Tr. J. of Earth Sciencess (1996) 39-ss@ TUBITAK

Andrrn (Kahramanmarag) Dolaylnda Misis-Andrrm KugaSrnrnJeolojisi ve Evrimi

YUceI YILMAZlstanbul Teknik Universitesi, Maden Fakrlltesi. Maslak. lstanbul-TuRKIYE

Omer Feyzi GURERlstanbul Universitesi. M rihendisl ik Fakultesi. Avcr lar. lstanbul-T0 RKIYE

Celig Tarihi: I /2 / 1994

Ozet Misis-Andlrln dag kugaglnln KD'sunda yer alan inceleme alanrnda Ceg Kretase'den Orta Miyosen donemine kadar geligmig olankaya/stratigrafi birimleri yuzeylenir. Bu birimler, istifsel ve yaprsal ozellikleri farkh olan iie topluluk olugturmaktadrr. Bunlardan birisiUst Kretase-Eosen yaglt bir yt$rgtm prizmasr ile onun uzerinde gelismig olan denizel, ig dtizeni zaytf bit E6kel istiftir. Dileri Amanostektonik birligine ait dtizenli bir gokel istift.ir. UguncUsU ise Toros sistemine ait, Mesozoyik kireqtagr dilimlerinden olugan bir naptrr.Ylglglm prizmastntn GeC Kretase'de geligen bol0mii Dikenli karmaglgrdrr. Tipik bir ofiyolitik melarj niteligindeki bu karmaglk, digerdaha geng ttlm birimlerin de temelini olugturmaktadrr. Quhadarh karmagrgr olarak adlanan ve Paleosen-Eosen doneminde geligmigofiyolitik melad, Dikenli karmagr!rna alttan eklenmistir.

Geg Eosen-Miyosen'de, melaryj topluluklan iizerinde geligmig tektonik kontroll0 havzalarda, kaotik gokel topluluklar geligmigtir. Bun-lardan Eosen-Oligosen dOneminde geliqen olistostromal ya da vah$i fliS nitelikli istif Bulgurkaya formasyonu, Erken Miyosen'de geli-

9en daha dtizenli flig Geben formasyonu olarak tanltrlmr$br (Yrlmaz, 1983). Bulgurkaya formasyonunun orta drizryteri ile girik ande-zit ve dasitten olugan volkanik kayalar vardlr. Bu birim Grizelbeyli volkaniti adtyla tanttllmaktadlr.

Katmanlanma d0zeni belirsiz gdkel topluluklar Miyosen'de drizenli bir flig istifine yer vermistir. Bunlardan yakrnsak nitelikli flig Aslan-tal, Iraksak nitelikli olan ise Karatag formasyonlandrr. Karatag formasyonu, slola5lp yUkselen bir ortamda varltgtnt surdurmug veregresif bir istif ile sona ermigir.

Bolgedeki teKonik birliklerden ikincisini olugturan ve inceleme alanrnrn g0ney ve grineydogusunda yer alan Amanos birlili, temeldeMesozoyik yaglt kireglzgt ve dolomitten olugan Balk grubu ile onun Uzerinde geligmig Miyosen yagh Kalecik gahltagt, Horu kireEtagtve Ktztldere formasyonu ile temsil edilir. Miyosen birimleri periferal bir 0n ulke havzasrnda Eokelmigtir. Misis-Andrrrn teKonik birligi,Orta Miyosen sonunda Arap platformunun kuzeybatr bOl0mUnU olugturan Amanos tektonik birligi uzerine itilmigtir. Bu donemekadar geligmit olan tiim kaya birimleri birbirleri Uzerine itilerek, klsahp kallnla$mrg, yUKelmig ve Miyosen sonu Pliyosen'de su Ust0-ne ytikselerek gtintimUzdeki morfolojik konumlarrnr kazanmala baflamrgbr. .Bunun sonucunda bdlgede, Adana ve lskenderun havza-larrnrn arasrnda yer alan dar ve uzun da! kugaol ortaya qkmlgtlr.

The Geology and Evolution of Misis-Andrnn Belt, Around Andrm (Kahramanmarag)

Abstract: There is a NNE-SSW trending mountain range called the Misis-Andrrrn mountains lying in the Middle of the Adana plain,South Turkey. ln this mountain range, rocks varying from the Upper Cretaceous to the Upper Miocene crop out. They originally be-long to 3 different tectonic units: (1) an ophiolitic m6lange basement and internally chaotic mixture lying on the mdlange as the se-dimentary cover, (2) the Amanos tectonic unit, an ordered sedimentary succession represented mosUy by tle Mesozoic limestonesequence. They belong to the Arabian plate, and (3) a Mesozoic limestone succession as a nappe, which was derived from the Tau-rus system.

ln the Misis-Andlrtn tectonic belt two different melange units are distinguished. The Dikenli melange is the Late Cretaceous in ageand a typical tectonically disrupted ophiolitic melange. The Quhadarlr melange of the Late Paleocene-Early Eocene age includes relatj-vely more ordered sedimentary rock slices.

During the Late Eocene-Miocene period, internally chaotic sedimentary units were deposited in tectonically-controlled basins whichwere formed on tle accreationary complex. Among these ttre flysch-like unit of Upper Eocene-Oligocene age and tlre ordered flyschsuccession of the Lower Miocene age are known as the Bulgurkaya and the'Ceben formation, respectively. There are sorne volcanicrock interfingering with tie sedimentary layers of the Bulgurkaya formation. This volcanic unit is known as the Gtizelbeyli volca-nics.

39

Andrnn (Kahramanmara5) Dolayrnda lr4isis-Andrnn Kugalrnrn Jeolojisi ve Evrimi

The internally chaotic mixture of the sediments of the Upper Eocene-Oligocene age gradually give way to the Lower Miocene orde-red flysch Succession. The flysch unit extends eastward towards the Amanos system, between the Misis-Andrnn and the Amanos.The flysch succession displays continuity where the proximal flysch succession and the distal flysch succession are differentiated andare called the Aslantag and Karata$ formations, respectively. The latber survived in a progressively shallowing environment duringthe Middle-Late Miocene, and ended up as a regressive succession.

The Amanos unit is situated to the SE of the region. lt repres€nts the Arabian platform succession consisting of the Mesozoic limes-tone-dolomitic sequence known as the Balk group, and an overlying Miocene conglomerate (the Kalecik conq.), reefal limestone (theHoru lms.) and a flysch (the Krzrldere fm.). The Miocene units were deposited in a peripheral foreland basin.

The Misis-Andrrrn tectonic unit was thrust southwards onto the Amanos tectonic unit during the Middle Miocene. The constituentsof the Misis-Amanos tectonic units were imbricated in this period, and thus they were tectonically shortened, thickened and wereelevated above the sea. As a result of this development, the Misis-Andtnn Mountain range began to form its present morphotectoni-cal entity, and as an independant mountain range separated the Adana and lskenderun basins.

Girig

Bu gahgma Kahramanmarag ilinin Andrrrn Nahiyesive dolaylannda yrirUtrilm0g olan saha galqmalanna da-yandtnlmlgtrr. Qahgma alanr baghca Misis-Andrrrn da!kuga$rnda yer ahr (gekil 1). Bu kugak, eevre birlikler-den faylarla stnlrlanmtg bir tektonik birlik niteliginde-dir. Misis-Andrrrn da! kugagr gUneyde Karatag yakrnln-da Akdeniz krysrnda Misis Daglarr olarak baglar, GGB-KKD ydntinde uzanarak Andtrrn Da$larr'nl olugturur veGdKun'a kadar srjreklidir. Criney alanlarda; Adana drjz-lUgU iginde, iki kenan faylarla slntrll, yUksek dar veuzun bir duvar gibidir. Bu niteligi ite Adana dUzhigrj ilelskenderun Korfezi'ni birbirlerinden aylrtr. Akdeniz'denKaratepe dolayrna kadar krigrik srrilar halinde uzanrr-ken kuzey alanlara dolru sarp tepeler ve derin vadilerolu;turacak bigimde yUkselmeKe ve geniglemektedir.Kuzey alanlardaki genigligi Andrrrn gevresinde 30-40km'yi bulmaktadrr. Buradan daha da kuzeye dopru iseyeniden darahp incelerek Cdksun civarrnda son bulur($ekil 1). Bu dag srrasr grineydeki drizhjklerde pliyo-

Kuvaterner genE Eokelleri ile, kuzeyde ise Orta Miyo-sen gokelleri ile drtUludrir.

Misis-Andrrrn Daglarr rizerinde henilz yeterli drizey-de aragbrma yaprlmrg defildir. Da! kugagrnrn b0tunrjnUtopluca gozden geEiren ilk onemli gahgma Schiettecatte(1971) tarafrndan yaprlmrgilr. Daha sonra Misis yore-sinde Bilgin ve Elibol (1984), Kelling vd., (1987), Gdkgenvd., (1988), Floyd vd., (1991), Floyd vd., (1992); Kadir-li ve Andrrrn yoresinde Ayaghogtu (1970), Koztu (1987);Andrrrn yoresinde Kozlu ve Sandag (1978); Kadirli do-laylannda Pampal (1984); lskenderun gevresinde GUlte-kin vd. (1992) gahgmalar yapmqbr. Onalan (1985/86)K.Marag kuzeyinde incelemelerde bulunmugtur. Karigve Kozlu (1990) ise Kahramanmarag ve gUneyini kap-sayan sentetik bir gahgma yapmrglardrr.

Bu yazrntn amacr, jeolojisi hemen hiE bilinmeyen An-drrrn Da$larr'nrn jeolojisini, ayrrnilh bir harita Ealqmasr

40

sonucunda Uretilmig bilgi ve ortaya konulan stratigrafikkaya diziliminin rgrgrnda tanrtmaktadrr.

Stratigrafi

lnceleme alanlnda yilzeylenen kaya birimleri koken-sel nitelikleri bakmrndan rig farkh topluluktan olugmak-tadrr. A- Misis-Andrrrn tektonik birligine ait kaya birim-leri; bunlar ig drizenleri bozulmug veya karrgrk, qokelve tektonik karmaqrklar halinde olup Amanos siskmirizerine itilmig oluqlan nedeniyle paraotokton konumda-drr. B- Amanos tektonik birligine ait kayalar. BunlarMesozoyik ve Tersiyer yagh birimleri iEeren kahn biristif olup otokton konumludur (gekil 2,3). C- Torosbirliline ait nap ince (50-500 m) kahn bir kireEtagr is-tifiyle temsil edilir. Tiimriyle allokton nitelikteki budilim, Misis-Andrrrn birtigi rizerine itilerek yerlegmigtir($ekil 3,4).

Misis-Andrrrn birliginin temelinde farkh trjr ve ko-kendeki kayalarrn tektonik olarak bir araya geldigi me-laqj topluluklan yer ahr. Bu melaqjlarrn Ceq Kretasedoneminde geligen bolUmri Dikenli karmaqrgr, paleosen-

Eosen'de geligen b6ltimu ise Quhadarh karmagrgr olarakadlanmrgilr.

