Ankara Bala Tarihi ve Arkeolojisi

ANKARA –BALÂ www.arkeodenemeler.blogspot.com.tr

Taylan Köken Sayfa 1 / 25



BALÂ İLÇESİ / ANKARA / GALATİA BALÂ İLÇE MERKEZİ: Balâ İlçesinin Yeri: Balâ, Ankara’ya 69km uzaklıktaki bir anayolla bağlanmaktadır. Balâ ilçesinin Kırıkkale, Konya ve Kırşehir illerine sınırı vardır.

Balâ İlçesi Balâ Kısa Tarihi: Balâ Arapça bir kelime olup, “yüksek”, “yukarı” anlamına gelmektedir. Balâ ilçesi ve köyleri Kalkolitik Çağdan başlayarak iskân görmüştür. Çokça Tunç Çağı höyük bulunmaktadır. Daha geç dönemlerde “Hac Yolu” olarak da anılan yol Roma yollarından biri de Bala’dan geçmiştir. Bala belli bir dönem Galatia diye anılan bölge içinde kalmış, Roma hakimiyetinde bir çok yerleşme ve kale inşa edilmiştir. Balâ Anadolu Selçukluları Döneminde Oğuz-Türkmenleri tarafından konar-göçer olarak yurt tutulmuştur. Bu cemaatler zamanla “Ankara Yörükleri” olarak anılmış ve bölgede Ahi büyüklerinin hakimiyetinde var olmuşlardır. Bu dönemde bölgede bulunan Karakeçili aşireti Ertuğrul Gazi’nin emrinde hareket etmişler, bir süre bölgede kaldıktan sonra Söğüt’e göçmüşlerdir. Arkada kalanlar burada yerleşik hayata geçmişlerdir. Artık Bala Ankara Sancağına bağlı Karacadağ idari birimidir. Osmanlı’nın kuruluş yıllarında Ankara Merkez kazasına bağlı, Kasaba Nahiyesidir. Bu nahiye kayıtlarda Kasaba-i Balâ yani Yukarı Kasaba olarak anılmaya başlar. 17.yüzyıldan itibaren Doğu Anadolu’da bulunan Bozulus Türkmenlerine mensup Tabanlu (Tabanlı) Aşireti yoğun olarak, ayrıca Avanlu, Afşar ve Bayat aşiretleri bölgeye gelir. Birçok köyü kurarak burada yerleşik yaşama geçerler. 1870 yılında Vilayet Nizamnamesine göre Balâ artık idari bakımdan “kaza” merkezi olmuştur. 1907 yılında Karaali-i Balâ olarak anılan kasaba en son ilçe merkezi olarak Balâ olarak günümüze kadar gelir.



AFŞAR BELDESİ KALINTILARI: Afşar Tepe Yerleşiminin Yeri: Afşar Tepe Yerleşimi, Ankara İli Bala İlçesi Afşar Kasabasının merkezindedir.

Afşar Tepe Yerleşimi

Afşar Tepe Yerleşimi Bilgileri: Yerleşim seramik buluntularına göre Demir ve Roma Çağında iskân görmüştür. 90x88m ölçülerinde bir büyüklüğe sahiptir. Tabi bir kayalık üzerinde kurulmuştur.

Ankara Koruma Kurulu tarafından 2007 yılında alınan kararla 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Köle Yaylası Yerleşimin Yeri: Yerleşim, Ankara İli Bala İlçesi Afşar Kasabasının merkezinin 2,5km güneyinde Afşar sulama barajının kuzeybatısındadır.

Köle Yaylası Yerleşimi

Köle Yaylası Yerleşimi Bilgileri: Yerleşim seramik buluntularına göre Bizans Dönemimde iskân görmüştür. 224x142m ölçülerinde büyüklüğe sahip bir düz yerleşim yeridir. Üzerinde sürekli tarım faaliyeti yapılmasından dolayı höyük düzleşmektedir.




Yavaşlar Höyüğün Yeri: Höyük, Ankara İli Bala İlçesi Afşar Kasabası sınırları içinde Yavaşlar Çiftliğinin güneyinde kalmaktadır.

Yavaşlar Höyük

Yavaşlar Höyük Bilgileri: Höyük seramik buluntularına göre İlk-Orta ve Geç Tunç Çağının tamamında iskân görmüştür. 110x100m ölçülerinde büyüklüğünde 2,5m yüksekliğindeki höyük yoğun tarım faaliyetleri sebebiyle tahribata uğramakta ve düzleşmektedir.


AHMET ÇAYIRI MAHALLESİ KALINTILARI: Eski Mezarlık Höyüğün Yeri: Eski Mezarlık Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Ahmetçayırı (Köyü) Mahallesinin 1 km kuzeydoğusundadır.

