MụcLụcPhầnI:Hơithởýthức,hơithởmầunhiệm

HaimươibốngiờtinhkhôiHoaBồCôngAnhmỉmcườichotôiHơithởýthứcHiệntại:giâyphútnhiệmmầuBớtsuynghĩlạiNuôidưỡngchánhniệmtrongtừngphútgiâyNgồiđâucũnglàngồithiềnThiềntọaChuôngchánhniệmChiếcbánhthờithơấuBítíchThánhThểĂncơmchánhniệmRửachénThiềnhànhThiềnđiệnthoạiThiềnláixeQuayvềmộtmốiCắtcỏvàthởVônguyệnĐờisốnglàmộttácphẩmnghệthuậtHyvọngtrôngchờđôikhilàmộttrởngạiBônghoavànụcườingàiCaDiếpPhòngthởCuộchànhtrìnhvẫntiếptục

PhầnII:ChuyểnhóavàtrịliệuDòngsôngcảmthọKhôngcắtbỏChuyểnhóanhữngcảmthọÝthứcvềcáigiậnĐậpgốiđểtrútcáigiậnĐithiềnhànhkhiđanggiậnLuộckhoaiNguồngốccủacáigiậnNộikếtSốngchunghòahợpBàntaycủabạnChamẹ

GiữgìnvànuôidưỡngnhữnghạtgiốngtốtTiếpxúcvớinhữnggìmầunhiệmTráchmóckhônggiúpđượcgìHiểuvàthươngTìnhthươngchânthậtTừbiquánThiềnômĐầutưvàotăngthânCháuchắtlàniềmvuicủaôngbàTăngthântuhọcĐạoPhậtđivàocuộcđời

PhầnIII:AnlạctừngbướcchânTươngtứcHoavàrácVữngchãithảnhthơiTinhthầnbấtnhịChữatrịnhữngvếtthươngchiếntranhTráitimmặttrờiNhìnsâuNghệthuậtsốngtỉnhthứcNuôidưỡngchánhniệmBứcthưtìnhBổnphậnngườicôngdânBảovệthântâmlàgiữgìnsinhmôimộtcáchrộnglớnNguồngốcchiếntranhCâuchuyệnchiếcláChúngtacùngmộtnhânthểHòagiảiHãygọiđúngtêntôiKhổđaulàchấtliệunuôidưỡngtìnhthươngTìnhthươngquahànhđộngMườibốngiớiTiếpHiệnCâuchuyệncủadòngsôngXâydựngthếkỷthứhaimươimốt

PhầnI:Hơithởýthức,hơithởmầunhiệm

Haimươibốngiờtinhkhôi

Buổi sángkhi thứcdậy, ta biết rằng ta cóhaimươi bốngiờ trướcmặt đểsống.Đólàmộtmónquàquýgiá.Tasốngnhưthếnàođểcóanlạcvàhạnhphúctrongsuốthaimươibốngiờ,màngườikháccũngnhờđómàcóanlạcvàhạnhphúc.

Anlạccómặttrongtangaytạiđâytronggiờphútnày,trongmỗivậtvàmỗiviệctalàmhaytathấy.Vấnđềlàtacóbiếttiếpxúcvớinókhông.Bầutrờixanhởngaytrướcmắtta,tađâucầnphảiđiđâuxađểthưởngthứctrờixanh.Tacũngkhôngcầnrờithànhphốtaởmớithấyđượcvẻđẹpcủađôimắttrẻthơ.Khôngkhítronglànhtathởđãcóthểchotabiếtbaohạnhphúcrồi.

Tahãyđi,đứng, thở,mỉmcườivàăncơmnhưthếnàođể luôn luônđượctiếpxúcvớinhữngmầunhiệmquanhta.Tasắpđặtvàchuẩnbịđờisốngrấtgiỏinhưngtachưagiỏitrongcáchsống.Tacóthểhysinhmườinămtrờiđểdành cho đượcmảnh bằng kỹ sư hay bác sĩ, ta sẵn sàng làmviệc rất cựcnhọcđểcócôngănviệclàm,đểmuanhà,muaxev.v...Nhưngtaquênrằngtađangsốngtronghiệntạivàtachỉcóthểthậtsựsốngtronggiâyphúthiệntạimàthôi.Chỉcầntỉnhthứcthìmỗihơithởvàmỗibướcchânlàmộtnguồnanlạc,chúngchotabiếtbaoniềmvuivàbiếtbaosựthanhthản.

Cuốnsáchnhỏnàycóthểđượcxemnhưtiếngchuôngnhắcnhởtarằnghạnhphúcđangcómặt.Tabiếtrằngchuẩnbịchotươnglaicũnglàmộtphầncủasựsốngnhưngsựchuẩnbịcũngnằmtronghiệntại.

CuốnsáchnhỏnàymờitaquayvềvớihiệntạiđểtìmlạianlạcvàhạnhphúcTôixinchiasẻmộtvàikinhnghiệmvàmộtvàicáchthứccóthểgiúpbạntìmlạiniềmvui.Nhưngkhôngphảiđọchếtcuốnsáchbạnmớicóniềmvui.Niềmvuicó trong từnggiâyphút.An lạc trong từngbướcchân.Chúng tahãynắmtaynhauvàcùngbướctừngbướcchânthảnhthơitrênconđườngdài.

HoaBồCôngAnhmỉmcườichotôi

Khimộtembéhaymộtngườilớnmỉmcười,điềuđórấtquantrọng.Trongđờisốnghàngngày,nếu tabiếtmỉmcười,nếu tacóan lạchạnhphúc, thìkhôngphải chỉ có ta được sung sướngmàmọi người quanh ta cũng sungsướng.

Bắtđầumộtngàybằngnụcười,điềuđókhôngkhônngoanhơnsao?Tamỉmcườichứngtỏtacóchánhniệm,cóquyếttâmsốngchoanlạc,hạnhphúc.Một nụ cười có chánhniệm làmột nụ cười thật sự, khônggiả tạo, khôngméoxệch.

Làmsaođểnhớmỉmcườikhithứcdậy?Bạncóthểtreotrênđầugiườngmộtcànhcây,mộtchiếcláhaymộtcâuthơđểnhắcnhởbạnmỉmcườikhithứcdậy.Thựctậplâungàybạnsẽtựnhiênmỉmcườikhinghechimhót,khithấynắngấmvàbạnsốngmộtngàythậtnhẹnhàng,đầyhiểubiết.

Khithấymộtngườimỉmcười,tôibiếtlàngườiđóđangsốngthậttỉnhthức.Biếtbaonghệsĩđãdàycôngđểpháthọamộtnụcườilênnhữngbứctranhvànhữngbứctượngtuyệttrác?Tôitinchắclànhữngngườinghệsĩđóvừalàmviệcvừamỉmcười.Bởikhómàcóthểhìnhdungđượcmộthọasĩnhănnhócó thểvẻđượcmộtnụcười.NụcườiMonaLisachẳnghạn, thậtnhẹ,thậtthoáng.Mộtnụcườinhưvậycũngđủlàmthưgiãnnhữngbắpthịttrênmặt,làmtiêutannhữngmệtmỏivàloâu.Nụcườimầunhiệmnhưvậyđó,nónuôidưỡngchánhniệmvàsựbìnhthản,đemlạian lạcmàta tưởngđãđánhmất.

Khitamỉmcười,tađemlạihạnhphúcchotavàchocảnhữngngườichungquanhta.Tatốnbiếtbaonhiêutiềnđểmuaquàchonhữngngườithân,trongkhitachẳngcầntốnđồngnàomàvẫncóthểtặngmộtmónquàvôgiálànụcườichánhniệmcủata?

CuốimộtkhóatuởCalifornia,cómộtthiềnsinhlàmbàithơnhưsau:

TôiđãmấtnụcườiNhưngmaymắnquáHoabồcônganhđangmỉmcườichotôi

Khibạnkhôngcòncườinổimàýthứcđượcrằnghoabồcônganhđangmỉmcườichobạnthìtìnhtrạngchưađếnnổinào.Bạnvẩncònđủchánhniệmđểthấynụcườiđangcómặt.Bạnchỉcầnthởmộtvàihơithởcóýthứclànụ

cườisẽtrởlạitrênmôi.Hoabồcônganhlàmộtthànhphầncủatăngthân,mộtngườibạntrungthànhbiếtgiữgìnnụcườichobạn.

Thật ra,nếunhìnkỹ, ta sẽ thấyhơi thở,mọivậtchungquanh tađềuđangmỉmcườivới ta.Tacóđơnlẽmộtmìnhđâu.Mọivật trongtavàngoài tađềuđangnângđỡta.Chỉcầnmởtấmlòngralàtađónnhậnđượcnụcườiưuáicủahoabồcônganh.Vàlàmgìmàtakhôngnởmộtnụcườiđểđáplại.

Hơithởýthức

Bạncóthểápdụngmộtsốphươngphápdạytậpthởđểthấyđờiđángsốngvàvui.Bàitậpđầutiênrấtđơngiản.Khithởvào,bạntựnhủ:"Tôibiếtlàtôiđangthởvào.Khithởra,bạntựnhủ:"tôibiếttôiđangthởra,chỉcóthế.

Thởvàohaythởra,bạnđềuýthứcrõràng.Đôikhibạnkhôngcầnphảinóitrọncâu.Chỉcầnnói"vào"-"ra".Phươngphápnàygiúpbạnđịnhtâmvàohơi thở.Càng thực tập,bạncàng thấyhơi thởbạn trởnênêmdịu,và thântâm bạn trở nên thanh thản nhẹ nhàng. Sự thực tập này không có gì khókhăn.Chỉsaumộtvàihơithở,bạnđãhưởngđượchoatráicủathiềntập.

Thởvào,thởralàmộtđiềuquantrọngvàlàmộtniềmvuilớn.Hơithởnhưcâycầunốiliềnthânvàtâm.Đôikhitâmtanghĩmộtviệcmàthânthìlàmmộtviệckhác.Thântâmbịchiarẻ,táchrời,khônglàmmột.Đểtâmvàohơithở,khithởvàobiếtthởvào,thởrabiếtthởra,tađưathântâmvềmộtmối,gọilàthântâmnhấtnhư.

Đốivớitôi,tậpthởlàmộtniềmvuikhôngthểthiếu.Ngàynàotôicũngtậpthở.Trongcái thiềnđườngnhỏcủa tôi, tôicó treomộtcâu:"Thởđi, sốngchotrọnvẹn".Chỉcầnbiếtthởvàbiếtmỉmcườilàbạnđủthấyhạnhphúc.Nhờhơithởýthức,bạnkhôiphụclạiconngườitrọnvẹncủabạnvàtiếpxúcđượcvớiđờisốngthựctạinhiệmmầu.

Hiệntại:giâyphútnhiệmmầu

Sốnggiữacáixãhộihốihả,bậnrộnhiệnnay,lâulâuchúngtanênbiếtdừnglạiđểthở.Khôngphảichỉvàothiềnđườngchúngmớinêntậpthở.Chúngtanêntậpthởngaytrongkhôngkhíđanglàmviệc,đangláixe,đangngồitrênxebuýt.Bấtcứởđâu,chúngtacũngnêntậpthở.

Cónhiềubàithikệcóthểgiúptathựctậptheodõihơithởrấthiệuquả.Bàithựctập"vào,ra..."rấtđơngiản.Mỗichữlàmộthơithởvàohaymộthơithởra: "vào, ra, sâu, chậm,khỏe,nhẹ, lặng,cười,hiện tại tuyệtvời"Câucuối"hiện tại tuyệtvời"có thểđọc tronghaihơi thởvàovàra.Tacũngcó thểthựctậpvớibàithikệsauđây:

Thởvào,tâmtĩnhlặngThởra,miệngmỉmcườiAntrútronghiệntạiGiờphútđẹptuyệtvời

"Thở vào, tâm tỉnh lặng": đọc xong câu này như uống được ngụm nướcchanhmátlạnhthấmdầncảcơthể.Vừathởvàovừađọcthầmcâunày,tôicảmthấycảthântâmêmdịulại.

"Thở ra,miệngmỉm cười": ta biết rằng khi tamỉm cười, ta làm thư giãnnhữngbắpthịttrênmặt.Tamỉmcườilàtalàmchủđượcthântâmta.

"Antrútronghiệntại":tôingồiđây,tôibiếttôiđangởđây,tôikhôngnghĩđếnđiềugìkhác.

"Giờphútđẹptuyệtvời":ngồiyêntĩnh,vữngvàng.Trởvềvớihơithở,vớinụcười, trởvềvớiconngườichân thật,cònniềmvuinào lớnhơn?Tacóhẹnvớisựsốngtronggiâyphúthiệntại.

Hiện tại takhôngcóan lạc,hạnhphúc,đợiđếnkhinào tamớicó?Cáigìngăncảnkhôngchotacóhạnhphúcngaybâygiờ?Khitheodõihơithởtachỉcầnnói,vừamỉmcười:

TĩnhlặngMỉmcườiHiệntạiTuyệtvời

Bàithựctậpnàydànhchomọingười,ngườimớibắtđầuthiềntậpcũngnhưngười thiền lâu năm.Vì nó rất quan trọng cho công phu tập và cũng đơngiản.

Bớtsuynghĩlại

Thườngthìchúngtađểđầuóclàmviệcnhiềuquá,hếtsuynghĩcáinàyđếncáikia.Trongkhi thực tập theodõihơi thở, tadầndầnbỏbớtnhững suynghĩ.Thâmtâmtrởlạithưtháiannhàn.Takhôngcònchạyrongruổitheoquákhứhaytươnglai.Tabắtđầubiếttiếpxúcvớithựctạimầunhiệmquanhta.

Thậtra,sựsuynghĩcũngrấtquantrọng.Cóđiềuphầnlớnnhữngsuynghĩcủa ta đều vô ích.Nó như cái băng cassette chạy suốt ngày đêm, khómàdừng lạiđược.Cáimáycassette còncócáinútbấmngừng, cònđầuóc tachẳngcócáinútbấmngừngnàocả.Càngsuynghĩtacàngmấtngủ.Đibácsĩthìhọchothuốcngủhoặcthuốcanthần,điềuđócànglàmchotìnhtrạngta tệ hơn, bởi vì ta không thật sự được nghỉ ngơi trong những giấc ngũthườnglàmệtnhoàiđó.Uốngnhiềuthuốcngủhaythuốcanthần,tatrởnênnghiệnthuốc,tâmtatrởnênbấtanvàtathườngcóácmộng.

Phépquánniệmhơithởgiúptadừngđượcsựsuynghĩ,bởivìkhitathởvào,thởravànói"vào""ra",tađịnhtâmvàohơithở.Sauvàiphútthởnhưvậy,tatìmthấylạichínhta,tatrởnêntươimáthơnvàtatiếpxúcđượcvớibaocáiđẹpquanh ta.Quákhứđãquavà tương lai thì chưa tới.Nếu takhôngsốngvớigiâyphúthiệntạithìkhôngbaogiờtathậtsựsốngcả.

Khitiếpxúcđượcvớinhữnggìtươimát,lànhmạnhtrongtavàngoàita,tamớibiếtđượcgiátrịcủachúngđểmàtrânquý,bảovệvàchămsócchúng.Lúcấy,tamớithấyrằngnhữngyếutốđemđếnanlạcvàhạnhphúcluônsẵncótrongmỗichúngta.

Nuôidưỡngchánhniệmtrongtừngphútgiây

Mộtbuổichiềumùađông,saukhiđithiềnhànhtrênđồivề,tôithấymọicửalớnnhỏtrongcốcđềumởtung.Trướckhiđi,tôiđãquênđóngcửalạivàgiólạnhthổitungmọicánhcửa.Giấytờtrênbànbaytứtán.Tôiliềnđóngcửalại,thắpđènlên,thulượmgiấytờvàđểlạingănnắptrênbàn.Sauđó,tôiđiđốtlòsưởi.Chẳngbaolâu,tiếnglửacủikêuláchtách,cănphòngấmtrởlại.

Đôikhigiữađámđông,tacảmthấylạnhlẽo,côđơnvàmệtmỏi.Tamuốnluivềmộtnơi,tìmmộthơiấm.Tôiđãlàmnhưvậykhiđóngcáccửasổlạivàngồibênlòsưởi,nghegiólộngngoàisongmàcảmthấymìnhđượcchechở.Giácquancủachúngtacũngvậy,nhưcáccánhcửamởrathếgiới,đôikhigiólạnhlùavàothổitứtungmọithứtronglòngta.Thếmànhiềungườitrongchúngtavẫnthườngđểcửamởnhưvậysuốtngày,đểlònghọbịxáotrộnbởibaonhiêuphiềnnãotừbênngoài.Vìvậymàtacứcảmthấylạnhlẽo,trơtrụi,vàđầysợhãi.

Cóbaogiờbạnthấymìnhngồixemtruyềnhìnhmàkhôngdámtắtmáydùchươngtrìnhchẳngcógìhấpdẫn?Tiếnghuyênnáo,tiếngsúngnổchátchúalàmđiếccảtaimàtavẫnkhôngcócamđảmđứngdậyđểtắtmáy.Tạisaotalạihànhhạtanhưvậy?Tạisaotakhôngdámđóngcửalại?Cóphảitasợcôđơn,sợđốidiệnvớinỗitrốngtrảikhitaởmộtmình?

Tathấygì,tacảmgìthìtalàcáiđó.Xemmộtchươngtrìnhtruyềnhìnhquádở, tađồnghóatavớicáidởấy.Khi tagiận, ta làcáigiận.Khi ta thươngyêu, ta là cái ta thươngyêu.Khi tanhìnđỉnhnúi tuyết, ta làđỉnhnúi.Tamuốngìthìtađượccáinấy.Tạisaotalạiđểcáimáytruyềnhìnhnólàmchủtìnhcảmcủatavớimấyphimtruyệnrẻtiềnchỉlàmchothântâmtabịrốiloạn?Giớitrẻbịđầuđộcnặngnềbởinhữngloạiphimảnhtồi tệđó.Ailàngườichịutráchnhiệm?Tấtcảchúngta.Chúngtaquádễdãi,quásẵnsàngđểxembấtcứcáigìhiệnlênmànảnh.Cóphảitạigìchúngtaquácôđơn,quálườibiếng,đểtổchứcđờisốngcủachínhmình?Tacứmởtruyềnhìnhravàđểnólôikéochúngtađi,đểnónhồinặnvàtànpháchúngta.Chúngtahoàn toàngiaophóvậnmạngcủamìnhchonhữngngườivô tráchnhiệm.Chúngtaphảibiếtchọnnhữngtrươngtrìnhnàobổíchchotinhthầnvàtìnhcảmcủachúngtachứ.

Dĩnhiênkhôngphảichỉcó truyềnhìnhmàcònbiếtbao thứ làmcho tabịcámdỗkháclàmchotabịphântâm.Taphảicẩnthậnbảovệchosựanlạccủata.Tôikhôngkhuyêncácbạnphảiđónghếtcáccửasổgiácquanlại,vìthếgiớibênngoàichotabiếtbaomầunhiệm.

Chúngtachỉmởcửađểđónnhậnnhữnggìtươimát,lànhmạnh.Taphảitậpnhìnmọi thứ bằng conmắt quán chiếu.Như vậy, khi ngồi bên dòng suốitrong,khinghemộtbảnđàntuyệtdiệu,haykhixemmộtcuốnphimthúvị,tavẫnkhôngđánhmấtmình,đểmìnhchìmđắmtrongdòngsuối,trongtiếngnhạchaytrongchuyệnphim.Vớimặttrờiýthứcchiếurọitrongta,tatránhđượcmọinguyhiểm.

Ta thấyrõ,ngherõnhữnggìđangxảyra.Tiếngsuốinghe tronghơn,bảnnhạcngheêmdịuhơnvàquacuốnphim,tathấyrõtâmtưtìnhcảmcủanhàđạodiễn.

Khitamớibắtđầutậpthiền,tathườngthíchrờibỏthànhphố,vềmiềnquêđểtránhnhữngồnào,bựcdọclàmchothântâmtabịphântán.Tatìmđếnnhữngcánhrừngyêntĩnh,xanhmát,nơiđóđầuóctasángsuốt,tỉnhtáo,tadễcóchánhniệmvàthấyrõchínhmình.Mộtkhithântâmđãđượcổnđịnhvàtrởnênvữngchãihơn,tacóthểtrởlạithànhphốvàởlạiđómàkhôngcònthấybịxaođộngnhiềunhưtrước.

Đôikhitakhôngđủđiềukiệnđểrờithànhphố,taphảitìmngaytrongđờisốngbậnrộnhàngngàynhữngyếutốtươimátantĩnhgiúptachữatrịchínhmình.Tacóthểtìmtớimộtngườibạnthânbiếtanủivànângđỡtinhthầnta,hoặcđithảbộtrongmộtcôngviênrâmmát,nhìnngắmnhữngtàncâyxanhđangrunnhènhẹtronggió.

Dùtađangởđâu,giữamộtthànhphốnáoniệthaytạimộtvùngquêêmảhay trênđỉnh thâmsơn, lúcnàochúng tacũngcầnphảigiữgìnvàbảovệchúngtabằngchánhniệmvàbằngsựchọnlựacẩnthậnnơichúngtaở.

Ngồiđâucũnglàngồithiền

Khimuốndừnglạiđểtrởvềvớichínhmình,bạnkhôngcầnphảichạynhanhvềnhà,vàothiềnphòng,hayđếnmộttrungtâmthiềnthìmới thựctậphơithơchánhniệmđược.Ởđâubạncũngtậpthởđược,khingồitạivănphònghaytrongxehơi.Ngaycảkhiđimuasắmtạimộtsiêuthịđôngngườihayđứngchờhàngdàitrướcnhàbăng,nếubạncảmthấybựcdọchaymệtmỏi,bạncóthểtậpthởvàmỉmcườiđểđừngđánhmấtmìnhvàgiữgìnsựthăngbằngchothântâm.

Giữabaophiềntoáicủacuộcđời,đểđủkhảnăngđốidiệnchúng,tacầntrởvềvớichínhmình,vàhơithởchánhniệmgiúptalàmviệcđó.Ởđâu,trongtưthếnào,đi,đứng,nằm,ngồi,tacũngtậpthởđược.Dùsao,tưthếngồivẩnlàtưthếvữngchảinhất.

Mộthôm,tôiđangngồichờmáybaytạiphitrườngKenedy,thànhphốNewYork.Máybaytrễbốntiếngđồnghồ.Tôiliềnxếphaichânlạivàngồithiềnngay trongphòngđợi.Tôicuộn trònáoấmlạiđể làmgốingồi thiền.Mọingườiđiquađilạinhìntôicóvẻtòmò,nhưngsaumộtlúc,họkhôngđểýđếtôinữavàtôingồithiềnmộtcáchyênổn.

Phitrườngđầynghẹtcảngười,khôngcómộtchỗnàođểđặtlưng,chỉcòncáchngồi cho anổn thảnh thơingay tại chỗ củamình.Dĩnhiênkhôngaimuốnngồithiềngiữachốnđôngngười,kẻquangườilạichúýtới,nhưngdùởđâuvàtrongtưthếnào,mìnhbiết theodõihơi thởthìmìnhsẽphụchồiđượcconngườicủamìnhmộtcáchnhanhchóng.

Thiềntọa

Cánhngồithiềnvữngchãinhấtlàngồixếpbằnghaichântrênmộtcáigốidàyvừađủđểgiữvữngtoànthân.Tốtnhấtlàngồitrongtưthếkiếtgiàhaybángià,chânphảiđặttrênbắpvếtráivàchântráitrênbắpvếphải.

Nếungồikiếtgiàquákhóthìcóthểngồixếphaichânlạicũngđược,hoặcmuốnngồinhưthếnàocũngđượcmiễnlàcảmthấythoảimái.Bạncũngcóthểngồitrênghế,haibànchânđặttrênsànnhàvàhaitayxếptrênlòng.Bạncũngcóthểnằmdàitrênsànnhà,lưngchạmđất,haichânduỗithẳngcáchnhauvàitấc,haitayduỗithẳnghaibênthân,lòngbàntayngửalêntrời.

Nếuchânbạnbị têtrongkhingồi,bạncóthểtựđộngsửalại thếngồichothoải mái hoặc đổi chân dưới lên trên. bạn vừa làmmột cách nhẹ nhàngchậmrãi,vừatheodõihơithởvàtừngcửđộngcủathânthểthìtâmbạnvẩnantrútrongđịnh.Nếuchânvẫnkhônghếtđaulàmbạnchịuhếtnổithìbạncóthểđứngdậy,đithiềnhànhtừngbướcchậmrãi,đếnlúcbạnthấycóthểngồilạiđượcthìbạnngồixuống.

Tạimộtvàithiềnviện,thiềnsinhkhôngđượcnhúcnhíchđộngđậytrongkhingồithiền.Dùchânbịtênhứcthếnàohọcũngphảicốgắngchịuđựng.Tôithấy điều này hơi quá đáng.Chúng ta ngồi thiền là để có an lạc và hạnhphúc,nếumộtphầnnàocủathânthểbịđaunhứctứclàthânthểmuốnbáođộngtađiềugì, taphảibiết lắngnghe, takhôngnênbắtnóchịuđựngquásức,vìlàmthếcóthểnóbịtổnthương.khichânbịtêtrongkhingồi,tacóthểthayđổichânhoặcđứngdậyđithiềnhành,điềunàykhôngđếnnổigâytrởngạichotamàlạigiúptarấtnhiều.

Đôikhichúngtangồithiềnlàđểchạytrốncuộcđờivàchạytrốnchínhmìnhta,giốngnhưconthỏchạyvềcáihangcủanó.Làmnhưvậy,chúngtacóthểtạmyênổntrongmộtthờigianngắn,nhưngkhilóđầurakhỏihang,chúngtavẫnphảiđốidiệnvớinhữngvấnđềthườngnhậtcủachúngtanhưthường.Giốngnhưkhichúngtatuhànhxác,chúngtamệtnhoàivàcóảotưởnglàchúngtachẳngcònvấnđềgìnữahết.Nhưngkhicơthểđượcphụchồivàsinhkhítrởlạithìnhữngvấnđềkiacũngtrởvềtheo.

Chúngtakhôngcầnturút,chúngtacầntuchothảnhthơi,đềuđặn,vàtinhtấn,mỗingàyđềuquánchiếunhìnsâuvàolòngmọisựmọiviệcđangxảyra.Thựctậpnhưthếchúngtamớicóthểtiếpxúcđượcsâusắcvớicuộcsốngmuônhìnhvạntrạngvàbiếnđổivôthường.

Chuôngchánhniệm

Theotruyềnthống,ởchùa,tathườngdùngchuôngđểnhắcnhởmọingườitrở về với giây phút hiện tại. Mỗi khi nghe chuông, chúng ta ngừng nóichuyện,ngừngsuynghĩ,mỉmcườivàquayvềvớihơithở,vớichínhmình.Dùđangbận làmgìchúng tacũngngừngtayvà theodõihơi thở,Đôikhichúngtađọcthầmbàikệsauđây:

Lắnglòngnghe,lắnglòngnghe,Tiếngchuônghuyềndiệuđưavềnhấttâm

Khithởvào,chúngtanói"Lắnglòngnghe,lắnglòngnghe",vàkhithởra,chúngtanói"Tiếngchuônghuyềndiệuđưavềnhấttâm".

TừkhisangÂuChâu, tôichưahềđượcnghetiếngchuôngchùa.NhưngởÂuChâu,nơinàocũngcóchuôngnhàthờ.ỞMỹthìíthơn,đólàđiềuđángtiếc.Mỗi lầnsangthuyếtphápởThụySĩ, tôiđềudùngchuôngnhà thờđểthực tập chánh niệm. Khi nghe tiếng chuông đổ, tôi dừng nói chuyện vàkhuyên thiền sinh để hết lòng lắng nghe tiếng chuông. Khi nghe tiếngchuông,chúngtôidừnglại,theodõihơithởvàtiếpxúcđượcvớinhữnggìmầunhiệmởxungquanh,hoalá,cácembénhỏ,nhữngâmthanhtuyệtdiệu.

