“ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ АСОСЛАРИ” ФАНИДАН ... · 2017. 9. 21. · 4 айтилганидек, иқтидорли ҳуқуқшунос бўладиган ўқувчини

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ХАЛҚ ТАЪЛИМИ ВАЗИРЛИГИ

ТОШКЕНТ ШАҲАР ХАЛҚ ТАЪЛИМИ ХОДИМЛАРИНИ ҚАЙТА

ТАЙЁРЛАШ ВА УЛАРНИНГ МАЛАКАСИНИ ОШИРИШ

ИНСТИТУТИ

“ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ АСОСЛАРИ” ФАНИДАН

ЎҚУВЧИЛАРНИ ОЛИМПИАДАГА ТАЙЁРЛАШ

(МЕТОДИК ҚЎЛЛАНМА)

Тошкент-2017

2

Мазкур методик қўлланма ТШХТХҚТМОИ Илмий кенгашининг 2016

йил 30 декабрдаги 8-сонли йиғилишида муҳокама қилиниб, нашрга тавсия

этилган.

Тузувчи:

М.Т.МУЙДИНОВА

ТШПКҚТМОИ Ижтимоий фанлар ва маънавият

асослари кафедрасининг катта ўқитувчиси

Тақризчилар:

Н. ИСМАТОВА

ЎзР ХТВ РТМ Ижтимоий иқтисодий билим асослари ва

маънавий-маърифий ишлар бўлими бошлиғи

С. Б. ШЕРМУҲАМЕДОВА

Ижтимоий фанлар ва маънавият асослари

кафедрасининг катта ўқитувчиси

3

Кириш

Мустақиллик йилларининг биринчи кунларидан бошлаб мамлакатимизда

ҳуқуқий демократик давлат ва фуқаролик жамияти қуриш мақсад қилиб

қўйилди. Ҳуқуқий демократик давлатнинг ҳар бир фуқароси ўз давлати

Конституцияси унда ўрнатилган тартиб қоидалар, Конституция ва унинг

асосида қабул қилинган қонунларнинг мазмун-моҳияти, мақсади ва

вазифаларини, уларни инсон ҳаёти, жамият тараққиётида қандай ижобий

ривожланишга, олиб келишини тушуниб етмоғи керак.

Юртимизнинг тараққий этиши, ривожланиши, жаҳон ҳамжамиятида тутган

ўрни, келажагининг кафолатлари бугунги кундаги ёшларимизнинг қай

даражада ҳуқуқий билимдонлиги, ҳуқуқий онгининг юксаклиги ва ҳуқуқий

маданиятлигига боғлиқдир.

Бу масалани янада такомиллаштириш, нафақат ўсиб келаётган ёшларни,

балки юртимиздаги барча фуқароларнинг ҳам ҳуқуқий маданиятга эга

бўлишини таъминловчи тизимни яратиш мақсадида 1997 йил 29 августда,

Олий Мажлиснинг IХ сессиясида 466-1-сонли қарори билан “Жамиятда

ҳуқуқий маданиятни юксалтириш Миллий дастури” қабул қилинди.

Дастурнинг қабул қилинишидан мақсад ҳуқуқий таълим ва тарбия тизимини

яхшилаш ва ҳаммани қонунга ва ҳуқуққа ҳурмат билан муносабатда бўлишга

эришиш, фуқароларнинг ҳуқуқий фаоллигини оширишдир.

Бироқ, ҳуқуқий саводхонликка, аввало юртимизнинг Асосий қонуни

Конституцияси ва ҳуқуқий билималарни яхши ўрганиш орқали эришилади.

Ўзбекистон Республикаси Биринчи Президентининг 2001 йил 4 январдаги

“Ўзбекистон Республикаси Конституциясини ўрганишни ташкил этиш

тўғрисида” ги Ф-1322-сонли Фармойиши ўз вақтида қабул қилинган ўта

муҳим ҳужжат бўлиб, унда юртимиз ёшларини Конституция ва қонунларни

мукаммал ўрганиши зарурлигини, бусиз ҳуқуқий демократик давлат қуриш

мумкин эмаслиги уқтирилган.

Ҳозирги кунда ҳуқуқий билим ва саводхонликни, аввало, оилада,

шунингдек, мактабгача таълим ва асосан умумий ўрта таълим тизимида

берилмоқда. Шу билан бирга иқтидорли ўқувчилар ўртасида ўтказиб

келинаётган олимпиадалар ҳам ўқувчиларнинг мукаммал билим олишида

катта рол ўйнамоқда. Айниқса, “Давлат ва ҳуқуқ асослари” фанидан

ўтказилаётган мусобақалар, олимпиадалар ёшларнинг ҳуқуқий билимини

чуқурлашишига, уларнинг ҳуқуқий маданиятли бўлишига ёрдам бермоқда.

Олимпиадага тайёргарлик давомида ўқувчилар Асосий қонунимизнинг

моддалари мазмун-моҳиятини чуқур ўрганиш билан бирга ҳуқуқбузарлик,

уларнинг оқибатларини англаб етадилар.

Шу ўринда устозларга бир қатор тавсиялар беришни лозим топдик:

- биринчидан, “Давлат ва ҳуқуқ асослари” фанидан ўқувчиларни

олимпиадага саралашда ижтимоий- хуқуқий фанларга қизиқадиган

иқтидорли ўқувчиларни танлаб олиши керак. Бунинг учун ўқув йилининг

бошиданоқ, синф ўқувчиларига олимпиада ўтказишнинг “низоми” ва баҳолаш

мезонларини ўргатиш ва амалиётда қўллаб бориш лозим. Шунда юқорида

4

айтилганидек, иқтидорли ҳуқуқшунос бўладиган ўқувчини танлаб олиш

имконияти юзага келади;

- иккинчидан, ўқувчиларга манба билан ишлашни ўргатиб бориш керак.

Масалан, ҳуқуқбузарликка оид вазиятни ечишда “Жиноят кодекси”,

Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекс, “Жиноят процессуал

кодекси”нинг айрим моддаларини ўргатиб, керак бўлса ёдлатиб бориш керак.

Чунки ҳар қандай вазиятни баҳолаш меъзонига кўра берилган саволнинг

жавобларида ушбу моддаларнинг кўпи қўлланилади;

- учинчидан, ўқувчиларга ҳуқуқий атамалар мазмуни ва уни ўз ўрнида

қўлланилишини ўргатиб бориш;

- тўртинчидан дарсда ўрганилаётган ҳар бир мавзуни амалиёт билан

боғлаб, турли вазиятлар ечими устида иш олиб бориш лозим.

ЎРХТВ, РТМ томонидан ишлаб чиқилган олимпиада ўтказиш бўйича

тавсия ва баҳолаш мезонлари асосида ҳозиргача олимпиада ўтказилиб

келинмоқда.

Қуйида ушбу мезонлар билан танишасиз. Давлат ва ҳукуқ асослари фанидан 9-11 синфлари ва касб-ҳунар коллежлари

ва академик лицейларининг 1-3 курслар ўртасида ўтказиладиган олимпиада

(барча босқичлари)нинг баҳолаш тартиби.

Олимпиаданинг биринчи босқичи 1 турда (тест синовлари), иккинчи,

учинчи, тўртинчи босқичлари 2 турда (ёзма иш, тест синовлари) ўтказилади.

100 баллик тизимда баҳоланади.

Олимпиаданинг II-IV босқичларида ёзма иш топшириқлари 3 та саволдан

иборат бўлиб, берилган вазифани бажариш учун 3 соат (180 минут) вақт

берилади. Максимал 50 балл билан баҳоланади.

Тест саволлари 40 та бўлиб, ҳар бир саволга 2 минутдан(жами 80 минут)

вақт берилади ва ҳар бир савол 1.25 балл билан баҳоланади. Максимал балл

50.

Саволларни тузишда ўқувчиларнинг умумтаълим мактабларида олган

билимлари билан бир қаторда фан олимпиадасида иштирок этаётган

иқтидорли ўқувчиларнинг билишлари лозим бўлган кўникма ва малакалар

ўкув дастури доирасида шакллантирилган.

Жумладан, Ёзма ишнинг биринчи саволи Ўзбекистон Республикаси

Конституциясининг моддаларида берилган қоидалар асосида тузилади.

Саволнинг Ўзбекистон Республикаси Конституциясидан олинишининг

ҳуқуқий асоси қуйидагилардир:

- 2001 йил 4 январдаги “Ўзбекистон Республикаси Конституциясини

ўрганишни ташкил этиш тўғрисида”ги Ф-1322-сонли Президент Фармойиши

асосида 2001-2002 ўқув йилидан бошлаб таълимнинг барча босқичларида

Ўзбекистон Республикаси Конституциясини ўрганишни ташкил

қилинганлиги;

Ўзбекистон Республикаси Конституциясини ўрганиш бўйича бугунги кунда

ўқув қўлланмалар, дарсликларнинг янги авлоди яратилганлиги;

Эслатма: Мазкур топшириқ юзасидан савол тузишда ўқувчиларнинг ёши,

психофизиологик имкониятлари эътиборга олиниши зарур. Ўзбекистон

5

Республикаси Конституциясининг жуда катта боблари ва қоидалари асосида

саволлар тузиш мақсадга мувофиқ эмас. Шунингдек, берилаётган саволлар

ўқув дастурига мувофиқ бўлган ҳолда асосий принциплар, инсон ва

фуқароларнинг асосий ҳуқуқлари ва бурчлари, жамият ва шахс, маъмурий-

ҳудудий давлат тузилиши каби бўлимлардан тузилиши тавсия этилади.

Масалан: 7-модда. Халқ давлат ҳокимиятининг бирдан-бир манбаидир.

Ёзма ишнинг иккинчи саволида вояга етмаганларнинг

ҳуқуқбузарликларига оид бўлиб, ҳуқуқий масала ечиш юзасидан топшириқ

берилади. Топшириқнинг бундай шакллантирилишидан мақсад 1997 йил 29

августда қабул қилинган “Жамиятда ҳуқуқий маданиятни юксалтириш миллий

дастури”да белгиланган вазифалар ва уларнинг ижросига йўналтирилган

вазифалар. Шунингдек, амалдаги жиноят қонунчилиги кўпгина жиноятлар

учун жиноий жавобгарликка тортишни 16 ёшдан белгилаган Жиноят содир

этгунга қадар ўн уч ёшга тўлган шахслар жавобгарликни оғирлаштирадиган

ҳолатларда қасддан одам ўлдирганликлари (97-модданинг иккинчи қисми)

учун, жиноят содир этгунга қадар ўн тўрт ёшга тўлган шахслар ЎзЖКининг

97-моддасининг биринчи қисми, 98, 104 – 106, 118, 119, 137, 164 – 166, 169-

моддалари, 173- моддасининг иккинчи ва учинчи қисмлари, 220, 222, 247, 252,

263, 267, 271-моддалари, 277- моддасининг иккинчи ва учинчи қисмларида

назарда тутилган жиноятлар учун, ушбу Кодекснинг 122, 123, 127, 144, 146,

193 – 195, 205 – 210, 225, 226, 230 – 232, 234, 235, 279 – 302-моддаларида

назарда тутилган жиноятлар учун жиноят содир этгунга қадар ўн саккиз ёшга

тўлган шахслар жавобгарликка тортилишлари белгилаб қўйилган. Ушбу

ҳолатларни эътиборга олган ҳолда вояга етмаганларнинг жавобгарликларига

оид савол ва топшириқлар киритилган.

Эслатма: Мазкур топшириқ юзасидан савол тузишда вояга етмаганлар

томонидан содир бўлиши мумкин бўлган ва уларнинг ҳуқуқий

жавобгарликларига асос бўладиган вазиятлар эътиборга олиниши лозим.

Саволлар оддийроқ тузилгани маъқул. Масалан, Н исмли шахс, Д исмли

шахснинг қўл телефонини сумкасидан билдирмай олиб қўйди. Ёзма ишнинг учинчи саволи “Ўзбекистон Давлати ва ҳуқуқ асослари”

фани дастури асосида тузилади. Саволларни тузишда умумтаълим

муассасалари ва касб-ҳунар таълими муассасаларининг ўқув дастурига

асосланиб, ўқувчиларни ушбу фандан эгаллашлари лозим бўлган билим,

кўникма ва малакалари юзасидан тузилади . Масалан, давлат, фуқаролик

жамияти, ҳуқуқий давлат, ахлоқ ва ҳуқуқ ва.ҳ.к.

Эслатма. Ҳар учта топшириқ бўйича баҳолаш тартибида талаб қилинаётган

маълумотлар аниқ, мавҳумликдан йироқ бўлганлиги учун иштирокчи

мезоннинг биттасига жавоб ёзса 1 балл, ёза олмаса балл қўйилмайди.

1-савол юзасидан иштирокчиларнинг жавоблари

қуйидаги мезон асосида баҳоланади

6

Т/р Баҳолаш мезони Балл

1. Берилган қоидани тарихий шарҳлаш 1

Фикрни мисоллар билан тўлдириш 1

2 Берилган қоида Конституциянинг қайси бобига тегишли

эканлигини тўғри кўрсатиш

1

Қоида тегишли бўлган бобга таъриф бериш 1

3. Берилган қоиданинг аҳамиятини ёритиш 1

4. Қоида асосида қандай қонунлар ва бошқа ҳужжатлар қабул

қилинганини ёритса

1

5 Берилган қоиданинг ҳуқуқнинг қайси соҳасида қўлланилишини

ёритиш

1

Фикрини мисоллар билан тўлдириш 1

6 Берилган қоидани тизимли шарҳлаш 1


7 Берилган қоидани назарий шарҳлаш 1

8 Берилган қоидани амалиёт билан боғлаш 1


9 Ушбу қоидани инсон ва фуқароларнинг ҳуқуқларини ҳимоя

қилишдаги аҳамиятини ёритса

1


10 Қоидада берилган сўзларга таъриф бериш 1

11. Бошқа моддалар ёки қонунлар билан боғлаш 1

12 Ҳуқуқий атамалардан ўз ўрнида ва тўғри фойдаланиш 1

13. Ўқувчининг имло саводхонлиги 1

14. Фикрини адабий тил қонун-қоидалари асосида тўғри ифодалай

билиш

1

Жами 20 балл

7

2-топшириқнинг жавоби қуйидаги мезон

асосида баҳоланади


1. Берилган вазият объектини аниқлаб бериш 1

2. Объект сўзига юридик таъриф бериш 1

3. Берилган вазиятнинг объектив томонини очиб бериш 1

4. Объектив сўзига юридик таъриф бериш 1

5. Берилган вазият субъектини очиб бериш 1

6. Субъектив сўзига юридик таъриф бериш 1

7. Субъектив томонига юридик таъриф бериш 1

8. Ҳуқуқбузарлик белгиларини кўрсатиб бериш 1

9. Ҳуқуқбузарлик белгиларига юридик таъриф бериш 1

10. Маъмурий хуқбузарлик билан жиноий ҳуқуқбузарликнинг

фарқини билиш

1

11. Вояга етмаганлик тушунчасига таъриф бериш 1

12. Берилган вазият билан боғлаш 1

13. Вояга етмаганларнинг ишлари бўйича исботланиши лозим

бўлган ҳолатларни очиб бериш

1


15. Вояга етмаган гумон қилинувчини сўроқ қилиш шарталарини

очиб бериш

1


17. Берилган вазиятни таснифлаш 1

18. Ҳуқуқий атамаларни ўз ўрнида ва тўғри қўлласа 1



билиш

1

Жами 20

балл

8

3-савол бўйича иштирокчиларнинг жавоблари

қуйидаги мезон асосида баҳоланади


1. Берилган саволнинг мазмунини очиб бериш 1

2. Саволнинг моҳиятини ёритиш 1

3. Жавобини амалиёт билан боғлай олиш 1

4. Фикрини мисоллар билан тўлдириш 1

5. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ёки бошқа қонун,

қонуности ҳужжатларидан бири билан боғлай олиш

1

6. Ҳуқуқий атамаларни ўз ўрнида ва тўғри қўллай олиш 1

7. Жамият тараққиётидаги ўрнини билиш 1

8. Назарияда инсон ва фуқароларнинг ҳуқуқларини ҳимоя

қилишдаги аҳамиятини ёритиш

1



билиш

1

Жами 10

балл

1-топшириқ бўйича жавоблар қуйидагича бўлиши мумкин.

