Prof. dr. sc. Katarina ŽagerProf. dr. sc. Ivana Mamić SačerDoc. dr. sc. Sanja Sever Mališ

Doc. dr. sc. Ana JežovitaProf. dr. sc. Lajoš Žager

ANALIZA FINANCIJSKIH IZVJEŠTAJAnačela – postupci - slučajevi

treće izmijenjeno i dopunjeno izdanje

Redaktor: prof. dr. sc. Lajoš Žager

Hrvatska zajednica računovođa i financijskih djelatnikaZagreb, 2017.

I FINANCIJSKIH DJELATNIKAZagreb, Jakova Gotovca 1/II

mr. sc. Bogomil Cota

prof. dr. sc. Boris Tušek

Ana Krivec, prof.

hrv

at

ska zajednica raču

novo

đa

ifinancijskihdjel

atnik

a1954

stra

nica

IPR

EDG

OVO

R

PREDGOVOR

Upravljanje bez informacija jednako je očekivanju rezultata bez žrtvovanja određenih resursa. Za poslovno upravljanje nezaobilazne su računovodstvene informacije. Već se dugo vremena ističe da je računovodstvo poslovni jezik. Uključi li se u svijet brojeva uz popratno smisleno pojašnjenje dobit će se podloga za donoše-nje prosudbi o promatranoj pojavi. Financijski izvještaji poslovnih subjekata ogledalo su njihova poslovanja i poveznica su s korisnicima tih izvještaja. Koliko su ovi izvještaji važan izvor informacija, potvrđuje i sam zakonodavac koji je obvezao njihovo sastavljanje. Ipak, sastavljanje financijskih izvještaja ne treba proma-trati isključivo kao zadovoljenje zakonskih obveza već i u kontekstu zadovoljenja informativnih potreba i ostalih korisnika financijskih izvještaja. Vlasnici kapitala, potencijalni investitori, vjerovnici, kreditori i brojni drugi koriste računovodstvene informacije koje su prezentirane u setu temeljnih financijskih izvje-štaja. Svaki od njih imat će svoje primarne potrebe za pojedinim informacijama. Kao zajednički nazivnik glavnih informacija, koje se kroz izvještaje žele dobiti, mogu se prepoznati informacije o sigurnosti i uspješ-nosti poslovanja poduzeća. Upravo stoga korisnici trebaju znati čitati financijske izvještaje na način koji će im omogućiti prikupljanje odgovora o tome koliko je neki subjekt siguran i uspješan. Analizom financijskih izvještaja moguće je doći do potrebnih odgovora. Iz tog razloga, materijali prezentirani u ovom djelu obu-hvaćaju temeljna znanja o financijskim izvještajima i analizi financijskih izvještaja.

Knjiga je podijeljena u sedam poglavlja. Prvo poglavlje odnosi se na prikaz temeljnih instrumenata i po-stupaka analize financijskih izvještaja. Čitatelj se odmah na početku može informirati o pojmu i doprinosu analize kao sastavnom dijelu poslovne analize te povezanosti analize i korporativnog upravljanja. Drugo poglavlje bavi se računovodstvom i temeljnim znanjima o financijskim izvještajima. Osnovni elementi, me-tode sastavljanja, struktura i sadržaj ovih izvještaja pojašnjeni su u ovom dijelu knjige. Bilanca, izvještaj o sveobuhvatnoj dobiti (račun dobiti i gubitka, izvještaj o ostaloj sveobuhvatnoj dobiti), izvještaj o novčanim tokovima, izvještaj o promjenama kapitala i bilješke pojašnjeni su kategorijalno i sadržajno kako bi se ka-snije mogli i analizirati. Računovodstvene politike i kvaliteta financijskih izvještaja sadržaj su u trećeg po-glavlja. U ovom dijelu računovodstvene politike promatraju se kao dio poslovne politike kojom se može utje-cati na kvalitetu financijskih izvještaja. Također, specifičnosti financijskog izvještavanja u međunarodnom okruženju prikazane su na kraju ovog poglavlja. Kada se govori o kvaliteti financijskih izvještaja, neizosta-van dio je revizija financijskih izvještaja. Stoga je ovo područje popraćeno u idućem, četvrtom poglavlju. U ovom poglavlju poseban naglasak je stavljen na primjenu analitičkih postupaka u reviziji. Najznačajnije poglavlje ove knjige jest peto poglavlje u kojem se detaljno obrađuju instrumenti i postupci analize financij-skih izvještaja. Prije svega, prikazani su instrumenti analize: strukturni i komparativni financijski izvještaji te financijski pokazatelji temeljem čega se provode postupci vertikalne i horizontalne analize kao i analize primjenom financijskih pokazatelja. Ovo poglavlje obiluje praktičnim primjerima i prikazom specifičnosti analize po pojedinim djelatnostima. Isto tako, posebnosti analize financijskih izvještaja banaka i osigurava-jućih društava uključeni su u ovo poglavlje. Pored financijskih pokazatelja za analizu financijskog položaja i uspješnosti poslovanja važni su i nefinancijski pokazatelji. Stoga, šesto poglavlje stavlja naglasak i na ove po-kazatelje. U tom kontekstu, obrađeni su model uravnoteženih cijena te mjere performansi poduzeća (EVA, MVA). Posljednje, sedmo poglavlje bavi se primjenom analize financijskih izvještaja u kontekstu poslovne analize. Ovdje je dan integralni primjer u kojem se primjenjuju instrumenti i postupci analize financijskih izvještaja zajedno s informacijama o okruženju, konkurentima, misiji i viziji te životnoj fazi razvoja podu-

