A D A M YA YINLARI

©Anadolu Yayıncılık A.Ş.

Şairin daha önce Bu Şehrin Çocukları (1945); Rüzgârlarım Konuşuyor (1947); Ortalık (1952) adlarıyla yayımlanan yapıttan Irgatın Türküsü (1969) adlı derlem ede

bir araya getirilip ikinci basım lan yapılmış, ayrıca bunlara yeni şiirler de eklenmiştir. M ustafa Irgat’ın araştırm alan ve değerlendirmeleriyle yeniden düzenlenen bu basıma ise, sanatçının önceki kitaplarına girmeyen şiirleri de alınarak ayrı bir

bölümde toplanmıştır.

Adam Yayınlârı’nda Birinci Basım: Nisan 1991

Kapak Düzeni: Erkal Yavi

191.03.087.553.403 91.34. Y .0016.403

Cahit Irgat

Irgatın Türküsü

(B ütün Şiirleri)

CAHİT IRGAT ÜZERİNE Selâhattin Hilâv

1940’lı ve 50’li yıllar... ÇağdaşMiygarlık düzeyine ulaşm ak ve hatta bu düzeyi aşm ak iddiası güden asker-sivil bürokra t iktidarın , özgürce bilgilenmeyi, düşünm eyi, hayal kurm ayı, bir başka yaşam özlemeyi kesinlikle engellediği yıllar... Belli birtakım olayların ve sözcüklerin ağza alınm asının olanaksız ya da hapse atılm anız için yeterli olduğu yıllar... Başka bir deyişle, insan varlığının, bir şablona göre kesilip biçilerek çok küçük bir ölçekte yeniden üretilm eye çalışıldığı yıllar... Kısacası, özgürlüğün kim bilir kaçıncı kez katledildiği yıllar... C ahit, işte böyle bir ortam da şiir yazm aya, tiyatro yapm aya çalıştı. Savaşa karşı çıktı, insanların gereksiz yere birbirini öldürm esinin anlamsızlığını ve zavallılığını anlatm ak istedi; yoksulluğu, terk edilmişliği, ezilmeyi, baskıyı, em eğin hor görülm esini, açlığı, kurulu düzenin akıldışılığını şiire dökm eye çalıştı. Biraz çocuksu, am a duyarlı ve tedirgin bir yüreğin içtenliğini her zam an taşıyan şiirleri yüzünden kovuştur­m alara uğradı ve sürekli olarak çelm elendi. Barışı savunuyordu ve bu tu tum , “evlad-ı v a tan”ı kan içm ekten caydırm ak olarak görüldüğü için, iktidardaki “ilericiler” ve “uygarlıkçılar” tarafın­dan sakıncalı ve tehlikeli bulunm uştu. O yıllarda, aynı anlayış ve duyarlıkla şiirler, rom anlar ve öyküler yazanların da başına buna benzer gaddar ve hazin durum lar geldi.

C um huriyet dönem i resmi ideolojisinin İttihat T erak k i’den devraldığı ve kökü çok daha gerilere giden tepeden inmecilik; buyurganlık, doğu faşizmi, evrensel yasaklam a eğilimi, kitap korkusu ve fikir düşm anlığı, 40’lı ve 50’li yılların tem el özellikleri­dir ve kasvetli bir gelenek olarak günüm üze kadar sürm üştür. G enellikle toplum sal, siyasal ve kültürel alanda, özellikle de

7

edebiyat ve şiirde kendini gösteren bu inanılm az baskılar, Nâzım H ikm et gibi bir büyük şairin “yaşamdan ve edebiyattan sürülm e­si” sonucunu vermişti. Böylece, “küçük insan” şairlerine bir alan açılmış oldu. “A nlayana sivrisinek saz” düşüncesine dayanan ve “tedbil gezen” bir şiir yaygınlaştı. Batı şiiri örnek alınıyordu, am a bu şiirin geçirmiş ve geçirm ekte olduğu evrim pek bilinm iyor ya da gerektiği gibi kavranam ıyordu. G eleneksel Türk şiirindeki besleyici öğeler, resmi ideolojinin aldatıcı “ilericilik” yorum u dolayısıyla küçüm seniyor ve algılanam ıyordu. N itekim bu gelenek içinde önem li bir yenileştirm e deneyi gerçekleştiren Yahya Kemal de, sağcılar tarafından “vatan-m illet edebiyatı” çerçevesi içinde değerlendiriliyor ve “solcular” tarafından göz ardı ediliyordu. Bu kopukluklar, 40’lı ve 50’li yılların T ürk şiirinde bir “çölleşme dönem i”ne yol açmıştır. Vezin ve kafiyenin atılması, lirizmden yüz çevirm e, imge kullanılm am ası, günlük dilin olduğu gibi devşirilmesi ve “eda” , bu yıllarda, şiirde yenilik sayılıyordu. G arip akım ının poetikası, bilindiği gibi “ed a”ya dayanır. Ne var ki, eda sözcüğü, “ta rz” , “üslup” ve “deyiş”ten başka bir anlam taşım az ve dolayısıyla herhangi bir şiir yeniliğinin tem eli de olam az. Ç ünkü “eda” , her gerçek şiir ü rününde gördüğüm üz evrensel bir belirlenim dir. N itekim N ef’i, “V ar mı bir bencileyin şair-i pâkize edâ” diyordu. A m a 40’lı ve 50’li yılların toplum cu şairleri (Cahit de bunların arasındadır), şiirsel geleneğin ve kaynakların hem D oğu hem Batı yönünde bu biçimde kurutulm uş olduğunun pek farkında değillerdi ya da ister istem ez bu hava içinde yazmak zorunda kalm ışlardı. H a tta bu küçültm e ve kurutm ayı, bir “başkaldırı” ve “ilerici davranış” olarak benim se­dikleri bile söylenebilir. Bu şairlerin içine düştüğü çelişki, kendi toplum cu dünya görüşlerini, bunun tam tersi olan ve şiirde egem enlik kuran bir poetika içinde verm ek zorunda kalm aların­dan kaynaklanm ıştır. Toplum cu bir görüş, insanı bütün yanlarıyla (düşünce, hayal, özlem , bilinçdışı, başkaldırı, eleştiri) ele alm ak zorundadır. Oysa bu şairler, kuşa döndürülm üş bir şiirsel araçla bu işi yapm aya çalıştılar. B undan ö tü rü , yetenekleri ne olursa olsun, am açları ile araçları arasındaki oransızlık, onları kısıtladı ve şiirlerinde yansıdı.

8

D önem in hem en bütün şairlerinde olduğu gibi C ahit’te de dil, saydam dır. Yani dil ya da sözcük, kendine değil bir başka şeye (bir anlam a, bir duyguya, bir heyecana ya da anıya) gönderm e yapar. A rdındaki varlıkları seyrettiğimiz bir cam gibidir. Başka bir deyişle dil ya da sözcük, şiirin türetildiği bir kaynak ya da bir nesne değil, bir im dir (göstergedir). Oysa m odern Batı şiirinin tem el özelliği, dilin ve sözcüğün “kendinde” , yani başka varlıklar­la ilintisiz ve kendisi için, yani amacı ve ereği kendi içinde bir nesne olarak kullanılması ve şiirin, dilden fışkırtılm asıdır (Bre- to n ’un deyişiyle “dilin köpürtü lm esi”). Saydam bir dil, ancak düzyazıda ve bir dilbilgisi terimi kullanm aya izin verilirse, “haber kipi” düzeyinde varoluş nedenini ve gerekçesini bulan bir dildir. Şairin de bu tür bir dil kullanarak ve şiirin gereklerine uyarak, bize, dünyaya ilişkin “haberler” ve bilgiler verebileceği söylenebi­lir. Am a şiirin gerçek görevinin ve işlevinin, bilgilendirm ekten çok, “dilin köpürtü lm esi” işlemine bizi de katarak iç ve dış dünyam ız karşısında belli bir tutum ve yönelişe girmemizi sağlayan bir etkilem e ve bir praksis yaratm ak olduğunu söylem ek, belki de daha doğrudur. Nitekim yirminci yüzyılın duyarlılığına dam gasını vuran gerçeküstücülük, “dil simyası" ve dilin bir büyü gibi kullanılması görüşünü benim sem işti. Bu kullanım , şiir alanın­da gerçeküstücüleri, bilinçdışının, rüyaların ve imgenin önem i üzerinde ısrarla durm aya ve özellikle birbirinden çok uzak ve ilintisiz imgeleri yan yana getirerek bir şiirsel kıvılcım yaratm a yöntem ini benim sem eye yöneltm işti.

Dilin simyası ve büyüsel kullanım ı, 40'lı ve 50’li yılların şairlerinde de, kendilerine ve şiir anlayışlarına rağm en yer yer patlak veren bir gizli güç olarak duyarlığımızı etk iler ve en fazla sevdiğimiz şiirler belki de bu gücün kendini duyurduğu şiirlerdir. Nitekim C ah it’te de bunun örnekleriyle karşılaşıyoruz:

Selam seksen ayak merdivenli K ara yüzlü binanın Üst katından atılan B errak yüzlü Param parça cesede

(Rüzgârlarım K onuşuyor)

9

C am lar m ahm uzlarını şakırdatıyor Buz tu ttu yeleleri atların A ğaçlar şaha kalktı, koşuyor G em iler dolaşıyor gözlerimin içinde

(İç sıkıntısı)

Y aylalarda ak sağlıklar koşturuyor at(H astane Akı)

Boş denizde dalgaların geyiği Ç arpıyor boynuzunu kırarak

(K opuk G ün)

İbrişim beyazlığı kızlığın(M utsuz D ünya Türküsü I)

C ah it’in sonraki şiirlerinde, bu tü r çarpıcı im gelere ve sözcüğün nesne olarak kullanılm asına daha fazla rastlıyoruz. Nitekim yine bu şiirlerde, söz dağarcığının genişlediği, daha önce üzerinde durduğu toplum sal ve siyasal tem alara; aşk, aile, ülke, tarih , coğrafya, din, beden, cinsellik gibi tem aların da eklendiği ve teknik açıdan, kafiyeye daha fazla önem verildiği, dil titizliği­nin arttığı, mısra yapısının daha bir “selabet” kazandığı görülü­yor. Sonraki şiirleri, C ahit’in içinde hapsolduğu yaygın poetika- dan nasıl sıkıldığının, onu nasıl parçalam ak istediğinin ve belki de nasıl bir çıkar yol bulam adığının tanıklarıdır sanırım .

E dgar A llan Poe, “Şiir benim için hiçbir zam an bir amaç olm adı, bir tu tku o ldu ,’’ der. G enellikle şiirden ve kendi yazdıklarından hem en hiç söz etm eyen C ahit için bir “sessiz tu tk u ”ydu şiir. Ve bu şiir, M etin E loğlu’yla, Can Y ücel’le, Edip Cansever’le, Ö m er U luç’la, H ayalet O ğuz’la, Aydın A rıt’la birlikte sevgili C ahit’le geçirdiğimiz alkolle pekişmiş günlerin, gecelerin, sabahların daha önceden algılanmış ve doğrulanm ış şiiriydi:

ıo

H er yerde aynı hava, aynı koku, aynı dert K orkuyorum .Sen de kaçm a bu şehirden Yalnız bırakm a beni,G ökler bile değişiyor lahzada A rdından geliyor bak,G üneşiyle bulutuyla gökyüzü B ütün şehir, bütün deniz, yeryüzü.

(K orkuyorum )

BU ŞEHRİN ÇOCUKLARI (1945)

1 .

İN S A N S E S İ

D ağlarda insan sesi var Şehirde insan sesi R üzgâr değil, insan sesi D ünyam ızda dolaşan.

•5

M U H A B B E T

B om balarla şehirler Kucak kucağa,Ö lülerle toprak ;Beni de alnım dan bir kurşun öptü.

S A B A H

Kom şum perdesini kaldırsın Ve bakkal kepengini H oroz sesine taksın güneşi G özkapağı çatlasın uyuyanların Tayfa güvertede gerinsin İrgat el toprağında A rzusu sona ersin taşralının M ahm utpaşa çarşısında.

16

D Ü N Y A M IZ

Gölgem mi şu m eydanda uzanm ış yatan? Y okluk fışkırıyor tabanlarından ,A m a şiir söylüyor, yaşadığı besbelli.

G azete satan çocukB ulutlara uzatm ış ağzındaki çiçeği,A yıptır, aç mı tok m u sorulm az.

D uvar dibindeki orospu İş bekliyor, aşikâr,A şikâr utandığı böylesine yaşam aktan.

N eden m ahzun şu evine dönen m em ur Şu m eydanda taş kesilmiş abide Şu m arangoz, şu ihtiyar dilenci?

M alum dünyam ızın hali...

17

P E Ş İN D E N S Ö Y L E N E N Ş A R K IL A R

I

Kavun rüzgârları esiyordu o sabah M eyva yüklü m avnalardan Şehrin dizlerine düşüyordu bulutlar Fesatlık şarkıları söyleniyordu K ulaktan kulağa,Ö m rün kavun içi lezzeti vardı B una rağm en o sabah.

II

Irzına geçiyor şehrin asfaltlarının D iz çökm üş, bağdaş kurm uş ve yüzükoyun Süklüm püklüm ışıkların altında K em ikleri çatlayanB ahtlarına barbu t a tan , zar sallayan çocuklar.

18

III

M irasını paylaşıyor çocuklar D arağacını son uykuya salıncak yapan M ağrur gözlü m ahkûm ların.

IV

D ost askerler, sıvacılar, garsonlarO m uz om uza bu hıncahınç insanlarEl tetik teG öz gedikteSenin içinBenim içinVe yarın için.

V

M ağrur gözbebeklerinde İyi günler, kötü günler geçirdik Nasıl unuturuz arka sokağı A nalık e tti bize O rospular bu şehirde.

19

VI

Terli m ahallelerin çıplak taraçalarından O nlarla ortak olduk malına Y eryüzünün, gökyüzünün, denizin Şarkıları şarkım ızla iç içe Yedi ayak dolaştı tekim izin pabucu H epim izin hepim izde ter m uhabbeti Ö m ür hakkı Ö lüm hakkı D ostluk canı var.

V II

G öklere silah sıkıyordu kahkahaları K öprü altı, asfalt üstü çocuklarının Ve kavun rüzgârları esiyordu o sabah H er şey yerli yerindeydi Y aprak bile düşm em işti dalından Z afer şarkıları hazırlıyorduk Z afer sabahlarınaVe selam yolluyorduk kavun rüzgârlarıyla Kabza tu tan dost ellerin avuçlarına.

20

VIII

Süpürdüler gölgeni Şehrin caddelerindenVe akşam ı çam ur gibi fırlattılar peşinden.

Bize mi öyle gelir, bize mi öyle?Şehrin başı döndü hasre tten ,Seni sordu öğle üstü Kahvesinde dertleştiğim iz kahveci,Cüm le âlem seni sordu,Hepim izin cebinde alam inüt resm in var K ulakların çınlasın.

IX

H ırsım ızdan çatlıyoruz El sallayıp gem ilerin ardından Denizi taşlıyoruz Balık gözlüAvuçları deniz kokan çocuklarla beraber.

Kavun rüzgârlarıyla uzaklaştın şehirden K avun rüzgârlarıyla gel,Sensiz yaşanılm az bu şehirde.

21

G Ö Ç

A rzusuyla göç etm edi, Kelepçeli götürdüler G ece yarısı.

A y vururdu odasına B ir daha görünm edi.

D Ö R T D U V A R

D ört duvar arasındayım ,U zaklara gidem iyor hafızam ,U nuttum bütün bildiklerim i,Y aşam ayı unuttum .

İnadına mı güzelsin akşam üstleri D em ir parm aklık tan gördüğüm deniz? İnadına mı fiyakan, yan yan gidişin Tom bul kıçlı gemi?

22

K O R K U Y O R U M

H er yerde aynı hava, aynı koku, aynı dert K orkuyorum .Sen de kaçm a bu şehirden Yalnız bırakm a beni,G ökler bile değişiyor lahzada.A rdından geliyor bak G üneşiyle bulutuyla gökyüzü B ütün şehir, bütün deniz, yeryüzü.Sen de kaçm a bu şehirden Yalnız bırakm a beni,Ben fakir bir sahilin K ahır yüklü çocuğu,K orkuyorum .