1-савол. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 24-моддаси

Яшаш ҳуқуқи ҳар бир инсоннинг узвий ҳуқуқидир. Инсон ҳаётига

суиқасд энг оғир жиноятдир. Берилган қоидани тарихий шарҳлар эканмиз, яқин ўтмишимиздаги

воқеаларни эсга олиш мумкин. Собиқ Совет даврида яратилган Ўз ССР

Конституциялари моддаларида “Ўзбекистон ССР гражданлари ор-

номусларига ва қадр-қимматларига, ўз ҳаётларига ва соғлиқларига, шахсий

эркинликлари ва мол-мулкларига тажовузлардан суд орқали ҳимоя қилиниш

ҳуқуқига эгадирлар” деб кўрсатиб ўтилган. Лекин, ўша пайтларда жуда кўп

одамларнинг ҳуқуқлари поймол қилинган. Ҳеч бир қонунга асосланмаган

ҳолда инсон, унинг шаъни, қадр-қиммати бузиб келинган. Масалан,

қатағонлик сиёсати (1917-1918 йиллар, 1924-1925 йиллар, 1930-1937 йиллар)

авж олган.

Ўзбекистон Республикаси Биринчи Президенти Ислом Каримовнинг

“Юксак маънавият – енгилмас куч” асарида бу тўғрида шундай далиллар

келтирилган: “1937 йилдан 1953 йилгача биргина Ўзбекистондан 100 минг

одам қамалган бўлиб, ундан 13 мингги қатл этилган. Ҳеч қандай асоссиз “халқ

душманлари”га айланган мулкдорлар, диндорлар, зиёлилар беомон қатағон

қилинган. Улар Украина, Қозоғистон чўллари ва Сибирнинг совуқ ўлкаларида

қолиб кетишган. Мисол тариқасида, Абдулла Қодирий, Чўлпон, Фитрат,

Усмон Носир, Мунаввар Қори каби буюк шоир ва уламоларни келтиришимиз

мумкин. 1984-1989 йиллар эса “Ўзбеклар иши”, “Пахта иши” номи билан

тарихда қонунсизлик ва зўравонлик йиллари сифатида муҳрланиб қолган”.

9

Ушбу қоида Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг “Шахсий

ҳуқуқ ва эркинликлари” деб аталган VII бобига тегишлидир. Бу бобда инсон

ҳаётига оид бўлган энг асосий ҳуқуқлар берилган бўлиб, яъни яшаш ҳуқуқи

(24 м), эркинлик ва дахлсизлик ҳуқуқи (25 м), айбсизлик презумцияси (26 м),

турар-жой дахлсизлиги ҳуқуқи (27 м), шунингдек, фикирлаш, сўз ва эътиқод

эркинлиги (29 м), виждон эркинлиги (31 м)га оид бўлган ҳуқуқ ва эркинликлар

берилган. Шахсий ҳуқуқ ва эркинликлар деганда шахсларни фақат ўзигагина

тегишли бўлган ва ҳаёти давомида ажралмас бўлиб ҳисобланган ҳуқуқ ва

эркинликлар тушунилади.

Бу модданинг аҳамияти шундан иборатки, инсон ҳуқуқлари олий

қадрият ҳисобланади. Ҳеч ким ўзбошимчалик билан инсонни яшаш ҳуқуқидан

маҳрум қила олмайди. Конституцияга киритилган ушбу қоида асосида МЖТК

ва ЖК қабул қилинган бўлиб, унда инсоннинг шахсий ҳаётини ҳимоя

қиладиган моддалар мавжуд. Инсоннинг шахсий ҳуқуқ ҳамда эркинликларини

қатъий ҳимоя қилмасдан ва амалда таъминламасдан туриб, ҳуқуқий

демократик давлат қуриш мумкин эмас. Шахснинг яшаш ҳуқуқи – бу

инсоннинг туғилиши билан вужудга келувчи, унинг биологик мавжудлигини

таъминловчи ҳамда давлат томонидан муҳофаза этувчи ҳуқуқдир.

Шарҳланаётган ҳуқуқ нормаси мавжуд бўлмаганда, инсонлар арзимаган сабаб

ва баҳоналар билан бир-бирларининг ҳаётларига қасд қилган бўлур эдилар ва

оммавий қатағонлар юзага келиши мумкин эди.

Фикримизга мисол тариқасида Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон

декларациясининг 3-моддасида ҳар бир инсон яшаш, эркинлик ва шахсий

дахлсизлик ҳуқуқига эга эканлиги белгилаб қўйилган. “Фуқаролик ва сиёсий

ҳуқуқлар тўғрисида”ги пактнинг 6-моддоси 1-бандида бунга кенг таъриф

берилади. Унга кўра, “Ҳар бир инсоннинг яшаш ҳуқуқи унинг ажралмас

ҳуқуқидир, бу ҳуқуқ қонун билан муҳофаза этилади. Ҳеч ким ўзбошимчалик

билан инсонни яшаш ҳуқуқидан маҳрум қила олмайди.” Ўзбекистон

Республикаси Конституциясининг 13-моддасида “Ўзбекистон Республикасида

демократия умуминсоний принципларга асосланади, уларга кўра инсон ҳаёти,

эркинлиги, шаъни, қадр-қиммати ва бошқа дахлсиз ҳуқуқлари олий қадрият

ҳисобланади. Демократик ҳуқуқ ва эркинликлар Конституция ва қонунлар

билан ҳимоя қилинади” дейилган. Мазмунига кўра бу таъриф шарҳланаётган

модда қоидаларига яқин бўлиб, бу давлатимиз томонидан инсон ва фуқаро

ҳуқуқлари барча турларининг тан олиниши ва кафолатланишининг далили

бўлиб хизмат қилади.

1994 йил 22 сентябрда қабул қилинган Жиноят кодексида шахснинг

ҳаётини муҳофаза қилишига устиворлик берилган.

Конституцияда берилган ушбу модда жиноят ҳуқуқи соҳасида

қўлланилади. Шунингдек, конституциявий ҳуқуқ ва маъмурий ҳуқуқ соҳалари

учун фундаментал асос бўлиб хизмат қилади. Маъмурий жазо, маъмурий

ҳуқуқбузарлик содир этган шахсга нисбатан қўлланилади. Масалан, Майда

безорилик-183 модда.

Шахсни ҳимоя қилиш, унинг ҳаётини ижтимоий тажовузлардан муҳофаза

қилиш ҳар бир демократик давлатнинг асосий вазифаларидан биридир. Ҳар

10

бир инсон ва унинг ҳаёти жамиятнинг ажралмас элементи сифатида ижтимоий

қадриятдир. Шунинг учун инсон ўлимига сабаб бўладиган ҳар қандай

қилмиши қонунда ижтимоий хавфли жиноятлар қаторига киритилган.

Жиноятлар ичида энг хавфлиси инсонни яшаш ҳуқуқидан маҳрум этадиган

одам ўлдириш жиноят ҳисобланиб, бу қилмиш ғайриқонуний тарзда бир

кишини иккинчи киши томонидан қасддан ҳаётдан маҳрум қилиш деб

тушунилади.

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 25-моддасида “Ҳар ким

эркинлик ва шахсий дахлсизлик ҳуқуқига эга. Ҳеч ким қонунга асосланмаган

ҳолда ҳибсга олиниши ёки қамоқда сақланиши мумкин эмас”. Ўзбекистон

Республикаси Олий Мажлисининг 2-чақириқ VI-сессиясида қабул қилинган

“Жиноий жазоларни либераллаштириш муносабати билан Ўзбекистон

Республикасининг ЖК, ЖПК, МЖТКга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш

тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни инсон ва фуқароларнинг

шахсий ҳуқуқ ва эркинликларини ривожлантириш соҳасидаги муҳим

қадамлардан бири бўлди. Мамлакатимиз мустақилликка эришган пайтларда

жиноят тўғрисидаги қонун ҳужжатларида ўлим жазосини назарда тутувчи 30

дан ортиқ моддалар мавжуд эди. Ўзбекистон Республикасининг 1994 йилги

ЖКда бундай моддалар сони 13 тага, 1998 йилда 8 тага, 2001 йилда эса 4 тагача камайтирилди. Президентимиз Ислом Каримов таъкидлаганидек,

“...ўтган 12 йилдан ортиқроқ вақт мобайнида ўлим жазосини қўлланилиши

мумкин бўлган жиноятлар таркиби 33 тадан 2 тага қисқартирилди.” 2005 йил 1

августда инсоннинг яшаш ҳуқуқини эълон қилувчи ва мустаҳкамловчи

халқаро ҳуқуқнинг умумэътироф этилган принциплари ва нормаларидан,

Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қоидаларидан келиб чиққан ҳолда,

шунингдек, жиноий жазоларни либераллаштириш борасида аниқ чора-

тадбирларни амалга ошириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси

Президентининг “Ўзбекистон Республикасида ўлим жазосини бекор қилиш

тўғрисида”ги фармони эълон қилинди. Ушбу фармонда 2008 йил 1 январдан

бошлаб жиноий жазо тури сифатида ўлим жазоси бекор қилиниши ва унинг

ўрнига умрбод ёки узоқ муддатга озодликдан маҳрум этиш жазоси жорий

этилиши кўрсатилган. Ўзбекистон Республикаси ЖКнинг махсус қисмининг

1-бўлимида шахсга қарши жиноятлар кўрсатилган бўлиб, 97-моддасига кўра,

қасддан одам ўлдириш 10 йилдан 15 йилгача озодликдан махрум қилиш билан жазоланади. Жавобгарликни оғирлаштирадиган холатларда қасддан

одам ўлдириш,ушбу кодекснинг 97 моддаси иккинчи бандига кўра 15

йилдан 25 йилгача озодликдан махрум қилиш ёки умрбод озодликдан

махрум қилиш жазоси билан жазоланади.

Инсон туғилиши биланоқ, одоб-ахлоққа, жамиятда юриш-туриш

қоидаларига ўргатилиб борилади. Биз, ҳуқуқ тушунчаси, ҳуқуқ нормалари,

ҳуқуқ тармоқлари, ҳуқуқий муносабатлар, қонун манбаалари, вояга

етмаганларнинг ҳуқуқлари, ҳуқуқбузар тушунчаси ва уларга бериладиган

тегишли жиноятлар ҳақида 8-синфда (О. Каримова ва бошқалар) “Ўзбекистон

Давлати ва ҳуқуқ асослари” дарсликларидан ўқиб ўргандик. 9-синфда эса

“Конституциявий ҳуқуқи” дарслигида (В.А. Костецкий ва бошқалардан) яшаш

11

ҳуқуқи, эркинлик, дахлсизлик каби тушунчаларга эга бўлдик. Умуман

олганда, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг ҳар бир моддасининг

мазмуни, инсон ҳаётидаги ўрни ва аҳамиятини тушуниб етдик. Мустақиллик

йилларида жуда кўп ҳуқуқшунос олимлар (Х. Б. Бобоев, А. Азизходжаев, М.

Ҳ. Рустамбоев ва бошқалар) ҳуқуқнинг турли соҳаларига оид илмий ишлар ва

тадқиқотлар олиб борган. Келгусида уларнинг тадқиқотлари билан танишиб

борамиз.

Конституциямизда берилган ҳар бир модда, шунингдек, шарҳланаётган

24-модда ҳам амалиёт билан боғланган. Конституциядан ташқари шахсий

ҳуқуқ қатор бошқа қонунларда кафолотланган. Инсонларнинг яшаш ҳуқуқини

таъминлаш ва муҳофаза қилишда жиноят ҳуқуқи қонунчилиги муҳим ўрин

эгаллайди. Ҳар бир инсоннинг у гўдак ёки кекса, жисмонан соғлом ёки

ногирон, ақли расо ё норасо бўлишидан қатъий назар ҳаёти ва соғлиги энг

олий қадрият эканлиги конституциявий даражада мустаҳкамлаб қўйилган.

Инсон ўлимига сабаб бўладиган ҳар қандай қилмиш қонунда ижтимоий

хавфли жиноятлар қаторига киритилган. Бундай жиноятлар Ўзбекистон

Республикаси Жиноят кодексининг махсус қисм I-II бўлим 97, 98, 99, 100, 104,

105 ва бошқа моддалар билан мустаҳкамлаб қўйилган.

Жиноят кодексининг олтинчи бўлими “Вояга етмаганлар

жавобгарлигининг хусусиятлари” деб аталган XV бобида жазо тизими

берилган. Унга кўра, жарима 82 м, ахлоқ тузатиш ишлари 83 м, қамоқ 84 м,

озодликдан маҳрум этиш 85м. Масалан, вояга етмаганларга нисбатан

озодликдан маҳрум қилиш жазоси 6 ойдан 10 йилгача муддатга тайинланади

бироқ, ҳукум чиқариш пайтида 18 ёшга тўлмаган шахсларга нисбатан

озодликдан маҳрум қилиш жазосини тарбия колонияларида ўташ

тайинланади.

Конституция ва қонунлар шахс манфаатларини устивор даражага

кўтариш мақсадида яратилган. Фуқароларнинг хуқуқлари ва қонуний

манфаатларини ҳимоя қилиш, ҳуқуқбузарликнинг олдини олиш давлат

сиёсатининг муҳим қисмидир. Шахснинг яшаш ҳуқуқи олий қадрият бўлиб,

уни Конституцияда юридик жиҳатдан мустаҳкамлаб қўйилган. Юқорида

айтилганидек, инсон ҳаётига суиқасд қилиш энг оғир жиноятдир. Инсон

шаъни, қадр-қиммати ҳам қонуний ҳимоя қилинади. Масалан, туҳмат, ҳақорат

учун МЖТКнинг 40, 41-моддалари ва ЖКнинг 139, 140-моддалари билан жазо

белгиланган.

Конституция (“constitution” лотинча сўз бўлиб, “тузиш” дегани) “қоида”

ва “низом” маъноларини англатади. Конституцияда жамоат ва давлат

тузилиши, давлат ҳокимияти ва бошқарувининг асослари, фуқароларнинг

асосий ҳуқуқ ва мажбуриятлари аниқ белгилаб берилади.

Конституциявий ҳуқуқ – ҳуқуқнинг етакчи тармоғи, шунингдек,

ҳуқуқий фанлар ва ўқув-таълими турларидан бири. Конституция ва

конституциявий ҳуқуқнинг фарқи шундан иборатки, конституция биргина

қонун ҳисобланса, конституциявий ҳуқуқ жуда кўп ҳуқуқий манбаларни,

шунингдек, конституцияни ўз ичига олувчи бутун бир ҳуқуқий тармоқни

қамраб олади.

12

Инсон ҳуқуқи – инсоннинг давлат билан муносабатдаги ҳуқуқий

ҳолатини, унинг иқтисодий, сиёсий ва маданий соҳалардаги имкониятларини

тавсифлаш тушунчаси.

Яшаш ҳуқуқи – фуқароларнинг Ўзбекистон Республикаси

Конституцияси 24-моддасида мустаҳкамлаб қўйилган асосий ҳуқуқларидан

бири. “Яшаш ҳуқуқи ҳар бир инсоннинг узвий ҳуқуқидир. Инсон ҳаётига

суиқасд қилиш энг оғир жиноятдир”.

Декларация – Баённома – қонундан фарқли ўлароқ декларация ҳуқуқ

ва эркинликларни эълон қилади, конституция эса фуқаролар учун ҳам, шу

давлат ҳудудида яшовчи одамлар учун ҳам мажбурий равишда амал қилишни

ўрнатади.

Жазо чораси – жазо жиноят содир этишдан айбли эканлиги исбот

қилинган шахсга нисбатан суд ҳукми билан давлат номидан қўлланиладиган

мажбурлов воситаси. Маҳкум қонунларда назарда тутилган равишда муайян

ҳуқуқлардан маҳрум этилган; қилган айбига қараб, жамиятдан ажратиб, қамаб

қўйилади. Жазо маҳкумни қайта тарбиялаш, жиноий фаолиятини давом

эттиришига тўсқинлик қилиш, маҳкумнинг қайта жиноят қилмаслигини ва

бошқа шахсларнинг жиноят қилишдан тийилишларини кўзда тутувчи

мажбурлов чораси.