Ahmetçayırı Mahallesi (Köyü)



Eski Mezarlık Höyük Bilgileri: Höyük Sachihiro Omura tarafından 1993 Yılı İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında ziyaret edilmiştir. Üzerinde terk edilmiş bir İslâm Mezarlığı bulunduğundan bu ad verilmiştir.

Höyük 127-125 m boyutlarında 5,5 m yüksekliğinde yayvan bir höyüktür. Höyük üzerinde çıkan az sayıda malzemelere göre Demir çağında iskân görmüştür.

AŞIKOĞLU KÖYÜ KALINTILARI: Aşıkoğlu Yerleşiminin Yeri: Aşıkoğlu Yerleşimi Ankara İli Bala İlçesi Aşıkoğlu Köyünün batısında Ören Deresi mevkiindedir.

Aşıkoğlu Ören Yerleşimi

Aşıkoğlu Yerleşimi Bilgileri: Yamaç Yerleşimi üzerinde bulunan seramik ve pitos parçalarına göre Roma Döneminde iskân görmüştür. Ören Deresinin aşındırmış olduğu topraklar üzerinde yer yer duvar kalıntıları görülmektedir. Kaçak kazılar ve tarım faaliyetleri yerleşimin niteliğini bir hayli bozmuştur.

Yerleşim yeri 1995 yılında Koruma Kurulu Kararıyla 3. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.



BEYNAM KÖYÜ KALINTILARI: Beynam Höyüğün Yeri: Beynam Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi Beynam Köyünün 500m güneybatısında, Eski Ankara-Kayseri Karayolunun yanındadır.

Beynam Höyük

Beynam Höyük Bilgileri: Beynam Höyük 1993 yılında Sachihiro Omura tarafından İç Anadolu Yüzey Araştırmaları sırasında tespit edilmiştir. Yassı bir höyük olan Beynam Höyüğün doğu eteklerini bir çay sınırlamaktadır. 94x190 m ölçülerinde 6 m yüksekliğinde bir höyüktür. Höyük keramikleri Kalkolitik ve İlk Tunç Çağından kalmadır. Höyük yoğun kaçak kazı ve tarım faaliyetleriyle tahrip edilmektedir.

Beynam Höyük 1997 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1. Derece Arkeolojik SİT alanı olarak tescillenmiştir.

Çakmaklı Yerleşiminin Yeri: Çakmaklı Yerleşimi, Ankara İli, Bala İlçesi, Beynam Köyünün 3,5km güneybatısında Çakmaklı mevkiindedir.

Çakmaklı Yerleşimi

Çakmaklı Yamaç Yerleşimi Bilgileri: Yerleşim 1993 yılında Sachihiro Omura tarafından İç Anadolu Yüzey Araştırmaları sırasında tespit edilmiştir. Yamaç Yerleşimi olan höyük 100x97 m ölçülerinde, 88,5 m yüksekliğindedir. Yerleşim keramikleri Kalkolitik ve İlk Tunç Çağından kalmadır. Malzemeler Beynam Höyük malzemeleriyle benzerdir. Höyük yoğun kaçak kazı, erozyon ve tarım faaliyetleriyle tahrip edilmektedir.



Çakmaklı Yerleşimi 1998 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1. Derece Arkeolojik SİT alanı olarak tescillenmiştir.

Beynam Kaya Sığınağının Yeri: Beynam Kaya Sığınağı, Ankara İli, Bala İlçesi Beynam Köyünün 4 km doğusunda Öküz Çökerten Tepe yamacında, Kırşehir-Kaman-Bala Karayolunun yanındadır.

Beynam Kaya Sığınağı

Sığınak Bilgileri: Ele geçen az sayıda seramik parçasına göre sığınak Bizans Döneminden kalmadır. Sığınak günümüzde karayolunun altın devam etmektedir. Girişleri ise iki galeri olarak yolun hemen üstündedir. Tonoz yapısıyla nişlere sahip galerilerde ufak süslemeler bulunmaktadır. Sığınağın içi ve çevresi kaçak kazı sebebiyle bir hayli tahrip edilmiş durumdadır.

Sığınak 2010 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1. Derece Arkeolojik SİT alanı olarak tescillenmiştir.

Kışla Yer altı Yerleşiminin Yeri: Kışla Yer altı Yerleşimi, Ankara İli, Bala İlçesi, Beynam Köyü Kışla Mevkiindedir.

Kışla Yer altı Yerleşimi



Yerleşimin Özellikleri: Az sayıda ele geçen seramik kırıntılarına göre Bizans Döneminde kalma olup, ufak girişine rağmen iç içe geçiş yapan odalardan oluşmuş bir yer altı yerleşimidir.