23

K A H R A M A N L A R K A H R A M A N I

Vinçle indirildim rıhtım a Yüreğim kan ağlıyor,Size dağlar gökler boyu hasretim G öreceğim geldi sizi D izlerim , ayaklarım , ellerim .

Ellerim , düşündüğünüz oldu mu Başımı kim kaşıyacak Yem eğim i kim verecek ağzıma? Ya ağlarsam , ağlarsam Gözlerim i kim silecek?

Ben m uzaffer bir milletin K ahram anlar kahram anı,Şimdi önüm de mendil Parsasını topluyorum Büyük zaferin.

24

B İZ İM S O K A K

Peykelere serilen m anav K avunlar okşuyor uykusunda. Ü züm ler olgun Kadim konaklar sağlam. N erdeyse gün doğacak M üezzin uyanacak Şehir ayaklanacak.Aynı sokakta kocayan bekçi Fikirler beyan edecek G ece hakkında.

K O M Ş U M

O şimdi yatağında sırt üstü yatmış Ninni söyler uykularında.Ne çocuk var uyuyacak Ne beşik var sallayacak.Kom şum yapayalnız benim gibi.

25

D O S T

Değil kardeşim, değilGök mavi değil, dal yeşil değil.

C. S. Tarancı

İnan kardeşim inanG ök m avidir, dal yeşilO m uzun om uzum daNefesin nefesim deG ökyüzünü yıldız yıldızDilim dilim bölüşürüz yeryüzünü,Payına düşen dertler Payım a düşer Sen benim günüm desin Ben senin gecende,Bir ucu sende denizinBir ucu bendeİnan kardeşim inanAynı suda yüzer bindiğimiz gem iler.

26

B İR D O L A P D Ö N Ü Y O R

I.

H am dolsun yaşıyoruz D iyenlerin dili kopsun G ökyüzüne m eftunuz Y eryüzüne teşekkür Bir dolap dönüyor G özüm üz bağlı.

II.

“Biz varız” sesleri yükselir A kşam üstüBalık kokan m ahallelerde M ağrur çocuklar kavgaya hazır Şehrin eteklerinde.

27

18’ÎNCİ SERVİS

M ahzunduBir batından dokuz doğuram adığına Bir şehrin nefsini kudurtan M elahat “D oğuracağım , kocam gelsin!" diyordu. M ahzundu T op taşı’ndan gelen Nuri,Aya karşı kaval çalan, rahat işeyen çoban, D ok to r, şair, fabrikatör En nihayet b e n ; büyük ak tör Büyük D anim arka prensi Hamlet G ülüyor, ağlıyor, düşünüyoruz.B ir şehrin feryadı uçuyor her koğuştan, D eliler sesleniyor— “ D erdim iz, derdim izle atbaşı Y üzdük yüzdük kuyruğa getirdik leşi Çıkacağız tel örgüler dışına.— “N ereye? G üle güle hepinize Ben m em nunum yerim denNe korku var burada Ne yiyecek kaygısı Ağzıma geleni söylüyorum .— “A kacak kan dam arda durm az.— "D am arda kan kalm adı.Bir başkası şahlanıyor— "D ert soran kim , dinleyen kim?Bu dünya bizlere babadan miras A rslan payı kap kapanın elinde.Ve bir deli“Allah kuvvet versin, diyor "T op çeken beygirlere.

28

B O R Ç

Bu şehri gem iciler kadar biliriz Bize on lar öğretti çıkm az sokağı Islık çalar gibi rahatça tükürm eyi K aldırım a sırt verip simit yemeyi Ve m arul m evsim inde Sandal başlarından G em i kalçalarına arzulanm ayı.

Hayatım ızı onlara borçluyuz.

R IH T IM

U saresi ağzım da öpülen dudakların Sonu meçhul intizarlar içinde G urup dallara asılıncaM uhabbetle ağlayacağım gün geldi dem ektir Ve beni ağlatm aya kâfidir Y ağm ur yağıncaya kadar H alatlarda ıslık çalan çocuklar.

29

İS T A N B U L

İstanbul köprüsü yeşil boyalı A m a tersi başkadır, yüzü başkadır; B ir yanda H aliç,K ervansaray, Eyüpsultan , m ezarlık A lın teri, kol kuvveti, m ezbaha. Haliç deri kokar, kan kokar H aliç’te balık bile yaşamaz Yarı ö lü, yarı diri Yarı ayık, yarı sarhoş İnsanlar yaşar.

B ir yanda Boğaziçi, A dalar Rüzgârı karpuz kokar,Yeşil mi yeşil İnadına denizi.

Y aşa İstanbul yaşa Yeni zenginlerinle.B ana senden hayır gelmez,Çok çektirdin.B itpazarı şahidim dir Az mı pabuç, palto sattım A ç kaldım , az mı para dilendim B ütün şehre borcum var.

Ben çok dertli adam ım Koyver benim yakamı Senden bana hayır gelmez Güzel İstanbul.

30

a G a ç

I

B ir ağaç ki düşünür B ütün öm rünce,B ir ağaç ki ağlar Y ağm ur yağdıkça,D erd i sorulm az Gölgesiyle yatılır Koyun koyuna top rak ta , Meyvesi yenilir Dalı kesilir üstelik.

Ve ben senin için ağlarım Y ağm ur yağdıkça.

II

Çıldırtm ağa kalkm a beni Çıldırm am .Nasıl olsa benim sin Yıldız yüklü ağaç.

31

D E R T M İ A R A R S IN

M alum paradan yana çektiğimiz,D ert mi ararsın sen bizde,D ertten yana salkım saçak yüklüyüz; G ülüm se talihimiz, göster çocuk yüzünü H asretiz neşeye, güler yüze, sevince.

Nemiz eksik Bu gökyüzü altında?Soyunm uş dökünm üş bizi bekliyor B ütün nim etleriyle, yaşamak.

Sevda mı istiyorsun, kom şu kıza sevdalan Y olculuk mu? İşte vapur, işte tren.M eyveler dallarında geçen m evsim den güzel, Ellerini uzatm anı bekliyor.

32

A Z İM E T

Seneler sonrası tek ra r yolculuk Sükûn bulm uş lim anlardan Ç ocuklara söylediğim m asalları yanm bırakıp G öçebe kuşlarıVe kıyılara bağlı sandallarda uyuyan Kayıkçıları uyandırm adan Kaya oyuklarına sakladığım ız afyonları unutup Süzgün gözlü arkadaşlarla vedalaşm adan Seneler sonrası tek ra r yolculuk.

D izlerinde tü tün kuru tan bafralı Y aşarV e sabahları “tövbe tövbe” çektiğim ıslak kum lardaG erinen çıplak, serseri çocuklarTerli avuçlarında m endiller buruşturm adalarVe selam taşım adalarŞehrin postacıları ka tar katar.

H ani pam uk m inderde hatim indiren ağbabamB ir nefesle fırtınalar doğuran nargileBir teknecik ham urdan harikalar yaratan yastaçY ufkalarında teni kokan Şerife ninemR aife’nin m erdivenlerde gülen terlik sesleriD ört köşe havuzlarda soğuttuğum uz şeftalilerVe ellerimizin m em elerinde şekillendiği sütlü inekler?

Sükûn bulmuş lim anlara seneler sonrası avdetH asretini çektiğim rıhtımEski serseri arkadaşlarTaze iklim lere kanat açan göçebe kuşlarVe bir ıslığıma evini harcayan çocukA yak seslerimi tanım az olm uşlar...

33

KAH VALTI

Y ıldızların hepsi b irer m uam m a, H epsi ayrı âlemmiş.N em e gerek?

Sen gündüzden haber ver.G ün doğsunKahvaltım ız senden olsun G üneş reçeli.

B İR B İZ V A R I Z

Bizim içjn döner çark, Çarkçısı bizden K aptanı bizden Tayfası bizden Bir biz varız Bu gem inin içinde.

34

Y O L L A R B O Y U N C A

G eniş yollar boyunca C esetleri sallanıyor K ahram anca ö lenlerin , D arağaçlannda.

Bize mirasBu m uazzam dünyam ız G üneşe karşı K ahram anca ölenlerden.

Ne sürünm ek Ne geberm ek var artık , K ara ekm ek peşinde

Y aşam aya başlayalım ...

35

B A H A R

Terledi toprak G ebe kaldı karım ,B aharı çocuğum karşılayacak.

Boyacım , al şu onluğu G özünü seveyim T ez ' tu t fırçanı,N erdeyse karım doğuracak.

D E R T L İY İM A P O S T O L

K adehim i son dam lasına kadar içirdilerG ünahların kefareti ödendiİnsan için nem varsa felaketlere verdimA kşam ın hayrolsunİndir kepenkleriSabahlara kadar dertleşelim A postol.

36

U T A N IY O R U M Y A Ş A M A K T A N

K ardeşlerim dövüşüyor V arşova’da, Paris’te K ardeşlerim diziliyor kurşuna Ya bir duvar dibinde Ya bir m eydan ortasında K afileler, kafileler, kafilelerle.

U tanıyorum yaşam aktan D ostlar can pazarında Bir kurşuna satılırken;H içbir şey gelmese de elim den Canım ı da mı verem ezdim Birinizin yerine?Kanım ı da mı dökem ezdim Yeni dünya tem eline?

Açın bütün kapıları Ben de işe yararım .

37

KÖPRÜ ALTI

Lezzet bolluğunda şım aran deniz G eceler ıslak ıslak girsin koynuna; K öprü altı bizim için Şimdilik.

A L A R G A

G ece m andaların gözlerindedir Sabah m edar kuşlarının gagalarında. Ç im en bulut, tarla tohum H er şey yerli yerindedir B ense öm rün alargalarında.

V e sen iskeleyi tutm aya bak A kşam çam ur gibi aktıkça.

3«

V A P U R

N eden misafirliğimi hatırla tır Yazları gövdemi uzattığım Kışları tabanım ı ko rkarak bastığım Bu toprak?

Tükendi kazanım ı dolduran sabır D urm adan taşınan bu kara vapur U ğrasın bizim iskeleye de.

D aracık bir kam araya uzatıldım Gem i halat aldı D ostlar toprak ta kaldı,M eraktayım acap kim ler Y olculuk elbisem i giydirecekler. H angi eller taşıyacak O m uz boyunca beni?

39

B İR Y O L C U B E K L E M E K T E Y İZ

B ir yolcu beklem ekteyiz Yükselttiğim iz yapıdan A çtığım ız kapıdan K urduğum uz şehirden Y aşadığımız şiirden B ir yolcu beklem ekteyiz.

H A S A T

İçimiz ferah,H asat günü yakındır.

B ereketliym iş tohum T oprak nam uslu,A ğaçlar cöm ert.

A ğlayarak uyuduğum uz uykudan G erine gerine uyanıyoruz.

40

Ç İL E

Ne düşünür bu m ahzun yüz? Bilinmez.D ert çekilir, dökülm ez Bu dört duvar arasında.

Benim değil gözlerim Benim değil ayaklarım ellerim Ölü m üyüm , diri miyim, Bilinmez.

Bir güzel sabah vakti Bir m üjde çın çın ötse Bu dört duvar arasında B ilinm ez, acap çıldırır mıyım?

4 i

DENİZ

I

Sana hoş mu görünüyor Kalçaları katran kokan G em ilerin sarhoş hali?

Ö lüm rüzgârları var lim anlarında H aberin yok,H er kıyında fabrikalar Zulm ediyor.

Kıyıların kan ağlıyor Kıyıların leş dolu,U tan iki yüzlü deniz,A çlara karşı utan İçin için kaynam aya.

42

DENİZ

II

Bir daha dönm eyecek çocuklar Bin bir çeşit balığına yem oldu.

Yolcusunu istiyor eteklerinde Sana doğru açılmış M ilyonlarca avuç.

Şimdi vinçler boşaltıyorYarı insan, yarı top rak olanlarıVe zafer m arşları çalınıyor ha bire.

43

Y A R IL S A B U D Ö R T D U V A R

Yarılsa bu dört duvar Açılsa dem ir kapı Şöyle bir yola çıksam.

H er yol götürse beniBoş evi bulunm ayan bir şehre,Bir şehir ki hamalsız Yük taşım asın çocukları,Kimsenin kim sede gözü olm asın Ve ölüm den olsun bütün korkum uz, B aşka türlü yaşanm az.

B İR D İL İM E K M E K

B ir dilim ekm ek avucunda O m uzunda bir sürü kuş Ağzın açık, gözlerin boş R ahat rahat ağlardın G em ilerin ardı sıra.

Ve bu akşam bir gemi K orka korka açıldı R ıhtım dan.

44

Y A Ş A M A K

A nlaşm ak güç Y ıldızlarla kuşlarla,K uşların dilini ağaçlar anlar Y ıldızların bulutlar.

B enzem ez dostluğum uz Kuş ve bulut dostluğuna,Bu öm ür kısa gelir Yedi karış boyum uza,Biz biliriz yaşam anın tadınıBaş başa om uz om uzaDizleri terliGözleri tuzlu dostlar,M erhabanızY eter bana.

45

B İZ İM M A H A L L E D E B A H A R

K edileri bizim evin Sokağa baharla çıkar.A ğaçta ne işi var farenin Ağaç da yok bizim orda A m a serçesi boldur m ahallenin.

Karşı evde bir kadın çorabı sallanıyor T eki kiracı kızın bacağında,H ele dinsin rüzgâr M ahalleye ten kokusu sinecek.

Pencerelerde m arul dem etleri sallanır Taze soğan kokusu siner sokağa, A ğaçlardan önce şehirde Zerzavatçının beygiri yeşillenir.

46

İS K E L E

Bir vapur yanaşıyor iskeleye F arkında değil,İkisi de kelepçeli K ahır yüklü ellerinin,A yakları onun değil,Bu kap tan , çarkçıbaşı dost değil G ötü rm üyor hürriyete.

K orka korka içiyor cıgarasını O n parm ağı arasında.

Ç O C U K L A R D A N Ö Ğ R E N D İ R

Ne güzeldi toprak T abanlarında,G özlerinde güneş,Saçların isyan kokuyordu.

Şimdi güneş M ezarını kaybetm iş Şehitlerin üzerinden doğuyor.

İsyanı çocuklardan öğrendim .

47

H A R P M E Y D A N I

H arp m eydanı K alabalık ve ıssız

Ö lüler yüzükoyun Beygirler kardeş kardeş T üfekler yorgun yorgun

Yaralı bir tayyareden B ir ölü kollarını uzatmış Y erdeki ölüleri öpüyor

H arp m eydanı K alabalık ve ıssız.

48

M E M N U N U M D İY E M E M

M em nunum diyem em yaşadığım a,B ana bir şey söylem iyor Bu deniz parçası, bu taka.

G ün bitti, yollara düştü kahır Ö tm e vapur, gelem em D ört duvarla sarılmışım.

Sarm adı gitti beni Bu yandan çarklı dünya;İki yakam bir araya gelm iyor Ivırı zıvırı caba.

Parm ak parm ak çürüdü B ir karış öm rüm ,Y alan şeyleri özlemişim nafile,Nafile şiir yazmış, kahırla yıkanm ışım . G ülm üşüm söylem işim , boş vermişim her şeye. Senin için yaşamışım insanoğlu, nafile!

49

D E Ğ E R M İ D E M E

D ünya dolusu dostlarım ı K urşunlar aldı.Ecel aldı, açlık aldı götürdü Toprağa doya doya yedirdi.

D eğer mi, dem e Bu çektiğimiz?Böyle yaşam anın da kahrı çekilir G ünler günler uğruna Böyle yaşam anın da.

M E M N U N

K urşunlanm ış göğüsten Bir ağaç filizlendi, G üneşe doğru.

M em nun o,G eçen harpte doğduğuna Bu harpte öldüğüne Yeni dünyaya doğru.

50

NASIL OLSA

Nasıl düşsem sokaklara Kapınızı nasıl bulsam Nasıl sorgu sual etsem

Nasıl olsa buluşuruz Aynı m eydan ortasında.

B İL E N B İL İR

Bir gemi kalktı rıhtım dan Sen de içinde misin?Y ağm ur yağıyor rahat rahat Ağzım a, gözlerim e Ve bütün şehre.