2-топшириқ.

Вояга етмаганларнинг ҳуқуқбузарлигига оид тахминан қуйидагича

жавоб ёзилиши керак

17 ёшли Н хусусий ишлаб чиқариш корхонасига ишга кирди. Корхона

раҳбарининг ишончини қозонган Н маҳсулотлардан оз-оз миқдорда ҳар

куни ўғирлаб кета бошлади. Кунлардан бирида Н жиноят устида қўлга

тушди.

Н. қандай жазога лойиқ?

- Объект – ҳар қандай жиноят таркибининг муқаррар ва зарурий

белгиси ҳисобланади.

- Жиноят объекти деганда - Ўзбекистон Республикаси жиноят қонуни

билан қўриқланадиган барча ижтимоий муносабатлар мажмуи тушунилади.

Жиноят объектини аниқлаш орқали айбдор қандай жиноят содир этганини

аниқлаши мумкин. Ушбу вазиятга 17 ёшли Н хусусий корхона

маҳсулотларидан ҳар куни ўғирлаб олиб кета бошлади. Жиноят объекти –

хусусий корхона маҳсулоти, Ўзбекистон Республикаси қонунчилигида

хусусий мулк қўриқланади.

- Жиноятнинг объектив томони – ижтимоий хавфли қилмишнинг

ташқи томони бўлиб, жиноятни қандай содир этилишини кўрсатади.

- Жиноят ёки маъмурий ҳуқуқбузарлик субъекти деганда, ижтимоий

хавфли қилмишни содир қилган ва Жиноят ёки Маъмурий жавобгарлик

тўғрисидаги кодексда белгиланган ёшга етган, ақли расо жисмоний шахс

13

тушунилади. Ушбу вазиятда 17 ёшли Н жиноят субъекти ҳисобланади.

Жиноят субъектининг белгилари:

1. 17 ёшли Н жисмоний шахс эканлиги

2. Унинг ақли расолиги

3. Қонунда белгиланган маълум ёшга етганлиги.

Бугунги давр тараққиётига қуйидаги таҳдидлар тўсиқ бўлмоқда.

- Жиноятнинг субъектив томони – безорилик, ўғирлик ёки

талончиликнинг қасддан ёки эҳтиётсизликдан содир этилишидир. Ушбу

вазиятда Н содир этган жиноятнинг субъектив томони хусусий корхона

мулкини қасддан оз-оздан ўғирлаб кетилишидир.

- Ҳуқуқбузарлик – бу ҳуқуқ ва муомала лаёқатига эга субъект томонидан

содир этиладиган, ҳуқуқ нормалари талабларига зид келувчи ҳамда шахсга,

мулкка, давлатга ва бутун жамиятга зарар келтирувчи ижтимоий хавфли

қилмишдир.

- Ҳуқуқбузарликнинг асосий белгилари:

1. Ижтимоий хавфлилиги

2. Ҳуқуққа зидлиги

3. Айблилик

4. Жазога лойиқлик.

-Ҳуқуқбузарлик белгисининг юридик таърифи-ўз ҳатти ҳаракатини

тушунадиган ва унга жавоб бера оладиган шахснинг ҳуқуққа зид ҳатти

ҳаракатидан келиб чиқувчи айбидир. - Ҳуқуқбузарликлар ичида бир-бирига нисбатан ўхшашроқ бўлгани жиноий

ва маъмурий ҳуқуқбузарликлардир. Жиноят фақатгина жиноят кодексида

назарда тутилган ҳуқуқбузарликлардан, маъмурий ҳуқуқбузарликлар эса

Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексда назарда тутилган

ҳуқуқбузарликлардан келиб чиқади. Айрим ҳолларда Жиноят кодексида кўзда

тутилган жиноятларни биринчи маротаба содир этганлик учун ҳам маъмурий

жавобгарликка тортилиши белгилаб қўйилган. Масалан, 109 (қасддан баданга

енгил шикаст етказиш), 127 (Вояга етмаган шахсни ғайри ижтимоий хатти-

ҳаракатларга жалб қилиш) 132 (тарихий ёки маданий ёдгорликларни нобуд

қилиш, бузиш ёки уларга шикаст етказиш), 139 (туҳмат), 140 (ҳақорат қилиш

ва ҳ.к)моддаларнинг биринчи қисмида кўзда тутилган жиноятлар учун дастлаб

ҳуқуқбузар маъмурий жавобгарликка тортилади.

Маъмурий қилмиш билан жиноий қилмиш ижтимоий хавфлилик даражаси

билан ҳам фарқ қилади. Масалан, МЖТКнинг 40-моддасида туҳмат қилганлик

учун энг кам ойлик иш хақининг 20 бароваридан 60 бараваргача миқдорда

жарима солиш назарда тутилган бўлса, ЖКда 139-модданинг биринчи қисмида

туҳмат қилганлик учун энг кам ойлик иш ҳақининг 200 бараваригача

миқдорда жарима ёки икки йилгача ахлоқ тузатиш ишлари билан жазолаш

назарда тутилган.

- Вояга етмаганлик тушунчасини аниқлаш қилмишни квалификация

қилишда ва айниқса, шахсга нисбатан жазо тайинлашда муҳим аҳамият касб

этади. “Бола хуқуқлари тўғрисида”ги Конвенциянинг 1-моддаси ва

Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2000 йил 15 сентябрдаги

14

21-сонли “Вояга етмаганларнинг жиноятлари ҳақидаги ишлар бўйича суд

амалиёти тўғрисида”ги қарорининг 3-бандида ҳам вояга етмаганлик 18 ёш деб

белгиланган.

Юқорида берилаётган вазиятда ҳам ҳуқуқбузар Н вояга етмаган

ҳисобланади.

- Исбот қилиш (ЖПК – 85 м) ишни қонуний, асосланган ва адолатли

ҳал қилиш учун аҳамиятга эга бўлган ҳолатлар тўғрисидаги ҳақиқатни

аниқлаш мақсадида далилларни тўплаш, текшириш ва баҳолашдан иборатдир.

Ишни айблов хулосаси билан судга юбориш (ЖПК – 82 м) ва айблов ҳукмини

чиқариш учун қуйидагилар исботланган бўлиши лозим.

1. Жиноят объекти; жиноят туфайли етказилган зиённинг хусусияти ва

миқдори, жабрланувчининг шахсини тавсифловчи ҳолатлар.

2. Содир этилган жиноятнинг вақти, жойи, усули, шунингдек, Жиноят

кодексида кўрсатиб ўтилган бошқа ҳолатлар; қилмиш ва рўй берган ижтимоий

хавфли оқибатлар ўртасидаги сабабий боғланиш.

3. Жиноятнинг ушбу шахс томонидан содир этилганлиги.

4. Жиноят тўғри ёки эгри қасд билан ёхуд бепарволик ёки ўз-ўзига ишониш

оқибатида содир этилганлиги, жиноятнинг сабаблари ва мақсадлари.

5. Айбланувчининг, судланувчининг шахсини тавсифловчи холатлар.

Вояга етмаганларнинг жиноятлари ҳақидаги ишларда исботлаш предмети эса,

ЖПКнинг 548-моддасига биноан, дастлабки тергов ҳаракатлари ва суд

муҳокамаси даврида вояга етмаганларнинг жиноятлари ҳақидаги ишлар

бўйича қуйидагилар исботланиши лозим:

1) вояга етмаган айбланувчининг аниқ ёши (туғилган йили, ойи, куни);

2) вояга етмаганнинг шахсига хос хусусиятлар ва унинг саломатлиги ҳолати;

3) унинг турмуш ва тарбияланиш шароитлари;

4) катта ёшли далолатчилар ва бошқа иштирокчиларнинг бор ёки йўқлиги.

Ушбу вазиятда Н вояга етмаган 17 ёш, саломатлиги яхши, оилавий шароити

ўртача, катта ёшдаги далолатчилар йўқ.

- Вояга етмаган ва гумон қилинувчи ва айбланувчини сўроқ қилиш (ЖПК-553-моддаси) ҳимоячи иштирокида сўроқ қилинади. Сўроқ қилиш

чоғида терговчининг рухсати билан вояга етмаганнинг қонуний вакили

иштирок этиши мумкин. Ҳимоячи ва қонуний вакил гумон қилинувчига ва

айбланувчига саволлар беришга ҳақли. Сўроқ охирида ҳимоячи ва қонуний

вакил баённома билан танишиши ва у ҳақда ўз мулоҳазаларини билдиришга

ҳақлидир. Вояга етмаган гумон қилинувчини, айбланувчини сўроқ қилишга

кетган умумий вақт, кун давомида дам олиш, овқатланиш учун бир соатлик

танаффусни ҳисобга олмаганда, олти соатдан ошмаслиги керак. ЖПКнинг

554-моддасига мувофиқ вояга етмаган айбланувчини сўроқ қилишда терговчи

ёки прокурорнинг ихтиёрига кўра педагог ёки психолог иштирок этиши

мумкин.

Таҳлил этилаётган вазиятда айбланувчи Н ҳам қонуний вакили, ҳимоячи

олдида сўроқ қилиниши, сўроқ пайтида педагог ва психолог қатнашиши

лозим.

15

- ЖКнинг 15-моддасига кўра жиноятлар ўз хусусияти ва ижтимоий

хавфлилик даражасига кўра: ижтимоий хавфи катта бўлмаган, унча оғир

бўлмаган, оғир, ўта оғир жиноятларга бўлинади.

Таҳлил этилаётган вазиятда айбланувчи Н нинг қилмиши унча оғир

бўлмаган жиноят ҳисобланади. Уни маъмурий жавобгарликка тортиш мумкин.

Маъмурий ҳуқуқбузарлик содир этган ўн олти ёшдан ўн саккиз ёшгача бўлган

шахсларга нисбатан Вояга етмаганлар иши билан шуғулланувчи комиссиялар

тўғрисидаги низомда назарда тутилган чоралар қўлланилади. Кодекснинг 61-

моддасини оз миқдорда талон-тарож қилиш деб тафсифлаш мумкин. Унга

кўра Н нинг қилмиши учун энг кам иш ҳақининг бир бараваридан беш

бараваригача миқдорда жарима солишга сабаб бўлади.

3-топшириқ

3-савол. Ўзбекистон Республикасининг қонун манбаларига нималар

киради ?

Қабул қилинаётган қонунлар, қонуности ҳужжатлар юртимизда

ижтимоий муносабатларни тартибга солувчи восита ҳисобланади.

Ўзбекистон Республикаси қонунлари манбаси қуйидаги гуруҳларга

бўлинади:

1. Асосий қонун – Конституция

2. Конституциявий қонун

3. Қонун

4. Қорақалпоғистон Республикаси Коституцияси ва қонунлари

Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси давлат ҳокимиятининг

ташкил этилишини белгилайди, Конституциявий тизим асосларини, инсонлар

ва фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини мустаҳкамлайди. Конституция

амалдаги қонунлар учун юридик асосдир. Конституция қоидалари бошқа

норматив ҳужжатларда ривожлантирилади. Қорақалпоғистон Республикаси

Конституцияси Ўзбекистон Республикаси Конституциясига зид бўлмаслиги

лозим.

Конституциявий қонунлар конституцияга ўзгартириш ва қўшимчалар

киритувчи қонунлардир. Масалан: 2002 йил 4 апрелда қабул қилинган

“Референдум якунлари ҳамда давлат ҳокимияти ташкил этилишининг

асосий принциплари тўғрисида”ги Конституциявий қонуни билан

Конституциянинг XVIII, XIX, XX, XIII бобларига ўзгартириш ва қўшимчалар

киритилган. Қонунлар ўз навбатида, кодекслаштирилган ва жорий

қонунларга бўлинади. Кодекс мантиқий тизимлаштириш хусусиятига эга

бўлган қонундир. У ижтимоий муносабатларнинг маълум бир соҳасини

батафсил бир тартибга солувчи нормаларни бирлаштиради. Масалан, Оила

кодекси – оилавий муносабатларни, Жиноят кодекси – жиноий

муносабатларни, Меҳнат кодекси – меҳнат муносабатларини тартибга

солади. Ўзбекистон Республикаси қонунлари Қорақалпоғистон Республикаси

ҳудудида ҳам мажбурийдир.

16

Қорақалпоғистон Республикаси қонунлари Қорақалпоғистон ҳудудида

ижро этилиши шарт. Қонунлар вақт бўйича қуйидаги тартибда кучга киради.

Расман эълон қилингандан ўн кун ўтгач, ёки қонунда ёки махсус ҳужжатда

кўрсатилган вақтдан бошлаб. Масалан, МЖТК 1994 йил 22 сентябрда қабул

қилинган 1995 йил 1 апрелда кучга кирган. Қонунлар вақт бўйича қуйидаги

тартибда ўз кучини йўқотади: биринчидан, қонуннинг ўзида амал қилиш вақти

ёзилган бўлса, иккинчидан ушбу қонун бекор қилиниши натижасида.

2010 йил 9 апрелда “Давлат ҳокимияти вакиллик органларига ва

Ўзбекистон Республикаси Президентининг навбатдаги сайлови

тўғрисида” Конституциявий қонун қабул қилинди. Ушбу Конституциявий

қонуннинг 3-моддасида “Ўзбекистон Республикасининг 2002 йил 4 апрелда

қабул қилинган “Референдум якунлари ҳамда давлат ҳокимияти ташкил

этилишининг асосий принциплари тўғрисида”ги Конституциявий қонуни

3-моддасининг иккинчи қисми чиқариб ташлансин” дейилган. Мазкур

қонуннинг 4-моддасида “Ушбу қонун расмий эълон қилинган кундан

эътиборан кучга киради” деб ёзиб қўйилган. Қонунлар шахсларга нисбатан

амал қилади, яъни қонунлар ушбу ҳудуддаги барча субъектлар, яъни

фуқаролар, юридик шахслар, давлат органлари, корхоналар, муассасалар ва

ташкилотлар учун мажбурийдир. Айрим қонунлар масалан, “Сайловлар

тўғрисида”ги қонун талаблари фақат Ўзбекистон Республикаси фуқароларига

тегишлидир.

Қонун манбаларига фармон, фармойиш, қарорлар ҳам киради. Булар

қонуности ҳужжатлар ҳисобланади.

Ўзбекистон Республикаси Президенти давлат бошлиғи сифатида

фармойиш, фармон ўз ваколатлари доирасида қарорлар чиқариш ҳуқуқига эга.

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари хўжалик ва

ижтимоий ҳаётнинг энг муҳим масалалари бўйича қабул қилинади.

- Ўзбекистон Республикасининг Демократик ҳуқуқий давлат қуриш

учун бажарилиши лозим бўлган вазифалардан бири мамлакатда яшовчи ҳар

бир фуқаронинг ҳуқуқ ва эркинликларини тўла кафолотлашдир. Конституция

ва унинг асосида қабул қилинган кодекслар, қонунлар, қонуности ҳужжатлар

манбаларнинг барчаси юртимизда олиб борилаётган ислоҳотларнинг

муваффақияти халқ фаровонлиги, юрт тинчлигига хизмат қилмоқда.

Конституциянинг иккинчи бўлими “Инсон ва фуқароларнинг асосий

ҳуқуқлари, эркинликлари ва бурчларига бағишланган.

18-моддада “Ўзбекистон Республикасида барча фуқаролар бир хил

ҳуқуқ ва эркинликларга эга бўлиб, жинси, ирқи, миллати, тили, дини,

ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахсий ва ижтимоий мавқеидан қатъий

назар, қонун олдида тенгдирлар” деб ёзиб қўйилган. Бу қоида 130 дан ортиқ

миллатлар яшайдиган юртимизнинг тинчлиги, ривожланиши, фаровонлиги

учун катта аҳамиятга эгадир.