Koruma Kurulu kararıyla 1983 yılında 1. Derece Arkeolojik SİT alanı olarak tescillenmiştir.

Boyacıönü Höyüğün Yeri: Boyacıönü Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Beynam Köyünün 5 km doğusunda, Boyacıönü Mevkiinin 1 km kuzeybatısında Beynam-Bala Yolunun çok yakınındadır.

Boyacıönü Höyük

Boyacıönü Höyük Bilgileri: Boyacıönü Höyük 1993 yılında Sachihiro Omura tarafından İç Anadolu Yüzey Araştırmaları sırasında tespit edilmiştir. 64x28 m ölçülerinde, 8 m yüksekliğinde küçük bir höyüktür. Toplanan keramik kırıntılarına göre höyük, Demir Çağının ikinci devrinde ve İslam Döneminde iskân görmüştür.

Boyacıönü Höyük 1996 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1. Derece Arkeolojik SİT alanı olarak tescillenmiştir.

Beynam Atatürk Müzesinin Yeri: Beynam Atatürk Müzesi, Ankara İli, Bala İlçesi, Beynam Köyündedir.



Müze Bilgileri: Gazi Mustafa Kemal Atatürk Erzurum ve Sivas Kongrelerinden sonra Ankara gelirken bir gece Beynam’da kalır. Ertesi gün dinlendikten sonra Seymenlerle birlikte Ankara girer. İşte bir gece kalmış olduğu bu ev günümüzde restore edilerek Beynam Atatürk Müzesi olarak varlığını sürdürmektedir.

Ev Osmanlı Dönemi geleneksel ev mimarisine sahiptir. 1993 yılında Koruma Kurulu kararıyla 2. Derece Anıt olarak tescillenmiştir.

BÜYÜKBIYIK KÖYÜ KALINTILARI: Kumkeçi Kalesinin Yeri: Kale, Ankara İli, Bala İlçesi Büyükbıyık Köyünün kuzeybatısında Kızılırmak Nehrinin yanındaki 500m yüksekliğindeki bir tepenin üzerindedir.

Kumkeçi Kalesi Uydu Resmi

Kumkeçi Kalesi Bilgileri: Kale Geç Roma ve Bizans Döneminde kullanılmıştır. Kesme taş ve harç kullanılarak inşa edilmiştir. günümüzde bir hayli harap durumdadır. Defineciler bu kalemizi de talan etmiştir.

Ankara Koruma Kurulu kararıyla 1991 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescil edilmiştir.

BÜYÜKBOYALIK MAHALLESİ KALINTILARI: Akkale Yerleşimin Yeri: Akkale Yerleşimi, Ankara İli, Bala İlçesi, Büyükboyalık Mahallesi’nin 800 m kuzeybatısında bulunan tepenin üzerindedir.

Akkale Yerleşim Bilgileri: Yerleşim Çeşme Deresi, Ağakale, Akkale Tepesi adlarıyla anılmaktadır. Yamaç Yerleşimi diyebileceğimiz yerleşimi üzerinde bulunan keramik kırıntılarına göre Roma Döneminde iskân görmüştür. Yapı temelleri kaçak kazılarla tahrip edilmiştir. Yerleşimin batısında kalan taş ocağı da tehdit oluşturmaktadır.

Yerleşim 2007 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.



Akkale Yerleşimi

BÜYÜKCAMİLİ KÖYÜ KALINTILARI: Büyükcamili Höyüğünün Yeri: Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Büyükcamili Köyü sınırlarında, Büyükcamili-Sarıhüyük Köyü yolunun 2.km.sinde, yolun 300m kuzeyinde yer almaktadır.

Büyükcamili (Kül) Höyük

Büyükcamili Höyük Bilgileri: Höyük Külhöyük mevkiindedir ve Külhöyük olarak da anılmaktadır. Höyük 177x152m boyutlarında, 18 m. yüksekliğindedir. Höyük 1993 yılında Sachihiro Omura tarafından İç Anadolu Yüzey Araştırmaları sırasında ziyaret edilmiştir. Höyük üzerinde ve çevresinde toplanan seramik parçalarına göre, höyük Kalkolitik, İlk Tunç, Hitit ve Roma Döneminde iskân görmüştür. Höyük 14x24m boyutunda bir defineci çukuruyla ağır tahribata uğramıştır.

Höyük Ankara Koruma Kurulu kararıyla 1988 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescil edilmiştir.



ERGİN KÖYÜ KALINTILARI:

Eski Caminin Yeri: Eski Cami, Ankara İli, Bala İlçesi, Ergin Köyündedir.