Ofiyolitik melar! topluluklan Uzerinde yer alan veistifsel ozellikleri nisbeten tanrnabilen ilk birim UstEosen-0ligosen yagh Bulgurkaya formasyonudur. Bubirim tabanda bol bloklu ig dUzeni zayrf bir olistostro-mal topluluk niteligindedir. Uste dolru ise gakrltagr-kumtagr-gamurtagr-marn ardalanmah bir flig benzeriistif halindedir. Bulgurkaya formasyonu ile yagrt, onun-la girik ve arakatklr, yaygln ortag bilegimli volkanik bi-rimler geligmigtir. Bu birime bu gahgmada Ctizelbeytivolkaniti adr verilmigtir. GUzelbeyli volkaniti, baglrca an-dezit ve dasit lavlarr ile piroklastik kayalardan olugmak-tadrr. Misis-Andrnn da! kugagrnda yUzeylenen Alt Miyo-sen birimleri, istifsel-yaprsal ozellikleri ve geligtikleri or-tamlar agrsrndan ikiye ayrrlrrlar. Bunlar yaklagtk K-C gi-digli iki zon boyunca geligen birimlerdir. Bu zonun batr

Y. YILMAZ. O. F. CURER

A c I K L A M ALAR /Etplanotlons

Pliyo- Kuvo.Pllo- Ouo .

ti.Kretosc- Miyo*nUCrtt- hrio.

0. Krctose diyolitiU-Crat ophioltc

A.tol62oyit -i.i. Kr.toscL.Polcozolc - U.Cret

MeozoyikMasozolc

Metq;r, Pol@zoyik-ii. KrctoscMclo. PdLozoic - U- Crel.

Yiikskovo KomplsksiYi*sckuo complcr

ij. Krer.-Miyo. g6kcl 6niiU-Cral.- fitio. scd. cov.r

Melomr. Pol6-U. Krc?o.Mala. Pale.- U.Crcto.

Bcrlt OfiyolitiEerll ophiolilc

Yrirsrm priz. w yoy is?ifiA@rolbnory prism ond orc scg.

c

D

E

tlNNNffiffifiJ-^ Ilr a r /ra_----j-.:il

ffil---

mffiffi

t-s4-rJ

ffiffiffim

E

Vm77n o Mi6.deniz.l c6&.ll€ril//////A n.ilo. Itrorinc sed

O.Miyo. korGol c6lrlb.iM. lllio. no n - turinc sed.

U. Krcl. -A. Miyo.u.crcto.-L.- Nio.

U.Kretose ofiyoliliU.Crclo. ophi.

A. Polco.- U. KrGtoL. Pal.o.-U.Crct

96kil y'dlki oynntrlr jaoloiihqiltosrnrn lokqsyonu

Locollon of lhc mopdatollcd ln (Figarc 2 )

Inceleme Alanr ve Qevresindeki Ana Tektonik Birlikler ve Onemli Yapr Unsurlartnt Costeren Harita. A: Toros Tektonik Birligi. B: Orojenik

Kugak. C: Misis-Andrrrn Tektonik Birli!i. D: Ortak Birlik (Orta l\/iyosen). E: Cuneydolu Anadolu Otoktonu.Sekil 1 .

cephesinde Geben formasyonu, do$u cephesinde Aslan-

taq ve Karata$ formasyonlarr yer altr ($ekil 2,3).

Orta Miyosen ya$lndaki Azgtt formasyonu baihca

gakltagr, kumtagr, marn ardalanmasr ile resifal kireqtagl

ara katkrlanndan olugur. Bu birim, alilndaki tUm birim-leri agrsal uyumsuzlukla orter.

Amanos birli$ine ait otokton istifler ise galqma ala-

nrnrn gtineydogusunda yUzeylenirler. lstifin gorunrir ta-

banrndaki karbonat istifi Balk grubu olarak adlanmqtlr.

Amanos birligine ait bu karbonat istifi Uzerine Kalecik

qakrltagr iqe baqlayan Horu kireqtagt ile devam edip Kt-

zrldere formasyonu ile son bulan Orta Miyosen yaglt

transgresif bir istif yer altr.

Yukarrda sOzU edilen tektonik birliklerden 6rrce

Misis-Andrnn ve Toros tektonik dilimi birliKe anlatila-

cak sonra Amonos tektonik birli$i tantillacakilr.

Misis-Andrrtn Tektonik Birli$i

Dikenli Karmaylr

Bu birim farkh tUr, yag ve kokendeki bloklardan

olugan bir ofiyolitik melaqj ozelli$indedir. Karmaq$tn

matriksini oluqturan kayalart serpantinit, tek"tonize fi li;,

A r A t A t A f A t

axoeHiz

O lO 2otm

6LC1K / scot.

K,MARA SAndrm .

KodirliKoroisoll

OsmoniyeADANA

\ r--- r)i,/i

HATAY ti

I sua ive

41

Andrnn (Kahramanmarag) Dolayrnda N/isis-Andtnn Kugagrnrn Jeolojisi ve Evrimi

/ (or6on dolrqrru 4ini// ,t'r. ood dtD.t D.d

,/ ocmnc aaroct

/',2!',,

/ P.obabl. teott

DOroiil'.i.0kt.ntnlt P..ND|. ...tth.ast

u i,-n, -'* *., *"6.ol.otul ..ot. *d@dtr.crio, I Fi?u..4 )

,\ cmll.lttr.|fr'r trdtdt-Y i-il ,.rrF, I *rn sr

Locoilon .f th. fr@tut.crio, ditptotd ia

tFOa,. t,

ili.i.-Andrrn T.rronik BrrriOikttlt -Andt.t, f..t.ni. urttt

Ahqnor T.rronfi Bi.tioiAmaDos /..toat. !nttt

lnceleme Alanrnin Jecloji Haritast. 1-Balk grb. 2-Kalecik kgt, 3-Horu kgt, 4-Krzrldere fm, S-Aslantag fm. 6-Karatas fm, 7-Dikenli karm,B-Quhadarlt karm. 9-Bulgurkaya fm, g-Cuzelbeyli volk, 10-Geben fm, 11-Azgrtfm, 1Z-Andrrrn grb. 13-Aluvyon.

{

/ Yoll..rk d.t.nor/ Approttnirc coDloct

4321t== ffi t.;] nt--:1 B, t...1 V1

65r-- m.L2-i WM* lmtrlcorad tfr.

ilto9a7

ffi=Mvffiffit3 t2

EffiTo@l@lonfq.t flop4

$ekil 2

ve olistostromal kulntllllardu. Karmaglgln iqerisindekibloklar ise ofiyolit toplulu$una ait spilitik volkanitler,serpantinit, peridotit, gabro, neritik-Mesozoyik ya$h ki-reqtallan, pelqjik kiregtagr, gamurta$r, eort ve meta-morfik kayalara ait kuvarsit, fillat ve mermerlerdir.

Dikenli karmagr$r iEinde yer alan bloklarrn boylarrve bigimleri gok deli$kendir. Bunlardan en yaygln veiri olanlarr Toros sistemine ait oldugu sanllan neritik,gri kiregtaglandrr (Andrnn Grubu). Bu bloklar bazt ke-simlerde birbirleriyle arada bir matriks olmaksrzrn biraraya gelerek dev bir konglomera niteli$i kazanmrgilr.Ancak birbirleri ile kontaklarr tektonik niteliktedir. Ay-nca melarU iginde farklr boyda tektonik dilimlerin varlr-gr tanlnmlgtu. Bunlar melanirn bug0nkU uzantmlnauyumlu olarak KB'ya egimli, KD-CB do$rultulu yanalyonde birbirleriyle birlegen ince (3-5 m) uzun (20-25m) dilimler halindedir.

Serpantinitler, Dikenli karmagrgr igindeki en yayglnkaya trini olup gogu yerde yapraklanma sunan makashve milonitik dokuludur. Serpantinitler baa mostralardayarr yuvarlak kUgrlk (1-10 cm) krrnUlarrn yine serpan-

42

tinitten olugan bir matriksle gimentolanmasrndan mey-dana gelmig gakltagr halindedir.

Dikenli karmaqr!rnln diger bir matriks trirU, agrntektonize fligtir. Fligin egemen litolojisi siyah-lacivert,yer yer yaprakh parlak geyllerdir. geyllerin arasrnda 3-5 cm kahnh$rnda 10-20 cm uzunlulunda kalkarenitmercekleri bulunmaktadlr. Birim iEinde ayrrca gakrltagl,olistostromal Eaklta;l ve kumtagr dUzeyleri bulunur.$iddetli deformasyon nedeniyle bu dUzeyler arasrndakibirincil sedimanter iligki Eogunlukla bozularak istif kar-maqrk bir iE yapr kazanmq aynca yer yer milonitlegmig-tir. Yaban fligi niteligindeki Edkel istif ve iginde yeralan bloklar tektonik melaQj oluqumu stiresince egemenolan deformasyonlar nedeniyle ig dUzenlerini trimUyleyitirerek birbirleriyle tektonik nitelikli dokanak iligkilerikazanmqlardrr. Filigin matriks olarak bulundugu bolUm-lerde ofiyolit kokenli bloklar ba$tl olarak daha enderolarak bulunur.

Dikenli karmagr$rnda matriks gdrevini yapan digerbir litoloji, olistostromal gakrltaglandlr. 0listostromalgakltaglarr, alacah renkli, ortalama 3-5 cm gaprnda, go-

Misis-ANorRrN TEKToNiK einui6i r uisis-aNDtRtN rEcroNtc uNtrs

Y. YILMAZ, O. F. CURER

aMANcs rex. einui6 iAI"ANOS TEC.UNITS

ba\otal\Y';oNou=

gunlukla orta-kotri yuvarlaklagmr$, kotU boylanmalt, po-

lijenik, iyi tutturulmug knnillar ile karbonat ve kumta-grndan olugmu$ matriKden meydana gelmigtir. Qakltanelerinin b0yUk b6liimti (* o[ 80) Andtnn kireEtagt

daha an ise ofiyolit, pelajik gokeller ve kumtagrndan

tUremigtir. Birim olastltkla Andrnn kiregtagndan derle-nen tanelerin, olistostromal akntlarla taslnmasr ve Ee-

gitli boylardaki bloklarr gevrelemesi gibi bir iglemin so-

nucunda olugmugtur. Deformasyonun devamt nedeniyle

bu birim, go$unlukla birincil gdkel niteli$ini kaybederekya blok ya da hamur gibi davranarak karmagtk ig yapl

sunan kayalara dontigmtigttir.

sa n vri ceenesi t MaarcarED zoNE

Kiregtaglan, melaqj iginde yer alan en yaygrn blokla-rr olugturmaktadrr. Andrrrn yoresinde tipik olarak yti-zeylenen kiregtaglan Andrrrn kireElagr adryla tantttlmrgfir(Ayaglroglu, 1970; Yrlmaz vd., 1985). Bloklarrnda boy-larr gakldan tepe bUyUkl[$tine kadar de!igmektedir.Bir gok kesimde bunlarrn, agrn makaslr, breglegmig ve

krnklr bir yaprda oldugu g6rUlmektedir. KireEtagr,

beyaz-gri-siyah, belirsiz kalrn katmanh ya da masif,sert ve ileri derecede karstiKir. Uzaktan diiJer birim-lerden rengi ve sarp gortinrigil ile kolay ayrr@dilmekte-dir. Mesozoyik yagrnda olan kireqtaElarrnda {Ayaglo$lu,1970; Perinqek ve Kozlu, 1984; Yrlmaz vd., 1985)

I

ilIV

gekil 3. lnceleme Alanrnrn D-B Yonundeki Farklr Kesimleri Temsil Eden Cenellegtirilmis Sutun Kesitleri ile Bu YOreierin Birbirleriyle Olan Yaprsal

Iliskileri ve Konumlarr. Bu lstiflerin CorrlldugU Alanlar Jeoloji Haritasrnda (Sekil 2) l-lV olarak igaretl€nmigtir.