Mỗikhichuôngtaquaytrởvềđểtiếpxúcvớicuộcsốngtronggiâyphúthiệntại.

Mộtngàynọ,ởBerkeley,tôiđềnghịvớicácgiáosưvàsinhviêntrườngđạihọcCalifornialàkhinghetiếngchuôngtrongcưxávanglên,họnêndừnglạiđểtậpvàihơithởchánhniệm.Chúngtanênđểdànhthìgiờđểvuisống,không nên lúc nào cũng vội vã bận rộn. Chúng ta phải tập thưởng thứcnhữngtiếngchuôngnhàthờngânnga,nhữngtiếngchuôngđổhồirộnrãnơitrườnghọc.Tiếngchuôngngherấtvuitai,rấtthánhthótvàcóthểlàmtatỉnhthức.

Nếu ở nhà bạn có cái chuông nhỏ, bạn có thể tập thở và cười theo tiếngchuông.bạnkhôngcầnphảimangchuôngtheotớisởlàm.Ngheâmthanhnàobạncũngdừnglại,tậpthởrathởvàovàantrútronggiâyphúthiệntại.Tiếng rí ríphát rakhibạn lênxehơimàquênmangdâynịt cũng là tiếngchuôngchánhniệm.Ngaycảnhữngtiếngvôthanh,nhưánhnắngmặt trờichiếuquacửasổ,cũng lànhững tiếngchuôngnhắcnhở ta trởvềvớigiâyphúthiệntại,thởvàmỉmcười.

Chiếcbánhthờithơấu

Lúctôibốntuổi,mátôimỗikhiđichợvềthườngmuachotôimộtcáibánh.Tôiliềnrađứngtrướcsânnhàvàăncáibánhcảnửatiếnghaybốnmươilămphút.Tôivừacắntừngmiếngnhỏvừangướcnhìntrờihoặcdùngchânvuốtveconchó.Tôithấythíchthúvôcùng,tôiăncáibánhrấtlâu,vừaănvừangắmtrờiđất,ngắmconchó,conmèovàmấybụitre.Tôikhôngcógìđểlonghỉcả,dùquákhứhay tương lai, tôi sốnghoàn toànchohiện tạivớicáibánhcủatôi,vớiconchó,conmèo,vớibụitre,vớimọithứ.

Chúng tacũngcó thểănnhũngbữacơmhàngngàymộtcáchchậmrãivàthíchthúnhưvậy,nhưtôiăncáibánhthờithơấu.Bạncóthểnghĩlàbạnđãđánhmấtcáibánhthờithơấu,nhưngtôitinchắclànóvẫncònnằmtrongmộtgócnàođótrongtráitimbạn.Mọithứvẫncònđó,nếubạnthậtsựcầnđến,bạnsẽtìmthấy.

Ăncóchánhniệmlàmộtphépthựctậprấtquantrọng.Ănnhưthếnàomàmìnhphụchồilạicáibánhthờithơấu.Giâyphúthiệntạilàgiâyphúttrànđầyanlạc.

Nếubạncóchánhniệm,bạnsẽthấyđiềuđócóthực.

BítíchThánhThể

Lễănbánhthánhlàmộtthựctậpchánhniệm.KhiChúaKi-Tôbẻbánhmìvàchiachocácđệtử.Ngàinói:"Này,cácconănđi,đólàxươngthịtvàmáuhuyếtcủatađó".NgàibiếtlànếucácđệtửNgàiănmiếngbánhmìmộtcáchtỉnh thức thì họmới thực sựđang sống.Hàngngàyhọ có thể ănbánhmìtrongthấtniệm,dođómiếngbánhmìkhôngcóthật,nóchỉlàmộtbóngma.

Hàngngàychúngtathấybiếtbaonhiêungườiquanhta,nhưngnếutakhôngcóchánhniệm,tathấyhọnhưnhữngbóngma,khôngphảinhữngconngườithật,vàchínhtựthânchúngtacũnglànhữngbóngma.

Khi có chánh niệm, ta là một con người thật, nhờ vậy ta mới thấy đượcnhữngconngườithậtchungquanhta,thấyđượcsựsốngvớimuôncáiđẹpvàgiàu sangcủanó.Thực tậpănbánhmì, ăn tráiquíthayăncáibánh introngchánhniệmthìcũnggiốngnhau.

Khitathởcóchánhniệm,khitađưacáinhìnquánchiếusâusắcvàothứcănthìđờisốngcómặtngaytronglúcấy.Chonênđốivớitôi,lễănbánhthánhlàmộtphépthựctậpchánhniệmrấttuyệtdiệu.ChúaKi-TôđãmuốnđánhthứccácđệtửcủaNgàibằngtiếnggầmsưtửấy.

Ăncơmchánhniệm

Cáchđâyvàinăm,tôicóhỏimộtvàiemnhỏHoaKỳ:"Tạisaochúngtaănsáng?".Mộtem traiđáp: "Để tacóđủsức trongngày".Mộtemkhácnói:"Ăn sáng làđểăn sáng".Tôikhenem thứhai.Mụcđíchcủaăn là ănmàthôi.

Ăncơmtrongchánhniệmlàthựctậpquantrọng.Chúngta tắtmáytruyềnhình,để tờbáoxuốngvàcùngnhauchuẩnbị chobữaăn trongvòngnămhoặcmườiphút.Nămhoặcmườiphútnàylàmchochúngtacónhiềuhạnhphúc.Chúngtađặtbàn,thudọnnhàbếpchođỡbềbộn.Khithứcănđãđượcđặtlênbànvàmọingườiđãvàochỗngồi,chúngtacùngnhauthựctậpthở,thởvào,tâmtỉnhlặng,thởra,miệngmỉmcười.Thởbalần.Saubalầnthởnhưvậy,chúngtacảmthấykhỏekhoắnnhẹnhàngra.

Sauđó,chúngtanhìnnhau,mỗingườivẫntheodõihơithởđểthựcsựtiếpxúcvớichínhmìnhvàmọingườiquanhbàn.Chúngtakhôngcầnphảicóhaitiếngđồnghồmớinhìnthấyđượcngườikia.Nếutâmtatỉnhlặng,tachỉcầnhaigiâyđểnhìnthấyrõmọingười.Nhưvậytrongmộtgiađìnhnămngười,tachỉmấtnăm,mườigiâyđểmọingườithựctậpnhìnthấynhau.

Saukhi thởxong, chúng tanhìnnhaumỉmcười.Đượcngồi ănchungvớinhautrongmộtbàn,chúngtacódịptặngchonhaumộtnụcườichânthật,đầyhiểubiết.Việcnàyrấtđơngiảnmàítaichịulàm.

Đốivớitôi,đâylàmộtphépthựcsựrấtquantrọng.Cùngthởvàmỉmcườivớinhaulàmộtđiềurấtquantrọng.Trongmộtnhàmàmọingườikhôngbiếtnhìnnhaumỉmcườithìtìnhtrạngđãtrởnênđánglongạilắm.

Saukhiđãthởvàmỉmcười,chúngtanhìnxuốngcácđĩathứcăn,chúngtanhìnsâuđểthấyrõsựliênhệgiữatavàtráiđất.Cầnmộtcọngrauhaymộtmiếngđậuhũ là thấymìnhcầncảđất trời; cảvũ trụđềugópmặtđểnuôidưỡngchúngta.Chonênđểmộtgiâyquánchiếuthứcăntrướckhiănvàăntrongchánhniệmđemđếnchotarấtnhiềuhạnhphúc.

Cócơhộiđượcngồichungvớigiađìnhvàbạnbè,đượcthưởngthứcđượcnhữngmónănngonlàmộtđiềuquýbáu,khôngphảiaicũngcóđược.Cóbaonhiêungườiđangchếtđóikhắpnơitrênthếgiới.Khitôinângmộtbátcơmhaycầmmộtmiếngbánhmìtrongtay,tôibiếttôilàngườicómaymắn,vàtôicảmthươngchonhữngaikhôngcógìđểănhaykhôngcógiađình,bạnbè.Đâylàmộtthựctậprấtsâusắc.Chúngtakhôngcầnphảiđếnchùa

haynhàthờmớicóthểthựctậpđượcđiềunày,chúngtacóthểthựctậpngaytạibànăn.Chúng taăncơm trongchánhniệm là làmphát triểnhạtgiốnghiểuvàthươngtrongta,nóthúcđẩytatìmmọicáchđểgiúpđỡnhữngngườiđóikém,côđộc.

Muốnăncóchánhniệm,lâulâuchúngtaphảiăncơmimlặng.Lầnđầutiênăncơmim lặng, tacó thểcảmthấykhôngđược thoảimái,nhưngmộtkhiquenăncơmimlặngrồi,tasẽthấycónhiềuanlạchạnhphúclắm.Chúngtatắtmáytruyềnhìnhcũngnhưchúngtangừngnóichuyệnlàđểthưởngthứcmộtcách trọnvẹn thứcănvà sựhiệndiệncủanhữngngười thânởchungquanh.

Tôikhôngkhuyênbạnngàynàocũngăncơmimlặng.Nóichuyệnvớinhautrongchánhniệmcũnglàmộtđiềulýthúlắm.Chúngtakhôngnênnóivềnhữngđềtàicóthểgâychiarẽ,vídụnóivềkhuyếtđiểmcủamộtngườinàođó.Nếutrongsuốtbữaăntachỉmãimênóivềnhữngchuyệnnhưvậythìnhữngmón ăn được chuẩn bị kỹ càng sẽmất hết hương vị. Trái lại, nếuchúngtanóinhữngđiềulàmchochúngtaýthứchơnvềnhữngmónchínhđangănvàvềsựcómặtcủanhữngngườithânxungquanhthìchúngtađangnuôidưỡnghạnhphúc.Thứhạnhphúclàmchúngtalớnmạnh.

Chonênkhiănđượcmộtmónngonmàtarất thích, tacũngđểýquansátxemngườikháccóthíchnhưtakhông.Nếucóngườiănkhôngchánhniệm,ta cũng có thể giúp họ thấy được tấm lòng của người nấu, để họ biết tánthưởngtấmlòngđó.Nếucóngườitrongkhiăncóvẻưutưlonghĩ,thayvìđểýthưởngthứcnhữngmónănngontrênbàn, tacóthểnóivớihọ:"mónnàyngonchứphảikhônganh?"đểkéohọranhữnglonghĩ,đưahọtrởvềthựctạinơicómónănngonvàcósựhiệndiệnngọtngàocủabạn.Bạnlàmnhưvậylàbạntrởthànhmộtvịbồtátrồiđó,bởivìbạngiúpngườikháctỉnhthức,đưahọrakhỏicơnmê.Trẻemrấtthôngminh,chúnghọcchánhniệmrấtmauvànhiềukhigiúpcảchonhữngngườilớntỉnhthức.

Rửachén

Chúng ta thường nghĩ rằng việc rửa chén không có gì lý thú; thật ra khichúng ta đứng trước bồn rửa chén, xăn tay áo lên và nhúng hai tay trongnướcấm,chúngtasẽthấyrửachénvuivàdễchịu.Tôithíchđểthìgiờrửatừngcáichénmộtcáchthongthả,cẩntrọng,chúýđếncáichén,đếnnướcrửavàtừngcửđộngcủahaitay.Nếutôirửachénmộtcáchvộivãđểmaumauđiănmóntrángmiệngthìthờigianrửachéntrởnênvôbổvàphíphạm.Đólàđiềuđángtiếcvìmỗigiâymỗiphútcủasựsốnglàmộtsựmầunhiệm.Nhữngcáichéncómặtđã làmộtsựmầunhiệm,vàviệc tôiđứngđâyrửachéncũnglàmộtmầunhiệm.

Nếutôikhôngcókhảnăngcóhạnhphúctrongkhiđangrửachén,chỉmuốnrửachoxongđểđiăntrángmiệng,thìchắcchắntôicũngkhôngcókhảnăngđểthưởngthứcmóntrángmiệngcủatôi.Bởivìtrongkhiăntôilạinghĩđếnchuyệnnàychuyệnnọvàcáithúđượcănmóntrángmiệngthơmvàngonlạibaymất.Lúcnàotôicũngbịđẩyvềphíatrướcbởidựtínhnàykếhoạchnọ,khôngbaogiờtôibiếtsốngchogiâyphúthiệntại.Trongánhsángcủachánhniệm,mọitưtưởngvàhànhđộngđềutrởnênthiêngliêng,khôngcònbiêngiớinàogiữathánhvàphàm.Tôithườngbỏnhiềuthìgiờđểrửachénnhưngtôi sống trọnvẹnchomỗigiâyphútnên lúcnào tôi cũng thấyhạnhphúc.Côngviệcrửachénvừalàcứucánhvừalàphươngtiện,vìrửachénkhôngphảichỉđểcóchénsạch.Rửachénlàđểrửachén,nêntrongkhirửachénmìnhvẫnkhôngmấtmộtgiâyphútnàođểsốngtrọnvẹn.

Thiềnhành

Đithiềnhànhlàmộtniềmvuilớn.Tađichậmrãi,đimộtmìnhhayđivớibạn,vànếuđược,chọnmộtnơinàođểđi thiềnhành.Tađimàkhôngcầnphảitới,điđểđượcđi,vừatheodõihơithởvàvừaýthứctừngbướcchân.Khôngnghĩđếntươnglaihayquákhứ,khôngnênđểưutưphiềnmuộnvâyquanh,tasốngchogiâyphúthiệntại.

Tađinhưmộtngườihạnhphúcnhấttrênđời.Tacũngcóthểcầmtaymộtembéđểđi.

Hàngngàytavẫnđinhưngtathườngđinhưbịmađuổi.Đinhưvậy,tađểlạinhữngdấuvếthằntấttảvàphiềnmuộnlênmặtđất.Phảiđilàmsaođểdấuchântainnétthảnhthơivàanlạc.Tấtcảchúngtađềulàmđượcđiềuđónếuchúngtathựclòngmuốnthế.Vàembénàocũnglàmđược.Chỉcầnchúngtabướcđượcmộtbướcthảnhthơilàchúngtasẽbướcđượcbướcthứhai,thứba,thứtư...Khichúngtabướcđượcmộtbướccóanlạcvàhạnhphúc,thìchúngtacũngđangnuôidưỡngvàgiữgìnhạnhphúcchotoànthểnhânloại.Đithiềnhànhlàmộtphépthựctậpmầunhiệm.

Khiđithiềnngoàitrời,chúngtacóthểđichậmhơnbìnhthường,vàchúngtakếthợphơithởvớibướcchân.Vídụtacóthểbướcbabướckhithởvào,vàbabướckhithởra.Vừabướctavừanói:"vào,vào,vào,ra,ra,ra".Mỗilầntagọitênmộtcáigìlàtalàmchonóhiệnrõra,nhưgọitênmộtngườibạnvậy.

Nếu phổi bạn thích bạn bước bốn bước thay vì ba thì bạn hãy bước bốnbước.Nếunómuốnbạnbướchaibướcthôithìbạnbướchaibước.Hơithởvàohayracóthểngắndàikhácnhau.Vídụ,bạnchỉbướcđượcbabướcchohơithởvàonhưnglạimuốnbốnbướcchothởra.Khiđithiềnhànhmàbạncảmthấydễchịu,thoảimáivàanlạctứclàbạnđãthựchànhđúngphươngpháp.

Bạnhãychútâmđếnsựtiếpxúcbànchântrênmặtđất.Hãyđinhưlàbạnđanghônmặtđất.Chúngtađãgâybaothươngtổnchotráiđất.Đãđếnlúctaphảibiếtchămsóctráiđất.Chúngtađiđểđemlạisựbìnhanchotráiđấtvàchiasẻbàihọctìnhthươngcủata.Trongkhiđi,lâulâutacóthểdừnglạiđểngắmmộtquangcảnhđẹp,mộtgốccây,mộtđóahoahaymộtđámtrẻconđangvuichơi.Trongkhinhìn,tavẩntheodõihơithởđểđừngđánhmấtđóahoa đẹp vì những dòng suy tưởng của ta. Và ta lại tiếp tục đi nếu tamuốn. Dướimỗi bước, giómát trổi dậy làmmới lại thân tâm.Dướimột

bướcchân,mộtđóahoatươinởrộ.

Điềunàychỉxảyrakhitabiếtsốngtronghiệntại,khôngđểtươnglaihayquákhứlôicuốntađi.

Thiềnđiệnthoại

Điệnthoạirấtcóíchchotatrongđờisốnghiệntại,nhưngnếukhôngkhéoléo,tasẽbịnóhànhhạkhôngít.

Nhiềulúctamuốnbựclênvìtiếngkêukhôngdứtcủanó.Khisửdụngnó,đôikhitaquênkhuấylàtađangnóichuyệnbằngđiệnthoại,dođómàtaphíphạmrấtnhiềuthìgiờvàtiềnbạc.

Tanóihuyênthuyênkhôngcầnbiếtnhữngchuyệnđócóđángnóihaykhôngquađiện thoại,đếnkhinhậnhóađơn, tamớigiậtnảymìnhvì số tiền lớnphảitrả.Tiếngđiệnthoạireotạomộtchấnđộngđôikhilàmtalolắng.Tatựhỏi: "Ai kêu vậy, chuyện buồn hay vui?" Và ta bị một sức mạnh khôngcưỡnglạiđượcđẩytatớicầmốngđiệnthoạilên.Tatrởthànhnạnnhâncủamáyđiệnthoại.

Tôiđềnghịlàlầnsaukhibạnnghechuôngđiệnthoạireo,bạnvẫnđứngyêntại chỗ, theodõi hơi thởvào ra,mỉmcười vàđọcbài kệnày: "Lắng lòngnghe, lắng lòng nghe, tiếng chuông huyền diệu đưa về nhất tâm", tiếngchuôngreolầnthứhai,bạnđọclạilờikệmộtlầnnữa,vẫnmỉmcườivìnụcười làm thưgiảnnhữngbắp thịt trênmặt, sự căng thẳng tanbiếnvàbạncảmthấyvữngchảihơn.Ngườigọinếucóchuyệncầnmuốnnóivớibạnsẽđủkiênnhẫnđểchờbạnítnhấtlàsautiếngreothứba,chonênbạnđừnglongại,hãybìnhtâmthựctậphơithởvànụcườiđểkhinghetiếngchuôngthứba,bạnchậmrãiđivềphíadiệnthoại,hơithởvẩnđềuđặnvànụcườivẩngiữtrênmôi.

Bạncũngbiếtkhôngphảibạnchỉcườichobạnmàbạncườichongườibênkiađầudâynữa.Bởinếubạnnóngnảybựcbộithìngườibênkiađầudâysẽlãnhđủ.Trái lạinếubạngiữvữngnụcườivàhơi thởchánhniệm,bạnsẽđemnhiềuan lạcchongườiđanggọibạn.Chonên trướckhigọigiâynóichoai,bạncũngtậpthởvàovàthởrabalần.Cóbàikệchobạnthựctập:

TiếngđingoàingàndặmXâydựngniềmtinyêuMỗilờilàchâungọcMỗilờilàgấmthêu

Bạnhãythởtheobàikệấy,mộtdòngchohơithởvàovàmộtdòngchohơithởra.

Khinghetiếngchuôngreobênkiađầugiây,bạncũngbiếtlàngườibạnấycũngđangtậpthởvàcườinhưbạntrướckhicầmốngnghelênsaubatiếngreo.Bạntựbảo:"Chịấyđangtậpthở,tạisaomìnhkhônglàmđượcnhưchịấy?"Thếlàcảhaibênđềutậpthởcùngmộtlúc,thậtlàđẹp,phảikhông?

Bạnkhôngcầnphảivào thiềnđườngmớicó thể tập thiền.Bạncó thể tậpthiềnngaytạivănphònglàmviệchaytạinhà.Tôikhôngbiếtcácnhânviêntổngđàiđiệnthoạicóthểthựctậpthiềnđiệnthoạihaykhôngvìquánhiềuđiệnthoạireocùngmộtlúc.Tôinhờcácbạntìmchohọmộtphươngphápđểtậpthiềnđiệnthoại.Riêngchúngta,chúngtanêntậpbahơithởtrướckhicầmốngnghehaygọiđiệnthoạichoai.Tậpthiềnđiệnthoạigiúptabớtcăngthẳngvàsốngcóchánhniệmhơn.

Thiềnláixe

ỞViệtNam,cáchđâybốnmươilămnăm,tôilàôngthầytuđầutiêndámcỡixe đạp.Hồi đó,một thầy tu đi xe đạp được xem như không có oai nghi.Ngàynaythìcácnhàtuláixehơivàcòncỡimôtôchạyvùvù.Đểthíchứngvớiđờisốngmới,chúngtaphảibiếthiệnđạihóalốituthiền.Tôicólàmmộtbàikệ,láixeđểchúngtathựctậptrướckhirồmáy.Bàikệnhưsau:

TrướckhichomáynổTôibiếttôiđiđâuTôivớixelàmộtXemautôicũngmau

Nhiều khi chúng ta không thực sự cần sử dụng xe hơimà tại vì chúng tamuốntrốntránhchínhmìnhnêntamuốnláixeđiđâuđó.Tacảmthấymộtsựtrốngtrảitrongtâmhồnvàtakhôngmuốnđốidiệnnó.Takhôngthíchbịbậnbịusuốtngàynhưnghễcóchútthìgiờrảnh,talạisợphảiđốidiệnvớichínhmình.Tamuốnchạytrốn.Hoặclàtamởmáytruyềnhình,tagọiđiệnthoại,tađọctiểuthuyết,tatìmmộtngườibạnđểđiphốchơihoặclàtaphảirồxechạyđiđâuđó,điđâucũngđược.Chínhnềnvănminhcủachúngtađãdạytacáchhànhxửnhưvậyvàcungcấpchotađủmọitiệnnghiđểtađánhmấtchínhta.Nếuđúngvàolúcbạnđịnhvặnchìakhóađểrồxechạymàbạnđọcbài kệnày, nó sẽ như ánhđuốc soi sáng chobạnvàbạn chợt thấy làmìnhkhôngcầnđiđâucả.Vìđiđâu,bạncũngkhông thoátkhỏiđượccái"ta".Dođómà tốthơnhết làbạn tắtmáyvàbạnhãyđi thiềnhành.Chắcchắnbạnsẽthấythúvịhơnnhiều.

Ngườitanóilàchỉtrongmấynămgầnđâythôi,hàngtriệumẫurừngđãbịtiêudiệtvìmưaátxít,màmộtphầnlàdokhóixehơi."Trướckhichomáynổ,tôibiếttôiđiđâu".Tôibiếttôiđiđâu?Đólàmộtcâuhỏirấtquantrọng.Cóphảitôiđiđếnchỗtậndiệtcủachínhtôi?Bởivìnếucâycốichếthếtthìcon người cũng phải chết theo. Nếu việc bạn phải đi là cần thiết thì bạnchẳngnênchầnchờ,tráilạinếunóchưacầnthiết,bạnnênrútchìakhóaravàbướcxuốngxe.Bạncóthểđithiềnhànhdọctheobờsônghaytrongmộtcôngviên.Nơiđó,bạnsẽtìmthấylạichínhmìnhvàcâycốilànhữngngườibạngầngũicủamình.

Chúng ta thườngcóquanniệmrằngxehơi làvật sởhữucủa ta, ta làchủchiếcxehơi,điềuđóchưahẳnlàđúng.Khitasửdụngmộtcáigìthìtatrởnêncáiđó.Ngườichơiđànvĩcầmcũngtrởnênđẹpnhưtiếngđànanhdạo.Ngườicầmmộtcâysúngtrởnênrấtnguyhiểm.Khitaláixethìtavàchiếc

xelàmột.

Trong đời sống vănminh hiện đại, lái xe làmột nhu cầu hằng ngày. Tôikhôngbảobạnđừngláixe,tôichỉmongbạnsửdụngnómộtcáchcóýthức.Khi láixe,chúngta thườngchỉmongchomautới"chỗ"đó.Nếuchúngtaxemđènđỏnhưtiếngchuôngchánhniệmgiúpchúngtatrởvềvớigiâyphúthiệntạithìlầnsaugặpđènđỏ,taliềnmỉmcườivàvừathởvừađọcthầmbàikệ: "Thở vào tâm tỉnh lặng, thở ramiệngmỉm cười." Tức khắc chúng tachuyểnđổicảmgiáckhóchịuthànhdễchịu.Cũngcâyđènđỏđómàbâygiờnókhác.Bâygiờnólàngườibạngiúptanhớrằngchỉcógiâyphúthiệntạilàđángsống.

CáchđâymườinămtôiquaMontréal,GiaNãĐại.Đểhướngdẫnmộtkhóatu.Mộthôm,mộtngườibạnláixechỗtôiđingangquathànhphốđểlênnúi.TôinhậnthấyrằngchiếcxenàongừngđằngtrướccũngcóbảngsốghihàngchữbằngtiếngPháp"Jemesouviens"cónghĩalà"tôinhớ".Tôikhôngbiếthọmuốnnhớcáigì,cóthểlàhọmuốnnhớtớigốcrễvănhóaPhápcủahọ,nhưngtôibảongườibạnlàtôiđãcómónquàđểtặnganhta.Tôibảoanhta:"Này bạn, khi nào bạn thấy thấm bảng "Jeme souviens", bạn nhớ thở vàcườinhé.Đólàtiếngchuôngchánhniệmđó.NhưvậybạnthahồthởvàcườikhiláixengangquathànhphốMontréal".

Ngườibạnrấtthíchthúvàđemniềmvuiđóchiasẻngayvớicácbạncủaanhta.SauđókhianhquaPhápđểthămtôithìanhbảolàởPariskhóthựctậpchánhniệmquávìkhôngcómấytấmbảngsốghi"Jemesouviens"nhưởMontréal.Tôibảoanh:"ỞParis,chỗnàomàkhôngcóđènđỏvànhữngtấmbảng STOP hở anh? Chúng cũng là những tiếng chuông chánh niệm đóchứ!"

KhivềlạiMontréal,anhấycũngđãđingangquaParis,nênanhviếtchotôimộtbứcthưrấtdễthương:"Thưathầy,ởParis,concũngthựctậpđượcrấtdễdàng.MỗikhicómộtchiếcxengừngtrướcmặtconlàconthấyBụtnháymắtvớiconvàconđãbiếtthởvàmỉmcườiđểtrảlờiNgài.BâygiờconmớibiếtláixetrongParislàmộtđiềutuyệtdiệu.

Chonênkhinàobịkẹtxe,bạnđừngtìmcáchlèoláiđểthoátnạnkẹtxelàmgì,vôích.Bạndựalưngvàonệmxe,thântâmbuôngthả,miệngmỉmcười,mộtnụcườiđầytừ,bi,hỉ,xả.Thởvàmỉmcười,antrútronggiâyphúthiệntại,bạncóthểlàmchonhữngngườingồichungxevớibạncảmthấyanlạc.Hạnhphúclúcnàocũngcómặtnếubạnbiếtthởvàmỉmcười.Thiềnlàbiếttrởvềvớigiâyphúthiệntạiđểthấyrõbônghoa,trờixanhvàembé.Hạnh

phúclàmộtđiềucóthật.

Quayvềmộtmối

Chúng ta thườngchiađời sống thànhnhiềungăn.Làmsaochúng tamangthiềnrakhỏithiềnphòng,đemnóđivàonhàbếpvàphònglàmviệc?Ởthiềnphòng,chúngtangồi imlặngtheodõi từnghơi thở.Làmsaođểviệcngồithiềncótácdụngcảnhữnglúctakhôngngồithiền?Cũngnhưkhivịbácsĩtiêmmộtmũi thuốcvàocánhtaybạn,khôngphảichỉcánhtaymàcả toànthânbạnđềuđượchưởngmũithuốcđó.Khibạnngồithiềnđượcnữagiờ,sựan lạcmàbạncóđược trongnữagiờđóphảiđược tỏarạng trongsuốthaimươi bốn giờ chứ không phải chỉ trong lúc ngồi thiền nữa giờ mà thôi.Chúng ta phải thực tập như thế nào để không còn thấy ranhgiới giữa lúcngồithiềnvàkhôngngồithiền.