Ergin Köyü Eski Cami

Eski Cami Bilgileri: Geç Osmanlı Dönemi mimarisine sahip cami, günümüzde kullanılmadığından harap durumdadır. Yığma ve kesme taştan inşa edilen caminin çatısı eğimli ve kiremitle korunmaktadır. Yapım tarihi 1907 yılıdır. Koruma Kurulu kararıyla 2009 yılında 1.Derece Anıt olarak tescillenmiştir.

KARAHAMZALI KÖYÜ KALINTILARI:

Çoraklık Höyüğün Yeri: Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Karahamzalı Köyü yakınında Ankara-Adana Karayolu yanındadır.

Çoraklık Höyük

Çoraklık Höyük Bilgileri: Höyük Roma ve Bizans Dönemi seramiği bulundurmaktadır. 60x80m boyutlarında, 7m yüksekliğindedir. Höyük günümüzde mera arazisi olarak kullanılmaktadır. Üzerinde yer yer kaçak kazı izleri görülmektedir. Karayolu höyüğün güney eteğini tıraşlamıştır.



Sachihiro Omura’nın İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında 1994 yılında dolaşmış olduğu alan üzerinde birçok Antik Dönem malzemesi ele geçmiştir. Höyüğün yanı günümüzde mezarlık alanı olarak kullanılmaktadır. Mezarlıkta höyükten götürülen bir çok devşirme malzeme tespit edilmiştir.

Höyük Ankara Koruma Kurulu kararıyla 2007 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescil edilmiştir.

Karahamzalı Yerleşiminin Yeri: Yerleşim, Ankara İli, Bala İlçesi, Karahamzalı Köyü sınırındadır. Köyün içinden geçen Ankara-Adana Karayolundan Sofular Köyü yoluna sapılınca yolun sağında kalmaktadır. Yerleşim Eserbeyli mevkiindedir.

Karahamzalı Düz Yerleşimi

Yerleşim Bilgileri: Yerleşim üzerinde toplanan seramik parçalarına göre, yerleşim Geç Roma ve Bizans Döneminde iskân görmüştür. Yerleşim günümüzde kaçak kazı ve tarla olarak kullanılarak tahribat görmektedir.

Sachihiro Omura’nın İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında 1994 yılında dolaşmış olduğu alan üzerinde bir büst parçası ele geçmiştir.

Yerleşim Ankara Koruma Kurulunun 2009 yılı kararıyla 3. Derece SİT alanı olarak tescillenmiştir.

Ilgaz Yerleşiminin Yeri: Yerleşim, Ankara İli, Bala İlçesi, Karahamzalı Köyü sınırındadır. Karayolundan köyün içine 150m girildiğinde Ilgaz mevkiinde tarlaların içindedir.

Ilgaz Yerleşimi Bilgileri: Yerleşim üzerinde toplanan seramik parçalarına göre, yerleşim Roma Döneminde iskân görmüştür. Yerleşim günümüzde kaçak kazı ve tarla olarak kullanılarak tahribat görmektedir.

Yerleşim Ankara Koruma Kurulunun 2011 yılı kararıyla 3. Derece SİT alanı olarak tescillenmiştir.



Ilgaz Güz Yerleşimi

Kinna Antik Kentinin Yeri: Kinna Antik Kenti, Ankara İli, Bala İlçesi, Karahamzalı Köyü yakındaki Roma Dönemi Yerleşimlerinden biri olmalıdır. Arkeolojik kaynaklara göre Kinna Karahamzalı Köyüne lokalize edilmektedir.

Kinna Çeşmesi (Devşirme Mlz.)

Antik Kent Bilgileri: Karahamzalı’nın Roma Döneminde yerleşim gördüğünü, Ankara-Konya Karayolu’nun yanında olan bu köyün Osmanlı Döneminde de (Karahamzalı-ı Kebir adıyla) önemini koruduğunu görmekteyiz.

Pers ardılı Sasani İmparatorluğu kuvvetleri Anadolu’daki eski topraklarını alabilmek için, Roma’nın Doğu sınırlarına saldırılar düzenlemeye başlar. I. Ardeşir ve onun yolundan giden I. Sapur bu saldırıların başındadır. Önce Kapadokya kentlerini istila etmeye çalışırlar. Bunda başarılı olamayınca Mezopotamya topraklarını istila ederler. Roma İmparatoru III. Gordian (Marcus Antonius Gordianus Pius MS.225-244) haricinde bu saldırılara karşılık veren olmamıştır. Bir ordu toplayıp Sasanilerin üzerine MS.243 yılında yürüyüp bozguna uğratır ve Sasanileri Fırat Nehrinin ötesine sürerler. Roma eyaletlerinde büyük bir sevinçle karşılanan bu savaş sonrası Kinna Kenti de III. Gordianus’nın bir heykelini yaparak kentlerine koyarlar.



