)n kav mi... te Hz. sa (A .S .)n kav mi...

Btn bunlarn yannda insanlara dnyevi maslahatlarn ihtiva ettii nfus czdan, ehliyet, tapu gibi yerlerde vesikalk olmak zer e "zaruretler mahzur lu olan eyleri mbahklar kaidesince cevaz verilecektir. 82

Fak at objektif olma makla beraber, eitli dny evi zaruretler neticesinde ruhsat verilmiolan vesikalk fotoraflar hakknda grlerini arzeden Mustaf a Sabri Efendi yle

demektedir; ... Bu cevazlar bir ok s-i istimallere maruzbulunduunda n, son derece ayn- dikkattir . Y arm fotorafla balanan i, biraz sonra btnleir . B u, gzel sanat ekil ve namy la balayan r essamln, fotorafln arda,pazarda plak kadn resimleri tehirine vasta olmak zerebir sanat dereces ine decei hatra gelir miy di? Onun iinu yar m fotoraf meselesindeki er-i msadey i bendeniz

byk bir korku ve dikkatle nazarlara arz ediyorum. Dahadorusu zamanmzn ruhahvlini dnen basiret sahiple-

82. M. Ali Sbuni, a.g .e. c. 2, sh. 415- 416- 417

44


52/135

ri, bence bug n u msadeden bilistifade yarm fotoraf larn tehire cesaret edemezler . Bendenizin zan ve tahminimcebu iler y eni bir grenek, eri kay tlarla ballk hus us unda,

yavayav ailerley en bir dikkatsizlik havas iinde v uk uu bulmakta olduundan bu gibi ilerin, dinin msadesi hududu

dahilinde k alan ksmlar da phe ekecek bir nazar altndakalmaktan kurtulamayacaktr. Bir de mes el, bugn az- okfetva alnabilecek k imselerden biri, yarm fotorafn umumatehir etse, zamann arzettiim ruhahvali eri malmata yaygn, mzminlemibir cehalet iinde bulunmas hasebiyle bunun yarml vesair vasflar nazar- dikkate alnmayar akderhal bir numune ve bir kt vesileye mncer olur. A mafarz edelim ki, eri meselesi de beraber retilmi, benim bugn y aptm gibi gazete ile iln edilmiolsun, fakat mesele

yi renmek hev esinde bulunan bin kii olursa fotoraf tetkiksiz dnmede n kabul eden yzbin kii k ar .35

Zamanmzdaki umumi nev nemala ra imzasn atanSzler isimli kitabn mellif i ise, bu mev zuda unlar anlat

yor; Sanemperestlii iddetle K uran menettii gibi, sanem-perestliin bir nevi taklidi olan suret- perestlii de meneder.

Medeniyet ise, suretleri kendi mehasininden sayp, Kuran-a muaraza etmek istemi. Halbuki glgeli- glgesiz suretler yabir zulm mtehaccir veya bir riya-y mtecessid veya birheves- i mtecessimdir ki beeri zulme ve r iyaya ve hev ay ahevesi kamlayp, tevik eder . Hususan putperestlik , ahlkfena halde sarst ve skutu ruha sebebiyet verdii bun unla anlalr. Nasl ki merhume ve rahmete muhta bir gzelkadn cenazesine nazar ehvet ve hevesle bakmak, ne k adar ahlk tahrip eder. yle de lmkadnlarn suretlerine

83. M. Sabri Efe ndi, a.g .e., sh. 68- 69

45


53/135

veyahut sakadnlarn kk cenazeleri hkmnde olan suretlerine hevesperverne bakmak , derinden derine hissi-

yat- ulviye- yi insaniy yeyi sarsar, tahrip eder.84Asrn dertlisi ve ihyay- umminin msebbibi bu byk

zat, zulm mtehaccir ifadesiyle, resimleri yaplmak suretiyle tehir edilen bu kimseler in adeta putlatrmak seviyesinekarlmsay lacan ifade ediyor. B u ii yapan kimse, y apmolduu bu fiille zlim, resminin yaplmasn istemedii halde yaplp tehir edilen ahsdamazlum kisvesini giy er. Belkiresmi ekilen vey a y aplarak tazim edilen kiinin liyakati olmadndan dolay A llah, ne k adar resim yaplr, fotoraf ekilirse, o kadar misali vcudlar vermek suretiyle o kadar