Bilen bilir kadrini M ürdüm gözlüm , yağm ur saçlım Taşını toprağını mı öp tün ki yerin Kokun geliyor bahçelerden.

51

Y O L C U L U K

Yalnız ve çırılçıplak çıktı evim den — H oşça kalın, dem edi Ne bir selam götürdü C ennetin kapısını açtırm ak için N e im am dan kartvizit,K arım böyle göç etti öbür dünyaya; Şerefine içiyorum o günden beri Ne halt ed er tek başına dolap beygiri.

B Ü T Ü N Ş E H İR Ş A H İT T İR

Başımı rakı değil döndüren Bu öğle sıcağında,E km ek kokusundan da güzel A lnının ter kokusu.

V er meyveni m ürdüm ağacı A rzum gibi yağ yağm ur B ütün şehir şahittir Bu kadını sevdiğime.

52

T E S E L L İ

Buym uş göreceğin bu d ar dünyada Kısm etini verenin cöm ertliği bu kadarm ış Bu kadar sürer dostum D ost sırtından geçinm ek.

Kolay değil bu kazançla dem sürm ek A yrı bir dert bu devirde kız sevm ek Boyun bükm ek, dize gelm ek Aç karnına laf işitm ek.

Neylersin böyle gelmişiz A m a böyle yaşanm az Sağma soluna bak B adem ler çiçek açtı.

53

OLAN OLMUŞ

Beni selam lam adı A ltm ış altı bilm em diye T ahterevalli oynadığım ız çocuklar.

Çarkı bozulm uş dönm ez olm uş değirm en D öğen durm uş, atı ölm üş ceddin,Beş vakit nam az eksik olm am ış evden A dak adanm ış, hesabı cari kapanm ış E lde helal olan kalmış.

Üç aylıklar bekleniyor üç bölüm lü hanede A m a gene koyun koyuna sabırla D edem , ninem ve Adil.

54

Ç IL D IR T M A B E N İ

Kes bu hasret türküsünü,Çıldırtm a beni.

Bilirim öm rüm ün niçin harcandığını İçin için kaynadığım besbelli. Besbelli gözlerim den Kıl üstünde yaşadığım.

Ö m ür törpüsü, sırat köprüsü Bu dört duvar arası.Ö lüm lerden ölüm beğendirm eyin Kırk satıra da razıyım Kırk katıra da razıyım.

S E N S İZ D E Y A Ş A N IL IR

Kurbanıyım bu şehrin Y olda şarkı söylemeyi A ğlarken küfretm eyi D ert çekmeyi öğretti bana,T utkunum taşm a toprağına bu şehrin.

T utkunum güneşe göbek atan Çingene çocuklarına,M eyveler m üjdeleyen N ar ağaçlarına,

Sensiz de yaşanılır bu şehirde.

K E N A R A S F A L T

Geniş m eydanların çocuğu Pırıl pırıl gazinolar B aşkalarına m ahsustur,Bir göz atıp geçiver K enar asfalttan A sker türküleri geliyor bak Taş kışlalardan.

56

M A H Z U N G E Ç E N B E N İM

M ahzun geçen benim M anavların önünden Benim dolaşan gece vakti İşsiz, güçsüz, yataksız.Polis de laf etm ese abeylik edip K olum u bağışlarım alim allah Çifti çeyrek salatalığa.

Sabah olur ayılırsın Sabah yaklaştı evlat.

M E Y D A N

Çok işim var yapılacak D ö rt yol ağzında,Şoförlerle, vatm anlarla iyi anlaştık.

G özüm ün her bakışında Bir can yoldaşı var,D ört yolun can dam an benim elim de, Ey bu şehri om uzunda taşıyanlar D ostsunuz.

N e güzel şey canlı canlı yaşam ak K aynaşan bir m eydan ortasında.

57

M E M N U N U Z

M em nunuz günüm üzden,H evenkler saadetim izi yüklenm iş asılı durur Evlerim iz top rak ta rahat o tu ru r G ölgeleri m endil gibi serip altım ıza G azete bekliyoruz,El sallayıp gelen geçen katara.

M esuduz,Y eter ki cinayetler işlenip insanlar eksilmcs a Gelsin insanlardan saadet haberleri

A ğaçlar kadar rahatız toprak ta .

V E R E B IL S E M

Yeryüzünde servetim yok. Balığınsa denizler Balıklar benim ,Be bu gökyüzü, yıldızlar So!- A lar benim ,İnsanlar tamdık İnsanlar kardeş;Bir de verebilsem verebilsem G ökyüzünü, güneşi S o lak lan Tİrin

58

P İY A Z

Ne ahm ak adam ım ben.B ahar gelmiş B ihaberim ,B aharla süslenmişsin Ö lüm üm senden olacak piyaz, A hbaplık berdevam D ostluğum uz bir yıl daha uzadı ö lü m ü m senden olacak G aranti

M A P U S A N E A V L U S U

M apusane avlusundayım A rzusuz ve yapyalnız H er kapıda bir süngülü G irem ezsin, yıkamazsın H akkın yok.

Sen de kahretm e güneş B ırak, lı riın kuruvaa.

59

M İS A F İR

Ne havada bulutum Ne denizde balık,B en bir ana rahm inden Y aşam aya gelmişim Bu güzelim dünyaya.

İY İL İĞ İM İZ

B ütün insanlar iyi H akkı değirm enden alır Suyu dereden gelir K olay kolay sövülür Sonra eller öpülür B ütün insanlar iyi.

60

T O P R A K T A

Aynı renkte üstüm üzde gökyüzü A ltım ızda aynı toprak Ve top rak ta ölüler.

Ö lüler, sorun yaşayanlara Niçin ayrı göm üldüğünüzü.

6ı

Ş E H İR L E R

I

Bütün şehirler güzel Y orgun sokaklar terli,Ekm eğini taştan çıkaran çocuklar Sabahçı kahvelerde harap orospular Yaşadığımız günlerce Derdim izle m est,Islıklarımız sarm aş dolaş, ahbabız H er taşın altında biz varız.

II

B urçlarda insanlar kaynaşm akta K arda kalıbı çıkmış civanm ertler Toprağı karış karış hesaplaşm akta,K ar yağıyor şehrin m eydanlarınaŞehrin m eydanlarında kurşunlarım ız ıslık çalıyorEli silah tu tan çocuklar dövüşüyor anaların safındaA tlarım ızın narası şarkısı oldu şehrinBütün şehirler güzelBütün şehirler bizimRüzgârında soluğumuzY ağm urunda gözyaşımızEkm eğinde ham urum uz var,

62

Bütün şehirler güzel D eniz kokan kenar m ahalleleriyle Kıvrak kahveleriyle, tersaneleriyle B ütün şehirler güzel B ütün şehirlerde biz varız.

G E R İ D Ö N E N

G eri dönm ez, dediler

R üzgâr gibi, doludizgin A şıverdi bir sabah Şu kızıl dağlarını D oğduğu şehrin

T oprak ta bir sevinç var, di>ordu Yaşam ak için,Ö lüler gönderdiler beni buraya, Size selam ları var;Ö dünç bacak istiyorlar G eri dönm ek için

Kimse um ursam ıyor,Ö lüler gülüm süyor Bem beyaz dudaklarla.

63

G Ö Z L E R İ N İ G Ü N E Ş E Ç E V İR

G özlerini güneşe çevirÜ züm ler kıskansın gözleriniB itm edikçe açlığımızD erdi oldukça insanlarınD inlem ekten usanm adanİki kere ikinin dö rt ettiğini unutm adan dem ’le H avva’ya taş çıkartalım .A zalm asın harare ti güneşinG üneş içime benzerKızıl kum rularla dolu.

B U Ş E H R İN Ç O C U K L A R I

Usanç geldi arpa boyu sevinçten, Bu dert bize yakışm ıyor Biz bu şehrin çocukları Bu dünyanın mayası Ekm eğinin kölesi E km ekten aziz insan,Bu dert bize yakışmıyor.

64

RÜZGÂRLARIM KONUŞUYOR (1947)

Bu şiirler istila görmüş şehirlere ve İkinci Dünya Harbi’nin

sefaletlerine dairdir.

2 .

İTHAF

Niçin yaşadığını, öldüğünü bilmeyen Dert çeken dost Çürüyen dost,Sizin için söylüyorum Milyonlarca harp ölüsü adına İyiliğin, kardeşliğin, ümidin Aynı hakkın, hürriyetin İnsanlığın şarkısını.

67

1

Birdenbire çıldırm aya başladı K om şunun bahçesinde ağaç V apur, m eydan, lokom otif.

Fecirle ürperdi şehir Açtı çocuk gözlerini G ök mavisi cam lardan M asmavi gökyüzüne Anasını görm eden M üşterinin koynunda Çıktı m ektep yoluna U m um hane kapısından

Ve denize bağlanan sapa yollardan K oşar adım gidiyor Fabrikaya, rejiye U ykuya döşeklerde doym ayan Kara bahtlı çocuklar.

I

7i

II

Biz insanlar B ir avucunBeş parm ağı kadar kardeş Boyun eğm iş, razı olmuş G öm ülm üşüz çam uruna alın terinin M ayasına ham uruna kara ekm eğin.

Fabrika bacaları çatlayacak hırsından Sefaletler, fe laketler ve kötü niyet H er gün götürüyor içimizden birini Şu fabrika, şu vapur, lokom otif düdüğü Şarkısını tekrarlıyor ezilm işler şehrinin.

III

Bu şehrin insanları fakirdirSizin için dile geldik fakirlerBiz on parm ak kadar dostuz sizinle.

Şehrin havasında hom urdanm a var,D uy ve katıl şarkısına bu şehrin Sen dünyayı om uzunda taşıyan Sen yeraltı Sen yeryüzü insanı,B ir lokm aya bütün sabır B ir lokm aya bütün kahır C anlarını dişlerine takm ış insanlar B ir lokm aya.

72

İşsiz güçsüz Evsiz barksız Dili yok kalabalıkSokaklar, caddeler, m eydanlar dolusu Biz şehirde, biz denizde Biz tarlada, fabrikada Satılıyoruz,H araç m ezat B ir lokm aya.

IV

Çıldırm ak işten değil A ğzım ızdan dilimizi çaldılar C ebim izden param ızı A lnım ızdan terim izi Ve renk renk ayırm adan G özlerim izi.

V

Sizin için dile geldik fakirler Sizin için dönüyor bu değirm en Tez olun dostlar, tez olun H erkesin dolaştığı bir bahçeye girelim A rpa boyu zam an kaldı Şehrin çıldırm asına.

Sabır zehir öm ürlüm A rpa boyu zam an kaldı.

73

VI

Nasıl unutuluruz Y erle gök’ün arasında?G ün oldu şarkım ızı tok ağızlar m ırıldandı Şarkımızı tok ağızdan gün oldu rüzgâr aldı G ün oldu yağm ur aldı D eniz aldı, dağ aldı Kalbimizi dost eline vermişiz.

V II

N edir bizim günahım ız?Bu değildi alnımızm yazısı, A nam ızdan doğar doğmaz.

Sonu gelsin bu sabrınSabır dedik, kalbim ize taş bastıkK aldırım lar döşedikKalbimizin üzerinden geçtilerA ğalar, efendilerKul ettiKöle ettiBir hırkayaBir lokm ayaAnam ızıBabam ızıEcdadım ızı.

74

VIII

U nuttu lar kullarının kölelerininB ir gün torunları olacağınıB ir gün saban peşindeBir gün odun keserkenBir gün ham ur yoğururkenD eğirm eni, fabrikayı ve dünyayı döndürürken“Anacığım babacığım ” diyeceğiniD ünya çocuklarının.

IX

M eyvesini esirgeyen ağaca O m uz verem iyoruz,B unun için adım ız kötüye çıktı,T ecrit kam plarında çıldırdı İşçiler, talebeler, genç kızlar.

X

Adımızı nafakaya satam ıyoruz Satam ıyoruz efendiler Satam ıyoruz,N am us belası.

75

XI

Beni hudut boyunda Bir top sesi ayırdı Pem be rüyalarım dan.

Bir kere harbe girdim Milyon kere can verdim Bir çılgınlık nöbetinde C inayetler işlendi.

XII

Yalan söylem iyor bu dünyaD ostlarım ı ensesinden vurdular,Bazımız kırbaç altında öldüBazımız harp m eydanındaVe bazımız gün doğm adan az önceH eykel gibiSaf safSıra sıraD arağaçlarında.

76

B irer b irer dert yanıyor G aziler— Biz ne kazandık bu harpte?

— Bir çift pabuç kâr etti Kesilen ayaklarım ,A m a siyah gözlük lazım G örm eyen gözlerim e.

Bir ağızdan söyleniyor şarkılar— Şimdi yabancısıyız Yaşadığımız toprağınEllerim iz, gözlerim iz, bacaklarım ız T oprak olduğu halde.

XIII

XIV

Ve bir nefer çıldırmış — “B abam ” diyor Şu nar ağacı,G eçen harpte ölen babam .

77

Ve bir gazi soruyor — Kaç dostum un kanındasın N ar?Kan kardeşi bir halin varGelincikleKızılcıklaK arpuzla.

İçin seni, dışın bizi yakıyor Kan ağlıyor içimiz İçimiz karpuz içi Gelincik ve kızılcık kokuyor.

H er tanende bir dostum un kanı var, Ö m rüm üz gübre olsun H elal olsun köküne,K anım ızdan, terim izden şerbet ol Serinlet yüreğini dünya m ahkûm larının H er yetim e, her yoksula Sebil ol.

2

I

G em i azıya al da konuş K onuş, cânım efendim Bu göklerin altında D uvarların ardında Kaybedilm iş insanlar var.

K onuş benim altın sesli şairim , O nlar da öğren irler Y aşam ayı sevmeyi E km ek şiir, insan şiir T oprak şiir koktukça.

II

Şehir değil T abu t bu,Kol kola dolaşıyor Ö lüler.

8ı

III

K edere döndü deniz D enizin gözü bizde.

Sahil boyu m eyhane B ir ceset yaklaşıyor sahile “Bu gelen kimin dostu?İm anım ,Bu gelen kimin dostu?”

Bu gelen benim dostum Ö ldürüldü ve atıldı denize,Y aşam ak istediği şehre dönüyor.

IV

Selam alın teriyle ekm ek yiyen herkese Selam bu günü hazırlayan ölüye Selam saçlarından asılan T abanından çivilenen diriye.Selam seksen ayak m erdivenli K ara yüzlü binanın Ü st katından atılan B errak gözlü Param parça cesede.

82

V

G iden gitti, kalana sabır Bu kara kışlara, açlığa sabır Sabır sürgündeki, zindandaki dostlara Yeni bir gün doğuyor.

VI

Ben bir harp esiriyim K orku, tehd it, sefalet var Bu şehrin havasında,Bu şehrin m ahzenleri İrin kokar, kan kokar Şehrin m ahzenlerinde C inayet var, ölüm var.

83

B en bir harp esiriydim B ulutları seviyordum , hürriyeti seviyordum İnsanları seviyordum , yaşam ayı seviyordum B ulutları gözlerim den boşalttılar bir gece.

Yalan söylem eyen dünyada B en de yalan söyleyemem.Ve ben şeffaf, tertem iz Pırıl pırıl bağnyorum Y etişir oltaya yem D ile küfür olduğum uz,Y etişir bozuk para gibi savrulduğum uz.

G özlerim var, görüyorum Y arı çıplak, çırılçıplak Ö lülerle dolu toprak ,Ö lüler sarm aş dolaş Ö lüler sivil, asker, ihtiyar Ö lüler buram buram N efret kokuyor.

Ve dilim var, söylüyorum Benim de altçenem i Gözlerim i alacaklar belki de Yaşam ak ve hürriyet istedim diye Ve belki de bir sabah G ün doğm adan az önce Heykelim dikilecek Bir darağacına.

VII

84

H ayran hayran acıyorG ençliğim e, halim eŞu mavi gök, mavi deniz, uçan kuşİşe giden insanlarİpim i çeken cellat.

Seni de seviyorum İpimi çeken cellat B iliyorum ekm eğin var B oynum daki ilm ikte.