Karahamzalı köyünde çeşmelerde devşirme kullanılan birçok Antik Malzeme bulunmaktadır. Bunlar Kinna Kentinden kalan bakiyeler olmalıdır. Daha önce maddeler halinde yayınladığımız üç Roma Dönemi yerleşim Karahamzalı Köyüne çok yakın ve köyü çevreleyen konumdadır.

KEKLİCEK KÖYÜ KALINTILARI:

Keklicek Yerleşiminin Yeri: Keklicek Yerleşimi, Ankara İli, Bala İlçesi, Keklicek Köyü Danacı Mevkii ile Demirci Deresi arasında yer almaktadır.

Keklicek Düz Yerleşimi

Keklicek Düz Yerleşimi Bilgileri: Yerleşim Geç Bizans Döneminden kalmadır. Düzensiz taşlarla örülmüş duvarları yıkılmış durumdadır. Yerleşimde seramik kırıntıları, çatı kiremitleri, alçı kaplama parçaları tespit edilmiştir. Yapı temellerinde kullanılan taşlar toplanarak belli alanlara yığılıp yerleşim tarım arazisi olarak kullanılmıştır. Yerleşimde kaçak kazı izleri de görülmektedir.

Koruma Kurulu Kararıyla yerleşim 2002 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

KESİKKÖPRÜ MAHALLESİ KALINTILARI:

Kızlar Höyüğün Yeri: Kızlar Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Kesikköprü Mahallesinin (Köyü) kuzeybatısında Kız Sırtı Mevkiindedir.

Höyük Bilgileri: Sachihiro Omura tarafından 2006 yılında ziyaret edilen höyük üzerinde bulunan keramik kırıntılarına göre höyük Geç Tunç Çağı, Demir Çağı ve Roma Döneminde iskân görmüştür. Höyük 180x130m ölçülerine sahiptir. Üzerinde bir ahıl bulanan höyük, tarım arazisi olarak kullanılmaktadır.

Koruma Kurulu Kararıyla 2007 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.



Kızlar Höyük

Kom Höyüğün Yeri: Kom Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Kesikköprü Mahallesi (Köyü) 1200m uzaklıktaki Kom Sırtı Mevkiindedir.

Kom (Ankeşe) Höyük

Höyük Bilgileri: Höyük üzerinde ele geçen seramik kırıntılarına göre höyük, İlk Tunç-Geç Tunç ve Demir Çağında iskân görmüştür. Höyük üzerinde höyüğü ikiye ayıran bir su kanalı ve nirengi noktası bulunmaktadır. 10 m yüksekliğindeki höyük tarım arazisi olarak kullanılmakta ve bu yüzden yayvanlaşmaktadır.

Sachihiro Omura’nın listesinde verilen koordinatlara göre adı Ankeşe Höyük olarak geçmektedir.

Koruma Kurulu kararıyla 2007 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

KÖSELİ MAHALLESİ KALINTILARI:

Yerleşimin Yeri: Küllük Yerleşimi, Ankara İli, Bala İlçesi, Köseli (Köyü) Mahallesinin 300m güneyinde mezarlığın yanındadır.

Yerleşim Bilgileri: Yerleşim Sachihiro Omura tarafından 1993 Yılı İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında ziyaret edilmiştir.

Düz yerleşimin boyutları 170x213 m boyutlarında 9 m yüksekliğindedir. Yerleşim üzerinde çıkan malzemelere göre Roma, Bizans ve İslam Döneminde iskân görmüştür.



SARIHÖYÜK KÖYÜ KALINTILARI:

Kül-1 Höyüğün Yeri: Kül Höyük-1, Ankara İli, Bala İlçesi, Sarı Höyük Köyü sınırlarında köyün 2,5km kuzeydoğusunda Yukarıhacıbekir Köyünün 3km doğusundadır.

Kül Höyük-1

Höyük Bilgileri: Sachihiro Omura tarafından 1992 yılında ziyaret edilen höyük üzerinde bulunan keramik kırıntılarına göre höyük İlk Tunç Çağı ve Demir Çağında iskân görmüştür. Höyük 140x177m ölçülerine ve 6m yüksekliğe sahiptir. Üzerinde tarım faaliyetleri yapılmaktadır. Höyük düzleşmektedir. Koruma Kurulu Kararıyla 2007 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Kül-2 Höyüğün Yeri: Kül Höyük-2, Ankara İli, Bala İlçesi, Sarı Höyük Köyü sınırlarında köyün 2,5km kuzeydoğusunda Yukarıhacıbekir Köyünün 3km doğusundadır.