Конституциянинг 31-моддасида “Ҳамма учун виждон эркинлиги

кафолатланади. Ҳар бир инсон хоҳлаган динига эътиқод қилиши ёки ҳеч қайси

динга эътиқод қилмаслик ҳуқуқига эга. Диний қарашларни мажбуран

сингдиришга йўл қўйилмайди” деган жумлалар мавжуд бўлиб, у қонуний

17

ифодасини Ўзбекистон Республикасининг “Виждон эркинлиги ва диний

ташкилотлар тўғрисида”ги қонунида ўз аксини топган. Бу қоидаларнинг

аҳамияти шуки, бирон-бир динга эътиқод қилиш ёки қилмаслик ҳар бир

одамнинг ўзининг виждон иши. Бу масалага ҳеч ким аралашиши, ёки тазйиқ

ўтказиши мумкин эмас.

Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси

томонидан қабул қилинган кодекслар

Т/р Кодекс номи Қабул қилинган

сана

Нечта моддадан

иборат

1 Ўзбекистон Республикаси

Жиноят кодекси

1994 йил

22 сентябр

1995 йил 1апрел

8 бўлим

14 боб

302 та модда


Жиноят процессуал кодекси

1994 йил

22 сентябр


13 бўлим

62 боб

586 та модда


Маъмурий жавобгарлик

тўғрисидаги кодекс (МЖТК)

1994 йил

22 сентябр


5 бўлим

31 боб

348 та модда


Фуқаролик кодекси

I-қисм

II-қисм

1995 йил

21 декабр

1996 йил

29 август

1997 йил 1 март

6 бўлим

71 боб

1199 та модда

5 Ўзбекистон Республикаси Ҳаво

кодекси

1993 йил 7 май


4 бўлим

14 боб

135 та модда


Меҳнат кодекси

1995 йил

21 декабр

1996 йил 1 апрел

16 боб

294 та модда

7 Ўзбекистон Республикаси Солиқ

кодекси


1998 йил 1 январ

41 боб

135 та модда


Жиноят ижроия кодекси


1997 йил 1 октябр

34 боб

197 та модда


Фуқаролик процессуал кодекси

1997 йил

30 август

1998 йил 1январ

5 бўлим

40 боб

391 та модда


Божхона кодекси

1997 йил

26 декабр

1998 йил 1 март

11 бўлим

19 боб

198 та модда


Хўжалик процессуал кодекси

1997 йил

30 август

1998 йил 1 январ

5 бўлим

24 боб

226 та модда

18

12 Ўзбекистон Республикаси Оила

кодекси


1998 йил

1 сентябр

8 бўлим

30 боб

230 та модда


Ер кодекси

1998 йил

30 апрел

1998 йил 1 июл

14 боб

91 та модда

14 Ўзбекистон Pecпубликаси

Уй-жой кодекси

1998 йил

24 декабр


11 бўлим

14 боб

141 та модда


Шаҳарсозлик кодекси



7 боб

59 та модда

16 Ўзбекистон Республикасининг

Бюджет кодекси 2013 йил

12 декабр

28 боб

192 модда

Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси

томонидан қабул қилинган айрим қонунлар

Т/р Қонунлар номи Қабул

қилинган йил

Нечта

моддадан

иборат


“Ўзбекистоннинг давлат тили ҳақида”ги

Қонуни

1989 йил

21 октябр

24 модда


“Ўзбекистон Республикаси Мустақиллик

декларацияси”

1990 йил

20 июн

12 та модда

3 “Конституция ёзиш учун комиссия”

тузилди

1990 йил июн

64 кишидан

иборат

4 “Ўзбекистон Республикасида мулкчилик

тўғрисида”ги Қонуни

1990 йил

31 октябр

36 модда

7 бўлим

5 “Ўзбекистон Республикаси таркибида

Қорақалпоғистон Республикаси

суверенитети тўғрисида”ги Қонуни

1990 йил

14 декабр

6 Ўзбекистон Республикасининг Халқ

демократик партияси тузилди

1991 йил

1 ноябр

7 “Ўзбекистон Республикасининг давлат

мустақиллиги асослари тўғрисида”ги

Қонуни

1991 йил

31 август

17 та модда

8 “Ўзбекистон Республикасининг давлат

мустақиллигини эълон қилиш

1991 йил

31 август

19

тўғрисида”ги қарори

9 “Ўзбекистоннинг Давлат рамзлари


1991 йил

15 феврал

10 “Ўзбекистон Республикаси Президенти

сайлови тўғрисида”ги Қонуни

1991 йил

18 ноябр

Vбоб,39

модда

11 Ўзбекистон Республикаси “Давлат

байроғи тўғрисида”ги Қонуни

1991 йил

18 ноябрь

13 модда

12 Ўзбекистон Республикаси “Жамоат

бирлашмалари тўғрисида”ги Қонуни

1991 йил

15 феврал

5 боб 25

модда

13 “Ўзбекистан Республикасининг Давлат

Герби тўғрисида”ги Қонуни

1992 йил

2 июл

8 та модда

14 Ўзбекистон Республикасининг “Касаба

уюшмалари, уларнинг ҳуқуқлари ва

фаолиятининг кафолатлари тўғрисида”

ги Қонуни

1992 йил

2 июл

3 боб

22модда

15 “Ўзбекистон

Республикасининг”маҳаллий ҳокимият

идораларини қайта ташкил тўғрисида”ги

Қонуни

1992 йил 4

январ

16 “Ўзбекистон Республикаси фуқаролиги


1992 йил

2 июл

9 бўлим

45 модда

17 Ўзбекистон Республикаси БМТга аъзо

бўлди

1992 йил

2 март


Конституцияси

1992 йил

8 декабр

6 бўлим 26

боб,128

модда

19 “Ўзбекистон РеспубликасинингДавлат

мадхияси тўғрисида”ги Қонуни.

1992 йил

10 декабр

12 модда

20 “Қорақалпоғистон

Республикаси Олий Кенгашининг XI

сессиясида Қорақалпоғистон Давлат

байроғи” тасдиқланди.

1992 йил

14 декабр

13модда

21 “Қорақалпоғистон Республикасининг

янги Конституцияси қабул қилинди”

1993 йил

9 апрел

6 бўлим 25

боб

119 та модда

22 “Қорақалпоғистон Республикаси Олий

Кенгашининг XII сессиясида Давлат

Герби” тасдиқланди

1993 йил

9 апрел

23 “Қорақалпоғистон Республикаси Олий

Кенгашининг XIV сессиясида Давлат

Мадхияси” тасдиқланди

1993 йил

4 декабр

24 Ўзбекистон Республикаси “Меҳнатни 1993 йил

20

муҳофаза қилиш тўғрисида"ги Қонуни 6 май


сирларини сақлаш тўғрисида”ги Қонуни

1993 йил

7 май

10 модда


“Валютани тартибга солиш тўғрисида”ги

Қонуни

1993 йил

7 май

V1 бўлим

21 модда

27 Ўзбекистон Республикаси “Лотин

ёзувига асосланган ўзбек алифбосини

ёзиш тўғрисида”ги Қонуни

1993 йил

2 сентябр

2 модда

28 Ўзбекистон Республикаси “Алоҳида

муҳофаза этиладиган ҳуқуқлар


1993 йил

7 май


“Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш

органлари тўғрисида”ги Қонуни

1993 йил

2 сентябр


“Сув ва сувдан фойдаланиш


1993 йил

6 май

119модда

31 “Ўзбекистон Республикаси Вазирлар

Маҳкамаси тўғрисида”ги Қонуни

1993 йил

6 май

32 Ўзбекистон Республикаси “Маҳаллий

давлат ҳокимияти тўғрисида”ги Қонуни

1993 йил

2 сентябр

33 “Ўзбекистон Республикаси Олий

Мажлисига Сайлов тўғрисида” ги

Қонуни

1993 йил

28 декабр

7 боб

50 модда

34 Қорақалпоғистон Республикаси

Конституциясига мувофиқ Олий Кенгаш

ўрнига муқобиллик асосида республика

парламенти Корақалпоғистон

Республикаси Жўқорғи Кенгеси ташкил

этилди

1994 йил

25 декабр


“Фуқароларнинг мурожаатлари


1994 йил

6 май

V бўлим

28 модда


"Фуқароларнинг сайлов хуқуқларининг

кафолатлари тўғрисида"ги Қонуни

1994 йил

5 май

21 та модда

37 Ўзбекистон Республикаси “Халқ

депутатлари вилоят, туман ва шаҳар

кенгашларига сайлов тўғрисида”ги

Қонуни


(2000 йил 26

май, 2003 йил

29 августда

21

ўзгартишлар

киритилган)


Президентининг “Ўзбекистон

Республикасининг миллий валютасини

муомалага киритиш тўғрисида”ги

фармони

1994 йил

16 июн

39 Ўзбекистон Республикаси “Омбуцман

лавозимини ташкил қилиш тўғрисида” ги

Қонуни

1995 йил

24 апрел

40 Ўзбекистон Республикаси Адолат социал

демократик партияси ташкил этилиши

1995 йил

18 феврал

41 Ўзбекистон Республикаси Миллий

тикланиш демократик партияси ташкил

этилди

1995 йил

3 июл

42 Ўзбекистон Республикаси “Давлат тили

ҳақида”ги Қонуни

1995 йил

21декабр

(янги таҳрири)

24 модда


“Марказий банк тўғрисида”ги Қонуни

1995 йил

21 декабр

IX боб

60 модда

44 Ўзбекистон Республикаси “Лотин

алифбосига ўтиш тўғрисида”ги Қонуни

1995 йил


“Конституциявий Суди тўғрисида”ги

Қонуни

1995 йил

30 август

IV боб

33 модда

46

Ўзбекистон Республикаси “Кичик ва

хусусий тадбиркорликни

ривожлантириш тўғрисида”ги Қонуни

1995 йил

декабр

47 Ўзбекистон Республикасининг нинг

“Фуқароларнинг ҳуқуқ ва

эркинлнкларини бузадиган хатти-

ҳаракатлар ва қарорлар устидан судга

шикоят қилиш тўғрисида”ги Қонуни

1995 йил

30 август

10 модда

48 Ўзбекистон Республикаси “Табиатни

муҳофаза қилиш тўғрисида”ги Қонуни


(қўшимча ва

ўзгартишлар

киритилган)


мукофотлари тўғрисида”ги Қонун

1995 йил

22 декабр

22 модда

50 Ўзбекистон Республикаси “Сиёсий

партиялар тўғрисида”ги

Қонуни

1992 йил

26 декабр

17 модда

22

51 “Ўзбекистон Республикаси ташқи сиёсий

фаолиятининг асосий принциплари


1996 йил

26 декабр


“Фуқаролар соғлиғини сақлаш

тўғрисида”ги Қонуни (1996 йил 29

август)

1996 йил

сентябр

47 модда

53 Ўзбекистон Республикаси “Муаллифлик

ҳуқуқи ва турдош ҳуқуқлар тўғрисида”ги

Қонуни

1996 йил

30 август

III бўлим

61 модда

54 “Ўзбекистон Республикаси маъмурий-

ҳудудий тузилиш, топонимик

объектларга ном бериш ва уларнинг

номларини ўзгартириш масалаларини ҳал

этиш тартиби тўғрисида”ги Қонуни

1996 йил

30 август

XI бўлим

30 модда


“Адвокатура тўғрисида”ги Қонуни

1996 йил

27 декабр

17 модда

56 Ўзбекистон Республикаси “Нотариат


1996 йил

26 декабр

17 боб

93 модда

57 Ўзбекистон Республикасининг “Банклар

ва банк фаолияти тўғрисида”ги Қонуни

1996 йил

25 апрел

(янги таҳрирда)

VI бўлим

44 модда

58 Ўзбекистон Республикасининг “Эркин

иқтисодий зоналар тўғрисида”ги Қонуни

1996 йил

22 апрел

III бўлим

27 модда

59 Ўзбекистон

Республикасининг“Истеъмолчиларнинг

ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”ги

Қонуни

1996 йил

26 апрел

60 Ўзбекистон Республикасининг “Таълим


1997 йил

29 август

V бўлим

34 модда

61 Ўзбекистон Республикаси “Кадрлар

тайёрлаш миллий дастури”

1997 йил

29 август

V бўлим

62 Ўзбекистон Республикаси “Жамиятда

ҳуқуқий маданиятни юксалтириш

миллий дастури”

1997 йил

29 август

63 Ўзбекистон Республикасининг “Оммавий

ахборот воситалари тўғрисида”ги

Қонуни

1997 йил

26 декабр

30 модда

23


“Президентлик сайлови туғрисида”ги

Қонуни

1997 йил

26 декабр

V боб

38 модда

65 “Инсон ҳуқуқлари бўйича вакил

[Омбуцман] тўғрисида”

1997 йил

24 апрел

22 модда

66 “Виждон эркинлиги ва диний

ташкилотлар тўғрисида”

1998 йил

1 май

23 модда

67 Ўзбекистон Республикаси “Умумий ўрта

таълимни ташкил этиш тўғрисида” ги

Қонуни

1998 йил

13 май

68 Ўзбекистон Республикаси “Марказий

сайлов комиссияси тўғрисида” ги Қонуни

1998 йил

30 апрел

16 модда

69 Ўзбекистон Республикасининг “Маданий

бойликларнинг олиб чиқилиши ва олиб

кирилиши тўғрисида”ги Қонуни

1998 йил

29 август

23 модда

70 Ўзбекистон Республикасининг “Аҳолини

иш билан таъминлаш тўғрисида”ги

Қонуни

1998 йил

1 май

35 модда

71 “Ўзбекистон Республикаси Давлат

чегараси тўғрисида”ги Қонуни

1999 йил

20 август

VII бўлим

45 модда


“Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш

органлари тўғрисида”ги Қонуни

1999 йил

14 апрел


29 модда

73 Ўзбекистон Республикасининг “Судлар


2000 йил

14 декабр

110 та модда

74 Ўзбекистон Республикасининг “Ташқи

иқтисодий алоқалар тўғрисида”ги

Қонуни

2000 йил

26 май

31 модда


“Терроризмга қарши кураш тўғрисида"ги

Қонуни

2000 йил

15 декабр

VI бўлим

31 модда

76 Ўзбекистон Республикасининг “Фуқаро

муҳофазаси тўғрисида”ги Қонуни

2000 йил

26 май

V бўлим

23 модда


“Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар


2000 йил

14 декабр

V боб

33 модда

78 Ўзбекистон Республикасининг “Суд

ҳужжатлари ва бошқа органлар

ҳужжатларини ижро этиш тўғрисида”ги

Қонуни

2001 йил

29 август

12 боб

90 модда


“Референдуми тўғрисида”ги Қонуни

2001 йил

30 август

VIII

43 модда

24



“Прокуратура тўғрисида”ги Қонуни

2001 йил

29 август

VII боб

56 модда

81 Ўзбекистон Республикасининг “Маданий

мерос объектларини муҳофаза қилиш ва

улардан фойдаланиш тўғрисида"ги

Қонуни

2001 йил

30 август

VII боб

36 модда

82 Ўзбекистон Республикасининг “Мудофаа


2001 йил

11 май


17 модда


“Референдум якунлари ҳамда давлат

ҳокимиятини ташкил этишнинг асосий

принциплари тўғрисида”ги Қонуни

2002 йил

4 апрел

10 та модда

84 Ўзбекистон Республикасининг “Умумий

ҳарбий мажбурият ва ҳарбий хизмат


2002 йил

12 декабр

IX боб

51 модда

85 Ўзбекистон Республикаси “Олий Мажлис

Қонунчилик палатаси тўғрисида”ги

Конституциявий Қонун

2002 йил

12 декабр

VI боб

38 модда

86 Ўзбекистон Республикаси “Олий Мажлис

Сенати тўғрисида”ги Конституциявий

Қонуни

2002 йил

12 декабр

V боб

33 модда

87 Ўзбекистон Республикасининг “Ер ости

бойликлари тўғрисида”ги Қонуни

2001 йил

22 сентябр

V боб

52 модда

88 Ўзбекистон Республикаси “Ахборот

эркинлиги принциплари ва кафолатлари


2002 йил

декабр

16 модда


“Фуқароларнинг мурожаатлари


2002 йил

13 декабр

V боб

28 модда


"Фуқароларнинг банклардаги

омонатларини ҳимоялаш кафолатлари

тўғрисида"ги Қонуни

2002 йил

5 апрел

16 модда


“Тадбиркорлар ва ишбилармонлар

ҳаракати Ўзбекистон – Либерал

демократик партияси тузилди

2003 йил

3 декабр

92 Ўзбекистон Республикаси “Олий

Мажлисига сайловлар ҳамда халқ

депутатлари вилоят, туман ва шаҳар

Кенгашларига сайловлар тўғрисида”ги

Қонуни

2003 йил

август


IX боб

49 модда

25

93 Ўзбекистон Республикаси Олий

Мажлисига сайлов тўғрисид”ги Қонуни

2003 йил

август

III боб

65 модда

94 Ўзбекистон Республикаси “Валютани

тартибга солиш тўғрисида”ги Қонуни

2003 йил

11 декабр

(янга таҳрирда)

