Amortizacija u ekonomiji

Presentation: Synergies - CBD

umarski Fakultet Univerziteta u SarajevuKatedra za ekonomiku, politiku i organizaciju umarstva i urbanog zelenila

EKONOMIKA PREDUZEA U HORTIKULTURI

VJEBE 3 i 4

Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije

1

Uvod Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 2

AMORTIZACIJA

Stalna sredstva cijelom upotrebnom supstancom uestvuju u procesu rada, a samo alikvotni dio svoje vrijednosti prenose na gotove proizvode ili usluge u obliku amortizacije Ne troe se u punom iznosu Troenje se odvija postepeno kroz vie sukcesivnih procesa reprodukcije

2

Uvod Vrijednost osnovnih sredstava i sisitemi obrauna amortizacije 3Potrebno je poznavati i iskazati vrijednost stalnih sredstava kako bi mogli vriti obraun amortizacije, knjigovodstvenu i statistiku evidenciju sredstava, analizu cijene kotanja proizvoda i sl. Vrijednost stalnih sredstava moe se iskazati kao : Fakturna vrijednost, tj. vrijednost stalnih sredstava prema fakturi ili raunu prodavnica Nabavna vrijednost je fakturna vrijednost uveana za dadbine, trokove prevoza i montae i drugih trokova Neotpisana vrijednost stalnih sredstava je dio nabavne vrijednosti umanjene za otpisani iznos Revalorizaciona vrijednost je usklaena vrijednost sa kretanjem trine cijene ako djeluje inflacija

3

Uvod Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 4

STALNA SREDSTVA STVARI PRAVA- GRAEVINSKI OBJEKTI - OPREMA- UME I DUGOGODINJI ZASADI - OSNOVNO STADO - ZEMLJITE - PATENTI - LICENCE- PRAVO NA UZORAK - GOODWILL- UPISANI A NEUPLAENI KAPITAL

4

Amortizacija stalnih sredstava Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 5Amortizacija postepeno prenoenje vrijednosti stalnih sredstva na gotove proizvode ili usluge (VRIJEDNOSNI IZRAZ TROENJA STALNIH SREDSTAVA)

Ne amortizuju se:Zemljite,Stalna sredstva u pripremiJavni puteviTuneliMostovi Upisani i neuplaeni kapital, potraivanja,...

5

Sistemi i metode obrauna amortizacijeVrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 6

6

Bazira se na pretpostavci da troenje sredstava ovisi o vijeku trajanja,Da se odreeno sredstvo utroi u odreenom vremenskom periodu, bez obzira u kojoj se mjeri ono koristi u procesu proizvodnjeOsnovna sredstva se amortizuju kroz pretpostavljeni broj godina trajanjaAmortizacija se najee obraunava godinje. Taj se godinji iznos amortizacije naziva amortizaciona kvota

Vremenska amortizacija

Elementi za obraun amortizacije po vremenskom sistemu su:Osnovica za amortizaciju (Oam),Prosjean vijek trajanja osnovnog sredstva (n)Stopa amortizacije (ams)Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 7

je nabavna vrijednost (reprodukciona ili revalorizaciona vrijednost)Potreba za revalorizacijom, tj. ponovnom procjenom (usklaivanje knjigovodstvene vrijednosti sa trinom vrijednou osnovnih sredstava)Pitanje investicionog odravanja


Osnovica za amortizaciju (Oam) Prosjean vijek trajanja (n)Iskazuje se u godinamaProcjena vijeka trajanjaVijek trajanja je u uskoj vezi sa intenzitetom njegovog koritenja (rad u vie smjena) Fiziki i ekonomski vijek trajanjaEkonomski vijek je uvijek krai, te utie na skraenje fizikog vijeka Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 8

Stopa amortizacije (ams)Brzina reprodukcije osnovnih sredstavaMogunost zamjene i uvoenja novih, savremenih, Visina trokova proizvodnje (dio amortizacije)Da bi se sauvao integritet sredstava u preduzeu, utvruje se stopa amortizacije za pojedine grupe osnovnih sredstava (u skladu sa nomenklaturom osnovnih sredstava)

Kada preduzee eli ubrzati amortizaciju svojih sredstava, ono poveava stopu amortizacije preniske stope amortizacije ne osiguravaju dovoljno sredstava ni za jednostavnu reprodukciju, previsoke stope amortizacije mogu toliko poveati cijenu kotanja proizvoda ili usluga da oni postaju nekonkurentni.


Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 9

Amortizacione stope su vie u razvijenijim privredama jer se visokim stopama ubrzava zamjena osnovnih sredstava, Time se omoguava i primjena novih tehnikih i tehnolokih dostignua

ams - stopa amortizacijen - vijek trajanja osnovnoga sredstva iskazan u godinama.

Na primjer, ako je vijek trajanja osnovnog sredstva 10 godina, onda e stopa amortizacije biti: [% / godinje]



Godinji iznos amortizacije je amortizaciona kvota

ili



Primjer 1: Nabavna vrijednost osnovnog sredstva iznosi 500.000 KM. Vijek trajanja je 5 godina. Godinja amortizacija i stopa amortizacije su:

ili



U obrazac za raunanje amortizacije moe se uvrstiti investiciono odravanje

I .. investiciono odravanjeL . Likvidaciona vrijednost

Primjer: Fakturna vrijednost osnovnog sredstva iznosi 36.000 KM. Trokovi transporta i montae iznose 1.720 KM. U toku upotrebe osnovnog sredstva izvrie se 3 velike opravke za koje treba uloiti prosjeno po 3.000 KM. Na ime starog gvoa moe se realizovati prihod od 2.500 KM. Vijek trajanja osnovnog sredstva je 8 godina. Amortizacija i amortizaciona stopa su:



U okviru vremenskog sistema postoje 3 metode:

linearna (proporcionalna)degresivna progresivna

Linearna metoda polazi od pretpostavke da se sredstva ravnomjerno troe kroz cijelo vrijeme trajanja.

Metoda degresivne amortizacije polazi od pretpostavke da se u poetku troenja sredstava amortizacija obraunava u veem iznosu, a prema kraju trajanja sredstava u sve manjem iznosu.

Metoda progresivne amortizacije polazi od pretpostavke da je vijek trajanja unaprijed predvien, ali da se sredstvo troi progresivno (sve vie) prema kraju vijeka trajanja, pa se tako u poetku amortizacija obraunava u manjem, a kasnije u sve veem iznosu.



Linearna metoda (proporcionalna, ravnomjerna)

Najjednostavnija i najea u upotrebi Ista osnovica i amortizaciona stopa

Nedostatak je u tome to se sredstva ne upotrebljavaju ravnomjerno tokom obrauna amortizacije, U odreenom vremenskom razdoblju trokovi amortizacije mogu nerealno optereivati cijenu proizvoda ili uslugeest je sluaj da osnovno sredstvo bre ekonomski zastari nego li se amortizira i nije vie u funkciji, a jo nije amortiziranoNije reagibilna na stepen koritenja osnovnih sredstava



Primjer 2:Preduzee je nabavilo u 2013. godini novu mainu ija je fakturna vrijednost 200.000 KM. Trokovi prevoza su 15.000 KM. Trokovi montae su 30.000 KM. Vijek trajanja maine je 8 godina. Izraunati:

a) nabavnu vrijednost maineb) godinju stopu amortizacijec) godinji iznos amortizacijed) sadanju vrijednost mainee) otpisanu vrijednost maine



a) Nabavna vrijednost maine:


Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 17c) godinji iznos amortizacije (A): se moe izraunati po formuli: a = 30.625 KMFakturna vrijednost maine = 200.000 KMTrokovi prevoza = 15.000 KMTrokovi montae = 30.000 KMNabavna vrijednost = 245.000 KMb) godinja stopa amortizacije:Stopa amortizacije = 12,5%