Kül Höyük-2

Höyük Bilgileri: Envanter listesinde yer alan höyüğün Sachihiro Omura tarafından ziyaret edilip edilmediğini bilmiyoruz. Sanırım Kül Höyüğe tescil için yapılan ziyarette bu höyükte tescillenmiştir. Höyük üzerinde bulunan keramik kırıntılarına göre höyük Demir Çağında iskân görmüştür. Höyük 70x77m ölçülerine ve 7m yüksekliğe sahiptir. Üzerinde tarım faaliyetleri yapılmaktadır. Höyük düzleşmektedir. Koruma Kurulu Kararıyla 2007 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.



Sarı Höyüğün Yeri: Sarı Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Sarı Höyük Köyü yanındadır.

Sarı Höyük

Sarı Höyük Bilgileri: Höyük Şedik Höyük, Şedid Höyük olarak da anılmaktadır. Sachihiro Omura tarafından 1992 yılında ziyaret edilen höyük üzerinde bulunan keramik kırıntılarına göre höyük Orta ve Son Tunç Çağı ile Demir Çağında iskân görmüştür. Höyük 150x180m ölçülerine ve 19m yüksekliğe sahiptir. Bazı yerlerde höyüğü çeviren sur izleri görülmektedir. Köyün hemen yakınında bulunan yerleşim alanı içinde kalması ve kaçak kazılar yüzünden tahrip edilmektedir. Höyük yakınında açılan kanallar yüzünden höyüğün yakınında başka yerleşim izleri, antik dönem parçaları görülmektedir. Bu parçalar köyün Roma Döneminde de iskân gördüğünü göstermektedir. Roma Döneminde Sarı Höyük Köyünün antik adı Aspona’dır. Galatia Bölgesinde Bizans Döneminde askeri bölge, MS.4 yüzyılda ise kent ve piskoposluk merkezidir.

Koruma Kurulu Kararıyla Höyük iki kez SİT alanı olarak tescillenmiştir. 1995 yılında ve 2007 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.



SIRAPINAR KÖYÜ KALINTILARI:

Gök Höyüğün Yeri: Gök Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Sırapınar Köyünün 2 km kuzeydoğusundadır.

Gök Höyük

Gök Höyük Bilgileri: Höyük Sachihiro Omura tarafından 1993 Yılı İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında tespit edilmiştir. 2006 yılında tekrar ziyaret edilmiştir. Höyük 2007 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1. Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

Höyük 120-170 m boyutlarında 9 m yüksekliğinde yayvan bir höyüktür. Höyük üzerinde çıkan malzemelere göre Tunç çağının tüm evrelerinde ve Demir çağında iskân görmüştür. Höyük günümüzde tarım arazisi olarak kullanılarak tahrip edilmektedir.

İğdeli Tepe Yerleşiminin Yeri: İğdeli Tepe Yerleşimi, Ankara İli, Bala İlçesi Sırapınar Köyünün içindedir.

İğdeli Tepe Yerleşimi

İğdeli Tepe Bilgileri: Doğal bir kayalığın üzerinde bulunan yerleşim 44x48m boyutunda, 4m yüksekliğindedir. Yerleşim yerinde toplanan çanak çömlek parçalarına göre Demir Çağından Bizans Çağına kadar iskân görmüştür. Mera arazisi olarak kullanılan yerleşim kaçak kazılarla tahrip edilmektedir.



Sachihiro Omura tarafından 1993 yılında İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında ziyaret edilmiş olan yerleşim, Koruma Kurulu kararıyla 2007 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT alanı olarak tescillenmiştir.

SOFULAR KÖYÜ KALINTILARI:

Sofular Höyüğün Yeri: Safular Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi Sofular Köyünün 4km güneydoğusunda kalmaktadır.

Sofular Höyük

Höyük Bilgileri: 260x230m boyutlarında 17m yüksekliğinde üzeri düz ve daireye yakın oldukça büyük bir höyüktür. Höyük üzerinde bulunan keramik kırıntılarına göre İlk-Orta-Geç Tunç Çağı ve Demir Çağında iskân gören bir höyüktür. Höyük kaçak kazılarla tahrip edilmektedir. Höyük Sachihiro Omura tarafından 1993 yılında İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında ziyaret edilmiştir. Höyük 2002 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT alanı olarak tescillenmiştir.

Kırkpınar Yerleşiminin Yeri: Kırkpınar Yerleşimi, Ankara İli, Bala İlçesi Sofular Köyünün 5km kadar güneyinde kalmaktadır.