VIII

85

IX

Yolcu yolunda gerekBeş kıtada nefes alanD üm en neferiSen gününü gün edenBeş kıtanın renk renk günahlarınıCed boyu, öm ür boyuÇ eken, duyan, yaşayanEvladından evladınaN ur topu to rununa taşıyan,H arp te şehit Sulhte şehit Ve bilcüm le harcanan,Kirli m endil günleri Y ıkayıp yıkayıp da kullanan Yolcu yolunda gerek Bu hava yağar eser Yolcu havası.

86

X

Belediye reisinden em ir var* M ezarını herkes kendi kazacak.

Şimdi mevsim sonbahar Ç oğum uzun sünger çekti üstüne Açlık, kıtlık, kolera.

İyi bilir ellerim iz K azm a kürek tutm asını,K ardeş yüzü sevmesini.

K arşım ızda kara kış var M ezarını herkes kendi kazmalı.

(*) Londra, 11. A A . — Bugün Berlin'den alınan haberlere göre, A lm anya'daki belediye başkanları bu kış soğuktan ve açlıktan ölmeye mahkûm yüz binlerce insan için şimdiden mezarlar kazdırtmak emrini almışlardır.

— Gazeteler —

«7

XI

H ora tepen sıra dağlar O m uz om uza,T oprak değil, taş değil Y üreğim den kopm uştur.

B ir dert halinde nehir Boşalıyor denize N ehir değil, deniz değil A lın te ri, gözyaşı.

X II

Şimdi doğdun N e ağlarsın a çocuk?

M ilyonların konuştuğu B ir şehre doğdun.K ardeşliği, sevgiyi Y ağm ur boyu, arzu boyu Y aşayanlar şehrine.

Bu şehrin insanları Y edi dağda o tu ru r,Y edi dağın arasından su geçerB ulut açar, kuş uçarYedi dağın yüreğinde ateş var.

88

Y edi dağın rüzgârı Y ağm ur boyu, arzu boyu E km ek ekm ek çocuk kokar.

Şimdi doğdun N e ağlarsın a çocuk?

X II I

A nne girm em bu oyuncak dükkânına* O rda top lar, tayyareler, tank lar var.

Seviyorum söğüt dalı atımı T ekm e atm az, ısırmaz.

Ben yaşam ak istiyorum A ğaç gibi sessiz, rahat.K arınca kararınca değil,Serile serpile boylu boyum ca.

A nne girm em bu oyuncak dükkânına O rda top lar, tayyareler, tank lar var.

(*) İkinci Dünya H arbi’nde Yahudi çocuklarına savaş oyuncaklarıyla oynamaları yasaklanmıştı Almanya'da.

89

XIV

Yaşam am ız hiç kim senin hatırından geçmediEridik eridik deİnceldik iplik oldukİğne deliğinden geçem edik.Ö l, dediler Ö lüverdik.

İstediğin renkte gelİster arpa, çavdar, darı, buğday olBize günde üç öğün gel.

Seni yağm ur, seni güneş büyüttü D am la dam la, tane tane,İnsan eli ekti biçti, yoğurdu Avuç avuç, tekne tekne.

İnsanı deli ediyor kokun D ünyam ızda beş yüz milyon insan aç H arp eden aç, etm eyen aç G alipler aç, m ağluplar aç Kim kim den m edet umsun Baş tacımız, ekmeğimiz?

90

XV

Bu halin güzel değilBenim dünyam , canım dünyamSeni yıldız, seni yağm ur, seni vatm an, seni ekm ekG üneş kadar sevdiğim.

Y arın güzel olmalısın Bu günden,Yaşam ak daha canlı İsteyerek olmalı.

Ben dünyam ın canevi Y aşam ayı seviyorum H ürriyeti seviyorum .

Ö lülere toprak lazım, bir avuç D irilere ekm ek lazım , bir avuç Ö nce insan ve ekm ek Sonra şarap ve sevgi Aynı tem el üzerinden.

9i

XVI

Acı çeken , sancı çeken İnsanları seviyorum .

Aynı toprak üzerinde yaşayanM em ur, çiftçiM erhaba!Bizim için yaşam ak Kaşın gözün arası Bizim için yaşam anın Tam sırası Tam sırası.

X V II

B en ezilmiş insanlarınAcı çeken, sancı çeken çocuğuIrgatların ırgatı.

B enim de bir gölgem var B u erguvan akşam da G önlü gözü ateş ateş Y ürür, ağlar, düşünür.

B ir şehir ölüsünde G özlerim yıldız yıldız B en ’im zindan sokaklarda A ydınlığı kapı kapı dağıtan.

Aynı toprak üzerinde yaşayan M uhabbeti gel benden al B edava.

92

XVIII

Ağlam ayı u n u ta rak yaşam ak Y eraltında, yer üstünde Sevgi sevinç tarlasında A şk ve dostluk denizinde Ç ocuklar gibi m ağrur D ertlerden uzak,B aşlam akta şimdi huzur K ardeşliğe, m uhabbete H ürriyete inanarak.

X IX

Y etişir kendim ize acıdığımız B ir top rak tan bir toprağa N ehir nehir boşalan Ezilm işler, suçsuzlar Y etişir kendim ize acıdığımız A ffetm eyecek bizi b ir gün Çocuklarım ız.

93

XX

B ir bahar havası var M ısralarım da,A şka insana dair.R üzgârlarım konuşuyor dağ başında K ulelerde, ağaçlarda, cam larda Biteviye insana Y aşam aya, aşka dair.

XXI

Gül be top rak , gül yüzüne Ö p elini çiftçinin.Gül be güneş saz benize Gül de güller açılsın.

K ahvede kâğıt açan avare Şu duvarcı, arabacı, am ele Bel bağlamış yedi karış öm üre.

Biz de bakabilelim B ir ışıklı pencereden.Bize de pay düşm eli Şehirlerden, caddelerden , denizden.

İnsan insan paylaşalım Y aşam ayı, kom şuluğu, dostluğu B ağdaş kurup yan yana B ir sahandan yiyelim D ünyam ızın sofrasında.

94

B en yaşam ak arzulusu fedai,İyiliğim, kardeşliğim nam ütenahi Size m esut günleri m üjdeliyorum Feryad eden toprak ta A ğlayanlar, takatsızlar, m azlum lar Soğukların, açlıkların B ankaların çiğnediği çocuklar

Y ağm ur yüklü gözlerimiz saadetle yıkansın, Size m esut günleri m üjdeliyorum .

XXII

ORTALIK( 1952)

\

Y A Ş A M A K

K A L B İM İZ İN O R T A SIN D A G Ü V E R C İN G Ü V E R C İN İN K U R S A Ğ IN D A B İR K U R ŞU N K E F E N İM İZ A R ŞIN A R ŞIN P A R A SIY L A PEŞİN PEŞİN.

99

R Ü Z G Â R L A R B O Y U

Kanma

Biliyorum nerelere gideceğimi Esen rüzgârlar boyu Karlı dağlar ve şehirler üstünden İnsanların güneş gibi doğduğu.

U yandım renk renk saadetler içinde Sevdimse de güldüm se de şendendir G üler yüzlü insanlardan çırılçıplak açlara R üzgâr rüzgâr giden sevgi bendendir.

H ava keskin ve kurak Es rüzgâr es, bucak bucak Biliyorum nerelere gideceğimi.

100

İÇ S IK IN T IS I

C am lar m ahm uzlarını şakırdatıyor Buz tu ttu yeleleri atların A ğaçlar şaha kalktı, koşuyor G em iler dolaşıyor gözlerim in içinde.

Soldu, rengârenk sevinçler kinde Ö ldü , nar tanesi nar içinde.

ıoı

A Ğ A Ç

Ağacım , dört kol çengi kıyam et H er dalım da bir m em leket U zar kollarım uzar Taşım da toprağım da bereket K öklerim den başlar hürriyet B ana çarptıkça anlar Y ağm ur yağm ur olduğunu R üzgâr, rüzgâr.

Taşım da toprağım da kıyam et K öklerim den başlar hürriyet.

102

G IC IR T I

A k boynum da kirli m intan D ayan yüreğim dayan!Yüreğim gıcırdam a, ağlam a G ece kirli, döşek kirli Kimi kalbur üstü, kalbur altı kimi Kimi türkü söylüyor aya güneşe Kiminin borcu var uçan kuşa t G ö tü r beni ayaklarım , rüzgârlara çarp Yediğim dost elinden bir kalleş bıçak, A k boynum da kirli m intan D ayan yüreğim dayan Çıldırır, ö lür, ö ldürür insan.

103

S U D E M İR İ E R İT T İ

A lınlarından ter akm akta Şair insanları sevmejcte İnsanlar üşüm ekte, ölm ekte G ıcır gıcır doğm akta

Su dem iri eritti İnsanlar sövüşm ekte

Bıçak yüzü, bıçak sırtı fark A ram ızda o da yok B ırakm a çocuğum bırakm a İnsanlar ölm ekte

Su dem iri eritti İnsanlar dövüşm ekte

Taşa çarptık fırladık H ava hür, toprak cöm ert Sabret çocuğum sabret Taş rüzgârda bilenm ekte.

104

SEN ÖLMÜŞSÜN

Sen ölm üşsün, ölm üşsün,Tabancasız tüfeksiz.Sen ölm üşsün çocuğum ,Evsiz barksız ekm eksiz.

Şarkılarım denizdendir, güldendir Şarkılarım insandandır çocuğum. Ç am urdandır, ham urdand ır, sudandır, M ayadandır, ekm ektend ir, şendendir.

K aderindir yaşayan,Sen ölm üşsün çocuğum.

105

P E R İŞ A N

G özlerinde deniz, gözlerinde gemi G özlerinde çırılçıplak çocuklar

R üzgâr esiyor rüzgâr, m eltem dir G üzel dünya üzerinde m atem dir

Kalbimizin üç köşesi yangın yeri, perişan G üzel şehir diri diri perişan

G üzel yağm ur çirkin o lur yoksul gözünde İsyan değil, arzudur, şimşek şimşek parlayan K onuş toprak , konuş m eydan İnsanoğlu her gün daha perişan.

106

ATLARIN ÖLÜMÜ

A tın biri şaha kalktı V urdular,A tın biri ihtiyardı V urdular,A tın biri kendi öldü G üldüler,A tın biri, atın bini, milyonu T epindiler,A tın biri sütçü beygiri A tın biri yağm ur rüzgârı K işnediler,Yem borusu dinlediler, Ö ldüler.

107

T A K S İ

— Çektiğim yeter gayrı!— G ayrisi mayrısı yok, taksi!— Taksi, Tepe! B üyükdere!— Taksi, durm a, çek Bendlere!— Taksi, çabuk! taksi, bekle!— H ava ayaz, herif sarhoş.

Sene bin dokuz yüz elli bir D ertsiz m ilyonlarda bir,G elinleri güveyleri taşıdım ,Kan içinde yaralıları,Son vitesim de doğurdu gebe kadınlar, D em edim kış kıyam et, çam ur deryası, B ata çıka yaşadım.

— Taksi, dur!— Taksi, sür!Sür! dur! D ur! sür!Taksi hırsından çatlayacak,— D ur, bu sürat yasak!..F ren yaptı, duram adı,Ç ıldırdı.

108

S U S U N , S U S U N , U Y U S U N

Nabız durdu atm ıyor Susun, susun, uyusun.

Ne acele yaşadı Ne çabuk geçti öm rü R ahat yüzü görm edi.

Ellerini çözdüler Y ıkadılar, giydirdiler, göm düler Çok geçmişti biçare Susun, susun, uyusun.

109

S A B A H A Y A K IN

Ö lü gece bırak saçlarımı Ç arpm a beni dertten derde G arda tren kım ıldanm ak üzere A n ah tarlar kilitlerde kım ıldanm ak üzere Ö lü gece bırak saçlarımı.

B A L IK

A k yelken, kara, yelken H alat dem iri yedi Al iskele, ver iskele D eniz gemiyi yedi Bu bir balık hikâyesi O ynaşana balık İnsan insanı yedi.

i ıo

G E C E Ç U V A L G İB İ

G ece çuval gibi delindi T ürküler yağm ur Ç atılar yırtık A ğaçlar parça parça.

Y em işlerim dallarım da çürüm üş D al kökünden habersiz Büyüm üş de büyüm üş Dal ölmüş Kök habersiz.

Buz tu ttu yeleleri atlarınDelik deşik dert içimizY er yırtıldı, kök yerinden oynadıKirli çocuk şimdi gökyüzüT ürküler m ağrurSokaklar ılıkK alabalık kalabalıkH er şey pırıl pırıl aydınlık.

U Y K U

B ir döşekte upuzun U fuklar ö tesine uzanmış A yakları m ahzun.

Çatlam ış iki gözü tam ortasından B akkal kasap yazmaz olm uş hesaba, Y üreğine bağdaş kurm uş oturm uş H om ur hom ur hom urdanan fabrika.

Paslı uykuları boydan boya uğultu A lnında dam ar dam ar dam arlaşm ış ter, K aynar kazanlarla devrilm iş başına uyku.

1 12

N İY E T

A ltın rengi H aliç’ten Kalay rengi denizden B alıkları güm üşten Takacısı Y em iş’ten K öprü altında küfür K üfür g ırtlakta durur İnsan top rak ta yürür Suyu m artıyı görür Eli dostu görem ez, T oprak var, sürülem ez D ostluk var, geçilem ez Sevgi var, söylenem ez D üğüm var, çözülem ez İnsan hali bilinem ez A ltı üstü birm iş yerin Ü stünde insan A ltında insan T abanda çam ur T eknelerde ham ur T eknelerde insanlar E lleri yelken açar İnsan yüzü görür susar T eknede ham ur T arlada çam ur V er A llahım ver A ltın rengi H aliç’ten Kalay rengi denizden Takacıdan yem işten V er A llahım ver Y er altından Y er üstünden.

ı i3

YAPI

A lın teri var tem ellerinde M erham etine girdiğin yapıların Ve avuç sıcaklığı Ayrı ayrı her taşında, İnsanların.

M E L O D R A M

Birinin bıçak vardı elinde, Birinin beyaz bir gül,İkisi de yorgundu,Sokak çocukları halinde.

Bıçaklısı bıçağını sapladı, Çiçeklisi çiçeğini koklattı, K ayboldular m eyhaneler içinde, K aldırım da gül ve bıçak K ardeş kardeş kaldılar.

114

B U L U T

Bir dam la düştü gözlerim e G eçen bulu ttan ,H atırladım inanm anın ne olduğunu Y aşam aya, şiire.

Su, yolundan uzaklaşmış Ben su m uyum , yol m uyum ?O k yayından uzaklaşmış Ben ok m uyum , yay mıyım?

B en, buluttan gözlerim e D üşüveren bir dam layım .

S O K A K

İnsanlar geçiyor sokaklardanK endi ölüleri om uzlarındaBir hayat nefes nefese, orm an orm anİnsanlar geçiyor sokaklardanSevgiler taşm ış, m erham etler taşB uram buram tütüyoruz taştan toprak tan .

1 15

N U R T O P U

G ırtlak larda acılık, tü rküler iniltili İnsanlar ağlaşıyor yaralı boğalar gibi,K or kesilmiş çeşme çeşme G özlerde can çekişme.

D ert yanıyor nehir göleBeni em diğin yeterSeni de bir gün denizler yutarT aham m ül gerek bu sudan vücudum a.

N erden geliyor nur topu çocuk? 4G özlerinde cıvıltı, pırıl pırıl, boncuk boncuk Y aşam ak, fışkırarak yaşam ak,“O ğlum un önlüğünde tu ttuğu Ş afak .”

Y A Ş A M A K İS T E D İK Ç E

A ğaçlara kara kuşlar dadanm ış Elm alar delik deşik,B aba ölm üş, alacaklı sarm ış evi Y üreğim iz delik deşik, R üzgârların çeneleri çözülmüş Toprak bizi çekiyor Dünyam ız delik deşik.

1 16

Ç IK M A Z S O K A K

G öklerin m avisinden bu yana Kuşların gözlerinde endişe, Ağacın dallarından köküne N azar boncuğu neşe.

G ülerim açan gülün haline Sulayanda endişe K oparanda endişe Y ürüse top rak göklere keşke Çıkm az sokak bu sokak Sokakların sevincinde endişe.

Su, m avinin bu yanı U m ut kuşu uçar mı uçar A t koşar, insan koşar Su, dünyanın dört yanı.