stranica IIPR

EDG

OVO

R zeća. Na kraju knjige dani su popratni prilozi i slučajevi za vježbu. Dodatne reference i izvori korišteni pri stvaranju ovog djela dani su u okviru literature. Uz to, sažetak na hrvatskom i engleskom jeziku i životopisi autora sastavni su dijelovi sadržaja ovog djela.

Analiza financijskih izvještaja – načela, postupci, slučajevi je knjiga koja je, prije svega, namijenjena stu-dentima ekonomskog usmjerenja koji u okviru studija izučavaju problematiku financijskog izvještavanja i analize financijskih izvještaja. Pored toga, obrađena problematika namijenjena je i svima drugima koji na bilo koji način koriste financijske izvještaje i računovodstvo u širem smislu odnosno poslovnim ljudima koji u svakodnevnom radu primijenjuju računovodstvene informacije kako bi stekli saznanja o financijskom položaju i uspješnosti poslovanja pojedinih subjekata.

Ovo je djelo rezultat dugogodišnjeg znanstveno-istraživačkog napora pet autora. Kako je pisanje proces koji traje, a mnogi bi rekli i proces koji ne završava, tako je moguće reći da je vrijeme stvaranja ovog djela za-počelo još krajem prošlog stoljeća. Prvo izdanje knjige Analiza financijskih izvještaja dvoje autora, Katarine Žager i Lajoša Žagera, bilo je 1999. godine. Drugom proširenom izdanju knjige iz 2008. godine priključilo se još dvoje koautora (Sanja Sever Mališ i Ivana Mamić Sačer) da bi se u ovom trećem izmijenjenom i do-punjenom izdanju priključila i autorica Ana Ježovita. Ovaj prikaz nastajanja djela koje je pred čitateljem govori o „životnom ciklusu“ ove knjige, njegovom napredovanju i promjenama koje su se događale u skladu s vremenom i okruženjem. Mogli bismo reći da smo uz pisanje ovog djela zajedno odrastali, isto kao što je, nadamo se, odrastala s nama i ova knjiga. Kao što niti prethodna izdanja ovog djela nisu bila opterećena brojnim knjiženjima, brojevima konta, dvojbama oko toga na koja konta (brojeve konta) evidentirati neku transakciju i slično, tako je i u ovom izdanju naglasak prije svega na računovodstvenoj logici, tj. biti raču-novodstva, a računovodstvenoj tehnici posvećeno je mnogo manje pozornosti. U knjizi se, iako je u našim uvjetima Zakonom o trgovačkim društvima inauguriran pojam trgovačkih društava, i dalje često koristi po-jam poduzeće. Pritom pod pojmom poduzeće razumijevamo različite pravno-organizacijske oblike trgovačkih društava kao što je primjerice dioničko društvo, društvo s ograničenom odgovornošću i slično. Neprijeporno je da se u svim organizacijskim oblicima razumijeva poduzetništvo i zbog toga ima smisla govoriti o poduzeću. Pritom poštujemo jedno od temeljnih računovodstvenih načela kojim se ističe da je bit važnija od oblika.