Kırkpınar Yerleşimi

Yerleşimin Bilgileri: 280x300m boyutlarında 2m yüksekliğinde üzeri düz ve daireye yakın oldukça büyük bir düz yerleşimdir. Yerleşim üzerinde bulunan keramik kırıntılarına göre Roma Döneminde iskân görmüştür. Sachihiro Omura tarafından İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında ziyaret edilmiştir.

Yerleşim 2007 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT alanı olarak tescillenmiştir.



Osarı Yerleşiminin Yeri: Osarı Yerleşimi, Ankara İli, Bala İlçesi Sofular Köyünün 2,5km kadar güneybatısında kalmaktadır.

Osarı Yamaç Yerleşimi

Yerleşimin Bilgileri: 420x180m boyutlarında 3m yüksekliğinde bir yamaç yerleşimidir. Yerleşim üzerinde bulunan keramik kırıntılarına göre Roma Döneminde iskân görmüştür. Sachihiro Omura tarafından İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında ziyaret edilmiştir. Köyün mera arazisinde kalan yerleşiminden köyün içme suyu borusu geçiriliş ve yer yer kaçak kazı izlerine rastlanmaktadır. Yerleşim 2007 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT alanı olarak tescillenmiştir.

Yavşanözü Yerleşiminin Yeri: Yavşan Özü Yerleşimi, Ankara İli, Bala İlçesi Sofular Köyünün 2,5km kadar güneyinde kalmaktadır.

Yavşanözü Yerleşimi

Yerleşimin Bilgileri: 15x80m boyutlarında 1m yüksekliğinde üzeri düz oldukça küçük bir düz yerleşimdir. Yerleşim üzerinde bulunan keramik kırıntılarına göre Bizans Döneminde iskân görmüştür. Sachihiro Omura tarafından İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında ziyaret edilmiştir. Yerleşim tarım arazisi olarak kullanıldığından gittikçe düzleşerek yok olma tehlikesine maruz kalmaktadır. Yerleşim 2007 yılında Koruma Kurulu kararıyla 1.Derece Arkeolojik SİT alanı olarak tescillenmiştir.



SUYUGÜZEL KÖYÜ KALINTILARI:

Kül Höyüğün Yeri: Kül Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Suyugüzel Köyü sınırlarındadır.

Kül Höyük

Höyük Bilgileri: Sachihiro Omura tarafından 1992 yılında ziyaret edilen höyük üzerinde bulunan keramik kırıntılarına göre höyük Orta Tunç Çağı ve Son Tunç Çağında iskân görmüştür. Höyük 214x274m ölçülerine ve 13m yüksekliğe sahiptir. Höyük kaçak kazılarla tahrip edilmektedir.

Koruma Kurulu Kararıyla 2002 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

TOL MAHALLESİ KALINTILARI:

Kültepe Höyüğün Yeri: Kültepe Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Tol Mahallesi (Köyü) Deliler Çiftliğinin 500m kuzeybatısındadır. Höyüğün Tol Köyü arazisinde olduğunu düşünmekteyiz.

Kültepe Höyük

Höyük Bilgileri: Höyük 1993 yılında Sachihiro Omura tarafından İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında ziyaret edilmiştir. Kültepe Höyük, 350x150m ölçülerinde 15m yüksekliğinde yayvan bir höyüktür. Höyük üzerinde derlenen keramik kırıntılarına göre İlk-Orta-Geç Tunç Çağları ve Demir Çağı boyunca iskân görmüş bir höyüktür. Höyük üzerinde özellikle Demir Çağı kırıntıları boldur. Höyük üzerinde ve eteklerinde yapılan tarım faaliyetleri höyüğe zarar vermektedir.

Höyük Koruma Kurulu kararıyla 1998 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.



Tol Köyü Kalıntılarının Yeri: Tol Köyü Kalıntıları, Ankara İli, Bala İlçesi Tol Mahallesine (Köyü) dağılmış durumdadır.

Tol Mahallesi (Köyü)

Tol Köyü Kalıntıları: Çok yakınında bulunan Beynam Köyünde daha önceki maddelerde andığımız birçok Roma Dönemi kalıntılar bulunmaktaydı. Tol Köyünde de Roma Döneminden kalma Antik malzeme köye dağılmış durumdadır.

Günümüzde harap bir durumda olan Emine Hatun Cami 1846 yılında yapılmıştır. Köyün yakınında bulunan Balaban Ovası’nda ve Balaban Deresi yatağında niteliği belli olmayan eski yerleşim bakiyeleri bulunmaktadır.

ÜÇEM KÖYÜ KALINTILARI:

Üçem Bakiyelerinin Yerleri: Üçem Bakiyeleri, Ankara İli, Bala İlçesi, Üçem Köyüne dağılmış durumdadır.