Azgrt

J

1Gebe

I

1

IKrzrld€re

l''

43

Andrnn (Kahramanmaral) Dolayrnda Misis-Andrrrn Kugalrnrn Jeolojisi ve Evrjmi

Inceleme Alantndan KB-CD Yonlu Jeoloji Enine Kesiti (OlEeksiz). 1-Balrk grb, 2-Kalecjk gkt. 3-Horu kEt. 4-Klzrldere fm, S-yay ve KenarHavza Birimleri (Maden ve Helete fm), O-Aslantag fm, 7-Karatag fm, B-Dikenli karm, g-Aslanta5 karm, 1O-Bulgurkaya fm. I1-6eben fm,1Z-Azgftfm. l3,Andrnn grb. Enine Kesit Yonu Jeoloj j Haritasr Uzerinde Costerilmektedir.

Sekil 4

Triyas'tan Kretase'ye kadar yaglar elde edilmig olupgenglegtikce, birimin renginin koyulagmasr tanrilcr birozelliktir.

Pelqjik kiregtagr-gdrt ve gamurtagr ardalanmah blok-lar, krrmrzr-pembe renkleri ve ince katmanlarr ile tipik-tir. Bu bloklarrn boylarr metreden onlarca metreyekadar deQigir.

Spilitik bazik lav bloklarr karmagrk igindeki en yay-grn bulunan ofiyolit kokenli bloklarr temsil eder. Genel-likle krmrzrmsr koyu kahverenkli, yer yer ye$ilimsisiyah, degigik boylarda ve oldukca alteredir. Spilite,ozellikle serpantinitik matriK iginde bolca rastlanmak-tadrr. Atak Dere'nin Krhg Tepe eteklerindeki dere vadi-sinde spilitle yasilk yaprlan tanrnmaktadrr. Spilitin yanr-srra diyabaz bloklanna da serpantinit matriks iEindesrkca rastlanmaktadrr. Gabro bloklan, spilit ve diyabazaoranla daha seyreKir. Bazr alanlarda, ornelin Elma-da$'rn gUney eteklerinde gabro, kumtlat yaprlr, Molla-ahmetli KoyU g0neyindeki Dikenli Mevkii dolaylarrndaise pegmatitlk dokuludur. Peridotit, Qogunlukla ileri de-recede serpantinlegmigtir. Serpantinit matriks iginde iriliufakh, go$unlukla birkag metre bUy0klUlUnde bloklarhalinde bulunmaktadrr.

44

Metamorfik kaya bloklanna karmagrgrn belirli du-zeylerinde seyrek olarak rastlanmaktadrr. Ozellikle kar-magr$rn Aslantag formasyonu Uzerine bindirdigi garyqjrncephesinde yakrn, Kabacalar, Emirler, Quhadarlr Kdyleriarasrndaki K.Marag-Andrrrn yol yarmasrnda birkagmetre boyunda degigen bloklar tanrnmqilr. Bunlar agrrrdeforme olup, kuvarsit, fillat, mikagist ve mermerler-den oluqmaktadrr.

Dikenli ofiyolitik melarlr GD alanlarda Quhadarhkarmaqr$r ve Aslantag formasyonu gibi Eokel birimlerletektonik iliqkilidir. Yaklagrk KD-GB dogrultulu KB'yae$imli garyqj dUzlemi boyunca her iki birimin Uzerindeyer alrr. Bulgurkaya, Ceben ve Azgrt formasyonlan isekarmagr$r uyumsuzlukla ortmeKedir. Ancak bu birimlerde bindirmeden yaghdrr.

Dikenli karmagrsrna kesin bir kahnlrk verebilmekmfimkrin degilse de birkag bin metreye ulagtgr soyle-nebilir. YUzeylendigi baglrca alanlar, Andrrrn bagtaolmak Uzere CUzelbeyli, Karahamzalr, Karadut, Murilu,Hacrmahmutlu, Inekciler, Kelleciler, Kastel, Efrazrl, Fa-kuga$r, Arrklar, Kavakh, Kabaklar, Emirler, KabacalarKoyleri ve gevresidir.

KBNW

GD56

zry,-..7 ,,-7

Karmagrlrn yagr matriks ve bloklardan derlenen yaq-lara dayanrlarak Yrlmaz vd. (1985) tarafrndan Ust Kre-tase olarak verilmigtir. QrinkU bloklardan Ust Kreta-se'ye kadar, matriksi olugturan gokellerden ise UstKretase yaglan elde edilmigtir.

Quhadarlr Karmagrgl

Quhadarh karmagrgr olarak adlanan birim ashndaofiyolitik melaqjrn dolal bir pargasrdrr. Dikenli karmagr-pr ile aralarrnda geligme yagl ve bloklarrnrn niteligi dr-grnda farkhhk yoktur. Melaqj olugumunun devamr esna-srnda daha geE bir donemde oluqmugtur. Ancak bu ga-

hgmada bu geng melaqj olabildigince ayrrtedilmege Ealr-qrlmrgilr.

lginde, gokel kayalarrn egemen oldugu bloklu, ofiyo-litik, tektonik bir karmagrk olan bu birim, Quhadarhk6yil dolaynda iyi yrizeylendigi igin bu adla anrlmqilr.

Birim, baghca aqrn deforme, marn ve eamurla$lann-dan olugan bir matriks ile iginde yer alan, pel4jik kireg-tagr-killi kireqlagr-gamurtagl, Andlrrn kireEtagr, serpanti-nit, spilit, diyabaz ve geyl gibi farklr trir ve boydakibloklardan olugur. Pel4jik qdkellerden bir bdltjmU Kre-tase yagrndadrr. Bir bolUmri ise Ust Maestrihtiyen-Eosen yagrnda olan Cona grubundan derlenmigtir (Yll-maz, vd., 1985). Matriks niteligindeki marn-gamurtagl,aqk san-gri, belirsiz orta katmanh, srkca makaslamah,krrkh ve yaprakhdrr. Qokel bloklarda pelqjik gamurtagtegemendir. Yumupak olmasr nedeniyle yer yer matriKgibi davranmq makash ve yaprakh bir yapr kazanmq-br. Cona grubu kireEtaglarr, aqrk gri-krem renklerde,yer yer kiltagr aratabakah sert ve pelqjik fosillidir. Ofi-yolit kokenli bloklar ise gogunlukla breglegmig ve alte-redir. Boylarr Eakrldan birkaE metre mertebesine kadarde$igir.

Quhadarh karmagrgrnrn diger Paleojen olistostromalbirimlerinden baghca farkr giddetli deformasyon gegir-mig olmasr, daha fazla oranda blok igermesi ve bubloklarrn birbirleriyle gogunlukla tektonik dokanakh ol-masrdrr.

Birim, tabanda Aslantaq formasyonu rizerinde dUgUkaqrlr ters bir fayla durur. Tavanda ise Dikenli karmagr-

ltnrn bindirmesi altrnda yer ahr. Quhadarh karmagrlr,Dikenli karmaqr$r ile Aslantag formasyonu arasrnda ku-zeye e$imli bindirme drizlemlerinin her iki yanda birleg-mesiyle KDD-CBB uzanrmlr iki yonde kamalanan mer-cek bigimli bir dilim gdrUnrimUndedir. Quhadarh karma-gr$r D'ya do$ru Dikenli kangrlrnrn Aslantag formasyonuUzerine bindirmig oldugu hat boyunca gorUlen kUgUk

mostralar halinde veya Ust Kretase karmaqrgr ile karrg-mq blok halinde yer yer ortaya grkmaktadrr. Bu mostra-lar Dikenli karmagrlrnrn, Quhadarh karmagrlr Uzerinden

Y. YILI,/AZ, O. F. CUFER

agarak Aslantaq formasyonu Uzerine itilmesi srrasrnda,garyqj cephesinde derinden koparillarak sUrUklenmiq,Eosen yagh melaqj pargalarr olarak degerlendirilebilir.Birim inceleme alanr dqrnda D'ya dogru aqrhp yaygrnla-garak genig alanlarda yrizeylenmektedir.

Quhadarh Koyri dolayrndan matrikden derlenenmarnlarda Fascicolithus tympaniformis, Discoaster mul-ti radiotus, Coccol ith us pelacigus fosilleri saptanarak bi-rime Tanesiyen-Eosen yagr verilmiqtir. Pelqjik kiregtagrbloklarrndan derlenen bazr drneklerde ise; Aloborotaliabullbrooki, Globorotalia antrolis, Globoroklia botivaria-na, Truncotoloides topilensis, Globigerina linaperta,Globigerapsis spp. fosilleriyle orta Eosen yagr saptan-mqUr.

Bulgurkaya Formasyonu

Baghca, olistostrom ve flig benzeri istiflerden oluganbu birime tipik mostralan Bulgurkaya KoyU (Murtu)gevresinde ytizeylenmesi nedeniyle Bulgurkaya formas-yon adr Kozlu (1987) tarafrndan verilmigtir.

Bulgurkaya formasyonu da ig dUzeni belirsiz birkarmagrkUr. Ancak Dikenli ve Quhadarh karmagrklarrn-dan farkh olarak bu birim bir Eokel topluluktur. lstifintabanrnda yer alan ve ig yaprsr dUzenli olmayan olis-tostromal gakrltagh birim tiste dogru ig dtizeni giderekgeligen qakltagr-kumta;t{amurtall ardalanmah flig ben-zeri dUzeylere geEmektedir. :

Olistostromal dtizeyler uzaktan alacah, fligin egemenoldulu dUzeyler ise agrk krem renkleriyle tanrnrr. Biri-min olistostromal ve bloklu boltimlerini olugturan ge-reEler gogunlukla Dikenli karmagrndan derlenmig Andr-nn kiregtagt, pelqjik Eokeller, spilit, serpantinit, diyabazve gabro tUrti kayalardu. Bunlarrn yanlstra birimin ken-dine ait gakrltagr, kumtagr, marn ve kireEtagr da blok-Ianmaya katrlmqlardu.

Olistostromal dUzeylerde, matriksi bej-krem, belirsizkahn katmanh marn-gamurtagr olugturur. Taneler ge-nellikle kogeli, kotri boylanmrg, polljenik, matriks des-tekli ve gevpk tutturulmuglardrr. Olistostromal dtizey-ler arasrnda olasrhkla bulantr aknblan ile gokelmigkumtagr-Eamurtagr ve geyl ardalanmah dUzeyler yer ahr.Kumtaglarrnda taneler iri kum boyunda olup kotri dere-celenme gOsterirler. Ayrrca kumtaglarr iginde heterojenda$rlm6 gakrl taneleri bulunur. Olsitostromal drizeyleryer yer tUrbiditik flig istifi iginde cepler geklinde vehenUz yeni gokelmig katmanlann agrndrrmasryla kanallargeklinde (lerine girer:ek istifin drizenini btiyrik olg0debozmuglardrr. Bu iligki, daha sonra geligmiq olan bkto-nik hareketlerle de bozularak istifin daha karmagrk (g6rtinUm kazanmqhr.

Andrnn (Kahramanmaras) Dolayrnda Misis-Andrrrn Kuga!rnrn Jeolojisi ve Evrimi

Bulgurkaya formasyonunun Ust dtjzeylerine dolruistifte bloklu ve olistostromal katklar giderek azalmak-tadrr. Boylece birim, ig dUzeni belirgin bir flig istifi ha-line gelmektedir.

Bulgurkaya formasyonu, tabanda Dikenli karmagrgrtizerinde uyumsuzlukla oturur. Andrrrn llqesi dolaylarrn-da istif tedricen Alt Miyosen yagh Geben formasyonunageEmeKedir.

