Ali Şeriati _ Biz ve İkbal

8/13/2019 Ali eriati _ Biz ve kbal

1/83

Ali eriati _ Biz ve kbal

Kitaplar, uygarla yol gsteren klardr.

!A"#$

%%%.kitapsevenler.&o'

Kitap sevenlerin yeni bulu'a noktasndan (erkese 'er(abalar...)e(aletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarakgrd**'*z site'izdekit*' e+kitaplar, -/ 0ayl Kanun1un ilgili 'addesineistinaden, engellilerin 2aydalanabil'eleri a'a&ylaekran okuyu&u, ses sentezleyi&i progra', konuan 3Braille 4ot 0peak3, kabart'aekranvebenzeri yard'& ara5lara, uyu'luola&ak ekilde, 36763,389)3 ve 3:6; yazl' kullanlarak, sade&e gr'eengelliler i5in,(azrlan'aktadr. 6*'*yle *&retsiz olan site'izdeki

e+kitaplar, 3?ngelli+engelsiz elele3d**n&esiyle, (i5bir ti&ari a'a5gzetil'eksizin, ta'a'en gn*ll*l*kesasna dayal olarak, engelli+engelsiz !ard'sever arkadalar'zn youn e'eisayesinde, gr'e engelli kitap sevenlerinisti2adesine sunul'aktadr. Bu e+kitaplar (i5birekilde ti&ari a'a5la veyakanuna aykr olarak kullanla'az, kullandrla'az. Aksi kullan'dan doabile&ekt*'yasalsoru'luluklar kullanana aittir.0ite'izin a'a& asla eser sa(iplerine zarar ver'ek deildir.%%%.kitapsevenler.&o'%eb sitesinin a'a& gr'e engellilerin kitap oku'a (ak ve zg*rl**n* y*&elt'ekve kitap oku'a alkanln pekitir'ektir.0evginin olduu gibi, bilginin de paylaldk5a pekie&eine inanyoruz.6*' kitap dostlarna, gr'e engellilerin kitap okuyabil'eleri i5in gsterdikleri5abalardan veyaptklar katklardan t*r* teekk*r ediyoruz.Bilgi payla'akla 5oalr.


2/83

Bu Kitaplar size gelene kadar verilen e'ee ve kanunlara sayg gstererek l*t2enbu a5kla'alar sil'eyiniz.0iz de bir gr'e engelliye, okuyabile&ei 2or'atlarda, bir kitap ar'aanediniz...6eekk*rler.4e ;utlu Bilgi i5in, Bilge&e yaayanlara.

6E"K!? Beyazay 8ernei

%%%.kitapsevenler.org%%%.kitapsevenler.&o'e+posta$ kitapsevenlerDg'ail.&o'

6arayan$ ;*sli' 8o'u

Ali eriati _ Biz ve kbalBF G? KBA< ;u(a''ed kbHl, slH' k*lt*r*n*n insanla kazandrd bir 2ikir ada'dr.

slH', insan ru(unu 5eitli ynlerde gelitir'i ve b*y*k bir insan tipiolutur'utur. nsanlk bir5ok b*y*k a(siyetlerini slH'1a bor5ludur. kbHlonlardan birisidir. A'a kbal1i bu b*y*k insanlardan ayran zellik udur$ slH' k*lt*r*n*n b*y*k bir 2elHkete urad, (*z*nl* bir sonba(arsuskunluuna girdii ve Bat1nn 2ikrC s'*r*s* altnda kalarak l*'e 'a(kI'olduu bir anda ve bu 2elHkete ura' ba(5enin ba(5vannn bile uykuya daldbir za'anda, kbHl bir a(lan yap' ve insan ru(unun 5eitli ynlerindey*ksel'itir. te byle bir anda, bozguna ura' ve kuru'u bir 5lden ansznselvi aa& gibi zg*r&e y*kselerek dostun ve d*'ann gzlerini ka'atr'tr.

A4KA !A!#4


3/83

A


4/83

BF G? KB[ insan


13/83

doadan ayr bir varlk olarak gr'*yorlarT aa5 gibi, (ayvan gibi zorunlu 5evrekoullarnn terbiye ettii bir varlk, sosyal 5evrenin zorunlu kanunlarnnyetitirdii tari(sel ve sosyal kavra'larn oluturduu bir yaratk olaraktanyorlard. Bug*n sosyoloVi il'inde 3birey3 ya da 3toplu'3 tart'as, yerini 3sosyoloVi3'i yoksa 3psikoloVi3 'i tart'asna brak'tr. XsikoloVi ile sosyoloVinin

5at'as, bizi' yar aydnlar'z arasnda + 2ikrC ve il'C ak'lar bir asrgeriden izledikleri i5in + (HlH iddetli bir bi5i'de s*r'ektedir. Ben, bu konuda (o&a' @urvit&(1in gr*lerini beni'siyoru'. 9 yle diyordu$nsanC proble'ler ylesine kar'aktr ki, bir etkile'+etkilenen ilikisi i5inesdrla'az ve 5z*'lene'ezler deT belki bu iliki baz duru'larda sz konusuolabilir. Bir 3sosyal 2eno'en3 veya (er(angi bir sosyal sorun, birtak' tari(C,k*lt*rel, ekono'ik ve doal etkenler sonu&u ortaya 5kabilir. 4e var kietkenlerin (i5birisi, doal bili'lerde insanC ve sosyoloVik sorunlarn 5z*'*ndekullanlabile&ek dere&ede basit deildir. Bunlardan rastgele yararlan'ayakalkarsak, saptr& sonu5lar doabilir. Bu i aydnlar i5in (er ne kadar5eki&i, evk veri&i ve doyuru&u ise de, sosyoloVide (i5 de byle deildirT a'abir 2ikrin teblii ve yayl'as i5in pek de kt* sayl'az. !alnz, aratr'a veil'C 5z*'le'e i5in zararldr. Ute yandan birey ve psikoloVi arasnda tek

tara2l bir etkile'+etkilenen ilikisi yoktur. Bu iliki iki tara2lkarlkldr. Bireyin vi&dan ile toplu'un vi&dan kar karyadr vekarlkl olarak birbirlerinden etkilenirler.?tkile' ile etkilenen arasnda karlkl bir iliki vardr. !ani etkilenen aynanda etkile'dir ve etkile' de ayn anda etkilenen olabil'ektedir. 9 (aldetart'a konusu olan, birey 'i toplu'u, toplu' 'u bireyi yapar sorunu u a5danele aln'aldr. Birey ve toplu' s*rekli olarak birbirlerini yap'ak veyetitir'ek ura i5indedirler. Burada beni' zel bir d**n&e' var$ Butart'ada *5*n&* bir neden unutul'a'aktadr, o da bireye (er za'an geli'e vey*&el'e g*&* veren etkile'dir. @urvit&( olsun, birey&iler olsun, (epsi de insan3dei'ez bir ger5ek3 olarak ele al'lardr. Bireyden kast'z kii deildir.Belki kiiliktir ve kiilik ya da birey burada insann bireysel iradesidir.6oplu'un, tabiatn, tari(in, verasetin karsnda insan g*&*n*n i5 yeteneklerinedayanarak 5evrede yapt deiiklik ve 5evreyi kendi istedii gibi deitir'eg*&*ne sa(ip ol'asdr. Ge byle bir irHdenin tari( boyun&a deiik toplu'lardave deiik sosyal geli'elerde, k*lt*rlerde ve 'edeniyetlerde baka baka olduugr*l'*t*r. Kabile siste'inin ilkel geli'e 5alarnda birey yoktu, toplu'&ulukru(u ege'endi, ve birey t*'*yle bu ege'enliin etkisi altnda douyor veeitiliyordu. 6ari(in za'an s*re&inde ilerle'esi, uygarln ve k*lt*r*ny*&el'esi ve ili'le tekniin geli'esine parelel olarak birey 3kendi tan'3navard ve kendisini tanyabildi, d**nd*, 5z*'ledi, sonra deerlendir'e yapt vekendisinde eletiri ru(u gelitiT ili' ve teknikle donatld i5in deitirdi,slH( etti, ykt ve yeniden yapt. 4iteki' bu ger5ei tabiat ve insanilikisinde a5k5a gr*yoruz. 9nun i5in bu soruya &evap ver'eden n&e 3birey 'itoplu'u yapyor, yoksa toplu' 'u bireyi yapyor3 sorununda psikoloVi 'ite'eldir, yoksa sosyoloVi 'i sorusuna &evap ararkenT bizi' de u sorularsor'a'z gerekir. :angi k*lt*rel gelii'in aa'asnda\ :angi toplu'da\ :angibirey i5in\ Birey bug*n eletiri ru(una sa(iptir ve (*k*'etini, dinini, yaa' bi5i'ini,sosyal geleneklerini deitirebil'ekte ve

bunlarn yerine yenilerini getirebil'ektedir. Kabile bireyini yapan yukardasayd'z nedenlerin dolayl etkisidir, ve bundan dolaydr kikutsallatrl', y*&eltil'i ve sonsuz+latrl'tr. Bu bak'dan 8urk(ei'1ingr**ne dayanarak diyebiliriz ki, 'edeniyetler tari(in za'an s*re&inde geli'egster'ilerdir. 0osyaliz' =toplu'&uluun te'el d**n&e sayl'as> de,birey&ilik de =bireyin toplu'dan ayr ba'szl> bu s*re5 i5inde ortaya5k'tr. ygar Avrupa toplu'larn eski yerli ve kabile siste'leriyle =Araplar


14/83

&H(iliye dne'inde kabile kabile slH'1 kabul ediyorlardT bireyler olarakdeil.> karlatrarak da ayn sonu&a varabiliriz. ?vet, birey k*lt*rel ilerle'esiyle balantl olarak kendi tan' g*&*n*gelitir'ekte, yaad 5evrede deiiklik yap'akta, slH( ve sosyal devri'g*&*n* artr'akta ve yle ki artk kendi kaderini ve toplu'un kaderiniynlendir'e g*&*ne sa(ip olabil'ektedir. ?n azndan toplu'un kurul'asnda

ortaktr ve ite esas olan 3soru'luluk3 da buradan do'aktadr. 0onu5 olarak,3lk n&e bireyi 'i iyi ve g*zel yetitireli', yoksa toplu'u 'u iyi ve g*zelyapal'\3 sorusu anla'szdr. Bu ikisi birbirinden ayr deildir. !alnz veyalnz sosyal bir '*&Hdele ver'ekle, insan doal ve doru yndegelitir'ektedir. nzivada 2ilozo2, Hir, Hbid yetitirebilirizT a'a 3;*sl*'an3yetitire'eyiz. 6a' ve iyi bir ;*sl*'an yalnz ve yalnz 3inan5 ve &i(Hddorultusunda3 oluabilir. slH' Xeyga'beri1nin 5al'as iki dne'eayrl'tr$ Bireyi yetitir'e dne'i = yl ;ekke1de>, toplu'u yetitir'edne'i =M yl ;edine1de>. ;ekke1de bireyi yetitir'e dne'inde, 91nun bireylerinasl yetitirdiini gr*yoruz. Birey toplu'un kervannda y*r*yor ve bu kervanntari(C 5izgisinde (areket ediyordu. ?er bir kede oturup bakalarndan koparaki5e dn'ekle ve kervann n&*s*ne dikkat et'eksizin yol gsteri&ilere ve kervanynlendirenlere bak'akszn, birey kendisini yetitire&eini sanyorsa bu bir

aldat'a&adr. ?er yeti'ise, san'asn kikervann yolundan ve kaderinden ayr yolda ve ayr kaderde yeti'itir. Aksinekervann y*r*d** istika'ette y*r*y*p, kervann vard (ede2e birliktevar'tr. A'a gr*yoruz ki za'an koku'u, ru( ve sosyal ilikiler koku'u,k*lt*r, eiti', (areket 5izgisi, ru(C, siyHsC ve ekono'ik ilikiler koku'utur.Bu orta'da bireyin tek bana baarl ol'as i'kHnszdr. ?er byle birorta'da iyi insanlar ola&a'za inanyorsak, aldanyoruz de'ektir ve*'itleri'iz bounadr. ?er (er eye ra'en birey kendini kurtarabilir, toplu'und***nden syrlarak kurtul'ay baarr ve ger5ekten kurtul'u olur vekendisini yitir'ezse, yine de en b*y*k i(aneti yap' de'ektirT 5*nk* onun enb*y*k grevi bakalarn ve toplu'u slH( et'ektir, a'a bu duru'da et'e'itir.nsan bakalarna i(anet et'ekle kendisine (iz'et ede'ez. ?er birey 5abala'asve aklll sonunda kardeleri, 2ikirdalar, derttalar ve zg*rl*ksava5laryla birlikte tutsak olarak kald zindandan arkadalarn brakarakka5arsa, kendi zg*rl**ne kavuabilirT 2akat ona biz yine de zg*r insandiye'eyiz. 8eersiz, ben&il, aalk kendi ra(atna d*k*n bir yaratktr oTkavutuu zg*rl**yle i2ti(ar et'eye (akk yoktur ve (i5bir za'an bu kurtulu,sz* edile&ek bir kurtulu deildir, belki bir zillettir. Beni' d**n&e'e greTslH'1n en b*y*k ve insanC deere lHyk devri'&i nitelii ve uygarla veinsanlk tari(ine ettii (iz'et udur$ "u(unun devri'e ura'as ve kendinia'as i5in insann (er za'an benliinde tad dinsel g*5 ve 'u&ize yaratan'adde d ir2HnC duyguT onu, l*'* ve e(itlii kolay&a kabul edebile&ekdere&ede eiten, kendisini ve 5o&uklarn tapnd ilH( uruna 'abedde kurbanedebil'ee ynelten ve toplu'un kurulup, adaletle ayakta kal'as ve 'addC+'anevCgeli'esi yn*nde ura'aya 5eken bal&a etkendir. 4iteki' dinler tari(indegr*yoruz ki, bilin5siz&e dinsel tutu&uluklar sonu&uT 6anr1n' (onutluu,tap'aklarn, putlarn, dinsel s*s ve zelliklerin korun'as uruna insantopluluklar' + ister inli veya :intli, isterse :ristiyan veya !a(udi olsun+grup grup atelerde yak'lar ve bir (i5 uruna l*'e 'a(kI' et'ilerdir. A'a:z. ;u(a''ed =s.a.v> dosttan ve d*'andan yalnz&a iki bin kadar l* ile tari(inyn*n* deitir'ekle kal'a', devri'&i bir atl'la, ilkel bir bedevC vekabilevC siste'de yaayan bir toplu'u, d*nya *zerinde geli'i ideoloVik birtoplu'a, zel bir k*lt*rle yeni te'ellere dayanan ileri&i bir toplu'adn*t*r'*t*r. Bu l5*de yap& ve tari(te eine ender rastlanan devri'&i bir g*5, anidennereden kaynaklanverdi byle\ Beni' gr**'e gre, dinin 'anevC ve yarat& ru(C g*&*, sosyal yaa'akaydrlarakT kuytu kelerden, ru(larn i5erisinden ve karanlk tap'aklardan,'anastrlardan, kiliselerden 5karlarak sokaklara ad' attT salt H(iret(ayatn g*zelletir'ek i5in (ar&anan g*5, sosyal ve uygarla ula'a yn*nde de(ar&and. 8in&iler, ne2islerini g*na(lardan arndr'ak, eytan kov'ak, kt*


15/83


16/83

3?'r+i bi1+'a1rI2, ne(y+i ani1l+'*nker3T kiinin kendi toplu'unda oyna'asgereken rol ve bu 5izgide, yani inand ideoloVi dorultusunda *st*ne d*engrev de'ektirT soru'lu bir aydnn, ideoloVisine bal bir bireyin, geribrakl' tutsak bir toplu'da yaayan insann, s'*r*len, yoksun ve 'ustaz1a2sn2a bal kiinin, bir 2ilozo2un, d**n*r*n, yazarn, bilginin, sanat5nninsanlk karsndaki grevidir. 77. y*zyln slH( edi&ilerinden ne yazk ki

sz

BF G? KB[ateiydi. Bu atein da(a 5ok yaka ve kavuru&u olduunu bil'eyen 'i var\ slH'gelin&e buA0"#;#F8AK ;E0


17/83

ayrlna bak'akszn, t*' insanlarn yery*z*nde karde5e bir arada yaa'asnngr*yor'u... 4e tu(a2\ slH' 3bar3 deil, 3sava3tr. 0'*r*&*lerin, papalarn ve:ristiyan din ada'larnn i2tiralarndan 5ekinerek, 'eydan bo brak'a'alyz.slH'1, bug*n*n boyalaryla boya'akla (i5bir olu'lu sonu&a vara'ayz. @er5ei/

BF G? KB[ da(a 5ok l*kse tapyorlar. Bizi' toplu'u'uzda da eski gelenek5ikadnlar 'odern kadnlardan, oku'a' kadnlar da oku'u veya aydn kadnlardanda(a 5ok s*s eyas tak'aktadrlar. Kendisini 'edenC sanan birtak' kadnlar'akyaVlaryla binbir renkte 3yal boya3 s*r*nerek gz yaart& bo'baatl'5as'a, y*z 'etre karelik alanda insanlarn gz*nden ya getir'ekte veburun 'ukozalar' ta(ri et'ektedirler. 0*slenip p*slenin&e bedenleri pekdeerli oluyor'u gibi, kollarna ve boyunlarna tak*klar s*s eyalaryla,boydan boya takndklar altnlar, u 3'akine asr3nda 6a(ran gibi kalabalk bir


18/83

kentte y*r*rlerken insan kulaklk tak'aya zorla'aktan baka ie yara'yor.4eden byle yapyorlar\ Xek

deersiz ve (i5bir y*&elii ol'ayan ru(lar var, kiilikleri bir (i5 d*zeyindeTbyle olun&a da var olduklarn kantla'ak i5in s*sten baka bir eylerinin,bedenlerini yokluktan kurtara&ak (i5bir nesnenin ol'adn gr*yorlar.