VI боб

21 модда

95 Ўзбекистон Республикаси “Республика

давлат бошқарув органларининг

тизимини такомиллаштириш


2003 йил

9 декабр

96 Ўзбекистон Республикаси “Фермер

хўжалиги тўғрисида”ги Қонун

2004 йил

26 август

VI боб

36 модда

97 Ўзбекистон Республикаси “Сиёсий

партияларни молиялаштириш


2004 йил

30 апрел

7 та модда

98 Ўзбекистон Республикаси “Муҳофаза

этиладиган табиий ҳудудлар


2004 йил

3 декабр

XI боб

50 модда

99 Ўзбекистон Республикаси “Жиноий

фаолиятдан олинган даромадларни

легаллаштиришга ва терроризмни

молиялаштиришга қарши курашиш


2004 йил,

август

2006 йил

1 январдан

амалга

киритилган

V боб

24 модда


Президентининг “Қамоққа олишга

санкция бериш ҳуқуқини судларга

ўтказиш тўғрисида”ги фармони

2005 йил

8 август

101 “Давлат бошқарувини янгилаш ва янада

демократлаштириш ҳамда мамлакатни

модернизация қилишда сиёсий

партияларнинг ролини кучайтириш

тўғрисида” Ўзбекистон

Республикасининг Конституциявий

Қонуни

Қонунчилик

палатаси

томонидан2007

йил

28 феврал

Сенат

томонидан

2007 йил 29

мартда

маъқулланган

2007 йил

11 апрел

2008 йил

1 январдан

кучга кирган


Президентининг “Ўзбекистон Олий

таълим муассасалари талабаларининг

“Универсиада” спорт мусобақаларини

ташкил этиш тўғрисида”ги қарори

2007 йил

16 апрел

26

103 “Ҳомийлик тўғрисида” Ўзбекистон

Республикасининг Қонуни

2007 йил

2 май

IV боб 23

модда

104 Ўзбекистон Республикасининг “Йод

етишмаслиги касалликлари

профилактикаси тўғрисида”ги Қонуни

2007 йил

3 май

V боб

25 модда


Президентининг “Ёш оилаларни моддий

ва маънавий қўллаб-қувватлашга дойир

қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги

фармони

2007 йил

18 май

106 Ўзбекистон Республикасининг “Бола

ҳуқуқларининг кафолатлари тўғрисида”

ги Қонун

2008 йил

7 январ

4 боб 32

модда

107 Ўзбекистон Республикасининг “Одам

савдосига қарши кураш тўғрисида” ги

Қонуни

2008 йил

17 апрел


«Музейлар тўғрисида»ги Қонуни

2008 йил

28 август

VIII боб

36 модда

109 Ўзбекистон Республикасининг Бола

ҳуқуқлари тўғрисидаги конвенцияга

доир, болалар савдоси, болалар

фоҳишабозлиги ва болалар

порнографиясига тааллуқли факультатив

протоколга (Нью-Йорк, 2000 йил 25 май)

қўшилиши ҳақида

2008 йил

5 декабр


фуқаровий ва сиёсий ҳуқуқлар

тўғрисидаги халқаро пактга доир, ўлим

жазосини бекор қилишга қаратилган

иккинчи факультатив протоколга (Нью-

Йорк, 1989 йил 15 декабрь) қўшилиши

ҳақида

2008 йил

5 декабр

11 модда


“Археология мероси объектларини

муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланиш

тўғрисида»ги Қонуни

2009 йил

29 август

5 боб 34

модда

112 Ўзбекистон Республикасининг “Ёнғин

хавфсизлиги тўғрисида”ги Қонуни

2009 йил

28 август

6 боб

40 модда

113 Ўзбекистон Республикасининг Архивлар

тўғрисида қонуни

2010 йил

15 июн

VI боб

36 модда

114 Ўзбекистон Республикасининг “Жиноят

ишини юритиш чоғида қамоқда сақлаш


2011 йил

26 август

VIII боб

59 модда

27


“Географик объектларнинг номлари


2011 йил

26 август

IV боб

24 модда

116 Ўзбекистон Республикасининг “Оилавий

тадбиркорлик тўғрисида»ги Қонуни 2012 йил

23 мартда

VII боб

35 модда

117 Ўзбекистон Республикасининг “Хусусий

мулкни ҳимоя қилиш ва мулкдорлар

ҳуқуқларининг кафолатлари


2012 йил

30 август

IV боб

29 модда

118 «Мардлик» орденини таъсис этиш

тўғрисида 2012 йил

30 август

5 модда

119 Ўзбекистон Республикасининг “Хусусий

банк ва молия институтлари ҳамда улар

фаолиятининг кафолатлари тўғрисида»ги

Қонуни

2012 йил

5 декабр

V боб

26 модда


“Тадбиркорлик фаолияти соҳасидаги

рухсат бериш тартиб-таомиллари


2012 йил

5 декабр

29 модда

121 Ўзбекистон Республикасининг “Тезкор-

қидирув фаолияти тўғрисида”ги Қонуни 2012 йил

5 декабр

V боб

31 модда


“Экологик назорат тўғрисида”ги Қонуни 2013 йил

12 декабр

IV боб

27 модда


“Васийлик ва ҳомийлик тўғрисида”ги

Қонуни

2013 йил

12 декабр

IX боб

50 модда

124 Одамнинг иммунитет танқислиги вируси

келтириб чиқарилган касаллик (ОИВ

инфекцияси) тарқалишига қарши

курашиш тўғрисидаги қонун

2013 йил

23 сентябр

V боб

28 модда


“Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси


2014 йил

10 апрел

VII боб

51 модда

126 Ёшларга оид давлат сиёсати тўғрисида 2016 йил

15 сентябр

127 Ўзбекистон республикаси

Президентининг “Тадбиркорлик

фаолиятининг жадал ривожланишини

таъминлашга, хусусий мулкни хар

томонлама химоя қилишга ва

ишбилармонлик муҳитини сифат

жиҳатидан яхшилашга доир қўшимча

чора тадбирлар тўғрисида” ги фармони

2016 йил

5 октябр

128 “Кексалар, ногиронлар ва аҳолининг 2016 йил

28

ВОЯГА ЕТМАГАНЛАРНИНГ ҲУҚУҚБУЗАРЛИКЛАРИГА

ОИД ВАЗИЯТЛАР

Тавсия этилаётган вазиятлар бирмунча мураккаброқ бўлиши мумкин.

Мактабда мураккаброқ вазиятларни ечишни ўрганса, танловларда

иштироки осон бўлади. Ушбу вазиятларни ечишда ўқувчи Жиноят

кодекси, Жиноят процессуал кодекси, Макъмурий жавобгарлик

тўғрисидаги кодекс, Меҳнат кодекси ва бошқа қонун ҳужжатлар билан

ишлашларига тўғри келади

1. 17 ёшли талабалар А ва Н дарсдан қочиб, паркка кетишди. Афтобусда

йўловчилар камлигидан фойдаланиб, юмшоқ ўриндиққа исмларини ўйиб ёзди.

Шу билан бирга улар тамаки чекиб, кулини ўриндиққа тушириб қўйишди.

Пассажирлардан бири ўриндиқни бир парчаси куйганини кўриб, талабаларни

тартибга чақирди. Талабалар афтобус тўхташи билан қочиб тушиб кетишди.

Бироқ, талабаларни ички ишлар ходимлари топишди.

Айтинг-чи талабалар қандай жазога лойиқ?

.......................................................................................................................................

2. 15 ёшли Б. ўртоғи билан уришиб қолди. Эртасига атайлаб унинг дераза

ойналарини синдирди. Участка милицияси Б. нинг қилмиши учун унинг ота-

онасига катта миқдорда жарима солинишини маълум қилди.

Сизнингча Б. қандай жазога лойиқ?

....................................................................................................................................... 3. 16 ёшли Г. синфдоши С. ни унинг шахсига тегадиган сўзлар билан

ҳақоратлади. Сўнг қўл телефонини зўрлик билан тортиб олди. Эртасига С.

телефонини қайтаришни сўраганида йўқотиб қўйганини айтди ва қайтармади.

С. судга мурожаат этди.

Г. қандай жазога лойиқ деб ўйлайсиз?

....................................................................................................................................... 4. 17 ёшли фуқаро М. 14 ёшли С. ни тиланчилик қилишга мажбур

қилади. Бунинг учун фуқаро М. га маъмурий чора кўрилди. Бир ойдан сўнг, 15

ёшли Г. ни спиртли ичимлик ичишга ўргата бошлади. Фуқаро М. нинг хатти-

ҳаракатини ҳуқуқ посбонлари аниқлашди.

Уни қандай жазо кутмоқда?

.......................................................................................................................................

бошқа ижтимоий эҳтиёжманд тоифалари

учун ижтимоий хизматлар тўғрисида”

26 декабр

129 “Коррупцияга қарши кураш тўғрисида” 2017 йил

3 январ

130 “Маъмурий қамоқни ўташ тартиби

тўғрисида”

2017 йил

9 январ

29

5. 17 ёшли фуқаро А. 11 ёшли укаси С. билан шаҳар транспортида

чиптасиз юргани учун назоратчи ушлаб олди. Назоратчи йўл ҳақи тўлашни

талаб қилганида укам кичкина, йўл ҳақи тўламайман, деб жанжал қилди ва

назоратчини ҳақорат қилди. Назоратчи, фуқаро А. га чора кўриш учун судга

мурожаат қилди.

Фуқаро А. ни қандай жазо кутмоқда?

.......................................................................................................................................

6. 15 ёшли Алишер ёзги таътил вақтида дўконга минерал сув сотувчиси

бўлиб ишга кирди. Дўкон эгаси уни ҳафтасига 48 соат ишлатиб, катталар

билан бир хил маош тўлади.

Алишернинг ҳуқуқларини тўғри баҳоланг.

....................................................................................................................................... 7. Н. исмли фуқаро ишдан уйга келганда айрим буюмлари

ўғирланганлигини кўрди. Ўғри шу маҳаллада яшовчи М. эканлигига ишонч

ҳосил қилиб, унинг эшигини бузиб, уйидан ўзининг йўқолган буюмларини

олиб чиқиб кетди.

Фуқаро М. Конституциянинг қайси моддасига хилоф ҳаракат қилди?

Уни хатти-ҳаракатларини баҳоланг.

.......................................................................................................................................

8. 16 ёшли ходим С. ҳар куни 7 соатдан ишлайди. У 6 ой ишлаганидан

сўнг, меҳнат таътили беришини сўраб маъмуриятга ариза берди. Раҳбари ҳали

ишлаганига 6 ой тўлмаганини айтиб ходим С. га меҳнат таътили бермади.

Раҳбарнинг хатти-ҳаракатларини Ўзбекистон Республикаси қонунчилиги

асосида баҳоланг.

.......................................................................................................................................

9. 17 ёшли В. ни кечқурун катта хусусий магазин ойнасини синдириб,

ичкарига кираётганида милиция ходимлари қўлга олишди. Тергов пайтида В.

ни магазинга ўғирликка кириш ниятида ойнани синдирган деб айблашди.

Бироқ, В.нинг ота-онаси унга тегишли бўлган медицина хулосасани олиб

келишди. Унда В психологик томондан етишмовчилиги борлиги қайд этилган

эди.

Айтинг-чи суд В. га нисбатан қандай жазо чорасини қўллаши мумкин?

.......................................................................................................................................

10. Ҳеч қаерда ишламайдиган 17 ёшли Баҳодир ўғирлик қилишга аҳд

қилди. 16 ёшли Муроддан маҳалладаги энг бой оилани суриштирди. Уй

эгаларининг уйда бўлиш-бўлмаслиги ҳақида батафсил маълумот олди ва

Муродни қуруқ қўймаслигини айтди. Мурод рози бўлди. Баҳодир ҳамтовоғи

16 ёшли Собир билан тил бириктирди ва ўғирлик режасини тузди. Режа

бўйича ўғирлик шанба куни кечаси содир этилиши лозим эди. Бу куни уй

эгалари дам олиш учун дала ҳовлига кетишади. Режага кўра Баҳодир ва Собир

эшикни бузиб тилла тақинчоқлар ва пулларни ўғирлашга келишиб олдилар.

Муродга эса қоровуллик қилиб туриш вазифаси топширилди. Мурод ўзининг

жиноятда иштирокчига айланиб қолишини тушуниб қолди ва

режалаштирилаётган ўғирлик ҳақида милицияга хабар берди.

30

Баҳодир ва Собир режалаштирган ишларини амалга ошира олмади. Улар

воқеа жойида милиция ходимлари томонидан қўлга олинди.

Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига кўра Мурод ва Собир қандай

жазоланади?

.......................................................................................................................................

11. Биринчи курс талабалари баҳорда амалиёт ўташ учун раҳбари билан

қадимги шаҳар харобаларини қазиш учун амалий машғулотга чиқдилар. 17

ёшли талаба М. ерни қазиётиб, битта хум топиб олди. Ичида қадимги

қимматбаҳо металлар ва тошлар бор эди. Уни ҳеч кимга кўрсатмай тупроқ

тагига яшириб қўйди. Кечки пайт хумни олиб уйига жўнаб кетди. Бироқ, М.

ни йўлда ички ишлар ходимлари тўхтатишди. М. ни давлат мулкига хиёнат

қилишда айблашди.

Талаба М. қандай жазога лойиқ?

....................................................................................................................................... 12. 17 ёшли Г исмли қиз Н. исмли ўртоғининг тақинчоғини ўғирлашга аҳд

қилди. Н. нинг уйига бирга дарс қилиш баҳонасида келган Г . уйда Н. дан

бошқа ҳеч ким йўқлигидан фойдаланиб, катта суммадаги бир неча тилла

тақинчоқларни ўғирлаб кетди. Буни сезган Н. “Тилла тақинчоқларни қайтар,

бўлмаса ҳуқуқни ҳимоя қилиш органига мурожаат қиламан” деб Г. ни

қўрқитди. Бунга жавобан Г. Н. ни қаттиқ металл парчаси билан бошига уриб,

жароҳатлади.

Г. қандай жазога лойиқ деб ўйлайсиз?

.......................................................................................................................................

13. Осон пул топиш йўлини ўйлаб юрган 17 ёшли А ва С ўғирлик

қилишга аҳд қилишди. Янги кўчиб келган бой хонадоннинг барча уй

жиҳозларини кундуз куни машинага ортиб кетишди. Қўшни бошқа уйга

кўчаяпти деб ўйлаган қўшнилар 16 ёшли В ва Г уларга уй жиҳозларини

машинага ортишга ёрдам беришди. Кеч соат 6 да уй эгалари ўғрилик содир

бўлганлигини кўриб, қўшни В ва Г ларни ўғриликка шерикликда айблади.

Ички ишлар ходимлари ҳақиқий ўғрилар А ва С ни топишди.

Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига асосан иштирокчилар қандай

жазога лойиқ?

......................................................................................................................................