DUzensizli$i nedeniyle formasyonun gergek kahnhgr-nr saptamak zordur, ancak yaklagrk 300 m oldugu tah-min edilmektedir. Birim baglrca Bulgurkaya, Karadut,Sarraliugafr, Sarrseki, Ayvacrk, Guzelbeyli, Gedik, Krzrlo-luk, Kavak Kdyleri dolaylarrnda yrizeylenir.

Bulgurkaya Kdyri dolaylanndan derlenen marn 6rne-ginde, Discoaster barbadiensis, Discoaster gemmifer,Cyclococcolithus formosus, Helicosphaena euphratis,Dictyococcites abisecfus, Chiasmolithus grandis, Cocco-lithus pelacigus, Coccolithus eopelacigus, Sphenolithusmaiformis fosilleri saptanarak birime Orta-Ust Eosenyagr verilmigtir. Ancak Alt Miyosen g6kelleriyle gegigli

olmasr nedeniyle yagrnrn Oligosen'i de kapsadrlt tahminedilmektedir.

Bulgurkaya formasyonu GeE Kretase'den Erken Mi-yosen'e kadar geligmig olan ylqrm prizma gereci rize-rinde gdkel olarak geligen ve geligimi tektonizma ile ya-kndan denetlenen bir ortamda olugmuq bir birimdir.Bulgurkaya formasyonu, Edkel gerecin fay dUzlemlerineyash yrlksek gev onlerinde derecelenme ve boylanmageligimine zaman bulamadan hrzla depolandrgr bir bi-rimdir. Bu yrizden hrzh yanal-d0gey fasiyes degiqimlerisergilemektedir. Faylanmanrn, bu birimin depolandr!rsure zarfinda s0rdUgU, olistostromal iglemlerin giddetlesUrmesinden anlagrlmaktadrr.

Guzelbeyli Volkaniti

inceleme alanrnrn KB'srnda GUzelbeyli Koyri ve gev-

resinde yUzeylenen andezit ve dasit bilegimli volkanikkayalara CUzelbeyli volkaniti adr verilmiqtir.

Lav, akma bregi ve nadiren trifden olugan bu volka-nik kayalarrn taze yizeyleri grinin tonlarrnda, altereyilzeyleri ise kahverengi ve sarrdrr. Andezit, porfirikdokulu, baglrca plqjioklas (andezin) ve hornblend fenok-ristallidir. Dasit, andezitten farkh olarak kuvars ve bi-yotit de igermektedir. Plqjioklas, kuwetli ritmik zonluve polisentetik albit ikizlidir. Hornblend gogunlukla kal-sit, edipot ve opak minarellere donUgmUgtUr. Kuvars,anhedral olup ma$matik korrozyonludur.

Volkanik birim Bulgurkaya formasyonunun orta-rlstdUzeylerinde yer alrr ve bunlarla giriktir. Gilzelbeyli

46

volkaniti ile egdeger olan andezitik tUf ve aglomera dU-zeylerine Misis Daglarr'ntn gUneyinde, Selime KoyU ya-knlarrnda Tersiyer gokelleri ile girik olarak da rasilan-maktadrr. Ayrrca Aslantag Barqjr yaknlanndaki Trilticri-ler Koyri dolaynda da lav ve aglomeralar vardrr.

Volkanitin kahnhgr maksimum 100 m dolayrndadrr.Birim, Trrrl ve Ceneviz Dallan'nrn KB'srnda, KD-GB gi-digli dar bir kugak boyunca ytizeylenir.

Bu volkanik kayalar, dag kugagr boyunca yer yerdo$rudan melaqj karmagrgr Uzerinde de yer almaktadrr(Yrlmaz vd., 1985). Bu konumlarr, olugturlan donemdeya do$rudan yUKelmig bir yrgrgrm prizmasr rizerindeya da deniz alil bir ortamda ancak yi.ne bir melqjla ta-banlanan istif rizerinde geligtiklerini agrkhkla g6ster-mektedir. Aynnth jeokimya ozellikleri (Floyd vd.,1992) birimin ada yay volkanizmasr tabiatrnda oldulu-nu gostererek Yrlmaz vd. (1985)'nin jeolojik konumudikkate alarak ileri sUrmUg olduklan gdrugri de dogru-lamrglardrr.

Geben Formasyonu

Birim, baghca gakltagr, kumtagr, silttagr, marn vegamurtagr ardalanmasrndan olugur. lEinde degigik dri-zeylerde ve de$igik kalrnhklarda olistostromal gakrltagrcepleri vardrr. Schmidt (1961) tarafrndan bu adta ad-lanm6ilr.

Birim, tabanda genellikle olistostromal galrktagr ilebaglar. Yanal ydnde farkh kalrnhklara sahip gakrltaglan-nrn kahnh$r SUleymanh-Anholuk Kdyleri arasrnda yakla-

$rk 150 m dir. Kumtagr, marn ve Eamurtagl ardalan-masrndan olugan flig benzeri drizeylerin igindeki olis-tostromal gakltagr ceplerinin kahnhklarr, istifin tavanrnado$ru giderek azalrr. Flig istifine egemen olan kumtag-larr orta-kahn katmanh, iyi dereceli, kayma-oturma vekaval yaprhdrr.

Hacrmahmutlu Koyu D'su, SUleymanh, Faklar, Anlr-oluk K6yleri arasrnda kalan alanda birimin tabanrnroluqturan gakrltagr tabanrnda yer alan Bulgurkaya for-masyonu Uzerinde onunla uyumlu olarak bulunur. Bu

dokanak boyunca olistosfomal akrnillar nedeniyletaban birimleri yer yer oyulup gentilmigtir. Qakrltagruzaktan gri rengi ve dayanrmh morfolojisi ile tanrnrr.

Qakl boylarr 3-5 cm arasrnda, golunlugu Andrrrn kireg-tagrndan daha azt pelqjik Eokeller, serpantinit ve spitlit-ten t0remedir. Kogeli taneler karbonat gimento ile srkr

tutturulmugtur. Qakltagr biriminin kalrnhgr KD'ya dogrukalrnlrlr giderek azalr ve kumtagr-marn-Eamurtagr arda-lanmasrna gegig gosterir. Sdz konusu bu iligki Kadirli-Andrnn karayolunun Panayrrh-Yenimahalle arasrndakiyol yarmasrnda iyi tantnmakladrr. Bu dtizeylerde farklrdlgeklerde kayma-oturma yaprlarr, top yaprlarr, konvo-

lUt katmanlanma ve yukarrdan agalrya uzanan kumdayklarr sk gdzlenir.

Ceben formasyonu, tabanda Bulgurkaya formasyonuile uyumlu ancak tavanda Azgrt formasyonu ile agrsal

uyumsuzlukla drtriltidrlr.

Kahnh$r oldukga de$igken olan bu birim en kahn ol-dulu yerde yaklagrk 500 m dir. Birim, baghca Andrrrm

llEesi, Qiqekli, Kafah, Cemelli, Boztopraklr, Fakrlar, Anh-

oluk ve Qukurkoz Koyleri qevresinde ytizeylenir.

Birimin, alt duzeyleninden derlenen fosil ornekleriBurdigaliyen-Erken Langiyen, Ust dUzeylerinden ise GeE

Langiyen-Serravaliyen yaglannr vermigtir (Yrmaz vd.,1 985). Kozlu ( 1 987) formasyonun Akitaniyen-Burdigaliyen yagrnda oldu$unu belirtmigtir.

Geben formasyonunun tabanrnda yeralan ilk olis-tostromal gakrltagr drizeyi olasrhkla bir kanal dolgusuniteligindedir. Bu kanal, Miyosen bagrnda olasrhkla pale-

otopolrafik yrikseltileri olugturan Trrrl-Karadut Da$larr

ile Sarrmsak Da$larr arasrnda yer alan faylarla srnrrlryaklagrk 3-5 km geniqlikte griney yonUnde agrlan birkanala kargrlrk gelmektedir. Mela$ prizmasrnrn ytikse-len kesimlerinden faylarla srnrrh qukurluk alanlar bo-yunca tagrnan gerecin akma yonil gtineye do$rudur. Bu

akq ydnil Gokgen (1987)'in inceleme alanr drgrnda; gri-neyde saptadr$r paleoaknU yonleri ile uyumludur. Qa-hktagrnrn KKD'da flig benzeri dUzeyerle yanal gegiqli ol-masr ise kanal geligimi esnasrnda havzada drizenli istif-lerin Eokelmesinin srirdU$rlnU yansrbr.

Azgft Formasyonu

Baghca gakltagr ve kumtagrndan olugan birim incele-me alanr kuzeyinde Azgrt Mahallesi dolaylarrnda tipikolarak yrizeylendi$inden bu adla anrlmrgilr.

Formasyon, Misis-Andrnn birli$ini orten en geng

Edkel birimdir. Andrrm-Kurucaova yol aynmrnda ve

Azgrt Kalesi dolaylannda tabanda mavi, ince katmanhkumtagr-siltta;l-marn ardalanmasryla baglayan dUzeyyaklagrk 10 m kahnh$rndadrr. Birimin Andrrrn llEesi,

Kocafakrh ve Azgrt Koyleri dolaylanndaki en yaygrn li-tolojisi gakltagrdrr. Qakltagr agrk gri-yegil, belirgin para-

lel kahn katmanh, yer yer belirsiz gaptaz katmanh,kotri boylanmah, derecelenmesiz ve kum matriKlidir.Taneler baghca Andrrrn kiregtaqr E6rt, pelqiik kiregtagr,ofiyolit ve andezitten ttiremedir. Bu alandan kuzeye

do$ru, istifte tane boyu kUqUlUr ve gakltaglarr, kumta-gr, silttagr ve gamurta$lan ile ardalanrr. Tahtah KoytiK'inde ise birim, Dikenli karmagr$r rizerinde, resifal birkiregtagr ile baqlar. Agrk gri-beyaz, orta-kahn katmanlt,bol makro ve mikro bentik fosillidir. Yaklagrk 15 mkahnh$rndaki kiregtagr tiste do$ru yegilimsi gri marna

Y. YILMAZ. O. F. CURER

geEer. Marn ise yer yer olistostromal nitelikli kaba ta-neli gakltagr-kumta$l arakatklan igerir.

Birimin kahnhgr yaklaqrk 500 m, inceleme alanrnda-ki yayrhmr ise 55 kmz dir.

Azgrt formasyonu, kendinden yagh britUn birimleriagrsal uyumsuzlukla 6rter. 'Formasyonun, Andurn llgesikuzeyi, Q(ekli Koyrj ve Azgrt Mahallesi gUneyinde

Geben formasyonu Uzerinde belirgin agsal bir uyum-suzlukla oturdu$u gozlenmigtir. Bu konumu ile karma-grk birincil iligkiler gosteren alilnda yer alan birimlerinaralarrndaki tektonik iligkileri bir dlErlde orLen ve mas-keleyen g6kel bir ortri niteligindedir.

Tahtah KdyU kuzeyinde formasyonun iginde yeralan kireqtaglafl bol miktarda Conus, Natica, Ostrea veEchinid kavkrlarr, Neoalveolina sp., Amphistegina sp. vealg igerir. Brimin fosil igerili ve stratigrafik konumu

96z onUne alrnarak Orta Miyosen yagrnda oldulu ilerisUrillmri$tUr. Kozlu (1987) birimin Langiyen yagrnda ol-du!unu belirtmigtir.