Kiiliklerini ortaya koy'ak i5in, ne yapsnlar baka\ 0er'Hyenin g*&*yle, s*s*netkisiyle, 6a(ran1' g*zellerine =]> zenerek, &i&i &i&i talar ve pa(aleyalarla, gn*l alda*& keskin kokularla varlklarn kantla'aya 5alyorlar.Bir (i5 olan bedenlerinin anla'sz ve yine bir (i5 olan kiiliklerininbylelikle varlk d*nyasna ayak bastn sanyorlarT bu yapay varlklarsayesinde yoksulluklarn ve (i5liklerini gideriyorlar. ?(, byle&e bu zavall,yok ol'u (i5ler var ol'u oluyorT varlklar belli olsun da nasl olursaolsun]..Bu kadnlar saylan, sevilen insanlara benze'ek i5in d**n&e ve duygulardadeil de, s*s eyalarnda, y*zeysel baklarda ve d gr*n*'de kiilikkazan'aya 5al'aktadrlar. nsan ru(u, tann'a'a zavalllndan 5ok a& 5eker,bir d**' olur ru(larda 3(i5lik3. Bu d**' 5z*l'edik5e, &inayete kadar varankt*l*klere bular insan. Bu d**'* 5z*p, (i5liini gider'ek i5in 5eitli

yollara bavura&aktr. !eter ki d**'* 5zd**ne, (i5liini giderdiinekendisini inandrsnT bakalarn, (atta kendisini bile aldatsn. Bir topluluki5inde unutulan ve varlnn bile 2arknda olun'ayan bir 5o&uk nasl alar,kzar ve baka 5o&uklara duyulan ilgiden dolay perian olursaT bir toplu'i5inde de, bir toplantda da 2arkna varl'ayan bir beye2endi de (uysuzlan'ayabalar. Bu t*rden davranlar da 2ayda sala'azsa +ki 5ounlukla sala'az +kt*l*k yap'aya balar, olay 5karr, topluluu datrT v*l'eye deer bir eyyapa'yorsa, (i5 ol'azsa bakalarn arta&ak iler yaparT bu da bir yararsala'azsa (ret ol'ak, tann'ak pa(asna kt* ilere giriir, bakalarnasaldrr, kendi *zerlerine bakalarn saldrtrT yeter ki varl sz konusuolsun, (erkes onun varlnn 2arkna varsn. Kt* bir s2atla da olsakt*l*klerle deolsa, 8es&artes1' 3varlk varlktr3 ynte'iyle, kendi varln kantla'ak vevarln inkHr eden, gr'eyen toplulua, 3Bakn ben kt*l*k yapyoru', yleyseben var'3 diyebil'ek i5in ve,3taat elden gel'iyor, yleyse kt*l*k yap'al :er (Cle ile dostun gnl*nde yera5'al3 diyen :a2z gibi, sevgilisini kendisine 5ek'ek ve onun gnl*nde, gz*nde veduygularnda &anlan'ak i5in (er t*rl* (ileye ve kt*l*e bavururT yeter ki(erkes varlnn 2arknda olsun. te l*ksle geri kal'lk arasndaki iliki burada belirginleiyor,psikoloVik kkenleri ortaya 5kyor ve sosyal, sn2sal derinlikleri kendinigster'eye balyor. 3Krk s*tunlu, krk pen&ereli3 ve kr'z boyal kadn tipi, kokteyllerde gzka'atr& el'as, yakut, z*'r*t gerdanlk ve altnlar i5inde iyi bir tiyatrooyunu sergile'ekte ve kuyu'&u vitrinini andran gs* ve birka5 g*zel kokus*r*l'* bedeniyle seyir&iler karsnda sanki bir serginin a5lnyap'aktadr. Bu gsteri sayesinde (er(alde (an'e2endi kiiliine, aslCte'izliine ve aile onuruna eriyor ve Alla(1n kendisine ar'aan ettiklerinin2arkna varyorT yoksun olduu t*' insanC erde'leri bylelikle kazanyor]Kiilikleri &eplerindeki parayla l5*len babas veya ko&as n*nde, gzka'atr& ve g*zel s*s eyalaryla i5indeki d**'* 5z'* oluyor. Bilgiden, soyluluktan, 'anevC kiilikten, y*&e duygulardan, a'a5tan ve sosyalsoru'luluktan uzak olan bu kadn, siya( 5ara2 altndayken 'odern kadn 5e(resikarsnda duyduu aalk duygular' s*slen'ekle gider'i oluyor. nan5,sanat, insanlk, 2ikrC, sosyal ve (atta kadnlk g*zelliklerini sergileye'ediiveya bu g*zelliklerden yoksun olduu i5in, 5areyi ar bi5i'de s*slen'ektebuluyor. 0*slen'ekle ve yalana bir kiilie b*r*n'ekle bar'ak istiyor$

BF G? KB[ sosyal ve siyHsC sn2la'ayakardr ve a5k bir d*nya gr**ne, derin bir '*&Hdele ve ka(ra'anlk k*lt*r*nesa(iptir. Bu nedenle, slH' beni' toplu'u'da bir i'andr, (arekete ynelti&i

-

N

A0"#;#F8AK ;E0


28/83

Ben e2sHneleri inkHr et'e'T an&ak u apa5k tari(sel ger5ekler ve (erkesinru(una ile'i inan5lar varken, aydnlarn ulusal uyan ger5ekletir'ek vesosyal ve k*lt*rel de+

erleri &anlandr'ak i5in nasl olup da 5ounlukla unutul'u bulunane2sHnelerden yararlan'aya kalktklarna aryoru'. Bizi' dinC k*lt*r*'*z

aalat& ve soru'luluk duygularn ld*r*&* bir k*lt*r deildir. !ap& veg*5 veri&i bir k*lt*rd*r. ?er bizi' dini'iz, 3kl5 dini3 diye tannan dini'iz,sosyal '*&Hdele ve s'*r*ye kar sava denilin&e (e'en kabuuna 5ekil'eyingren :ristiyanlk1la bir tutulursaT bu an&ak b*y*k bir ga2let, de(etli birsa2lk ve korkun5 bir &e(alet olur, o kadar. ?er toplu'u'uzun al'yazsn aart'ak istiyorsak, bu *''eti uyandr'ak vel'* &esedine yeniden ru( ver'ek kararlnda isek, dinC ru(u &anlandr'aktanbaka 5are'iz yoktur. slH'1 i5ine sokulan (ura2elerden, yanl inan5lardan vegeri&i elerden arndrarak, s'*rge&iliin girdii yolun ta' tersi bir ynekoyulduu'uzda grevi'izi baar'a'ak i5in (i5bir neden kal'aya&aktr. Ali1nindedii gibi, dCne k*rk* ters giy'iler, slH'1n d*'anlarla &i(Hd ilkesiniBudist+lerin ve :ristiyanlarn ne2isle &i(Hd et'e bi5i'ine dn*t*r'*ler.:atta 'a' :*seyin1in &okun devri'&i kann uyuturu&u bir 'addeye 5evir'iler.

?er aydnlar, s'*rge&iliin, despotluun ve geri&iliin, dinden (alknaley(ine olarak yararlandklarna inanyorlarsa, o za'an bu sila( (alknyararna olarak s'*rge&iliin elinden alsnlar. 8*'an nasl sila(sz (Hle getirebiliriz\ 0ila( elinden alarak ', yoksa(alk bu sila(n deersiz ve yararszlna inandrarak '\ Aydnlarn slH'topraklarnda din aley(ine giritikleri '*&Hdeleler, (alkn d*'anlarna enb*y*k (iz'et ol'utur. Bizi' toplu'u'uzun aydn u iki esas 5ok iyi bil'ekzorundadr$ :er eyden n&e bizi' toplu'u'uz ;*sl*'andr. kin&i olarak da,slH' kitleleri (arekete ge5iren bir dindir. ?er bir d**n*r, sosyal geli'e vek*lt*rel ilerle'eyi, (alk slH' 5er5evesinde uyandrarak ve kendi z*ne dn'eye5ararak ger5ekletir'eye girie&ek olursa baars 5abuk, kesin ve ka5nl'azola&aktr.

/M

/

A0"#;#F8AK#;E0


29/83

te'el noktasdr. Bizi' aydn'z, eer slH' k*lt*r*n*n yaa'dan ve 'addedenkop'u ve kendi kabuuna 5ekil'i i5e dn*k bir k*lt*r ol'adn anlaya&akolursa, bu b*y*k dinC g*5 slH' toplu'larnda kolay&a bir uyan (areketinedn*ebilir. Bu k*lt*r &i(Hd k*lt*r*d*r, siyHsC bir k*lt*rd*r, sosyal bir k*lt*rd*r,nderlik ve soru'luluk yaratan bir k*lt*rd*r. Bu k*lt*r d*nyaya yneliktir. 6*'

dier dinlerin ideali olan H(iret, slH'1da bu d*nyann ve bu d*nyadaki yaa'nyalnz&a bir uzants ve yanst&sdr. 8*nyann (er eyi H(iretin n&*s*d*r.[(iret de d*nya (ayatndan baka bir ey deildir.?kono'i vazge5il'ez te'ellerden biridir. 3!iye&ek ek'ei ol'ayan a5 insan, yalnkl5 (erkese saldr'aldrT 5*nk* (erkes onun a5lndan soru'ludur.3 =?bIFer>. slH' ayr&alkl bir sn2 kabul et'ez. 8in t*' insanlarn dinidir. Budin ege'en sn2larla a'ansz bir '*&Hdeleyi e'reder. ;*tre2lerle, 'eleP ve(atta ru(banlk ve a(bHrla '*&Hdele et'eyi e'reder. slH'1n son (ede2i t*'d*nyada adaleti ve eitlii sala'aktr. slH'1n tari( 2else2esine bakt'zda, zay2lara ve klelere yneti' veinsanlara nderlik (akk verildiini gr*r*z. 3Biz ise diliyoruz ki, zay2brakl'lar yery*z*nde vHrisler ve i'a'lar klal'3 =Kasas$ > 0ava

alanlarnda &anlarn veren dinC nderler ve a(siyetlerle kendi kabuklarna5ekilerek l*p giden dinC nderler arasnda 5ok b*y*k 2arklar vardr. A'a bizi'birtak' aydnlar'z ve d**n*rleri'iz, ne yazk ki bu 2ark grebile&ekkapasitede deillerdir. slH'1n Xeyga'beri, 3;addC (ayat =d*nyas> ol'ayannH(ireti de yokturT yoksullukla i'anszlk birbirinin kap ko'usudur.3 derkenT?bI Fer de, 3!oksulluk kapdan girdi 'i i'an da pen&ereden 5kar.3 diyor. Bu din0adC1nin dedii gibi, 3;ideni ye'ekten bo tut ki, i5inde ir2an nuru gr*ns*n3de'ez. Bo olan karnda gr*len, a5lktan gurul+dayan barsaklardan baka birey deildir. te byle bir slH'C gr*le sosyal, siyHsC ve k*lt*rel a5dan bakldza'an, kbal1in ve yaptklarnn b*y*kl** da(a iyi anlalyor. 9, Bat1yyakndan tanyorduT a'a kendi toplu'unu, k*lt*r*n*, uygarln, tari(ini de 5okiyi bildii i5in Bat1ya kle ol'ad. Bat1ya ve Batlla'ayaP Kur1Hn1da 3'ustaz1a2Cn3 keli'esinin zdd olarak *5 teri' s*rekli tekrarlanr.3;*stekbirCn3$ Kibirlenenler, b*y*klenenler, yeni deyi'le 3ezenler, zorbalar3T3;*tre2Cn3$ !aa'ay ve d*nya (ayatn (ede2 edin'i servet sa(ipleri =BurVuvakapitalistler>. 3;ele3$ Bir yerin zenginlikten 'ar' ileri gelenleri,(ilekHrlar, (Hki' sn2.

/J

/

A0"#;#F8AK ;E0


30/83

edil'i slH'1 dirilt'ek ve yeniden b*t*nletir'ekten 5ok kendisini t*'boyutlarda yetitir'esi ol'utur. slH'1 ;u(a''ed kbHl gibi bir d**n*rden 'anevC, il'C, tari(C, sosyal vesiyHsC ynleriyle tan'ak, ger5ekten onu en zg*n bir bi5i'de tan'aktr. BizslH'1n dnda baka (er(angi bir d**n&e veya ideoloViye balansak bile,slH'1la balar'z yine kopara'ayz, 5*nk* bu topraklarda do'u ve bu

topraklarda b*y*'**z. Bu topraklarn 5o&uuyuz biz. kbHl, ;*sl*'an bir slH( edi&i ve devri'&i bir d**n*rd*r.