Üçem Köyü Mezarlığı



Bakiyelerin Bilgileri: Roma ve Bizans Döneminde iskân görmüş bir köydür. Kartal Tepesi yamaçlarında Bizans Döneminden kalma Üçem Kalesi kalıntıları vardır. Ayrıca köyün içinde, mezarlıkta bir çok Antik Dönem mimari parçaları görülmektedir.

Üçem Köyü Boz-Ulus Türkmenlerinden Tabanlu Aşiretine bağlı bir köydür. Köyünde içinde Tabanlu(Tabanlı) aşiretinden Mirza Alizade Seyyid Mehmet Bey’in 1796 yaptırmış olduğu köy çeşmesinin kitabesi günümüze kadar gelmiştir.

YAYLALIÖZÜ KÖYÜ KALINTILARI:

Yaylalıözü Höyüğün Yeri: Yaylalıözü Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Yaylalıözü Köyünün 1km kadar kuzeyinde Yaylalıözü mevkiindedir.

Yaylalıözü Höyük

Höyük Bilgileri: Roma Döneminde iskân gören höyük, 75x55m ölçülerinde 1m yüksekliğindedir. Höyüğün üzerinde tarım faaliyeti yapılması dolayısıyla höyük düzleşmektedir.

Yaylalıözü Höyük Koruma Kurulu kararıyla 2007 yılında 1.Derece Arkeolojik SİT Alanı olarak tescillenmiştir.

YÖRELİ KÖYÜ KALINTILARI:

Kültepe Höyüğün Yeri: Kültepe Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Yöreli Köyünün 500m kuzeybatısındadır.

Höyük Bilgileri: Höyük 1993 yılında Sachihiro Omura tarafından İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında ziyaret edilmiştir. Kültepe Höyük, 300m çapında 3,5m yüksekliğinde yayvan bir höyüktür. Höyük üzerinde derlenen keramik kırıntılarına göre Demir Çağı, Helenistik Dönem ve İslam Çağı boyunca iskân görmüş bir höyüktür. Höyük kaçak kazı ve yeni yapılaşma talepleriyle tahrip edilmektedir.



Yöreli Köyü

YUKARIHACIBEKİR KÖYÜ KALINTILARI:

Bostan Höyüğün Yeri: Bostan Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Yukarıhacıbekir Köyünün 2km kuzeyinde, köy yolunun yanındadır.

Bostan Höyük Bilgileri: Höyük Sachihiro Omura tarafından 2006 Yılı İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında incelenmiştir.

Höyük 170x140 m boyutlarında 8 m yüksekliğinde bir höyüktür. Höyük üzerinde çıkan malzemelere göre İlk Tunç ve Son Tunç Çağı, Demir Çağı ve Roma Döneminde iskân görmüştür. Höyük günümüzde mezarlık alanı olarak kullanılarak tahrip edilmektedir.

Yukarıhacıbekir Köyü Uydu

Mezarlık Höyüğün Yeri: Mezarlık Höyük, Ankara İli, Bala İlçesi, Yukarıhacıbekir Köyünün 500m güneydoğusundadır.

Mezarlık Höyük Bilgileri: Höyük Sachihiro Omura tarafından 1993 Yılı İç Anadolu Yüzey Araştırmaları kapsamında tespit edilmiştir. Yayvan bir höyük olan Mezarlık Höyüğün tepe noktası günümüzde mezarlık olarak kullanılmaktadır.

Höyük 85x48 m boyutlarında 5 m yüksekliğinde yayvan bir höyüktür. Höyük üzerinde çıkan malzemelere göre Tunç çağının tüm evrelerinde iskân görmüştür. Höyük günümüzde mezarlık alanı olarak kullanılarak tahrip edilmektedir.



KAYNAKÇA:

1-) www.envanter.gov.tr

2-) www.kulturvarliklari.gov.tr

3-) www.ankararehberi.com

4-) www.tayproject.org

5-) www.panoramio.com

6-) www.facebook.com

7-) www.bala-beynam.tr.gg

8-) www.tr.wikipedia.org

9-) www.ucemkoyu.org

10-) Sachihiro Omura -11.Araştırma Sonuçları Toplantısı -1993

11-) Sachihiro Omura -12. Araştırma Sonuçları Toplantısı -1994

12-) Sachihiro Omura - 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı Cilt:2 -2007

13-) Doç. Dr. Mehmet Ali Kaya –III.Gordianus’un Pers (=Sasani) Seferi -2005

NOT: Bu dosya 2014 yılında www.arkeodenemeler.blogspot.com.tr adresinde yayınlamış olduğumuz maddelerin düzenlenmiş toplamıdır.

Documents

Ankara Bala Tarihi ve Arkeolojisi