Azgrt formasyonu sedimantolojik konumu ve pale-

ontolojik igeri$ine gdre sr! ve yUksek enerjili denizelbir ortam Edkelidir. Birim Geg Kretase'den Erken Miyo-sen sonuna kadar bUyUyerek geligen Misis-Andrrrn birli-$inin Orta Miyosen'de y0kselerek kara haline gelmesive aqrnmasrnr izleyen donemde transgresif olarak bagla-mqilr. Trnl, Sarrmsak ve Elma Dagr gibi yUkseltilerlekugatlmrg ve faylarla srnrrh bir alanda olasrhkla K'edo$ru genigleyen ve derinlegen bir havzada gokelmig vetabanrnda yer alan birimleri de yer yer transgresif ola-rak agmrgilr. Tabanda yer alan karmagrk nitelikli toplu-lugun Orta Miyosen sonuna dogru yrikselmesiyle, or-tamda denizel kogullar giderek yok olmug istifler genel

olarak KB'ya do$ru egim kazanmqlardrr.

Aslantag Formasyonu

Baghca kumtagr-geyl-marn ardalanmasndan oluganttirbiditik flig niteligindeki bu birim ilk kez Kozlu(1982) tarafrndan adlanmrgUr. Misis ydresinde ise eg-de$er formasyon lsah formasyonu adr ile tanrtrlmqbr(SchiettecatLe, 1971; Kelling vd., 1987).

lleri derecede deformasyona ugramrg olan bu birimde$igik boyda yer yer olistolitler iqermektedir. lstifinegemen birimini olugturan geyl, kahverengi, logunluklaezik ve milonitiktir.

Kumtagr, belirgin orta katmanh, zayf derecelenmelisubgrovak ve litik grovak bilegimlidir. Taneler, orta-irikum boylu, matriks destekli ve srkr tuttunulmugtur. Ay-rtca istifte farkh dUzeylerde, belirgin kalrn katmanh,orta-iri tane boylu ve oldukga sert kalsitUrbidit arakat-klan yer alrr.

47

Andlnn (KahramanmaraS) Dolayrnda Misis,Andrrrn KugaQrnrn Jeolojisi ve Evrimi

Formasyon iginde yer alan olistoliilerden en yayglnolanr gogu Eosen yagrnda olen pelqjik kiregtaqr-gamurtagt ve gorttUr. Eosen yaqh bu pelqjik gokeller,

Quhadarh karmagrgr iginde yer alan qokellerin aynrstdrr.Bu nedenle ytikselen melarldan derlendikleri sdylenebi-lir. Bundan bagka spilit, serpantinit, diyabaz ve meta-pelit tUrUnde bloklar da gOzlenmigtir.

Kahramanmarag-Andrrrn yolunun Emirler KoyU K'in-deki yarmalarda birim iginde, zik-zak, diz geklinde,devrik yailk vb. tUrde kvnmlar gdzlenmigtir. Bu krv-rrmlarda gevrek nitelikli kumtagr, kvrrm kapanrm bol-gelerinde knlmadan krvrrlabilmig, budenlenmig ve yeryer de kalsitUrbidit katmanlan ile birlikte olistolit ben-zeri konumlar kazanmrgilr. Birim iginde yer alan olisto-litler de birimin yapraklanmastna uygun klivqi kazan-mrglardu.

Aslanta$ formasyonu, alt ve iist dokanaklarr bindir-melerle srnrrh, KB'ya egimli, tektonik bir dilim niteligin-dedir. Birimin Karatag formasyonu rizerine garyqjlr ol-dugu Kabacalar Kdyri kuzeyinden Emirler KoyU veKabak Tepe zirvesine kadar izlenmektedir. Bu kesimde,Karatag formasyonu gary4j d0zlemlerinin yanal yondebirlegmesiyle, gilneybatrya dolru kamalanarak biter. Bubirlegme noktasrndan daha guneye gidildikge, Aslantagformasyonu, Uzunda! gUneydogu eteklerinden Kundak-olar ve Qakrlcrlar Mahelleleri dolayna uzanan bir hatboyunca, Krzrldere formasyonu tizerine itilmigtir. Biri-min Uzerinde ise, Dikenli karmagrgrnrn doQu stnrrrnr

Eizen Emirler-Quhadarh garyqjr yer almaktadrr. BirimingdrUnrir kahnhgr yaklagrk 500 m dir.

Formasyonun yagr Kozlu (1987) tarafrndan nannop-lankton tayinlerine dayanrlarak Alt Langiyen-Serravaliyen olarak verilmiqtir.

Aslantag formasyonu, tektonikce aktif, derin denizelbir ortamda qokelmigtir. lstifte genel olarak geytin ege-men olugu ve tipik Bouma istiflerine gore alftan eKikliolmasr nedeniyle, birim rraksak trirbidit istifi olarak de-lerlendirilebilir. Birim, Erken Langiyen doneminde,Arap krtasr ile Misislerin ana ekseni arasrnda yer alanbu iki farklr teKonik birligi birbirlerine bagltyan ve or-taya do$ru giderek derinlegen olasrhkla asimetrik birhavzada gokelmigtir. Birim Misis-Andrrrn istifinin dogaldevamr olarak gdrUlmektedir. Amanos istifi ile olan ilig-kisi ise geng hareketlerle gizlenmigtir. Birim, g6kelme-sinden sonra sUrekli kompresyonal deformasyonlannetkisi altrnda kalmrg, yaygtnca krvrrmlanm6, krrrlmrg,faylanmrq ve yapraklanmqilr. Bu tektonik konumu veyok olan bir okyanus artrgr gereg tizerinde geligmesinedeniyle bu havza Dickinson ve Seely (1979)'nin ka-hnil havza (residual basin) tanrmrna uymaktadrr. BirimiEinde yaygrnca rastlanrlan Eosen yagtr pelqjik g6keller,

48

serpantinit ve spilit tUrUndeki bloklar, o donemde ola-srhkla havzanrn batr srnrnnda ytiksek bir alan olugturan,y$rgrm prizmasrnrn 6zellikle Quhadarlr karmagrgr kesi-minden, Eekim kaymalarr ile aktarrlmrg pargalardrr.

Karatag Formasyonu

lnceleme alanrntn gUneybatrsrnda, kumtagr-Eamurta$l-marn ardalanmah tUrbiditik istif ytizeylenir.Tipik mostralarrna Karatag llgesi gevresinde rasilananbu birim ilk kez Schmidt (1961) tarafrndan adlanmqilr.

Karatag formasyonu, Aslantag formasyonuna goredaha dtlzenli bir birimdir. Birimin egemen litolojisikumtagr ve geyldir. Kumtagr, taze yUzeyde gri, altereyUzeyde kahverengi-siyah, geneltikle belirgin, orta, pa-ralel katmanlr ve belirgin derecelenmelidir. lnce kumboyu taneler karbonat bir gimento ile srkr tufturulmug-tur. $eyl ve Qamurtagt ise gri, ince katmanll ve yumu-gakilr.

Formasyonda tipik bir Bouma istifinde yer alanb,c,d,e dUzeyleri belirgin olarak gozlenmigtir. Bazr b6-l0mlerde ise a dtizeyine karqrhk gelebilecek tUrbiditikve olistostromal gakrltagr kanallarr yer alrr. lstifte kavalizleri (flute cast), alet izleri (tool marks), konvohjt la-minasyon (convolute lamination), alev yaprsr (flamestruclure) ve sUrrinme izleri (organic trails) yaygrndrr.

Formasyon tabanda tektonik dokanakla srnrrlanmrg-Ur. Tabanda Krzrldere formasyonu rizerine bindiren bubirimin Uzerine ise bazr kesimlerde Aslantag formasyo-nu itilmigtir. Bazr kesimlerde ise onunla gegiglidir. Bu6zellili ile birim kuzeybatrya elimli, grineybatlya dofruincelen kuzeydoguya dogru giderek genigleyen bir tek-tonik dilim geklindedir.

Baghca Emirler Koyri gUneyi, Hacrlar Srrfl, KranTepe ve Kanhyar Srril arasrnda kalan yaklagrk B kmz'likalanda yUzeylenen birimin gdrrintir kahnhgt 3OO m do-layndadrr.

Karatag formasyonu, Aslantag formasyonu ile azgok Ustelenen bir yag konalrna sahiptir. Ancak Karatagformasyonu, yanal yonde kendisiyle gegigli bu istifin rjs-tUne do$ru da devamh oldugundan geligimini Aslantagformasyonundan sonrada bir sUre srirdtirmUg olmahdu.Schiellecatbe (1971) birime Otigosen-Att Miyosen, Ket-ling vd. (1987) Karata$ llgesi ve gevresinde Burdigali-yen-Tortoniyen yaglnl vermiglerdir. Stratigrafi k itigkilerirgr$rnda, birimin Aslantag formasyonu ile aynr donemdebaglayp ondan sonra da geligimini srirdiirmUg olmastdikkate alrnarak, yagr Alt-Orta Miyosen olarak verilebilir.

Birim statigrafik, sedimentolojik ve yaprsal konumugoz onUnde tutuldugunda tUrbiditik aknilarrn egemenoldu$u bir havzada ve batrdaki, Karatag formasyonuna

geree veren yriksek alana: (melaqia) daha uzak bir ko-numda gokeldi$i soylenebilir. Istif, Ust d0zeylere doQrugiderek sr!lagmaktadrr.

Toros Tektonik BirliliAndrnn Crubu

Bu galqmada, Toros tektonik birligine ait Mesozo-yik yagh karbonat istifi bir grup a$amasrnda toplucaAndrrrn grubu olarak adlanmrgtrr. Bu karbonat istifiniAndrrrn adrnr ilk kez Ayaglrollu (1970) Ceyhan vadisiyoresinden vermigtir. inceleme alanrnda bunlar Misis-Andrrrn tektonik birligine ait Alt Miyosen'e kadar kibUtUn birimlerin rizerine nap halinde a$ml$flr. Yani

bolge iEin allokton bir birlik niteligindedir.

Kiregtaqr arazide sarp gortinriqti ve rengi ile ayrrte-dilir. lleri derecede karstik olan kiregtagr bir gok ke-simde aqrn makash bregik ve eklemlidir. Orta Tri-yas'dan Senomaniyen'e kadar genig bir yag aralr$rna

sahip olan bu grupta, Triyas yagrnda olanlar gri-beyazrenkli, orta-iri katmanh, dolomitik, intraformasyonalgakltagh, stramotilitik ve Megaladont'ca zengindir. Jurayagrnda olanlar koyu bej-krem renkli, masif, orta-irikatmanh, allokemce zengin ve bol mikro fosillidir. Kre-tase yagh olanlar ise bej-gri-beyaz renkli, oolitik, algalmakro fosilli, pelletli biyomikrit bilegimlidir.

Anisiyen'den Senomaniyen'e kadar yaglar alrnan (Pe-ringek ve Kozlu, 1984) kiregtaglarr yriksek enerjili kar-bonat platformunda gokelmiqtir.

Amanos TeKonik Birlili

Bu birlik, Mesozoyik yagh Balk grubu ve Orta Miyo-sen yaglr Kalecik Eakrltagr, Horu kireEtagr ve Kraldereformasyonlanndan olugur.

Balk Grubu

lnceleme alanrnrn gUneydo$usunda yrizeylenen ve

karbonat kayalarrndan olugan istif, Balk grubu olaraktanrblmqtr (Yrlmaz vd., 1984). Karbonat istifi, baghca

dolomit, dolomitik kiregtagr ve kiregtagr ile temsil edi-lir. lginde kaya birimi ayrrdr kolay yaprlamadrgr igin 6n-ceki galqmacrlar tarafrndan komprehensif seri olaraktanrUlmtgbr (Yrlmaz vd., 1985; Kozlu, 1987).