31/83

8ou ru(lu bir d**n*r. ;*sl*'an ran1n derin ir2anna dal', Arap edebiyat vek*lt*r*n* 5ok iyi bilen, slH' 2else2esine, tari(ine ve d**n&e yapsna(akkyla vak2, ;evlHna1ya Hk, Kur1Hn1la (er bak'dan *l2et kur'u, Kur1Hn1nru(unu, dilini ve derin d*nya gr**n* i5ine iyi&e sindir'i ve varolu2else2esi, insan ve d*nyadaki yaa' konusunda zl* yoru'lar getir'i '*1'in birdevri'&i. 5inde yaad'z d*nyann 2else2C ve d**n&e 5k'azlarn bilen

kbHl, zellikle sosyal ve 'addC perianlklar i5inde y*zen biz E5*n&* 8*nyatoplu'larnn d*nyaya ege'en olan d**n&e ekollerinin etkisindeki aydnlari5in, kaynan Kur1Hn1n oluturduu bir

BF G? KB[ yenilgisi ile, 8ou1nun


39/83

-M

-

8?9


40/83

k*2*rle karlanyordu. 8evri'in, diyalektiz'in nderlerinin yazdklarna veyasylediklerine, ya da diyalektik esaslarna ve 0talin1in verdii buyruklara ki'kar 5karsa, sonunu kendi elleriyle (azrla' oluyordu.Bu siste'de ideoloVi (alk uyut'a ara& olarak kullanl+

-J

-

BF G? KB[, kist, ribH, d*nya, H(iret, i'an, sHli( a'el, &i(Hd, 2ela(, takva,e(Hdet, tev(Cd, va(det, kardelik, soru'luluk, Hyetler, s*nnet, b*y*klen'e=istikbHr>, tHIt, vesvHs, (annHs, vHkib, ne22Hse, 'ele, '*tre2, 4e'rud, Karun,Bel1a' Baura, ekono'ik irk, siyHsC irk ve dinsel irk, "abb*1n+nHs, ;elik*1n+nHs, lH(i1n+nHs, Alla( ve "asIl*1ne a5k5a sava a5an 2aiz&i ser'ayes'*r*&*s*... 6*' bunlar Kur1Hn1dan alabilen bir bilgin u ger5eevarabile&ektir. 8ili va(y, &ev(eri ru(, d**n&esi din ve peyga'beri *''C olan buKitHb, (er eyden da(a 5ok tari(eT toplu'larn, d**n&e ekollerinin, davetlerin,(areketlerin, i'ann, a'elin ve insanlarn tari(ine dayan'aktaT srarla tabiataynelerek t*' olular, (areket kanunlarn ve (ayatn srlarn 5zebil'e'izi5in bilgiler ver'ekte, e'irler yaynla'aktaT 3Baknz, d**n*n*z, (atrlaynz,akl ediniz, tedbir alnz, ger5ekleri gr*p yaratln srrn 5z*n*z3


61/83

diyerek bili'den, (ik'etten, basiretten, tart'adan, eletiriden ve dinle'edensz et'ekteT teoriler yerine a'eli koyup, in&eleyip aratrdktan sonra zorla,tek2ir, ta(rik ve (ura2elerle kardakileri ez'ee deil +bili'sel ve 2ikrCtart'alardan ka5arak da deil+ a'a en g*zel bir bi5i'de insanlarla tart'ayave onlar uyana, a'a&a, ger5ee, akla, (ik'ete ve g*zel szlere dayanarakAlla(1n yoluna 5ar'aya davet et'ekteT (ayHllerle, 2izik tesi e2sHnelerle

veya rI(HnC i5 d**n&elerle, ger5ek d &ezbeler ve duygularla, 2else2Csa5'alklarla deil, a'a bili'sel aratr'a ve in&ele'elerle ve eyannderinliklerine in'ekle tabiat tan'a'z, l*'*n ve yaa'n srlarn 5z'e'izive ilerle'enin te'ellerini ke2et'e'izi e'ret'ektedir. !aratln ve evrenin ger5eini, varln gizli anla'n ve sonu5 olarak daAlla(1 tanyp, i'an bu tan' *zerinde ger5ekletir'eye, sonrada tari(iin&ele'e ve insann iradesiyle a'el anla'ndaki grevini anla'ayaT g*5l*lerin,bilginlerin, zenginlerin, ru(anClerin, ileri gelenlerin ='ele>, d*nya

(ayatn ve zevk i5inde yaa'ay a'a5 edinenlerin ='*tre2>, (alk ynlarnn,uyank insanlarn, :akk1a tapan '*1'in ve '*&H(idlerin, (akk ezenlerin, d*nyayatapanlarn, kH2irlerin, zHli'lerin ve KitHb1a, (ik'ete 5aran peyga'berlerintari(, toplu', uygarlk, k*lt*r ve deerler i5indeki rollerini ve

soru'luluklarn ren'eyeT sosyoloVik bili'sel kanunlara dayanarak tari(inakna yn veren etkenleri bul'ayaT sonu5 olarak, insanln gele&eini, yn*n*ve yolunu, dinin ve uygarln al'yazsn kavra'aya 5ar'aktadr.. Bir yanda b*y*k Rransz 8evri'i, ngiltere 0anayi 8evri'i, 5ada Batuygarl, k*lt*r ve bili'i, 2else2C d**n&eleri, kleliin kaldrl,A'erikan Ba'szlk 0avaT te yandan Ba&on, Xas&al, 8es&artes, Kant, :egel,0pengler, 4ietzs&(e, Reuerba&(, 0tuart ;ili, 0'it(, Goltaire, "ousseau, 8ar%in,Rreud, Bergson, 0&(iller, Xroud(on, 0aint 0i'on, ;arW, ?ngels, Xle(anov,'ateryaliz', naturaliz', diyalektik liberaliz', de'okrasi, sosyaliz',nasyonaliz', (*'aniz', sosyal de'okrasi, siyantiz', egzistansiyaliz', idealiz'gibi ideoloViler ve 2else2e t*rleri... Ge tari( sosyoloVisi, tari( 2else2esi,5eitli ekono'ik siste'ler, insann 2else2C ve bili'sel a5dan tan', dinintan', a(lHk, estetik, sanat, edebiyat, k*lt*r, zooloVi, evri'le'e ve ekoloVigibi yeni bili' alanlarnn ortaya 5kT insan davran, d**n&e veduygularnn tari(, doa, &ora2ya, 5evre, sosyal altyap, *reti' iliikleri,soy, psikoloVi, kiilik ve biyoloViye gre in&elen'esi... Ge, t*' bu bilgidallarnn ve (er t*rl* yeni geli'elerin dinle s*rt*'esi. Byle bir d*nyann i5indeT tari(in, toplu'un, ekono'inin, politikann,2else2e, bili', sanat ve ideoloVilerin saldrlar karsnda, kendisine eskikitaplarda sunulan (ura2elere kar' slH'1dan y*z 5eviren aydn nereyesna&aktr\ @*n*'*z gen5liini kendisine sunulan k*lt*r, (ukuk siste'leri, ideoloViler,2else2e ve yaban& siyHsC siste'lerden ve 0artre1dan, ;arW1tan kurtar'ak i5in neyap'a'z gerekiyor\8eri' kiT onu n&e dini kuatan dar 5er5evelerden kur+tar'a(yz. Bunu yaptktan sonra ona yle seslen'eliyiz$ nsanlk ve kardelik Rransz 8evri'i1nin burVuva k*lt*r*nde deil, slH'd**n&esinde vardr. 8*nyann ve yaa'n anla'n 'ateryaliz' de deil1tev(Cd1de ara'alsn. Kapitaliz'e kar olan, ;arksiz' deil slH'1dr.BurVuvaziye kar birle'ek *''etle'ekle olur. ?'ek5inin e'eini al'as,(akszln yok edil'esi, 'al y'ann ve belirli ellerde dola'asnn n*nege5il'esiT '*lk*n Alla(1a, dolaysyla insanlara veril'esi, ?bI Fer1ind**n&esinde, Ali1nin ekono'ik siste'inde, slH'1n devri'&i nderliinde,(alkn (*k*'etinde, yani biat, Ira ve i&'H ile ger5ekleen 'ustaz1a2larn(*k*'etinde, s'*r*lenlerin, ezil'ilerin ve yoksullarn yneti'indeger5ekleebilir. Adaleti salaya&ak olan slH'1dr. Akl, 'antk ve bili'yenil'e'i, (ayr ve errin a'elde olduu bildiril'i, tabiata uyank irHdelerinege'en olabile&ei ilan edil'i ve bo, a'a5sz yaa'n, (esapszln ve(areketsizliin (i5lii anlatl'tr. Kya'et bir yok olu deil, d*nya(ayatnn deva'ndan ibarettir. nsanla Alla( ve H(iret ilikisi kendini akta,ibHdette, takvada, ne2si arndr'ada, i(lHsta, a'elde, irHdede, zg*rl*kte,yarat&lkta, (idHyette, adalette, ba'szlkta, ger5ekte, g*zellikte,


62/83

sevgide, y*&elikte, insanlar sev'ede, zay2larn derdine 5are ol'aktaTinsanlar ez'e peinde koanlarla, a&'aszlarla, despotlarla, zHli'lerle,ikiy*zl*lerle ve 2aiz&ilerle '*&HdeledeT yeti'lerin, zul'e ura' ve'ustaz1a2larn yard'na ko'ada gsterir. Bu dinde bir tek tanr vardr o da Alla(1tr. nsan 91nu tan'akla, 91nuanla'akla, s*rekli 91nu d**n'ekleT 91na dayan'ak, 91na g*ven'ek, 91na inan'ak

ve yalnz&a 91ndan yard' isteyip, yalnz 91ndan kork'aklaT 91na (a'd ve senaet'ek, 91na ibHdet et'ek, 91na tesli' ol'ak, 91na ynel'ek ve 91nun yolunda&andan ge5'ekle z uyana, zg*rl*e, ba'szla ve varlna kavuur.Kendisini balayan t*' balardan, kleliktenT uzakla'asna yol

a5an t*' eksi deerlerden kurtulurT yalnz&a 91na ibHdet ederT evrende tek'utlak varlk olan 91nu dinler ve t*' deerlerini 91ndan alr. Bu deerler,dindarlarn veya dinsizlerin sosyal, siyHsC ilikilerde sz*n* ettiklerideerler deildir. Bu deerler yalnz&a 91nun akndan ve 91nu a'a5 edin'ektenkaynaklanan deerlerdir. 8eerlerini 91ndan alr, 91nun dndaki t*'sevgilileri bir yana iter. 91ndan baka a'a5 tan'az ve 91nun dndaki t*'g*5lere kar 5kar. Ge sonunda, b*y*k ve doru bir Hbid Ali1nin dedii gibi,eer bu ibHdet ger5ek dostlarn ibHdeti ise, Hbidi 'abud gibi ve 91nun en yakn

yapar. 4iteki' bug*nk* psikoloVi bili'i velayeti kantlyor. 0even ve sevilen iki insan eskiden beri s*rd*rd*kleri aklarn i(lHsla vekendilerinden ge5erek yaata&ak olurlarsa, za'anla ayn niteliklere b*r*nerekbirbirlerinin ayn olurlar. Bu beni' gr**' deil, Xeyga'ber1in sz*, (attae'ridir$ 3Alla(1n a(lakyla a(lHklann3. Alla(1n a(lHkn aln, Alla(1n deerlerini kendi deerleriniz yapnT 91nunniteliklerine b*r*n*n de'ektir bu. Alla(1n u buyruuna bakn bir de$ 3Kulu']Bana itaat et] 6a ki, seni kendi' gibi yapay'3P 4asl bir u2uktur bu, bu ne y*&elitirT slH'1n i'an ve ideoloVisi insannerelere kadar gt*r'ektedir] 8ini byle anla'ak, tev(CdC d*nya gr**n* byle yoru'la'ak, insansosyoloVik ve zyaps itibaryla byle tan'la'akT soru'luluktan, siyHsetten,ekono'i ve (ayat 2else2esinden, Kur1Hn, tev(Cd, risHlet, e(Hdet, kya'et,veraset, adalet, ibHdet, (a&&, duH, e2aat, takiyye, taklit, i&ti(Hd, &i(Hd,*''et ve i'a'etten bu a5dan sz et'ekT zay2lk,P Bu sz, Bu(HrC gibi sa(i( (adis kitaplarnda ge5en u anla'daki (adCs+ikudsC1nin bir dier i2adesidir$ 3Kulu', ben kendisini sevin&eye kadar banaibHdet eder. 4e za'an ki Ben onu severi', o za'an onun gren gz*, iitenkula, tutan eli, y*r*yen aya oluru'...3=y.>

b*y*klen'e =istikbHr>, (annHs, vesvHs, rabb, 'elik, ilH(, nHs, gHsk, ne22Hse,(aset5i =(Hsid>, 'ele, '*tre2, riba, kenz, takva, tezkiye, [de', d**, &ennet,yasak 'eyve, isyan, iblCs, (ik'et, KitHb, 'CzHn, de'ir, Hyet, 0*nnet, gayb,e(Hdet, orta *''et, *sve, lev(+i 'a(2uz, e&el+i '*se''a, kader, ru(, 2e&r,nHziHt, HdiyHt, 2ela(, i'an, *''C, risHlet ve va(y deyi'lerine ger5ekanla'larn ver'ekT aalk duygusuna kapl' ve kiilik krklna ura'bizlere ve aydnlar'za, ;*sl*'anlar olarak Bat1nn ;arWist veya burVuva2ikir, k*lt*r ve d*zenleri ve liberaliz', siyantiz', (*'aniz' gibi ideoloVilerive 2else2eleri karsnda kiilik kazandra&ak, bizi savun'adan saldryage5ire&ek ve (er t*rl* bHtl ideoloVi ve siste'ler karsnda bizi en sala'noktaya getire&ektir. Bizi ideoloVik doyu'a ula', z uyana var', slH(edi&i, '*&H(id, devri'&i, soru'lu ve g*5l* kiiler yapa&aktr. Ge byle bir insan, vasat *''etin bir bireyi olarak kendisini za'ann i5indeve inan5 savann ortasnda gre&ektir. 6*' olaylar, 5at'alar, yaratl,risHleti, (ayat, daveti, yolu, a'a&, ykp yeniden yap'ay, kurtulua veaydnla a5lan kapy, ger5ei, adaleti, zg*rl**, 2ela( tanya&akTinsanln g'*ld** 'ezarla, sra2il1in sIrunu *2le+ye&ek ve z uyanavarp, Alla(1n deerlerini kazana&ak ve kendi kendisinin insan ola&aktr.Byle bir insan, 'ateryalist d**n&enin dar d*nyasna sabilir 'i artk\ Bu b*y*yen ve Alla(1a ynelen insan bir da(a 'aneviyHt yoksulluuna, k*lt*rve ideoloVi yetersizliine d*'eye&ek, kendi kendinden ne2ret et'eye&ek, 2else2C


63/83

sa2satalara kan'aya&ak, kendisini yitir'eye&ek ve teknoloVi ile ideoloVii'paratorluklar karsnda eil'eye&ektir. *nk* bu insan byle bir baka5syla d*nyaya baktndan ve dinin, slH'1n, insann ta' bir tan'navardndanT u5suz bu&aksz, d**n&e, k*lt*r, deerler, g*zellikler, duygular,y*&e a'a5lar, 'u&izevC yetenekler, (ayat veri&i g*5ler ve devri'+