cismine azap ektirecek ve ona zulm edecektir. Daha dorusu bakalannn ona reva g rd zulm Allah tatbik edecektir. Riyay- mtecessid ifadesiyle, bir ksm kimselere iring rnmek iin onlarn fotoraflarn alp duvarlara asma iinin beeri riya ve iki y zllk gibi adi sfatlara zarf olmay azor layacan anlatyor. K ald ki insan, f otoraf n ektirirkenolduundan deiik bir dur umda g zkmek kasdyle eitlikvamlara g irmesi, farkl pozlar vermeye almasyla riya veiki y zlln zaten iln etmisaylr. Heves- i mtecessi-me ifadesiyle de, beerin zaaf noktasn menfi ma nda kulla nma , hakiki mak sadnn aksine deiik kvamlara sokmay kasdetmektedir. Mesel, lastik reklmlarndan tutun da sabun reklmlarna varncaya kadar boy boy resimleri ekiliptehir edilen, hatta f ilmler vastasyla canl grntler halinde insanlar n gzler i nnde deiik kvamlar a sokulan ka

dnlar, gerek vazifelerini ifa ettikleri takdirde ne kadarmkerrem bir vaziyeti haiz bulunurlarken, bu gibi hareketle

84 . B ediuzzaman Said Nursi, Szler 25. Sz.

46


54/135

riyle ne derece skut ederek, insanlarn gzlerinde, ihtiyalar annda kullandklar eya nevinden aalk birer mahlukolmaktan ileriye gidememektedirler.

te insanlarn bu nevi sefil ve sefih arzularnn peindenkomalar neticesindedir ki, devlet ve milletler har ap olmu,

almaz zannedilen stanbul surlar alarak, A na dolu elimizden km, bamza gelen her trl bel ve musibetin temelinde sefil ve sefih arzular, cismaniyete ait hevesler,duygular y atmve neticede iinde bulunduumuz dur umda kendimizi bulmuuzdur. B unun neticesinde resim ve m usiki gibi nefsani eylerle megul olan Padiahlar, saraydandar kmam, buna mptela olan askerler har p etme k istememilerdir. Pilotu hev a ve hevesi idare ettiinden dolayuan her tarafn plak k adnlarla donatm, ay akkabc ra buna mptel ise tezgah ve duvarlarn bu pis resimlerlekirletmitir.

Netice olarak; ehliyet, nfus czdan... vs. eyler iinzaruri olan vesikalk f otoraf lar harici dierlerinin y ukar daizahn yaptmz gibi, delillerin daha kuvvetli olmas nedeniyle har am olduu kanaatna varyoruz.

Bu almamz ierisinde bahs etmemiz gereken izgi film,karikatr telev izy on, video ve drt boy utlu resimler bal bana bir almay gerektirdiinden, bunlardan bu almamzierisinde hi bahs etmedik. Bu mevzularn ehil kimseler tarafndan ele alnp en ksa zamanda incelenerek mslman-larn istifadelerine sunulmas dilek ve temennimizdir.

47


55/135

RESML ERE MT EA LLK A HK M

1. RESMLEY A L A RIN KULLA NILMASI:zerinde resim bulunan eyalar, bu konuda zecr ifade

eden hadislerden de anlaldna gre, ayet kendisine ta-zim ve tekrim gsterilebilecek bir yerde olursa bil ittifak haramdr. Mesel, erev elenerek duvarlara aslmbykler inresimleri gibi.85 nk, Hz. Peygamber (A.S.) bu gibi e

yalarn bulunduk lar yerlere girmekten imtina etmi, hatta birdefasnda daha nce belirttiimiz gibi resimli perdey i alp, yrtntr. Hz. P ey gamber (A .S .)n ev ine girmesine mani olarak resimli perde ve kpek yavrusunu gsteren Hz. Cibril(A .S .)da, Hz. Pey gamber (A .S .)a perde iin emret, onukesip iki ayr yastk veya zerine baslan bir yayg yapsnlardemitir .