Trong thiền phòng, chúng ta đi kinh hành từngbước chậm rãi, có ý thức.Nhưng tạiphi trườngvà trongsiêu thị, ta trởnênmộtconngườikhác.Takhôngcòngiữđượcchánhniệm,tađinhưbịmađuổi.Làmthếnàođểkhirakhỏithiềnphòngtavẫngiữchánhniệm?Tôicómộtngườibạnbiếtthựctậphơithởgiữanhữngtiếngreocủađiệnthoạivàđiềuđógiúpíchchoanhtarấtnhiều.Một người bạn khác làm áp-phe nhưng biết đi thiền hành khi đếnnhững nơi hẹn, đi rất khoan thai chậm rãi trên đường phố Denver khiếnngườiquađườngphảinhìnanhmỉmcười.Nhờvậymànhữngbuổigặpgỡlàmăncủaanh lúcnàocũng thoảimáivà thànhcôngdùvớinhữngngườikhótánhnhất.

Chúngtaphảibiếtápdụngthiềntậpvàođờisốnghàngngày.Chúngtahãycùngnhau thảo luận làmcáchnàochohay.Bạncó tập thở trongkhinghechuôngđiệnthoạireo?Bạncótậpmỉmcườikhôngkhixắtcà-rốt?bạncótậpbuôngthảkhông,saunhữnggiờlàmviệcmệtmỏi?Đólànhữngcâuhỏirấtthiếtthực.Nếulúcănngủ,nghỉ, lúcnàobạncũngthiền,thìđờisốnghằngngàycủabạnlàmộtđờisốngthiềnvàđiềunàysẻảnhhưởnglớnlaođếnđờisốngxãhội.Màthiềnlàsốngcóchánhniệmtrongtừnggiâyphút,nókhôngcònlàmộtýtưởngmơhồvàxavời,táchrờikhỏicuộcsống.

Cắtcỏvàthở

Cóbaogiờbạncắtcỏvớimộtcáiphảng?Bâygiờ ítaidùngphảng.Cáchđâymườinăm,tôimuamộtcáiphảngđểcắtcỏquanhcáicốccủatôiở.Tôimấtcảtuầnlễmớitìmracáchđểsửdụngnómộtcáchhữuhiệu.Bạnphảibiếtthếđứng,thếcầmphảngvàđặtlưỡidaotrêncỏnhưthếnào.Tôinhậnthấyrằngnếutôibiếtkếthợphơithởvớinhữngđộngtáccủatayvàlàmmộtcáchthongthảcóýthứcthìtôicóthểlàmrấtlâu.Nếukhông,chừngmườiphútsaulàtôiđãthấymệt.

Nhữngnămgầnđâytôiđểýtránhkhônglàmmìnhmệtvàđánhmấthơithở?Tôi biết săn sóc cho thân thể tôi, biết tôn trọngnó nhưngười nhạc sĩ tôntrọngcâyđàn.Tôikhôngcònxemthânthểnhưmộtdụngcụđểđạtđếnmộtmụcđíchnàođó.Nóchínhlàmụcđíchcủatôirồi,chonêntôiđốixửvớinómộtcáchdịudàng.Tôicũngđốixửnhưvậyvớicáiphảngcắtcỏ.Trongkhilàmviệc,tôitheodõihơithở,tôicócảmtưởngcáiphảngcắtcỏcũngthởvớitôi.

Mộtngàykia,cómộtngườihàngxómgiàđếnthăm.Ôngchỉtôicáchdùngphảng.Ôngtasànhsỏihơntôinhiều,nhưngthếđứngvànhữngđộngtáccủaôngcũngkhôngkhácgìtôi.Điềulàmtôingạcnhiênlàôngcũngkếthợphơithởvớinhữngđộngtáccủaông.Từđó,mỗikhithấyaicắtcỏvớiphảng,tôicứnghĩlàhọcũngđangthựctậpchánhniệm.

Vônguyện

ỞTâyphương,ngườitalàmviệcgìcũngphảicómụcđíchhẳnhòi.Điđâu,ngườitacũngchỉnghĩtớichuyệnđến,vàngườitachỉnhắmthẳnghướngđómàđiđến.Cáiđócũngcócáilợi,nhưngđôikhichúngtaquênmấtcáithúđangđượcđitrênđường.

TrongđạoBụtcómộtgiáolýgọilàvônguyện,nghĩalàtachẳngcầnphảichạytheomộtcáigìcảvìcáigìcũngcósẵntrongtarồi.Khiđithiềnhành,chúngtachẳngcầnphảitớinơinàohết.Chúngtachỉcầnbướcnhữngbướcthậtanlạcvàthảnhthơi.Nếucứnghĩđếntươnglai,đểnhữnggìmìnhphảiđạtđược,thìchúngtaquênmấtnhữngbướcchân.Khingồithiềncũngvậy.Mìnhngồivìmìnhthíchngồivậy thôi,khôngphảiđểđạtđượcmộtcáigìhết.Điềunày rấtquan trọng.Khingồi thiền,mỗigiâyphútđưamình tiếpxúcvớisựsống,nênsuốtbuổingồithiềnmìnhcảmthấyrấtanlạc.Khiănmộtmúiquíthayuốngmộtchéntràcũngvậy,mìnhphảiănvàuốngtrongtinhthầnvônguyệnđó.

Thườngthườngchúngtatựbảorằng:"Khôngnênngồiìrađó.Phảilàmmộtcáigìchứ".Nhưngkhithựctậpchánhniệm,tathấyrằngchẳngcầnphảilàmgìcả, chỉcầnngồiyênvàcómặtnhưvậy thôi.Họccáchngồiyên làhọccáchdừnglạilàđểnhìnchorõ.

Lúcđầutatưởngrằngdừnglạilàmộthìnhthứcphảnkhángđờisốnghiệntại,thậtrakhôngphảithế.Đókhôngphảilàmộttháiđộchốngtrảmàlàmộtnghệthuậtsống.Nhânloạicótồntạiđượchaykhônglàtùyởkhảnăngbiếtdừnglạicủachúngta.Hiệnnaythếgiớicóhơn50.000đầuđạnnguyêntử,thếmàngườitavẩnchưamuốndừnglại,vẫncònmuốnchếtạonhiềuhơnnữa.Chonêndừnglạikhôngnhữnglàdừnglạinhữngcáinguyhạimàcòntạocơhộichonhữngcáilànhpháttriển.

Chúng ta tu là vì vậy, không phải để trốn thoát đời sốngmà chính là đểchứngnghiệmrằnghạnhphúctrongcuộcđờilàcóthật,cóngaybâygiờvàtrongtươnglai.Muốncóhạnhphúcthìphảicóchánhniệm.Chánhniệmlànền tảng của hạnh phúc.Nếu chúng ta không biết rằng chúng ta đang cóhạnhphúcthìlàmsaohạnhphúccómặtđược?

Khichúngtabịnhứcrăng,chúngtamớibiếtrằngkhôngnhứcrănglàmộtđiềuhạnhphúc.Thếmàkhikhôngbịnhứcrăng,chúngtakhôngthấyhạnhphúc.Trongcuộcđờicònbiếtbaonhiêuđiềumầunhiệmnhưngvìkhôngtutậpchánhniệmnêntakhôngbiếtthưởngthức.Khicótutậpchánhniệm,ta

mớibiếttrânquýnhữngcáimầunhiệmđó,tamớibiếtgiữgìnchúng.Biếtchămsócchohiệntạilàbiếtchămsócchotươnglai.Muốntạoanlạcchotươnglaithìphảibiếttạoanlạcchogiâyphúthiệntại.

Đờisốnglàmộttácphẩmnghệthuật

Saumộtkhóa tuởmiềnNamCalifornia,cómộtnghệsĩđãhỏi tôi:"ThưaThầy,conphảinhìncáihoanhưthếnàođểlộthếtvẻđẹpcủanótrongbứctranhcủacon?"Tôiđãtrảlời:"Nếuanhnhìncáihoavớiýđồnhưvậythìkhómàthấyđượcvẻđẹpcủahoa.Hãybuôngbỏmọitoantínhthìanhmớimongtiếpxúcđượcvớihoa."Cũnganhchàngđónóivớitôi:"ThưaThầy,khiconngồivớimộtngườibạn, lúcnàocũngvìcómộtcái lợigìđó".Dĩnhiênmộtngườibạncóthểgiúptarấtnhiều,nhưngmộtngườibạnkhôngphảichỉlàmộtcáinguồnlợilạc.Đếnvớimộtngườibạnkhôngphảiđểnhờcậygiúpđỡ,nângđỡhaykhuyênnhủ,màđólàcảmộtnghệthuật.

Chúngtacóthóiquenkhilàmgìlàđểmongcầumộtcáigìđó.Cáiđótagọilà"ócthựctế"vàtacholàchânlý,làcáimàtaphảitrảgiá.Ngồithiềnđểđạttớichânlý,hẳnchúngtasẽđượcđềnbùxứngđáng.Chúngtacókhuynhhướngnghĩnhưvậy.Nhưngsựthựccóthểlàkhác.Khihànhthiền,chúngtadừnglạivàchúngtanhìnsâuhơn.Chúngtadừnglạilàđãcómặtvớichínhmình,vớicuộcđời.Khichúngtabiếtdừnglạilàchúngtađãbắtdầuthấyvàkhithấylàđãcóthểhiểu"Anlạc,thảnhthơilàhoatráicủasựtutậpnày".

Chúngtaphảinắmvữngnghệthuậtdừnglạiđểthậtsựcómặtvớibạnmìnhvàvớibônghoa.Làmsaođểchoan lạccómặt trongmộtxãhộimàmọingườiđãquentoantínhlợilộc?Làmsaođểnụcườichúngtatỏlộniềmvuithựcsựchứkhôngphảichỉlàmộthìnhthứcxãgiao?Khitabiếtmỉmcườivớitalàtachứngtỏrằngtacóchủquyềnthựcsự,takhôngđánhmấtchínhmình.Tacóthểlàmthơcangợisựdừnglại,sựhiệnhữumầunhiệmkhôngmongcầu,khôngtoantính; tacũngcóthểvẻmộtbứctranh,nhưkhi tađithiềnhànhtrongsiêuthịhaykhitatrồngcảixàlách.

Mỗigiâyphútsốngtrongchánhniệm,làmtrongchánhniệmvàantrúvữngchãitrongchánhniệm,chodùchúngtakhôngvẽhaylàmthơthìcũngbằngnhưtađangvẽvàtalàmthơ.Conngườitatỏarạngniềmvuivàsựanlạc,talàmchocuộcđờithêmđẹpvàmọingườibêntathêmtươi.Sựcómặttươimátcủata,thảnhthơivàvữngchải,làmộttácphẩmnghệthuậtsốngđộngmàtachẳngcầnphảinhiềulời,thếgiớiquanhtanhờthếmàcũngtỏarạngsựvữngchãivàthảnhthơi.

Hyvọngtrôngchờđôikhilàmộttrởngại

Cóniềmtin,cóhyvọnglàmộtđiềuquantrọng.Bởivìnhờcóniềmtin,nhờcó hy vọngmà ta có thể chấp nhận hiện tại một cách dễ dàng hơn. Nếuchúngtatinrằngngàymaicóthểkháhơnthìnhữnggiannancủangàyhômnaytakhôngcònthấynhọcnhằnlắm.Nhưngkhinhìnsâuvàobảnchấtcủahyvọng,tôivẫnthấycógìbiđát.Bởivìchúngtabámvàocáihyvọnglàngàymaisẽsángsủahơnnêntakhôngchịutậptrungmọinổlựcchohiệntại.Chúngtacứchờđợiởngàymaichúngtasẽđạttớimộtnơitốtđẹphơn,anbìnhhơn,ngàymaichúngtasẽđượcvềnướcPhậthaynướcChúa.Dođómàhyvọng trở thànhmột loại trởngại.Vì cứhyvọngởngàymaimà takhôngsốnghếtmìnhchohiệntạivàkhôngthấyđượcrằngniềmvuiđãcósẵnbâygiờvàởđây.

Tựdo,giảithoátvàanlạckhôngdoaimangtớichotahết.Tựdo,anlạcvàgiảithoátnhưcáigiếngnướcnằmsâutrongta,taphảiđàosâunóngaybâygiờthìnướcngọtsẽphunra.Taphảitrờvềvớigiâyphúthiệntạiđểsốngchosâusắc;tathựctậphơithởchánhniệmđểcóthểtiếpxúcđượcvớigiâyphúthiệntại,Nơisựsốngmầunhiệmđanghiểnbàydướimuônhìnhmuônvẻ.

VănminhTâyPhươngchú trọngquánhiềuvàoviễn tượngmộtngàymaihuyhoàngkhiếntaphảihysinhcáihiệntại.Ngườitachỉđặthyvọngởngàymai,dođómàtakhôngtiếpxúcđượcvớinhữngniềmvui,nhữngtựdovàgiảithoátđangcómặttronghiệntại.

Cónhiều tôngiáođặtnềnmóng trongniềm tinxaxôinày,dođónếunóingượclạichắctasẽgâynhiềuphảnứngmạnh.Nhưngđôikhinhữngchấnđộngcũngcầnđểtạoranhữngthayđổiquantrọng.Tôikhôngcóýnóirằngbạnkhôngnêncóhyvọng.Tôichỉmuốnnóilàchỉcóhyvọngthôithìchưađủ.Hyvọngnhưvậychỉlàtrởngại,bởivìnếubạnchỉmuốntraogửimìnhchohyvọngthìbạnkhôngsốnghếtlòngchohiệntại.Nếubạndùngtấtcảnănglựcđểýthứctrọnvẹnnhữnggìđangxảyratronggiâyphúthiệntại,bạnsẽphávỡđượcbứctườngcủamộttươnglaixaxôiđểkhámphángay,trong lúcnàyvàởđây,nhữngnguồnsuốian lạcđang tuôn trào trongconngườibạnvàxungquanhbạn.

ÔngA.J.Mustle-ngườihướngdẫnphongtràohòabìnhởMỹChâu,ngườiđãlàmbaotriệutráitimthổnthức-đãnóirằng:"Khôngcóconđườngdẫntớihòabình.Hòabìnhchínhlàconđường".Điềunàycónghĩalàchúngtacó thể thựchiệnhòabìnhngay tronggiờphúthiện tại,bằngcáinhìnhiểu

biết,bằngnụcười,bằngnhữnglờitừáivànhữnghànhđộngthươngyêu.

Hòabìnhkhôngphảilàmộtphươngtiện.Hòabìnhphảiđượcthểhiệnngaytrongtừngbướcchânanlạc,thảnhthơi.Chỉcầnchúngtaquyếttâmlàchúngtalàmđượcđiềuđó.Chúngtakhôngcầnphảiđợitớingàymai.Chúngtachỉcầnbuông thưvàmỉmcười là chúng ta có thểbắtđầucó tất cảnhữnggìchúngtamongmuốntronggiờphúthiệntại.

BônghoavànụcườingàiCaDiếp

Cócâuchuyệnthiềnvềbônghoamàgiớithiềntôngaicũngbiết.Mộtngàykia,Bụtđưamộtcànhhoalêntrướccửtọa1.250vịkhấtsĩ.Ngàikhôngnóimột lờinào.Aicũngsuynghĩnátócđể tìmhiểuýcủaNgài.BỗngnhiênthấyBụtmỉmcười.NgàimỉmcườivìmộtngườitrongđoànkhấtsĩđãmỉmcườivớiNgàivàvớibônghoa.NgườiđótênlàMaHaCaDiếp.TrongđoànkhấtsĩchỉcómộtmìnhCaDiếpmỉmcườivàđượcđứcBụtcườilại.Ngàinói:"TacókhotàngcủacáithấychánhphápvàtađãtraotruyềnkhotàngấychoCaDiếp".

Câuchuyệnđãđượcbàncảisôinổitronggiớithiềntôngquanhiềuthếhệvàchođếnnayngườitavẫncònđitìmýnghĩacủanó.Vớitôi,tôihiểurấtđơngiản.Khicóngườinângmộtcànhhoa lên trướcmắtbạn.Ngườiấymuốnbạnnhìn thấybônghoa.Nếuđầuócbạnbậnbịusuynghĩ thì làmsaobạnnhìnthấybônghoa?

Chỉcóngườinàođầuóckhôngbậnbịutínhtoán,ngườiđóđangthảnhthơithìmớicóthểtiếpxúcđượcvớibônghoavàmỉmcười.

Chonênvấnđề làởchỗcómặt tronggiâyphúthiện tại,nếukhông ta sẽđánhmấttấtcả.Khimộtembéđếnvớibạnvàmỉmcườivớibạn,nếubạnkhôngcómặtởđó,nếubạnđangbậnsuynghĩvềtươnglaihayquákhứhayvớibaonhiêuthứkháctrongcuộcđời,thìdùembéđangcómặtcũngbằngnhưkhôngcómặtđốivớibạn.Chonênnghệ thuậtsống làbiết trởvềvớichínhmìnhđểcóthểthấyđượcembélàmộtthựctạituyệtvời.

Lúcấybạnmớicóthểthấyđượcnụcườicủaembévàômembévàolòng.

TôimuốnđọcchobạnnghebàithơcủamộtngườibạnđãchếttạiSàiGòncáchđâymườilămnăm.Lúcấyanhtamớihaimươitámtuổi.Saukhianhtachết,ngườitatìmthấynhiềubàithơthậthay.Khitôiđọcbàithơnàycủaanh,tôiđãgiựtmình.Chỉcómộtvàidòng,nhưngbàithơthậtđẹp:

ĐứngyênngoàihàngdậuEmmỉmnụnhiệmmầuVừathoángngheemhátLờicaemthiênthâuTôisụplạycúiđầu.

"Em"đâylàmộtđoáhoathượcdượcmàthisĩQuáchThoạichợtnhìnthấy

mộtbuổisángkhiđingangquamộthàngdậu,anhtasữngsờ,dừnglạivàviếtbàithơnày.

Bàithơlàmtôirấtcảmđộng.Bạncóthểcholànhàthơhơihuyềnbí,vìcáchnhìnvàdiễnđạt sựvậthơibíhiểm.Thật ra thi sĩcũng làmộtngườibìnhthườngnhưchúngta.Tôikhôngbiếtnhờđâumàbuổisángđóanhtađãnhìnthấyđượcđóahaomộtcáchsâusắcnhưvậy.Chúngtathựctậpchánhniệmlàđểcóthểnhìnsâuvàolòngmọisựvậttrongđờisốnghàngngày,lúcuốngtrà,lúcđithiềnhành,thiềntọa,haycắmhoa.

Nếutadừnglạiđểquaytrởvềvớichínhmình,tasẽtiếpxúcđượcdễdàngvớinhữngmầunhiệmcủađờisốngtronggiâyphúthiệntại.

Phòngthở

Trong nhà chúng ta có đủ các thứ phòng, phòng ăn, phòng ngủ, phòngkhách, nhưng chúng ta không có phòng nào để thực tập chánh niệm. Tôikhuyênbạnnêndànhmộtphòngnhỏđểlàmphòngthở,nơiđó,nhữngkhigặpchuyệnkhókhăn,tavàođểđượcngồimộtmìnhđểđượcthựctập,vừamỉm cười vừa thở. Căn phòng đó phải được xem như là tòa đại sứ củaVươngQuốcTịnhĐộmànhữngngườihaygiậndữ,laókhôngđượcquyềnxâmphạm.

Khimộtembécảmthấymìnhsắpsửabịlarầy,emcóthểvàotạmtrútrongcănphòngđó.Chahaymẹemlúcđókhôngthểnàolaemđượcvìemđượcbảovệantoàntrongcáitoàđạisứấy.Ngaycảchamẹemđôikhicũngcầnantrútrongcănphòngnhỏấy,đểcóthểkhôiphụclạiconngườimìnhbằngnụ cười và hơi thở.Cho nên căn phòng gọi là phòng thở có thểmang lạinhiềulợilạcchomọingườitronggiađình.

Tôiđềnghịlàchúngtatranghoàngphòngthởchothậtgiảndị,nhấtlàđừngsángquá.Trongphòngcómộtcáichuôngnhỏ,tiếngthậttrong,mộtvàicáighếhaynệmngồithiền,mộtbìnhhoađểnhắcnhởchotatrởvềcáibảnlaidiệnmụccủata.Tựtaytahayconcáitacóthểcắmbìnhhoađótrongchánhniệmvàvớinụcười.Khinàotacảmthấytrongngườibầnthần,khóchịu,tabiếtrằngtanênvàotrongcănphòngấy,mởnhẹcánhcửa,ngồixuống,thỉnhchuông và thở.Tiếng chuông không những chỉ giúp cho người đang ngồitrongphòngthởmàcảnhữngngườikhácởtrongnhà.

Giảdụôngnhàđangbựcbội.Nhưngtừkhihọcđượccáchthở,ôngtabiếttốtnhứtlànênđivàophòngthở,ngồixuốngvàthựctập.Cóthểbạnkhôngbiếtôngtađiđâu.Bạnđangxắtcàrốthơimạnhtay,vàquacửchỉđó,ngườitabiếtbạnđangtứctối.Bấtchợtbạnnghetiếngchuôngvanglên.Bạnliềnngừngtayxắtcàrốtvàthở.Bạncảmlòngnhẹra,vàbạnmỉmcười.Bạnnghĩđếnđứcôngchồngcủabạn;bâygiờôngtađãhiểuôngphảilàmgìkhiôngbắtđầunổinóng.Ôngtahiệnđangngồitrongphòngthở,vừathởvừamỉmcười.Điềuđótuyệtdiệulắmnhưngítaichịulàm.Bấtchợtnhưcómộtcáigìthậtdịudàngthoángquatráitimvàbạncảmthấylòngêmảlại.Saubahơithở,bạnbắtdầuxắtcàrốttrởlại,nhưnglầnnàykhôngcònmạnhtaynữa.

Đứacongáibạn,khichứngkiếncảnhcảivã,biếtrằnggiôngtốsắpnổilên.Emrútvàophòng,đóngcửalại,vàimlặngchờđợi.Bấtchợtemnghetiếngchuôngvanglên.Emhiểuchuyệngìrồi.Emthởphàonhẹnhỏmvàmuốnđirađểtỏlòngbiếtơnbaem.Emđichầmchậmvềphíaphòngthở,mởcửa

phòngthậtnhẹnhàng,đivàovàimlặngngồixuốngbêncạnhbađểủnghộba.Hànhđộngnàyrấtkhíchlệbaem.Ôngđãđịnhbướcrakhỏiphòng,bâygiờ ông đã có thểmỉm cười, nhưng vì có cô gái ngồi bên cạnh ông, ôngmuốnthỉnhthêmmộttiêngchuôngnữachocongáiđượcthở.

Trongnhàbếp,khibạnnghetiếngchuôngthứhai,bạnliềnngừngtayxắtcàrốt.Bạnbỏdaoxuốngvàchầmchậmđivềphíaphòngthở.Ôngnhàbiếtlàcánh cửa đangmở và bạn đang bước vào.Khi thấy bạn, ông ta cảm thấykhỏe lắmròi,nhưngôngvẩnngồinán thêmmộtchútnữa, thỉnh thêmmộtiếngchuôngchobạnthở.Hìnhảnhđóthậtđẹp.Nếubạnlàtriệuphú,bạncóthểmuamộtbứctranhcủaVanGoghđểtreotrongphòngkhách.NhưngtôidámchắcbứctranhcủaVanGoghchưahẳnđãđẹpbằnghìnhảnhcủamộtgiađìnhđangxumhọptrởlạitrongphòngthở.

Chonêncảnhhoàhợphạnhphúclàmộttrongnhữnghìnhảnhđẹpvàsốngđộngnhấtcủasinhhoạtconngười.Tôibiếtcónhiềugiađìnhcóconcáisaukhiănsángxong,vàophòngthở,thởmườihơitrướckhiđihọc.Concủabạncóthểthởchừngbahơicũngđủ.Bắtđầumộtngàybằngcáchthởvàmỉmcườiđểnuôidưỡngchánhniệmthìcòngìtuyệtvờihơn.Cảgiađìnhsẽđượchưởnglợi lạc,vàbuổichiềukhiđi làmvề,bạnvẫncòngiữđượcnụcười,chứngtỏrằngchánhniệmcòncómặt.

Tôinghĩrằngmỗigiađìnhnêncómộtphòngthởđểthựctậpnhữngphươngphápđơngiảnnhưthởvàcười.Điềuđórấtquantrọng.Bởivìnócóthểthayđổinềnvănminhcủachúngta.Trongxãhộivănminhcủangàymai,nhànàocũngsẽcómộtphòngthở.

Cuộchànhtrìnhvẫntiếptục

Chúngtađãcùngnhauđithiềnhànhtrongchánhniệm,họcthởvàmỉmcườisuốtngàydùlàởnhàhayởsởlàm.

Chúngtacũngđãthảoluậnvềviệcăncơmcóchánhniệm,rửachén,láixe,trảlờiđiệnthoạivàcắtcỏvớicáiphảng.Dùlàviệcgì,chúngtacũnglàmtrongchánhniệm,đólànềntảngcủamộtđờisốnghạnhphúc.

Nhưngđốivớinhữngxúccảmmạnhnhư làgiận,buồn,hốihậnhay tuyệtvọngthìtaphảiđốiphónhưthếnào?Trongnămmươinămqua,Tôiđãhọcđượccũngnhưđãkhámpháđượcmộtsốnhữngphươngphápđểchuyểnhoávàtrịliệunhữngloạitâmsởnày.Cuộchànhtrìnhcủachúngtanhưvậysẽbướcsanggiaiđoạnhai.

PhầnII:ChuyểnhóavàtrịliệuDòngsôngcảmthọ

Cảmthọđóngmộtvaitròrấtquantrọngtrongviệcđiềukhiểnmọitưtưởnghoạtđộngcủata.

Cảmthọnhưmộtdòngsông, trongđómỗimộtcảmthọ làmộtgiọtnước,giọtnướcnàynươngvàogiọtnướckiađểtạoramộtdòngsông.Chúngtacóthểngồitrênbờsôngđểquansátvànhậndiệntừngcảmthọmộtkhichúngxuấthiện,trôinổirồimấthút.

Cóba loại cảm thọ:Cảm thọdễchịu, cảm thọkhóchịuvàcảm thọ trungtĩnh.Khicómộtcảmthọkhóchịu,tacókhuynhhướngmuốnxuađuổinó.Tốthơnhết,tanêntrởvềvớihơithởchánhniệmvàquansátmộtcáchlặnglẽđểthấyrõnóhơn:"Thởvào,tôibiếtcómộtcảmthọkhóchịutrongtôi.Thởra,tôibiếtcómộtcảmthọkhóchịutrongtôi.Gọiđúngtênbảnchấtvànguyên do củamột cảm thọ, như giận, buồn, vui, hay hạnh phúc, giúp tanhậndiệnnómộtcáchrõràngvàsâusắc."

Tacóthểdùnghơithởđểtiếpxúcvờinhữngcảmthọvàchấpnhậnsựhiệndiệncủachúng.Nếuhơithởtanhẹnhàng,êmái,kếtquảcủasựthựctậphơithởýthức,thântâmnhờđócũngtrởnênnhẹnhàng,trongsáng,tĩnhlặngvàcảmthọtacũngvậy.Taphảibiếtquansátnhữngcảmthọvớióckhôngphânbiệt:Ta biết là cảm thọ khôngphải ở ngoài tamà cảm thọ chính là ta, tachínhlàcảmthọ.Takhôngđểcảmthọlàmtachìmđắmhayhốthoảng,màtacũngkhônghấthủinó.Khônghấthủihaybámvíulàtháiđộbuôngxãcủangườihànhthiền.