14. Нодир ҳарбий хизматчи. Уни ҳарбий ҳаракатларда иштирок этиш

учун юборишди. Ҳарбий ҳаракатлар тўхтатилгандан сўнг Нодирнинг

йўқолганлиги маълум бўлди. Қариндошларининг аризасига мувофиқ суд бир

йилдан сўнг Нодирни вафот этган деб эълон қилди. Суднинг қароридан сўнг

Нодирнинг қариндошлари унга тегишли бўлган шахсий уйи, рўзғор

анжомлари ва машинасини бўлиб олишди. Нодир ҳарбий ҳаракатлар чоғида

қаттиқ жароҳатланган, хотирасини йўқотган эди. 2 йилдан сўнг у соғайиб

ҳарбий қисмга қайтиб келди. Нодир мол-мулкини қайтариб олиши учун нима

қилиши керак?

Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига асосан Нодирнинг ҳуқуқлари

қандай тикланади.

.......................................................................................................................................

31

15. 16 ёшли Баҳодир маҳаллада тез-тез безорилик қилиб, одамларнинг

тинчини буза бошлади. Портловчи ўйин ўйнаши натижасида қўшни уйнинг

деразаси синиб кетди. Деразадан узоқ бўлмаган жойда ўйнаб юрган 8 ёшли

боланинг бошига ойна синиқлари тушиб тан жароҳати олди.

Маҳалла фаоллари Баҳодирнинг устидан судга ариза берди. Суд уни

қилмишидан пушаймон эканлиги, етказилган зарарни тўлашни бўйнига

олганлиги учун жазодан озод қилди.

Бир йил ўтгандан сўнг у кечки пайт ишдан қайтаётган Умидани совуқ

қурол билан қўрқитиб, тилла тақинчоқларини юлиб олди. Умида уни судга

берди.

Баҳодирни қандай жазо кутмоқда?

.......................................................................................................................................

16. Корхона раҳбари ходим Алиевни ишдан кейин қолиб, бир оз унга

ҳужжатлар билан ишлашда кўмаклашишини илтимос қилди. Алиев гарчи

меҳнат шартномасида назарда тутилмаган бўлса-да, раҳбарнинг илтимосини

рад эта олмай соат 22:00 га қадар унга ёрдамлашди.

Орадан бир қанча вақт ўтгач, бу ҳол яна такрорланди. Бу гал ходим

раҳбарга рад жавобини берди. Аммо раҳбар уни шу ишни охиригача якунлаб

бермаса, ишдан бўшатиш билан таҳдид қилди. Раҳбар Алиевга эртага ишга

келмаслиги ва ишдан бўшаши ҳақида ариза ёзиши кераклигини айтди. Ўз

навбатида ходим ҳам ўзини ҳимоя қила олишини айтиб хонадан чиқиб кетди.

Бу вазиятда ким ҳақ? Меҳнат кодексининг ҳамда МЖТҚнинг қайси

бандлари бузилган?

.......................................................................................................................................

17. Ўрта мактаб ўқувчилари Б ва Т синфдошлари Ш. ни сурункали

равишда мазах қилиб устидан кулишарди. Бир куни Б ва Т бутун синф орасида

Ш. ни мазах қилиб папкасини ўзаро тортиб йиртишди. Ушбу ҳаракатларга

чидай олмаган Ш. синфдоши Б. ни зинадан тушаётганида итариб юборди. Б.

олинган тан жароҳатлари натижасида воқеа жойида ҳалок бўлди.

Иштирокчиларнинг ҳаракатларига қонуний баҳо беринг.

....................................................................................................................................... 18. 16 ёшли Б ва Р поезд йўли яқинида истиқомат қилишади. Улар йўлдан

поезд ўтганда вагонлар ойналарини тош отиб синдиришарди. Шундай

кунлардан бирида Б ва Р ўтаётган поезд ойналарини тош отиб

синдиришаётганда маҳалла участка нозири томонидан ушланди.

Б ва Р қандай жазога лойиқ?

....................................................................................................................................... 19. 17 ёшли А. транспорт воситасини бошқариш ҳуқуқини берувчи

ҳужжатларсиз отасининг Нексия русумли автомобилини бошқариб

кетаётганида тўсатдан светафорнинг қизил чироғи ёнди. А. тормозни босишга

улгурмай рулни бурди. Бу хунук воқеа сабаб йўл четидаги такси ҳайдовчиси

О. нинг юрак хуружи тутди. А. Нексиянинг калитини йўл четидаги

таксичилардан бирига бериб милиция чақиришини илтимос қилди ҳамда ўзи

О. ни касалхонага олиб кетди. О. га миокард инфаркти ташхиси қўйилди.

32

Шифокорлар агар А. бироз кечикканда О. нинг ҳалок бўлиши мумкинлигини

айтишди.

А. нинг ҳаракатларига баҳо беринг.

....................................................................................................................................... 20. 17 ёшли Г. информатика фанига жуда қизиқади. У қатор халқаро

турнирларда юқори ўринларни эгаллаган. Бир куни унинг эски таниши 29

ёшли С. ундан махфий интернет сайтини очишга ёрдам беришини сўради ва

унга катта миқдорда пул ваъда қилди. Г. танишининг шартига кўниб сайтнинг

кодини очиб тегишли маълумотларни олиб берди. Ушбу системага хакер

кирганини сезган МХХ органлари қайси компьютер орқали система коди

бузилганини аниқлашга киришишди. Г. нинг уйидаги компьютер интернет

тизимига уланган эди. Қилинган операция Г. нинг уйидаги компьютердан

қилингани маълум бўлди. МХХ ходимлари Г. ни қўлга олишди. Г. ушбу

ҳаракатлар бошида таниши 29 ёшли С. турганини айтди ва айбига иқрор

бўлди.

С ва Г қандай жазога лойиқ?

................................................................................................................................ .......

21. 17 ёшли Акром душанба куни эртадан ишдан бўшаши ҳақида ариза

ёзиб бошлиғига берди. Эртасига ўзи билан тенгдош Икром билан дам олиш

учун шаҳар ташқарисига чиқиб кетди. Кечқурун спиртли ичимлик ичиб маст

ҳолда машина хайдаб уйга кетди. Йўлда милиция ходимлари уларни тўхтатиб

хушёрхонага келтиришди. Эртаси куни мастлиги тарқалгач, Акром ва Икром

маъмурий қамоққа олиниши ҳақидаги хабарни эштишди.

Сиз Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига асосланиб иштирокчилар

хатти ҳаракатлари билан қайси қонунларни бузди деб ўйлайсиз? Уларнинг ҳар

бирини қонунга асосан қандай жазо кутмоқда?

.......................................................................................................................................

22. 17 ёшли М. бозордан бир қоп картошка сотиб олиб, автобусда уйга

олиб кетди. Кондуктор ўзига ва олиб кетаётган юкига ҳам йўл ҳақи тўлашни

талаб қилди. Бироқ М. ўзи учун йўл ҳақи тўлади холос. Кондуктор юк учун

ҳам йўл хақи тўлайсан деб туриб олгач, М. кондукторни хақорат қилди.

Кондуктор М.ни устидан ҳуқуқни ҳимоя қилувчи органга мурожаат қилди.

Маълум бўлишича, М. га аввал ҳам қўшнисини ҳақоратлагани учун маъмурий

жазо берилган экан.

Айтинг-чи М. ни қандай жазо кутмоқда?

....................................................................................................................................... 23. 17 ёшли Н. хусусий ишлаб чиқариш корхонасига ишга кирди. Корхона

раҳбарини ишончини қозонган Н. ўзига ишониб топширилган маҳсулотлардан

03-03 миқдорда яшириб олиб кета бошлади. Маҳсулотлар камайиб

кетаётганидан шубҳаланган корхона раҳбари Н ни кузатиш учун одам қўйди.

Кузатувчи Н. ни жиноят устида ушлаб олди.


----------------------------------------------------------------------------------------------------

24. Метрода кетаётган М. исмли 17 ёшли йигит вагон деворларига

ёпиштирилган турли эълонларни кўчириб ола бошлади. Уни кўрган

33

йўлбошчилардан бири М. га танбеҳ берди. Унга жавобан М. вагон навбатдаги

бекатда тўхташи билан вагон эшигини тепиб қийшайтириб тушиб кетди.

Ҳуқуқни ҳимоя қилувчи посбонлардан бири уни ушлади.

М. қандай жазога лойиқ.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

25. 17 ёшли Н. отасининг машинасини рухсатсиз ҳайдаб чиқиб кетди.

Тезликни ошириб йўл четида турган “Матиз” русумли машинани туртиб ўтиб

кетди. “Матиз” машинани эгаси бу жиноятни ким қилганлигини аниқлади.

Н. қандай жазога лойиқ деб ўйлайсиз?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

26. 16 ёшли М. исмли шахс ёзги таътил кунлари Н. исмли шахснинг

шахсий дўконига вақтинча ишга кирди. Бир куни М. дўкон эгаси йўқлигидан

фойдаланиб, қимматбаҳо фотоаппаратни ўғирлади. Фотоаппарат

йўқолганлигини сезган дўкон эгаси М. ни кузата бошлади. М. фотоаппаратни

қўшниси С. га сотганлигини билиб олди.

М. қандай жазога лойиқ деб ўйлайсиз?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

27. 17 ёшли М. қўшниси Т. исмли боланинг велосипеди кўчада қолиб

кетганлигини кўрди. Кўчада ҳеч ким йўқлигидан фойдаланиб, велосипедни

яшириб қўйди. Т. велосипедни топиб беришни илтимос қилиб, маҳалла

посбонларига ариза берди. Маҳалла посбонлари велосипедни М. яшириб

қўйганини аниқлашди.

М. қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

28. 17 ёшли фуқаро А. қўшнисини уй телефонида ким биландир

гаплашаётганини эшитиб қолди. Унда мол тушириш, нарх-наво ҳақида гап

кетар эди. А. пойлаб юриб қўшни Н. яна уй телефонида гаплашаётганини

сезиб қолди. Дарҳол Н. нинг телефон симини улаб, Н. ким билан ва нима

ҳақда гаплашаётганини билиб олди. Н. катта магазин мудири бўлиб, омборга

катта миқдорда мол туширган эди. Телефон орқали Н. ни омбори

қаердалигини билиб олган А. ўртоқлари 16 ёшли С. 17 ёшли Р. лар билан

тунда омборга ўғирликка тушди. Қоровул омборни ташлаб кечқурин тўйга

кетган эди. Ўғирланган молларни 18 ёшли савдогар Д га берди. Д молларни

сотаётганда қўлга тушди. Ички ишлар ходимлари Д. орқали ҳақиқий

ўғриларни топишди.

Сизнингча иштирокчилар қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

29. 20 ёшли Ф. исмли шахс Тошкент – Термиз йўналиши бўйича

юрадиган автобусга чиқиб, йўловчиларга тайзиқ ўтказиб, пулларини тортиб

олди.

Ф. қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

30.17 ёшли Ф. исмли шахс кечки соат 19 дан кейин У. исмли шахснинг

хонадонига кириб, қимматбаҳо анжомларини олиб чиқиб кетди.


34

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

31. 15 ёшли Н. исмли шахс кўчада кетаётган А. исмли аёлнинг бўйнидаги

занжирини ошхона пичоғини кўрсатиб тортиб олди. Кейин аниқланишича

занжир тилла эмас экан.


-----------------------------------------------------------------------------------------------------

32. 15 ёшли Б ва Н поезд йўли рельсларини бирлаштириб болтларини

бураб олишди.

Йўлдан ўтаётган поездлар темир йўл ҳалокатига учради.

Б ва Н қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

33. 13 ёшли вояга етмаган Н билан К қўшни Г. нинг машинаси эшигининг

очиқлиги ва калити қолдирилганлигидан фойдаланиб, машинани миниб

кўришди. Лекин уларнинг тажрибаси йўқлиги учун машинани симёғочга

бориб уришди ва машинага шикаст етказишди.

Н ва К қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

34. 14 ёшли Ж исмли шахс мактабдаги спорт зали кийиниш хонасида ҳеч

ким йўқлигидан фойдаланиб синфдошларининг пулларини ва қўл

телефонларини олиб қўяётганида қўлга тушди.

Ж. қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

35. 18 ёшли З исмли шахс 14 ёшли Л исмли шахсдан қўшнисининг уйини

ўмариш учун ёрдамчи сифатида фойдаланди.

З ва Л қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

36. Вояга етмаган С. исмли шахс автобусда кета туриб, К. исмли

қариянинг чўнтагини кавлаб турганида қўлга тушди.

С. қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

37. Вояга етмаган З. исмли шахс Қозоғистон ва Ўзбекистон ўртасидаги

Қоплонбек постидан наркотик моддасини олиб ўтишди иштирок этаётганида

божхона хизматчилари томонидан қўлга олинди.

З. қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

38.16 ёшли А. исмли вояга етмаган қиз дарс жараёнида ҳазиллашиб Н.

исмли қизнинг сочини тортганида, Г. исмли қизнинг қўлидаги ручка пероси Н.

нинг қўлига санчилиб қолиб, жароҳат етказди.

А.ваГ. қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

39. З . исмли 14 ёшли шахс пиротехника буюмларини давлат чегарасидан

ноқонуний йўллар билан қўшни давлатдан олиб кириш жараёнида қўлга

тушди.


35

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

40. Кимё хонасида лаборатория иши учун олиб келинган реактив

моддалар 16 ёшли З. томонидан қўлбола портлагич ясаш учун ҳеч кимдан

сўрамай яширинча олиб чиқиб кетилди.


-----------------------------------------------------------------------------------------------------

41. Т. исмли коллеж ўқувчиси О. исмли 8-синф ўқувчисининг микро

ҳисоблаш машинасини зўравонлик билан тортиб олди.

Т. қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

42. Вояга етмаган Г. исмли шахс дўстининг 200 минг сўмлик қўл

телефонини ўғирлади.

Г. қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

43. 20 ёшли Ф. исмли шахс Тошкент – Термиз йўналиши бўйича

юрадиган автобусга чиқиб, йўловчиларга тайзиқ ўтказиб, пулларини тортиб

олди.


-----------------------------------------------------------------------------------------------------

44. Ф. исмли шахс кечаси соат 19 дан кейин У. исмли шахснинг

хонадонига кириб, қимматбаҳо анжомларини олиб чиқиб кетди.


-----------------------------------------------------------------------------------------------------

45. . Г ва Д исмли вояга етмаган шахслар синф журналини ёқиб юборди.

Г ва Д қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

46 Қиш кунларида Н ва Г исмли вояга етмаган шахслар тор кўча

бошидаги тепаликда сирпанчиқ учиб қор бўрон ўйнашарди. Н. томонидан

отилган қор Г. нинг кўзига келиб тегди. Г нинг кўзи шикастланди.


-----------------------------------------------------------------------------------------------------

47. У. исмли вояга етмаган шахс магазинга ишга кирди. Пайтдан

фойдаланиб магазиндаги видеомагинтофон ва видеокамерани олиб чиқиб

кетди ва уни бозорда пуллаётган пайтда қўлга тушди.

У. қандай жазога лойиқ?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

48. . Ёзги таътилда супермаркетда сотувчининг ёрдамчиси бўлиб

ишлаётган вояга етмаган З. тенгдошлари Ф ва М ларга видеомагнитафон

ҳамда видеокамерани пинҳона ўғирлаб кетиш мумкинлигини айтди. Ф ва М

томонидан ўғирлик содир этилди.

Ф ва М қандай жазога лойиқ?

36

ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ АСОСЛАРИДАН ТЕСТЛАР

1. Давлатнинг тузилиш шакллари қандай? А. Парламент республикаси, монархия

В. Демократия, автократия, тоталитаризм

С. Президент республикаси, конституциявий

Д. Унитар давлат, федерация, конфедерация

2. “Конфедерация” сўзининг маъноси нима?

А. Лотинча сўз бўлиб иттифоқ, уюшма деган маъноларни билдиради.

В. Юнонча бирлашган, қўшилган деган маъноларни билдиради.

С. Французча сўз бўлиб, “ягона мақсад” маъноларни билдиради.

Д. Немис тилидан олинган бўлиб, “тараққиёт сари бирлашиш” маъноларни

билдиради.

3. “Афлотун қонунлари моҳияти” кимнинг қаламига мансуб

А. Имом Мотирудийнинг

В. Абу Наср Форобийнинг

С. Қаффол Шошийнинг

Д. Бурҳониддин Марғинонийнинг

4. Субъектив ҳуқуқ бу....