U ovom zahtjevnom i vrlo odgovornom procesu stvaranja pratili su nas naši recenzenti prof. dr. sc. Boris Tušek i doc. dr. sc. Nikolina Dečman. Svima koji su prošli proces pisanja poznato je da je objektivni sud recenzenata nužan i nadasve koristan kako bi neko djelo poprimilo svoj najbolji oblik. Iako je puno lakše hvaliti, uputiti nekom konstruktivnu sugestiju pa čak i kritiku nikada nije lako. Stoga, zahvaljujemo našim recenzentima koji su svoj oštrouman pogled usmjerili sadržaju ove knjige i svoja nesebična znanja podijelili s nama kako bi istaknuli moguća poboljšanja.

Naposljetku preostaju naše nade da će i ovo treće izdanje doprijeti do brojnih čitatelja čiji će nam prijedlozi i komentari biti poticaj za neko novo izdanje.

Autori

stra

nica

III

SADRŽA

J

PRVO POGLAVLJETEmELJNI INSTRUmENTI I POSTUPCI ANALIZE FINANCIJSKIH IZVJEŠTAJARačunovodstvene informacije kao podrška poslovnom upravljanju 2Pojam i značenje analize financijskih izvještaja 36Analiza financijskih izvještaja kao sastavni dio poslovne analize 40Pokazatelji analize financijskih izvještaja 43Povezanost analize financijskih izvještaja i korporativnog upravljanja 76

DRUGO POGLAVLJETEmELJNA ZNANJA O RAČUNOVODSTVU I FINANCIJSKIm IZVJEŠTAJImAPojam i osnovna obilježja računovodstva 84Računovodstveni proces 88Pojam i vrste financijskih izvještaja 91Bilanca – izvještaj o financijskom položaju 93Račun dobiti i gubitka – izvještaj o uspješnosti poslovanja 109Izvještaj o novčanim tokovima 124Izvještaj o promjenama kapitala 131Bilješke uz financijske izvještaje 133Primjer sastavljanja financijskih izvještaja 134Godišnje izvješće 140

TREĆE POGLAVLJE RAČUNOVODSTVENE POLITIKE I KVALITETA FINANCIJSKIH IZVJEŠTAJAPojam i značaj računovodstvenih politika 148Povezanost upravljanja, informacija i računovodstvenih politika 151Računovodstvena načela i standardi kao ishodište računovodstvenih politika 154Procjena kao temeljno pitanje računovodstvenih politika 164Utjecaj računovodstvenih politika na kvalitetu financijskih izvještaja 169Utjecaj računovodstvenih politika na području dugotrajne imovine i amortizacije 172Utjecaj računovodstvenih politika na području zaliha 176Utjecaj računovodstvenih politika na području rezerviranja 186Utjecaj računovodstvenih politika na području priznavanja prihoda i otpisa potraživanja 192Računovodstvene politike na ostalim područjima primjene 200Promjene računovodstvenih politika i računovodstvenih procjena 201Računovodstvene politike i financijsko izvještavanje u pojedinim zemljama 207

ČETVRTO POGLAVLJEREVIZIJA KAO PRETPOSTAVKA KVALITETE fINANCIJSKOG IZVJEšTAVANJACiljevi financijskog izvještavanja i kvaliteta financijskih izvještaja 224Revizija kao pretpostavka realnosti i objektivnosti financijskih izvještaja 227Uloga analitičkih postupaka u reviziji 244Revizorovo razmatranje vremenske neograničenosti poslovanja 254Financijski pokazatelji u funkciji interne revizije 259Povezanost revizije s računovodstvom i analizom financijskih izvještaja 263

PETO POGLAVLJE PRImJENA INSTRUmENATA I POSTUPAKA ANALIZE FINANCIJSKIH IZVJEŠTAJAKlasifikacija temeljnih instrumenata i postupaka analize financijskih izvještaja 268Primjer horizontalne i vertikalne analize u stabilnim uvjetima 269Primjer horizontalne i vertikalne analize u uvjetima inflacije 278Primjena financijskih pokazatelja u analizi financijskih izvještaja 284Primjer analize financijskih izvještaja poduzeća iz djelatnosti trgovine 323Specifičnosti financijskih pokazatelja za analizu financijskih izvještaja banke 349Specifičnosti financijskih pokazatelja za analizu osiguravajućih društava 371

šESTO POGLAVLJEPOVEZANOST fINANCIJSKIH I NEfINANCIJSKIH POKAZATELJA U fUNKCIJI OSTVARIVANJA KVALITETE POSLOVANJA Temeljne odrednice procesa strateškog upravljanja 380Strateški orijentirano poduzeće 385Model uravnoteženih ciljeva 395Nefinancijski pokazatelji u modelu uravnoteženih ciljeva 404Povezanost financijskih i nefinancijskih pokazatelja 420Inovativne mjere performansi poduzeća 423