&i, yk& ve yap& ate okyanuslarna sa(ip ol'utur. !*zyllar boyu &i(Hd,i&ti(Hd, 5al'a, &'ertlik, e(Hdet ve uyanklkla birik'i tari(in en zengin,en derin ve en &okun k*lt*r 'irasna kon'utur. 'anl ve aydn geri&i'iz byle bir inan&n doruuna 5karak z uyanavaryor ve n*ne dn*p, birka5 yl i5inde bize takvada 0u22e As(Hb1n, adaletsiste'inde ?bI Fer1i, duH ve ibHdette 'a' 0e&&Hd1, e(Hdette 'a' :*seyin1it*' insanC erde'ler ve slH'C deerlerde Ali, RHt'a ve Feyneb1i an'satyor.an tan', za'an 2et(et'i ve kavgann i5inde ger5ek y*z*n* gster'itirartk o. slH' (er za'anki gibi yayor ve insanlk i5in ideal si'alar yetitiriyor.slH' kuru, 5irkin, geleneksel 'askeyi 5karp, anlal'az (ura2eleri, tu(a2inan5lar, v*n'eleri, kera'et ve lHkaplar, ru(suz ve tekrar edilip duranniteliklerini at' ve da'arlarnda (ayat dolu &okun bir kann dolatn

insanla gster'itir. Bu ideoloVi derin ve 'antksal bir d*nya gr** olarakinsanlar sosyal soru'lulua, (idHyete, (ayata, zg*rl*e, bili'sel gr*e vedevri'&i bir ze 5aryor. 0'*r*ye, burVuvazinin yaantsna ve sn2salayr'lara kar 5kp, 'ustaz1a2larn (akk ve e'ei i5in, kardelik, adalet vere2a( i5in '*&Hdele ediyor. Kur1Hn1a gre yaa'aya 5alan, d**n&e ve a'elsa(asnda y*&el'i 2eti( erleri yetitiriyor. !a(udilerin bilginleri, Kayzer1in ru(banlar, Kisra1nn 'abedleri, Riravun1unsi(irbazlar ve Kurey1in ey(leriyle birleen ve kendilerini slH'1nkoruyu&ular ve "asIlul+la(1' vekili sananlara diyoruz ki$ 30izin te'silettiiniz ve slH' diye sunduunuz din slH' deildir. slH', tev(CdC bir d*nyagr**ne sa(ip devri'&i bir i'a'etin nderliinde (akk ve adalet te'elleri*zerinde y*kselen, ayn d**n&e ve soru'luluu paylaan bir *''etin dinidir. Budinin ekono'isinde e'ek kutsaldr, (erkes (akkn alr + ne bir eksik, ne bir2azla+, sosyal adaleti ger5ekletir'ek esastr. Adaletiyerletire&ek ve kH2irlerden intika' ala&ak olan i'a' bekleyip otur'ak deil,tari(in akn onun gele&ei yne 5eviren bir bekleyitir. Ade'1in yaratl(ikHyesi insann tan'n veren bir (ikHyedir. 6akva devri'&i zyapnn addr.6akiyye, d*'an aldat'ak ve rg*t*n srlarn koru'ak i5in bavurulan birtaktiktir]3 A'a artk ne'li deil, i5inde bulunduu ka2esi kran ve 5a'zn geni5l*ne ege'en Ad kav'inin banda k*k+reyen, Kur1Hn1n deyi'iyle...P +ge5ol'utur artk+ slH' i'anda ve a'elde, 2ikrC ve sosyal alanda yaad9rta5a1 ve 5an t*' 5k'azlarn ve bataklklarn geride brak'tr.0aldrya ge5'itir artk slH'. Bili', k*lt*r, teknoloVi, toplu', uygarlk,siyHset, (alkn tari(ini eline alarakT iki kutba ayrl' olan d*nyadae'peryalist Bat ve 8ou s*per g*5lerinin ve onlara ba'l yaltak5 reVi'lerinykntlar *zerinde, 0aadet Asr1nda olduu gibi 'ustaz1a2lar, s'*r*yeura' a5lar, zg*rl*e susa', g*nl*k ek'ee ve a 'u(ta5 insanlarvarisler ve nderler kla&aktr. A'a, d*'an (i5 dur'az. :ileler kurup dur'ay elden brak'az. Bu talan& veinsanlk d*'an g*5, kendisine kar ayaklanan slH'1 ez'ek i5in elindengeleni ardna koy'az. 0rtnda (rkasyla &a'i ve 'i(rap kelerinde otur'ayngren slH'1 pek sever o. slH'1n pasaportunun yalnz&a duH ve ibHdet i5inge5erli ol'asn ister. ;ezarlklar da onun sevdii yerlerdir. 9na gre slH'1nkurallar l*ler ve l*'den sonras i5indirT kente gel'e, 'e&lise, *niversiteye,gazetelere, radyo ve televizyona, partiye, politikaya ve ekono'iye gir'e (akkyoktur. A'a, gr*l*yor ki slH', kendisine y*klenen bu pasaportu 5pl*e at' veortaya 5k' bulunuyor. Kanser+le'i siste'leri ve saltanatlar yk'ak i5in'eydana atl'3 Burada Hyetin asl anl'a'trT 2akat arkadan gelen &*'leler sylen'ekisteneni a5kla'aktadr, =5>


64/83

slH'$ :z. ;u(a''ed =s.a.v> gibi ayan inzivaya dald 'aaradan daryaat', kabuundan 5k' ve bir elinde KitHb, teki elinde de'irle (ereyi'CzHna vur'ak, (alk ayaa kaldrp adaleti ger5ekletir'ek i5in ;ekke1ye in'iduru'da.4e var ki, yine *5*n*n bir araya geldiini gr*yoruz$

+KHsitIn =Adaletin d*'anlar>+;HrikIn =8ostluklar yolun yarsna kadar olanlar>+4HsikIn =Arkadan (an5erleyen dostlar>... KHsitIn, ;HrikIn ve 4HkisInT bu (ayrsz *5gen, insanlarn gnl*ne (annHs veirk vesveselerini ekerek, onlar bolua ve yok ol'aya 5aryor, vi&danlar veakllar uyuturuyor. nsanlar kendilerine yaban&latryor. 0eyyar put gibiinsanlarn rabbi oluyor, sonra renk deitirerek insanlarn 'eliki oluyor ve birda(a renk deitirip, insanlarn ilH( oluyor. Kara ve evrensel e'peryaliz', s'*rge&iliin g*&*yle, vHkb, Hsk vene22Hse1leriyle (alkn i5lerine d**'ler atp, b*y*l*yor ve Riravun saraynnsi(irbazlarn da kullanarak, kl&n kestii, altnn satn ald vetebi(inin aldatabildii yere kadar 1tev(Cd1in kk*n* kaz'aya 5alyor. Kitap,terazi ve de'iriyle &H(iliyetin soylularn, ?bI 0*2yHn1' reVi'ini, 8e&&al1n

k*lt*r*n* yk'as kesin olan *''etiT adaletsizlik, &e(alet ve zay2ln i5ineit'ek istiyor. slH'1n ileri&i ve devri'&i bir ideoloVi olarak yery*z*ndeyayl'as, tev(CdC bir d*nya gr**n*n 5evresinde olu'u bir *''etin ortaya5k'as, i'a'etin siyHsC bir 2else2e ve devri'&i bir nderlik bi5i'inde kendinigster'esi, verasetin te'elde Ade'1den kya'ete dein uzan'as, ;e(dC1yibekleyiin 1skntdan ra(atla 5k1 olarak deerlendiril'esi, [de'1in isyanve (ubItun =&ennetten indiril'e> en derin bir (*'aniz' oluu, zg*rl**n,irHdenin, yarat&lk ve soru'luluun insandabirle'esi, i'an te'eline dayanan ve rksal ayr'lar par5alayan birevrenselliin kabul edil'esi ve t*' yery*z*nde eitlik, kardelik ve adaletinger5ekle'esi e'peryaliz'in iine gel'ez. 0n2lar birletirip, sn2 ayr'n yok et'ek ve ekono'ide eitliisala'ak i5in ;arksiz'1e ve :egel1in idealiz'ine bavuranlarT insan yaratlanvarlk ol'aktan 5karp yaratan varlk yap'ak, insan yery*z* gurbetinde babobrak'ak, zg*rl**ne kavutur'ak ve byle&e rnek insan yarat'ak i5inegzistansiyaliz'e bavuranlarT insann soyluluunu, zg*rl**n*, g*zelliini,erde'lilik ve saygnln (*'aniz'de grenlerT sosyaliz'i, toplu'&uluun vee'ein ege'enliini ger5ekletiren, ser'aye ve paraya tap'ann nlendii,parazit yaa'n, s'*r*n*n, sn2la'ann, 'al y'ann ve *reti'e tap'ann yokedildii bir siste' sananlarT siyantiz'in tabiat yansz gzlerle gr*p,ger5ekleri ortaya 5kard inan&na kaplanlarT d**n&e zg*rl**n*ndestekleyi&isi ve koruyu&usu olarak liberaliz'i ortaya s*renlerT zHli'yneti'lerin saltanatlarnn ykl'as ve (alka ege'en olan despot g*5lerinezil'esi i5in de'okratik ynte'ler i&at edenler ve de'okrasi ilerlikkazandnda yoksul uluslarn ve 'ustaz1a2 ynlarn kurtula&ana inananlarTksa&a saa+sola kay'ay zHli'lerin dertlerine 5are sa'p, '*tre2lere veser'ayedarlara sava a5arak (alk ileriye, ger5ee ve kurtulua gt*re&ekleriniiddia eden t*' ideoloViler, s'*r* altnda inleyen uluslar ve yoksul sn2larbo szler ve (i5bir za'an ger5ekletire'eye&ekleri (ayHl (ede2lerle uyuttulardurdular. Bat1da doan siyantiz' ve liberaliz' gibi ideoloViler ve 2else2C ak'lar,bir bak'a (erkesin yneti'e katlabile&ei zg*r bir orta' yaratt Bat1da. ?nazndan (erkes kendisini zg*r kabul ediyor ve 3de'okratik bir yneti'de ben deoy sa(ibiyi'3 diyebiliyor. Kurulan (*k*'etlerin 5ounluun

(*k*'eti olduunu gr*yor. A'a gel gr ki, parann g*&* kendini burada dagsteriyor ve sandklarda istedii oylarn yl'asn salayabiliyor.Kapitaliz' siste'i kendi yararna olan (er eyi (alkn gnl*nde ter&i( edilir(Hle getiriyor. 0andklardan yine (alkn deil de kapitaliz'in istedii 5kyor. Ute yandan, 'ateryaliz' (er t*rl* inan& ve a(lHkC deerleri reddedip,evrendeki (er eyin 'addeye dayandn ileri s*r*yor. 9ysa, tari( 'addeyeynel'enin, (er za'an (akk, deeri ve ger5ei (i5e say'aya vardn bize


65/83

gster'ektedir. 8*nyada Alla( ve 'aneviyHt ol'ad za'an (er t*rl* kt*l**n&aiz (Hle gele&ei a5ktr. ;ateryaliz'in ge5'ite !ezidC bir d*nya gr**nedn*'esi bir rastlant deildir. *nk*, varlklar d*nyasnda (i5bir 'anevCl5*, a(lHkC deer ve KitabC bir 'CzHn kabul edil'ezseT o za'an (er ger5ek, (ersoru'luluk, a'a5, insan ve yaa' t*'*yle anla'szlar. !aa'n a'a&nnyalnz&a tat ve lezzetler i5inde y*zd*kten sonra l*p git'ek ol'as ka5nl'az

(Hle gelir. Ge 8ostoyevski1nin dedii gibi, Alla(1 varlklar d*nyasndan 5ekipalrsak, (er istedii'izi yap'ak i5in (i5bir &iddi engel kal'azT byle bird*nyada yaa'a iznini de ?pik*riz'1e inananlar alabilir. @er5ekten de, eervarlklarda bilin5, yaa'da (esap ve insanda (ede2 ol'azsa, lezzetten baka birey d**n'eyen anla'sz idealiz'le 5o&uksu bir ro'antiz' ortaya 5kar. te bu'antk .MM yl n&esinin bedevCsiyle, g*n*'*z*n (*'anist Bat uygarl veburVuva k*lt*r*n*n n&*s* olan aydn ayn d*zeye getirir. Bu iki tip arasndavar olan (er t*rl* ayrla ra'en, (ayattan ve d*nyadan zevk al'a (er ikisinide ortak bir noktada birletir'ektedir. Bu noktada 'ateryalist d*nya gr**d*r.!arglar ayndr$3:erey bu d*nya ve bu (ayat i5in]3 Bili'sel ve bedevC 'ateryaliz', 'ekanikselveya diyalektik 'ateryaliz', d**nsel veya 2else2C 'ateryaliz'... 4et*r olursa olsun, 'ateryaliz'in yanstt tek ger5ek d*nya (ayatdr. Bu

2else2eye dayanan ;arksiz' ise, yeni 5an aydnlaryla Katolik kilisesininte'sil&ileri arasnda ser'aye biriki'ine ve burVuvaziye, s'*rge&ilie vesn2sal ayr'lara kar 5kp, adalet ve eitlii ger5ekletir'e a'a&ylaAvrupa1da yayl'aya balad. 4e var ki, ;arksiz'1in bu a'a& dinin de te'ela'a&dr. Ge bu a'a&n ger5ekle'esi i5in tev(CdC bir d*nya gr** ve bu d*nyagr** i5inde a(lHkC, 'anevC deerlerin, takvann ve H(iret inan&nn bulun'askesinlikle zorunludur. Rakat *z*lerek tank olduk ki, 'antk ve tari(, kk*ndenkoparlarak 'ateryaliz'e baland. !oksul ve 'azlu' insanlarn *'idi olan veurunda kanlar dk*len, &anlar verilen bu 5o&ukT anasnn ku&andan yani1tev(Cd1den koparlp, 'ateryaliz'in kara &anavar gs*nde s*t e''eye verildi.BurVuvazinin, 'akinan' ve rasyonaliz'in ku&anda 8es&artes1in aksz ve ru(suzduygularyla b*y*t*ld*. nsana kar olan aalk Bat ekono'isiyle beslendi ve;azdek ile 4IirevHn1' (uyunu ald. Ra&iaya bakn ki, y*zyllardr urunda e(idverdii'iz adalet, zg*rl*k ve uyan zle'leriyle savat'z 5o&uk, ?bI Fer1ibrakp !ezCd1in gnl*ne girdi. B*y*d*, byk ve sakal brakt. Baar ta(tnaoturup da, za2er ta&n giydiinde y*z*ne bir de baktk ki, (ayret] Bu tev(Cddeil, *5le'e&i irkin birliiydi. Bu birlikte (e' Riravun, (e' Karun, (e' deBel1a' vardr] Ko'*niz', ban ekono'iz'in eteinin altndan 5karp, insanln elinden5alar boyu kleliin, 2eodaliz'in ve (atta burVuvazinin bile ala'addeerleri ve (aklar al'ay nasl da be&erdi\ nsannT zorun, altnn veikiy*zl*l**nP ege'enliinden kurtul'ak i5in verdii sava, baka bir s*perg*&*n do'asna neden oldu. nsanln t*' arzular a&'asz&a 'ezara g'*ld*.P Fer u zor u tezvir =altn, bask ve aldat'a>.?vetT Alla(1a dn'ek ve yeniden Alla(1n i'an ipine sarl'ak l*'e ynel'ekdeil, arzular 'ezara g''ek deilT dini ve arzular 'ezarlktan 5kar'ak, i'anve &i(Hd ru(unu dirilt'ek, akn ateini yeniden kr*kle'ek, 4e'+rud1u 5kertenve putlar kran brH(C'1in tev(Cd bayran ykntlar *zerinde yenidendalgalandr'ak, uyann kesik kollarn yerine tak'ak, adalet ve zg*rl** esaskk*ne 5evir'ek ve 5o&uu kendi anasnn ku&ana tesli' et'ektir. 8inebylesine bir dn* yap'ak ve 1tev(CdC risHlet1e ger5ek ilevini y*kle'ek,slH'1a 5a'zda sa(ip olduu ger5ek g*zellik, 5eki&ilik ve aydnln yanidenkazandra&ak ve ileri&ilik iddiasnda bulunan saldrgan ideoloVileri yerlerineoturta&aktr. A'a, bu ideoloVilerin kendiliklerinden yerlerine oturup s*slen'i+p*slen'i davetiyelerini slH'1a kap(rvere&eklerini bekle'ek aptallk olur. Bubak'dan yerlerini slH'1a ver'e'ek i5in bu ideoloViler 2itne *rete&ekler,sabotaVlara girie&ekler, arkadan (an5erleye&ekler ve bu yeni doan arslanbo'ak i5in yeni+eski t*' bi5i'leriyle itti2ak ede&eklerdir. Bu devri'&i bi1setin ve tev(id risHletinin karsnda 5lk atan ve onuyk'ak i5in elinden geleni yapan d*'an ideoloVilerin yan sra, dost gr*nenbanazlar da onu yok et'ek i5in &ep(e gerisinde d*'anla ibirlii yap'aktadr.