B İR Ç O C U K K O N U Ş U Y O R

H er gün daha başka açıyor çiçek Gökyüzü daha mavi gittikçe G üneş daha rengârenk.

Şıngır m ıngır dem ir alır gem iler.

1 1 7

O Ğ L U M M U S T A F A ’N IN “ B U N E ? ” L E R İ

Hoş geldin oğlum M ustafa Şaşırtm asın seni dünya A ğaçlar çiçek açtı, kuşları dinle Yeryüzü gözlerinde Gökyüzü gözlerinde Cıvıl cıvıl şenlik içinde.Şu denize bak, denize D enizlerde ne mi var?— B alıklar var, insanlar var Toprağa bak, yaşıyorNe mi var bu toprak ta?— İnsanlar var, insanlar var Dişisi var, erkeği var Ağası var, beyi var Yağm a H asan ’ın böreği var. Sorm a oğlum , m apusane orası M apusanede ne mi var? M apuslar var, m apuslar var, M apusların nesi mi var?G özleri, akılları, elleri,— Y a baba, ağızları dilleri?

1 18

O Ğ L U M M U S T A F A ’N IN D Ü Ş Ü N D Ü Ğ Ü Ş E Y E B A K

A ğlar mıyım ben de baba B ir gün olur senin gibi?Senin gibi kalır mıyım Alınyazısı altında?

Taşı delip fırladığını bilirim ,Bilirim ot yediğini,Ölm ediğini bilirim ,Y aşadığını bilirim ,D ünyanın acı hali tatlılaşm ış tadında.

Sen kendi derd inde değilsin baba N e de güzel sıçradı yeşil kurbağa N e güzel de dem iş şair dostun O rhan Veli B enim lokm am aslan ağzında.

— Sevin M ustafa’m sevin Ben insanın fakiriyim A nan U rgan Baban IrgatK orkm a oğlum M ustafa Irgat Bin atına, dünya senin Dilediğin gibi oynat.

11 9

K A R A K U L A K S U Y U

Bu gözler sende de var, bende de var A klım ız da var, ayakkabım ız da var, K öpekler gülüyor halimize Sende de yok, bende de yok A nlayana sivrisinek saz.Seviyorum yaşam ayı,Y aşam ak var Y aşam acık var,Y edik içtik yarabbi şükür T ükür tükür,K arakulak suyudur bu şiir,A nlayana sivrisinek saz.

M U H A B B E T

M eyhaneye dönm eliyim ,M uhabbet kokusuna,Rakı vursun beynim e poyraz poyraz Şaşırayım sahilimi,Yıldız yolum u,Yolculuğum u unutayım .

120

B İR İS İ

Bu top rak tan biriydi A dı O rhan V eli’ydi E lleri dost om uzunda Y aşam ak kaderiydi.

Kendi gitti ismi kaldı yadigâr.

Çiçek verdi, gülesiye Şiir verdi, kıyasıya Yaşam ası ölesiye

K endi gitti ismi kaldı yadigâr.

121

H A Y R E T

İnsanlar ana, sokaklar döşek,A ğlam a garip kişi,G arip bu dünyada milyon kişi, m ilyar kişi, her kişi.

Koyun sürüsü m eler de m eler Kendini beşler, kurdu besler.

Başımıza daha neler gelm ez, neler Y uf borusu, yem borusu

— D aha neler?..

E L L E R İM

Ellerim i severim On parm ağım başak başak,Ne selam lar gönderdim Liman liman beş kıtaya,H er kıtada canımız var, canımız Ben nasıl sevmem sizi ellerim Ne om uzlar tu ttunuz.

122

Ş E N L İK

Fışkırmış deli deli gönlüm denAlı al m oru m or aşklarYağmış şarap rengi bu lu tlardan bayram lar.

Su tuz verm iş, top rak meyva Sofra tatsız, çorba tuzsuz,A m a cöm ert top rak , su A nam ızın karnı gibi.

S O N P E R D E

Ç öküyor şarap rengi b ir bulut Y ağıyor üstüm üze ölülerin gözleri İnsanlar birbirinin gözyaşını içiyor.

IRGATIN TURKUSU ( 1969)

I R G A T I N T Ü R K Ü S Ü

B en ben değilim artık ben İnan bu son gülüşüm Toprağa göm ülüşüm Sana çiçek verm em den.

El tarlasında kırıldı beden M ezar bu fabrika, bu urba kefen Ben ben değilim artık ben Soyulm uşum .

Boşa işlemiş zam an B ankalar kurulm uş sırtım dan D ik dünyayı tırm an tırm an Koşulm uşum .

Boşa dönm üş değirm en Ben ben değilim artık ben D ünya kara kapkara Yanm ış yenm iş etim den.

127

Kutsal yürek tutuşm uşum G ün kıpkızıl bir yara Ben ben değilim artık ben U m ut gülüyor çocuklara.

İçten içe yanan yarın Çığlık çığlığa yaralıların.

128

A D A M O L A N A Ç O K B İL E

Ekm eğim i gözyaşıma bandım da yedim.

B A C A K

Y akacak odun kalm adı ocakta K ör olası gözüm tah ta bacakta Seni de sarsın alev Kül etsin ocak Yan tah ta bacak.

129

İN S A N

Allahı şimdi gördüm ,Ağlıyordu.İki gözü iki çeşm e, elinde fener D iyo jen’i arıyordu.

H A L K

H alkın azını aldatırsınız H er zam an,H alkın çoğunu aldatırsınız Zam an zam an,A m a halkın tüm ünü? Hiçbir zam an,Hiçbir zam an.

130

T İK İ T A K

A tla r naili gider İnsan lar yalın Tiki tak tiki tak .

Y aşam am ız cakalı Tiki tak tiki tak Y aşa arslan C inotri.

A m erikan bezidir Giydiğimiz don Tiki tak tiki tak .

*31

B İR E K S İĞ İ

U yanacak B ir bakacak M ezarlık.

Yerli yerinde her şeyi Kolu başı eli B ir eksiği Kalbi.

B ir daha uyuyacak G ün ışıyacak U yanacak Deli.

132

A , B , C , D ,

A .)Ve adam ayakta B ulutlar cep m endili.

B .)Ve adam gene ayakta, B ulu tlar şimdi po tur.

C .)O h , adam o tu r B ulutlar ayakta A m a yağm ur yağmıyor.

D .)A dam gitti,B ulut gitti,Ben kaldım ,D ünya dünyaya sığmıyor.

133

A L D A T M A C A

N eden yalnız değil bu çığlık? Yalnız siz mi rahatsınız dünyada? Yalnız siz mi rahatsınız dünyada? N eden yalnız değil bu çığlık?

D ünyada insanlar ölüyor şu anda, Yalnız siz mi rahatsınız dünyada? Yalnız ,siz mi rahatsınız dünyada? D ünyada insanlar ölüyor şu anda.

A ldatılm ış insanlar aldatılm akta O rtada her şey o rtada O rtada her şey o rtada A ldatılm ış insanlar aldatılm akta.

L A Ğ IM

Bu dünyada varsan,Sor soracaksan,Lağım akıyor burdan , Ve bu dünyada varsan, Y ap yapacaksan ...

134

T R E N S E S İ

Bir tren sesi ağlatır beni Boşu boşuna,Pisi pisine,Bir tren sesi ağlatır behi, O tuz yıllık aktörüm Susmuş dilleri Susmuş gözleri Boşu boşuna,Pisi pisine,H aydarpaşa’da niçin ağladım Şimdi anladım Boşu boşuna,Pisi pisine,Boşu boşuna.Pisi pisine.

135

M A Z İ K A L B İM D E

Büyük ses büyük şehirden H er yere adım ı yazdım, sen, Şu taşa bak, varım ,Suya bak, akıyorum ,Sus, ölürüm ,H er yere adını yazdım.

Şu akan , şu akm ayan su terli En son yutacak beni Binlerce mavi,Mavi mavi olsun yeter ki.

H er yere adını yazdım , sen, Büyük ses büyük şehirden.

136

Ç O R B A

Ç orbaydı içtiği akşam sabah İşkem becide,Ne güzel gözleri vardı, Siyah.

D ert taşm ış kirpiklerine K ara kara , iğri büğrü A nası çalışır, kendi çalışır Babası bildi bileli hapiste.

Yedi bayram yaşandı K adırga’da, C inci’de O hâlâ işkem becide.

D ert düşm üş gözlerine,Asıl yük bundan öte.Y ük bundan öte.

137

K U Ş B A K IŞ I

G ün ışıdı çöplükte Ben kaçıncı kattayım .

Işıktan son gelenim T erin im , ellerinim Elin elim e katık.

M artılar denizden itik Ne arıyorsun, ne? G ün ışıdı çöplükte.

T anıyorum dünyayı Aç oynuyor ayı G ün ışıdı çöplükte Ben kaçıncı kattayım .

138

İK İ G Ö Z A Y D IN L IK T A

Kırık dal altında gölgelenm iştim L am bo’nun tezgâhından geçmiştim O yuncum benim , dertli oyuncum Y ıktı kö tülükler, küstüm .

Küs günler geceler dolaştım ,A çtım ,D ostları gördüm kustum ,Sustum .

N ar gibi çatlasa gece Sen çıkarsın içinden B unca düşündüğün ben Sana m irastım .

B ir kara iniyor gözlerden En zor, güzel içime Tatlı kavun, portakal rüzgâr Cam larım a çarpıyor E n güzeli seviyorum ilk,Y ağm ur yağıyor gözlerden.

Y ağm ur yağıyor gözlerdenA ğlıyorum , pabuçlarım eskimişBir adam görüyorum bacakları kesilmiş.

139

Bu şehrin çığlıkları duyulm az Sis o lur, dum an olur, pas tutm az B ir simitçi çocuk sesi, sabahtır Bu şehrin çığlıkları çıldırtır.

Bu şehrin lim anları delidir Takaları balıkları zilzurna H er kıyı sinsi kayalık Büyük balık, küçük balık K alabalık, kalabalık B ir ezik çürük kara A ydınlıklar ortasında K apı, vitray, porta Kaç kapı açtı tok lar açlara?

Bir dünyada iki olmaz Ben doğm uşum bir kere Yapışmışım bu yere A llah da koparam az.

140

H A N İ

H ani insan birdi?İnsanı iflas sandılar, Ağlam ayı bilse insanlar, Gülm eyi öğrenirdi.

U F A K İŞ L E R

Bir döndürdüm dünyayı G ölgem vurdu aya,H er gün daha yaşam aya Selam lar gönderişim beş kıtaya Dilenci avucu, rüzgâr açışı B atacak gem inin kum arayışı M arul göbeğinde süm üklüböcek K opuk kökleri ters dikecek D eprem boyu sarsılışı insanın. Ufacık, tefecicek...

'4 i

E Ğ L E N C E

Ö ksürüklü sabahlar, ilk aydınlıklar, A cınm alar, leş kargaları V urgulu sözcükler, inanış B irden dökülüşü denizin uçurum a Çirkin şiirlerde yıkanış.

İS T A N B U L

İstanbul’da ne var dem e, İstanbul’da ne mi var? İstanbul’da tokluk var İstanbul’da yokluk var.

142

ucu

B u gözler zorla kapanm az Tüm baktığım tem iz,Bu el, bu yum ulm uş, bu açılmaz.

Bu tom urcuk , açık sevgi D öner yuvarlaklar içinde,D e dövüşüm , deBu cüce dünyaya bıkılmaz.

A k bahçeler biçiminde Ellerim çapa tutm az E n kanlı günüm üzde Çocuklarım ölmez.

H ep sonsuzu düşündüm E n ucunu, ucunu,İnsanca soyundum , üşüdüm .

K entler içinde durdum , U m utluydum ,Paslı bıçak, vuruldum .

143

S E V M E K

Bin belayı yardım vardım ellim e Bunca aşkın zirvesindeyim ,Y aşadım , dostluklar lime M ayalı küs insanın dibindeyim .

Ve ayırm ak karaları akları O lm ak itilmiş tabandan yana,Sevm ek en katiyı, en sivriyi uğruna Ve akm ak ve okşam ak yalınayakları.

A ğzım da senin tadın Ekşili, tuzlu, buruk ,İnm iş tarla lara bunca ırgadınBir m asala bürünm üş gözlerinde yorgunluk.

En geniş sarıyı kesm iş en yeşil Kırmış belini en yükseğin en derin V ur kendini sarılara, yeşile koşul K apa, açık kalm asın ellerin.

D ağ dağa kavuşur, insan toprağa A t sırtında kırbaç, insan sırtında ağa Ve ayırm ak karaları akları Ve sevm ek ve okşam ak yalınayakları.

144

V A R D İY A

Kim om uzlanacak vardiyayı?Taş ölüsü, orm an ölüsü, insan ölüsü, A ğası, efendisi, köylüsü,Y ıktınız, onarınız dünyayı.

G E N E Y A Ş A M A K

O tellerce uykusuz D oğuyoruz O luyoruz Fışkırıyoruz Yaşam aya başlıyoruz.

Ö lüm lerden ölüm beğendirm eyin Bağını sorm ayın köyün.

E L L E R İN

E km ek gibi ellerin var SıcacıkSeni niçin sevm eyeyim ?

145

R Ü Z G Â R K I R A N

I.

Y aşam ak bu , nesi bilmece? N eden bu dev, bu karınca? H er tom urcuk , her konca Ç arpar yaprağını açınca.

A ğlaşm alar iç içe Tüm kapıları aça.

Binde bir gülen durdu Başını eğdi,(Boş) dedi,Ters işliyor burgu.

G ökler altında ıslık,Çığlık iŞangır şungur.

Billur tabakalardan ,B atak ,Bunca güzel yam adan.

K alker to rtu ları, kilit-düğüm , Bin bir ışıklı ölüm .

146

Posası çıkmış insan,Sessiz büyüyor fidan,Ö lüm ü duyduğum şu an Kaçmalı balçık yığınından.

B irden diklendi uçak R üzgârk ıran’dan bak O kyanuslar ortasındayım Kayalık her yanım ,R otayı çevir dünyadan Tüm vaatler yalan.

II.

Varız, insanız, varız,M uazzam m ahkem e karşısında.

İnsanı ö ldüren tek adım İnsanı kurtaran tek adım Y aşam ak koşar adım A yaklarım , ayaklarım .

D ip, bom boş, dik Kalbim in yelkeni inik.K endi kulağım kendi kalbim de D elik deşik.

147

Taş taşı, harcı harca kat İnsanlar kat kat Kalalım mı ölelim mi?Son mil gidiyor gemi.

C addelerde acele,A sfalt yanıyor,Balyozları dinle,Ağlıyor.

Sarhoşluğu canlıların K abuk kabuk içinde, narca, A kvaryum lar, deniz dipleri A ynalarca, billurlarca.

N uhu-nebi’den kalm a İnsan öm rü kokuyor Mışıl mışıl sabah hâlâ Irgatların om uzuna konuyor.

A n, geçtikçe anlaşılacak N edir kol, nedir bacak G eceler kahkahayı basacak Y er-gök sarm aş dolaş olacak.

B irden aşm ak an ’lardan birini Yön bulm ak, önü görm ek, Ö lm ekse ölm ek,Seslere cevap verm ek.

148

İnsan kafesi mi dünya?V arm ak üzereyiz aya,İadeli taahhü tlü değil yaşam ak, İki ayak üstündeyiz ya.

III.

Bir gem ide, güvertedeyim , Gözyaşları çukurunu ku ru ttu , D eniz diplerinde dinleniyor su Ben denizin dibiyim.

İnsan kafesi mi dünya? V arm ak üzereyiz aya.V arız, insanız, varız,M uazzam m ahkem e karşısında.

149

P A S

Bu şehrin çığlıkları duyulm az Bu şehrin çığlıkları, Pas.

D A R

M ezarların en büyüğü dar Sığm ayacak A llah lar...

T A H T A A T

K adehini yere vurdular B ir adam ağlıyordu, deli K endine tah ta bir at yaptılar Ö zgürdü bu at, kırdılar.

Kapalıydı tüm kapılar Çok uzakta beyaz bir a t ufuklar D örtnal gökyüzüne uçabilirdi E lleri yelesinde, tah ta atı kırdılar.

150

B U N C A

K ahır mavisi insanları sevdiğim Bir geceyi verdin diye suçlam a, İnsan, kurşun, ağlam a,K adehler kırılırca.