SEDmO POGLAVLJEANALIZA fINANCIJSKIH IZVJEšTAJA KAO INTEGRALNI DIO POSLOVNE ANALIZE – PRImJEROrganizacijski aspekti poslovanja poduzeća 436Analiza eksterne i interne okoline poduzeća 436Misija i opći ciljevi 440Model uravnoteženih ciljeva 442Ocjena učinkovitosti poslovanja poduzeća XY 445

KRATKI SADRŽAJ

stra

nica

VSA

DRŽA

J

SADRŽAJ

1. TEmELJNI INSTRUmENTI I POSTUPCI ANALIZE fINANCIJSKIH IZVJEŠTAJA

(Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ, Ana Ježovita)

1.1. Računovodstvene informacije kao podrška poslovnom upravljanju .................................... 21.1.1. Teorija sustava kao polazište za pojmovno određenje poduzeća u tržišnoj okolini (Lajoš Žager, Ana Ježovita) .....................................................................................................21.1.2. Upravljanje poslovanjem poduzeća (Ana Ježovita) .................................................................91.1.3. Informacije kao pretpostavka upravljanja (Lajoš Žager, Ana Ježovita) .................................181.1.4. Upravljački i računovodstveni informacijski sustav (Lajoš Žager, Ana Ježovita) ...................25

1.2. Pojam i značenje analize financijskih izvještaja (Lajoš Žager, Ana Ježovita) ......................... 36

1.3. Analiza financijskih izvještaja kao sastavni dio poslovne analize (Sanja Sever Mališ) ....... 40

1.4. Pokazatelji analize financijskih izvještaja .............................................................................. 431.4.1. Pojedinačni pokazatelji analize financijskih izvještaja (Lajoš Žager, Ana Ježovita) ..............43

1.4.1.1. Pokazatelji likvidnosti ..........................................................................................................451.4.1.2. Pokazatelji zaduženosti ........................................................................................................481.4.1.3. Pokazatelji aktivnosti ...........................................................................................................501.4.1.4. Pokazatelji ekonomičnosti ....................................................................................................511.4.1.5. Pokazatelji profitabilnosti .....................................................................................................521.4.1.6. Pokazatelji investiranja .........................................................................................................55

1.4.2. Sustavi pokazatelja i sintetički pokazatelji (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ, Ana Ježovita) ..571.4.2.1. Du Pontov sustav pokazatelja (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ) ..................................................571.4.2.2. Učinci strateškog opredjeljenja poduzeća za profitabilnost imovine (Sanja Sever Mališ) ..............601.4.2.3. Sintetički (zbrojni) financijski pokazatelji ...............................................................................62

1.4.2.3.1. Altmanov Z-score model (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ) ........................................641.4.2.3.2. Edmisterova procjena neuspjeha malih poduzeća (Ana Ježovita) ...............................661.4.2.3.3. Ohlsonov model vjerojatnosti predviđanja stečaja (Ana Ježovita) ...............................681.4.2.3.4. Tafflerova procjena solventnosti i učinkovitosti poduzeća (Ana Ježovita) ....................711.4.2.3.5. Kralicekov DF pokazatelj (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ, Ana Ježovita) .....................73

1.5. Povezanost analize financijskih izvještaja i korporativnog upravljanja (Sanja Sever Mališ) ... 76

stranica VISA

DRŽA

J

2. TEmELJNA ZNANJA O RAČUNOVODSTVU I fINANCIJSKIm IZVJEŠTAJImA

(Katarina Žager)

2.1. Pojam i osnovna obilježja računovodstva ............................................................................. 84

2.2. Računovodstveni proces ......................................................................................................... 88

2.3. Pojam i vrste financijskih izvještaja ........................................................................................ 91

2.4. Bilanca – izvještaj o financijskom položaju ........................................................................... 932.4.1. Elementi financijskog položaja ...............................................................................................932.4.2. Imovina ..................................................................................................................................942.4.3. Obveze i kapital .....................................................................................................................992.4.4. Međuovisnost imovine, obveza i kapitala .............................................................................1022.4.5. Pravila sastavljanja bilance ..................................................................................................1042.4.6. Vrednovanje bilančnih pozicija .............................................................................................1062.4.7. Vrste bilanci .........................................................................................................................107