Amanoslara ait bu istifin tabanr inceleme alanrndagdzlenmez. Sarp bir morfolojiye sahip karbonatlar Balkdapr'nrn kuzey etekleri boyunca Orta Miyosen istifleriile uyumsuz olarak ortUlUr. Onceki gahgmacrlara gorebirimin yagr Ust Paleozoyik-Ust Kretase donemini kap-sar. (Yrlmaz, 1993).

Kalecik Qakltagr

Taban Eakltagr niteli$inde olan istif krmrzrnrn ege-

men oldulu alacah rengi ile tipik karasal bir birimdir.

Y. YILN/AZ. O. F. CURER

Qakltagr ilk kez Schmidt (1961) tarafrndan adlanmrgtrr.Katmanlanma, belirsiz kahn4ok kalrn, boylanma kotU-dUr. Demirli karbonat bir gimento ile gevgek tutturulantanelerin boylan, iri kumdan, kilErik blok briyuklUgtinekadar de$igir. Tanelerin yuvarlakhgr orta, kUreselliklerikotridUr. Qakllann uzun eksenleri katmana paralel di-zilmigtir. Tanelerin briyrik gogunlugu Balk grubu karbo-natlarrndan, daha an da kallqist, fillat, kuvarsit gibimetamorfi k kayalardan derlenmigtir. Qakrltaqlarrnrn tistedolru tane boylarr giderek kUgrilerek kumtagr ara kat-manlarr igerir.

Qakltagr tabanda Balk grubu uzerinde aqsal uyum-suzlukla yer alrr. Tavanda ise Horu kireEtaqr ile uyum-ludur. Birim K 25-30 egimlidir. Birim, Orta Amonos-lar'da andezitik bazalt ve olivin bazaltlarla temsil edilen

$ahankayasr volkanitleri ile griktir (Kozlu, 1987; Yrl-maz vd., 1988).

Balk Da$r'nrn kuzey eteklerinde yUzeylenen birimintoplam kahnh$r harita alanrnda 40-50 mrdir, ancakyanal yonde bir kaE yuz metr€ kalrn olabilmeKedir(Yrlmaz vd., 1988).

Birimin, litolojik konumu ve {evre yorelerle olanstratigrafik korelasyonlan goz 6nUne ahnarak, Orta Mi-yosen yagrnda oldugu tahmin edilmektedir. Gtiltekin vd.(1992) lskenderun yoresinde formaryonun Erken Ser-ravaliyen yagrnda oldu$unu belirtmiglerdir.

Qakltagr tabanda karasal baglar, denizele geger vedaha riste do$ru karasal-denizel arakatklar igerir.Birim, garyqj cephesindeki Aslantaq ve Karataq formas-yonlannrn zamansal eg de$eridir.

Horu KireEtaqr

Resifal nitelikli bu kiregtagr Kozlu, (1982) tarafn-dan adlanmrgbr. Kiregtaqr, altere yrizeyde sarrmsr gri-boz, taze ytizeyde ise agrk gri ve kahn Eok kahn ondri-lasyonlu katmanhdrr. KireElagr, bol mikro ve makrofosil igerir. Qo$u kesimde hemen hemen kayanrn tUmrifosillerden olugur. Birimin Ust drizeylerinde sarr-koyubej, 2-3 m kahnh$rna ulagan silttitgr ara katmanlan yeralrr. Silttagr paralel laminalr ve laminasyona paralel di-lingendir. Karbonat gimento ile gevgek tutturulmugtur.Yer yer Pelerypod kavklarr (erir.

Kiregtagr, tabaMa Kalecik gakltagr ile uyumludur. Ta-vanda ise Krzldere formasyonu ile gegigli ve uyumludur.

Birimin kahnl$r 5060 m'dir. Balk dagr'nrn K ve B

etekleri boyunca OUlluler, Emlikler ve Hokmeli Mahalle-leri dolaylannda yaklagrk 6 kmz'lik bir alanda y0zeylenir.

Horu kiregtagr iginde Operculina complanata (DeFrance), Amphistegina sp., Robulus sp., Tbxtularia sp.,Mya W., Pecten sp., Ostrea sp. ve Conus sp. saptana-

Andrrrn (Kahramanrnarag) Dolayrnda Misis-Andrnn Kugagrnrn Jeolojisi ve Evrimi

rak birime Orta Miyosen ya$l verilmi$tir. Kiregtagr, Is-

kenderun yoresinde Kozlu (1982)'e gore Serravaliyen,Griltekin vd., (1992)'e gore Erken Serravaliyen yagrn-

dadrr.

Kiregtagr, iE selfin srghklarrnda (gel-git bdlgesi) k-rrnil geliginin zayf oldulu yersel yUkseltiler tizerindekenar resifleri olarak qdkelmigtir. Resif kogullan Eokksa bir stire egemen olmugtur. Ortamrn derinlegmesineparalel olarak hrzh ve Eok bol krrrnil geligi nedeniylebo$ularak yerini Kzrldere formasyonunun knntrhlarrnabrrakmrgilr.

Kzrldere Formasyonu

Baghca kumtagr, silttaqr, marn, gamurtagr, karbonathkiltagr ardalanmah birim Amanos birliQinin en genE isti-fidir. Formasyon Schmidt (1961) tarafrndan adlanmrgilr.

Formasyon tabanda marn, gamurtagr ardalanmasr ilebaglar. Bunlar koyu gri-yegil, kahn-gok kalrn katmanlrve yumugaktrr. Mostra verdigi kesimlerde yayvan birmorfoloji ve ince dentritik dren4j agr hakimdir. Marnkatmanlan bir kag dUzey halinde 30-50 m kalrnhktakisiltli kireElagr mercekleri igerir. Bu katmanlar istifindaha 0st dUzeylerinde gorUlmezler. Marn dtizeyleri ara-srnda aynca, ince katmanh kumtagr ve silttagr arataba.kalarr da vardu. lstif daha sonra marn ve karbonatlrkiltaglarr ile ardalanan ince katmanh kumtagr-silttagr ar-dalanmasr ile devam eder. Kumtaglarr yer yer ince kat-manh komUr ara katmanlarr igerir. Birimin 0st drizeyle-rinde ise marn ile ardalanan kanal dolgusu niteligindebol gakltagr cepleri yer alrr. Qakrltaglarr kahn katmanh,katman tabanlarr agrndrrmah, boylanmasr kotri, yuvar-lakhlr orta, iyi tutturulmug gakrllardan olugur. QakrllargoQunlukla kireqlzgr, seyrek olarak spilit ve metamorfit-lerden derlenmigtir.

Formasyon tabanda Horu kiregtagr ile gegigli, tavan-da ise Qaklcrlar, Kundakcrlar Mahalleleri ve Uzunda!griney yamacrndan gegen ve Kanhyer Srrtr, Kabak Tepe,Krran Tepe, Saybagr Srrt boyunca uzanan 20 KB'yaegimli bir garyqjla srnrrlanrr. $aryajrn D kesimindenKanlryer Srril ve Qebig Gedigi'ne kadar birimin UzerineKaratag formasyonu bindirirken, bu kesimden daha GB

alanlarda Aslantag formasyonu bindirir.

Birimin gorUnUr kahnhgr 700 m'dir. Baqhca Deliog-lanh ve Orgun Koyleri ile Qakrlcrlar, Kundakcrlar Mahal-Ieleri gevresinde yaklagrk 12 km?'lik bir alanda ylzey-lenir.

Kozlu (1987) birimin yagrnr Serravaliyen-Messiniyen,G0ltekin vd., (1992) Iskenderun yoresinde Tortoniyen-Messiniyen olarak vermiglerdir. Transgresif baglayan buistif zamanla ksmen derinlegen bir havzada gokelmig-

50

tir. Istif rist drizeylerde tedricen stglaqmaktadrr. For-masyonun, qary4j cephesindeki Karatag formasyonu ilezaman ve mekan egitligi vardrr. istifin gokelmesindenhemen sonra Misis-Andrrrn birli$i, Orta Miyosen havzasrbirimleri rizerine itilmigtir.

Jeolojik Evrim

Misis-Andrnn birligi, Toroslar ile Arap platformununen batrsrnr olugturan Amanos platlormu arasrnda yerahr. Bu alan, Mesozoyik ve Alt Tersiyer'de bir okyanu-sal ortamrn yok oldulu stitur zonuna kargrhk gelmek-tedir. Bu ku5ak boyunca Neo Tetis okyanusunun grineykolu kuzeye dolru yitilerek yok olmugtur. Yitim zo-nunda Ust Kretase'den itibaren bir yr$rgrm prizmasr ge-ligmigtir. Dikenli karmagrgr bu prizmanrn bir kesiminitemsil etmektedir. Yr$rgrm prizmasrnrn Geg Kretase'degeligmig olan kesiminin ileri derecede deformasyona u!-ramrg olmasr, birim iginde yer alan trim kayalarrn tek-tonik dokanaklar sunmasr, birimin dalma batma zonuboyunca olugtulunu ve geligiminde tektonik iglemlerinegemen oldu$unu gostermektedir. Yitime bagh geligenyay volkanizmastnln Ust Kretase yagh birimler oncesido$rudan okyanus tabanr Uzerinde geligmigtir. Bununnadir baa mostralarrna Misis dolaylarrnda, melaqj iqin-de srkgmrg d0zenli ofiyolit dilimlerinde gdrUlmektedir.Ancak bu volkanizmanrn yaygln UrUnleri grinUmrizdeqo$unlukla Ust Kretase melaqjrna katrlmrg bloklar ola-rak gdrrjlmektedir.

Yitimin baglangrcrndan itibaren, yr$rgrm prizmasr ileTorid platformu arasrnda kalan alanda bir flig istifi go-kelmigtir ($ekil 5A). Flig, Edkelimi boyunca Torid plat-formuna ait Andurn kireEtaglarrnrn bloklarrnr iEine al-mrgUr. Yr!rgrm prizmasrnrn briyrimesi sriresinde, okya-nusal kabuk ve flig birlikte dilimlenerek (gekil 58) yrgr-grm prizmasrnrn igine sokulmug ve ona katrlmrglardrr.Zaman iginde b0ytiyerek geligen ve yrikselen yrgrgrmprizmasr Toroslann denizel orlam ile dogrudan iligkisinikesmig, onun zayrf bir krta kenarr olma ozelligini yoketmigtir ($ekil 5B). Olasrhkla Geg Kretase-Paleosen do-neminde Toros Mesozoyik karbonat platformu, (Andr-rrn kiregtagr) yrgrgrm prizmasrna dilimlenerek te katrl-mrgilr ($ekil 7).

Okyanusun yitimle yok olmasr ve buna bagh melar!geligimi, Paleosen-Eosen doneminde de sUrmtig ve budonemde Quhadarlr karmagrgr geligerek yrgrgrm prizma-srna eklenmigtir ($ekil 5C). Boylece yrgrgrm prizmasrbUyUmrigtrir, prizma 0zerinde, tektonik ile denetlenen

Eokel havzalarr geligmigtir (gekil 7). Okyanusal levhanrndalma batmasr once okyanus tabanrnda ($ekil 5A) dahasonra giderek b0ytiyen ylqrm prizmasr Uzerinde volka-nik bir yay kugagrnrn geligimine neden olmugtur (gekil

5A, B, C). Bu volkanik dizi; Grizelbeyli volkaniti olaraktantulan birimdir.