Nếubiếtsănsócmộtcáchnhẹnhàngvàưuáinhữngcảmthọkhóchịu,tacóthểchuyểnhóachúngthànhnhữngnănglượnglànhmạnh,cókhảnăngnuôidưỡngchúngta.Bằngphươngphápquansátvànhậndiện,tacóthểđượcsoisáng bởi những cảm thọ khó chịu, chúng sẽ giúp ta hiểu nhiều về chínhchúngtavàvềxãhộitađangsống.

Khôngcắtbỏ

YhọcÂuTâyquáchútrọngvềkhoagiảiphẩu.Bácsĩmuốncắtbỏnhữnggìhọcholàkhôngcòndùngđượcnữa.Khicómộtcáigìkhôngổntrongthânthể,họthườngkhuyênchúngtanêncắtbỏ.Trongngànhtâmlýtrịliệucũngvậy.Nhữngnhàtrịliệutâmlýcũngmuốntavứtbỏnhữnggìtakhôngthíchvàchỉgiữlạinhữnggìtathích.Màcáiđượcgiữlại,thườngthườngchẳnglàbao.Chonênnếucầnvứtbỏcáitakhôngthích,thìthườngthườngchúngtaphảivứtbỏphầnlớnconngườicủata.

Chonênthayvìcắtxén,tahọccáchchuyểnhóa.Vídụ,tachuyểnhóacáigiận,làmchocáigiậntrởthànhmộtcáigìlànhmạnh,nhưsựhiểubiết.Takhôngcầnđếnkhoagiảiphẩuđểcắtbỏcáigiậncủata.Nếutagiậncáigiậncủata,tasẽcóhaicáigiậncùngmộtlúc.Tachỉcầnquansátnómộtcáchchămchúvàtừhòa.Nhờvậynósẽđượcchuyểnhóavàtakhôngcầnphảichạytrốnnó.Đólàcáchlàmhòavớinó.Nếutacóđủanlạc,tasẽlàmhòarấtdểdàngvớicáigiận.Vớibuồnlo,chánnản,sợhãihayvớibấtcứtrạngtháikhóchịunàocũngvậy.

Chuyểnhóanhữngcảmthọ

Bước đầu tiên là biết nhận diệnmột cảm thọ khi cảm thọ ấy xuất hiện.Muốnvậythìphảicóchánhniệm.Khicómộtnổilosợchẳnghạn,taphảidùngchánhniệmđểnhìnrõnóvànhậndiệnđólàmộtnổilosợ.Bạnđãbiếtlàsựsợhãiphátxuất từtâmthứcbạnthìchánhniệmcũngvậy,cũngphátxuất từ tâm thức bạn.Chúng đều từ bạnmà ra, cho nên chẳng phải đánhnhaulàmgìmàphảichămsócchonhau.

Bướcthứhailàtrởthànhmộtvớicảmthọ.Khôngnênnói:"Sợhãi,hãycútđi.Takhôngưanhàngươi.Nhàngươikhôngphảilàta."Tốthơnnênnói:"Sợhãiơi,xinchàongươi.Ngươilàmộtbạncũlâuđời".Bạncóthểmờicảchánhniệmvàsựsợhãirabắttaynhauvàlàmmộtvớinhau.Làmnhưvậycũnghơi thấyengại thật, nhưngbạnbiếtbạn làmột thực thế lớn laobaotrùmcảsựsợhãinênbạnchẳngcầnphảiesợnữa.Khichánhniệmcómặt,chánh niệm sẽ trông chừng sự sợ hãi của bạn.Điều căn bản là phải nuôidưỡngchánhniệmbằnghơi thởý thức, luôn luôngiữgìnchánhniệmchomạnhmẽ.

Lúcđầu,chánhniệmcủabạncóthểyếunhưngnếubạnbiếtnuôidưỡngnó,nósẽtrởthànhmạnh.Baolâuchánhniệmcòncómặt,bạnsẽkhôngbịchếtchìmtrongsựsợhãi.Thựcvậy,ngaykhibạnnhậndiệnđượcsựcómặtcủasợhãilànóđãbắtđầuchuyểnhóa.

Bướcthứbalàlàmêmdịucảmthọ.Nhờcóchánhniệmtrôngchừngnỗisợhãicủabạnnênbạnthấylòngdịulại."Thởvào,tôilàmêmdịunhữngtâmhành".Bạnlàmêmdịunhữngtâmhànhnhờbạncómặtvớichúng,nhưmộtbàmẹômđứaconđangkhócvàolòng.Cảmnhậnđượcsựsănsóccủabàmẹ,đứabénínkhócngay.BàMẹchínhlàChánhniệmcủabạn,phátxuấttừnơisâuthẳmcủatâmthứcbạnvàchánhniệmsẽchămsócchonổiđaucủabạn.Khiômđứaconvàolòng,thìbàmẹtrởthànhmộtvớiđứacon.Nếubàmẹnghĩđếnđiềugìkhác,đứabésẽkhôngnínkhóc.BàMẹphảidẹpquamộtbêntấtcảnhữngthứkhác,chỉômđứaconmàthôi.Chonênđừngtrốntránh những cảm xúc của mình. Đừng nói rằng: "Nhà ngươi không quantrọng.Nhàngươichỉlàmộtcảmxúc".Hãylàmộtvớinó.Hãytựbãorằng:"Thởvào,tôilàmdịunỗisợhãi".

Bướcthứtưlàbuôngbỏcảmthọ,đểcảmthọtrôiđi.Nhờsựtrầmtỉnh,dùgiữa cơn sợhãi.Bạnvẩn cảm thấydễ chịubởi vì bạnbiết rằngnỗi sợ sẽkhông lớnhơn thêmvàsẽkhôngđếnnỗi làmbạnhốthoảng.Khibạnbiếtrằngbạnđủkhảnăngchămsócnỗisợcủamình,Bạnđãgiảmthiểunỗisợ

đếnmức tối thiểu,nóđã trởnênkhôngkhóchịu lắm.Bâygiờbạncó thểcườivớinóvàbuôngbỏnó,nhưnghãykhoandừnglạiởđây.Sựlàmdịuvàsựbuôngbỏchỉmớiđối trịđượcnhữngtriệuchứng.Bâygiờ làcơhộiđểbạnđisâuhơnvàlàmchuyểnhoácộinguồncủacơnsợ.

Bướcthứnămlànhìnsâu,đểthấyrõnguyênnhânnàođãtạorasựbấtantrongembéhayđãtạoranỗisợhãitrongbạn,dùnỗisợhãiđãtanbiếnhaydùembéđãnínkhóc.Bởivìkhôngphảilúcnàotacũngcóthểômấpembévàolòngcũngnhưtakhôngthểđểchosựsợhãikéodàihoặctáidiễn.Taphảitậpnhìnsâutậngốcrểmớicóthểkhámphánhữngnguyênnhânlàmembékhóc,nguyênnhânnộitạihayngoạitại.Cóthểlàembéđói,lạnh,sốthayđaubụng.Biếtđượcnguyêndorồi,tachămsócchoembé.Embésẽnínkhócvàtươitĩnhngay.Cũngvậy,nhìnsâuvàonỗisợhãi,tamớicóthểthấyrõtacầnlàmgìvàkhôngcầnlàmgìđểchuyểnhóatậngốcrểcủanỗisợhãi.Lúcđótamớicóanlạcthậtsự.

Nhà tâm lý trị liệucũng theo tiến trìnhnàyđểchữa trịbệnhnhân.Ông tamờibệnhnhânnhìnsâuvàobảnchấtcủacơnđau.Thôngthườngngườibệnhđaukhổlàdocáchnhìncủahọđốivớisựvậtvàdonhữngtrikiếnsẵncócủahọ.

Ôngtamờingườibệnhcùngôngmổxẻnhữngcáinhìnnàyvàdầndầngiúphọtháogỡđượccáinhàtùmàhọtựgiamvào.Nhưngđiềuquantrọngvẫnlàsựnổlựccủachínhngườibệnh.Ôngthầychỉlàngườikhaimởchohọctròmình thấyđượcông thầyở trong tự thânhọ, cũngnhưnhà tâm lý trị liệuphảichỉchongườibệnhthấychínhhọlàngườichữatrị.

Cónhưvậyngườibệnhmớibiếttựmìnhchữatrịngàyđêmvàkếtquảmớixảy đến nhanh chóng được.Cho nên nhà tâm lý trị liệu không gieo thêmnhững tín điều cho bệnh nhân. Ông chỉ giúp họ nhận diện được nhữngnguyênnhânđưatớisựđaukhổcủahọ,thôngthườnglàdonhữngtrigiácsailầmcủahọ.Cũngvậy,dướiánhsángchánhniệm,tacóthểchuyểnhóanhữngcảmthọcủatakhôngmấykhókhăn.

Mộtkhitathấyđượcgốcrễcủanhữngcảmthọ,tựchúngsẽbắtđầuchuyểnhóa.

Ýthứcvềcáigiận

Giậnlàmộtcảmthọkhóchịu.Nónhưmộtngọnlửacháyphừngphựttronglòngvàlàmtiêumacảsựtựchủcủata.Nókhiếntanóivàlàmnhữngđiềumàsaunàycóthểtasẽhốitiếc.Khimộtngườinổigiận,tathấyrõrànglàngườiấyđangởtronghỏangục.Màhỏangụclàdosânhậntạora.

Một người không biết giận là một người tươi mát, thánh thiện. Nơi nàokhôngcósânhận,nơiđócóhạnhphúcchânthật,cótừvàcóbi.

Khitadùngánhsángchánhniệmsoivàocơngiận,cơngiậnmấtdầnnănglực.Ta tựbảo:"Thởvào, tôibiết tôiđanggiận.Thởra tôibiết tôiđanglàcơngiậncủatôi".Nếutabiếttheodõihơithởtrongkhinhậndiệnvàquansátcơngiận,cơngiậnsẽkhôngcòndámtácoaitácquáitrêntâmthứccủatanữa.

Chonên,chánhniệmlàmộtngườibạncóthểgiúptakhicơngiậnbộcphát.Chánhniệmđếnkhôngphảiđểđànáphayxuađuổicơngiận.Chánhniệmkhôngphảilàôngquantòa.Chánhniệmđếnnhưmộtngườichịđếnsănsóc,anủivàvổvềđứaem.Tacóthểchútâmvàohơithởđểduytrìchánhniệmvàđểhiểuchínhtarõhơn.

Khigiận,tathườngcókhuynhhướngnghĩnhiềuvềngườilàmtagiận,hơnlàtrởvềđểquansátchínhmình.Tachỉnghĩđếnnhữngcáiđángghétnơingười ấy, sự cộc cằn, sự thiếu chân thật, sự tàn bạo, sự ranhmãnh v.v...Càngnghĩđếnngườiấy,càngnhìnthấyngườiấy,càngnghengườiấynói,lửagiậntrongtacháyphừng.

Cóthểngườiấycónhiềucáiđángghétthật,cũngcóthểdotatưởngtượngvàphóngđại lên,nhưngcáichínhyếulàmchotađaukhổvẫnlàcơngiậncủata.Chonênđiềutrướctiênlàtaquaytrởvềvớichínhtađểquảnlýcơngiậncủata.Vàtốtnhấtlàđừngnhìn,đừngnghengườimàtacholànguyênnhâncủacơngiận.Cũngnhưngườiđichửalửa,phảitìmcáchtướinướclênđámlửacháychứkhôngphíthìgiờđitìmngườigâyrađámcháy."Thởvàolàtôibiếttôiđanggiận.Thởra,tôiphảiđểhếttâmýchămsóccơngiậncủatôi".Tuyệtđốiđừngnghĩgìvềngườikia,vànhấtlàđừnglàm,đừngnóigìhết trongkhiđanggiận.Nếutađểhết tâmýquansátcơngiận, tasẽtránhđượcnhiềulầmlỗimàsaunàytacóthểhốitiếc.

Khigiận,tachínhlàcơngiận.Nếutađànáphayxuađuổinó,tứclàtađànápvàxuađuổichính ta.Khivui ta làniềmvui.Dođó,khi cơngiậnxuất

hiện,tanênnhớrằnggiậnlàmộtnguồnnănglựccócôngnăngpháhoạimàtacóthểchuyểnhóathànhmộtnguồnnănglựckháccólợihơn.Khitacómột thùngráchữuhiệuđangbốcmùi, tabiết rằng tacó thểbiếnnó thànhphânđấtvànhữngbônghoathơm.Lúcđầu,tacóthểthấyrácvàhoalàhaicáitráichốngnhau,nhưngkhinhìnkỹvàsâu,tathấyhoađãcósẵntrongrácvàrácđãcósẵn tronghoa.Chỉcầnmộthai tuần làhoađãbiến thànhrác.Mộtnhàlàmvườngiỏi,nhìnvàoráclàđãthấyngayđiềuđó.Bàtakhôngcảmthấybuồnchánhayghêtởmrác.Tráilại,bàtathấyđượcgiátrịcủarác.Chỉcầnmộtvài tháng là rácsẽbiến thànhhoa.Tahãy làngười làmvườngiỏi, tanhìnvàocơngiậnvàkhôngcòn thấysợhãivàmuốnxuađuổinó.Cáigiậncũngnhưráccóthểbiếnthànhmộtcáigìkhácđẹphơn.Tacầnnónhưnhàlàmvườncầnphân.Khitabiếtchấpnhậnnó,tađãbắtđầucóchútnàoan lạc rồi.Từđó tadầndầnchuyểnhóanó thànhhiểubiếtvà thươngyêu.

Đậpgốiđểtrútcáigiận

Biểulộcáigiậnkhôngphảiluônluônlàmộtđiềutốt.Khiđểnópháthiệnvàduy trìnó là tacàng làmchohạtgiốnggiậnmạnhhơn trong tiềm thức ta.Biểulộsựgiậndữvớingườilàmtagiậncóthểgâynhiềuđổvỡ.

Cónhữngngườichọncáchđậpgốiđểtrútcáigiậnrangoài.Họvàophòng,đóngkíncửalạivàtrúttấtcảcơngiậndữvàocáigốibằngcáchđậpnótúibụi.Cóngườichorằnglàmnhưvậylàtiếpxúcvớicáigiận.Tôithìkhôngnghĩnhưvậy.Làmnhưvậy cũngkhôngphải là tiếpxúcvới cái gối.Nếumìnhhiểucáigốilàgì,mìnhsẽkhôngđánhđậpnótúibụinhưvậy.Cóđiềusaukhiđậpgốimộtlúcthìtamệtđừvàcảmthấyđỡtứctốihơn.Nhưngthậtracănnguyêncáigiậnvẫncònnằmynguyêntrongta.Saukhiănuốngnonê,sứclựctatrởlại,vàlúcđónếucóaitướitầmhạtgiốnggiậnấytrongta,cơngiậnsẽbộcphátlạingayvàtalạiphảiđitìmcáigốiđểchođỡkhổ.

Chonêncáchđậpgốichođỡgiậnchỉlàmtanguôingoaitrongchốclátchứkhônglàmtahếtgiậnthậtsự.Taphảinhìnsâuvàocơngiận,tìmhiểunótậngốcrễ,nếukhông,hạtgiốngcủacáigiậnsẽmọctrởlạirấtnhanh.

Trongđờisốnghằngngày,nếutachuyêntâmgieotrồngchothậtnhiềuhạtgiốngtốtlành,nhữnghạtgiốngnàysẽchămsócchohạtgiốnggiậncủatavàdầndầnchuyểnhóanómàtakhôngcầnphảicốgắngnhiều.

Chánhniệmcủa ta nhưmặt trời rọi ánh sáng lênmọi thứ.Mặt trời có vẻkhônglàmgìnhiều,thếmàkhicâycốiđượcánhsángmặttrờichiếusoilàchuyểnđổikhôngngừng.Hoaphùdungthườngkhépcánhlạikhi trờixụptối,thếmàchỉcầncóánhmặttrờichiếuxuyênquanótrongvàigiờlànólạihémở,khôngcưỡnglạiđược.

Chánhniệmcủatacũngvậy,nếuđượcnuôidưỡngthườngxuyên,sẽsoithấuvàolòngcáigiậnkhiếnnóphảimởtungrađểtathấyrõbảnchấtcủanó.Khita thấyrõđượcbộmặt thậtcủacáigiận, tasẽkhôngcònbịnókhốngchếnữa,tasẽđượcgiảithoát.

Đithiềnhànhkhiđanggiận

Khigiậnai, tanênđi thiềnhànhngoài trời.Khôngkhí trong lành,câycốixanhtươi,cóthểgiúptalấylạisựbìnhthản.Tacóthểthựctậpnhưsau:

Thởvào,tôibiếttôiđanggiậnThởra,tôibiếtcáigiậnlàtôiThởvào,tôibiếtcáigiậnlàmtôikhóchịuThởra,tôibiếtcáigiậnrồisẽquaThởvào,tôithấytâmđãtĩnhlặngThởra,tôithấytôiđủmạnhđểchămsóccáigiận

Vừađi,tavừađọcthầmbàikệtrên,tâmtatheodõitừngbướcchânvàtừnghơi thở,ý thứcđượcbànchân tachạm trênmặtđất.Thởsâu,bướcchậm,vừangắmnhìncảnhđẹpchungquanh.Tâmtadầndầnlắnglại.Tathấytavữngchãitrởlại,lúcấytasẽnhìnsâuvàocáigiậnđểthấyrõnóhơn.

Luộckhoai

Nhờdùngánhsángchánhniệmchiếusoivàocáigiận,tabắtđầuthấyđượcgốcrễcủanó.Cáigiậncónhiềunguyêndo,vìhiểulầm,vìvụngvề,vìsựbấtcônghoặcvìtâmtachứanhiềuhạtgiốngsânhận.

Những nguyên nhân này có thể đã cómặt trong ta và trong người làm tagiận.Ta phải dùng chánhniệmđể quán chiếumới có thể nhận diện đượcchúngvàhiểuđượcbảnchấtcủachúng.Phảithấyvàhiểu,tamớicóthểcótừvàbi.

Takhôngănđượckhoaisống,nhưngkhôngphảivìvậymàtavứtnóđi.Tacóthểluộcchokhoaichín.Tabỏkhoaivàonồinướcvàtađậynắplại,bắtlênlửa.Lửalàchánhniệm,làhơithởýthức,làsựquánchiếucáigiận.Cáinắplàđịnhlực,làsựtậptrungvìnóngănkhôngchohơinóngbayrangoài.Khitatheodõihơithởvàthựctậpquánchiếucáigiận,tacầnphảitậptrungtâmýđểgiữvữngchánhniệm.Dođótakhôngđểtâmchạytánloạn.Nếutađithiềnhànhngoàitrời,giữacỏcâyhoalá;sựthựctậpcàngdễdànghơn.

Ngaykhitađặtnồikhoailênlòlửa,sựchuyểnđổiđãbắtđầu.Nướcbắtđầunóng.Mườiphútsauthìnướcsôi.Nhưngtakhôngtắtlửavìtaphảiđợichokhoaichín.Cũngnhưvậy,khitatheodõihơithởvàquánchiếucáigiận,sựchuyểnhóađãbắtđầu.Saunửagiờđồnghồ, tamởnắpravàtangửithấymùikhoai thơm.Bâygiờ là lúc tacó thểănkhoai.Cáigiậnđãbiến thànhmộtnănglựckhác,nănglựchiểubiếtvàthươngyêu.

Nguồngốccủacáigiận

Cáigiậnbắtnguồntừsựthiếuhiểubiếtvềchínhconngườitavàvềnhữngnguyênnhânxavàgầnđưatớitìnhtrạngnóngbứchiệntại.Tagiậncóthểcũngvìmộthammuốnnàođó,vìtựkiêu,vìnghingờhaybựcbội.Dođónguyên nhân chính của cái giận nằm ở trong ta; hoàn cảnh bên ngoài vànhữngngườichungquanhchỉđóngvaitròphụ.

Khimộttrậnđộngđấthaylụtlộixảyra,tacóthểchấpnhậndễdàngnhữngthiệthạitolớnđó.Nhưngkhicósựđỗvỡdomộtngườigâyra,talạikhôngđủkiênnhẫnđểchịuđựng.Tahiểuvìđâumàcólụtlộihayđộngđất.Thếmàtalạikhôngchịukhótìmhiểudođâumàngườiđóđãgâyracơndữcủata.

Vídụcóngươivừanóivớitamộtcâurấtkhóchịu.Cóthểvìanhtacũngvừabịaiđónóivớianhtanhưvậy.Cũngcóthểkhianhtacònnhỏ,ngườichanghiệnngậpcủaanhtađãtừngnóivớianhtabằngcáigiọnggâygắtđó.Khithấyrõnhữngnguyênnhânnày,khôngthểnàomàtacòngiậnchođược.Nóinhưvậylàtakhôngcónghĩalàtadungdưỡngnhữngconngườiđộcácluôn tìmcáchhại ta.Điềuquan trọng tôimuốnnói là taphải lochămsócnhữnghạtgiốnggiận trongconngười ta trướcnhất.Sauđó,nếungườiđóquảlàmộtconngườiquáquắtcầnphảisửatrịthìtasẽsửatrịnhưngvìlòngthươnghơnlàvìcáisợhayýchítrảthù.

Khitathựcsựhiểuđượcnhữngđaukhổcủangườikhác,tasẽtìmcáchgiúphọvượt thoátnhữngđaukhổ,vàbằngcáchgiúphọvượt thoátnhữngđaukhổđó;vàbằngcáchấytacũnggiúpchínhta.Talàmchotâmtanhẹnhàng,anlạc,thấmnhuầnchấtliệucủathươngyêu.

Nộikết

TrongđạoBụtcómộtcáitừlà"kiếtsử",haylànộikết,tứclànhữnggútmắctronglòngta.

Khimột sựviệcxảy ra, tùycách ta tiếpnhậnnómà ta tạo ranộikếthaykhông.Khiaiđónóivớitamộtcâukhôngđẹp,nếutahiểuvìđâumàhọnóivớitanhưvậy,takhônggiậnthìtakhôngcónộikết.Tráilạikhitanghenóinhưvậy,takhônghiểuvìsao,tathấygiậnvànhưvậylàtacónộikết.

Sự thiếu hiểu biết vềmình và người khác là nguyên nhân gây ra nội kết.Trongđờisốnghằngngày,nếu tacóchánhniệm,khinộikếtbắtđầuhìnhthànhtrongta,tabiếtngayvàlậptứcchuyểnhóanó.

Vídụcómột thiếuphụ trongbữa tiệcnghechồngănnóicóvẻhơihuênhhoangthìsanhracóýhơicoithườngchồng.Đólàsựphátsinhcủamộtnộikết.Nếuthiếuphụđemýđórabàytỏvớichồngvàchochồngcơhộigiảithíchđểhaingườihiểunhauhơn,thìnộikếtmớithànhhình,sẽđượctháogỡdễdàng.Khinộikếtbắtđầuxuấthiệnsẽđượctháogỡdễdàng.Khinộikếtbắtđầuxuấthiện, taphảikịp thờinhậndiệnnó;nếuđể lâungày,nóđâmchòimọcrễthìviệcchuyểnhoásẽkhókhănhơn.

Ýthứctacũngbiếtrằngnhữngcảmthọnhưbuồn,giận,lolắng,hốihậnítđượcmọingườichấpnhận.Dođóý thức thường tìmcáchchedấunhữngcảmthọnàyvàomộtgóctốitămnàođócủavôthức,đểtaquênbẵngnóđi,vàchotacáiảotưởnglàtakhôngcóvấnđềgìcả,talàmộtngườicóhạnhphúc.

Nhưngnhữngnộikếtnàykhôngchịunằmimlâu.Lúcnàochúngcũngchờdịpxuấtđầulộdiện,cókhitrànranhưnướcvỡbờquanhữngýnghĩ,hànhđộngvàlờinóicủata.

Chỉ có thực tập chánhniệmmớigiúp ta tìm ra nhữnggiâymơ rểmá củanhữngnộikếtngủngầmtrong ta.Trongmỗiýnghĩ, lờinóivàhànhđộngcủata,taphảiýthứcrõràngdođâumàtanghĩ,nóivàlàmnhưvậy.Taphảiluônluônđặtcâuhỏi:"Tạisaotakhóchịukhingheanhtanóicâuđó?","Tạisaotanóiđiềuđóvớianhta?","Tạisaothấyngườiđànbàđótanghĩđếnmẹta?","Tạisaonhânvậtđótrongphimlàmtaghétcayghétđắng?","Cóphảibà tagiốngngườinàođómà takhôngưa?"Chỉcần theodõiquan sát tậntườngnhưvậy tamớicó thểđưađược tấtcảnhữnggútmắc trong lòng tatrướcánhsángcủaýthức.

Khi ngồi thiền, khi các cửa sổ giác quanđã đượcđóng lại, ta có thể thấynhữnghìnhảnh,nhữngcảmgiácnàynọbắtđầupháthiệntừnhữngkhốinộikếtbịchônvùi trongtiềmthứccủata.Tathấylosợ,buồnbã,bựcbộimànhiềukhi takhônghiểuvì sao.Nhữngcảmgiácnàycókhimạnhđềnnổilàm ta bất an, xao xuyến cực độ, tình trạng này khiến ta vội vã lẩn tránhkhôngdámđươngđầuvớichúngnữa.

Dođómànhiềukhitabỗngdưngengạikhôngmuốnngồithiềnnữa,hoặcmỗikhingồithiềnthìthấybuồnngủkhônghứngthú.Theotâmlýhọc,đólàmộthình thứcđốikháng.Ta sợngồi thiền rồinhữnghìnhảnhđó lạixuấthiệnlàmchotađaukhổ.Nhưngnếutađủquyếttâmđểtiếptụctậpthởvàcười,saumộtthờigiantasẽđủsứcđểngồiyênvàđốidiệnvớinhữngcáisợtrongta.Giữvữnghơithởvànụcười,tanhìnthẳngvàocáisợhaycáibuồnvànói:"Xinchàoem.Emlạilênthămtađóhả?"

Cónhiềungườithíchngồithiềngiờnàyquagiờkháctrongmộtngàynhưngchưabaogiờhọthựcsựđốidiệnđượcvớinhữngkhổđaucủahọ.Họchorằngnhữngđaukhổấykhôngquantrọng,họchỉthíchquánchiếuvềnhữngđềmụcsiêuhình.Tôikhôngcóýphêphánvềnhữnggìhọquánchiếu.Tôinghĩ rằng nếu nhữnggì ta quán chiếu trong khi ngồi thiền lại khôngdínhdánggìđếnđờisốnghàngngàycủata,đếnkhổđauvàhạnhphúccủata,thìsựhànhthiềncủatachẳnggiúpíchgìchotacả.

Hàngngày, nếu sống có chánhniệm trong từnggiây phút, ý thức rõ ràngtừngcảmthọvàtrígiáccủata,thìkhôngthểnàotađểchonộikếtđóngcụctrong lòng tađược.Nếu tađể tâm theodõivàquan sát từngýnghĩ, hànhđộngvàlờinóicủata,tasẽkhámpháranhữngkhốinộikếtlâuđờitrongta,vàdùchúngcómạnhđếnđâu,tacũngcóthểchuyểnhóađượcmộtkhimàtađãthấyđượcbộmặtthậtcủachúng.

Sốngchunghòahợp

Khihaingườisốngchungvớinhau,muốngiữchohạnhphúcđượclâudài,điềutrướctiênlàhọphảibiếtcáchtháogỡngaynhữngnộikếtmàhọđãtạochonhau.

Hạnhphúckhôngcònlàvấnđềcủamộtngười.Khingườikiakhôngvuithìmìnhkhôngtàinàovuiđược.Chonênphảithườngxuyêntìmhiểunhauvàthựchànháingữđểgiúpnhaugiữvữnghạnhphúc.