Degresivna metoda Stalno opadanje mase obraunate amortizacije (najvei iznos u prvoj a najmanji u posljednoj godini)Polazi se od pretpostavke novo sredstvo daje najvee efekteKasnije se gubi njegova funkcionalnost, esti su kvarovi u radu pa se obraunava manja amortizacija Postepeno smanjenje amortizacije i njen sve manji udio u cijeni proizvoda ili usluge. Kod ove se metode obrauna amortizacija sredstva se u poetku moraju i maksimalno koristitiKod degresivne metode moe se primjeniti:Ista amortizaciona stopa na opadajuu osnovicuNa istu osnovicu opadajua amortizaciona stopa





Primjer 3: U tekuoj godini nabavljen je ureaj u vrijednosti 15.000 KM, iji vijek trajanja je 5 godina. Stopa amortizacije je 30% u prvoj godini, a kasnije opada za 5% godinje. Izraunati:Iznos amortizacije po godinamaSadanju vrijednost Otpisanu vrijednost


Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 21Godina Nabavna vrijednostKMStopa amortizacije%Iznos amortizacijeKMSadanja vrijednostKMOtpisana vrijednostKMI15.000304.50010.5004.500II15.000253.7506.7508.250III15.000203.0003.75011.250IV15.000152.2501.50013.500V15.000101.50015.00010015.000


Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 22Progresivna metoda

Amortizaciona kvota je manja u prvim godinama koritenja osnovnog sredstva sa tendencijom porastaObraun progresivne amortizacije ima smisla kada se sredstvo u poetku nedovoljno koristi (na primjer kada se krene novim sredstvom u proizvodnju novoga proizvoda) i kada se odlui da se visokom amortizacijom ne optereuje cijena kotanja proizvoda ili usluge

Nova sredstva kojima nisu ovladali radnici, nisu savladali novu tehnologijuKako se prodaja proizvoda ili usluga bude poveavala na tritu tako e se i amortizacija progresivno poveavati


Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 23Primjer 4: Nabavna vrijednost maine je 20.000 KM, a vijek trajanja 8 godina. Stopa amortizacije je 9% u prvoj godini, a svake naredne raste za 1%. Izraunati:

godinji iznos amortizacije za svaku godinustopu amortizacije po godinamasadanju i otpisanu vrijednost


Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 24GodinaNabavna vrijednostKMStopa amortizacije%Iznos amortizacijeKMSadanja vrijednostKMOtpisana vrijednostKMI20.00091.80018.2001.800II20.000102.00016.2003.800III20.000112.20014.0006.000IV20.000122.40011.0008.400V20.000132.6009.00011.000VI20.000142.8006.20013.800VII20.000153.0003.20016.800VIII20.000163.200-20.00010020.000

Funkcionalni sistem obrauna amortizacije

Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 25Zasniva se na kriteriju da se obraun amortizacije obavlja prema stepenu koritenja osnovnih sredstava, Iznos amortizacijske stope, a to znai i kvote zavisi od uinka ostvarenog upotrebom osnovnog sredstva

To znai da e i stepen amortizacije zavisiti o stepenu koritenja, odnosno troenja sredstava

Funkcionalni sistem predvia obraun amortizacija po osnovu:

koliine ostvarenih uinaka sati rada sredstava


Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 26 Elementi za obraun su:Osnovica za amortizaciju (Oam)Koristan uinak u vijeku trajanja osnovnog sredstva (Q) koliina ili broj komadaPreeni km za prevozno sredstvot/km za transportno sredstvoAmortizacija po jedinici proizvodnje (amq):

Q - koristan uinak u vijeku trajanja osnovnog sredstva Godinji iznos amortizacije


Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 27Primjer 5: Nabavljen je autobus ija je nabavna vrijednost od 80.000 KM. Prema planu i tehnikim karakteristikama on moe prei 400.000 km u vijeku trajanja od 5 godina.Izraunati amortizaciju po jedinici korisnog uinka i godinji iznos amortizacije, ako se pretpostavlja da e prosjeno godinje prelaziti isti broj km.