2.5. Račun dobiti i gubitka – izvještaj o uspješnosti poslovanja .............................................. 1092.5.1. Elementi uspješnosti poslovanja ..........................................................................................1092.5.2. Prihodi .................................................................................................................................. 1122.5.3. Rashodi ................................................................................................................................ 1132.5.4. Uvjetovanost prihoda i rashoda promjenama imovine i obveza ........................................... 1142.5.5. Oblik iskazivanja računa dobiti i gubitka .............................................................................. 1172.5.6. Priznavanje prihoda i rashoda .............................................................................................1202.5.7. Izvještaj o sveobuhvatnoj dobiti ...........................................................................................123

2.6. Izvještaj o novčanim tokovima .............................................................................................. 1242.6.1. Cilj sastavljanja izvještaja o novčanim tokovima ..................................................................1242.6.2. Osnovni elementi izvještaja o novčanim tokovima ...............................................................1252.6.3. Oblik iskazivanja izvještaja o novčanim tokovima ................................................................128

2.7. Izvještaj o promjenama kapitala ............................................................................................ 131

2.8. Bilješke uz financijske izvještaje ........................................................................................... 133

2.9. Primjer sastavljanja financijskih izvještaja .......................................................................... 134

2.10. Godišnje izvješće .................................................................................................................... 140

stra

nica

VII

SADRŽA

J

3. RAČUNOVODSTVENE POLITIKE I KVALITETA fINANCIJSKIH IZVJEŠTAJA

(Katarina Žager, Ivana Mamić Sačer)

3.1. Pojam i značaj računovodstvenih politika (Katarina Žager) ................................................ 148

3.2. Povezanost upravljanja, informacija i računovodstvenih politika (Katarina Žager) .......... 151

3.3. Računovodstvena načela i standardi kao ishodište računovodstvenih politika (Katarina Žager) ....................................................................................................................... 154

3.3.1. Računovodstvena načela i pretpostavke .............................................................................1543.3.2. Računovodstveni standardi ..................................................................................................158

3.3.2.1. Međunarodni računovodstveni standardi ............................................................................. 1593.3.2.2. Nacionalni računovodstveni standardi ................................................................................. 162

3.4. Procjena kao temeljno pitanje računovodstvenih politika (Katarina Žager) ...................... 1643.4.1. Tihe pričuve (skriveni dobitci)...............................................................................................1673.4.2. Skriveni gubitci .....................................................................................................................168

3.5. Utjecaj računovodstvenih politika na kvalitetu financijskih izvještaja (Katarina Žager) .. 1693.5.1. Čimbenici kvalitete financijskih izvještaja .............................................................................1693.5.2. Utemeljenje polaznih podataka – odabir ključnih veličina za analizu utjecaja promjene raču-

novodstvenih politika ............................................................................................................171

3.6. Utjecaj računovodstvenih politika na području dugotrajne imovine i amortizacije (Katarina Žager) ....................................................................................................................... 172

3.6.1. Razmatranje u kraćem razdoblju .........................................................................................1733.6.2. Razmatranje u dužem razdoblju ..........................................................................................174

3.7. Utjecaj računovodstvenih politika na području zaliha (Katarina Žager) ............................ 1763.7.1. Računovodstvene politike na području zaliha sirovina i materijala ......................................178

3.7.1.1. Razmatranje u kraćem razdoblju ......................................................................................... 1793.7.1.2. Razmatranje u dužem razdoblju .......................................................................................... 182

3.7.2. Računovodstvene politike na području zaliha proizvodnje i gotovih proizvoda ...................184

3.8. Utjecaj računovodstvenih politika na području rezerviranja (Katarina Žager) .................. 1863.8.1. Razmatranje u kraćem razdoblju .........................................................................................1883.8.2. Razmatranje u dužem razdoblju ..........................................................................................189

3.9. Utjecaj računovodstvenih politika na području priznavanja prihoda i otpisa potraživanja (Katarina Žager) ....................................................................................................................... 192

3.9.1. Računovodstvene politike na području priznavanja prihoda ................................................1923.9.1.1. Razmatranje u kraćem razdoblju ......................................................................................... 1933.9.1.2. Razmatranje u dužem razdoblju .......................................................................................... 195

3.9.2. Računovodstvene politike na području otpisa potraživanja .................................................196

3.10. Računovodstvene politike na ostalim područjima primjene (Katarina Žager) ................... 200

stranica VIIISA

DRŽA

J

3.11. Promjene računovodstvenih politika i računovodstvenih procjena (Katarina Žager) ...... 201

3.12. Računovodstvene politike i financijsko izvještavanje u pojedinim zemljama (Ivana Mamić Sačer) ................................................................................................................ 207