66/83

Ge ya'ur gibi yaan belHlarn batakla 5evirdii bir orta'da savaan'*&H(idlerin arkasndan inanl'az bi5i'de *'itsizlik Hyetleri oku'aktadrlar.Bununla da yetin'eyerek, d*'ann ez'ek i5in saldrd .n*++3(idler vee(idler &ep(esine dolayl yoldan saldrlarda bulun'aktadrlar. 3Bu dininAlla(1, bunlarn 1tev(Cd1e verdii anla' (i5bir za'an ver'ediT tev(Cd gktebir Alla(1n olduuna inan'aktan baka bir anla' ta'yor.3 de'ektedirler.

16ev(Cd1le 1irk1in savann (i5bir za'an sosyal d*zenler, insannzg*rl**, sn2sal kavgalar ve insanln yazg+syla ilikisi ol'a'trbunlara gre. Alla(, Ade'1i eliyleyapt 5a'urdan (eykele ru( vererek yarat' ve onu &ennetine koyup, buday,el'a, ar'ut, (ur'aT (er ne ise, (er(angi bir 'eyveden ye'esini yasak et'itir.Rakat [de' bu yasa 5ine'i ve &ennetten yery*z*ne indiril'itir. Bununinsann nitelii veya insan anlayyla (i5bir ilgisi yoktur. Bu olay insanilgilendiren bir olay deildir. Adalet Alla(1n s2atlanndandr. Kya'et g*n*nde9, kullarna adaletle (*k'ede&ektir. slH'1daki bu t*r kavra'larn ve (*k*'lerind*nya ile ilgisi yoktur] Bu dost gr*nen d*'anlarn iddialar bu kadarla kal'az. slH'C anla'da ileris*r*len siyHsC, sosyal, sn2al, ekono'ik, tari(C ve d**nsel iliki vekavra'larn, ileri&i d*nya gr**n*n, (alka yneliin, insann soyluluunun,

kapitaliz' ve s'*rge&ilikle sava'a gereinin, sosyal tev(Cd ve '*lkiyeti*''ete ver'e anlaynn slH'1la (i5 a'a (i5 ilgileri yoktur] Bu szlerislH'1a 'al eden bizi' gibi &H(illerdir, bunlarn (epsi bid1attr] Bu szler veiddialar ;arksiz'1den, sosyaliz'den, (*'aniz'den, liberaliz'den, de'okrasiden,devri'&ilik ve yeni 2else2C ekollerden aktar'adr. ;*sl*'an1n yap'as gereken, elinden geldii kadar g*na(lardan uzak dur'ak,tevbe ve isti2ar et'ek, yoksulsa sabr ve kanHat et'ek, eytannvesveselerinden korun'ak, zenginlerin 'alna gz dik'e'ek, kendisi zenginsezekHtn ver'ek, Alla(1n evini 'r*nde bir kez ziyaret et'ek, yoksullara yard'et'ek ve yeti'lerin elinden tut'aktan ibarettir. bHdetleri aksat'a'ak ve ne2si (er t*rl* g*na(tan te'izleyerek H(iretikazan'aya bak'ak gereklidir. Bir de, ara sra bili'sel aratr'alardabulun'aktan da geri kal'azlar. Urnein, 2aiz al'ann ve banka&ln eriat1leuyu'lu (Hle getiril'esi veya eriat1e uygun (Hle getiril'esi gibi].. @*nl*kna'azlarn klp, '*barek "a'azan oru&unu da tuttun 'u, koyver gitsin artkTsenden iyi ;*sl*'an yoktur. Bakalarnn iinden sana ne\Bunlar tev(CdC d*nya gr**n*n, KitabC risHlet ve adHle+

tin slH'1la ve ;*sl*'anlarla ilgisinin bulun'adn ileri s*rerler. 6oplu'salolaylar, sosyal devri'ler, 5eitli yapsal deii'ler, '*lkiyet d*zeni, *reti'+t*keti'+dat' ilikileri ve e'ein soyluluu ve ser'aye ile olan ilikisi...:ayr] Bunlar d*nyalk insanlara brak'ak gerekir, ;*sl*'an1n bunlarlaoyalana&ak vakti yoktur].. 8*nya e'peryaliz'i, uluslarn s'*r*l'esi, sn2sal ayr'lar, ig*&*n*s'*r'e, siyHsC nderlik d**n&esi, tari(in ak yn*, sosyal kanunlar, (ukuk,toplu'sal yap deii'leri ve nedenleri, ;*sl*'an bireyin *''et karsndakisoru'luluu, ;*sl*'an *''etin insanlk Hle'inde oyna'as gereken rol, yeni 5adaortaya 5kan geli'eler, s'*rge&ilik, 0iyoniz', siyHsC ve ekono'ikba'llklar, slH' *lkelerinin e'peryaliz'e kle edilii, 'akina&lk,kapitaliz', burVuvazi, k*lt*rel s'*r*, deerlerin deii'i, siyantiz',teknokrasi, b*rokrasi, &H(iliye ru(unun yeniden t*' d*nyaya ege'en ol'as,nasyonaliz', 2aiz', soya tap'a, tek boyutlu insanlarn *re'esi, sanayikapitaliz'i, t*keti'e tap'a, re2a(a ynel'e, sanayi i5i sn2nn douu,geli'esi... ?kono'iz', Rreudiz', ni(iliz', egzistansiyaliz', dadaiz', 'akinadankaynaklanan d*nya gr**, bo edebiyat, sanat, seks, 'addele'i insan, lezzetetap'a, parann saltanat, g*&e klelik, duygularn l'esi, 8ou aydnlnnkaranla b*r*n'esi, ak ateinin k*llen'esi, tari(ten kop'a, z*neyaban&la'a, insann tek boyutlu bir varlk (Hline gel'esi, 'akinaya kle olu,teknoloVinin ege'enlii, ;*sl*'anlar olarak kiilii'izin yok ol'as, insanlarolarak 2trattan uzakla'a'z... K*2*r, ni2ak, 2esHd, irk, put5uluk,si(irbazlk, 2aiz&ilik, g*na(kHrlk, insanlarn kle edil'esi ve 1(annHs1'5a'z insanlarnn kalplerine (er saniye vesvese *2*r'esi...


67/83

6*' bu olup bitenlerin ve t*' bu yaanan ger5eklerin slH'1la (i5 ilgisi yok,bunlar (ep bid1at yle deil 'i a saygdeer e2endiler]\ :e' Ga((HbClik, (e'CClik, (e' Bat&lk,(e' &a'i, (e' kilise, (e' de ko'*niz'... slH'1 tan'ak ' istiyorsunuz, eskikitaplara bavurunT kurtul'ak ' istiyorsunuz, (i5 dur'adan gzya dk*nTbaar ' istiyorsunuz, 'ezarla gidin]..

?vet].. Kendilerine 3;*sl*'an3 is'ini veren bu kiiler, 1tev(Cd1in aza'etini,:z. ;u(a''ed1in insanC risHletini, slH'1n evrensel ideoloVisini, kanla,atele, akla ve bilgiyle yazlan slH'1n tari(ini, sonsuz k*lt*r (azinelerini,&i(Hd1, e(Hdet1i ve ksa&a slH'1 bil'eyen bu dar ka2allar, kendi ka2alarnasa&ak bir slH' aryorlar. 6ev(Cdin *''etiT Kur1Hn1n deyi'iyle, "asIlulla(1 3*sve3 kabul ederek t*'d*nyaya rnek ol'ak *zere olu'u vasat bir *''ettir. nsanlk i5in insanlarni5inden 5karl', 1'a1ru21a 5aran, 1'*nker1den ne(yeden ve Alla(1a inananbir *''etir. Bunlarn gz*nde slH' el de'e'i bir ky gibidir. 0essiz, suskun, durgun vekaranlk dar 5er5eveler i5inde kal', klar sn*k, kaplar kapal vegiriinde a(aliyi ez'ek i5in Vandar'ann nbet tuttuu bir ky. Ki'ileri a(1insopasyla ezer, ki'ileri altnn sopasyla, ki'ileri de Alla(1n sopasyla.

Bunlar i5in slH' *''eti, (alkn yapsn koyunlatr'ak i5in el ele veren dinada'laryla, servet sa(iplerinin oluturduu bir toplu'dur, bir insanyndr... Ge bunlarn gsterdii yoldan ve dar slH'C kalplardan 5kan,Alla(1a isyan et'i ve k*2*r vadisine gir'i de'ektirT tek2ir okuyla kalbindenvuruverirler (e'en onu. in ilgin5 yn*, slH'1 byle yoru'layan ve bizi'slH' anlay'z k*2*r sayp Riravun1a, Karun1a ve bu ikiliyi slH'1nkoruyu&ular olarak da tantanlarn din ada'lar ol'asdr. Ute yandan, slH'1a &ep(e alan 'ateryaliz', ;arksiz', diyalektik5i, bili'sel2else2e&i, akl& 2else2e&i, szde ileri&i, sol eili'li, devri'&i, siyantist,de'okrasi ve insan zg*rl** tara2tan olanlarT ksa&a sla'1a kar olan (erideoloVi 'ensubu, yukarda sz*n* ettii'iz szde ;*sl*'anlarn

dinC anlaylarn esas alarak, rekla'n yapp dur'aktadrlar. Aslnda birsiste', bir ideoloVi ve bir d*nya gr** olan 1tev(Cd1den bunlar dakork'aktadrlar. 9 1tev(Cd1in kitab Kur1Hn, kutsal bir duH ve (ikHye kitabdeilT uyan, a'el, (idHyet ve soru'luluk kitabdr. 6aklidC s*nnetler,dog'atik inan5lar, d gr*n*e ne' veren teri2atlar, dualar, e2sHneler,'*zeler, eski bili'ler ve e&dHd ans inan5 ve eserlerden sz eden bir kitapdeilT ortaya 2trC bir ideoloVi, insanC d**n&e, sosyal davet ve soru'luluk,yn, a'a5, tari( 2else2esi, eyle'&i bir i'an, ba'szlk, z uyan, irHde,zyap ve vasat bir *''et koyan devri'&i bir ru( oluturan bir kitaptr... 0onu5olarak, bu KitHb1' dini, tap'an kapsndan d*nya (ayatnn ortasna atlp,risHlette, nderlikte, aki' g*zellik ve 5eki&iliinde, bili', siyHset veinsaniliin parlak y*z*nde varln kantla' ve &e(alete, zay2la, zeyaban&la'aya ve eski'eye kar 5k'tr. :ayatn dnda yaayan insanlar(ayata, izzete, (ik'ete adalete, ni'ete, il'e, akla, kurtulua ve :z. ;u(a''edgibi ol'aya 5ar'tr. :z. ;u(a''ed gibi ol'ak] 9 ;u(a''ed ki, :*srev1in zHli'saltanatn yerle bir edip servet denizini kurut'utur. ?tten ke'iktenyaratl' bir insan, bir elinde KitHb, b*r elinde de'irle 'eydana atlpadaleti, (akk ve i(lHs yerletir'iT &e(aleti, durgunluu, sn2 ayr'n ve'al biriktirip y'ay yok et'itir. A5larn, zavalllarn ve ser'ayeye kurbanedilenlerin dostuydu 9. ;ustaz1a2larn kurtar& nderi, yery*z*nde yoksulluave yoksunlua itil'i olanlarn devri'&i ka(ra'an. Ge nasl yaanla&a, nasldavranla&a, nasl konuulup, nasl susula&a, nasl savalp naslsabredile&ei ve nasl d**n*l*p, nasl soru'luluk alna&a konularndainsanlk i5in en g*zel bir 3*sve3. te, byle bir i'an ve byle bir slH'1dan bunlar da korkuyor. slH'1ndevri'&i, ileri&i, eyle'e iti&i 1tev(Cd1 ideoloVisi, geri ka2al dindartutu&ular korkuttuu gibi, *5+drty*zyldr kendilerini ileri&i d*nya gr**n*n, eyle'e iti&i ideoloVilerin vedevri'&i (areketlerin nderleri ve te'sil&ileri kabul eden Avrupal aydnlar da


68/83

korkutuyor. KorkuyorlarT 5*nk* slH' (e' papann sila(n alyor, (e' de ;arW1'Ta'a& ise 0ezar1 yerle bir et'ek. @r*l*yor ki, slH'C tev(Cd inan& kendini bulduu za'an tari(C rol*n* deoyna'aya balyor... yan, adalet ve kurtulu yolunda d**n&eleri (areketege5ir'eye, vi&danlar &otur'aya, ge5itleri aydnlat'aya, 2ikrC itti(ada,geri&ilik ve durgunlua 3(ayr3 de'eye yneliyor, zul*' ve irke kar &i(Hd

a5yor ve (ile atelerini snd*r'eye 5alyor. Ge evet, (e'en birbirlerine kary' gibi gr*nen *5 g*5 kendilerinite(likede gr*p, slH'1a kar 5k'aya balyorlar. Uzleri ayr ve d**n&e ileuygula'a alannda da birbirinden 2arkl olduklar (alde, slH' te(likesikarsnda (i5 ol'azsa yeniden &anlanp g*5 kazan'ak ve tari(te, toplu'larda,inan5 ve vi&danlarda etkili olabil'ek i5in dorudan veya dolayl yollardaitti2ak kur'aya giriiyorlar.Bu *5 g*5 unlardr$ + :alkn d*'anlar, g*5l*ler ve ser'ayedarlar. Bunlarnbir elleri (alkn ka2asnda, teki elleri ise (alkn &ebindedir.nsanl tutsak ederek, yalQrenkli, talan ve &inayet so2ralarnda otlarlar ve insanlarn boyunlarna binerler. Bunlar slH'1n yeniden g*nde'e gel'esi ile kopan kasrgann kar

snda saraylarn te'ellerinin 5atrdad' gr'ektedirler. Bu yeni doan 5o&uk, zul*' rg*tlerini te'ellerinden 5kerte&ek ve bu bi1setve uyan, soyluluk, ayr&alk ve ti&Hret putlarn kra&aktr. 6itriyorlar bu slH'1n karsndaT bu saldrgan slH', 5aa ve yery*z*neege'en t*' g*5lerin y*reklerine korku sal'tr. Alt', zor ve (ile *5l*s* yk'adoru gidiyor. J+ Kendilerini slH'1n ve Xeyga'ber1in varisleri ve Alla(1n Hyetlerinin yoru'&ular sananT ger5ekte ise, eski gelenekleri, ilkel dinC e2sHneleri, atalardan kal'a bo retileri,