Amortizacija po jedinici korisnog uinka

Godinji iznos amortizacije

Poreenje funkcionalnog i vremenskog sistema obrauna amortizacije

Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 28Prednosti vremenskoga sistema

Jednostavnosti postupkaObezbjeuje integritet sredstava (odravanje osnovnih sredstava u punoj vrijednosti)Stimulativno djeluje u vezi koritenja osnovnih sredstava

Nedostataci vremenskog sistema

Visina amortizacije nije odraz stvarnog troenja sredstavaMoe izgubiti funkcionalnost i prije nego to je reprodukovana njegova vrijednost

Poreenje funkcionalnog i vremenskog sistema obrauna amortizacije

Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 29Prednosti funkcionalnog sistema Amortizacija se obraunava srazmjerno upotrebi osnovnog sredstvaUslovljena je stvarnim troenjem sredstava Omoguava utvrivanje realne amortizacije

Nedostaci funkcionalnog sistemaPostoji mogunost da sredstvo bre ekonomski zastari nego fiziki (kada se koristi metoda obrauna prema satima rada)Osnovna sredstva se troe i kada nisu u upotrebi pod dejstvom vremenskih faktora (zub vremena)Ne obezbjeuju se sredstva za prostu reprodukciju sredstava

Kombinovani sistem obrauna amortizacije

Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 30Realna, racionalna amortizacijaVodi rauna o intenzitetu koritenja osnovnog sredstva (rad u vie smjena)Koeficijent intenziteta koritenja osnovnog sredstva (i) Obrazac za raunanje amortizacije je:


Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 31Primjer 6: Neko osnovno sredstvo ima nabavnu vrijednost 600.000KM sa vijekom trajanja 5 godina, raunatog na bazi rada u jednoj smjeni od 8 sati. Izraunati amortizaciju i amortizacionu stopu ako sredstvo radi:a) 8 sati dnevnob) 12 sati dnevno c) 4 sata dnevno


Vrijednost osnovnih sredstava i sistemi obrauna amortizacije 32a.b.c.

UPOTREBA UMSKIH RESURSA umarstvo kao specifina ljudska djelatnost i korisnici umskih resursa 33

HVALA NA PANJI

33

Godina

Nabavna vrijednost

Stopa amortizacije

Iznos amortizacije

Sadanja vrijednost

Otpisana vrijednost

n

Na

% a

A

SV

OV

2006.

2007.

2008.

2009.

2010.

2011.

2012.

2013.

245 000

245 000

245 000

245 000

245 000

245 000

245 000

245 000

Godina

Nabavna vrijednost

Stopa amortizacije

Iznos amortizacije

Sadanja vrijednost

Otpisana vrijednost

n

Na

% a

A

SV

OV

2006.

2007.

2008.

2009.

2010.

2011.

2012.

2013.

245 000

245 000

245 000

245 000

245 000

245 000

245 000

245 000

12,5

12,5

12,5

12,5

12,5

12,5

12,5

12,5

100%

30 625

30 625

30 625

30 625

30 625

30 625

30 625

30 625

245 000

Godina

Nabavna vrijednost

Stopa amortizacije

Iznos amortizacije

Sadanja vrijednost

Otpisana vrijednost

n

Na

% a

A

SV

OV

2012.

2013.

2014.

2015.

2016.

2017.

2018.

2019.

245 000

245 000

245 000

245 000

245 000

245 000

245 000

245 000

12,5

12,5

12,5

12,5

12,5

12,5

12,5

12,5

100%

30 625

30 625

30 625

30 625

30 625

30 625

30 625

30 625

245 000

214 375

30 625

183 750

61 250

153 125

91 875

122 500

122 500

91 875

153 125

61 250

183 750

30 625

214 375

0

245 000

Documents

Amortizacija u ekonomiji