3.12.1. Harmonizacija i standardizacija financijskog izvještavanja ..................................................2073.12.2. Specifičnosti financijskog izvještavanja u pojedinim zemljama ............................................ 211

3.12.2.1. Forma i sadržaj financijskih izvještaja .................................................................................. 2133.12.2.2. Specifičnosti procjene pozicija financijskih izvještaja ............................................................. 219

4. REVIZIJA KAO PRETPOSTAVKA KVALITETE fINANCIJSKOG IZVJEŠTAVANJA

(Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ)

4.1. Ciljevi financijskog izvještavanja i kvaliteta financijskih izvještaja (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ) .............................................................................................. 224

4.2. Revizija kao pretpostavka realnosti i objektivnosti financijskih izvještaja (Lajoš Žager) ... 2274.2.1. Pojam i uloga revizije ...........................................................................................................2274.2.2. Objekt i predmet revizije ......................................................................................................2314.2.3. Provedba revizije financijskih izvještaja prema Međunarodnim revizijskim standardima ....2324.2.4. Izvješće neovisnog revizora o financijskim izvještajima .......................................................237

4.3. Uloga analitičkih postupaka u reviziji ................................................................................... 2444.3.1. Pojam i sadržaj analitičkih postupaka (Lajoš Žager) ...........................................................2444.3.2. Primjena analitičkih postupaka (Sanja Sever Mališ) ............................................................2474.3.3. Analitički postupci pri planiranju revizije (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ) .........................2494.3.4. Analitički postupci u prikupljanju revizijskih dokaza (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ) ........2514.3.5. Analitički postupci u sveobuhvatnom pregledu (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ) ...............252

4.4. Revizorovo razmatranje vremenske neograničenosti poslovanja (Sanja Sever Mališ) ..... 2544.4.1. Uloga financijskih pokazatelja u revizorovoj ocjeni vremenske neograničenosti poslovanja .....2544.4.2. Nefinancijski indikatori u ocjeni vremenske neograničenosti poslovanja .............................2564.4.3. Revizorovo izvješćivanje o vremenskoj neograničenosti poslovanja ...................................257

4.5. financijski pokazatelji u funkciji interne revizije (Sanja Sever Mališ) ................................. 2594.5.1. Temeljne odrednice provedbe analitičkih postupaka ...........................................................2594.5.2. Mogući pristup primjene analitičkih postupaka u internoj reviziji ..........................................2614.5.3. Ocjena vremenske neograničenosti poslovanja u funkciji interne revizije ...........................262

4.6. Povezanost revizije s računovodstvom i analizom financijskih izvještaja (Lajoš Žager) ... 263

stra

nica

IXSA

DRŽA

J

5. PRImJENA INSTRUmENATA I POSTUPAKA ANALIZE fINANCIJSKIH IZVJEŠTAJA

(Lajoš Žager, Ivana Mamić Sačer, Sanja Sever Mališ, Ana Ježovita)

5.1. Klasifikacija temeljnih instrumenata i postupaka analize financijskih izvještaja

(Lajoš Žager) ............................................................................................................................ 268

5.2. Primjer horizontalne i vertikalne analize u stabilnim uvjetima (Lajoš Žager) .................... 2695.2.1. Podloga za analizu ...............................................................................................................2695.2.2. Komparativni financijski izvještaji i postupak horizontalne analize ......................................2725.2.3. Strukturni financijski izvještaji i postupak vertikalne analize ................................................275

5.3. Primjer horizontalne i vertikalne analize u uvjetima inflacije (Lajoš Žager) ...................... 2785.3.1. Podloga za analizu ...............................................................................................................2785.3.2. Postupak horizontalne i vertikalne analize ...........................................................................280

5.4. Primjena financijskih pokazatelja u analizi financijskih izvještaja .................................... 2845.4.1. Analiza financijskih izvještaja pomoću skupina pokazatelja na primjeru poduzeća ABC (Lajoš Žager, Ana Ježovita) .................................................................................................289

5.4.1.1. Polazni podaci za analizu ................................................................................................... 2895.4.1.2. Temeljni pokazatelji analize financijskih izvještaja ................................................................. 291

5.4.2. Analiza na temelju izvještaja o novčanim tokovima (Ivana Mamić Sačer) ...........................3005.4.2.1. Vertikalna i horizontalna analiza izvještaja o novčanim tokovima ........................................... 3005.4.2.2. Pokazatelji analize na temelju izvještaja o novčanim tokovima................................................ 304