А. Маълум бир шахсгагина тегишли бўлган ҳуқуқ

В. Хулқ-атвор қоидаларининг йиғиндиси

С. Кишининг жамиятдаги тутган ўрни

Д. Қонунларда акс этган ҳуқуқ

5. Фавқулодда ҳолат тартиби шароитида, жамоат тартибига тажовуз

қилганлиги учун қандай маъмурий жазо қўлланилади? А. 3 суткадан 15 суткагача маъмурий қамоққа олинади

В. 15 суткадан 30 суткагача маъмурий қамоққа олинади

С. 30 суткагача маъмурий қамоққа олинади

Д. Бир йилгача озодликдан маҳрум қилинади.

6. Қуйидагилардан кимларга нисбатан “ахлоқ тузатиш ишлари”

қўлланилмайди? А. 16 ёшдан 18 ёшгача бўлган вояга етмаганларга

В. Иккита боласи бор аёлларга нисбатан

С. Тўртта фарзанди бўлган эркакларга нисбатан

Д. Пенсия ёшига етганларга нисбатан

7. “Адвокатлик фаолияти кафолатлари ва адвокатларни ижтимоий

ҳимоялаш тўғрисида”ги қонун қачон қабул қилинган? А. 1996 йил 27 декабрда

В. 1998 йил 25 декабрда

С. 1997 йил 29 августда

Д. 2002 йил 4 апрелда

37

8. Вояга етмаган қизларга “озодликдан маҳрум қилиш” жазоси берилса

бу жазони қаерда ўтайди? А. Суд ҳукмига биноан белгиланган жойда

В. Иш ёки ўқиш жойида назорат остида

С. Умумий тартибли тарбия колонияларда

Д. Тегишли ҳокимият қарорига кўра белгиланган жойда

9. “Агар давлат дин ва қонунларга таянмайдиган бўлса, ўз шавкати ва

қудратини узоқ вақт сақлай олмайди” деган сўзлар кимга тегишли? А. Афлотунга

В. Абу Наср Форобийга

С. Юсуф Хос Ҳожибга

Д. Амир Темурга

10. “Ҳар ким оммавий ахборот воситаларига чиқиш, ўз фикри ва

эътиқодини ошкора баён этиш ҳуқуқига эга” қайси ҳуқуқий ҳужжатдан

олинган?

А. Ўзбекистон Республикаси Конституциясидан

В. “Оммавий ахборот воситалари тўғрисида”ги қонундан

С. Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон деклорациясидан

Д. Инсон ҳуқуқлари бўйича миллий Марказ дастуридан

11. Вояга етмаган шахсни ўғирлагани учун унга қандай жиноий

жавобгарлик белгиланган?

А. 5 йилдан 10 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан

В. 5 йилдан 8 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан

С. 3 йилдан 5 йилгача қамоқ жазоси белгиланган

Д. 10 йилдан 15 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари

12. “Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари тўғрисида”ги

қонуни (янги таҳрири) қачон қабул қилинган?

А. 1992 йил 5 майда

В. 1994 йил 22 сентябрда

С. 1999 йил 14 апрелда


13. Республикамиздаги Адолат социал-демократик партияси қачон

тузилган?

А. 1995 йил 18 февралда

В. 1997 йил 21 декабрда

С. 1998 йил 5 октябрда

Д. 1999 йил 8 сентябрда

14. “Тузук” ибораси қандай маънони англатади? А. “Темур тузуклари”дан олинган бўлиб “лашкар” маъносини билдиради

В. Туркий сўзидан олинган бўлиб, “қонун”, “қоида”, “низом”, “тартиб” деган

маъноларни билдиради

С. Форс тилидан олинган бўлиб, “мунтазам қўшин” маъносини билдиради

38

Д. Арабча сўз бўлиб “низом”, “қоида” деган маънони билдиради

15. Бухоро амирлигида (XIX аср охири) олий суд ҳокимиятини ким

бошқарган?

А. Қушбеги

В. Қозикалон

С. Бош вазир

Д. Амирнинг ўзи бошқарган

16. Маъмурий жавобгарликка неча ёшдан бошлаб тортилади А. 13 ёшдан

В. 14 ёшдан

С. 15 ёшдан

Д. 16 ёшдан

17. Интизомий жазонинг амал қилиш муддати қанча?

А. Жазо қўлланилган кундан бошлаб 3 ой

В. Жазо қўлланилган кундан бошлаб 5 ой

С. Жазо қўлланилган кундан бошлаб 6 ой

Д. Жазо қўлланилган кундан бошлаб 1 йил

18. Ҳомиладорлик ва туғиш таътили тугагандан сўнг аёлга яна неча

йилгача нафақа тўлаш шарти билан таътил берилади?

А. 1 йилгача

В. 2 йилгача

С. 3 йилгача

Д. 4 йилгача

19. “Бола ҳуқуқларининг кафолотлари тўғрисида”ги Ўзбекистон

Республикасининг қонуни қачон кучга киритилган?

А. 1989 йил 2 декабр

В. 1991 йил 5 июн

С. 2007 йил 1 декабр

Д. 2008 йил 8 январ

20. Муайян мақсадларга эришиш учун тузилган тўла мустақил

давлатларнинг кўнгилли иттифоқи бу...

А. Унитар давлат

В. Федератив давлат

С. Конфедератив давлат

Д. Империя давлати

21. Қуйидагилардан қонуний актларга мисол келтиринг А. “Қурбон ҳайитини нишонлаш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси

Президентининг қарори

В. “Судлар тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонуни

С. Жиноят – процессуал кодекси

Д. Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон деклорацияси

22. Маъмурий – ҳуқуқий лаёқатга инсон қачон эга бўлади?

39

А. Маъмурий жавобгарлик ёшига етиши билан

В. Маъмурий ҳуқуқий муносабатлар иштирокчиси бўлиши керак

С. У одам дунёга келган пайтдан бошлаб пайдо бўлади, умрининг охиригача

давом этади

Д. Давлат бошқарув соҳасида ўзига юкланган мажбуриятларни бажариш

қобилиятига эга бўлиши керак.

23. “Маъмурий жавобгарлик тўғрисида”ги кодекснинг нечанчи

моддасида маъмурий ҳуқуқбузарлик белгилари кўрсатилган А. 6-моддасида

В. 10-моддасида

С. 22-моддасида

Д. 33-моддасида

24. “Маъмурий жавобгарлик тўғрисида”ги кодексга биноан нечта

маъмурий жазо чоралари қўлланилиши мумкин? А. 7 та

В. 6 та

С. 8 та

Д. 5 та

25. Вояга етмаганлар учун қамоқ жазосининг муддати...

А. 1 ойдан 3 ойгача

В. 1 йилдан 2 йилгача

С. 1 йилдан 3 йилгача

Д. 2 йилдан 3 йилгача

26. Юридик шахснинг ҳуқуқ лаёқати қачон вужудга келади? А. Шахс туғилган пайтда вужудга келади, вафоти билан тугайди

В. Юридик шахснинг ўз ихтиёрига кўра

С. У тузилган пайтдан бошлаб вужудга келади

Д. Юридик шахсга ҳуқуқ лаёқати белгиланмаган

27. Қуйидагилардан қайси бири муниципал мулк ҳисобланади?

А. Давлат аҳамиятига эга бўлган маданий ва тарихий бойликлар

В. Халқ таълими, маданият, соғлиқни сақлаш муассасалари

С. Шахсий ишлаб чиқариш корхоналар, фирмалар

Д. Қўшма корхоналар, кооперативлар

28. Иш вақтидан ташқари ишнинг муддати ҳар бир ходим учун йилига

қанча соат бўлиши мумкин?

А. 28 соатдан ошмаслик керак

В. 92 соатдан ошмаслик керак

С. 120 соатдан ошмаслик керак

Д. 150 соатдан ошмаслик керак

29. Ўзбекистон Республикасининг Меҳнат кодексида неча кун байрам

кунлари деб эълон қилинган?

А. 6 кун

40

В. 8 кун

С. 9 кун

Д. 11 кун

30. Янги ходим ишга кирди, унга 3 ойлик синов муддати белгиланди.

Айтинг-чи, синов муддати меҳнат стажига кирадими?

А. Ҳа, киради

В. Йўқ, кирмайди

С. Синов муддатидан сўнг меҳнат стажи бошланади

Д. Қонунда кўрсатилмаган

31. Меҳнат шартномаси ходимнинг ташаббуси билан бекор қилинса,

ходим қандай шартларга риоя қилиши керак?

А. Ходим 2 ой олдин шартномани бекор қилиш ҳақида ариза ёзади

В. Ходим 2 ҳафта олдин иш берувчини ёзма равишда огоҳлантириши лозим

С. Ходим 2 ҳафта олдин иш берувчини оғзаки огоҳлантиради, сўнг 1 ҳафта

қолганида ёзма равишда ариза беради

Д. Ходим 3 кун олдин ишдан бўшаш ҳақидаги аризани ёзишга ҳақли

32. 3 ёшга тўлмаган боласи бор аёл, агар бюджет ҳисобидаги корхонада

ишлаётган бўлса, ҳафтасига неча соат ишлаши керак? А. 35 соатдан ошмаслиги керак

В. 36 соат ишлайди

С. 38 соат ишлаши керак

Д. Қонунга кўра, 26 соат ишлаши керак

33. Жиноят кодексининг 105-моддасига кўра, қасддан баданга ўртача

оғир шикаст етказганлиги учун қандай жазо қўлланилади? А. 5 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки 5 йилгача озодликдан маҳрум қилиш

билан жазоланади

В. 3 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки 3 йилгача озодликдан маҳрум қилиш


С. 2 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки 2 йилгача озодликдан маҳрум қилиш


Д. 1 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки 2 йилгача озодликдан маҳрум қилиш


34. Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 35-моддасида қандай

жиноят турлари белгиланган А. Буйруқ ёки мансаб вазифасини бажариш жараёнида етказилган зарар

ҳақида

В. Охирги зарурат ҳолатлари

С. Қилмишнинг жиноийлигини истисно қилувчи ҳолатлар

Д. Моддий таркибли жиноят турлари белгиланган

35. Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодекси қачон амалиётга

киритилган?

А. 1994 йил 22 сентябрдан

41

В. 1995 йил 1 январдан

С. 1995 йил 1 апрелдан

Д. 1996 йил 1 январдан

36. Қуйидагилардан қайси орган фуқаролик тўғрисидаги ишларни

юритишга ҳақли?

А. Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори

В. Ўзбекистон Республикаси Қонунчилик палатаси

С. Ўзбекистон Республикаси Коституцион суди

Д. Ўзбекистон Республикасининг Ички ишлар вазирлиги

37. Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон деклорациясини Ўзбекистон қачон

расман тан олган?

А. 1991 йил 30 сентябрда

В. 1992 йил 2 мартда


Д. 1993 йил 24 октябрда

38. Қасддан одам ўлдирганлик учун Жиноят кодексида қандай жазо

белгиланган?

А. 10 йилдан 15 йилгача озодликдан маҳрум қилиш

В. 15 йилдан 20 йилгача озодликдан маҳрум қилиш

С. 15 йилдан 25 йилгача озодликдан маҳрум қилиш

Д. 20 йилдан 25 йилгача қамоқ жазоси белгиланган

39. Ўзбекистон Республикаси фуқароси томонидан жосуслик, ёки

давлатга хоинлик қилиш?

А. 10 йилдан 15 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади

В. 15 йилдан 20 йилгача озодликдан маҳрум қилинади

С. 15 йилдан 20 йилгача қамоқ муддати белгиланган

Д. 10 йилдан 20 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади

40. Ҳақорат қилиш, яъни шахснинг шаъни ва қадр-қимматини қасддан

камситишга қандай маъмурий жазо қўлланилади?

А. Энг кам иш ҳақининг 10 бараваридан 15 бараваригача жарима

В. Энг кам иш ҳақининг 5 бараваридан 10 бараваригача жарима

С. Энг кам иш ҳақининг 20 бараваридан 40 бараваригача жарима

Д. 3 ой озодликдан маҳрум қилиш

41. Эҳтиётсизлик оқибатида енгил тан жароҳати етказишга қандай

маъмурий жазо белгиланган?

А. Энг кам иш ҳақининг 1 бараваридан 3 бараваригача жарима солишга сабаб

бўлади

В. Энг кам иш ҳақининг 3 бараваридан 5 бараваригача жарима солишга сабаб

бўлади

С. Энг кам иш ҳақининг 5 бараваридан 10 бараваригача жарима солишга сабаб

бўлади

42

Д. Энг кам иш ҳақининг 1 бараваридан 2 бараваригача жарима солишга сабаб

бўлади

42. Қуйидагилардан қайси бирига 2007 йил 11 апрелдаги қонунга кўра

ўзгартириш киритилган? А. Ўзбекистон Республикасининг Коституциясининг XVIII бобига

В. Ўзбекистон Республикасининг Коституциясининг 89-моддасига

С. Ўзбекистон Республикасининг Коституциясининг 92-моддасига

Д. Ўзбекистон Республикасининг Коституциясининг 102- моддасининг

учинчи қисмига

43. Кишилик жамиятининг илк босқичи қандай номланган? А. Тўда

В. Уюшма

С. Ибтидоий жамоа

Д. Оилавий жамоа

44. Қуйидаги элементлардан қайси бири қатнашмаса ҳам жамият ташкил

топиши мумкин? А. Халқ

В. Давлат

С. Қонун

Д. Маданият

45. “Оила жамиятнинг асосий бўғинидир ҳамда жамият ва давлат

муҳофазасида бўлиш ҳуқуқига эга” деб Ўзбекистон Республикаси

Конституциясининг нечанчи моддасида белгилаб қўйилган?

А. 63-моддада

В. 64-моддада

С. 65-моддада

Д. 66-моддада

46. Қабила ишларини бошқаришда барчанинг иштирок этиши нима деб

аталади?

А. Ибтидоий тузум

В. Ибтидоий қабила

С. Уруғчилик

Д. Ибтидоий демократия

47. Ўзбекистон ҳудудида илк давлат уюшмалари қачон ташкил топган? А. Милоддан аввалги VII-VI асрларда

В. Милоддан аввалги X-IX асрларда

С. Милоддан аввалги I минг йилликнинг иккинчи ярмида

Д. Милоддан аввалги III-II асрларда

48. Жамиятда сиёсий муносабатларнинг пайдо бўлишига нима сабаб

бўлди? А. Инсонларнинг ўзаро низолари

В. Ишлаб чиқаришнинг ўсиши

43

С. Одамлар онгининг ўсиши

Д. Оилаларнинг пайдо бўлиши

49. Қуйидагилардан қайси бири давлатнинг ўзига хос белгилари сирасига

тегишли эмас? А. Ҳудуд,чегара, аҳоли

В. Давлат аппарати, давлат суверенитети

С. Бюджетнинг мавжудлиги

Д. Ахлоқ қоидаларининг мавжудлиги

50. Бошқарув шаклига кўра давлатларнинг қандай турлари мавжуд?

А. Монархия, Унитар

В. Республика, Федерация

С. Монархия, Республика

Д. Федерация, Конфедерация

51. “Республика”сўзининг луғавий маъноси қандай? А. “Халқ бошқаруви”

В. “Умумий иш”

С. “Халқ ҳокимиятчилиги”

Д. “Умумхалқ овози”

52. Давлатнинг ҳуқуққа бўлган муносабатига кўра қандай турларга

ажратиш мумкин? А. Этатик ва ҳуқуқий давлат

В. Демократик ва оралиқ давлат

С. Қонуний давлат ва фуқаролик жамияти

Д. Адолатли ва адолатсиз давлат

53. Ўзбекистонда қачон Президентлик лавозими таъсис этилди?

А. 1990 йил 24 мартда

В. 1990 йил 20 июнда


Д.1991 йил 29 декабрда

54. Ўзбекистон Республикасининг “Мустақиллик деклорацияси” қачон

қабул қилинган?

А. 1990 йил 24 мартда



Д.1991 йил 29 декабрда

55. Олий Мажлис Қонунчилик палатасига охирги сайлов қачон

ўтказилган эди?