Khingườivợthấycóđiềuchichưavừalòngthìphảibàytỏchongườichồngbiếtngay.Ngườichồngcũngvậy.Khithấycóbấthòalàphảitìmcáchgiảiquyếtngay,khôngđượclơlà.Ngườivợcóthểnói:"Anhà,emmuốnchúngtacùngnhìnsâuvàoviệcnàyđểcùngnhaugiảiquyết.Đừngđểnótrởthànhlớncó thểgâyđổvỡ làmchocảhai taphảikhổđau".Điềunàycũngcầnđượcthựctậpgiữachacon,mẹcon,anhemvàbạnhữu.

Sởdĩnộikếtcómặt là tạivìmìnhsống thiếuhiểubiết, thiếuchánhniệm.Nếuchánhniệmlúcnàocũngcómặt,thìkhicónộikếtlàmìnhbiếtngayvàmìnhlậptứctìmcáchtháogỡchúngchẳngcókhókhăngì.

Bàntaycủabạn

Tôicómộtngườibạnnghệsĩ.TrướckhirờiViệtNamcáchđâybốnmươinăm,mẹanhcầmtayanhbảorằng:"Khinàoconnhớmẹ,concứnhìnvàotaycon,consẽthấymẹ".Câunóigiảndịmàthậtsâusắc.

Trảiquabaonhiêunăm,ngườibạnnghệ sĩđãbaonhiêu lầnnhìnbàn taymình.Sựhiệndiệncủamẹkhôngphảichỉdohuyếtthống.CảconngườicủaMẹ,niềmvui,hyvọngvàcuộcđờicủamẹcũngđềunằmtronglòngbàntayanh.Màkhôngphảichỉcómẹ,màcảbaonhiêuthếhệchaôngcũngcómặttronglòngbàntayấy.Anhcómặtlàdobaonhiêuyếutốtrùngtrùngduyênkhởi.Chonênanhbảotôianhkhôngbaogiờcảmthấymộtmìnhlẻloi.

Mùahènămngoáikhiđứacháugáicủatôiđếnthămtôi,tôibảocháu:"Conhãynhìn vào bàn tay con" để cháu lấy đó làmđề tài quán chiếu.Tôi chocháubiếtrằngtừnghạtsỏi,từngchiếclávàtừngconbướmđềuởtronglòngbàntaycủacháu.

Chamẹ

Khitôinghĩvềmẹlàtôinghĩtớitìnhthươngvìgiọngmẹdịudàngvàngọtngàonhưtìnhthương.

Ngàymấtmẹ,tôighitrongnhậtký"Thảmkịchlớnnhấtcủađờitôiđãxảytới".Ngaykhiđã lớnkhônvàkhôngcònđượcsốnggầnmẹnữa,việcmẹmấtvẫnchotacáicảmgiáccôđơn.

ỞTâyPhương,tôibiếtcónhiềubạnkhôngnghĩvềchamẹmìnhnhưvậy.Tôi nghe kể nhiều chamẹ đã gây thương tích đau đớn cho con cáimình.Nhưngtôitinrằngkhôngchamẹnàocóýmuốnlàmchoconcáimìnhđaukhổ.

Cóthểchínhhọđãbịchamẹhọgieotrồngnhữnghạtgiốngđaukhổđó,vàcứvậymànhữnghạtgiốngđóđược trao truyền từ thếhệnàysang thếhệkia.Phầnlớnchúngtalànạnnhâncủamộtlốisốngthiếuchánhniệm,dođóchỉcósự thực tậpchánhniệmmớigiúp tachấmdứtnhữngđaukhổcứbịluânhồitừđờinàysangđờikia.Taphảiquyếttâmphávỡcáivònglẩnquẩnnàyđểconcháutakhôngcònphảiđaukhổvìsựtruyềntraovôthứcnày.

CómộtcậubémườibốntuổiđếntuhọcởLàngHồng.Emđãkểcâuchuyệnnhưsau.

Khiemmườimộttuổi,emrấtgiậnbacủaem.Bởivìmỗikhiemchạychơivôýbịtévàchảymáulàbaemlalốiomsòm:"Đồngu!Đisaomàtéhoàivậy!"Emtựnhủkhilớnlênemsẽkhônglàmgiốngnhưbaem.

Nămngoái,đứaemgáicủaemchơivớicácbạn,ngồitrênxíchđuvàbịtérớtxuốngđất.Emgáibịráchđầugốivàchảymáu.Cậuanhrấttứcgiậnvàđãmuốnlalên:"Đồngu!Làmsaomàđểténhưvậy?"Nhưngemđãkịpthờidừnglại.Nhờlâunayđãthựctậpthởcóchánhniệm,màemnhậnrađượclàmìnhđanggiậnvàđãkhôngđểcáigiậnkéomìnhđi.Trongkhingườilớnlosăn sóc embégái, rửavết thươngvàdánbăng lại thì cậu trai bỏđi thiềnhành,vừa tập thởvừanhậndiệncáigiậncủamình.Emchợtkhámphá rarằngemcũngđãhànhxửgiốngnhưbaem.Embảotôi:"Nếuconkhôngtìmcáchchuyểnhóacáigiậncủacon,consẽlạitraotruyềnnóchoconcáicủacon".

Em còn khám phá thêm rằng có lẽ ba em cũng là nạn nhân như em.Hạtgiốnggiậncủabacólẽđãđượcôngbàchamẹtraotruyềnlại.Mộtcậubé

mườibốntuổimàcóđượcnhậnxétnhưvậythậtlàquý.Đólànhờemđãcóthực tậpchánhniệm.Embảo tôi làemsẽ tiếp tục thực tậpchánhniệmđểbiếncáigiậnthànhmộtcáigìkhác.

Mộtvàithángsauthìcáigiậncủaemkhôngcòn.Emđemthànhquảnàyvềchogiađình.Emnóivớibaemtrướcđâyemrấtgiậnôngtanhưngbâygiờthìemđãhiểu.Emmonglàbaemcũngsẽthựctậpđểchuyểnhóanhữnghạtgiống nóng giận của ba. Thông thường thì chamẹ dạy dỗ con cái nhưngnhiềukhichínhconcáilạigiúpđượccảchamẹ.

Nhìnlạichamẹcủachúngta,chúngtathấythươngchamẹhơnvìchamẹkhôngcómaymắnđượcthựctậpchánhniệmđểcóthểchuyểnhóanhữngđaukhổcủamình.Dođóchúngtaphảibiếtthathứchochamẹmìnhvàđemniềmvuiđếnchochamẹ.Nếunhìnsâuvàkỹ,tasẽthấyrằngkhôngdễgìmàxóahếtnhữngvếttíchmàchamẹđãtruyềntraochochúngta.

Khitatắm,takỳcọtừngphầnthânthểtavàtựhỏi:"Thânthểnàylàcủaai?Aichotathânthểnày?Cáigìđãđượccho?"Nếutaquánchiếunhưvậytasẽ thấycóbaphần:ngườicho,ngườinhậnvàvậtđượccho.Ngườicho làôngbàchamẹ,ngườinhậnchínhlàchúngtavàvậtcholàthânthểnày.Tiếptụcquánchiếuthìtathấyrõràngrằngngườicho,ngườinhậnvàvậtchođềulàmộtvàđềucómặttrongthânthểta.Thânthểtachứađựngôngbàchamẹcủabaonhiêuthếhệđãquavàcảnhữngthếhệsẽtới.Thấynhưvậylà tahiểungaytaphảilàmgìvàkhôngnênlàmgìđểgiữgìnchínhta,giữgìnôngbà,chamẹvàconcháucủachúngta.

Giữgìnvànuôidưỡngnhữnghạtgiốngtốt

Tâmtacóhaiphần:phầntàngthứclànơicấtgiữnhữnghạtgiống,vàphầnýthứclànơimàcáchạtgiốngbiểuhiện.Vídụtrongtàngthứctacómộthạtgiốngcủacáigiận.Khinhânduyênđầyđủthìhạtgiốngđópháthiệnthànhmộtnănglựcgọilàcơngiận.Nóđốtcháytavàlàmtađauđớn.Takhôngcònvuikhihạtgiốngđópháthiệntrênphầnýthứcta.

Mỗikhixuấthiện,cáigiậnlạinuôidưỡngthêmnhữnghạtgiốnggiậnhờntrong tàng thức của ta. Nếu cái giận kéo dài trong năm phút thì biết baonhiêu hạt giống chứa đựng cái giận lại được sinh sôi trong suốt thời giannămphútđó.

Vìvậy taphảihếtsứccẩn thậnđể lựachọn lốisốngcũngnhưnhữngcảmxúccủata.Khitanởmộtnụcườithìhạtgiốnghạnhphúcđượcbiểulộ.Khibiểu lộ, nó gieo thêm những hạt giống tươi vui xuống tàng thức. Nếu takhôngthựctậpcườitrongnhiềunăm,hạtgiốngđósẽyếuđivàtasẽkhôngcòncókhảnăngđểcườiđượcnữa.

Tàngthứctachứađựngmọihạtgiống,tốtcũngnhưxấu.Mộtsốdotagieotrồng trong đời sống hằng ngày,một số do ông bà chamẹ và xã hội traotruyền.Mộthạtlúanhỏxíuchứađựngcáibiếtcủabaonhiêuthếhệcâylúavềcáchthứcđâmchồi,trổlá,rahoavàhìnhthànhbônglúa.Thânthểvàtâmthứctacũngvậy,đượctraotruyềnchotatừbaonhiêuthếhệ,ôngbàchamẹđãgieotrồngtrongtabiếtbaohạtgiốnganvui,hạnhphúcvàcảnhữnghạtgiốngkhổđau,buồngiận.

Mỗikhitathựctậpchánhniệmlàtagieotrồngvàcủngcốnhữnghạtgiốnglànhmạnhđãcósẵntrongta.Nhữnghạtgiốngnàycũngnhưnhữngkhángthể.Khicómộtconvikhuẩnchạyvàomáuta, lậptứcthânthểtacóphảnứng, những kháng thể chạy tới bao quanh con vi khuẩn bắt nó phải biếndạng.

Cũngvậy,nếutrongtacónhữnghạtgiốngtươimátlànhmạnh,nhữnghạtgiốngnàysẽbiếtcáchđốiphóvớinhữnghạtgiốngkhôngtốtmàkhôngcầnđợi ta ra lệnh.Do đó, điều ta cần làm là dự trữ cho thật nhiều những hạtgiốngtốt.

Một ngày nọ, chúng tôi được tin ông bạn láng giềng của chúng tôi, ôngMounet,quađời.ÔnglàngườiPhápvàsốngởcạnhLàngHồng.Ônglàmộtngườirấthiềnhòa,dễmến,ôngđãgiúpchúngtôirấtnhiềutrongviệcxây

dựngLàng.Ôngchếttrongđêmvìbệnhtim,vàsánghômsauchúngtôimớiđượctin.Nghequachúngtôirấtbànghoàng,vừacảmthấyhốihậnđãkhôngđểnhiềuthìgiờtiếpxúcvàsinhhoạtvớiông.

Tốihômđótôikhóngủ.Mấtmộtngườibạnnhưônglàmộtđiềuđauđớn.Sánghômsau tôiphảinóipháp thoạinênđêmđó tôicốgắngdỗgiấcngũbằng cách niệmhơi thở.Trờimùađông rất lạnh.Nằm trong chăn ấm, tôinghĩđếnbacây tùng loạiHyMãLạpSơntôi trồng trongsâncủasơncốccáchđóđãtámnăm.

Bâygiờcảbacâyđềulớnvàrấtđẹp.Mỗikhiđithiềnhànhtôiđềudừnglạiđểvừaômcâyvừatheodõihơithở.Tôitinrằngmấycáicâycũngđápứnglạicáiômcủatôi.Nằmtrongchăn, tôi tậpthởvàthấymìnhvừalàbacâytùngvừalàhơi thở.Tôi thấydễchịuhơnnhưngvẫnchưangủđược.CuốicùngtôinghĩđếnbéTrúc.Béđếnlànglúchaituổi,bérấtkháokhỉnhnênaicũngmuốnbồng,muốnẵm,nhấtlàcácemnhỏ.Bâygiờbéđãsáutuổi.Ẳmbétrêntayaicũngthấymìnhtươimátnhưbé.Chonêntôiđãmờiemhiệnlêntrongýthứccủatôi.Tôithởvàmỉmcườivớibé.Mộtlúcsauthìtôithiếpđi.

Mỗi người chúng ta nên cómột kho dự trữ nhữnghạt giống lành, đẹp vàmạnhđểkhitagặpkhókhăn,chúngcóthểgiúpta.Đôikhiniềmđauquálớnnêndùcóbônghoatrướcmắttacũngkhôngthưởngthứcđược.Nhưngnếutacómộtcáikhodựtrữnhữnghạtgiốnglànhmạnh,tacóthểmờichúngđếngiúp ta. Cũng như khi mình cómột người bạn thân biết, hiểu và thươngmình,đượcngồigầnngườiđó,dùkhôngnóitiếngnào,mìnhvẫncảmthấykhỏekhoắn.Vànhữnglúckhókhănmìnhthườngnghĩvềngườiđóđể“cảhai”cùngimlặngthởvàmìnhthấydễchịuhơn.

Nếu lâungày takhônggặpngườibạnkia thìhìnhảnhvềngườiấycó thểphaimờ.Mànếungườiấy làngườiduynhất có thểgiúp ta thì ta chỉ còncáchmuavéxelửađếngặpngườiấy.Ngườiấysẽhiệnrabằngxươngbằngthịtchứkhôngphảichỉlàmộthạtgiốngtrongtiềmthức.Thờigianđượcởgầnngườiấy,taphảibiếtsốngchotỉnhthức,đừngđểphímộtgiâyphútnào,bởitađâucóđượcởlâuvớingườiấy,lýdolàtacònphảivềnhà.Ngườiấygiúptalấylạisựquânbìnhnhưngchínhtacũngphảitạochotasựvữngchãibêntrong,nếukhôngthìlúctrởvềmộtmình,talạicảmthấychớivới.Chonênlúcgầngũingườiđótađừngnênkểlểthanvãnnhiều,hãychiasẽniềmvuiđượccónhau,đượcngồibênnhau,hãyđidạovớinhau.Đểkhitrởvềnhà, ta sẽcónhiềukỷniệmđẹp,nhiềuhạtgiống tươimát tốt lành,đểkhihữusự,gặpchuyệnbuồnphiền,chúngcó thểgiúp tavượtquanhữngkhó

khăn.

Tiếpxúcvớinhữnggìmầunhiệm

Chúng tacókhuynhhướngnghĩ tới chuyệnbuồnđau,chúý tớimặtbuồnđau.Làmnhưvậylàmờinhữnghạtgiốngbuồnđaulên,tướitấmnhữnghạtgiốngbuồnđau,thấtvọngvàgieothêmnhữnghạtgiốngbuồnđaumới.

Tạisaotakhôngthựctậptiếpxúcvớinhữnggìtươimát,tốtlànhtrongtavàngoài ta?Nhữngcáiđẹp, lànhvà tươimát lúcnào cũngcómặtkhắpnơi,nhưng tại vì ta cứ hay giammình trong cái nhà tù buồn bã của ta nên takhôngcócơhộitiếpxúcvớinhữngmầunhiệmđó.

Cuộcsốngchungquanhtađầynhữngmầunhiệm,bầutrờixanh,ánhnắngtrongvànụcườihồnnhiêncủaembécóthểchotabiếtbaoniềmvui.Hơithởcủacũngrất tuyệtdiệu,nóchotasựsốngmỗingày.Thếmàcóngườiđợikhibịsuyểnhaybịnghẹtmũirồimớithấyhơithởlàquý.Sốngcóchánhniệmlàbiếttrânquýtừngphútgiâycủahạnhphúc.

Hạnhphúclúcnàocũngcómặttrongtavàngoàita,chỉcầncóchánhniệmlàtanhậndiệnđượcnódễdàng.Vàkhitanhậndiệnđượcnóthìnhữnghạtgiốnganvui, tươimát, lànhmạnhcàngphát triểnmạnhmẻtrongta.Dùởđâu,bấtcứnơinào,tacũngcóthểthưởngthứcđượcmộttianắngấm,mộthơithởngọtngàohaysựhiệndiệncủamộtngườithương.Tađâucầnphảiđiđâuxa,tachỉcầncóchánhniệmlàhạnhphúccóthểcómặttrongtầmtay.

Tráchmóckhônggiúpđượcgì

Nếutatrồngcảixàlách,màcảixàláchmọckhôngtốt, thìtađâucótráchmóccảixàláchđâu.

Bởivìtacóthểtìmbiếtnguyêndotừđâucảixàláchkhôngmọctốt:cóthểnóthiếunước,cóthểnócầnthêmphân,cóthểvìnắngnhiềuquá.Tahiểuvậynêntakhôngtráchmóccâycảixàlách.

Thếmàkhitacóvấnđềvớigiađìnhhayvớibạnbè,talạihaytráchmócđổlỗichonhau.Nếuchúngtakhôngchămsócnhaukỹlưỡngthìchúngtacũngkhôngmọclênđượctốttươinhưnhữngcâyxàláchvậy.Chonêntráchmócqualạikhôngcólợiíchgìhết.Chỉcầnhiểulàđủ,khôngcầnlýluậnphântrần.Khibạnchứngtỏmìnhhiểuđượcvàmìnhthươngđượclàtìnhthểthayđổingaytứckhắc.

TrongmộtkhóatuởParis,mộthômtôinóiphápthoạivềcâycảixàlách.Saukhipháp thoại tôiđi thiềnhànhmộtmình.Khiđingangquamộtgócvườn,tôinghemộtembégáitámtuổinóivớimẹ:"Mẹơi,conlàcâycảixàláchcủamẹđónhé.Mẹnhớtướinướcchoconnhé!"Tôirấtvuikhithấyembéhiểutườngtậnýcủatôi.Sauđótôinghebàmẹtrảlời:"Đúngrồimẹsẽnhớ nhưng con cũng đừng quên rằngmẹ cũng là cây xà lách của con đónghe.Vậyconcũngphảinhớtướichonónhé!"

Thậtđẹpthaykhicảmẹvàconđềucùngthựctập.

Hiểuvàthương

Hiểuvàthươngtuyhaichữmàmộtý.Mộtbuổisángkia,cậucontraicủabạnthứcdậythìthấyđãgầngiờđihọc.Cậuliềnđếnđánhthứcemgáicủamìnhcònđangngủ,đểhaianhemcóthểkịpănsángtrướckhiđếntrường.Embéấythayvìcámơnlạigắtlên:"Điđi!Kệtôi!".Cậubécóthểđãnổigiậnvìtháiđộkhôngdễthươngcủaemvàcóthểđivàobếpđểmáchlạivớibạnđiềuđó.Nhưngcậubéchợtnhớrằngtốihômquaembéđãhonhiều,chắcemđãbịsốt,khôngngủđược,nênsángnaymớikhóchịunhưvậy.Khihiểuđượcđiềuđó,cậubékhôngcònthấygiậnemgáinữa.Khibạnđãhiểu,không thểnàomàbạnkhông thương.Vàkhómàbạn có thể tiếp tụcgiậnđược.Khibạnđãhiểuthìbạnbiếtphảilàmgìđểngườikiabớtđaukhổ,bạnlàm chuyện ấy rất tự nhiên không thấy cần phải cố gắng nhiều. Cho nênmuốnhiểusâu,tanêntậpnhìnmọiloàivớiconmắttừbi.

Tìnhthươngchânthật

Muốnthươngai,taphảihiểungườiđó.Nếuchỉmuốnchiếmhữungườiđólàmcủariêngthìđóchưaphảilàthương.Takhôngthểgọiđólàthươngnếutachỉbiếtlochota,chonhữngnhucầucủariêngtacònnhữngnhucầucủangườiđóthìtakhônghềđểýđến.Tìnhthươngchânthậtchỉcókhitathấyđượcnhữnggìngườithươngtacầnhaykhôngcần.

Khi tahiểurõai,khôngthểnàomàtakhôngthươngchođược.Lâulâu tanênngồisátcạnhngườithươngcủata,cầmtayngườiấyvàkhẽnói:"Nàyemcủaanh,emcónghĩlàanhđãhiểuemchưa?Hayanhvẫncònvụngvềvàlàmchoemđaukhổ?Hãynóichoanhbiết,bởianhmuốnthươngemthậtlòng!"Nếutathựctâmmuốntìmhiểungườithươngthìgiọngnóicủatasẽbiểulộsựquantâmvàngườiấysẽmũilòng.

Cánhcửacảmthôngđãmở,chuyệngìmàtalàmchẳngđược.Ngườitađôikhikhôngcóthìgiờhoặckhôngđủcamđảmđểhỏicontraicủamìnhnhữngcâuhỏitươngtự:"Concủaba,bathươngcon,nhưngkhôngbiếtbađãhiểuđược con chưa?" Ta phải có cam đảm đặt câu hỏi đó với con cái ta, nếuthương mà không hiểu, thì tình thương đó chưa đúng cách, trái lại càngthương tacàng làmchongười ta thương"bị thương".Phảicóhiểumớicóthươngthậtsự.Khiđượchiểu,ngườiđượcthươngsẽnởnhưmộtbônghoa.

Từbiquán

Từlàđemniềmvuiđếnchongười,bilàlấynỗikhổcủangườira.Chúngtaaicũngcóhạtgiốngtừbi,vànhờthựctậpquánchiếu"thươngngườinhưthểthươngthân"tatriểnkhainhữnghạtgiốngnàythànhnhữngnguồnnănglựcdồidào.Từbilàtìnhthươngđíchthựckhôngkỳthịvướngmắcnênkhônggâykhổđauphiềnnão.

Chấtliệucủatừbilàsựhiểubiết,khảnăngđivàodathịtcủangườikia,làmmộtvớihọ,vớimọiniềmđaunổikhổcủahọ.Bicónghĩalàthôngcảmvớicáikhổcủangườivàcónănglựcchuyểnhóacáikhổđó.

Chúngtacóthểbắtđầutậpquánchiếuvềnhữngngườiđaukhổvềthểchất,nhữngngườiyếuđuốibịnhhoạn,nhữngngườicùngcựcbơvơkhôngcóainươngtựa.Nhữngngườinàyởđâucũngcó,rấtdễ thấy.Cónhữngtrườnghợpvitếhơn.Cónhữngngườicóvẻkhôngcógìlàđaukhổ,họrấtkínđáo,nhưngnếuquansátkỹ,tacũngthấyđượcnhữngdấuhiệuchứngtỏhọcũngcónhữngniềmđau.Cảnhữngngườisốngtrênnhunglụacũngcónhữngđaukhổcủahọ.

Khitaquánchiếuvềnhữngngườinày,lấyhọlàmđốitượngchosựthựctậpđểquánchiếuvềtừbi,taphảinhìnchosâuvàcholâuvàonỗiđaucủahọ,dùkhiđangngồithiềnhaythựcsựtiếpxúcvớihọ,taphảinhìnchokỹđểthấu triệt nỗi đau của họ đến khi ta cảm thấy niềm xót thương trào dângtronglòng.

Nhờquánchiếusâusắcnhưvậymàxúccảmcủatabiếnthànhhànhđộng.Tathấycâunói"tôithươnganhvôcùng"chưađủmàtatìmmọicáchđểlàmvơinỗikhổcủangườikia.Từbi cómặtkhi ta thực sự làmngườikiabớtkhổ.Chonêntaphảilàmnẩynởvànuôidưỡnglòngtừbitrongta.Khitatiếpxúcvớingườikia,ýnghĩ,lờinóivàhànhđộngcủataphảithểhiệnđượclòngtừ,dùthânkhẩucủangườikiachưathanhtịnhcũngvậy.

Taphảithựctậpnhưthếnàomàlòngtừbicủatalúcnàocũngcómặt,chứkhôngphảichỉcómặtkhingườikiadễthương.Tìnhthươngcủatanhưvậymớiđíchthựcvàvữngchắc.Tacónhiềuanlạchơnvàngườikiacũngđượcanlạctheo.Niềmđaucủahọsẽtừtừgiảmthiểuvàđờisốngcủahọdầndầnsángsủavàtươimáthơn.

Tacũngcóthểquánchiếuvềnhữngngườilàmtađaukhổvìchínhhọcũngđangđaukhổ.Đólàđiềuchắcchắn.Chỉcần tập theodõihơi thởvàquán

chiếulàtacóthểthấyđượcniềmvuicủahọ.Mộtphầnnhữngnỗiđaukhổvàkhókhăncủahọlàdochamẹhọtraotruyềntừkhihọcònnhỏ.Màchamẹhọcũngcóthểlànạnnhâncủaôngbàtổtiênhọ.Nhữnghạtgiốngxấucứnhưvậyđượctruyềntraođờinàysangđờikia.

Nếuthấyrõđiềuđó, tasẽkhôngcòntráchcứhaygiậnhờnhọnữa.Tađãhiểuđượclýdovìsaohọđốixửkhôngđẹpvớita.Takhônggiậnmàtráilạitacầumongsaochohọbớtkhổđau.Takhôngcầnphảitìmđếnhọđểhòagiải.Khitabiếtnhìnsâu,tađãhòagiảivớichínhtarồi.

Mọivấnđềđãđượcgiảiquyết.Lòngtanhẹnhàngvàmôitanởnụcườitươi.Sớmmuộngìngườikiacũngthấyđượctháiđộhòaáicủatavàcũngsẽtrởnêntươimátnhưta.

Chonêncótừbi,tacóanlạchạnhphúcmàngườikháccũngcóđượcanlạchạnhphúc.Chánhniệmlàchấtliệunuôidưỡngcâyhiểubiếtđểtừđóhoatừbinởngáthươngthơm.Từbikhôngphảilàmộtýtưởngchỉnằmtrongđầuta.Khôngphảichỉcầnngồiyênmộtchỗvàquántưởngvềtừbilàtacóthểgieorắctìnhthươngđếnmọinơinhưgửiđinhữngluồngâmthanhhayánhsáng.Từbiphảiđượcthểhiệncụthểhơnquacáchtaănởđốixửvớimọingườichungquanh.

Tìnhthươnglàmộtnguồnsuốidạtdàonằmsâutronglòngta,chỉcầnýthứcđượcđiềuđólàtađãcóthểbanphátniềmvuiđếnchobaongười.Mộtcâunóihiểubiếtdễthươngcũngđủlàmvơibớtnỗikhổ,đánhtanmọinghikỵhiểulầm,đemlạitinyêuvàtựdo.Mộthànhđộngđúnglúccóthểcứusốngmộtmạngngười.Màhànhđộngvà lờinói tachânchánh lànhờýnghĩ tachânchánh.

Khicótìnhthươngchânthậtthìtấtcảnhữnggìtanghĩ,nóivàlàmđềutrởnênphéplạvàđemlạinhiềulợilạc.

Thiềnôm

ÔmlàmộttậpquánđẹpcủangườiTâyPhương.Chúngtacóthểđónggópphầnhơithởýthứcvàoviệcnày.Khiômmộtembétrêntay,ômmẹ,ômcon hay ômmột người thân, nếu ta biết theo dõi hơi thở, ta sẽ thấy hạnhphúcbộiphần.Bởinếutronglúcômmàtanghĩđếnchuyệnkhác,cókhácgìtaômmộtngườinộm, takhông tiếpxúc thật sựvớingườiấy, ta làmmộtcáchmáymóc,dođócáiômkhôngcóýnghĩa.

TạimộtkhoátudànhchocácnhàtâmlýtrịliệuởColorado,mộtthiềnsinh,saukhiđượcthựctậpthiềnôm,khitrởvềnhàđãômvợmìnhthậtcẩntrọngvàsâusắcnhưchưabaogiờđượcômvợ,làmbàvợrấtngạcnhiênvàhếtsứccảmđộng.NhờvậybàvợđãđiệnthoạixinthamdựkhóatuởChicago.