5.4.2.2.1. Pokazatelji ocjene likvidnosti i solventnosti ........................................................... 3055.4.2.2.2. Pokazatelji kvalitete dobiti ................................................................................... 3065.4.2.2.3. Pokazatelji kapitalnih izdataka ............................................................................. 3075.4.2.2.4. Pokazatelji povrata novčanog toka ........................................................................ 309

5.4.2.3. Primjer analize na temelju izvještaja o novčanim tokovima .................................................... 3105.4.2.3.1. Podloga za analizu .............................................................................................. 3105.4.2.3.2. Primjer vertikalne analize izvještaja o novčanim tokovima ...................................... 3125.4.2.3.3. Pokazatelji ocjene likvidnosti i solventnosti ........................................................... 3135.4.2.3.4. Pokazatelji kvalitete dobiti ................................................................................... 3155.4.2.3.5. Pokazatelji kapitalnih izdataka ............................................................................. 3165.4.2.3.6. Pokazatelji povrata novčanog toka ........................................................................ 3175.4.2.3.7. Ostali pokazatelji dobiveni analizom bilance i računa dobiti i gubitka ...................... 3195.4.2.3.8. Zaključna razmatranja o poslovanju dioničkog društva CBA d.d. ............................. 321

5.5. Primjer analize financijskih izvještaja poduzeća iz djelatnosti trgovine ........................... 3235.5.1. Specifičnosti temeljnih financijskih izvještaja u djelatnosti trgovine (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ) .........................................................................................3235.5.2. Ocjena poslovanja na temelju strukturnih financijskih izvještaja (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ) .........................................................................................331

stranica XSA

DRŽA

J

5.5.3. Analiza sigurnosti i uspješnosti poslovanja pomoću klasičnih financijskih pokazatelja (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ) .........................................................................................3375.5.4. Analiza pokazatelja novčanog toka (Ivana Mamić Sačer) ...................................................3435.5.5. Zaključna razmatranja o poslovanju poduzeća u djelatnosti trgovine (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ) .........................................................................................348

5.6. Specifičnosti financijskih pokazatelja za analizu financijskih izvještaja banke (Lajoš Žager, Sanja Sever Mališ) .............................................................................................. 349

5.6.1. Pokazatelji odnosa u bilanci banke .....................................................................................3505.6.1.1. Pokazatelji likvidnosti banke ............................................................................................... 3505.6.1.2. Pokazatelji zaduženosti banke ............................................................................................. 3515.6.1.3. Pokazatelji ulaganja u fiksnu imovinu .................................................................................. 352

5.6.2. Pokazatelji odnosa u računu dobiti i gubitka ........................................................................3535.6.2.1. Pokazatelji ekonomičnosti .................................................................................................. 3535.6.2.2. Pokazatelji nekamatnih aktivnosti banke .............................................................................. 354

5.6.3. Pokazatelji profitabilnosti ....................................................................................................3555.6.3.1. Pokazatelji rentabilnosti ..................................................................................................... 3565.6.3.2. Pokazatelji marže i prosječnih kamatnih stopa ...................................................................... 356

5.6.4. Pokazatelji investiranja .......................................................................................................3575.6.5. Primjer analize financijskih izvještaja banke .......................................................................359

5.6.5.1. Podloga za analizu ............................................................................................................. 3595.6.5.2. Temeljni financijski pokazatelji ........................................................................................... 362

5.6.5.2.1. Pokazatelji odnosa u bilanci banke........................................................................ 3625.6.5.2.2. Pokazatelji odnosa u računu dobiti i gubitka .......................................................... 3655.6.5.2.3. Pokazatelji profitabilnosti .................................................................................... 368

5.6.5.3. Zaključna razmatranja o poslovanju banke „X“ .................................................................... 370

5.7. Specifičnosti financijskih pokazatelja za analizu osiguravajućih društava (Sanja Sever Mališ) .................................................................................................................. 371

6. POVEZANOST fINANCIJSKIH I NEfINANCIJSKIH POKAZATELJA U fUNKCIJI OSTVARIVANJA KVALITETE POSLOVANJA PODUZEĆA

(Sanja Sever Mališ)

6.1. Temeljne odrednice procesa strateškog upravljanja .......................................................... 380

6.2. Strateški orijentirano poduzeće ........................................................................................... 3856.2.1. Pojmovno određenje strategije i izvori konkurentske prednosti ..........................................385