sosyal durgunluu, 2ikrC &e(aleti ve tari(sel geri&ilii te'sil edenT b*y*kbilgin ve 2aki( 4HilC1nin deyi'iyle, dinsel des+1 potluun kuru&ular veg*5lerin, ileri gelen azgnlarn, beylerin, paalarn ve irti&an'destekleyi&ileri olan ada'lar. Bunlar dier iki g*5ten da(a 5ok, bu tev(CdCbi1setin yk&lk g*&*n* kavryorlar] Asl d*'andan da(a 5arp& bir ekildetev(CdC uyann te(likesini seziyorlar. 6akvi'ler yeni bir 'evsi'i, yeni bir dne'i ve yeni bir oluu'u gsteriyor.lkba(ar ya'urlar yeni bir dne'i ve yeni bir ru( yeertiyor. Bulutlardanboalan ya'urlar 5l*n y*zeyinde &okun r'aklar 'eydana getiriyor. Ge bur'aklar, ikin&i t*r d*'ann evine dolup tayor. Bu bak'dan (er eyleriniyitir'ek korkusuna d*en d*zenbazlar, bu &okun r'aa olan&a g*5leriyle karkoy'aya 5alyorlarT ;IsH1n' 3yed+i beyzH3s =beyaz eli> karsnda aransi(irbazlar gibi, (ileyle dokuduklar iplikleri ortaya atyorlar. sa1nn geliinde, srHiloullan dininin ve kav'inin kurtar&snn5kndaT !a(udi (a(a'lar, "o'a ileri gelenlerinin, Kayser1in, ve RilistinkH2irlerinin yaptklarndan da(a da(a 5ok tek2Cr ve te2rCk =2Hsk yap'a>bayraklarn y*&eltiyorlar. !ukardakilerin ('n, aadakilerin isekara'sarln, bu yeni tev(idi uyann *zerine 5ek'e 5abasndalar. :z.Xeyga'ber1in gele&ei' bildikleri (alde, geldikten sonra za'ansz d*'anlarkesilen ve Kur1Hn1' s*rekli olarak (akk yalanla'ak ve ger5ei gizle'eklesu5lad Arap ve !a(udi din ada'laryla ileri gelenleri gibi, bu yeni uyantann&e Alla(1tan, Xeyga'ber1den ve slH'1dan sz edip dinsizlie, i'anszla vea(lHkszla kar 5karak (alkn yannda itibar kazanan ve *ne kavuan bubezirganlar, ger5ek uyan (areketinin bala'asyla birlikte, sosyal'evkilerini, *nlerini ve itibarlarn te(likede grerek (e'en ona d*'ankesiliverdiler.8ine Kar 8in$ 6ari( (er za'an ger5ek dinle sa(te dinlerin saavna tank ol'utur. 6ev(Cd,tev(Cd adna ger5ek niteliinden 5karl' ve slH' en a& darbeleri yineslH'1dan ye'itir. nsan kurtar'ak i5in (er t*rl* zilleti, yaban&la'ay, irHde 2el&ini, aklCsap'alar ve varlk zaa2n at'ann tek yolu dini ger5ek kaynana dnd*r'ek ve


69/83

d**n&enin yeniden olu'asn sala'aktr. 6anrlarn tutsaklk veege'enliklerinden kurtul'ak i5in Alla(1n yarat& ve kurtar& g*&*nden il(a've yard' al'ak, byle durgun ve sapk slH'1n yerine ger5ek slH'1 koyarak;*sl*'anlarn aln+yazs' deitir'ek zorundayz. Gurdu'duy'azlk, (ura2eler, &e(alet, 'eskenet, zillet, irk, zi(inlerinkoku'as, uur 2el&i, ru( (astalklar, kiilere tap'a, zul'*n ve 2itnenin

yaygnl &anna tak ' dediT bunlardan kurtul'ak ' istiyorsun\ Uyleyse, dur'agit ve ;u(a''ed1in, Ali1nin ve RHt'a1nn kapsn 5alT onlar sana kurtuluyolunu gstere&eklerdir. 0iz ey kurtulu arayan insanlar, zg*rl*k kavgas veren uluslar, adaletnerede diyen sn2lar, (akka tapan aydnlar, yoksul, yoksun ve dertli ru(lar]0iz ey ezil'i ve (or gr*l'* insanlar] )e(aletin kapkara tapnaklarnn veyeil, beyaz ve kr'z saraylarn kurulduu bu kentte, RHt'a1nn k*5*&*ktoprak evinden baka nereye gidebilirsiniz\ Garn o eve, yak& ve aydnlat&adalet ve i'a'et 'e1alelerini alarak karanlk ve souk y*zyllar an. Bu'e1alelerle r*'&ek andan r*l'* saltanatlar, despotluklar, sn2ayr'larn ve (alk avla'ak i5in yaplan tap'aklar ve 'abedlerin vHrisleriniyakn. 0a2evClerin getirdii iC inan&n braknT ger5ek slH'1a dn*n. Bilginin &e(aleti, n karanl, (areketin durgunluu ve uyankln

uykuyu giderdii gibi, ger5ek din de geri&i dinleri bir yana iterT iki t*rdinden birinin varl, dierinin ol'adnn kesin delilidir.+ @eri&ilik, renksizlik ve sa(te ileri&ilik gibi s*slerini yitir'ekten korkandine kar aydnlar, devri'&i i'ann ve bi1setin karsndaki *5*n&* g*&*olutur'aktadrlar. 6oplu'u'uz tari(ten kop'u ve ilk 'anevC 5e'e'izle varlkkayna'zn arasna u5uru'lar gir'itir. 6ari( topranda kk salan ve i'ang*neini, zg*rl*k (avasn, dier bulutlardan gelen yararl ya'urlar vetari(in ak i5inde veri'li k*lt*r topraklarndan besin alabilen bir toplu'an&ak yeerip 'eyve verebilir. 4e yazk ki, bizi' varlk aa&'z, d*'ann a&'asz&a indirilenbaltalaryla yara *st*ne yara ald. )H(iliyye, &e(alet, sn2 ayr', saltanat,rk5lk, kle&ilik, 2ikrC tutu&uluk, 2eodalite, klelik, siyHsC despotiz',dinsel diktatrl*k, dier k*lt*rlerle yaplan (astalkl birlei'ler ve eski&H(iliyye ve irk d**n&eleri geli'ek i5in uygun orta'larn buldular. 0onundayaralan' ve 5*r*'eye y*z tut'u slH' aa& i5ten i5e ke'iril'eye baland.8**n&e ve 'ez(ep ayr'lar, siyHsC ve kav'iyet5i bl*n'eler bu aa& par5apar5a etti. Uzellikle bizi' ulusu'uz, kav'C bir tutu'a kaplarak a5k (avadaya'ur getiren bulutlarla, ba(ar 'utulayan zengin uygarlklar, k*lt*rler ved**n&e okyanuslaryla ilikilerini koparp att. Ge kendisini slH' d*nyasndan5ekti 5kard. 8oal olarak, topran derinliklerine kk at' bu zeytin aa&ne 8oulu oldu ne Batl. ok ge5'edi sol'aya y*z tuttu, sarard ve bak'sz,'eyvesiz yabanC bir or'an aa&na dnd*. !llar ge5ti, l* yllar ve uykudage5en yllar, y*zyllar... Bir s'*rge&ilik 5kt ortaya. Bat1da yetien ba(5van t*' d*nyayenlendire&ei' diye 5kt ortaya. A'erika1ya, A2rika1ya ve Asya1ya el att.0'*rge&iliin =istis'ar> a'a& enlendir'ek, 'eyve verdir'ek deil 'iydizaten\. Garlk aa&'z kendi topraklar'zdan sk*p aldlar, kk*n* tari(i'izinkalbinden kazdlar. K*5*&*k bir saksda sun1C g*breyle b*y*t'eye 5altlar. Busaksya n&eleri='erItiyet> diyorlard. 0onra 3de'eokrasi3 dediler. Bat zg*rl** dediyorlard. Gerdikleri yalan& zg*rl**n de te(likeli (Hle geldiini gr*n&eonu da aldlar. Batl ba(5vanlar, d*nya da ei gr*l'e'i bir kap yaptrdlarsonunda. Ba(5vanlar da dei'edi (i5. ;irza ;*lk*' :an, 0eyyid :asan, 6akizHde,@ogalap, 0eyyid A('ed :an v.s... !ava yava ve birden (areket eserleribeliriverdi. Aa&'zn gvdesine taze su y*r*yordu. !eer'eye balad yeniden.6o'ur&uklar patlyordu ard ardna. Bak iyi bak] @er5ei gr, olanlar tan]Aa&'z 'eyve veriyor yine.!aprak ayn yaprak, 'eyve ayn 'eyveAyn beyaz yaprak, ayn Vale g*lleri4e oldu birden\ 4eden yle duruldunuz\


70/83

:erkes suskun. 4eden souk bakyorsunuz birbirinize\E'itsiz bir kara ba(tl, balar eik.A& ile 2sldayorlarT 3kHt g*ller veren bir ba(5eyi4eden sulayp dural'\3 diye.3KHt g*ller3 6oprandan 5karlan, kk* kesilerek sun1C g*bre ile baslenen ve Bat

s'*rge&iliinin kanl kus'uuyla sulanan bu aa5 kHt g*ller veriyordu. Bizde aydnlan'a ak', Bat1nn s'*rge&i k*lt*r*n*n bili'sel, 2ikrC vek*lt*rel girdileriyle balad. Ayn s'*rge&ilik okulunda okuyan bedevCkavi'lerin okur+yazarlan gibi, bizi'kilerin de nesi var nesi yoksa (epsi Batl.8erilerinin rengi (Hri5... @eri kal' toplu'larda aydn saylyordu bunlar.6ari(lerini, k*lt*rlerini, dinlerini ve (atta kendilerini bile Bat kalplani5inde deerlendiriyorlar. Ge (er eyi Batl kalplara dkerek yapyorlard.Bat1nn tari(sel kalplarna bakal' rnein$ E5 belirli dne' gze 5arparburada. ?ski 8ne'$ Bili' k*lt*r, uygarlk ve ilerle'e ="o'a ve !unan uygarl>.9rta 8ne'$ :ristiyanlk, bili' ve akln boul'as, 2e+

odaliz'in g*5len'esi, zay2lk ve gerilik.

!eni 8ne'$ Uze dn*, dinsel basknn ve ege'enliinin zay2la'as, k*lt*r,sanat, bili' ve uygarlkta dirili (areketleri. 6ari( ger5ei gsteriyor. Avrupa1da :ristiyanlk gitti, uygarlk geri geldi.8e'ek oluyor ki, uygarl ld*ren :ristiyanlk idi. Bizi' aydn'z byle birin&ele'eye giri'ez. *nk* Batl deildir o, Batlla'tr yalnz&a. Batlol'ak, bir t*r uygar ol'ak de'ektirT Batlla'ak ise bir 5eit (astalktr. Bizi' aydn'z ger5ei bul'ak i5in bili'sel tari(sel in&ele'elere giri'ezTdinini, uygarln ve kendisini tan'ak i5in 5al'ak za('etine katlan'az. Batne yaparsa o da aynsn yapar. Bat1nn kendi tari(i, uygarl ve dini(akknda yapt aratr'alar ve vard sonu5lar gz* kapal olarak kenditari(i, uygarl ve dini i5in uygula'aya koyulur. :ristiyanl atar, yerine(i5 d**n'eden 3slH'3 koyuverir, o kadar. Byle&e si(irli bir bi5i'de aydnolur o. leri&idir deT tari(sel sorunlar 'antkC ve 2else2C yoru'larla5z*verir. 8in, tari( ve uygarlk arasndaki en kar'ak ilikileri bile bir5rpda g*n na 5karr. Bu ad deitir'ekle yani 3:ristiyanln3 yerine3slH'3 koyuver'ekle, bili'sel, 'ateryalist, liberal, yap&, dee'okrat ve'odern aydnlarn toplu'u'uzda nasl da t*reyiverdiini gr*yorsunuz ite.Bat1nn aydn kendisini "nesans1n ve B*y*k Rransz 8evri'i1nin k*lt*r ved**n&e vHrisi biliyor. Bun&a bili'sel ilerle'enin orta, Goltaire1in, ).Bernard1', @alile1nin, @eorge 8anon1un eserlerinin, kilise ile '*&Hdele sonu&uortaya 5kan k*lt*r*n, ilerle'enin ve uygarln vHrisi biliyor. Goltaire1in ve"enan1' tari( 2else2elerine dayanarak :ristiyanl "o'a 'paratorluukarsnda bir zillet ve tesli'iyet 2else2esi, klelik (uyu ve korkaklk a(lHkkabul ediyor.Bizi' aydn'z ise, slH'1n, "o'a1nn sn2 ayr'na

kar olduunu bil'edenT 8ou ve Bat i'paratorluklarn ykan sila(lXeyga'ber1in risHletini anla'adanT slH'1n ser'ayenin belirli ellerdetoplan'asn yasak ettiini d**n'eden ve batan baa &i(Hd ve zg*rl*kkavgalaryla dolu olan e(id kanlaryla yazl' tari(ine (i5 gz at'adanTGoltaire1den kapt d**n&elerle olduk5a k*sta( bir bi5i'de :ristiyanlnyerine slH'1 koyuyor ve kendin&e 2ikirler y*r*t*yor, kale' oynatyor, y*zeyselyarglarda bulunuyor. 'paratorun daraa&na 5ektii ;esi(1le i'paratorluklar ykan :z. ;u(a''edarasndaki 2ark, klelik ru(u alayan :ristiyanlk1la kl5 dini olan slH'arasndaki 2ark ve i'ann te'elini yoksulluk kabul eden 0aint Xaul1le,yoksulluu k*2r*n te'eli sayan ?bI Fer arasndaki 2ark bizi' aydn'z gr'ez.Bin yl s*reyle s'*r*ye kar verilen savalar, kurtulu (areketlerini bil'ezve 2eodaliz'e, sn2 ayr'na ve belli bir aile, sn2 veya (anedanndespotiz'ine kar olan slH'1la Budiz'1iT ezil'ilerin, (aklar elinden


71/83

aln'larn Xeyga'beriyle, :indistan1dan in1e kadar saray saray dolaanBuda1y birbirinden ayra'az. ?zenle ezileni, zHli'le 'azlu'u, ld*renleld*r*leni 'ez(ep kavgalarnn sonu&u kabul edip ayn ke2eye koyar. Ge bizi' tari(i'izde gr*len dinle bili' ve ilerle'e arasndaki ilikinin,Bat tari(indekinin ta' tersi olduunu bil'ez. Bizi' 9rta5a'z yani dinC ru(unege'en olduu *5*n&* ve drd*n&* y*zyllar'z, k*lt*r ve il'i'izin doruk

noktasna ulat y*z yllardr. slH' uygarlnn yetitirdii bilginler,d*nyay 2et(et'ilerdir. Bizi' bu aydnlar'z, 'odern kadnlar'z gibi 'odaya uyarak birden uygarkesiliverdiler, bili'sel z uyan ger5ekletirdiler ve isi' deitir'ekleaydn&a yarglarda bulundular. Relse2C, bili'sel ve sosyal alandakiyargla'alarn Bat1n' tari(ine bakp, Bat1n' kalplarna dkerek yapyorlar.Kendileri yokT yerlerinde Batl veya Batl ol'a+

yan bir yaban& var sanki. Uz uyana vard .5a kendilerinden uzaklap yaban&layorlar bizi' aydnlar'zT yaban&larn gereksini'lerini, zorluklarn, a'a5ve deerlerini kendilerinin sayyorlar. :astalklar Batl doktorlar gibite(is edip, tedaviyi de Batl doktorlar gibi yap'yorlar aslnda. Batldoktorlarn yazdklar re5eteleri (astann adn deitirerek kullan'aya

kalkyorlar. Kendi dertlerini duy'uyorlar, kendi (astalklarn anla'yorlar.Rel5 ol'u duygularyla, bakalarnn dertleriyle iki b*kl*' oluyorlar. ?kono'i'iz da(a tar''zn sorunlarn 5ze'e'i, ekip+bi5'e dne'iniyayoruz (en*zT kendi ek'ei'izi, peyniri'izi, soan'z da(a kendi'iz te'inede'iyoruzT aydn'z kalk', teknoloVi toplu'larnn (astalklarndan veteknoloViden sz ediyor. Bakentte g*nl*k geli+gidii i5in altnda arabas yokturT a'a teknoloVininege'enlii nedeniyle z*nden yaban&la' gibi Avrupa1nn iki d*nya savasonu&u yakaland kara'sarlk, deerlerini yitir'esi, lHubalilik, *'itsizlik(astalklarna 5z*' ara'aya kalkar. XsikoloVi, d**n&e, sanat, edebiyat, a(lHkve ideoloVide ayn (astalklara yakalan' nu'aras yapar. 8evlet dairelerinde5ay i5erek uyuklarT a'a kendisini (ain b*rokrasinin kurban sayar. 0u, ek'ek,et, ula', yol, konut ve oku'a+yaz'a bil'e'e gibi sorunlar 5z*le'eye&ekkertede ikenT varolu5uluktan, dadaiz'den, ni(iliz'den, Rran5ois bil'e' ki'intavrlarndan ve bil'e' ki'in oyunlarndan sz ederT l*kse ve yap'a&kg*zelliklere ka5arT seksle, t*keti'le, ekono'iz' ve birey&ilikle ilgilenir. KadnT g*zelliin aynas, ru(un dostu, ak il(a'&s, Xeyga'ber1in deyi'i ileyaa' ba(5esinin g*l*, gklerin te'iz e'Hneti, 2tratn tan, (ayHlgiysisinin ru(u, erkek ru(unun dinlendii 'ekHn, yalnzln aas ve va(etikarsnda ilk gereksini' ve istei ol'as nedeniyle Alla(1n Ade'1e ilk(ediyesi, [de'1in ilk duas ve dert yolda, kutsal birHyet ve Alla(1a inananlarn na'azda dnd*kleri, asrlar ve nesillerdir tava2ettikleri Alla(1n evinin ko'usu (atta bir par5as ikenT slH'1n gz*nde kadnbu kadar deerli iken... i'di aydn'zn gz*nde g*ya deerini bul'u ve&insel bir oyun&ak, ikin&i dere&ede bir ekono'ik ara5, yani (e' elen&e (e' det*keti' ara& (Hline gel'i ve 5arda satlan bir yaratk ol'utur. Boyanarakve s*slenerek gsteri yapan bir (ayvandr artk kad'.