zerinde resimler bulunan bir elbiseyi giy mek, put ta

mak gibi bir imaj uy andrdndan dolay , slm ulemas taraf ndan mekruh grlmtr.86

Resim ilemeli yastk, k ilim... vb. eylerin kullanlmasndaise bir beis yoktur, zira onlarn zerine baslr ve tazim kasdgzetilmez.87

85. Nevevi, a.g.e., 14/818 6 . bn- i H ma m a.g .e ., 1 /2 9 587 . bn- i H ma m a.g .e. , 1 /2 9 5 , Neve vi, a.g .e., 1 4 /8 2

48


56/135

2. RES M BUL UNA N Y ERD E NA MA Z K ILMA K:

Namaz klan k imsenin ba zerinde, nnde, sanda,solunda veya secde yerinde kendisinde ruh bulunan canl resimlerinin bulunmas mekruhtur. Namaz klann arkasndabyle bir resmin bulunmas hus us unda ise ihtilf edilmitir.En uygun olan mekruh olmasdr. Ayaklarnn altnda veyaoturduu yerde olursa mekruh deildir , zira tahkir edilmitir.88

B uharinin Hz. Enes (R .A .)den rivay et ettii bir hadiste buyuruyor ki: Hz. A ie (R.A .) validemizin ince bir resimli perdesi vard ve onunla evin bir tarafn rterdi. Hz.Peygamber (A.S.) onu gzmn nnden kaldr, o resim

ler or ada olduu mdde te bana rz olup, nama zda huuve huzur umu bozuyor diyerek or adan perdeyi kaldrtm-tr.89

Bu hadis hakknda A y ni Hz. Pey gamber (A .S .)n perdeyi deitirmesinin sebep ve hikmeti olarak bize anlatlmas gerekli olan ey, nama z klarken huu ve ahsn kendi dur umunu dzeltmesi ile namaz klan huu ve huzur dan menedecek eylerin de terk edilmesidir. B ununla beraber namazklann, namaznda aklna gelen bu gibi dny ev i eyler onunnamazn bozmaz.90

3. RESML Y ZK V E RESML PARALARLA NAMAZ KILMAK:

Namaz klann elinde veya y znn zerinde, belli ol

88. bn- i A bidin a. g .e ., 1 /64 7- 48 - 49 ; bni H ma m 1 /2 9 4 Serahs i, el-mebsut 1/211

89. B uhar i, Kitabl- libas c. 7, sh. 66 Bab: 9 390. A y ni a.g.e. 2 2 /7 5

49


57/135

may acak ekilde ilenmiresim bulunursa mekruh deildir.Aksi halde me kruhtur .91

Namaz klan ahsn cebinde, czdannda vey a para a ntasnda zerinde ufak resimler bulunan paralar bulunsa, elbise ile rtlm olduk larndan dolay mekruh deildir.

Mekruh olan resmin snr hususunda da, resim kukadarolursa, mekruhtur, daha k k ise mek ruh deildir denilmitir.

Ba kesilmiresimle na maz klmak ise mekruh deildir. Resmin ba ister izilmi, ister sonradan koparlmolsun ve yine ister ba iplikle dikilmi, isterse boy anmak vekaznmak suretiyle yok edilmiolsun hkm ayndr. nk ba bulunmay an r esme adeten tapan y oktur. Fak at bahali zere k almak artyle bedenden bir iplikle kesilirse kerahete mani deildir . nk i baz kularn boy unlar doutan(ftri olarak) halkal olur.

Hasl canlnn asli rknle rinden saylan ve kesildii zaman, o canl y aay amay acak derecede olan bir uzuv resimden silinirse onunla namaz klmak mekruh deildir. 92

4. RESMLOY UNCA K L A R:ocuklarn oy nadklar oy uncaklar hakknda slm ule

mas bir beis yoktur demilerdir. Sebep olarak da, ocuklarn, hem kendilerinin eitilmeleri hem de gelecekte kendiocuklarnn eitim ve terbiyesinde mahar et kazanmalar vebaarl olabilmeler i iin buna zaruret bulunduunu sylemilerdir.