6.2.1.1. Strategija niskih troškova kao izvor konkurentske prednosti .................................................. 3876.2.1.2. Strategija diferencijacije kao izvor konkurentske prednosti .................................................... 389

stra

nica

XI

SADRŽA

J

6.2.1.3. Fokusiranje kao strateško opredjeljenje ................................................................................ 391

6.2.2. Mjerenje performansi poduzeća ...........................................................................................392

6.3. model uravnoteženih ciljeva .................................................................................................. 3956.3.1. Pojam i komponente modela uravnoteženih ciljeva ............................................................3956.3.2. Uzajamna povezanost između pojedinih perspektiva ..........................................................3976.3.3. Model uravnoteženih ciljeva kao sustav upravljanja ............................................................3986.3.4. Implementacija modela uravnoteženih ciljeva ....................................................................402

6.4. Nefinancijski pokazatelji u modelu uravnoteženih ciljeva ................................................. 4046.4.1. Nefinancijski pokazatelji u financijskoj perspektivi ..............................................................404

6.4.1.1. Rast prihoda i proširenje proizvodnog asortimana ................................................................ 4066.4.1.2. Snižavanje troškova i povećanje produktivnosti .................................................................... 4076.4.1.3. Efikasno korištenje imovine i investicijske strategije .............................................................. 409

6.4.2. Nefinancijski pokazatelji u perspektivi kupaca ....................................................................4106.4.3. Nefinancijski pokazatelji perspektive internih procesa ........................................................413

6.4.3.1. Proces inovacije ................................................................................................................. 4146.4.3.2. Operativni proces .............................................................................................................. 4166.4.3.3. Postprodajne usluge ........................................................................................................... 417

6.4.4. Nefinancijski pokazatelji perspektive učenja i rasta ...........................................................418

6.5. Povezanost financijskih i nefinancijskih pokazatelja .......................................................... 420

6.6. Inovativne mjere performansi poduzeća .............................................................................. 4236.6.1. Ekonomska dodana vrijednost ............................................................................................424

6.6.1.1. Praktični primjer izračuna ekonomske dodane vrijednosti ..................................................... 4276.6.1.2. Mogućnosti primjene ekonomske dodane vrijednosti ............................................................ 430

7. ANALIZA fINANCIJSKIH IZVJEšTAJA KAO INTEGRALNI DIO POSLOVNE ANALIZE – PRImJER

(Ana Ježovita)

7.1. Organizacijski aspekti poslovanja poduzeća ....................................................................... 436

7.2. Analiza eksterne i interne okoline poduzeća ....................................................................... 437

7.3. misija i opći ciljevi .................................................................................................................. 440

7.4. model uravnoteženih ciljeva .................................................................................................. 442

7.5. Ocjena učinkovitosti poslovanja poduzeća XY ................................................................... 4457.5.1. Analiza financijskih izvještaja ...............................................................................................446

7.5.1.1. Horizontalna i vertikalna analiza poslovanja poduzeća .......................................................... 447

stranica XIISA

DRŽA

J

7.5.1.2. Pokazatelji likvidnost ......................................................................................................... 4537.5.1.3. Pokazatelji zaduženosti ...................................................................................................... 4547.5.1.4. Pokazatelji aktivnosti ......................................................................................................... 4557.5.1.5. Pokazatelji ekonomičnosti .................................................................................................. 4577.5.1.6. Pokazatelji profitabilnosti ................................................................................................... 457

7.5.2. Životna faza razvoja poduzeća ............................................................................................4597.5.3. Analiza konkurenata ............................................................................................................4607.5.4. Usporedba očekivanih prinosa i pokazatelja uspješnosti industrije .....................................461

PRILOG I. Model za ocjenu kvalitete poslovanja ...................................................................................................468

PRILOG II. Slučaj A ............................................................................................................................................472

PRILOG III. Godišnji financijski izvještaji za poduzetnike ........................................................................................485

PRILOG IV. Odluka o strukturi i sadržaju godišnjih financijskih izvještaja banaka ......................................................497

PRILOG V. Pravilnik o strukturi i sadržaju financijskih izvještaja društava za osiguranje ............................................502

Popis literature ..............................................................................................................................................................507

Popis slika ..............................................................................................................................................................517

Popis tablica ..............................................................................................................................................................519

Kazalo pojmova ..............................................................................................................................................................523

Bilješka o autorima ..............................................................................................................................................................529