A şk duvarı yıkılırca İnsanlayım insanca Bir çiçeği koklarca A nladım vurulunca.

A k koynum a kirli girdi insanlar B unca.

S O N Y A L N IZ

Kaç bin alkış, gözyaşı ucu Sarm aş dolaş arkadaşlık pabucu A ynaların bu kaçıncı öpüşü Bu gece mi bu yağm urun yağışı?

Bir oyuncu geçiyor iki büklüm , sus Yaşadığı günlerin doruklarından.Kala kala bir yağm ur gözlerinde biriken, A ynalarca uykusuz.

«5i

F İG Ü R A N

B ir dönüş dönerdi tram vay Zıngırdardı bizim evin cam lan, A ç ayı oynam az derler ya Aç oynardı ayı,Bir dönüş dönerdi tram vay Z ıngırdardı bizim evin cam ları.

T E R S

Ellerim i verdim yağm ura Sana verm edim ,Gözlerim i verdim yağm ura Sana verm edim ,Oysa öbür yağm urlar Ö bür yağm urlar Benim için yağardı.

152

B İR G A R İ P Y A L N IZ L IK

Çalm asın kapım ı kim seciklerim Boş bulut yıldız yalnızlığında Çok uzun gözlerinin içindeyim Çalm asın kapım ı kim seciklerim .

Çok uzun gözlerinin içindeyim Susuzluğum u içiyorum bebeklerinden K örkütük zehir zıkkım Çalm ayın kapalı kapım .

Küflü bir akşam üstü terli U ludum arınm am ış cam larda Ne telefon ne kapı zili Çalm asın ben evde yokum .

Çok uzun gözlerinin içindeyim Çalm asın kapımı kim seciklerim .

•53

Ç A P A K L I

O vaların birinde bir tilki gördüm Boz m uydu, sarı mıydı, tam hatırlam am Yalnızdı, bilirim ,Gözleri bir renkti, sevgili,Bir bildiğim yalnızlığıydı.

A ttım adım ım ı, üç adım attı Bir bildiğim yalnızlığıydı,Y orgundu, gel, gidelim dedim ,Y aşam ak zor anlaşılm adan B ir bildiğim yalnızlığıydı.

A ğlam ak zor her yerde B ana nerde bilem em ,Kal, çapaklan, sev sevdiğince çölü de Tilkim , kim olduğum u öğrenm e,Bir bildiğim, yalnızlığıydı.

154

>UKİ

Bir dostum vardı, Suki,Sinek avlardı,Z enciler, Ç inliler, H intliler Suki’yi anlam adı.

Sesi yoktu Suki’nin D işleri de,Suki şarkı severdi Suki aşkı severdi.

Kaçtı gitti Suki’nin Çinli karısı Suki ağlam adı, Suki sırıttı,B ir sinek tu ttu Suki Sineği yuttu Suki.

B ir ağustos akşam ı hava sıcaktı Suki gülm ek istedi, Suki ağladı B ir A ğustosböceği karanlığı çınlattı Suki,Suki,Suki!..

'55

Z E Y N E P İL E M U S T A F A

I.

Sevinç aksın gözlerinizden Yaş yerineD ünya gözlerinizde güzel olsun.

II.

D ünya gözlerinizde güzel olsun Şehirleri sesleriniz doldursun Ellerinizden ışısın gün D ünya güzel olsun gözlerinizden.

III.

A kbıyıkta bir çeşm e var M ustafam Yaşı oldukça akar Al Zeynebi gidin için o sudan O çeşm ede gözyaşım var.

IV

Sevinç aksın gözlerinizden D ünya gözlerinizde güzel olsun.

156

U M M A

O boşluk çevrende dönüp duracak Kimse um m a,A ğlam ayacak,Yaşantılı tüm şehirlerde Seslerim çınlayacak.

Serçelerin çocuk ladesi Yaralı kurt ellerim in öpülm esi, D ağların devrilmesi Ö ldürür beni ancak.

O boşluk çevrende dönüp duracak Beni yeraltı trenleri dolaştıracak.

157

T A B A N

K aranlık pencerede ta uzakta bir ışık Çığlık çığlığa iki gözde ak düşünce B ir kum aş gibi sevgi biraz kırışık Biçilmiş giyilmiş daha önce.

İçim deydi hep bu ışık, pencere Kalaysız aşk, bu kap kacak tencere B ana bana dalalım elimizle içine B ırak acı kalsın aşklarım ız bedence.

Ben tabanı yeni insanın biri A nlarlar mı zincire bağlı fili?

158

P E R İ B A C A L A R I

I.

K ocam an taşlan oym uşlar İçine insan koym uşlar...

II.

Oysa ne küçük, ne kolay ve ne güzel dünya K ayalardan, karanlık tan ışık taşınca M ilyonlarca havalanan güvercin T evekkül, susm uşluk, derin ...

III.

Telaş içinde yaşam a B ütün yollar ölüm e K ayalardan bir deniz G örem e T u tkulu , güler yüzlü insanlar B ir kan ş toprak ta elm a ağaçları Bağ bahçe üzüm şarap , Peri Bacaları A ç susuz uykusuz yüzyıllar freskleri M ezarlar, yeraltı şehirleri Ve susmuş güzel şarkılar A nalarda , bacılarda, yağızlarda K üfürsüz, öfkeli ağızlardaOysa ne küçük, ne kolay ve ne güzel dünya...

159

P E Y Z A J

Y ağm ur denizi dövüyordu K öpekler uluyordu,M artılar çıplak.

T arih ler yırtılacak D enizler durulacak M artılar havalanacak

D inecek gözyaşları, dinecek.

160

İN S A N G İB İ

Çok yakında bir gün Ç ok yakında bir gün Ağır uykulardan uyanacaklar Z or kapıları açacaklar Y ere sağlam basacaklar.

Sevgiden sırılsıklam Y angınlanacak aşklar Çok yakında bir gün Çok yakında bir gün İnsanlar insan gibi yaşayacaklar.

En dar en karanlık sokaklar Çok yakında bir gün Çok yakında bir gün Bayram laşıp ışıyacaklar H ürriyet giyecek aydınlık ayaklar.

Y A Ş A D IM(Kitaplarında yer almayan şiirleri)

H A S T A N E A K I

A k mavi karanfiller pem be yatak Kırmızı güller şafak rengi berrak G üler yüzler asılm ayan aydınlık Yeni doğm uşçasına dünleri aratm ayan.

K oridorlar ak yaşam yaşam lara açılan K alabalık güleç yüzler ılık K utsal görev karanfillerden de ak G iriyor um ut upuzun koridorlardan Y aylalarda ak sağlıklar koşturuyor at A k zam baklar bahçesinde yaşanır böylesi ancak Y aşam ak ve yaşatm ak.

165

G Ö Z G Ö Z

Göz göz içinde göz göz B uldum , kendi gözlerim Göz göz içinde göz göz D o k ’lar fabrikalar kondu’lar Buldum , kendi gözlerim.

D o k ’lar fabrikalar k o ndu’lar Y aşam ak göz göz içinde göz göz B uldum , kendi gözlerim M eydanlarda adam vurdular V urulan ben, ölen benim .

Benzin m azot baru t kokusu Bu şarkı yaşam türküsü Ne m ene orda burda aydınlık Çıktı çıkıyor aydınlığa insanlık G öz göz içinde göz göz Buldum , kendi gözlerim D ünyanın her yerinde ben şenim.

166

İN S A N A Ğ A C I

Gözyaşı yıldızları ağlıyor parkta İnkârda sürüngenler köpekler B ağır’a bastı tâc e tti eller M ezarın çok uzakta.

M utlu sevinci öldürdü keder Erişilm ez ölü, insancı Sende orm an insan ağacı M ezarın çok uzakta.

Selam da heykeline heykeller Gözyaşı yıldızları ağlıyor park ta Ö lüler ölüne selam da M ezarın çok uzakta.

167

H IR K A

M A H A L L E D E B U L U N A N Y A M A L I H IR K A K A L A N L A R A SON SA D A K A ,İN SA N L A R I O SEV D İ H E P İN SA N Ç İÇ E K , İN SA N A K R E P.

168

A Ğ A Ç S Ö Y L E R

A ğaçlar utanıyor dallan düşm üş,N eden suladınız toprağım ızı kanla? Gölgem iz koyun koyunaydı insanla.

İlk dalım o rta dalım göklere varmış B ir dalım doğadan özgürlüğe erm iş Yazık narım ıza kirazım ıza Kanınıza bulanm ış.

Ö lsek konacak dal bulam az kuş R enk tik şiirinize aşkınıza Sobanıza aşınıza H aram bunca kurduğunuz düş.

Bel de verdik boy da verdik testerenize G örüşürüz önüm üz kış.

169

B U L U T S Ö Y L E R

B en olm asam gözün yaşı olmazdı A t parlam az kişneyişi olmazdı O rm an yeşil göl kamışı olmazdı Sil alnını m endilim e uçayım.

Sana şöyle bir. uğradım geçeyim D u r yoruldum dinleneyim K ıraçında seninleyim Kime küfür yağışım kim e nazdı.

K ınanırsam rüzgârlayım selleyim Işıklar yaktırayım şim şekler çaktırayım Y arıp toprağı gireyim B aşka güzde köylü borçsuz beyazdı.

D enizleri taşırm am ak telaşım B unca şimdik dökülecek gözyaşım.

170

T A Ş S Ö Y L E R

Ve kovuklarım da yaşayan ilk insan B eton yığınları gök tırm alayan Surlar ve h isarlar, kan dökm ek A lın terleri ve helal ekm ek.

K itabeler ve an ıtlar çeşm eler Sülüs üstüne sülüs düşm eler A çılan ağızlar ağlayan yüzler Y orgun ayaklar ve yorgun eller.

Ve künkler su taşıyan, bok taşıyan İn leyenler ah çekenler ölenler Ve ölüler üstünde fildişi m erm er Ve kentler tarih açan, tarih ler aşan.

Sırt verilen, m akineler kurulan H an ham am apartm an T apm aklar yaratılan Soğuğum a sıcağıma alın sürülen.

Kıyılar bağladınız en sertim den B uluşm alar sevişm eler ve öpüşm eler V e kayıklar ve balıklar gem iler A şklar akıttınız altım dan.

171

Ve en kutsal parçam a dört bucaktan gelenler U m anlar, yüz süren ler, eren ler K âfirler, işeyenler, çöm elenler K iliseler, cam iler, p iram itler, kuleler.

Y onttunuz üçken beşken ettiniz Heykelinizi diktiniz B ıçaklar bilediniz Birbirinizi vurdunuz.

172

K İR L İ M İ K İR L İ

I.

Ya kimin m eydanlarda dökülen kanlar? Ya kimin yalılar apartm anlar?E ller yum ruk vurmalı Bir kadın ipincecik sevmeli Bardağı taşırınca akşam lar A nalar toprağa çökm em eli A ğlam am ak dövünm em ek K oskocam an adam lar.

II.

Kesm ek bu çıldırmış ağacıO lm am diyor darağacıTaş devrim tunç devrim dem ir devrimBu dirilim bu kaçıncı ölümD urm ak kuduz sancı,Y aşam ’a zor dayanan kirli yokluk A ç analar dul karılar çoluk çocuk Ve duvara tırm anan süm üklüböcek Sülükler daha da kan em ecek T er çalanlar ve inleyen yarak beşik Kirli dünya delik deşik.

173

III.

İyotu donm uş deniz gökdipleriD aldım insan okyanusunaKim dünyanın sahipleriA nıtlar ağlaşıyor m erm erinin tozunaB ir dönüyor yelkovan akrep yerineBir insan m ahallesi gökteBir insan m ahallesi indeB ıçaklar bileniyor kentin salhanelerinde.

IV

B akım lar özenişler çiçeğine vazosuna Sulanışlar im renişler anasına kuzusuna D om uz sürüleri köpekbalıkları D ünyanın sonu yok m askaralıkları G erm ek ve koparm ak ipleri Kim dünyanın sahipleri?

V.

Uyanık cam larda saat kaç Yedi kola yetmiş çeşme akıtan G ün ışıyor bakraç bakraç Kim dünyanın sahipleri?

174

M E M L E K E T — A H M E T — M E H M E T

Almış başını kaçmış M utsuzm uş um utsuzm uş Küsm üş küstürülm üş bıkmış Kimin köyü kimin evi H aram sofralarda yenmiş En karam sar, m ünzevi.

A k m artı bu havada yaylanan D onm uş kölelikte kan,Y ok böylesine güzel m em leket Y ok böylesine aç ahm et — m ehm et.

A ğla insanım ağlaR üzgâr zehir kent zehirZengin cenazeleri çelenklerden bellidirA hm et — m ehm et bölüşm üş son rızkını A llahla.

Z inalar aşkla değil, günahla Taş kesilmiş insan Taş kesilmiş orm an Ağla insanım ağla Boşal ferahla.

Yok böylesine güzel m em leket Yok böylesine aç ahm et — m ehm et Ağla ahm edim ağla Ağla m ehm edim ağla.

•75

T A Ş L A R K A N A B U L A N D I

İçten içe yanan yarın Çığlık çığlığa yaralıların K ancık kurşunlara harcanan Ö len insan, vuran insan.

Kan yağm uru ana baba gözünden Bir o rm an boy atıyor bir insan ölüsünden H ürriyet m eydanında taşlar kana bulandı Ö len insan, vuran insan.

Kan yağm uru ana baba gözündenB ir orm an boy atıyor bir insan ölüsünden.

D İR İ

Y aşam ak gece Ö lüm de ucu.

A şklar acı D ayanm a gücü.

Ö lüm ler öcü H ep doğm ak bence.

176

A D A M I Z

— Bu şiirin adını Şahap Sıtkı kodu. Ona ithaf ediyorum —

B ırak sokağın çam urunu Pabuçların çam uruna bak Kırk kişiyiz Tanırız bu çam uru B ırak çam uru şimdi H am ura bak.

Kırk kişiyiz Tanırız bu ham uru B ırak ham uru şimdi Y ağm ura bak,Y ağm ur gökten, yaş gözden G özlere bak,B ırak gözleri şimdi C eplere bak,Cepleri bırak şimdi H an lara apartm an lara bak,B ırak onları şimdi Y ollara bak,Y olları bırak şimdi Y ollara gel yo llara...

K ırk kişiyiz Biliriz birbirim izi.

177

Ü Ç A Ğ A Ç Ü Ç Ü D E Ç A M

D ö rt çocuk iri gözler adam da korku Biri sakız çiğniyor üçü gülüyor kıs kıs Üç ağaç üçü de çam üçü de yalnız Y an yana koyam ayacağım ız Ve çam ur, birikinti, sıra sıra gecekondu Üç ağaç üçü de çam üçü de yalnız.

B ir adam çıktı park tan koşaraktanBelki mevsim bu değil, bir karış farkıG özde aradığım ız, seste aradığım ızY aşam ak b ir anlığımızH er gün yeni şiirler döndüren çarkıK urup kıracağımızK urup kıracağımız,B ir adam çıktı park tan koşaraktan.

Belki mevsim bu değil bir mevsim sonuSallandı adam düştü meniA dam otu ağlayanA dam otu ağlayanK itaplarda adları hiç anılm ayanH er gün yeni şiirler inandığımızBir adam çıktı park tan koşaraktanÜ ç ağaç üçü de çam üçü de yalnız.

178

E K M E K R Ü Z G Â R I

Kullanılmış bir u rba, kirliceÇeviri sevgilerim E sp eran to ’dan TürkçeAğ çektiği saatte balıkçılarınY ağm urun en güzeli ÇinceSana hain bir deprem de kavuştumSus, bozuldu gece.

A şk çadırlarını mı kurdu ne A ydınlık orm anlara m or denizlere K um lar nasıl sevişir A ğaçların yemyeşil çocukları doğuşur İlkâhda deniz ölüm lerin çağırışı H er sabah bir kayığın açıkta leşi.

Ne adın ad, ne yurdun yurt, bana ne İster zenci, yahudi, ister çingene R engin benle, kokun benle, gözyaşımız bir İç aşkımı şarap gibi iç bitir A p h ro d ite ’in göğüsleri havada G özlerin gözlerim de, kaçırm a H era E llerin en güzeli ellerim de A thena A şkın doruğunda koştuk dörtnala Ve aşk çadırlarını topladı gece E km ek rüzgârını bindirdi sabah T hetis’in ayakları işbaşına.