B uhar inin rivayet ettii bir hadiste Hz. Aie (R.A .) Ben

9 1 . bn- i A bidin a .g .e ., 1 /6 4 8

9 2. bn- i A bidin 1 /648 - 49

50


58/135

Hz. Peygamberin yannda oyuncaklarmla oynuyordum.Y anmda da benimle beraber oy nay an ar kadalarm vard.Hz. Pey gamber (A .S .) ieri g irdiinde bir kenara ekilip gizlenirlerdi. Hz. Peygamber (A.S.) ise tekrar oynamamz iinonlara msade edip, y anma gnderir, onlar da benimle

oynarlard.93Y ine Hz. A ieden rivayet edilen bir hadis- i erifte Hz.

Peygamber (A.S.) Tebk veya Hayber gazvesinden dnd srada kapnn nnde , zeri rtl bir vaziy ette oy uncaklarm duruy ordu. Rzg ar esip, oyuncak larn zerindekirty kaldrnca Hz. Peygamber (A.S.) onlan grd ve bunlar da ne? Y a A ie dedi. Oy uncaklarm cevabn ver dim.Bu srada Hz. Peygamber (A.S.) onlarn arasnda bulunanve zerine k t vey a deri paras ndan iki kanad bulunan at g rd ve onlar n arasnda g r dm u ey de ne? dedi. At cevabn verince zerindekiler ne? dedi, ikikanat deyince yani iki kanad olan at m? diyerek teacc-bn ifade etti. Ben Hz. S ley man (A .S .)n kanatl atlarolduunu iitmedin mi? diye muk abelede bulununca az dileri grnnceye kadar gld.94

te slm alimleri y ukarda zikr ettiimiz rivayetleri gznne alarak, ocuk oy uncaklarna cev az vermilerdir.

93. B uhar i, K itabl- Edeb c. 7 sh. 1 02 Ba b: 81

94. Ebu Dav ud, S nen c. 4, sh. 282 - 28 4 Kitabl Edeb Ba b: 54

51


59/135

1. K uran- K er im,

A bduh , Muh ammed (Te'lif M. Reit Rza) Tefs irl- kuran- il Ha k im E- ehlr Tefs irlMenar 2 . B ask Dar Maarif- Bey rut.

2. A bduss ela m Har un, Muce ml- Vast, ar Y ay nlan stanbul 19 803. Ask alani, ihabuddin Ibnu Hacer el- Askalani, Fethul- Bari erh- u Sahilll- Buhari, Darul-

Marefe Lit- Tabaatl ven- Ner- Beyr ut.4. A yni, Bedruddin Ebu Muhamme d Ma hmud bin A hme d el- Ayni, Umdetl- kari erh- u

S ah ihil- Buhari, Daru lhyalt- Turas- Arabi- Beyrut.5. Buhari, Ebu A bdillah Muhammed Ibni smail ibni brahim bnl- Mura, S ahihl-

Buhari (1- 8) Darul- Flkr 19 79.6 .' Asr n Get irdii T ereddtler II.7. Ebu Dav ud, S ley man ibnl- Eas es- Sldstani el- Ezdi, Snen- i Ebl Da v ud (1- 4) Da

ru ihyais- snnetin- Nebeviyy e.8. Ei- Benna, A hme d A bdurr ahman ei- Benna, Bulul- Emni Min Esrail Fethir- Rabbani,

Dar u ihyait- Trasll- Arabi- Beyrut.9. El- Kardavi, Y usuf. Islmda Hell ve hara m, Mtercim Mustafa Varl Hill Y ay nlan

1970 Ankara.10. Er- Rabl- Esfehani, Muce mu Mfr edat elfazl- Kuran. T ahkik Ne dim Maral.

11. Es- Sehara n f l Halil A hme d es- Sehar, Bezll, Mec hud fi halli Ebi Da v ud (1- 20)Mektebet Dari K tbll- ilmlyye- Beyrut.

12. Es- Sbuni, Muha mm ed A li, Tefs lr A hk am il- kuran. (Ravll- beyan Tefs iru Aytil-A hk m mi nel- Kuran) Dar S aa det stanbul 1986.

13. Ibnu Abidin,

Documents

Ahmet Yakutcan & Cuma Ömür - İslamda Resim Heykel Musiki