72/83


73/83


74/83

nsanlk '\ 9rtak bir &ev(er, ger5ekler ve deerlere sa(ip olan insanlktansz eden yalnz&a dinC d**n&edir. Alla(1tan sz edip, insanlar Alla(karsnda eit sayan dinC d**n&eT tabiattaki kardelik, eitlik ve ayryeteneklerde ol'a zelliklerine ters d*'ektedir. 6ari(in zorunlu ak, soyil'i, psikoloVi, genetik, ksa&a t*' bili'ler bu ger5ei kantlyorlar. nsanlktan, insanlardan ve insanlarn sosyal d*zenleriyle bu d*nyadaki zel

yerlerinden sz et'ek, zorunlu =&ebrC> kanunlara, tabiatn kesin ve ege'enkurallarna ve 'utlak 'addiyHtn esaslarna ters d*en din diliyle konu'aktr."ealiz', 'ateryaliz', nat*raliz', biyoloVi, genetik, psikoloVi, 2izyoloVi,tari(sel 'ateryaliz', sosyoloVinin te&r*bC kanunlar ve zi(in d t*' olularve duyular bu dile yaban&dr. Bili'le akl ayr dillerden konu'uyorlar. 8in ve a(lHk ne derse desinTbili'sel ger5eklerin, gr*n*r dorularn, zorunlu kanunlarn, g*nl*k yararlarn,5altr'a, s'*r'e ve yaratln, (ayatn ve olup bitenlerin dili, g*&*nilerle'e ve geli'enin te'eli olduunu syl*yor. ?kono'iz', siyantiz' ve liberaliz'... ?kono'inin soyluluu, bili'in soyluluuve zg*rl**n soyluluu... Ba+t1nn 'ateryaliz'i de, burVuvazi k*lt*r* de ayneylerden sz ediyor. BurVuvazi 9rta5a1' sonlarnda 3orta sn23 saylyordu. Kentte oturan esna2

tak', 2eodal d*zende y*ksek tabaka ve kyl* tabakann ortasnda bir sn2oluturuyordu. ?kono'ik a5dan olsun, 'anbk a5sndan veya insanC ilikiler,sosyal (ukuk, siyHsC 2ikirler, zg*rl*k ve de'okrasi a5sndan olsunT 2eodalsn2a, (alk aalayan aristokrasiye ve dinsel despotluk, siyHsC durgunluk,diktatrl*k, (ura2eler, 2ikir ve k*lt*rde tutu&uluk ve Kilise ege'enliinedayanan saray ve ru(Hniyet d**n&esine gre burVuvazi ileri&i ve (areketli bird**n&enin sa(ibi olarak gr*lebilirdi. A'a, Asya ve A2rika1y s'*r'esi sonu&ubedavadan (azinelere kondu. ;akinan' g*&* ve ylan ser'ayenin a&'aszlsonu&u y*ksek aristokrat tabaka ile kyl*ler arasndaki sn2 ayr'na dn*te.Bu orta sn2 yava yava veya birden =Rransa1daki gibi> eski kral ve kral5o&uklarnn yerini alarak, yeni sn2 d*zeninin te'ellerini att. 6eknoloVininde geli'esiyle sade ilikiler kar'ak siste'lere, basit ti&Hret ve 5al'a2aize ve paraya dayanan ekono'ik d*zenlere ve ser'ayenin en b*y*k kazan5 nedeniol'as bi5i'lerine dn*t*. Bankalar, kuru'lar, (oldingler, 5ok ulusluirketler, dvize ve bor5lan'aya dayanan d*nya ekono'isi derkenT 3&ins+para+&ins3 2or'*l*n*n, 3para+&ins+para3 2or'*l*ne dn**'*... Ki artk, parati&Hrette ara5 deil, &ins ara5, para ise a'a5tr. Bir kanser gibi gelienburVuvazi siste'i, iki (ayrsz sonu5 dour'utur$ luslararas s'*r* vesn2sal s'*r*. Kanserle'i burVuvazi, snrlarn a', insanlarn (akkn ye'enin detesine ge5ip, insanlarn varlk &ev(erlerini ve ger5ek insanlklarn ke'ir'eyebala'tr. Adalet5i sosyalistler, ser'aye sa(iplerinin i5inin (akkn ver'ediiniT onunkazan&n &ebine indirip, e'eini s'*rd**n* syl*yorlar. Bu sosyalistler iin(i5 de ger5einde ve derinliinde deillerT 'a' :*seyin &ellat !ezCd1in elindeKerbelH1da e(id edildii za'an birtak' sz*' ona din&iler a( va( edip,3Uld*rd*n*z a'a, neden su ver'edi+

niz\3 diye *z*nt*lerini dile getiriyorlar. A&'asz zorunluluk, insan yutan dev, kanserle'i t*'r, vesvese veri&i(annHs, ta karartan si(irbaz, ger5ei rten &ad, &insiyeti deitiren usta&erra(, va(deti ayran, 2tra* deitiren, yaratl saptran g*5T Alla(1szbir 5an *5 serden oluan irk1i$ ;ateryaliz', kapitaliz' ve 'akiniz'. nsan artk Alla(1n kutsal Hyeti deil, bir ara5tr. 6eknoloVi kralnn'akinas'a takl' ve bu 'akinann bir vidas ol'utur. Forbalk deir'enindebakalaryla birlikte kazan5 5alglaryla oynuyor. Garlk 2else2esi 'i\ Ereti'de oynad rold*r. ;utluluu 'u\ 6*keti'dekipaydr. 0oru'luluu 'u, a(lHk ', dini 'i\ ;addenin zorunlu kanunlarkarsnda tesli' ol'aktrT ser'ayenin ve 'akinann (*k'*ne boyun e'ektir. Ak'\ "e2a(. A'a& '\ ?'ekli olabil'e. 0on arzusu 'u\ ?'eklilik dne'inde l*'odalarnda l*'* bekle'ek. Garlnn (ayat boyun&a kazand anla' '\Bankadaki paras.


75/83

0er'ayedar\ 0er'ayesinin 'iktarn&a varln yitir'i zavall. 6oplu'unkann soran ve insann barsaklarnda yaayan bir parazit. Ban a(rndankaldr'ayan do'uz. Bir '*r ka5an, 5abalayan ve toplayan karn&a. !e'eyen,yiye'eyen, yalnz&a di etlerinin kan'asn gider'ek i5in dileyen kr 2are...ald altnlar dola'ba5l yollardan g*ne gr'eyen yerlere gt*r*p (abirebiriktir'ek ve onlarla oyna'akla 'egul.

36opluyor ve yalnz&a sayyor.3 =:*'eze$ > u Kur1Hn, paraya tapanlarn ve (ak yiyenlerin psikoloVisini nasl da g*zeli2Hde ediyor. 9nlar 'al toplar, sayar, a'a ye'ezlerT toplarlar ve sayarlaryalnz&a. 9 artk bir (astadrT kuduz (astasdr. 6e(likeli ve te(likeli olduu kadarda i5 a&'dr& bir (astalk. Bu altna tap'a dini ve 5oalttk5a 5oalt'adelilii onu t*' a(lHkC degederden, insanC i(tiya5lardan, varlkyeteneklerinden, g*zelliklerden, (olan'adan, uyantan, i'andan, (ayrdan,ke'Hlden ve yaa'n anla'ndan yoksun brak'T para kokusuyla deliler gibikouyor, l*' toprana d**n&eye ve 'ezara g'*l*n&eye kadar s*re&ek de kousu. 3oalt'a arzusu sizi boduT (er g*zellik, iyilik, ke'Hl ve soru'luluktanalkoyduT sonunda 'ezarlarla gr**p bulutunuz.3 =6ekHs*r$ +J>Altn, bu 3sar eytan.3

)inler gibi klelerinin i5ine gir'iT i5lerinde insanlk adna bulduueserleri yok ediyor, z*ne oturuyor onlarn. te bu alinasyondurT burVuvazii5inde yaygn olan deliliktir. Bu delilik dindeki delilikle ayndr. Baz dindarlarn arasnda ibHdetsu2iyHne bir ak bi5i'i alyor ve dine uygun ari2ane bir z uyana b*r*n*yorT(ra tn, (lasn ve takvann g*5len'esi sonu&unda da sI2C, ayak trnandansa5nn tellerine kadar &ezbeye tutuluyor. 0I2C ar*k (astalan'tr ve (astalsrasnda sayklayp :allH& gibi, 3?ne1+:akk3 diye barrT zanneder ki, i5indeyaad toplu'da Alla(1tan baka ki'se yoktur. Bu (Hle tasavvu2ta 3va(det+iv*&Id3 diyorlar. !ani gr*len (er ey botur ve (er ne varsa Alla(1trT ben deAlla(1'... Bu da bir t*r (astalktr. Altna tap'a dininde de, 0ar eytan1a i'an getir'i olan kullar, (er saba(ve (er aka' onun kblesine dnerek na'az klarlar ve bu altndan putunkarsnda alnlarn klelik toprana s*rerek se&de ederler. Ge Hkane tava2ve deli&e sa1y ederek, 1Altn ?v1in (a&&' edH ederler ve son durakta zg*rl*k,eitlik ve uyan deerlerini kovarak, z insanlklarn &'ertlik ve i(lHsyolunda sonsuzlua er'ek i5in yok ederlerT altna da(a 5ok yakn ol'ak a'a&ylas'H+illerini kurban ederler ve en son olarak da, altnn rabblii, 'eliklii veilH(l n*nde eil'ek arzusuyla sa5larn tra ettirirler.Bunlar, bu dinin ger5ekten inan' kullardrlar. Bu dinde

de bazen olur ki, ibHdet aka dn**r ve i va(det+i v*&Id1a varr. Altntasavvu2uyla sar(o sI2Cler &ezbeye, riyazete, aka, altn zikre ve tebi(eynelirler. Altn 'evlHdr ve bunlarn varlk nedenidir. :aktr ve ger5ektir.@*zellik ve 5irkinlik, (ayr ve er, eksiklik ve ta'lk, aalk ve ere2, (akkve bHtl, erginlik ve 5o&ukluk, kurtulu ve bat i5in 'i(enktir, l5*d*r.A'elin 'izandrT i'a', velC, '*&te(id, '*rid, &ennet ve &e(enne'in sa(ibidir.:erkesin dn** onadr. Uld*r'ek ve yaat'ak onun elindedir. Kaza ve kader onun(*k'* altndadr. 8ilediini 'utlu eder, dilediini 'utsuz. 8*nyay kudretelinde dnd*ren odur. !aratan, rzklandran, ekil veren, (akC', azCz, kadir,HnC ve g*5l* olandr. 9ndan baka (er ey bir (i5tirT evrenin ru(unda yatanodurT ben de ondan', tanr da ondandr. te buna altnn va(det+i v*&Idu derler. Altn tasavvu2unun :alla5lar,kendilerini ger5ekten altn san'aktadrlarT yaadklar oplu'larda altndanbaka (i5bir eyin ol'adn (isset'ektedirler. Kendi uyruklarn ve soylarnger5ekten ne&Cb, azCz ve kerC' say'aktadrlar. nsanolu topraktan yartl'tr ve zay2l da topraktan gel'ektedir.Bunlarsa altndan yaratl'lardr. Kendilerinde de ne &ev(er var' 'eerT bukadar gurur ve benliin. kayna da burasdr ite. nsanlar topraktan, bunlarise altndan ol'a. Bu y*zden insanlar aalarlarT onlarn deer ve erde'lerinitan'azlar. [de'oullar karsnda (i5bir za'an boyun ee'ezler. *nk*


76/83

[de'oullar topraktan yaratl'lardr, bunlar ise altndanT altn (i5 toprankarsnda eilir 'i\ Bu 0ar eytan1n kullar onun (uyunu kap'lardr. 0ar eytan i5lerinegir'i ve onlar da va(det+i v*&Ida er'iler. Kullarnn boazndan konuan 0areytan1n kendisi. eytan eytan yapan benlik, gurur ve [de'1e se&de et'e'ek,kendi yaratl 'adeninin *st*n ol'asndan ileri gel'e'i 'iydi\

3Ben ondan da(a *st*n*', dediT 5*nk*, onu topraktan yarattn, beni iseateten.3 =A1rH2$ J> 3Ben topraktan yaratl' olan birisine 'i se&de ede&ei'\ dedi.3 =srH$ /> A(lHk5 sosyalistler burVuvaziyi insanlk i5in bir H2et olarak gr*yorlar veonu para delisi ol'akla su5luyorlard. :alkn inan&na gre, bir &in veya eytaninsann v*&Iduna girerek onu deli eder ve kendinde uzaklatrrT alinasyon dabundan 2arkl bir ey deildir. BurVuvazinin beynine, gnl*ne ve &ev(erine szandinar eytan, para e&innileri ve #b+lis1in sar 5o&uklar onu 2tratndanuzaklatrr ve kendisine yaban&latrrlar. Alla(1n koyduu 2trat, 0areytan1' 2tratna dn**r. blis byle&e yaratln balang&nda sylediigibi, [de'oullar1ndan & alyorT 3[de'oulla+r1nn i5lerindeki 'addeye arbi5i'de ynel'e ve d*nya i5inde boul'a duygularn (arekete ge5irerek...3 Altnn niteliklerinden deil 'idir t*' bunlar\ Alla( burVuvazinin

psikoloVisini, sosyoloVisini ve bu sn2a zg* a(lHk, ru( ve yaa' bi5i'ini neg*zel anlatyor] Karun gibi insanlarn (uylarndan ve 'r*n* kazan5 peindege5iren altnn dostlarndan sz ederken, devri'&i insann psikoloVisine ve(alkn sosyoloVisine de deiniyor$ 3@e&e g*nd*z, a5k gizli, 'allarnsar2edenlerin '*kH2atlarn "ableri vere&ektir. 9nlara korku yoktur ve onlar*z*l'eye&eklerdir. Raiz yiyenler 'a(erde an&ak eytann 5arpt ki'seninkalkt gibi kalkarlar. Bu, onlarn 1zaten alveri de 2aiz gibidir1de'elerindendir. 9ysa Alla( alverii (elHl, 2aizi (ara' kld. Ki'e rabbindenbir *t gelir de 2aiz&ilikten geri durursa, ge5'ii kendinedir, onun iiAlla(1a aittir. Ki' 2aiz&ilie dnerse, ite onlar &e(enne'liktir ve onlar oradaebedC kala&aklardr.3 =Bakara$ JO> Bu kadar ne2ret ve 2ke, ve Alla(1a kar a5k5a sava ilan et'ek...Bedevi d*zende ekono'i (ayvan&lk dne'indeydi da(a.