179

K E M A N

Ö nceleyin bir sancıdır geliyor Ö nceleyin önceleyin bir sancı O m uzum da çürük dişli ak sakallı kem ancı Şarkılar dileniyor önceleyin önceleyin.

Köşe bucak bu sarhoş önceleyin kim den kaçmış? D irek törm üş önceleyin bir bankada cam ekânlı Şimdi kem er satıyor âşık olm uş oynatm ış C am ekândan uzakta dem leniyor kem anlı.

Saç uzun tırnak uzun kurtulm am ış sevdadan H a varm ış önceleyin, ha yokm uş önceleyin A ldı çaldı duvara kırıldı kem an.

180

Y A N A

G eceler kum rularla dolu H er şey günahta Aydını işçisi dulu U m ut bir ah ’ta.

D olm uş taşmış kurum uş sarnıç G örem ez A llah da R ıhtım lar hıncahınç Boşa işliyor vinç.

K üf yeniği çöken yana K ör gözle de görülür bu İlk yaratık tan bu yana İnsanın insanı vurduğu.

181

V A R D İY A

Yan yana tozlu kirli aynalar Kutsal tü rkü gibi söyleniyor yalanlar Hırsız var yüzüm üzde hırsız var Boş şarkılar ağızlarda mırıltı K aptı gitti gözlerimi bir m artı.

D em em dem ek istediklerim i Sen bir gemi ben bir gemi İşte liman işte vinç İşte ırgat vardiyaD ünya üstü bozuk düzen bir dünya İnsan kutsal insan korkunç R otaları çizili İşte sevgi, işte hınç.

Yalnızlıklar köprüsü Ö m ür törpüsü.

182

K U Ş L A R

Neriman’a

Sana yürek verdim , taşı Bu soğuklarda koynunda işi B ıkınca koyver gitsin kuşu İnsandır konacağı.

K uşlar söyleyecek düşünceni Yepyeni.

Y okluk sürüklüyor bedeni H ep iyim ser, kuşkulu D üşlere düşm ek sorum luluğu Yarı uyanık yarı uykulu.

K uşlar söyleyecek düşünceni Yepyeni.

Sana yürek verdim , uçur İnsan kalbi konacağı K opm uş sürünüyor kolu bacağı A lınır cevabı gün gelir.

K uşlar söyleyecek düşünceni Yepyeni.

183

Sana yürek verdim , yürek Y ılanlar kıvranıyor, engerek H a koptu ha kopacak zem berek Bu yaşam zehir.

Kuşlar söyleyecek düşünceni Yepyeni.

Tan yeri ağarırken hatırla K uşlar gelecek yeni doğm uş G erçek olm uş o düşünce o düş Y ürekler diri insandan insana.

K uşlar söyleyecek düşünceni Yepyeni.

184

B O Ğ U K Y A Ş A N T I

A ş kendini kenttenG ökyüzleri ak ketenA rınsın kirden bedenKuşbakışı da görünür m em leketin hali.

Olsaydı insanın insan yüreği B ölüşürdü teri ekm eği Ö ğrenirdi sevmeyi Y ırtılırdı kefen.

K opardılar kütüğünden salkımı N e boğuk yaşantı bu, yazık A ltta çalışan ezik K at araba altın bilezik.

Beş yüz bine bir kat Bir lokm aya ana avrat Bu aç sürü bu toprağın halkı mı H araç m ezat?

185

D O L A P

O N A R D IL A R A Ğ IL I, B İR D O L A P D Ö N Ü Y O R G Ö Z Ü M Ü Z B A Ğ L I.

B E R A B E R

M eydanlarda heykelleri ölüm üzün D ünden güzel başlıyor gün.

H ür adım lar kalem ler Şu uçaklar şu vapurlar tren ler B eraber, hep beraber.

Fışkıran ter tabandan Çıkan ekm ek fabrikadan D okunan kum aş, şiir H em şenindir hem benim dir B eraber, hep beraber.

186

D A V U L V E T O K M A K

K üstüğün başka akşam ben yokum İnançlardan güzelinde gel ara V ardığında istediğin sabaha Bu yaşam zehir zıkkım.

D avula aynı tokm ak aynı yere vurm uş gibi H ep o çürük insan alnına D ünyanın doğuşundan bu yana Ağlayan ağlayana.

Filler tepişe dursun otlara olanH âlâ çam ur ve batak toprak tan gelen insanÇ ürüdük dört k itap tanD avula aynı tokm ak aynı yere vurm uş gibi.

Yıkıldı sevginin tüm güzelliği V akit yok ağlam ayaD avula aynı tokm ak aynı yere vurm uş gibi D oğarken öğretm işler insana köleliği.

Ne akıl yeterince, ne sığınacak m ağara H a koptu ha kopacak fırtına U m ut dağı kayıyor, büyüyor um ut yeli D avula aynı tokm ak aynı yere vurm uş, deli.

187

K üstüğün başka akşam ben yokum İnançların güzelini bul Ne yaşanacak doğal, ne yeterince akıl Bu yaşam zehir zıkkım.

D avula aynı tokm ak aynı yere vurm uş gibi D oğarken öğretm işler insana köleliği.

B İR D A L D A İK İ S A L IN C A K

Y ürüm üş o tlar dizine K entin ışıkları gözüne H erkes cüm büşüne sazına İlmik senin boğazına.

V ardı elbet bir m erhaban bu kente G eldiler gördüler mi sallandığını acaba Salıncaklar kuruldu şimdi başka ağaca D irin kaça? ölün kaça?

N e dö rt k itap , nice m ezhep, nice din Bu ağacı insana insan diye gösterin.

188

K A R A K E D İ

Bir kuru öğürtü gibi yaşıyoruz Yalnız gecesi olanların sabah öğürtüsü gibi. Ç irkef dostlukların göründü dibi Ve hâlâ yaşadığımıza şaşıyoruz.

Saçak altına sığınmış bir karakedi İnsanlık adı.

A R A S O K A K

G özlerim kan denizi,G eleceğe sıçrıyor geçm işteki sızı.

B ir lokm a bir h ırka olm asa da o lur, İnsanoğlu ancak acılarla yoğrulur. D ost, düşm an yan yanalaştı;Trafiği zor bir çam ur kavşaktayız Y aşam ak geç, ölüm dur!

S O K A K

Sokaklarda çöp tenekeleri Çöp tenekelerinde kedi Kedi sokağı yedi.

Sokaklar alık bunak Sokaklar insana yalak Sokaklar yalınayak.

Sokaklarda in cin yok Sokaklarda b en ’im Sokaklarda yüreğim .

190

K İM L İK

I.

H orozlar ötünce uzun kocam an Bellidir kimliğim yüzüm deki acıdan.

Acı insan soyulunca kabuktan Ö ldürsem kendim i hiç acım adan K aranlık bir avluda kalın duvarlı B abacan bir ağaçta yüce boyum dan G örsünler gittiğimi bu bok dünyadan.

Kim kim e dum dum a B ir adam gitmiş güme K aranlık bir avluda kalın duvarlı Bin bir böcek koşar alnım a Kimi allı kimi m orlu.

H orozlar ötünce uzun kocam an Bellidir kimliğim yüzüm deki acıdan.

191

II.

A k ağacın dalında H erkes bakacak sana N eye çırpındığına.

G eriye dönen yağm ur G öz çukurlarında D u ru r du ru r da kurur.

B ir kadın dolaşıyor odadaAy aydınlığındaSen sokakta o cam da.

İnsan sesi şurda burda Işık bıçakları parlıyor D üzüşen koruda.

B ir şair şiir yazıyor AçlığaG idip kendini asıyor Ağaçlığa.

H orozlar ötünce uzun kocam an B ellidir kimliğim yüzüm deki acıdan.

192

III.

Bir şair ölen insanca B üyük veya ortanca Kim yüce ve kim cüce Bilinir dünya durulunca.

Şartlanm alar içinde paylar düştü her piçe G üm rükten mal kaçırırca K urtlar üşüştü ağaca.

H orozlar ötünce uzun kocam an Bellidir kimliğim yüzüm deki acıdan.

193

K O C A A Ğ A Ç , K Ö R K U Y U , İH T İY A R O Y U N C U

A ğacım , insanım , orm anım K anunlar bozuldu, ken tler geçildi Nice kollarım a kalpler çizildi T ohum um u kıyı öte aşırdım Milyon kuşu uçurdum Silkelem e, doluyum .

Silkelem e, ölüyümK ör değilim , kuyuyumK endi gelir bezm işler ben istem em oysakiÖ lüm den korkar çocuk, böğrüm ü taşlar çocukD erin karanlıklarım açık seçikA çlıktan da beter susuzluk uykusuzlukBir nam lu gibi gözüm oyulm uş sankiK urcalam a, doluyum .

Kanı donm uş büyük ak tö r yüreğiÇıktı terli tiyatrodanY ağm urdan sırılsıklamY ürür de yürür yüzyıllar ortasındanY orgun gövde uykuluSilkelem e doluSilkeleme ölü.

194

G E C E Y A R IS I

G ece yarılarını gösteriyor saat M eydanlarda,B ayram sevinçleri boşalıyor açlığaT ren ler çığlık çığlığaG arda,G ece yarılarını gösteriyor saat E km ekler alevden nardan K örleri acıktıran Y atacağı, seveceği, okşayacağı İnsanı olan insan,G ece yarılarını gösteriyor saat A ğır apartm anlar başım da kat kat Gölgem tabanlarım da asfalt Şenlikler bunalım lar volta vuruyor M ilyonlar susuyor, m ilyonlar uyuyor Y andan önden arttan ilmikli D aracık uzun yanık tü rküler gibi Loş sokaklar, boş sokaklar, dik yokuş H ep bildiğim hep çıktığım indiğim K ara mavi ibrişimle dokunm uş Bir yağmur bir gökyüzü sicim sicim Taksiler dolu o tobüsler yoksulluk U ykular boşalıyor gözlere oluk oluk Bir gece devrildi yığın yığın gecelere Bir um ut pencerelere,B ir şarkı serçelere.

*95

A Ç M E Z A R I

A ç m ezarı yokm uş, var D aracık daracık odalar D aracık odalarda adam lar B acalar, sarsılan fabrikalar G revcikler, kavgacıklar Y alanlar, sahte çekler Y asak bu bahçeler, köpek var.

Aç m ezarı yokm uş, var H aram lokm alarla süslü sofralar.

196

TEKRARI G Ü ZEL

H er gün daha yalnız daha çok H er gün daha yalnız daha çok G em iler gem ilerin ardından G em iler gem ilerin ardından İlk rıhtım dan son rıhtım dan İlk rıhtım dan son rıhtım dan İnsanlar çoğalıyor insandan İnsanlar çoğalıyor insandan.

Y orgunluğun en sırdaşı ayaktan Y orgunluğun en sırdaşı ayaktan Park lar akar ken tler akar Park lar akar ken tler akar Bu çağı bilen insan Bu çağı bilen insan Bıçak fırlamış kından B ıçak fırlamış kından.

T ürküler düşm üş dilden T ürküler düşm üş dilden K im ler geçm edi kinden K im ler geçm edi kinden Beş parm ak bir değilse Beş parm ak bir değilse Kes at elinden Kes at elinden.

197

Yanlış kurulm uş düzen Yanlış kurulm uş düzen Kimin korkusu kim den Kimin korkusu kim den K im ler göçtü yastan pastan Kimler göçtü yastan pastan Ö lüm üstüne ölüm Ö lüm üstüne ölüm D oğum üstüne doğum D oğum üstüne doğum Son kandan son batından Son kandan son batından.

H er gün daha yalnız daha çok G em iler gemilerin ardından İlk rıhtım dan son rıhtım dan İnsanlar çoğalıyor insandan.

198

KOPUK GÜN

N al’ını kaybetm iş kısrak Sekişi acı nazlı Boş denizde dalgaların geyiği Ç arpıyor boynuzunu kırarak.

Elbise askıları kırmızı sedir V antilatör beş yüz devir Ve kadınlar aran ır çöplükte köm ür Yağsa da bir yağmasa da bu yağm ur.

K opm uş günün yetmiş rengi A tlılar dörtnala m ahm uzlu O nların ha yaşam ak, bizim ağlam ak Toprağa basmış gökyüzü yalınayak.

Bir gemici vardiyada voltadır Boynu bükük çocuklar şeker yalar sevinir B ir adam karşı evde hep kitap okur Bir hizm etçi tü rkü söyler, dokunur.

Solak çocuk topa vurdu soluyla A y göründü dilimiyle Bey pazardan geliyor hanım ıyla A kşam cıdır içer içer sarılır.

199

K undura kalıpları kırmızı sedir Saat durm uş mevsim güzdür gecedir Ezan sesi beş seriliş seccadedir Bir köpek ulur.

Köylü kısmı çarığından bilinir Cici beyim arabasına kurulur D ar geçitten geçen garip yorulur Biri ö lür biri dirilir.

Yağsa da bir yağmasa da bir bu yağm ur.

200

O Y U N C U

Bir şiirden fırlamış bir adam gibi yalnız Uzun gecelerin dur o rta larında Bir duy gene son yalnızlığını U nutulm uş boğulum lar enikonu O kaybolan gençlik o bahar orm anında.

V e kusması oyuncunun acılarını G ünü sağır, kör yarını E ller senin unutm uşsa terini U m ursam az taş dostlar m erm er alnında.

Ö ldü yorgun baş ağrılarında B ugün yalnız, yarın da Ö n karanlık , yön karanlık Ne geçm işten ses, ne gelecekten artık.

B ir şiirden fırlamış bir adam gibi yalnız.

201

Y E N E N Ş İİR

Ve bana şiir getirdiB üyük şiiri kum luklarda unuttumB alıklar yedi.

Ve bana şiir getirdiB üyük şiiri yem liklerde unuttumH ayvanlar yedi.

Ve bana şiir getirdiBüyük şiiri fundalıkta unuttumÇ akallar yedi.

M ezarlar ve tö ren ler grevler D oğum lar m eyhaneler ve kerhaneler Sınıf sınıf şiir yedi.

A lnında şiir yazısı K oltuğunda kellesi B üyük şiiri o yedi.

202

F İG Ü R A N

G eceye göm ülm üş bir gemi gibi D onm uş soğuklarda iliği B edende ne setresi ne yeleği T ek um udu tiyatrodan.

Gelsin piyaz, yüz sapsarıB ir lokm adır çıkarıBir düş Eski R om a, Eski Y unanÇıktı tiyatrodan figüran.

İlk sevgi m erham ette dönenen Sevgiler çerden çöpten Kaçılmaz saplanılm ış bir kez M üttehidülm erkez.

203

S E S T E N Ö F K E D E N Ö T E

E n güzelinden öte en güzeli kadının Sesten öfkeden öte İç içe uçurum u doğunun ve batının E n güzel dil güzel anlam kadehte.

Baş döndüren en çirkin doğruda biteviye En yanlışı en doğruyu bilen kim Ucuz kadehlerde kırıldı sevgim B uyurun en karam sar dökülün m eyhaneye.

İster sabah olsun akşam ha öğle Seslerden öfkelerden öte Işık ve aşk dost kadının eline Kollarım ız sarm aş dolaş kelepçe.

K ana konan kuşlar değil bayındır insan Sağır eden kör eden Y aralayan öldüren Y üreğim e zift döken.

Ve alkol tarihsel tad , sevda rengi bir alkol İnsanda başlayan insanda biten Çölü boğan yeşille elim de en küçük göl Sesten öfkeden beri tükendi güzel insan.

Işık ve aşk dost bahçe Ellerim iz sarm aş dolaş kelepçe.

204

M U T S U Z D Ü N Y A T Ü R K Ü S Ü

I.

İşte öldü, oldu olan Çıldırdı cesetleri m ahm uzlayan Aç ırm aklar çatırdayan İskeletler ağızları güneşli.

Bin pencere gözlerindi Sıcak kalçalar yangın yeri zifiri, Y üzükoyun abanm ış toprağa biri D ünya otelinde bir adam A ğlardı sabah akşam Ve E rm eni, ve Y ahudi, ve M üslüm an K arıncalar m eydanlara üşüştü A tlar ürktü karıncadan.