Melaqj olugumunun Orta Eosen'den sonra devametmemesi, yay volkanizmastntn Orta Eosen'den sonragiddetinin azalarak Ust Eosen'de sonUmlenmesi, UstEosen-Oligosen'de melaqj prizmasrnrn srkrgrp yrikselmesive faylarla pargalanarak srrt havzalarrnr olugturmasr ok-yanusal ortamrn Orta Eosen sonunda tUmden yok oldu-

$u igaret etmektedir ($ekil 5 ve 7). 0lganusal ortamrnbitmesiyle geriye arhk bir havza kalmrq olup bu havzamelaqj ile tabanlanmaktadrr (gekil 5C). Eosen sonu ileMiyosen bagr arasrnda Amanoslar'la Toroslar arasrndayer alan bu kalrk havza birbirlerine yaklaqan bu krtalararasrnda giderek dolmug, srglagmrg ve yok olmugtur($ekil 5C ve 7).

Eosen'e kadar yr$rgrm prizmasrnrn olugumunu etkile-yen kompresif sistem Orta Eosen'den sonra do$rultuabmh faylarrn geligimine neden olmugtur (gekil 7). Geg

Eosen-Oligosen'de melaqj rizerinde gokelmig olan birim-ler olasrhkla dolrultulu atrmh faylarla agrhp denetlenensrrt havzalarrnda geligmiglerdir (gekil 7). Qttnktt, yUk-sekteki bir melaqj alanrndan tagrnan malzeme, hrzlamoloz, kitle ve bulanb aknillan geklinde birikerek Eokkarmagrk iligkiler sergileyen, olistostromal ve filig ben-zeri istifleri geligtirmigtir. Birim iginde gdzlenen birincilyaprlann genel olarak gUneye devrik ve yabk olmasr

Bolgenin Ust Kretase-Orta Miyosen deki JeoloJik EvriminiCOsteren Evrim $emalan. F.Q.A.: Fili5 QOkelme Alanr.

Y. YILMAZ, O. F. CURER

gdkelmenin gergeklegtigi paleo-yamacrn gUneye egimlioldu$u gosterir.

Sut havzalarrnrn (accretionary forearc basin; Dickin-son ve Seely, 1979) (6n Ulke yrgrgrm kugagr srrtrndageligmig havza) gokel birimleri de tektonizma nedeniyley$qrm prizmasrna zaman zaman katrlmrgtrr. Melarjprizmasrnrn Toroslara yakrn kesiminde melarla, 6ncetektonik dilimler ve bloklar vererek katrlmrg olan Andr-nn kiregta$r istifi ($ekil 5A, 7), Oligosen sonunda ta-bandan srynlarak, kuzeybatrdan gtineydoguya dogrumelaqj prizmasrnrn rizerine naplar halinde ilerlemeyebaglamqilr ($ekil 7). ltilmenin oldukqa dUzensiz biryiizey Uzerinde geligtigi anlagrlmaktadrr. Andrrrn kiregta-gr naplarr, melaqj iginde yer alan kendi btoklarr ile dedokanaKadrr ($ekil 7). Bu srirede nap ortUsU olasrlrklado$rultu atmlr faylarla faylanrnrg {$ekil 7), yanalydnde hareket geEirmigtir. Buna baglr olarak melaqj

Erken MiyosanE. Mlocene

SE

+tI++,

'.tt

+

+tt

tt

D

Sekil 6.

E:h?';i:i':},:^lnceleme Alanr Yaktn Qevresinin Alt-Orta Miyosen'dekiKonumunu Odsterir Sematik Harita.

+++++++++++++

Orto - GeC EosenM-L.-Eo6.ne

! i;:l:[i'i;\.i\^-..".

I T.lrontt

I airrioi

I

tll1l1irriIr

I

II

iIII

oo/

Sekil 5.

51

Andrnn (Kahramanmara5) Dolayrnda Misis-Andrrrn Kugalrnrn Jeolojisi ve Evrimi

ruisis-ANDTRTN rEKroNiK einLi6i AMANOS TEKTON|KainuiGi

Toros krtosl

$ekil 7.

prizmasr, nap birimleriyle kargr kargrya gelmigtir (gekil7). Srrt havzalarrnda gokelme 0ligosen'de naprn altndakalan kesimlerde naprn gelmesiyle son bulurken ($ekil7), dogrultu abmh faylarla srntrlanmrg ve napln ilerliye-medigi qukur kesimlerde, Orta Miyosen'e kadar devametmigtir ($ekil 7). Bu nedenle naprn ulagamadrlr dogualanlarda derin denizel ortam Erken Miyosen'de devarh$rnr korumugtur. Bu ddnemde bu havzanrn kenar-lannda olistostromal gereg geliqimi hrzla devam etmig-tir ($ekil 7).

Erken Miyosen doneminde prizmanrn D-GD'sundakialanda yer alan ve doluya dolru derinlegen olasrhklaasimetrik geometrili havzada, tUrbiditik bir flig istifi go-

kelmigtir ($ekil 7). Kalrnb okyanusal nitelikli bu havza-da geligen istifin y$rgrm prizmasrna yakrn kesimineprizmadan olistolitler ve olistostromal akntlar ile hrzlakaba taneli gereq tagrnmrqUr ($ekil 7). Vahgi filig g6rU-nUmlU bu birim Aslantag formasyonu olarak bilinmeKe-dir. Bu yUksek eneflili ortamdan daha derin ve dtigrlkenerjili kesime do$ru yani Amanos Birligi'ne daha yakrn

bir alanda ise duyarlr bir krta kenarrna komgu olarakgeligen Karataq formasyonu olugmugtur ($ekil 7). Bunedenle yagrt bu iki birimden Karata$ formasyonu tek-tonizmadan daha az etkilenmig, dUzenli bir tUrbiditozelli$indedir. Aslantaq formasyonu havzanrn kapanmasr

doneminde Karatag formasyonu tizerine itilmigtir ($ekil

52

Remnont-oceon ttirbidites)

5D). Ancak bu iki birim yanal ydnde gegigli ve yagrttrr-lar. Havzanrn sr$lagmasr ve kapanmasr kenardan ortayado$ru belli bir stire iEinde gergeklegtiginde Karatag for-masyonu sr$lagan bir ortamda varh$rnr Orta Miyosen'ekadar sUrdtirmrigtUr. Birbirlerine yaklagmaya devameden Toros ve Amanos birlikleri arasrnda yr$rgrm priz-masrnln srkrgrp ytikselmesi Misis-Andrrrn sisteminin yenibir tektonik birlik halinde ortaya grkmasrna neden ol-mustur (Yrlmaz vd., 1985). Srkrgilrma, bUt[n birimte-rin ba$rl olarak D ve GD yonUnde itilmesine yol agmrg-ilr ($ekil 2). Bu nedenle yrlrgrm prizmasr kendi ig pola-ritesini az gok koruyarak dogu yonUnde ilerlemigtir(Yrlmaz vd., 1985). Boylece Dikenli karmagrgrnrn Andr-rrn kiregtagr bloklarrnca zengin bir kesimi, ofiyolitikkarmagrk ve Bulgurkaya formasyonlarr Uzerine, Dikenlikarmagr$r, Quhadarlr karmagrgrnr agarak Aslantag for-masyonu iizerine, Aslantag formasyonu ise Karatag for-masyonu rizerine itilmig ($ekil 3) fieoloji haritasrna ba-knrz) ve prizma kendi iginde srkrgrp krsalarak dahafazla kalrnlagmq, bundan dolayr Orta Miyosen bagrndabir bdltimUyle su yUzUne grkmrgilr. Srkqma ve yUksel-me, derin denizel ortamln giderek srglagmasrnrn ve ka-rasal ortama gegmesinin de nedeni olmugtur.

Orta Miyosen'de melaqj Uzerinde geligmig havzalar-da baghca karasal, kaba krrnbh ve zaman iginde srg

denizele yerini brrakan bir istif g6kelmigtir (tskil 8).

Yoorsol viiksellini?""I '"'""';1

Arop krtost

Misis-Andtrrn KugaQtntn Alt-Orta Miyosen'deki JeoloJik Celigimini Costerir Blok Diyagram. TY: TUrbidit Yelpazesi. TJK-a: AmanosKarbonatlarr ( N,4esozovi k).

Y. YILMAZ. O. F. CURER

MISIS-ANDIRIN TEK. BIR.BATI KENARI

WESTERN SIDE OF MiSiS-ANDIRIN TECTONIC UNIT

Azg rtFm.

KorotosFm.

AslontosFm.

MISIS-ANDIRIN TEK. BIR.DO6U KENARI

WESTERN SIDE OF MISIS-

Aslo ntosFm.

AMANOS TEK. BIR,

zL,oo

FU'

I

Flro

o

=IjI

B

lnceleme Alanrndaki Miyosen lstiflerinin D-B Ydnundeki De!igimlerini Kargrlagtrrmalr G0steren Cenellegtirilmig Stratigrafi Kesitleri veMiyosen Havzasrnln Degigen Konumlarrnr Costeren Taslak Enine Kesitler. Miyosen Havzasrnrn Zaman lgindeki Degigimi A-A'-A", B-B'-B".C-C'-C" Kesitlerle Gosteri lmektedir.

Sekil B.

53

Andrnn (Kahramanmarag) Dolayrnda Misis-Andrnn Kugagrnrn Jeolojisi ve Evriml

Azgrt formasyonu adl ile tanrtrlan bu birim altrndaki bi-rimler rlzerinde aqsal uyumsuzlukla bulunur. Andrrrnbatrsrnda giderek kahnlagan bir istif olugturan bu for-masyon bdlgenin drizenli bir bigimde yUkseldigini orta-ya koymaktadrr ($ekil B). Bu yUkselmelerin geligmesineyanal ailmlr, srgramah (en-echolon) K-C fay sistemlerineden olmugtur ($ekil 6). Birim ygrgrm karmagrgrnrngenE gokel drtrisri 6zelli$ini tagrmaktadrr.

Azgrt formasyonunun Eokelmesi doneminde, Ama-nos birli$i Uzerine bindirerek ilerleyen melar! ile BalkCrubu arasrnda kalan alanda, tabanda karasal gakrltagr

ile baglayan Uste dogru resifal kireglagr ve havzanrn de-rinlegmesi ile birlikte bir flig Eokelmigtir (gekil B). Bu

havza olasrhkla asimetrik bir geometriye sahip olup ku-zeyde yer alan melaqj prizmasrna dogru derinlegmekte-dir ($ekil 6, 7, 8). Yanal atmh faylarla srkgan siste-min, zaman iginde yerini gerilme sistemine btrakmasrbu transgresyona yol aEan geligmelerin nedeni olmakta-drr. (Yrlmaz vd., 1985).

Tartqmalar ve Sonuglar

Misis-Andrnn sisteminin bail ve dogu kesimindekiistifler birbirinden farkhdrr. Bail alanlarda ALt Miyosenistifi denizelden karasala geger ve bu birimlerin tizerineOrta Miyosen karasal gakltagr ile oturur (gekil 8). Do-

Quda ise derin deniz varlrgrnr Alt-Orta Miyosen'de sUr-d0rmUgtUr (Aslanta$, Karatag ve Aslantag-Karatag geEi-gi). Bu kesimde Karata$ formasyonuna bakrldrgrnda istifolasrlrkla Ust Miyosen'e grkmaktadrr ($eki 3). Aynr es-nada do$u alanlar kara haline gelirken ($ekil 8) Kara-tag formasyonu da srllaqmaktadu. Bunun anlamr; bdl-gede havza agrlrp kapanmasr yok, denizin srglagrp derin-leqmesi ya da deniz seviyesinin ani yUKelip algalmasrvardrr ($ekil B).