Kurey1in ser'ayesi topu topu bir+iki y*z bin deveydi. Birka5 s'*r*&* vard. ?n*nl*s* de, Xeyga'ber1in son (a&anda ilan ettii ve Ara2at1ta (erkesin n*nder*svay ettii MM bin deve sa(ibi a'&as AbbHs bn Abdu1l+;uttalib1di. Kurey buaa'adayd da(a Xeyga'ber gel'eden. 9 g*n*n 2aiz yiyen AbbHs1, develer sa(ibi ?bI 0*2yHn1, kle t*&&ar E'eyyebin :ale2i ve esna2 ?bI


77/83


78/83

varlnn 5eitli boyutlarda geli'esine i'kHn tan'ayan koku'u burVuvad*zeninin karsna sosyaliz' 5kt. 8in eski res'C Kilise 5evrelerinde idi ve Kilise1nuv kendisi Batser'aye&ilerinin en b*y*klerindendi. RikrC ve k*lt*rel altyapy Avrupa1nn9rta5a1nda 2eodaliz' oluturuyordu. Kilise ite bu 9rta5a1da 2eodaliz'leyapt ibirliini, i'di de burVuvazi ve kapitaliz'le yapyor ve sosya+

/J

/

8?9


79/83

zorundan kurtara&akT kazan&a tap'a (astal, a(lHkC bozul'a ve sosyal+insHnCsapklklar nleye&ek bir siste' olarak g*nde'e geldi. 0onunda bu iki kutup arasnda kavga balad. 8inle 2aiz', kapitaliz'inyard'na kotularT sosyaliz'se destek alan d*'annn karsna 'ateryaliz' veproletarya dikta+trl**yle birleerek 5kt. :er ne kadar sosyaliz'in z*a(lHkC idealiz' ve insan zg*rl** d**n&esinden kaynaklanyor idiyse de,

sonunda kapitaliz'in dine yapt gibi, 'ateryaliz' de sosyaliz'e yapa&anyapt ve onu kendi sa2na 5ek'eyi baard. Kapitaliz' akn, ta'l', varlk ger5einin ve insanC deerlerin d*'anidi. A'a&T i(lHs, varln y*&el'esi, insann aalk arzulara kapl'asnnn*ne ge5'ek ve d*nyann basklarndan insan kurtar'ak olan dinT kendid*'anlarnn (iz'etine girerek, s'*r*&*lerin yannda 'evzilen'iti. Aynenbunun gibi adalet, eitlik, sevgi, insanlar arasnda kardelik, zg*rl*k ve'addenin g*&*nden, ser'aye&iliin ezi&i ekono'ik d*zeninden, kazan&a tap'adan,5oalt'a (rsndan, altn biriktir'e ve paraya tap'a (astalndan, ser'ayeninege'enliinden ve kendine yaban&la'adan insan kurtar'ak sloganlaryla ortaya5kan sosyaliz' de 'ateryaliz'le birleerekT siyHsC diktatrl*e, 2ikrC baskya,kalpla' bir a(lHk d*zenine, burVuva (uyunun en kt*s* olan ekono'iyi esasal'aya, i5i devleti kur'ak parolasyla insanlar ezen bir polis iktidarna ve

ndere tap'a (astal i5inde koyu bir despotiz'e dn*t*. BurVuvaziye, 2aiz'eve dine kar ynelttii su5la'alarn aynsn kendisi yapar oldu. te, yaad'z d*nya buT ister iste'ez bu d*nyada yaayan insanlar olarakbirtak' eler kar'za 5kyor$0er'aye sa(ibi ol'a. ?ski anla'yla deilT biraz paran varsa onu kanunC veya kanun d yollarla5oalt'aya bak'ak, ziraata, (ayvan&la, 2aiz&ilik ve i(tikHra ynel'ek... Bug*n, gerek ni&elik, gerekse nitelik olarakT elde et'e yollar, t*keti'bi5i'i, *ret'edeki a'a5, varlk 2else2esi, sosyal rol*, psikoloVik sonu5lar veinsanla olan ilikisi bak'ndan ser'aye ve ser'aye sa(ibinin ser'ayeye kurbanedilen insanlarla ilikisi eskiden olduu gibi deildir. !anllk veyai(anetlerin kaynakland en ne'li nokta burasdr ki, birtak' 2aki(ler,(ukuk5ular, sosyolog ve ekono'istler ister bilerek olsun, isterse bil'eyerekolsunT bilgilerini, kale'lerini, sanatlarn, dinlerini ve aratr'alarnser'aye&iliin ve ona bal g*5lerin (iz'etine ver'ilerdir. Rarknda olarakveya ol'ayarak, ya da ;arksiz'1den ne2ret ettikleri i5in ser'aye sa(iplerinineteklerine kouyorlar. in kt*s* baka s'ak da bil'iyorlar. ?skiden teknoloVi n&esi dne'lerdeinsanlarn zg*rl*k ve ba'szlklarnn g*ven&esi, (alkn zorbalarnte&Hv*zlerinden korun'as ve ellerindeki varlklarnn ya'a edil'e'esi i5in bir

5are olarak gr*len zel '*lkiyetin *st*n ynlerini gster'eye ve bunun 5al'a,ekono'inin geli'esi, toplu'larn *reti'e yneltil'esi, sanayide, ti&Hrette ve'aden&ilikte ilerle'enin salan'as a5larndan da yararl olduunu savun'aya5alyorlar. Raki(ler, insanlarn an&ak kendi e'eklerinin karlnalabile&ei, (rszln (ara' ol'as, (alkn 'allar' gasbet'enin yasak oluuve tari( boyun&a dinin de (o gr'esi, (attH tevik et'esi gibi gerek5eler ileris*rerek, zel '*lkiyetin 'eruluu ve kutsall konusunda 2etvalar veriyorlar.Uzel '*lkiyet ilH(C i'iT i'ana, va(ye, tev(ide ve n*b*vvete dayanyor'uTinsanlar kurtulua ve takvaya gt*r*yor'u. 8a(a ni&e gerek5e ve delillerleser'aye&iliin korun'asna yard' ediyor 2aki(ler. 3Ki' bir l* topra i(yaederse o toprak onun olur3 kuraln ileri s*r*yorlar. 9ysa burada kutsanan, l*topra zel '*lkiyete ge5ir'e deil, l* topra enlendiren, i(ya eden veilenir (Hle getiren insan e'eidir. 0er'aye sa(iplii 2aiz&ilik ve kazan5 (rsnn sonu&udurT ve bug*n artkser'aye politik oyunlara giri'ekte, savalar 5kar'akta ve g*5 yarlaryap'aktadr. 4e'rud1un saraylarnda, eddHd1' balarnda, ba dnd*r*&* ku'arevlerinde, &insel elen&elerde, ayyalk ve eytanC ilerde bin bir ge&e (ayatyaa'aktadr ser'aye. ?kono'ide karteller ve trstlerle devlet ilerineuzanyor, elini se5i'lere, siyHsC ve sosyal devri'lere atyor. Xiyasalar elege5ir'eye, uluslar arasnda savalar 5kar'ayaT i'an, deerleri, k*lt*rleri,


80/83

insanlarn 'anevC duygularn, dinlerini, soylu uygarlklarn ve kkl*geleneklerini yok et'eye 5alyor. nsanlar insanlklarndan ediyor...!eni ser'aye sa(ipliinin zellikleri unlardr$ 0er'aye 'iktar olarak 5oalrken, ser'aye sa(ibi saysnn azal'asT birbaka deyi'le tekelle'eye ynel'e. ?skiden orta b*y*kl*kte bir kentte y*zler&e 'al sa(ibi, varlkl ve paral

kii bulunurdu. A'a i'di, t*' *lkedeser'aye sa(ipleri par'akla saylabile&ek kadar azdr. Bunun nedeni de, sanayi veti&arC ser'aye&iliin, esna2 ekono'isinin yerini al'asdr. Ute yandan, ser'ayed*zeninde 'akine bakalaryla b*y*k bir yarn i5inde ol'ak zorundadr. *nk*yara gire'eyen ve yar s*rd*re'eyen bir 'akine gerek ni&elik, gereksenitelik a5sndan birka5 yl i5inde l'eye 'a(kI'dur. 6*keti' piyasasnellerinde tut'ak isteyenler, *reti'le e oranda, 'aln 5eki&iliini de artr'akzorundadrlar. Ereti' (e' &ins ve g*zellik a5sndan doyuru&u ol'al, (e' deu&uz ol'aldr ki, t*keti' piyasas elde tutulabilsin. Bunun dnda, *reti'inyalnz&a b*y*k bir (zla art'as geni bir ser'aye yatr'na, teknik veynetsel (*nerlere ve ayn za'anda zel yneti'lere 'u(ta5tr. 0anayi *reti'inin teknik ve ynetsel siste'inin g*n ge5tik5e kar'ak birbi5i' al'as ve b*y*k ser'ayelerin i(tiya5 duyduu *reti' 'akinalarn' b*y*'esi,

irketlerin kurul'asn gerektir'ekte ve bunun sonu&unda da irketler kiilerinyerini alp, kiiler paylalan bir 'al duru'una d*'ektedirler. ?kono'inin teknikle, uz'anlkla, ilet'eyle, '*(endislikle, sosyoloViyle,psikoloViyle, (ukukla, politikayla ve baka uluslarla yakndan ilikisi vardr.Bu nedenle, ser'aye sa(ibi (er ge5en g*n iinden ve ser'ayesinin al'ya+zs'danuzaklarT kendisiyle ser'aye, 'akine, i5iler yani 'HlC g*&*, *reti' ara5larve insan g*&* arasna al'+sat', al&, piyasa ve t*keti&i gibi 2aktrlergirer. Bu duru', bir orta sn2n do'asna yol a5arT yeni doan bu sn2 (zlbir geli'enin i5ine girerT ser'aye sa(ibiyle ser'ayesi arasnda ara&lk yapar.Bu sn2 '*(endis, ekono'ist, (esap uz'anlar, sanayi iyerleri '*d*rleri,iveren, *reti'e bal uz'anlar, rekla'&lar, pazarla'a&lar, istatistik5iler,teknokratlar ve sanayi sosyologlar gibi 'eslek sa(iplerinden oluur.?skiden orta sn2 burVuva idiT yani d*kkHn sa(ipleri, t*&&arlar, elsanayi&ileri, ynetsel ilerle uraanlar ve 5ounlukla kentte yaayanlar...Bunlar kyl*yle 2eodal aa sn2 arasnda bir yer igal ediyorlardT kyl*denbiraz yukarda 2eodallerden biraz aada idiler. Bazlar boya&lk ve'arangozluk gibi ileri yapar, bazlar da kyden kente 'al getirerek satar veya2aiz&ilikle urarlard. te sonradan d*kkHn sa(ibinin d*kkHnn s*per'arkete, (an sa(ibinin (ann pasaVa, k*5*k iyeri sa(ibinin iyerini 2abrikayave 2aiz&inin ii banka&lk ve bankerlie dn*t*r'esiyle b*y*k ser'ayesa(ipleri sn2 olutu. Bu bak'dan, 9rta5a toplu'larndaki duru'a ya da N.y*zyln sosyoloVik veya ;arksist deyi'lerine bakarak, bug*n burVuvaziden birorta sn2 olarak sz et'ek yanltr. 0anayi ser'aye&iliinin gelitii d*zenlerde, ege'en sn2 b*y*k burVuvazi yada ser'aye sa(ipleri sn2dr. Bu sn2 9rta5a1' 2eodallerinin, i5i sn2 dakyl*lerin yerini al'tr. ;arksist sosyoloVinin sylediinin ta' tersineolarak, eskiden orta sn2 oluturan k*5*k burVuvazi yok ol'a', i'dikiege'en burVuvaziye dn*'*t*rT i5i sn2yla arasndaki boluu iseteknokratlar sn2 doldur'utur. Bu sn2 eskiden olduu gibi artk paraydeil, bili'i kullan'a yolunu tut'aktadr. 4e tu(a2T eski d*zendeki kyl*yle toprak aasnn ilikilerini d*zenleyen'*bairin yerini, yeni d*zende oku'ular, d**n*rler, bilginler ve sanat5lar,ksa&a aydnlar al'tr. Bili'in, u yeni uygarln ege'enliinde ald bi5i' ve 5ekildii ynebakn. !eni burVuvazinin dine kar a5t rg*tl* sava ve onu (ayattan,toplu'dan ve insanlarn kalbinden sil'e 5abasnda bili' ne'li bir rol oynuyor.BurVuvazi, bili'in zg*rl**, aki' ba'szl, k*lt*r*n insan&ll, eiti'inulusall, a(lHkn 'antkClii ve sanatla dinin zin&irlerden kurtul'as gibi&a2&a2l ve yalan& sloganlarla dine kar sava veriyor. 6*' aydnlar, (atta burVuvaziye kar olan devri'&i aydnlar, 8oulu aydnlarve ;*sl*'anlar, din ve k*lt*r a5sndan yeni Bat burVuvazisinin kurban


81/83


82/83

:er saba( erken saatlerde Xaris,


83/83

karakter tan'a> yazl' kullanlarak, sade&e gr'eengelliler i5in,(azrlan'aktadr. 6*'*yle *&retsiz olan site'izdekie+kitaplar, 3?ngelli+engelsiz elele3d**n&esiyle, (i5bir ti&ari a'a5gzetil'eksizin, ta'a'en gn*ll*l*kesasna dayal olarak, engelli+engelsiz !ard'sever arkadalar'zn youn e'eisayesinde, gr'e engelli kitap sevenlerin

isti2adesine sunul'aktadr. Bu e+kitaplar (i5birekilde ti&ari a'a5la veyakanuna aykr olarak kullanla'az, kullandrla'az. Aksi kullan'dan doabile&ekt*'yasalsoru'luluklar kullanana aittir.0ite'izin a'a& asla eser sa(iplerine zarar ver'ek deildir.%%%.kitapsevenler.&o'%eb sitesinin a'a& gr'e engellilerin kitap oku'a (ak ve zg*rl**n* y*&elt'ekve kitap oku'a alkanln pekitir'ektir.0evginin olduu gibi, bilginin de paylaldk5a pekie&eine inanyoruz.6*' kitap dostlarna, gr'e engellilerin kitap okuyabil'eleri i5in gsterdikleri5abalardan veyaptklar katklardan t*r* teekk*r ediyoruz.Bilgi payla'akla 5oalr.

Documents

Ali Şeriati _ Biz ve İkbal