Phảithựctậpnhiềumớithấythoảimáitrongkhithiềnôm.Cóngườivừaômvừavỗvàolưngbạnnhưđểchứngtỏrằngtađangcómặt.Bạnchỉcầntheodõihơithởlàbạnthấymìnhđangcómặtthậtsựvớingườikia.Haingườiđang thật sựcómặtvớinhau tronggiờphúthiện tại,vàđócó thể làgiâyphútđẹpnhấttrongcuộcđờibạn.

Nếucháubécưngcủabạnđangđếnvớibạnmàbạnlạiđanglonghĩvềquákhứ,suytínhvềtươnglaihayđanggiậndữthìtuycháuđứngđómàbạnđâuthấynó.Nóchỉnhưmộtbóngmavìchínhbạncũngđanglàmộtbóngma.Muốnthấyrõcon,tiếpxúcđượcvớicon,bạnphảitiếpxúcđượcvớichínhmình,phảilàmmìnhcómặttronggiâyphúthiệntại.Trởvềvớihơithởlàtrởvềvớiconngười thựccủamìnhđể thấysựhiệndiệncủanhữngngườithânlàmộtthựctạinhiệmmầu.

Thiềnômđượcthiếtlậptrướchếtchonhữngngườitrongcùngmộtgiatộc.Đãcónhữngngườichavàngườiconhòagiảiđượcvớinhaunhờômnhautrongýthức.Trongimlặnghaichaconômnhau,tuykhôngnói,nhưngđãxóabỏmọihờnoánvànguyệnlàmmớitrởlạitìnhthươnggiữahaingười.Haimẹconcũngvậy.

Vàongàycúnggiỗtổtiênhaycúnggiỗđầunăm,saukhilạyôngbà,anhemnênquaylạiômnhautrongchánhniệm.Phảiômchosâusắcvàthànhkính.Chắptayxánhauthậtsâutrướckhiômvàsaukhiôm.Thiềnômlàmộtnghilễ.Nếukhôngcómộtcungkínhtộtđộ,đókhôngphảilàthiềnôm.Đócóthểlàpháhoạithiềnôm.Lạyôngbàvàtổtiênsẽkhôngcóýnghĩgìnếuconcháukhôngchịuhòagiảivớinhau.Chúngtanênthiếtlậptruyềnthốngđẹpđẽnàytrongtruyềnthốnggiađình.

Đầutưvàotăngthân

Dùcóbaonhiêutiềntrongnhàđinữa,mìnhvẫncóthểchếtdểdàngvìnỗiquạnhhiuvànhữngkhổđaucủamình.Chonênnếucóđượcmộtngườibạntốt,xâydựngđượcmột tăng thân tốtgồmnhữngngườibạnchân thậtbiếtnâng đỡ và bảo bọc ta trong lúc khó khăn, đó là một nguồn đầu tư lớn.Nhữngngười bạnnàygiúp ta tiếpxúcvới nhữngyếu tố tươimát và lànhmạnh trong conngười ta và chungquanh ta, nhờđó ta trở nênmột thànhphầnvững chãi của tăng thân, đemniềmvui và sựhiểubiết đến chomọingười,cùnggiúpnhautiếntutrênconđườnggiảithoát.

Cháuchắtlàniềmvuicủaôngbà

Người già rất thíchđược sốnggần con cháu.MàởTâyPhương con cháuthườnggửiôngbàvàonhàdưỡnglão.ChonênngườigiàởTâyPhươngthậtlàtộinghiệp.Họkhôngđượcsốnggầnconcháu.Trongnhàdưỡnglão,họchỉ tiếpxúcvớinhữngngườigià.Cuối tuầnconcháumớiđến thămđượcmộtvàigiờvàsaukhiconcháuravề,họcàngcảmthấylẽloicôđộc.

ỞViệtNam,ôngbàlúcnàocũngsốngvớiconcháu,kểchuyệnđờixưachoconcháunghe.Taphảigiữgìntruyềnthốngnàyđểngườigiàluônđượcgầngũingườitrẻ,đểngườitrẻhọcđượcnhữngcáihaycủaôngbàvàđểôngbàcóniềmvuiđượcnângniucáccháuvàômcáccháuvàolòng.

Tăngthântuhọc

Xây dựng một tăng thân là điều cần thiết để cùng nhau sinh hoạt trongthươngyêuvàhiểubiết.ỞLàngHồng,trẻemlàmốilưutâmđặcbiệtcủangườilớn.Mỗingườicótráchnhiệmgiúpđỡcácem,làmchocácemsungsướnghạnhphúcvìnếucácemcósungsướnghạnhphúcthìngườilớnmớicóthểcóniềmvui.

NgàyxưagiađìnhởViệtNamlàmộtmáinhàlớnquitụôngbà,chamẹ,côdì,chúbác,anhchịem,bàcon,mọingườicùngsốngvớinhaudướimộtmáinhàrấtêmvuivàấmáp.Xungquanhnhàlàvườncâyxumxêbóngmát,tacóthểbắtvõngđuđưavàonhữngbuổitrưahè.Cónhữngbuổitốiquâyquầnăncơmngoàisân,hànhuyênchuyệntròvànhìnngắmtrănglên.Vàothờiấytronggiađìnhítcónhữngvấnđềtrầmtrọngnhưngàynay.

Ngàynaymộtgiađìnhthườngchỉcóchamẹvàmộthaiđứacon.Khichamẹlụcđụccãivãnhaulàcácconlãnhđủ,khôngbiếtcầucứuaivànúptrốnởđâu.Vìnhà thườngchỉcódămbaphòng,cóchạyvàocầu tiêu trốnvẫnnghebamẹcãivãomsòm,vàkhôngkhíngộtngạtkhôngcóchỗđểthoátravìnhàlúcnàocửacũngđóngkínmít.

Thếnênchúngtacầnthiếtlậpnhữngtrungtâmtuhọcthaythếnhữngđạigiađìnhngàyxưa,xâydựngmộtnơimàởđómọingườiđềubiết sống trongchánhniệmvàmỗingườicóthểđóngvaichúbác,côhaydìchomọingườinươngnhờ.Chúngtaaicũngcầnthuộcvềmộtnơinàođó,nơimàmọisựmọivậtđềunhắcnhởtamộtđờisốnghiềnhòaanlạc,từtiếngchuôngngânêmả,đếnvườntrúcxanhmượt,đếnnétcongdịudàngcủamáichùacổkínhđơnsơ.

Nhữngngườisốngởđótoátramộtvẻtươimátthanhthảnnhờởsựthựctậptỉnhthức.Họnhưnhữngcâyđạithụvàkháchnhàndumuốnđếnngồinghỉmátdướitàngcây.Đôikhichỉcầnnghĩđếnhọthôimìnhcũngđãthấytâmhồnantỉnhtrởlạivàmìnhcóthểmỉmcười.

Tacũngcóthểbiếngiađìnhchúngtathànhmộtnơituhọc,mọingườitronggiađìnhcùngthựctập,sốnghòahợptỉnhthức.Chamẹconcáiđềutậpthở,tậpmỉmcười,tậpngồithiền,ăncơm,uốngtràtrongchánhniệm.

Nếu có chuông thì cái chuông cũng là một thành phần của gia đình vìchuônggiúptatuhọc.Gốingồithiềncũngvậy.Khôngkhítronglànhcũnglàmộtngườibạn tucủa ta.Gầnnhànếucócôngviên thì tađi thiềnhành

trongcôngviên.Dođótacóđủđiềukiệnđểxâydựngmộttăngthântuhọctạinhà.Lâulâutamờimộtvàingườibạntớithamgiamộtngàyquánniệmvớita.Việctuhọcsẽdễdàngvàmaucótiếnbộnếutaxâydựngđượcmộttăngthân.

ĐạoPhậtđivàocuộcđời

TrongchiếntranhViệtNam,nhiềuxómlàngbịbomđạntànphá.Đồngbàokhắpnơirênsiếtquằnquại.Cùngvớicácthầy,cácsưcôsưchútrongchùa,saunhiềubănkhoănsuynghĩ,chúngtôiquyếtđịnhrờithiềnviệnđểracứugiúpđồngbào.ĐạoPhậtbắtđầuđivàocuộcđờitừlúcđó.Bởivìthấyvàhiểuđểlàmgìnếutakhônghànhđộng?

Chúng taphảiý thứcđược thực trạngcủa thếgiớiđểbiết rõcầnphải làmgì.Giữanhữngkhókhănnguyhiểm,nếutavẫngiữđượcnụcườivàhơithởchánhniệm,thìmọingười,mọiloàiquanhtasẽhưởngđượcnhiềulợilạc.Khibướcchânđitacótiếpxúcđượcmộtcáchngọtngàovớitráiđấtkhông?Tráiđấtnhưmộtbàmẹhiền,tamuốnthươngyêuvỗvềvớitừngbướcchânanvuitỉnhthức.Từngbướcchânanlạctỉnhthức,đólàđiềutaphảithựctậpmỗingàynếutamuốntiếptụccuộchànhtrìnhlâudài.

PhầnIII:AnlạctừngbướcchânTươngtức

Nếubạncó tâmhồn thi sĩkhinhìnvàomột tờgiấy,bạnsẽ thấymộtđámmâybaytrongấy.Khôngcómâythìkhôngcómưa,khôngcómưathìcâycốikhôngmọcđược,vànếukhôngcócâythìlàmsaocótờgiấynàytrongtaybạn?Chonêntờgiấycómặt làvìđámmâycómặt,khôngcómâythìkhôngcótờgiấy.Đámmâyvàtờgiấyphảinươngvàonhauđểhiệnhữu,cáiđógọilàtươngtức.ChữnàytiếngAnhtôidịchlàinter-being,chưacótrongtựđiển.

Nếunhìntờgiấykỹhơn,sâuhơn,tacũngsẽthấyánhnắngmặttrờilấplánhtrongđó.Bởivìnếukhôngcóánhmặttrời,làmsaorừngcâymọcđược.Dĩnhiênkhôngcógìmọcđượcnếukhôngcómặttrời.Chonêntrongtờgiấycũngcóánhmặttrời.Tờgiấyvàánhmặttrờiphảinươngvàonhaumàcó.Nếutatiếptụcquánchiếu,tasẽthấybáctiềuphuđangcưacâyvàđemcâyđếnnhàmáyđểcâyđượcchếbiếnlàmrabộtgiấy.

Tacũngsẽthấyđồnglúavìnếukhôngcólúabáctiềuphuđâucócơmđểănmỗingày.Rồitathấycảhaingườiđãsinhrabáctiềuphu.Dođótathấynếukhông có tất cả các điều kiện kể trên, tờ giấy không thể nào có mặtđược.Nhìn sâu hơn nữa ta cũng sẽ thấy ta cómặt trong tờ giấy.Cái nàykhôngcógìkhóhiểu,vìkhitanhìntờgiấy,tờgiấylàmộtphầncủatrígiácta.Chonênbạnvàtôiđềucómặttrongtờgiấy.Cóthểnóirằngtờgiấychứađựng tấtcả,khôngcógìmàkhôngcómặt trong tờgiấy;khônggian, thờigian,đấtnước,khoángchất,ánhmặttrời,đámmây,dòngsông,hơinóng...

Mọithứnươngnhaumàcótrongtờgiấynày.Mọithứcómặttrongnhau,vìvậytôimớidịchtươngtứclà"inter-be".Giảsửtagửitrảánhnắnglạichomặttrời thì tờgiấynàycònhiệnhữuđượckhông?Khôngcóánhmặttrời,khôngcòngìcóthểtồntại.Cũngvậy,nếutagửitrảbáctiềuphulạichobốmẹbácthìtờgiấynàycũngkhôngthểcómặt.

Vìvậytờgiấynàyđượclàmrabởinhữngyếutố"khôngphảigiấy",nhưlàtâm thức của ta, bác tiều phu, ánh nắngmặt trời..., tờ giấy không thể nàođượctạotácra.Dođó,tờgiấytuyrấtmỏngnhưngchứađựngcảvũtrụtronglòngnó.

Hoavàrác

Nhơvàsạch,thơmvàhôi,đólàýniệmcủatâmthứcta.Mộtbônghồngmớiđượccắtvàochưng trongbình,cònxinh tươivà thơmngát.Trái lại thùngrácthìđầyvậtxúuếvàhôihám.Nhìnnhưvậylànhìnbềngoài.

Nhìnsâuhơntasẽthấyrằngchỉtrongvòngnămngàyđóahoathơmsẽbiếnthànhrác.Tachẳngcầnphảiđợiđếnnămngàymớithấyrõđiềuđó.Ngaybâygiờnếutabiếtnhìnđóahoachokỹvàsâulàtacóthểthấyđượcsựcómặtcủarác.Khitanhìnthùngráccũngvậy,tabiếtchỉtrongvòngvàithángnhữngvậthôihámkiasẽbiếnthànhraucảitươingonhaythànhnhữngđoáhồngxinhđẹp.Nếubạnlàmộtngườilàmvườngiỏi,bạnsẽthấyhoatrongrácvàráctronghoakhôngcógìkhókhăn.Rácvàhoanươngnhaumàcó.Tronghoacórác, trongráccóhoa,không thểcócáinàymàkhôngcócáikia.Khôngcócáinàoquýhơncáinào,cáinàocũngquýnhưnhau.

Hiểuđượclýtươngtứccủavạnsự,vạnvật, takhôngcònbịdínhmắcbởitâmphânbiệt,khôngcòndơvàsạch,đẹpvàxấu.

Tạinhiều thànhphố lớnởPhi,TháiLan,ViệtNam...cónhiềuembémớimườibốn,mười lămtuổiđãphải làmnghềmãidâm.Cácemrấtđaukhổ.Cácemđâumuốnlàmnghềnàynhưngvìgiađìnhnghèo,cácembỏquêlênthànhphốđểtìmviệcvàbịngườitagạtgẫm,dụdỗ.Ngườitanóilàmnghềnàycácemkiếmđượcnhiềutiềnhơnlàbánhàngrong.Mộtkhisậpbẫy,cácem khó thoát ra được và từ đó các emmangmặc cảm tội lỗi, thấymìnhkhôngcònđượctrongsạchnhưbaocôgáinhà lànhkhác.Vàcácemthấycuộcđờilàđịangục.

Nếucácemđóbiếtnhìnsâuvàoconngườimình,nhìnsâuvàohoàncảnhxãhội,cácemsẽthấyrằngsởdĩcácemnhưthếnàylàvìngườikhácnhưthếkia,khôngthểnàokháchơn.Tạisaocôcongáinhàlànhphảihãnhdiệnvìtưcách"congáinhàlành"củamình?Côđượcgọilànhàlànhvìnếpsốngcủagiađình cônhưvậy, côđượcnuôinấng,dạydỗ, bảobọc, cóđủđiềukiệnđể làmcôgáinhà lành.Cònngười làmmãidâmđãkhôngcónhữngđiềukiện trên,nênhọ trở thànhnhưvậy.Cógìphảingạcnhiênhaymangmặccảm?Chúngtakhôngaithậtsựcóbàntaysạchhết.Cũngkhôngaicóquyềnnóirằng"tôikhôngchịutráchnhiệm".EmbémãidâmởthànhphốManila,SàiGònhayNewYork,sởdĩnhưvậylàtạivìchúngtađãquábậnrộn,quáíchkỷ,khôngcóthìgiờngóngàngtớiem.Nhìnsâuvàođờisốngcủaemtathấyrõđờisốngcủanhữngngườikhôngphảilàmãidâm,nhữngngườiđượcgọilà"lươngthiện".Vànhìnsâuvàođờisốngcủanhữngngười

khôngphảilàmãidâm,vàocáchchúngtasốnghằngngày,tathấyđượcembémãidâm.

Cáinàylàmracáikia,khôngthểcócáinàymàkhôngcócáikia.Nhìnvàocáigiàu,cáinghèocũngvậy.Nướcnàysungtúcthìnướckiađóikhổ.Cáinàycóvìcáikiacó.Cáisungtúcđượclàmbởinhữngcáikhôngsungtúc.Cáinghèokhổđượclàmbởinhữngcáikhôngnghèokhổ.Đólàsựthậtvềbấtcôngxãhội.Giốngynhưkhitanhìnvàotờgiấyvậy.Chonêntaphảicẩnthận,đừngđểmìnhbịgiamhãmtrongýniệm.

Taphảithấutriệtlýtươngtức,mọithứcómặttrongnhau.Tacómặttrongmọtthứ.Chonêntachịutráchnhiệmvềmọiviệcxảyraquanhta.Nếuembémãidâmhiểuđượclýtươngtức,emsẽtrútđượcgánhnặngcủamặccảmtrongem.Emmangnổiđaunhứccủacả thếgianchứkhôngphải chỉ củariêngem.Vàmuốngiúpemthậtsự,taphảithấyđượcchínhtatrongemvàemtrongta,lúcđótamớicóthểchiasớtvớiemtấtcảgiantruâncủacuộcđờinày.

Vữngchãithảnhthơi

Nếutathấyđượctráiđấtlàthânthểtathìtasẽcảmnhậnđượcbiếtbaonổiđớn đau của trái đất.Chiến tranh, đói khổ, sự ô nhiễm, cộng thêmnhữngmưuđồkinhtếvàchínhtrịđãgâytànphákhắpnơi.

Hàng ngày có biết bao trẻ em bịmù vì bị thiếu dinh dưỡng, bàn tay củanhững em bé khác sờ soạng trong những đóng rác cao ngất đểmong tìmđượcchútthứcănthừa.Ngườilớnthìchếtmònmỏitrongngụctùvìtranhđấuchốngápbức.Nhữngdòngsôngthìcạnkhôvàkhôngkhícànglúccàngngộtngạtkhóthở.

MặcdùNgavàMỹđãbắt tay thân thiệnnhưngmỗibênvẫncònđủbomnguyêntửđểlàmnổtungquảđấtnày.Cónhiềungườihiểuđượchoàncảnhbithươngcủathếgiớivàlònghọrấtđauxót.

Họbiếtcầnphảilàmgìvàhọxôngphatrongmọiđịahạthầumongđemlạimộtchútnàothayđổi.Nhưngsaumộtthờigiannổlựclàmviệc,họcóthểthấmmệtvàchánnảnnếuhọkhôngđủniềmtinvàsứcmạnhbêntrong.Sứcmạnhthậtsựkhôngnằmởchỗtacónhiềuquyềnhành,tiềnbạchaykhígiới,sứcmạnhthậtsựnằmsâutronglòngtakhitacóđủtrầmtĩnhvàvữngchãi.

Nếuhằngngàybiếtsốngđờisốngcóchánhniệm,tasẽnuôidưỡngđượcsựvữngchãiđó.Thựctậpthiềntrongmọisinhhoạtcủađờisốnggiúptacóđủsáng suốt, ý chí và kiên nhẫnđể đối diện vớimọi thăng trầm.Ta trở nênnhữngkhícụtrungkiênchoviệcxâydựnghòabìnhanlạc.Tôiđãthấyđượcnhiềungười rấtdũngcảmtrongnhiềuđoàn thểnhânbảnvà tôngiáo,suốtđờiphụngsựtậntụyđểbảovệnhữngngườicôthếnghèokhổ.Họcựclựcchốngchiếntranhleothangvànạnkỳthịchủngtộc.Đitớiđâuhọcũnggieotrồngvàtướitẩmnhữnghạtgiốnghiểubiếtvàthươngyêu.

Tinhthầnbấtnhị

Khimuốnhiểumộtđiềugì,takhôngthểđứngngoàivàquansátnó.Taphảiđisâuvàhòanhậplàmmộtvớinó,tamớicóthểhiểuđược.Khimuốnhiểumộtngười, taphảiở trongda thịthọ,đaunỗiđaucủahọ,vàvuiniềmvuicủa họ. Động từ "hiểu" tiếng Pháp gọi là "comprendre"; "com" có nghĩacùngvớivà"prendre"cónghĩalànắmlấy."Comprendre"lànắmlấyvậtđóvànhậplàmmộtvớinó.Khôngcócáchnàokháchơn.NhàPhậtgọiđólàkhônghai,bấtnhị.

Cáchđâymườilămnăm,tôigiúpmộtsốbạnlophụtráchcáctrẻemmồcôiởViệtnam.CáctácviênxãhộiởViệtnamgửihìnhcủacácemqua,ghirõtêntuổi,nămsinhvàhoàncảnhcủamỗiem.CôngviệccủatôilàdịchnhữngtờđơnnầyratiếngPhápđểtìmngườibảotrợchocácem.Ngườibảotrợsẽgửichogiađìnhcácemmộtsốtiềnđểcácemcótiềnănvàđihọc.Chúngtôi có hằng chục người tình nguyện dịch những cái đơn đó ra tiếng nướcngoài.

Mỗingàytôidịchkhoảngbamươitờđơn.Tôikhôngđọctờđơnmàđểthờigianngắmhìnhcủaembé.Chỉtrongchừngbamươigiâylàtôitrởthànhembé.Rồitôicầmbútlênvàdịchtờđơnquamộttờgiấykhác.Sauđótôimớinhận thấy là không phải tôi dịch tờ đơnmà chính embé và tôi cùng làmcôngviệcđó.Nhìnhìnhcủaembé,lòngtôitrànđầycảmthươngvàtôitrởthànhembéđó lúcnàokhônghayvà cảhai chúng tôi cùngnhaudịch tờđơn.Điềuđórấttựnhiên.Takhôngcầnphảithiềntậplâunămmớicóthểlàmviệcđó.Tachỉcầnnhìnchokỹ, làmchoconngườicủamìnhcómặtđíchthị,thìembéliềncómặttrongtavàtacómặttrongembé.

Chữatrịnhữngvếtthươngchiếntranh

TrongchiếntranhViệtNam,giảdụngườiMỹthấuhiểuđượcnguyêntắcbấtnhịthìcảhainướcđãkhôngmangnhiềuvếtthươngtrầmtrọng,nhữngvếtthươngkhóchữalànhdùchiếntranhđãchấmdứt.Đâylàmộtbàihọcchomọingười.

Năm ngoái chúng tôi có tổ chức một khóa tu cho cựu chiến binh ởMỹ.Khôngkhíkhóatukhángộtngạtvìnhiềungườivẫncònbịthươngtíchchiếntranhlàmđaunhứckhôngnguôi.Mộtngườithốlộlàchỉtrongmộttrậnđánhmàđơnvịanhtađãmấtbốntrămmườibảyngườivàtrongsuốtmườilămnămtrờianh tavẫnmangxácchếtcủabốn trămmườibảyngười línhnàytrênvai.Mộtngườikháctâmsựlàvìquácămhậnkhithấychiếnhữumìnhbịgiếtchếtnênanhtađãgàibẫygiếtnămtrẻemtrongmộtlàngnọ.

Từđóanhsốngtrongmộtcơnácmộngdài,khôngbaogiờcònđủcamđảmđểngồigầnbấtcứmộtembénào.Baonhiêuđauthươngđãđượckểravàchínhniềmđauđãkhôngchoanhtatiếpxúcđượcvớinhữngmầunhiệmcủacuộcsống.

Vìvậymàchúngtacầngiúpnhauđểhọctiếpxúc.Trongkhóatu,mộtcựuchiếnbinhnóiđâylàlầnđầutiêntrongmườilămnămqua,anhcảmthấyantoàngiữamộtđámđông.Trongsuốtmười lămnăm,anhkhôngnuốtđượcmộtthứcănnàocứng.Anhchỉăntráicâyvàuốngnướctráicây.Anhhoàntoànsốngtáchbiệtvớithếgiớibênngoài.Nhưngchỉsaubangàydựkhóatu,anhđãcóthểbắtđầuliênlạcvànóichuyệnvớingườikhác.Nhữngngườinhưanhrấtcầnsựthươngyêugiúpnocủatađểcóthểtiếpxúclạivớicuộcsống.

Trongkhóatu,chúngtôicùngtậpthởvàtậpcười,nhắcnhởnhautrởvềvớiđóahoatrongtâmta,trởvềvớitrờixanh,vớicâyláđểchechởnuôinấngta.

Chúng tôicùngăncơm,cùnguống trà trong im lặng, thưởng thức từng lytrà, từngmónănnhưthưởngthứccáibánhin thời thơấu.Chúngtôibướctừngbướcchậmrãithongthả,ýthứcđượcsựtiếpxúccủabànchânvớimặtđất,củabuồngphổivớikhôngkhítronglành.Chúngtôicùngngồivớinhau,thởvớinhau,đivớinhauvàcùngchiasẽhọctậpvềnhữngkinhnghiệmđauthươngtrongchiếntranhViệtNam.

BàihọcởViệtNamphảigiúpchúngtasángmắt.Chúngtaphảithấyđượcrằng chúng ta là của nhau, không ai có thể chia cắt thực tại thành những

mảnhrờirạc.Sựanlạccủacáinàylàsựanlạccủacáikia,chúngtakhôngthể làm việcmột cách riêng rẽ, chúng ta phải ngồi lại với nhau và cùngchungxâydựng lại.Phenàocũng làphecủa ta,khôngcóphenào ta cầnphải loạibỏ.Cáccựuchiếnbinhđã lấykinhnghiệmđauthươngcủamìnhlàmángsángchiếusâuvàocộirễcủachiếntranhvàsoiđườngdẫntớihòabình.

Tráitimmặttrời

Tabiếtrằngtráitimtangừngđập,dòngsinhmạngcủatasẽngừng,chonêntarấttrânquítráitimta.Ngoàitráitimnầycòncómộttráitimkháccũngrấtcầnchosựsốngcủatamàlạithườngítđểýđến.Đólàmặttrời,tráitimthứhai của ta, trái timđem lại sự sống chomuôn loài.Không cómặt trời thìkhôngcógìcóthểtồntại,kểcảcâycỏ.Nếucâycỏkhôngsốngđượcthìlàmsaoloàingườivàcầmthúcóthểsốngđược.

Mọi loài đều phải tiêu thụ ánh mặt trời để sống. Thân thể ta sống đượckhôngphảichỉnhờcótráitim,nócũngcầnđượcnuôidưỡngbởikhôngkhí.Nếubầukhíquyểnbiếnmấtthìcònđâumạngsốngcủata.Chonênkhôngcómộtcáigì trongvũtrụmàkhôngliênhệđếnta,dùlàmộthạtsỏibé tínằmsâudưới lòngbiểnhay là sựdichuyểncủaánhsángdùđãmột triệunămqua.

NhàthơWaltWhitmanđãnói:"Chiếclámỏngmanhkialàgìnếukhônglàsựvậnchuyểnđãhằngtriệunămcủacácvìsao...".

Đâykhôngphảilàtriếtlýsuôngmàlàmộtcáinhìnthấutriệtvàsâuthẳm.Thậtvậy,ôngđãnóirằng:"Tôirộnglớn,tôivĩđạilắm.Tôichứađựngcảtoànthểvũtrụ".

Nhìnsâu

Muốnthấyrõmọiviệc,tacầnphảinhìnsâuvàolòngsựvật.Khitabơilộitrongdòngsôngtrongmát,taphảicókhảnăngthấymìnhlàdòngsông.

Mộtngàynọ, tôingồiăncơmvớimộtvàingườibạn tạiđạihọcBostonởMỹ.TrướcmắttôilàdòngsôngCharlesthơmộng.Dòngsôngthơmộngvìcóthểvìtôixaquêhươngquálâuvàtôivốnrấtthíchsông.Tôirờicácbạnvàtìmlốixuốngsôngrửamặtvàngâmchânnhưtôivẫnthườnglàmởquênhà.Khitôitrởlạichỗngồi,mộtngườibạngiáosưnói:"Thầylàmvậynguyhiểmlắmđó.Thầycósúcmiệngdướisôngkhông?"Tôinóicóvàvịgiáosưkhuyêntôinênđichíchthuốcngừangay.