Amanoslar'da plattorm istifi kesiksiz Alt Miyosen'ekadar denizel olarak devam eder. Alt Miyosen rizerindegeliqen Kalecik Eakltagr karasaldrr (gekil 8). garyqj cep-hesi drgrnda 6rne0in; Marag kuzeyinde bu birim altrnda-ki birimlerle agsrz diskordanshdrr. Engizek Daglan'ndayer alan nap alanrnrn g0ney kesiminde Orta Miyosen is-tifi Alt Miyosen istifinin devamr halindedir ve herhangibir kesiklik yoktur (Yrlmaz vd., 19BB). lnceleme ala-nrnda ise gakrltaglarr tizerine giderek derinlegen gokel

bir istif geligmigtir ($ekil B). Bu da Orta-Ust Miyosenddnemine kargrhk gelen bir denizel ortamrn varhgrnrgosterir ($ekil 7). Sdz konusu iligki $ekil B'de gdsteril-migtir. $ekildeki kesitler arasrndaki iligki bdlgede havzaagrhp kapanmadr$rnr, Alt Miyosen sonunda Havza ke-narlartnrn ytikselip orta ksmrn daralarak varh$rnr koru-dulunu Orta Miyosen'de bu denizin ozellikle dogu alan-

54

lan tekrar istila ettigini gostermektedir. Denizelden ka-rasala gegige kargrhk gelen, Alt Miyosen ddnemi Arapplatformuna, kuzeyden naplarrn yerlegmeye baqladrgrd6nemdir. Bu naplarrn yaprsal geligimi ve denetimi ay-rrnillr olarak Yrlmaz, (1993): Yrlmaz vd., (1988)'de an-lailldr$r iEin burada tekrar edilmeyecektir. Ancak OrtaMiyosen'de srkgma Misis-Andrnn bolgesinde yanal ailm-h faylar nedeniyle yerini gerilme rejimine brrakmrg vedeniz bu nedenle yeniden kara Uzerine ilerlemigtir.

Bu anlaillanlarrn 6tlrnda Misis-Andrrrn kugalr, oroje-nezin geligme sriresince ortaya grkmrg bir ara birlik ni-teliginde oldugu anlaqrlmaktadrr. Bu ara birlik Toros-lar'rn Amanoslar'a yaklaqmastntn sonucunda geligmigtir.Bu iki tektonik birlik arasrnda, once okyanusal niteliklisonra da kahk denizel ortamlar yer almaktadlr. Bunlariki krtanrn birbirine yakla5masr srrasrnda 6nce srglagmrqsonra yok olmuqtur. Daha fazla stkgma farkh tektonikbirlikleri do$u yonUnde birbiri Uzerine iterek pakeUe-migtir. Bu ozelligi nedeniyle Misis-Andrrrn bir tektonikara birliktir. Bunun anlamr; palinspastik aErldrprnda buara birlik Toroslar ile Amanoslar araslnl birlegtirir veGeE Kretase'den once de yoktur. Bu tektonik ara birli-$inin krta kabuSu t0rtinden bir otoKon temeli yoktur.Okyanusun yok olmasrndan arta kalan melar! birligintemelini olugturmaktadrr. Ancak bu zonun 6zelligiqudur; iki krtanrn birbirine yaklagmasrna ragmen anaqarprgma kuzeyde Marag'dan baqlayarak daha doguyado$ru olmugtur. Misis-Andrrrn alanr srkrqmadan, o denlietkilenmig degildir. Qrinkti burada yer alan btitUn bi-rimlerin devamlarr garpl;ma zonundaki CD Anadoluekay zonunda vardrr (Yrlmaz, 1993; Yrlmaz vd.,1993). Ancak orada birimlerin trimti 1-2 km lik darkugak iEinde srkrgtrrrhp paketlenmiq konumdadrr. Misis-Andrrrn kugagrnda ise bunlann egdelerleri 30-50 kmlik bir kugak boyunca mostra vermektedir. Bu kugakolasrhkla, orojenezden, yanal atmlarla B-CB'ya kaEarakkorunmugtur. Bu yanal atrmlr sistem $ekil 6'da goste-rilmigtir. Bu dzellikleri nedeniyle bu kugaga Yrlmaz vd.,(1993) tarafrndan kagma zonu adr verilmigtir.

Tegekktir

Bu Eahgma TPAO projesi olarak gergeklegtirilmigtir.TPAO Genel MUdrjrlUgri ve Arama Grubuna destepi ne-deniyle qUkranlarrmrzt sunarrz. Bdlgenin birgok jeolojiksorununa Universite ve TPAO'dan meslektaglarrmrande$erli katkrlarr olmugtur. Ozellikle saytn HUseyinKozlu, Prof. Dr. Okay GUrprnar, Jeo. YUk. MUh. Meh-met Keskin ve Yrd. Dog. Dr. Erding Yigitbag'a igten te-gekkUrlerimizi bildiririz.

Kaynaklar

AyaglroQlu. Y., 1970. Berke projesi-Berke Barajr TPAg muhendislikjeolo-jisi planlama raporu: DSI arsivi (Yayrnlanmaml5).

Bilgin, A.Z. ve Elibol, E., 1984. Misisler NE uzanlmrnln stratiqrafisi veyaprsal konumu. TJK Bildiri Ozleri. s. 58, Ankara.

Dickinson, W.R. and Seely, D.R.. 1979. Structure and Stratigraphy offbrearc Regions. Bull. Am. Ass. Petrol. Geol.. V. 63, p. 2-31 .

Floyd. P.A.. Kelling. G., Gokgen, S.L. and CokEen, N.. 1991. Geochem-istry and tectonic environment of basaltic rocks from the Misis ophioliticmelange. South Turkey. Chemical Ceology, 89.263-280. Amsterdam.

Floyd. P.A., Kelling, C.. COkgen, S.L. and CokQen. N., 1992, Arcrelatedorigin of volcaniclastic sequences in the Misis complex. Southern Tur-key. Journai of Ceology, v. 1 00. p. 221 -230.

CokEen. S.U.. Kelling.0.. Cokqen. N. and Floyd, P.,A., 1988. Sedimen-tology of a kte Cenozoic collisional sequence: the N/isis Comlex, Adana,Southern Turkey. Sedimentary Ceology. 59. 205-235.

Oozribol. A.M. ve Curplnar, 0., 1 980, Kahramanmarag kuzeyininjeolojiincelemesi ve alloktaon birimlerin yerlesme modeli. TUrkiye 5. petrol

kongresi iebliQleri, 21 -29.

CUltekin, C.M.. Yeniay. G., Kozlu. H.. 1992. lskenderun baseninde Horuformasyonunun stratigrafisi ve Edkelme ortamt. 9. Petrol Kongresi, s.

142-190.

Karig. D.E. and Sharman. C.F.. 1975. Subduction and Accretion in

Trenchs. Ceo. Soc. Am. Bull. 86.377-389.

Karig, D.E. and Kozlu. H., 1990. Late Paleogene-Neogene evolution ofthe triplejunction region near Maras south-central Turkev. Jour. Ceol.Soc.. London, Vo|.147. pp. 1023-1034.

Kelling, C., COkgen, S.1.. Floyd. P.A. and C6kgen, N., 1987. Neogene

tectonics and palet convergence in the eastern Mediterranean: New datafrom southern Turkey: Ceology, v. 1 5. p. 425-429.

Kozlu. H., 1982, Iskenderun basenijeolojisi ve petrol olanaklan. TPAORapor No: 1921 ,67 s. (Yayrnlanmamr$).

Kozlu, H., 1987, Misis-Andtnn dolaylanntn stratigrafisi veyaprsal evrimi.Turkiye 7. Petrol Kongresi Dergisi, 104-1 16, Ankara.

Kozlu. H. ve Santa5, 8., 1978. Kadirli-Andrnn civannln jeolojisi ve petrololanaklarr, TPA$. Adana Arama N/d. Rapor No: 1OB, s. (Yayrnlanmamrg).

Onalan. M.. 1985/1986. K.N,lara5 Tersryer istifinin sedimanter ozelliklerive gokelme ortamlan. i.U. MUh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, c.5, s. 1-2,39-78.

Y. YILMAZ. O. F. CURER

Pampal, S.. 1984. Adana havzasr kuzey kesiminin stratigrafisi. TJK Brjl-teni, sayr.5.6l-74.

Peringek, D. ve Kozlu, H.. 1984. Stratigraphy and structural relatjons ofthe units in the Afgin-Elbistan-Dogan$ehir region {Eastern Taurus). Geol-ogy of the Taurus Belt, lnternational symp. proceedings, Eds., Tekeli, 0.,Concuoqlu. M C. p. 181-198. MTA. Ankara.

Schiettecatte, J.P.. 1971. Geology of the Misis Mountains. In: Campbell,A.S. (Ed): Ceology and History of Turkey. Tripoti 1971 . p. 453-482.

Schmidt. C.C.. 1961. Stratigraphic nornenclature for the Adana regionpetroleum district VII: Petroleum Administration Bull, 6. 47-83. Ankara.

Seely, D.R., P.R. Vail & 0.0. Walton. 1974). Trench Siope Model, ln theCeology of Continental margins. C.A. Burk & C.L. Drake (eds). 249-60.New York: Springer.

Yrlmaz, Y., 1983, Amanos DaQlan'nrn jeolojisi. Cilt. 1-4. TpAO rapor no.1920. 591 s. (Yayrnlanmamrg).

Yrlmaz, Y., .]99C, Allochthonous terranes in the Tethyan Middle East:

Anatolia and the surroinding regions; Phil. Trans. R. Soc. Lond. A 33 j.611-624.

Yrlmaz, Y., 1993, New evidence and model on the evolution of thesoutheast Anatolian orogen. Ceol. Soc. Am. Bull, v. 105, p.251-271 .

Yrlmaz. Y., CUrptnar,0.. Crll. M.A.. Kozlu, H., Ytldtnm. M., yilitbaS, E.,Cenq. $.C., Keskin, M., 1985 Marag kuzeyinin jeoloJisj (Engjzek-Berit-Nurhak-Binboga-Andrnn da!lan). Cilt 1, TPAO rapor nc. 2028. j6ls.(Yayrnlanmamts).

Vrlmaz, Y.. Curprnar, 0.. Kozlu, H., Cul, M.A.. YiQitba5. E.. yrldrrrm, M..Ceng. $.C., Keskin. M., 1987a. Marag kuzeyininjeolojisi (Andtnn-Berit-Engizek-Nurhak-Binboga Dallarr): C. 2-3, TPAO rap. No. 2OZB, 218s.

Yrlmaz, Y., Curprnar. O. veYiQitbag, E.. 1988. Amanos DaQlan ve lvlarasdolaylannda Miyosen havzalarrnrn tektonik evrimi. TPJD Bulteni. C: 1i l.S:5U12.

Yrlmaz, Y., Yigitbag. E.. Genq. S.C., 1992, CUneydogu Anadotu o@enikku5a!rnrn batr kesimlerinin jeolojik evrimi: Ozan Sungurlu Jeoloji Sim-pozyumu Biidirileri. Sayfa: 356-386. Ozan Sungurlu Bilim, EOitim veYardrm Vakfr. Ankara.

Yrlmaz, Y., Yigitba5. E. and Geng. S.C.. ,1993,

ophiolitic and metamor-phic assemblages of Southeast Anatolia and and their significance in thegeological evolution of the orogenic belt. Tectonics, V. 12. S. IZBO-1297

55