Ağız kuru buruş buruş kefeni Ne çağıranı ne tü rkü söyleyeni Ü stünde çim enlerin en serini Y oğunlaşan iç karartan .

Sürüngenler iç kem iren Z am anı büyülem iş gezegen Son nefesi, çıldırdı tren A kşam param parça kara cam İnsandan insana bulaşmış cüzzam.

205

G ecenin bıçakları ters bilenmiş A n ah tarla r kilitlerde pas tutm uş O sm anlıdan bu yana titreyen erkek eli B undan böylesine açar çiçeği Ve gencecikler vurulm uş.

İki kere iki dörtler yıkılan N aklim ekân edilen kadın pazarı Ve E rm eni, ve Y ahudi, ve M üslüm an Ç arpışm alar diyalektik Ve düşm üşlük, kurtulm uştuk, iyilik K an kardeşlik susmuşluğu K ara uyku.

K öpüklü at denizi nallarını unutm uş Kıyılar ak gergedan şapka dolu Mavi insan kılığı caddeleri akşam ın A k gergedan sırtında gördüğüm kadın Sütünü veren söğüt dün öldü G üneşe ver gözlerini bulurum seni.

İbrişim beyazlığı kızlığın B ekâretin son perdesi R ezaletler üstünde kırmızılığın B ir ekm ek parasına,A kşam olm uş, olmuş olm asına İçimizde bir şeyler bıngıldayan solucan V ar bir dünya bir gereken özlenen V ar söz eden kandırm aca seslenen V erm ece yok alm acadır beklenen

206

M utluluklar erdem ler olm am ışları Uysallığı getiren kurnaz parm ak uçları Nice soylar toprak olmuş sürüngen H astalık lar ve bitler doym am ışları Baş eğdirm e çabaları, ustabaşları T oprak tan gelinm iş, toprağa dönüş O lm uş düşm üş bir yemiş Sen okyanus ben gemi Bir deha gökçekim i, bir bela yerçekim i Adı kötü niceleri K efenlerin dikilm em iş cepleri Torunlarınız öldürdüğünüz M ezarlarınız göm düğünüz.

Kimi binek, kimi yük, kimi aygırİşi bitm iş atları kovm uşlar köy dışınaÖ lüm bekleniyor m ağrurB ir düşünce salt, ne şikâyet, ne kişnem e.

Son kişnem e yalvarıştır allaha İnsanı şiir eden şiir yazıda D irilir yeniden şiirde hasta Tarçın zencefil çay kokusu kahvede Y aşanan sakat felçli düşünce B odur yolculuklar arpa boyu karınca Sevinçler durgun suda m asaldır K uru konca sarı bahçe Çekişen canda um ut insandır Işığa varacaktır ağır.

207

Ö ten kuştur açan daldır D eliye döndü fışkırdı süt Ç ekişen canda um ut İnsandır.

İnsan külçe yam alı bohça K ara elde kara akça Paslı nallara takılm ış gece K ara yılan sabahlara tırm anan.

Beni insan bilsin insan Ne tutsağım ne hürüm Ne selam ın ersin bana Ne selam ım varsın sana Çiçekle de taşlam a İncinirim ölürüm .

Uyuz Kuduz Salyalı ağız Yıldız sessiz KimsesizÇiçekle de taşlam a İncinirim ölürüm .

Y ağm ur yağıyor eğriIrgatlar yönetiyor vinçleriO rıhtım da bu m eydandaK atı ve sert bir anı akan sıcacık kandaSarm aş dolaş kilitliGöz çapaklı u rba bitli

208

K aranlıkta akşam üstü K aranlıkta akşam üstü G elir kapım ı çalar G elir kapım ı çalar E linde bir kova su Elinde bir kova su B ir elinde testeresi B ir elinde testeresi Ö lüm kokar derisi Ö lüm kokar derisi G ökte güvercin sürüsü G ökte güvercin sürüsü Zeytin dalı gagası Z eytin dalı gagası D örtnala parlar atlar D örtnala parlar atlar Y angın yeri bulutlar Yangın yeri bulutlar G ecede baş ağrısı G ecede baş ağrısı B ir elinde kovası B ir elinde testeresi Suya düşer gölgesi Suya düşer gölgesi Dirisi değil ölüsü Dirisi değil ölüsü Dilde ölüm türküsü D ilde ölüm türküsü G ecede ölüm korkusu G ecede ölüm korkusu

209

A ğaçlarda küm e küm e susm uşluk A ğaçlarda küm e küm e susmuşluk O m uzlarda yorgan döşek yolculuk O m uzlarda yorgan döşek yolculuk Kan batağı terden kandan Kan batağı terden kandan Saç dipleri yılan çıyan Saç dipleri yılan çıyan A lacakaranlık ta ezan A lacakaranlık ta ezan İşte öldü, oldu olan A lacakaranlık ta çan A lacakaranlık ta çan G elir kapım ı çalar G elir kapım ı çalar D övünen dönen insan D övünen dönen insan Bir elinde kovası Bir elinde testeresi Ö lüm kokar derisi D örtnala parlar atlar Küsm üş ağlıyor halklar D ilde ölüm türküsü G ecede ölüm korkusu A lacakaranlık sokaklar Sokaklar dolusu insan ölüsü Susmuş halklar, küsmüş halklar G ecede kan kokusu G ecede kan kokusu,Bir dünya türküsü Bir dünya türküsü.

210

II.

K atı sesler geliyor suskun toprak tan Buzlardır çatırdayan D onm uş tohum , paslanm ış kin Kan kırmızı her yanında dünyanın.

İnsandan insana bulaşm ış bilimKüsmüşlüğü yeryüzünün kaskatı berrakK opm uş düğüm akmış lehimÖ lüm ün ta kendisi tohum u donm uş toprak ,A ç top rak ta donm uş tohumB uzul’a girmiş gemi kanı kurum uş insan.

Buz tu tm uş atlar m ahm uzlanan H arita lar çiziyor ayaydınlık karda kan K utsal tohum kutsal insan Kan kırmızı her yanında dünyanın Katı sesler geliyor donm uş toprak tan .

-Ayaydınlık gece vakti uyan İnsandır çatırdayan D onm uş tohum paslanm ış kin Kan kırmızı her yanında dünyanın.

Y an batm ış om urga yırtık yelkenli A yaydınlık gece vakti Hayvan sürüleri türedi K orkunç yeleliBuz tu tm uş atlar m ahm uzlanan K andır sızan kandır sızan

211

D ünyam ızın her yanından D ünyam ızın her yanından İnsandır çatırdayan İnsandır çatırdayan.

III.

Bin güvercin bir adım dan korkusu İnsan mı ne çöp tenekesi Sapsarı gün, yaşam sapsarı M eydan oldu ana m ezarı.

Kırıldı saksı koptu sardunya Sapsarı gün sapsarı dünya Altı litre kan mı ne, akan dipdiri İsa’dan önce İsa’dan beri.

G eceden korkuyor günü seviyor arı İsa’dan önce İsa’dan beri Son m oda iskeletlerde çaputlar Ö lüm katarları tabutlar.

Soyulm uşlar ve açlar delik deşik m ezarlar K urban bayram ları kanlı pazarlar İsa’dan önce İsa’dan beri Y orgun atlar çekiyor arabaları.

212

Sevem em ek ah bir öğle sıcağında seniD oya doya insan insanıSevem em ek ah sevem em ekV uram am ak yum ruğu vuram am akM urdarlığa boyun eğm ekE km ek ekm ek diye ölm ekBir elinde kovasıB ir elinde testeresiÖ lüm kokar derisiİşte öldü oldu olanİnsandan insana bulaşmış cüzzam.

213

K Ö R L E R

I.

Birinin gözleri yok birinin ayaklan Gözyaşları fışkırıyor her yanda K örler sürüyor araba lan B itm ez tükenm ez rom anda K örler sürüyor arabaları.

II.

K oçlar girdi kapıdan, bağış Sübyanlar m em elerden ayrılmış H astalar elden ayaktan düşmüş Ve zengin klaksonları 71 arabaları.

III.

G uru r, içine kapanm ış K apılar açık, yaşanmış A ğaç kökten insan insandan kopm uş K örler sürüyor a rabalan .

214

İS M E T P A Ş A M A H A L L E S İ

Ve ağayı ve ırgatı ayırışım o zam an Hırsız dam gasını vurdukları kocam an B ağbozum u ak ninem di ağlayan Nasıl o lur hatırlam am ?N am ussuz olmayışım o zam anSonra gâvur işgaliH âlâ düşlerim dedirH âlâ uyanışlarım dadırKıtlığın boynunadır susm uşluğun vebali.

B ir eli yoksa adam ın vardır yüreği Sürür bedeni kollarında sürür Ya dilenir kahrından ölür İster çatı tem el direği Taş üstüne taş bulam am ,İki eli yoksa adam ın vardır yüreği.Kan ağlıyor besbelli Ve sonra gâvur işgali Babam ın apoleti yüzbaşı Ve sonra sonralardan çok sonra D edem in yüzükoyun altm ışında ölüşü Nasıl o lur hatırlam am ?Ve ayaklan yoksa adam ın vardır yüreği.

215

Sinan’ın köprüsünde gün batar 90’ında n ine’m var 60’m da ö lü ’m var Ve bir gazete haberi,Nasıl o lur hatırlam am ? H ürriyet m eydanında açlık* İsm et Paşa Sokağı’nda Necati Çelik adında Bir işçi çocuğunu sekiz aylık G ece fareler yedi,Kıtlık,Bu bir gâvur eziyeti,Nasıl olur hatırlam am ? D uyarlığım uygarlığım üstüne B ir şeyler koymalıyım, Koyam am .

(*) 30 Mayıs 1969, "A kşam ”

BİBLİYOGRAFYA

ı.

B U Ş E H R İN Ç O C U K L A R I1945 yılında (C ahit Saffet Irgat imzasıyla) A rpad

Y ayınevi’nce (XX. Yüzyıl K itapları 7) yayım lanm ıştır. K apak kom pozisyonu Faris E rkm an tarafından gerçekleşti­rilm iştir.

2 .

R Ü Z G Â R L A R IM K O N U ŞU Y O R1947 yılında (gene C ahit Saffet Irgat imzasıyla) Sebat

Basım evi’nde (İstanbul) basılm ıştır. K apak: A gop A rad.

3.

O R T A L IK1952 yılında Y editepe Y ayınları’ndafı çıkm ıştır. K apak

ve kitabın içindeki resim ler M etin Eloğlu.

4.

IR G A T IN T Ü R K Ü SÜ1969 yılında A ğaoğlu Y aym evi’nce yayım lanm ıştır.

K apak Ersal Yavi.

5.

Y A ŞA D IMD ergilerde ve edebiyat antolojilerinde kalan şiirlerinin

toplam ıdır.

217

İÇİNDEKİLER

C A H İT IR G A T Ü Z E R İN E / Selâhattin Hilâv

1.

BU Ş E H R İN Ç O C U K L A R I (1945)

İnsan Sesi M uhabbet Sabah D ünyam ızPeşinden Söylenen Şarkılar GöçD ört D uvarK orkuyorumK ahram anlar K ahram anıBizim SokakKom şumD ostB ir D olap D önüyor18’inci ServisBorçRıhtımİstanbulAğaçD ert mi A rarsın A zim et Kahvaltı B ir Biz Varız Y ollar Boyunca B aharD ertliyim A postol

7

13

15161617182222232425252627282929303132333434353636

218

U tanıyorum Y aşam aktanK öprü A ltıA largaV apurBir Y olcu Beklem ekteyizH asatÇileD eniz ID eniz IIYarılsa Bu D ört D uvar Bir Dilim E km ek Y aşam akBizim M ahallede B ahar İskeleÇ ocuklardan Ö ğrendim H arp M eydanı M em nunum Diyem em D eğer mi D em e M em nun Nasıl O lsa Bilen Bilir Y olculukB ütün Şehir ŞahittirTeselliO lan O lm uşÇ ıldırtm a BeniSensiz de Y aşanılırK enar A sfaltM ahzun G eçen BenimM eydanM em nunuzVerebilsemPiyazM apusane Avlusu M isafir İyiliğimiz T oprakta

37383839404041424344444546474748495050515152525354555656575758585959606061

219

Şehirler 62G eri D önen 63G özlerini G üneşe Ç evir 64Bu Şehrin Ç ocukları 64

2 .

R Ü Z G Â R L A R IM K O N U ŞU Y O R (1947) 65

İthaf 67

Birinci BölümI 71II 72III 72IV 73V 73V I 74V II 74V III 75IX 75X 75XI 76X II 76X III 77X IV 77

İkinci BölümI 81II 81III 82IV 82V 83VI 83V II 84V III 85IX 86

220

X 87XI 88X II 88X III 89XIV 90XV 91£ V I 92XV II 92X V III 93XIX 93XX 94XXI 94X X II 95

3.

O R T A L IK (1952) 97

Y aşam ak 99R üzgârlar Boyu 100İç Sıkıntısı 101Ağaç 102Gıcırtı 103Su D em iri E ritti 104Sen Ö lm üşsün 105Perişan 106A tların Ö lüm ü 107Taksi 108Susun, Susun, Uyusun 109Sabaha Y akın 110Balık 110G ece Çuval Gibi 111U yku 112Niyet 113Yapı 114M elodram 114Bulut 115

221

Sokak 115N ur T opu 116Y aşam ak İstedikçe 116Çıkm az Sokak 117B ir Ç ocuk K onuşuyor 117Oğlum M ustafa’nın “Bu N e?”leri 118O ğlum M ustafa’nın D üşündüğü Şeye B ak 119K arakulak Suyu 120M uhabbet 120Birisi 121H ayret 122Ellerim 122Şenlik 122Son P erde 123

4.

IR G A T IN T Ü R K Ü S Ü (1969) 125

Irgatın T ürküsü 127A dam O lana Ç ok Bile 129Bacak 129İnsan 129H alk 130Tiki T ak 130B ir Eksiği 131A , B , C , D , 132A ldatm aca 133Lağım 134T ren Sesi 135M azi K albim de 136Ç orba 137Kuşbakışı 138İki G öz A ydınlıkta 139H ani 141U fak İşler 141Eğlence 142

222

İstanbul 142Ucu 143Sevmek 144V ardiya 145G ene Y aşam ak 145Ellerin 145R üzgârkıran 146Pas 150D ar 150T ah ta A t 150Bunca 151Son Yalnız 151Figüran 152Ters 152B ir G arip Yalnızlık 153Çapaklı 154Suki 155Z eynep ile M ustafa 156U m m a 157T aban 158Peri Bacaları 159Peyzaj 160İnsan Gibi 161

5.

Y A ŞA D IM 163

H astane Akı 165G öz G öz 166İnsan Ağacı 167H ırka 168A ğaç Söyler 169B ulut Söyler 170Taş Söyler 171Kirli mi Kirli 173M em leket-A hm et-M ehm et 175

223

Taşlar K ana BulandıDiriA dam ızÜç A ğaç Üçü de ÇamE km ek RüzgârıK em anYanaVardiyaK uşlarB oğuk Y aşantıD olapB eraberD avul ve Tokm akB ir D alda İki SalıncakK arakediA ra SokakSokakKimlikK oca A ğaç, K ör Kuyu, İhtiyar O yuncuG ece YarısıA ç M ezarıT ekrarı GüzelKopuk G ünO yuncuY enen ŞiirFigüranSesten Ö fkeden Ö te M utsuz D ünya Türküsü K örlerİsm et Paşa M ahallesi

176176177178179180181182183185186186187188189189190191194195196197199201202203204205214215

Yayımlayan: Anadolu Yayıncılık A.Ş. Kapak Baskı: Ana Basım Sanayi A.Ş.

İç Baskı: Şefik Matbaası

şiir

CİHAT İÇİN CAHİT

Cahit ki bu hasta düzende sağlıklı bir kanserdi Cahit ki haksızlığa karşı üreyen hücrelerdi.Yorgun develer gibi çöktüğü Dormen şölenlerinde bile

"Siz paranızı, ben kendi kendimi yerim ," derdi.

Cahit zaten azalarak yaşayanlardan değil Çoğalarak ölenlerdendi.

— Can Yücel

ad am 403Q< ISBN 975-418-088-1