Tôihơibànghoàng.Tôikhôngngờcácdòngsôngbênnàybịônhiễmnặngnềđếnnhưvậy.Nhữngdòngsôngnhưvậygọilànhữngdòngsôngchết.ỞViệtNam, đôi khi sông có nhiều bùn và rác nhưng không đến nỗi khônguốngđược.TôinghenóiởĐức,sôngRhinecónhiềuhóachấtđếnnỗiđemrửaphimcũngđược.

Nếutacònmuốntắmgộitrongdòngsông,uốngnướcdòngsônghayđidạochơivensông thì taphảibiếtnhìndòngsôngnhưlànhìnchính tađểcảmđượcnhữngvuibuồn, thấtvọngcủanó.Nếutakhôngcảmđượcnhữnggìsôngnúicảm,nhữnggìcỏcâyhaychimmuôngcầmthúdầndầnsẽchếtvàlúcđótasẽmấthếtanlạc.

Nếutalàmộtngườithíchleonúi,thíchcảnhđồngquê,thíchrừngcâyxanhmát,taphảibiếtrằngrừngcâylàbuồngphổithứhaicủata,cũngnhưmặttrời là trái tim thứhaicủa tavậy.Nếukhônghiểuvậy, tasẽ tànpháhàngtriệumẫucâymàkhôngthươngtiếcvớimưaátxích,đồngthờitahủyhoạikhíozonekhiếnánhmặttrờikhôngđượclọcbớtkhitớivớichúngta.Tatựchônmìnhtrongcáivỏchậthẹpcủamìnhmàkhôngbiết;chỉvìtamãilotrauchuốtcáibảnngãnhỏbéđómàtavôtìnhhủyhoạicảcáitarộnglớnmênhmông.Đãđếnlúctaphảitrởvềconngườithậtcủata,conngườihòađồngtrongđạithể,vừalàsôngnúi,rừngcây,ánhmặttrời,bầukhíquyển...Taphảihànhđộnggấprútđểcòncóhyvọngchongàymai.

Nghệthuậtsốngtỉnhthức

Thiênnhiên làbàmẹcủa ta.Chỉvì sốngxa thiênnhiênnên ta sinhbệnh.Mộtsốchúngtasốngtrongnhữngcáinhàhộpgọilàapartmentlàmbằngximăngvàthépcứng,caovútkhỏimặtđất,nênkhôngcòncơhộitiếpxúcvớitrờiđất.Điềunày rất quan trọng.Cónhiều thànhphốkhôngcómộtbóngcây.Màuxanhhoàntoànthiếuvắng.

Cólầntôitưởngtượnghìnhảnhmộtthànhphốchỉcòntrơtrọimộtcộicây.Cộicâyvẫncònđẹpnhưngtrôngrấtcôđơn,đứnglẽloibuồnbãgiữanhữngtòa caoốcđồ sộ.Nhiềungườiđã lâmbệnhnặngvà cácbác sĩ không tìmđượcnguyêndo.Maymắncómộtôngbácsĩgiỏithấyrõđượcnguyêndo,nênngườibệnhnàođếnôngcũngchotoathuốcnhưsau:"Mỗingàylấyxebuýtđếntrungtâmthànhphốđểnhìnngắmcộicây.Khiđếngầncây,hãythực tập thởvào, thởrabahơi trướckhiômcâyvào lòng trongmười lămphút,vừaômvừatheodõihơithở.Phảithấyrõmàuxanhcủalávàhítthởhươngthơmcủavỏcây.Thựctậpnhưvậyvàituầnlễ,bạnsẽkhỏibệnh".

Bệnhnhânlàmtheovàthấykhỏerathật,nhưngsốngườiđếnômcâycànglúccàngđông;họphảiđứngsắphàngdàicảcâysố.Tacũngbiếtconngườicủathờiđạivănminhnàykhócóđủkiênnhẫn,dođó,việcchờchựcbabốntiếngđồnghồđểđượcômcộicâyvượtquásứcchịuđựngcủahọnênhọliềnbiểutìnhphảnkháng.Họramộtcáiluậtmớilàmỗingườichỉđượcphépômcâynămphútthôi,sauđólạitrụtxuốngcònmộtphút,thànhracơhộiđượclànhbệnhlạicàngbịgiảmthiểu.

Chẳngbaolâuchúngtacũngsẽlâmvàotìnhhuốngbithảmđónếutasốngkhôngcótỉnhthức.Taphảithấyrõtừnghànhđộngtalàmđểbảovệtráiđất,bàMẹcủata.TabảovệMẹtứclàtabảovệchínhtavàconcáicủata.

Khinhìnvàothùngrác,taphảithấyđượchoa,xàlách,càchua,dưachuộtsẽmọclêntừđó.Khivứtmộtcáicỏchuốivàothùngrác,tabiếtlàvỏchuốiấysẽđượcbiếnthànhhoavàraucải.Cònkhitavứtmộtcáibaonylôngvàothùngrác,tabiếtrằngrấtkhóhoặclàphảilâulắm,mấytrămnăm,nómớicóthểbiếnthànhhoa.Cáiđóchínhlàsựthựctậpthiềnquán."Vứtmộtcáibaony lông trong thùng rác, tôi biết là tôi đang vứtmột cái bao ny lông vàothùngrác".ChỉbằngsựthựctậpchánhniệmtamớicóthểgiữgìnvàbảovệbàMẹcủata,tứclàtráiđấtnày.

Cóchánhniệmtrongtừnghànhđộng,trongtừnggiâyphútlàxâydựnghòabìnhhạnhphúcchohiệntạivàtươnglai.Cóchánhniệmsoisáng,tatrởnên

dèdặthơntrongviệcdùngnhữngsảnphẩmpháhoạisinhmôi,vàđólàbướccơbảnđưađếnanlạcvàhạnhphúcthậtsự.

Một trong những ung nhọt của thế giới ngày nay là những đồ phế thảinguyêntử.Nótạonênmộtđốngráckhổnglồphảimất250ngànnămmớicóthểbiếnthànhhoa.40tiểubangtrongsố50tiểubangHoaKỳđãbịônhiễmbởinhữngđồphếthảinguyêntử.

Chúng ta đang biến trái đất thành một nơi không thể sống được nữa, vàtươnglaiconcháutasẽrasao?Taphảimaumaudừnglạivàtậpsốngchocótỉnhthứcthìmớimongcứuvãnđượctìnhthếnguyngậphiệntại.

Nuôidưỡngchánhniệm

Khingồixuốngbànăn,nhìnbátcơmđầyvànhữngthứcănthơmngon,tanênnhớrằngcóbiếtbaongườiđangchếtvìđói.Mỗingàycóítnhất40.000trẻemchếtvìđóihaythiếudinhdưỡng.Nghequaconsốđóaimàkhôngthảngthốt.Chonênkhinhìnkỹvàocácdĩathứcăn,tathấycóMẹ,tráiđấtcủa ta, thấynhữngngườinôngdân cần cù, thấy cảmấychụcngànembéđangchếtđói.

ỞMỹChâuvàÂuChâu,taquenănthócgạovànhữngthựcphẩmkhácnhậpcảng từ cácnướcnghèokhổ: cà phê từColumbia, sô cô la từGhana, gạothơmtừTháiLan.Chúngtanênnhớrằngtrẻemcácnướcđóchưabaogiờnếm những thứ bổ béo đó trừ các em con nhà giàu. Các em chỉ được ănnhững thứ hạng bét, còn đồ tốt được dành để xuất cảng để nhà nước thungoạilệ.Cónhiềugiađìnhphảibánconemmìnhlàmđầytớchonhữngnhàgiàuđểchúngđượcănuốngđầyđủ.

Nghĩđếncácemthiếumaymắnđó,tachắptaylạitrướcmỗibữaăn.Taýthứcđượcsựmaymắncủamình,vàmộtngàykiacóthểtasẽtìmđượcgiảiphápđểxóabỏnạnbấtcôngđangxảyrakhắpnơi.

TrongnhiềugiađìnhtịnạnViệtnam,trướcmỗibữaăn,mộtcháubécầmchéncơmlênvànói:"Hômnaytrênbàncónhiềumónănrấtngon.Conrấtbiếtơnmọingườimọiloàiđãchoconvàgiađìnhconnhữngmónngonnày.Conbiết rằngcó rấtnhiềungườiđangchếtđói".Làmộtngười tịnạn, embiếtrằngemđangănnhữnghạtgạothơmmọctừđấtThái,nhưngnhiềuembéTháichưabaogiờđượcănthứgạonày.Thậtkhómànóichocácemởnhững nước giàu có hiểu rằng có nhiều embé trên thế giới chưa bao giờđượcănnhữngmónănnganvàbổnhưcácem.Thấyđượcđiềunày, tasẽvượtquarấtdễdàngnhữngkhókhănnhỏnhoicủata,vàtasẽtìmcáchgiúpđỡnhữngngườiđangcầntìnhthươngvàsựhiểubiết.

Bứcthưtình

Những tổ chức tranh đấu cho hòa bình vẫn còn vướng chất căm thù, bạođộngvàhiểulầm.Nhữngtổchứcấycóthểviếtnhữngbứcthưphảnkhángrất hùnghồnnhưng có thể khôngđủ khả năngđể viết nhữngbức thư dịudàng.

Chúng tacầnhọccáchviếtnhữngbức thưmàQuốcHội,Tổng thốnghayChủTịchNhàNướcthíchđọcchứkhôngvứtvàosọtrác.Chúngtaphảihọcdùngthứngônngữkhônglàmngườikháctránhxata.TổngThốngcũnglàmộtngườimangchấtngườinhưchúngtathôi.

Nhữngnhàvậnđộngchohòabìnhcóthểdùngáingữhaykhông,cáiđócòntùyởmứcđộanlạctronghọ.Bởinếuchínhhọkhôngcóanlạc,làmsaohọcóthểlàmchongườikhácđượcanlạc?Nếuchínhtakhôngbiếtmỉmcườithìtakhôngthểnàolàmchongườikhácmỉmcườiđược.Nếutrongtakhôngcósựbìnhan,takhôngđónggópđượcgìhếtchocôngcuộchòabình.

Mộtphongtràohòabìnhcònmangtínhcămthùvàbạođộngsẽkhônghoànthànhđượcnhiệmvụtatrôngchờnơinó.Taphảigiúphọthayđổiphươngcáchhànhđộng,saochodịudàngvàtươimáthơn.Vìvậytaphảithựctậpchánhniệm,đểcókhảnăngnhìnrõ,thấyrõvàhiểurõ.Nếucóđượccáinhìnbấtnhị,tamớigiảitrừđượcbạođộngvàcămthù.Làmhòabìnhtrướctiênlà làmcho trong ta cóhòabình.Bởi chúng taphảinươngvàonhau, cũngnhưgiớitrẻnươngvàochúngtađểcóđượcmộtngàymaitươisáng.

Bổnphậnngườicôngdân

Làcôngdân,tacótráchnhiệmrấtlớn.Trongđờisốnghằngngày,cáchthứctaănuốngvàtiêuthụcóảnhhưởnglớnđếntánhmạngchínhtrịcủathếgiới.Hàngngàytalàmcáigìthìtalàcáiđó,vàđiềunàyquanhệmậtthiếtđếntìnhtrạnganlạccủaxãhội.Ýthứcđượcnhưvậy,tasẽcóanlạcngaytronggiâyphúttađangsống.Tatưởngrằngcácchánhquyềncóquyềntựdođặtramộtchínhthểtheoýhọmuốn,thựcracáiquyềntựdođótùythuộcvàocáchchúngtasốngđờisốnghằngngày.Nếutatạođiềukiệnđểhọthayđổichínhthểlàhọsẽthayđổiđược.Nhưngbâygiờthìđiềuđóchưađượcthựchiện.

Tacũngtưởngrằngnếutalànhàcầmquyền,tasẽcóthểlàmbấtcứcáigìtamuốn.Điềuđóchưahẳnđúng.Nếutalàmtổngthống,tacóthểcũngsẽhànhxửgiốngnhưvịtổngthốngđươngthời,cóthểkháhơnmộtchúthoặctệhơnmộtchút.

Thiềnquángiúptanhìnsâuvàosựvật,nhìnsâuvàochínhconngườitađểtathấyrõtacầnphảichuyểnhóatanhưthếnàovàlàmthếnàođểthayđổitìnhtrạngxãhội.Thayđổicáchnhìncủatalàtathayđổihoàncảnhbênngoàivìhoàncảnhbênngoàilàtâmthứctatạora,hoàncảnhbênngoàiphảnảnhtâmthứccủata.Chonênsốngcóchánhniệmlàđiềuthiếtyếu.Tasẽthấyrằngbảnchấtcủabomnguyêntửvàcủabấtcôngxãhộicũngkhôngtáchrờibảnchấtconngườicủata.

Khitabắtđầuthấyđượctráchnhiệmcủamình,taphảimờicácnhàlãnhđạocùngđivớita.Taphảikhuyếnkhíchhọgiữgìnbảovệsinhmôivàgiữgìnbảovệtâmthứccộngđồng.Taphảigiúphọtuyểnchọnnhữngngườicốvấnbiếtphụngsựchohòabình.Nhữngngườicóđờisốngtâmlinhvữngchãimàtacóthểtincậyvànươngtựa.Taphảisángsuốtkhibầulênnhữngnhàlãnhđạochínhtrị.Tabầuhọkhôngphảivìcáivẻhàohoaphongnhãcủahọmàvìhọcùngđimộtđườngvớita.

ChánhphủPhápđãcóxuhướngnàykhichọnnhữngnhànhânbảnvànhữngngườiphụtráchsinhmôilàmtổngtrưởngmộtsốcácbộ.TrườnghợpđiểnhìnhlàBernardKouchner,ngườiđãtừngủnghộchươngtrìnhcứutrợnhữngthuyềnnhânởVịnhTháiLan.Đólàmộtdấuhiệutốt.

Bảovệthântâmlàgiữgìnsinhmôimộtcáchrộnglớn

Chúngtaaicũngcầnhòabình,cầnanlạc.Hòabìnhvàanlạcđặtnềntảngởsựtôntrọngsựsốngcủamọingườivàmọiloài.Đấtđácũngbiếtđau,cũngcầnsống.Tráiđấtcũngvậy.Khitalàmônhiễmkhôngkhívànước,talàmhạisứckhoẻcủata,làmhạicácloàikhác.Cáchtatrồngtrọt,cáchtasửdụngphânrác,tấtcảđềucótácdụnghỗtương.

Bảovệthântâmlàgiữgìnsinhmôimộtcáchsâusắcvàrộnglớn.Mộtsốchương trình truyền thanh, truyền hình, sách báo, phim ảnh đầy tính bạođộngvàbiquanlànhữngchấtđộclàmônhiễmhưhạitâmhồnta,tâmhồncáctrẻthơ.

Taphảibiếtbảovệvàgiữgìnthântâmta,khôngđểchonhữngchấtđộcđólantrànkhắpnơi.Nhưvậylàtabảovệvàgiữgìnanlạcchothếgiới.

Nguồngốcchiếntranh

Nguồngốccủachiếntranhnằmởcáchtasốngđờisốnghàngngày,cáchtaxâydựngnhàmáy,xâydựngxãhộivà tiêu thụcácsảnphẩm.Nếu tabiếtnhìnsâuvàohoàncảnhxãhội,tasẽthấyđượcgốcrểcủachiếntranh.

Takhông thểđơngiản tráchcứbênnàyhaybênkia.Taphải tìmhiểunỗikhổđauvàsợhãicủacảhaiphía,vượtlêntrêntranhchấpphepháimàtìmcáchhòagiải.

Trongmọitranhchấp,tacầnphảihiểunỗikhổđaucủacảhaibên.ỞNamPhichẳnghạng,nếucóngườihiểuđượcnỗikhổđaucủaphíabênnàyvàquaphíabênkiađểgiải thíchchonhữngngườiphíabênkia thì tình trạngđâuđếnnổibi thảm.Tacầnnhữngcâycầu liên lạc, tacầnnhữngcâycầuthôngcảm.

Côngtrìnhthựctậpbấtbạođộngbắtđầutừnơibảnthânta.Tâmtacóhòabìnhthìkhigặpkhókhăn,tamớibiếtphảilàmgìđểgiảiquyếtvấnđềchoêmđẹp.Dùlàvấnđềtronggiađìnhhayngoàixãhội,thìcáchgiảiquyếtvẫngiốngnhau.

Một ngàymùa thu, khi đi dạo chơi trongmột công viên, tôi bắt gặpmộtchiếcláđỏrấtđẹphìnhtráitimđangđongđưatrêncành.Tôiđứngnhìnvànóichuyệnvớichiếclàrấtlâu.Tôichợtkhámphárarằngchiếclálàmẹcủacây.

Bình thường tanghĩ rằngcây làmẹcủa lá,nhưngsaumộthồingắmnhìnchiếc lá, tôi thấy rằng lácũng làmẹcủacây.Rễcâyhútnhựa từnướcvàkhoángchấtnhưngthứnhựanguyênnầykhôngđủđểnuôisốngcâynêncâyphảiphânphátnhựanầychocáclá,vàvớisựhợptáccủaánhsángmặttrờivàkhôngkhí,lábiếnchếnhựanguyênthànhmộtthứnhựagọilànhựaluyệncókhảnăngnuôisốngcây.Vìvậymàtôithấylácũnglàmẹcủacây.Chiếcláđượcgắnvàocâybởimộtcáicuống,chonênmìnhthấyđượcdễdàngsựliênlạccủahaibên.

Còntathìđãcócáicuốngnhauởbụngmẹkhitacònlàmộtbàothai.Chínhnhờcáicuốngnhauđómàthứcănvàdưỡngkhíđượcđưavàobàothai.Khitasinhra,ngườitacắtmấtcáicuốngđó,vàđiềunàychotacáiảotưởnglàtađượcđộclậptựdo,khôngcònbịlệthuộcvàomẹnữa.Thậtratavẫnlàconcủamẹ,vàkhôngnhữngtachỉcómộtngườimẹ,màtacórấtnhiềumẹ.Tráiđấtcũnglàmẹcủata.Tađượcgắnliềnvàotráiđấtbởirấtnhiềucáicuống.

Tacũngcómộtcáicuốnggắntavàovớimây.Bởinếukhôngcómây,làmsaocónướcchotauống.Tađượctạothànhbởibảymươiphầntrămnước,vìvậytavàmâycũngđượcgắnvàonhau.Tacònđượcgắnvàovớirấtnhiềuthứkhác,vớidòngsông,vớirừngxanh,vớibáctiềuphu,vớibácnôngdân,đủcảkhôngthiếugìhết.Cảvũtrụdangtaynuôinấngta,bảobọcta.Bạncóthấytôilàbạnvàbạnlàtôikhông?Nếubạnkhôngcómặtthìtôicũngkhôngcómặt.Điềuđóquáhiểnnhiên.Nếubạnchưathấyđượcnhưvậy,bạncứnhìnsâuthêm,bạnsẽthấy.

Tôihỏichiếclá:"Emcósợmùathukhông,vìtớimùathu,emsẽphảirờicây?"Chiếcláđáp:"Dạkhông.SuốtmùaXuânvàmùahạemđãsốngrấtđầyđủ.Emđãgiúpcâyhếtlòngđểcâyđượcsống.Emthấymìnhtrongcây.Emthấymìnhlàcây,emkhôngphảichỉlámộtchiếclá.Khiemtrởvềđất,emsẽ tiếp tụcnuôidưỡngcây.Emchẳngcógìphải lo sợcả.Khi em rờicànhbaybổngtrênkhông,emsẽvẫytaychàocây:Tasẽgặplạinhaumộtngàyrấtgần."Chiếclávừanóixongthìmộtngọngióthoángqua.Chiếclábaylượnnhẹnhàngtrướckhirơixuốngđất.Lárấtsungsướngkhithấyđượclálàcây.Tôicúiđầuchàolá,cảmơnláđãchotôimộtbàihọcquýgiá.

Cóhằngtriệungườichơithểthaotrênthếgiới.Khitaxemmộttrậnđábóng,tathườngtheophenàyhoặcphekia,cóthếtamớicóthểtheodõitrậnđấumộtcáchhứngthú.Khicầuthủphetađábóngthìtacũngmuốnđưachânrađểđátheo.Khiphetathắngthìtacũngnhảynhótmừngrỡ,khiphetathua,tacũngthấtvọngnãonề.

Trongchiếntranhcũngvậy,tacũngưathíchtheophe.Tathườngbênhvựcphebịápbức.Tatranhđấubằngcáchlaóphẩnnộ,ítkhitachịuvượtlêntrên những tranh chấp để nhìn cho rõ, nhưmột bàmẹ nhìn đàn con đangđánhnhau.

ViệtNamcócâutụcngữ"Gàmộtnhàbôimặtđánhau".Vìtabôimặtnêntamớikhôngthấyrõnhau,tưởngngườikialàngườilạ.Vìvậytamớibắnvàongườikia.Chỉkhinàotathấyđượcmọingườilàanhemmộtnhà,mỗingườilà một phần của thân thể thì ta mới có thể nhìn nhau bằng con mắt yêuthương,mớicóthểhòagiải.

Trong cuộc đời, ta phải tự nhủ làmìnhmaymắn khi ta gặp được nhữngngườibiếtyêuthươngcảloàivậtvàcâycỏ.Cónhữngngườidùsốngtrongan bình vẫn không quên hàng triệu người đang đói khổ, bệnh tật. Nhữngngườiđóđãthấyđượcsựliênhệmậtthiếtcủamọiloàimọisựvớinhau.Họhiểurằngnhữngnướcgiàucókhôngthểnàosốngsótnếukhôngcónhững

nướckémmởmangvànghèokhổ.Sựnghèokhổthiếuthốn,sựápbứcbốclộtđưađếnchiếntranh.

Trongthờiđạichúngta,khichiếntranhxảyra,tấtcảcácnướcđềucảmthấynhưđanglâmchiến.Sốphậncủanướcnàydínhlíutớisốphậntớinướckia.

Đếnkhinàothìgànhàmớihếtbôimặtđểđánhau?Đếnkhinàochúngtamới thấyrõchúngta làanhem,làmộtphầncủathânthể.Cólẽmỗingàychúngtaphảinhìnnhaumànóirằng:"Tôilàemcủaanh.Tôilàchịcủaem.Chúngtađềulàconngười.Chúngtachỉcómộtcuộcsống".

Câuchuyệnchiếclá

Một ngàymùa thu, khi đi dạo chơi trongmột công viên, tôi bắt gặpmộtchiếcláđỏrấtđẹphìnhtráitimđangđongđưatrêncành.Tôiđứngnhìnvànóichuyệnvớichiếclàrấtlâu.Tôichợtkhámphárarằngchiếclálàmẹcủacây.

Bình thường tanghĩ rằngcây làmẹcủa lá,nhưngsaumộthồingắmnhìnchiếc lá, tôi thấy rằng lácũng làmẹcủacây.Rễcâyhútnhựa từnướcvàkhoángchấtnhưngthứnhựanguyênnầykhôngđủđểnuôisốngcâynêncâyphảiphânphátnhựanầychocáclá,vàvớisựhợptáccủaánhsángmặttrờivàkhôngkhí,lábiếnchếnhựanguyênthànhmộtthứnhựagọilànhựaluyệncókhảnăngnuôisốngcây.Vìvậymàtôithấylácũnglàmẹcủacây.Chiếcláđượcgắnvàocâybởimộtcáicuống,chonênmìnhthấyđượcdễdàngsựliênlạccủahaibên.

Còntathìđãcócáicuốngnhauởbụngmẹkhitacònlàmộtbàothai.Chínhnhờcáicuốngnhauđómàthứcănvàdưỡngkhíđượcđưavàobàothai.Khitasinhra,ngườitacắtmấtcáicuốngđó,vàđiềunàychotacáiảotưởnglàtađượcđộclậptựdo,khôngcònbịlệthuộcvàomẹnữa.Thậtratavẫnlàconcủamẹ,vàkhôngnhữngtachỉcómộtngườimẹ,màtacórấtnhiềumẹ.Tráiđấtcũnglàmẹcủata.Tađượcgắnliềnvàotráiđấtbởirấtnhiềucáicuống.Tacũngcómộtcáicuốnggắntavàovớimây.Bởinếukhôngcómây,làmsaocónướcchotauống.Tađượctạothànhbởibảymươiphầntrămnước,vìvậytavàmâycũngđượcgắnvàonhau.Tacònđượcgắnvàovớirấtnhiềuthứkhác,vớidòngsông,vớirừngxanh,vớibáctiềuphu,vớibácnôngdân,đủcảkhôngthiếugìhết.Cảvũtrụdangtaynuôinấngta,bảobọcta.Bạncóthấytôilàbạnvàbạnlàtôikhông?Nếubạnkhôngcómặtthìtôicũngkhôngcómặt.Điềuđóquáhiểnnhiên.Nếubạnchưathấyđượcnhưvậy,bạncứnhìnsâuthêm,bạnsẽthấy.

Tôihỏichiếclá:"Emcósợmùathukhông,vìtớimùathu,emsẽphảirờicây?"Chiếcláđáp:"Dạkhông.SuốtmùaXuânvàmùahạemđãsốngrấtđầyđủ.Emđãgiúpcâyhếtlòngđểcâyđượcsống.Emthấymìnhtrongcây.Emthấymìnhlàcây,emkhôngphảichỉlámộtchiếclá.Khiemtrởvềđất,emsẽ tiếp tụcnuôidưỡngcây.Emchẳngcógìphải lo sợcả.Khi em rờicànhbaybổngtrênkhông,emsẽvẫytaychàocây:Tasẽgặplạinhaumộtngàyrấtgần."

Chiếclávừanóixongthìmộtngọngióthoángqua.Chiếclábaylượnnhẹnhàngtrướckhirơixuốngđất.Lárấtsungsướngkhithấyđượclálàcây.Tôi

cúiđầuchàolá,cảmơnláđãchotôimộtbàihọcquýgiá.

Chúngtacùngmộtnhânthể

Cóhằngtriệungườichơithểthaotrênthếgiới.

Khitaxemmộttrậnđábóng,tathườngtheophenàyhoặcphekia,cóthếtamớicóthểtheodõitrậnđấumộtcáchhứngthú.Khicầuthủphetađábóngthìtacũngmuốnđưachânrađểđátheo.Khiphetathắngthìtacũngnhảynhótmừngrỡ,khiphetathua,tacũngthấtvọngnãonề.

Trongchiếntranhcũngvậy,tacũngưathíchtheophe.Tathườngbênhvựcphebịápbức.Tatranhđấubằngcáchlaóphẫnnộ,ítkhitachịuvượtlêntrên những tranh chấp để nhìn cho rõ, nhưmột bàmẹ nhìn đàn con đangđánhnhau.

ViệtNamcócâutụcngữ"Gàmộtnhàbôimặtđánhau".Vìtabôimặtnêntamớikhôngthấyrõnhau,tưởngngườikialàngườilạ.Vìvậytamớibắnvàongườikia.Chỉkhinàotathấyđượcmọingườilàanhemmộtnhà,mỗingườilà một phần của thân thể thì ta mới có thể nhìn nhau bằng con mắt yêuthương,mớicóthểhòagiải.

Trong cuộc đời, ta phải tự nhủ làmìnhmaymắn khi ta gặp được nhữngngườibiếtyêuthươngcảloàivậtvàcâycỏ.

Có những người dù sống trong an bình vẫn không quên hàng triệu ngườiđangđóikhổ,bệnh tật.Nhữngngườiđóđã thấyđượcsự liênhệmật thiếtcủamọiloàimọisựvớinhau.Họhiểurằngnhữngnướcgiàucókhôngthểnào sống sót nếu không có những nước kémmởmang và nghèo khổ. Sựnghèokhổthiếuthốn,sựápbứcbốclộtđưađếnchiếntranh.

Trongthờiđạichúngta,khichiếntranhxảyra,tấtcảcácnướcđềucảmthấynhưđanglâmchiến.Sốphậncủanướcnàydínhlíutớisốphậntớinướckia.

Đếnkhinàothìgànhàmớihếtbôimặtđểđánhau?

Đếnkhinàochúngtamớithấyrõchúngtalàanhem,làmộtphầncủathânthể.Có lẽmỗingàychúng taphảinhìnnhaumànói rằng: "Tôi làemcủaanh.Tôilàchịcủaem.Chúngtađềulàconngười.Chúngtachỉcómộtcuộcsống".

Hòagiải

Taphảilàmgìkhitagâytổnthươngchongườikhácvàkhihọtrởthànhkẻthù của ta?Người đó có thể làmột người thân trong gia đình hay làmộtngườibạn.

Tachẳngcầnphảilàmgìnhiều.Điềutrướctiênlàtaphảicóthìgiờđểxinlỗi.Nhiềukhitakhôngcốtìnhlàmchongườikhácbuồnvàgiận,nhưngvìthiếuchánhniệmhoặcvìvụngvềnêntađãlàmthế.Chonênchánhniệmrấtcầnthiếttrongđờisốnghằngngày.Cóchánhniệmtatránhđượcnhữnglỡlầmtrongkhinóivàlàm.

Điếuthứhailàtabiếtkhaitriểnphầnhoatrongtavàchuyểnhóaphầnrác.Khitatrởnênnhẹnhàng,tươimátvàdễthương,ngườikiatừtừrồisẽthấyvàsẽhiểurằngtađãthayđổi.Lúcđótachẳngcầnnóigìthêm.Ngườiấyđãthấyvàđãthathứchota.Chonênhãynóibằngchínhcuộcsốngcủamìnhchứkhôngchỉbằnglờinói.

Khithấyđượcngườikiađangđaukhổlàtađãbắtđầucósángsuốt.Vàkhitrongtâmtanảynởýmuốnlàmvơibớtnỗikhổcủangườikialàtabắtđầucótìnhthươngchânthật.Nhưnghãycẩnthận.Đôikhitatưởnglàtađãvữngvàngrồi.Muốnbiếtchắc,tanêntìmđếnngườikia,nghengườikianóithìtamớibiếtrõlàtađãthậtsựthươngngườikiachưa.Nếuchỉnghỉrằngmìnhđãhiểuvàthươngngườikiathìđôikhiđóchỉmớilàsựtưởngtượng.

Hòagiảikhôngcónghĩalàkýkếtmộthiệpướcvớidãtâmvàsựthiếulươngthiện.Nếu còn có tham vọng, còn có chủ tâm chia phe chia nhóm thì đókhôngphảilàhòagiải.Phầnlớnchúngtavẫncònmuốntheophenàyhayphekiathìtấtnhiênsẽtranhchấp.Chúngtavẫncònthiênlệch,phánđoán,đúng,sai,căncứtrênnhữngtinđồnnhiềukhithấtthiệt,vẫncònmuốnnuôidưỡngcămthùđểlàmđộnglựchànhđộng.Lòngbấtnhẫntuytốtnhưngvẫnkhôngđủ.Xãhộinàykhôngthiếunhữngngườisẵnsànglaomìnhvàohànhđộng.Xãhộinàycầnnhữngngườicótừtâm,khôngphephái,thấyđượcsựthậtmộtcáchtoàndiện.

KhinàotathấyđượcmộtembéOugandachỉcòndavàxươnglàchínhbảnthânta,khinàotathấysựđóikhổđólàsựđóikhổcủachínhta,khiấytamớihiểuđượcthếnàolàtìnhthươngvôphânbiệt.Lúcấytamớithaothứctìmđủmọicáchđểlàmvơibớtnỗikhổcủamuônloài.

Hãygọiđúngtêntôi

ỞLàngHồng,mỗituầnchúngtôinhậnđượchàngtrămbứcthưtừcáctrạitỵnạngửivề,nhữngbứcthưtrànngậpnhữngđaubuồntủinhục,đọcmàrớtnướcmắt.Chúngtôithậtsựkhôngbiếtlàmcáchnàođểlàmvơibớtnhữngđauthươngdùchúngtôicốgắnghếtlòng.

Ngườitakểrằngrấtđôngnhữngngườivượtbiênđãbỏthâytrênbiểncả.Sốcònlạilênđượcbờthìsốnglâylấtquangàytrongnhữngtrạitỵnạn.

Khôngnhữngphụnữmàcảmộtsốcácembégáicũngbịhảitặchãmhiếp.LiênhiệpquốcvàchínhquyềnTháiLanđãcốgắngcanthiệpnhưngnạnhảitặcvẫnhoànhhànhtrênbiển.Cómộtbức thưkểchuyệnmộtembémườihaituổibịhảitặchãmhiếpphảinhảyxuốngbiểntửtự.

Khinghetinnày,aimàchẳngtứcgiậnvàchỉmuốnxáchsúngbắnchếttêncướpbiển.Nhưngnếunhìnsâuhơntasẽ thấynhiềuđiềucầnthấy.Tathửđặtmìnhvàođịavịtênhảitặc.SinhravàlớnlêntrongmộtgiađìnhnghèokhổởvenbiểnTháiLan,khôngđượcdạydỗ,khôngđượcđihọc,chađibiểnvềchỉbiếtuốngrượusay,suốtngàylêulỏngtheobạnbèxấu,lớnlêntronghoàncảnhđóchắctacũngsẽtrởthànhhảitặcmàthôi.

Hàng ngày ở vịnh Thái Lan có hàng trăm em bị sinh ra trong hoàn cảnhtươngtựvànếuchúngta,nhữngnhàchínhtrị,xãhộivàgiáodụckhônglotìmcáchđểthayđổihoàncảnhcácemthìhaimươinămsau,cácemđócũngsẽtrởthànhhảitặc.Dođó,nếutaxáchsúngbắnnhữngemđótứclàchúngtabắnchínhchúngtavìtalàngườicótráchnhiệmvềtìnhtrạngnày.

Bài thơHãyGọiĐúngTênTôi cóbanhânvật: embégái, tênhải tặc vàtôi.Chúngtôinhìnnhaumàchúngtôicónhậnranhaukhông?Hãygọiđúngtêntôi.Tôicónhiềutênlắm.Chỉcầngọiramộttênlàtấtcảđềulêntiếngmộtlần.

HãyGọiĐúngTênTôi

ĐừngbảongàymaitôiđãrađiBởivìchínhhômnaytôivẫncònđangtớiHãyngắmtôithoáthìnhtrongtừngphúttừnggiâyLàmđọtlátrêncànhcâyLàmconchimnoncánhmềmChiêmchiếpvuimừngtrongtổmới

LàmconsâuxanhtrêncuốnghoahồngLàmgânviênngọctrắngtượnghìnhtronglòngđáTôicòntớiđểkhócđểcườiĐểướcmongđểlosợSựxuấtnhậpcủatôilàhơithởNhịpsinhdiệtcủatôicũnglàtiếngđậpmộtlầnCủahằngtriệutráitimTôilàconphùduthoáthìnhtrênmặtnướcVàlàconchimsơncamùaXuânvềtrênsôngđónbắtphùduTôilàconếchbơitronghồthuVàcũnglàconrắnnướctrườnđitìmcáchnuôithânbằngthânếchnháiTôilàembéOuganda,baonhiêuxươngsườnđềulộra,haibànchânbằnghaiốngsậyTôicũnglàngườichếtạobomđạnĐểcungcấpkịpthờichocácdântộcÁPhiTôilàembémườihai,bịlàmnhụcnhảyxuốngbiểnsâuTôicũnglàngườihảitặcsinhravớimộttráitimChưabiếtnhìnbiếtcảmTôilàngườiđảngviêncaocấpcầmquyềnsinhsáttrongtayVàcũnglàkẻbịcoilàcónợmáunhândânđangchếtdầnmòntrongtrạitậptrungcảitạoNổivuicủatôithanhthoátnhưtrờiXuân,ấmápcỏhoamuônlốiNiềmđaucủatôiđọngthànhnướcmắt,ngậpvềbốnđạidươngsâuHãygọiđúngtêntôiChotôithấyđượcnỗiđauvàniềmvuilàmộtHãynhớgọiđúngtêntôiChotôigiậtmìnhtỉnhthứcVàđểchocánhcửalòngtôiđểngỏCánhcửaxótthương.

Khổđaulàchấtliệunuôidưỡngtìnhthương

ỞViệtNam,trongbốnmươinămqua,đạoPhậtđãđivàocuộcđời.Trongchiếntranh,chúngtôikhôngthểchỉngồithựcsựthựctậpthiềntọavàtụngkinhtrongchùa.Chúngtôithựctậpthiềnởkhắpnơi,nhấtlànhữngnơicókhổđau,chếtchóc.Tiếpxúcvớinhữngkhổđautrongchiếntranh,tacóthểchữa lànhnhữngkhổđau riêngmình,nhữngkhổđau từmộtđời sốnghờihợt,thiếuýnghĩa.Khiphảiđốidiệnvớichếtchóc,vớithươngtích,vớimáuchảy,tanhậnrarằngtacóthểlànguồnanủichonhữngkẻđangkhổđau,tacóthểgiúphọbằngtìnhthương,bằngniềmvui,takhôngphảilàmộtkẻvôích.Chonênngaygiữanhữngkhổđautộtcùng,giữanhữnggianlaonguyhiểm,tavẫnthấycómộtniềmvuilớnkhihiểuđượcrằngthếnàolàthựctậptìnhthương.

Mộtmùađôngkia,tôiđãcùngmộtvàingườibạnđithămmộttrạitỵnạnởHồngKông.Ởđóchúngtôichứngkiếnrấtnhiềuđiềuthươngtâm.Cónhữngem bé mới một hay hai tuổi đã phải theo cha mẹ vượt biển ra đi, trongchuyếnđicácemđềumấtcảchalẫnmẹ.Thếmàbâygiờngườitasắpsửatrảcácemvềnướcvìngườitacholàcácemđãrađimộtcáchbấthợppháp.Khichínhmìnhtainghemắtthấynhữngcảnhtượngthươngtâmnày,tathấynhữngđaukhổcủabạnbètaởÂuChâuhayMỹChâuthậtchẳngđángkể.

Saumỗichuyếncứutrợvề,tôithấythànhphốParisthậtlàxalạ,nhưởtrongmơ.Tôithấyhaithếgiớisaomàcáchbiệtnhauquá,mộtbênkhổđautrànngập,mộtbênphùphiếmxahoa.Tôi tựhỏi tại saoởđâyngười tacó thểsốngđượcnhưvậytrongkhitìnhtrạngbênkiaquáthêthảm?

NếubạnchỉởParissuốtmườinămkhôngtiếpxúcgìhếtvới thếgiớibênngoàithìbạnsẽthấyởParisngườitasốngnhưvậylàđiềutựnhiên.

Thựctậpthiềnlàđểtiếpxúc.Đôikhikhôngcầnphảiđếntậnnơicókhổđaumớitiếpxúcđược.Tachỉcầnngồiyênmộtchỗ,theodõitìnhhìnhđangxảyrakhắpnơitrênthếgiớilàtacóthểhiểuvàthấyđượctấtcả.Tađểtâmđếnmọiviệcxảyrachungquanh,nêntacóthêmhiểubiết,thêmyêuthươngvàtabắttayhànhđộngngaytạinơitaởmàchẳngcầnphảiđiđâuxa.

Tìnhthươngquahànhđộng

Chúngtađãđivớinhaumộtđoạnđườngkhádài,và tôiđãđưaramộtsốphươngphápđểchúngtacùngtutậpnuôidưỡngchánhniệm,ýthứcđượcnhữnggìđangxảyratrongtavàngoàita.

Bâygiờtađãbướcvàomộtthếgiớirộnglớnhơnnêntacầnthêmmộtsốchỉdẫnđểbảo trọng thân thểgiúpbạnchọnmột lối sống thíchhợp trong thếgiớivănminhhiệntại.

MườibốngiớiTiếpHiện

-Giớithứnhất:Khôngđượcthờhaythầntượngbấtcứmộtchủnghĩahaymộtlýthuyếtnào,kểcảnhữngchủnghĩavàlýthuyếtPhậtGiáo.Nhữnghệthống giáo lý trong đạo Phật phải được nhận thức như những pháp mônhướng dẫn tu tậpmà không là những chân lý tuyệt đối để bảo vệ và thờphụng.

-Giớithứhai:Khôngđượcyêntrírằngnhữngkiếnthứcmìnhhiệncólànhữngchânlýbấtdibấtdịch,nhưthếđể tránhsự trở thànhcố thủvàhẹphòi. Phải học thái độ phá chấp và cởimở để đón nhận quan điểm của kẻkhác.Chânlýchỉcóthểthựcchứngtrongsựsốngmàkhôngthểtìmkiếmtrongkiếnthứcvàkháiniệm.Phảinguyệnsuốtđờilàmộtngườiđitìmhọcvàphảithườngtrựcquánsátsựsốngnơichínhmìnhvànơicuộcđời.

- Giớithứba:Khôngđượcépbuộcngườikhác,kểcả trẻem, theoquanđiểmmình,bấtcứbằngcáchnào:uyquyền,sựmuachuộc,sựdọanạt,sựtuyêntruyềnvàgiáodụcnhồisọ.Phảitôntrọngsựkhácbiệtcủakẻkhácvàsựtựdonhậnthứccủahọ.Tuynhiênnêndùngnhữngphươngtiệnđốithoạiáingữvàbấtbạođộngđểgiúpngườikháccởibỏcuồngtínvàcốchấp.

-Giớithứtư:Khôngđượctrốntránhthựctạikhổđau,nhắmmắttrướckhổđauvàđánhmấtýthứcvềkhổđaucủacuộcsống.Phảitìmtớivớinhữngkẻkhổđaubằngcácphương tiện tiếpxúc, tường thuật,hìnhảnh,âm thanh...Nênthườngxuyêntựđánhthứcmìnhvànhữngngườixungquanhvềsựcómặtcủanhữngđaukhổhiệnthựckhắpnơitrênthếgiới.

- Giới thứnăm:Khôngnên tích lũy tiền bạc và của cải trong khi nhiềungườiđangđóikhổ thiếu thốn.Khôngđượcđặtdanhvọngvàquyềnhànhlàmmụctiêucủađờimình.Phảisốnggiảndị,vàphảibiếtchiasẻ thìgiờ,khảnăngvàtàivậtmìnhcóvớinhữngkẻthiếuthốn.

-Giớithứsáu:Khôngđượcgiữtâmsânhậnvàoánthù.Hãyhọccáchquánchiếuvàchuyểnhóanhữnghạtgiốngcủasânhậnvàoánthùkhinhữnghạtgiốngnàycònchưaphátkhởitrênýthức.Khitâmniệmsânhậnvàoánthùđãphátkhởi,hãynắmlấyhơi thởchánhniệmvàquánchiếuvềbềsâuđểthấyđượcbảnchấtcủa tâmniệmsânhậnvàoánthùcủamìnhvàcũngđểthấyđượctựtánhvàhoàncảnhcủanhữngngườiđãgâylêntâmniệmsâuhậnvàoánthùấy.Nênlấyconmắttừbiđểnhìnmọingườivàmọiloài.

-Giớithứbảy:Khôngđượcbuôngthảtheoloạntưởngvàhoàncảnhđểtự

đánhmấtmình.Phảibiếtthựctậphơithởvànụcườichánhniệmđểtrởvềtiếpxúcvớinhữnggìđangxảyratronggiờphúthiệntại.Hãytậptiếpxúcvớinhữnggìmầunhiệm,tươimátvàlànhmạnhtrongtavàquanhtađểliêntụcgieotrồngnhữnghạtgiốnganlành,hạnhphúcvàhiểubiếtlàmđộnglựcchuyểnhóachiềusâucủatâmthứctrênđườngthànhtựuđạonghiệp.

-Giớithứtám:Khôngđượcnóivàlàmnhữngđiềucóthểtạonênsựbấthòa trongđoàn thểvàcó thể làmtanvỡđoàn thể.Phảisửdụngáingữvàhànhđộnghòagiảiđểgiúpgiảiquyếtnhữngvụbấthòadùlớn,dùnhỏ.

-Giớithứchín:Khôngđượcnóidốiđểmưucầutài lợivàsựkínhphục.Khôngđược nói những lời gây chia rẽ, căm thù.Khôngđược loan truyềnnhữngtinmìnhkhôngbiếtlàcóthực.Khôngđượcphêbìnhvàlênánnhữngđiềumìnhkhôngbiết chắc.Phảinóinhững lời chân thật và cógiá trị xâydựngsựhiểubiếtvàhòagiải.Phảicócamđảmnóirasựthựcvềnhữngtìnhtrạngbấtcông,dùhànhđộngnàycóthểmanglạinhữngđedọachosựanthâncủamình.

-Giớithứmười:KhôngđượclợidụngđạoPhậtvàcácđoànthểgiáohộivàomụctiêuquyềnbính.Khôngđượcbiếncácgiáođoànthànhnhữngđảnghoạtđộngchínhtrị.Sốngtrungtrựcđờisốngtâmlinhvàtôngiáomình,giáođoàntrongđómìnhsốngphảicótháiđộrõrệt,vềnhữngtìnhtrạngápbứcvàbấtcôngxãhội,vàsửdụngảnhhưởngmìnhđểchuyểnđổicáctìnhtrạngấymàkhôngnêndấnthânvàonhữngcuộctranhchấpphephái.

- Giới thứmườimột:Khôngđượcsống theo tàmệnh.Khôngđượcsinhsống bằng những nghề nghiệp có thể gây tàn hại cho con người và thiênnhiên.Khôngđượcđầutưvàonhữngdoanhnghiệpchuyênlàmlợichomộtnhómngườitrongkhitướcđoạtmôitrườngvàcơhộisinhsốngcủanhữngnhómngườikhác.NênchọnmộtnghềcóthểgiúpmìnhthựchiệnđượclýtưởngtừbicứukhổcủađạoPhật.

-Giớithứmườihai:Khôngđượcgiếthạisinhmạng,khôngđượctánthànhsự chém giết. Phải tìmmọi cách có thể để bảo vệ sinhmạng, ngăn chậnchiếntranh,xâydựnghòabình.

-Giớithứmườiba:Khôngđượclấylàmtưhữunhữngtiềnbạcvàcủacảikhôngphảicủamìnhtạora.Phảibiếtngănngừanhữngkẻ tích trữvà làmgiàubấtlươngkhôngkểgìđếnsựđaukhổcủanhữngkẻbịápbứcvàthuathiệt.

-Giớithứmườibốn:Khôngđượcđốixửvớithânthểmìnhmộtcáchkhinhxuất.Phảibiếtbảo trọng thân thểmình,xemthân thểmình làđền thờcủatâmlinh,làchiếcthuyềnvượtbiển.Phảihọcbảotồntinh,khívàthầnđểcóthểcóđủnănglựchànhđạo.

Phầnsaunàydànhchoquývịcưsĩ:

- Phảiý thức trọnvẹn tráchnhiệmcủamìnhvềsựchorađờinhữngsinhmạngmớivàphảithườngxuyênnghĩtớimôitrườngsinhhoạttrongtươnglaicủanhữngsinhmạngnày.

Câuchuyệncủadòngsông

Cómộtdòngsôngrấtđẹpchảyquanúiđồivàđồngcỏxanhtươi.Dòngsôngcahátnhảynhót tungtăn từ trênnúixuốngđồngbằng.Xuốngđồngbằng,dòngsôngchảychậmlại,mặtnướctrongxanhêmmát.Lúcấydòngsôngcòntrẻlắm,vàdòngsôngmuốnchảymaurabiểncả.Dòngsôngcànglớncàngđẹpra,lượnkhúcyêukiềuvenđồivàbờlúa.

Mộtngàykiadòngsôngchúýđếnsựcómặtcủanhữngđámmâytronglòngnước.Mâyđủmàusắc,hìnhthể,đẹpquáchừng,nênsuốtngàydòngsôngcứmiệtmàichạyđuổitheonhữngđámmây,mongbắtđượcmộtđámmâychoriêngmình.Nhưngmâycứlơlữngtừngcaokhómàbắtđược,nhấtlàmâycứ thayhìnhđổidạngkhôngngừng.Vìmâyvô thườngnhưvậynêndòngsôngrấtđaukhổ.Chạyđuổibắttheomâythìvuinhưngsauđóthìdòngsôngđầythấtvọng,usầuvàtứcgiận.

Mộtngàykia,mộtcơngiólớnđiqua,quétsạchmâytrêntrời.Bầutrờitrởnênquangđãngkhông cònmột bóngmây.Dòng sôngnãonề tuyệt vọng,khôngcònmuốnsốngnữa."Khôngcònmâyđểchạy theo, tasốngđể làmgì?"

Tốihômđó,lầnđầutiêntrongđời,dòngsôngquaytrởvềtiếpxúcvớichínhmình.Lâunaydòngsôngchỉđuổitheonhữngcáibênngoàimàkhôngbaogiờ thấyđượcchínhmình.Tốihômđó, lầnđầu tiêndòngsôngnghe tiếngmìnhkhóc,âmthanhsóngvỡvàobờ.Dòngsônglắngnghetiếngcủamìnhvàkhámpháramộtđiềurấtquantrọng.

Dòng sôngnhận ra rằng cáimà lâunaymình theođuổiđãnằmsẵn tronglòngmình.Tưởngmâylàgì,đâungờmâycũngchỉlànước.Mâysinhratừnướcvàbâygiờmâytrởlạithànhnước.Vàdòngsôngtựbaogiờcũngvẫnlànướcnhưmộtđámmây.

Sánghômsau,khimặttrờilêncao,dòngsôngkhámphárathêmmộtđiềuthậtđẹp.Đâylàlầnđầutiêndòngsôngthấyđượcbầutrờixanhthẳm.Lâunaydòngsôngchỉchúýđếnmây,khôngchúýđếnbầutrời.Bâygiờsôngmớihiểurằngbầutrờilàquêhươngcủacácđámmây.Mâyluônluônthayđổinhưngbầutrờikhôngbaogiờthayđổi.Vàbầutrờicaođãcómặttronglòngsôngtựthuởnào.Cáithấynàyđemlạichodòngsôngmộtnguồnanlạclớn.

Dòngsônghiểurằngbaogiờbầutrờixanhcòncómặt,niềmanlạccủadòng

sôngsẽmãimãivữngbền.

Trưahômđó,cácđámmâylạilụctụctrởvềnhưngdòngsôngkhôngcòncónhuyếumuốnđuổibắtnữa.

Đámmâynàođiqua,dòngsôngcũngthấyđẹpvàcũngvẫytaychào.Dòngsôngkhôngcònthấybuồntủihaylưuluyến.Bởiđámmâynàocũnglàmộtdòng sông, chẳngcònphải chọn lựa.Mộtniềmanvuihàihòađãkếthợpmâyvàsông.

Tốihômđómộtđiềuthậttuyệtdiệuđãxảyra.Dòngsôngmởrộnglòngđónmặttrăngrằm,mặtnguyệttròntrònvànhvạchvàsángrựcrỡnhưmộtviênbảochâutrongdòngnướctrongvắt.

Cómộtbàikệmiêutảhìnhảnhđẹpđó:

BụtlàvầngtrăngmátĐingangtrờitháikhôngHồtâmchúngsanhlặngTrănghiệnbóngtrongngần

(BồtátThanhLươngnguyệtDuưtấtcảnhkhôngChúngsanhtâmcấutậnBồđềảnhhiệntrung)

Dòngsôngtrongvắtđãlàmhiệnrõbóngtrăngvàtrăngđãcùngmâynướcdắttaynhauđithiềnhànhvềbiểncả.

Chẳngcógìphảichạyđuổitheo.Chỉcầntrởvềvớimình,trởvềvớihơithởvà nụ cười, trở về nơi mình ở, nơi có thông reo, chim hót và nắng banmai.Cònnơinàođẹphơnnữa?

Xâydựngthếkỷthứhaimươimốt

Ngàynayngười tahaydùngdanh từ"chínhsách".Cáigìcũngchínhsáchnày,chínhsáchnọ.Tôiđãnghephongphangrằngcácnướctựgọilàtiếnbộđangbàntínhvềchínhsáchđưaquacácđồphếthảirácrếncủanướchọbỏbêncácnướccủathếgiớithứba.Tôinghĩrằngchúngtacầncómộtchínhsáchđểđốidiệnvớinhữngkhổđaucủachúng ta.Đaukhổkhôngphải làkhôngcóích.Chonêntaphảibiếtsửdụngkhổđauthếnàođểcólợichotavàchongườikhác.

Thế kỷ thứ haimươi có quá nhiều khổ đau: hai cuộc đại chiến tàn khốc,những trại tập trung thờiĐứcQuốc xã, những cuộc thảm sát ởCam bốt,nhữngtrậnđóilớn,nhữngcuộcditảntừViệtNam,TrungMỹ,vànhiềunơikhácdânchúngcũngbỏnướcchạytrốnkhôngbiếtvềđâu.Chonênchúngtacũngcầncómộtchínhsáchchonhữngloạiphânrácnày.

Chúngtaphảidùngnhữngkhổđaucủathếkỷhaimươilàmphânbónnhữngcâyhoađượcmọc lên trong thếkỷhaimươimốt.Khi ta thấynhữnghìnhảnhthảmkhốctạinhữngtrạitậptrungcủaĐứcquốcxã,tarùngmìnhsợhãi.Tanói:"Khôngbaogiờtôinhúngtayvàonhữngcôngviệctươngtợ.Chỉcóhọmớinhẫntâmlàmđiềuđó".Nhưngnếutacómặtởđó,cóthểtacũngsẻbịlôikéolàmynhưvậy,hoặclàtasẽhènnhátđếnnổikhôngdámlêntiếngngăncảnđiềuđó.Đó làđiềuđãxảy ra chonhiềungười.Chonên taphảidùng tất cảnhữngkinhnghiệmđau thươngnày làmphânbónchođấtđaitươnglaiđượcmàumỡ,chothếkỷhaimươimốtcóđượcnhiềuhoathơm.

ỞĐứchiệnnay,giớitrẻcómặccảmlàdântộchọcótráchnhiệmvềnhữngcuộc tàn sát thời chiến tranh.Nhữngngười có tráchnhiệmnêncùngnhausámhốiđểthếhệtươnglaitránhđượcnhữnglỗilầmcũ,vàbiếtchọnmộtđờisốngtỉnhthứchơn.Mộttrongnhữngđóahoacầnphảiđượcvuntrồngtướitắmchogiớitrẻcủathếkỷhaimươimốtlàbiếtchấpnhậnsựkhácbiệtgiữacácnềnvănhóa.Đoáhoathứhailàkhảnăngnhậndiệnđượcsựcómặtcủanhữngkhổđau,cónhữngkhổđauquávôíchtrongxãhộihiệnnay.

Nếu chúng ta thực tâmmuốnhọchỏi với nhau, chúng ta nênngồi lại vớinhauđểkiểmđiểmnhữnglỗilầmcũ.Vớihiểubiếtvàthươngyêu,chúngtacóthểmởmộtconđườngsángvàhiếntặngmộtkhuvườnđẹpchothếkỷhaimươimốt.

Tahãycầmtaymộtembévàmờiemrangồivớitangoàibãicỏ.Tavàemhãycùngngắmcỏxanh,ngắmnhữngđoáhoanhỏmọctrêncỏ.Rồinhìntrời

cao, thởvàmỉmcười.Bằngcáchđó, tadạychoembiết sốngan lạc,biếtthương thứcnhữngvẻđẹpxungquanh,vàkhôngcầnphải chạyđuổi theomộtcáigìkhác.

Hạnhphúcởtrongtầmtaycủata,trongtừngphútgiây,trongtừnghơithở,trongtừngbướcchân.

Tôirấtvuiđãđượccùngđivớibạntrênchặngđườngkhádài.Tôimonglàbạncũngvui.Chúngtasẽcòngặplại.

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com