А. 2008 йил 26 декабрда

В. 2010 йил 27 январда

С. 2007 йил 27 декабрда

Д. 2014 йил 21 декабрда

44

56. Кишиларнинг жамиятдаги хулқ-атворини тартибга солувчи талаб ва

қоидалар йиғиндиси-бу.... А. Қонун

В. Ҳуқуқ

С. Ахлоқ

Д. Маданият

57. Давлат томонидан ўрнатилган ва ҳимоя қилинадиган барча учун

мажбурий бўлган хулқ-атвор қоидаларининг тизими нима деб аталади? А. Конституция

В. Давлат

С. Ахлоқ

Д. Ҳуқуқ

58. “Норма” сўзининг луғавий маъноси қандай?

А. Лотинча сўз бўлиб, “қоида”, “намуна” деган маънони билдиради

В. Юнонча сўз бўлиб, “тақиқлаш”, “тартибга солиш” дегани

С. Инглизча сўз бўлиб, “меъёр”, “ўлчам”, деган маънони билдиради

Д. Русча сўз бўлиб, “меъёр”, “тартиб” деган маънони билдиради

59. Жавобгарликни оғирлаштириладиган ҳолатларда қасддан одам

ўлдириш учун Жиноят кодексида қандай жазо тури белгиланган?

А.10 йилдан 15 йилгача озодликдан махрум қилинади

В. 15 йилдан 20 йилгача озодликдан махрум қилинади

С. 15 йилдан 20 йилгача озодликдан махрум этиш ёки умрбод озодликдан

махрум қилиш жазоси билан жазоланади.

Д. 20 йилдан 25 йилгача озодликдан махрум қилинади

60. Диспозиция-бу...

А. Баён этиш

В. Фараз қилиш, фикир юритиш

С. Мажбурий чора

Д. Меъёрий ҳужжат

61. Санкция сўзининг маъноси қандай? А. Баён етиш

В. Фараз қилиш, фикир юритиш

С. Мажбурий чора

Д. Меъёрий ҳужжат

62. Лотинчада “ғамхўрлик қилиш” маъносини билдирувчи касб эгаси

бу-... А. Адвокат

В. Прокурор

С. Судя

Д. Терговчи

63. Суверенитет бу...

А. Давлатнинг ички ҳаёти ва ташқи муносабатларда мустақиллиги

45

В. Давлат бошқарувининг ўзига хослиги

С. Давлатнинг бошқа давлатлар билан тенг ҳуқуқлилиги

Д. Мустақиллик эълон қилиш

64. Инсон қайси пайтдан бошлаб тўла муомала лаёқатига эга бўлади? А. 10 ёшдан

В. 21 ёшдан

С. 16 ёшдан

Д. 18 ёшдан

65. Криминологик жиноятлар деб қандай жиноятга айтилади?

А. Одам ўлдириш, ўғрилик, талончилик, фирибгарлик

В. Чайқовчилик, сотқинлик, баданга шикаст етказиш

С. Ватанга хиёнат қилиш, уруш қоидаларини бузиш

Д. Жиноят кодексида бундай тушунча йўқ

66. Жиноятчи деб гумон қилинаётган шахсни дастлабки тергов вақтида

қанча муддат қамоқда сақлаш мумкин?

А. 1 йил

В. 6 ой

С. 2 ой

Д. 3 ой

67. Қуйидагилардан қайси бири умумдавлат солиғн ҳисобланади? А. Юридик ва жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи

В. Мол-мулк солиғи

С. Ер солиғи, аҳолидан олинаётган солиқлар

Д. Кичик ва ўрта бизнесдан тушадиган солиқ

68. Қуйидагилардан кимларга қўшимча дам олиш куни бериш мумкин?

А. Илғор ишчиларга

В. Касалманд ишчиларга

С. Кекса ишчиларга

Д. Ногирон боласини боқаётган она ёки отага

69. Қуйида тадбиркорлик фаолияти субъектларининг ҳуқуқларини

аниқланг?

А. Лизинг йўли билан бинолар, ускуналарни ижарага олиш

В. Ёллаш асосида жалб этилган ходимлар билан ўз вақтида ҳисоб-китоб

қилиш

С. Бухгалтерия, тезкор статистика ҳисобини қонун ҳужжатлари талабларига

мувофиқ юритиш

Д. Хавфсизлик талабларига риоя этиш

70. Дастлабки тергов ўтказиш шарт бўлган иш бўйича суриштирув

мазкур иш қўзғатилган пайтдан бошлаб қанча муддатда тугалланиши

керак? А. 1 ойдан кечиктирмай

В. 3 ойдан кечиктирмай

46

С. 10 кундан кечиктирмай

Д. 1 ҳафтадан кечиктирмай

71. Фуқарога белгиланган ҳомийлик қандай асосда бекор қилинади?

А. Суд қарори билан

В. Прокурор санкцияси билан

С. Ҳомийлик органи қарори билан

Д. Васийлик органи қарори билан

72. Маъмурий қамоққа олинган шахслар меҳнатидан фойдаланишни

ташкил этиш қайси орган зиммасига юклатилади?

А. Прокуратура

В. Суд, ички ишлар органи

С. Туман, шаҳар ҳокимликлари

Д. Маъмурий ишлар бўйича шаҳар судьялари

73. Алимент олувчи муомалага лаёқатсиз бўлса, алимент тўлаш

тўғрисидаги келишув ким билан тузилади?

А. Қонуний вакил билан

В. Фуқаролик кодексига мувофиқ

С. ФХДЁ қарорига асосан

Д. Нотариус ходимлари билан

74. Ўзбекистон Республикасининг “Давлат байроғи тўғрисида”ги Қонуни

қачон қабул қилинган?

А. 1990 йил 24 март

В. 1991 йил 31 август

С. 1991 йил 18 ноябр

Д. 1992 йил 10 декабр

75. Фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш дафтарлари ФХДЁ

органларида қанча вақт мобайнида сақланади?

А. 50 йил

В. 25 йил

С. 100 йил

Д. 75 йил

76. Агар ишончномада муддат кўрсатилган бўлмаса қанча муддат ўз

кучини сақлайди?

А. Кўпи билан 3 йил

В. Кўпи билан 2 йил

С. Берилган кундан бошлаб 1 йил

В. Берилган кундан бошлаб 6 ой

77. 17 ёшли ўртоғингиз маъмурий қамоққа олинди. Унга маъмурий қамоқ

жазоси мумкинми?

А. 1 йилгача маъмурий қамоқ жазоси белгилаш мумкин

В. 6 ойгача маъмурий қамоқ жазоси белгилаш мумкин

С. 5 ойгача маъмурий қамоқ жазоси белгилаш мумкин

47

Д. Вояга етмаганлар маъмурий қамоққа олинмайди

78. Ўзбекистон Республикасининг “Давлат герби тўғрисида”ги Қонуни

қачон қабул қилинган?

А. 1990 йил 20 июн

В. 1991 йил 18 ноябр

С. 1992 йил 2 июл

Д. 1992 йил 10 декабр

79. Фуқаро эҳтиётсизлик орқасида одам ўлдириб қўйди. Неча йил жазо

муддати берилади?

А. Эҳтиётсизлик учун жазо белгиланмаган

В. Энг кам иш ҳақининг 20 бараваригача жарима солинади

С. 3 йилдан 8 йилгача озодликдан маҳрум қилиш жазоси

Д. 2 йилгача ахлоқ тузатиш ёки 3 йилгача озодликдан маҳрум қилинади

80. Фуқаро террористик ҳаракатда қатнашди. Бу одам ўлишига ва оғир

оқибатларга олиб келди. Жиноят кодексида қандай жазо белгиланган?

А. 3 йилдан 10 йилгача қамоқ жазоси билан жазоланади.

В. 10 йилдан 15 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.

С. 15 йилдан 25 йилгача озодликдан маҳрум қилиш ёки умрбод озодликдан

маҳрум қилиш жазоси билан жазоланади.

Д. 10 йилдан 25 йилгача, ёки умрбод озодликдан маҳрум қилиш жазоси билан

жазоланади.

81. Вояга етмаган ўспирин жиноят содир этгани учун жарима солинди.

Унинг миқдори қанча бўлади?

А. Энг кам иш ҳақининг 2 бараваридан 20 бараваригача

В. Энг кам иш ҳақининг 1 бараваридан 5 бараваригача

С. Энг кам иш ҳақининг 3 бараваридан 5 бараваригача

Д. Ойлик маошининг 20 фоизигача

82. Сиз ҳарбий ёки муқобил хизматдан бўйин товладингиз. Сизга қандай

жазо бериши мумкин?

А. Маъмурий жазо берилади

В. Ҳеч қандай жазо берилмайди

С. Энг кам иш ҳақини 50 бараваригача жарима ёки 2 йилгача ахлоқ тузатиш

ишлари

Д. 3 йилдан 8 йилгача жиноий жавобгарлик

83. Жиноят кодексига биноан “хизмат бўйича чеклаш” жазо турига

қандай жазо чораси белгиланган? А. 2 ойдан 3 йилгача жазо чораси

В. 1 йилдан 5 йилгача жазо чораси

С. 3 ойдан 6 йилгача жазо чораси

Д. 1 йилдан 3 йилгача жазо чораси

84. Интизомий жазо қанча муддат ичида қўлланилиши лозим?

А. Ножўя хатти ҳаракат аниқлангандан кейин 1 ҳафта ичида

48

В. Ножўя хатти ҳаракат аниқлангандан кейин 3 кун ичида

С. Ножўя хатти ҳхаракат аниқлангандан кейин 2 кун ичида

Д. Ножўя хатти ҳаракат аниқлангандан кейин 1 ой ичида

85. Умрбод озодликдан маҳрум қилиш жазоси кимларга нисбатан

қўлланилади?

А. Ватан хоинларига, давлат сирини ошкор қилганларга

В. Президент ҳаётига суиқасд қилганларга

С. Ер ости ва ер усти бойликларини талон- тарож қилган, катта миқдорда

давлатга зиён етказганларга

Д. Жавобгарликни оғирлаштирадиган ҳолатларда қасддан одам ўлдириш ва

терроризм учун белгиланади

86. Тўла муомалага эга бўлган фуқароларга нисбатан маъмурий қамоққа

олиш қанча муддатни ўз ичига олади?

А. 3 суткагача

В. 3 суткадан 15 ёки 30 суткагача

С. 5 суткадан 30 суткагача

Д. 3 соатгача айрим жиноятлар учун 3 ойгача

87. 005 рақами нимани билдиради? А. Экологик хизмат рақами

В. Шаҳар газ хизмати

С. Тез тиббий хизмат

Д. Кечиктирилмас ёрдам хизмати

88. 18 ёшли фуқаро сизни ҳақорат қилди. Унга қандай маъмурий жазо

қўлланилиши мумкин? А. Ҳақорат қилишига маъмурий жазо йўқ

В. Энг кам иш ҳақининг йигирма бараваридан қирқ бараваригача миқдорда

жарима солинади

С. Энг кам иш ҳақининг икки бараваридан уч бараваригача жарима солинади

Д. 1 ойдан 2 ойгача ахлоқ тузатиш ишлари

89. Жиноят кодексида муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш жазо чораси

қанча мудатга белгиланган

А. 1 йилдан 5 йилгача

В. 1 йилдан 3 йилгача

С. 2 йилдан 5 йилгача

Д. 3 йилдан 8 йилгача

90. 16 ёшли фуқаро унча оғир бўлмаган жиноят содир қилди. Қандай жазо

бериш мумкин?

А. 2 йилгача озодликдан маҳрум қилинади

В. 3 йилгача озодликдан маҳрум қилинади жазони тарбия колониялари ёки

белгиланган таълим муасассасида ўтайди

С. 5 йилгача озодликдан маҳрум қилинади

Д. 7 йилгача озодликдан маҳрум қилинади жазони тарбия колониялари ёки

белгиланган таълим муасассасида ўтайди

49

91. Ходимларга таътил бериш вақти қачон хабар қилиниши керак?

А. Таътилга чиқишдан 2 кун аввал

В. Таътилга чиқишдан 10 кун аввал

С. Таътилга чиқишдан 15 кун аввал

Д. Таътилга чиқишдан 30 кун аввал

92. Ўзбекистондаги жамоат бирлашмалари қайси идора орқали рўйхатдан

ўтади?

А. Вилоят ҳокимликлари орқали

В. Прокуратура органлари орқали

С. Адлия вазирлиги ва унинг маҳаллий органлари орқали

Д. Вазирлар Маҳкамаси орқали

93. Вояга етмаганлар неча ёшдан бошлаб кредит муассасаларига омонат

қўйиш ва уни тасарруф этиш ҳуқуқига эга бўладилар?

А. 15 ёшдан

В. 16 ёшдан

С. 18 ёшдан

Д. 19 ёшдан

94. “Озодликдан маҳрум қилиш” жазоси неча ёшдан қўлланилади? А. 13 ёшдан

В. 14 ёшдан

С. 16 ёшдан

Д. 18 ёшдан

95. “Қамоқ”жазоси неча ёшдан бошлаб қўлланилади?

А. 13 ёшдан

В. 14 ёшдан

С. 16 ёшдан

Д. 18 ёшдан

96. Сиз 15 ёшдасиз. Ҳафтада неча соат ишлашингиз мумкин? А. 11 соат

В. 12 соат

С. 24 соат

Д. 36 соат

97. Ўзбекистон Республикасининг “Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя

қилиш тўғрисида”ги Қонуни қачон қабул қилинган? А. 1992 йил 2 сентябрда

В. 1994 йил 5 майда

С. 1996 йил 26 апрелда

Д. 1998 йил 18 августда

98. Қуйида давлат тизимларининг унитар шаклига эга бўлган

давлатларни топинг? А. Франция, Финландия, Португалия

В. Канада, Бразилия, Миср

50

С. Белгия, Швейцария, Покистон

Д. Норвегия, Мексика, Австрия

99. “Ўзбекистон Республикасининг фуқаролик тўғрисида”ги Қонун қачон

қабул қилинган? А. 1993 йил 2 июлда


С. 1992 йил 22 сентабрда

Д. 1992 йил 2 июнда

100. Форобийнинг фикрига биноан давлатнинг асосий вазифаси

А. Мулкдорлар манфаатларини ҳимоя қилиш

В. Хукумдор манфаатларини ҳимоя қилиш

С. Жамиятда тартибни сақлаш

Д. Зодагонлар манфаатини ҳимоя қилиш

101. “Орангизда энг яхшингиз ота-онасига нисбатан яхши муносабатда

бўлганингиздир” деб таъкидлаган.

А. Форобий

Б. Ибн Сино

С. Аҳмад Югнакий

Д. Қуръони Каримда

102. Қайси ташкилот шартли равишда ҳукм қилинган шахс устидан

назоратни амалга оширади?

А. Суд идоралари

В. Ички ишлар идораси

С. Суд ижрочилари

Д. Прократура идораси

103. Неча ёшдан бошлаб, асосан, шахслар ишга қабул қилинади? А. 18 ёш

В. 16 ёш

С 21 ёш

Д. 25 ёш

104. Муайян ҳуқуқий меъёрлар билан тартибга солинувчи муносабатлар

комплекси қандай аталади?

А. Ҳуқуқ соҳаси

В. Декларация

С. Юридик актлар

Д. Диспозитсия

105. БМТнинг таркибий тузилмаси ЮНЕСКО ташкил топган санани

кўрсатинг? А. 1932 йил

В. 1920 йил

С. 1946 йил

Д. 1958 йил

51

106. Туғилган болани ота-она қайси муддатгача рўйхатдан ўтказиши

шарт А. 1 йил

В. 1 ҳафта мобайнида

С. 1 ой мобайнида

Д. 6 ой мобайнида

107. Олий Мажлис кенгаши ўз фаолиятини қачон бошлаган?

А. 1991 йил 31 август

В. 1993 йил 15 сентабр

С. 1994 йил 22 сентабр

Д. 1995 йил 31 август

108. “Фозил одамлар шаҳри” асарининг муаллифи ким? А. Абу Райҳон Беруний

В. Абу Носир Форобий

С. Абу Али Ибн Сино

Д. Маҳмуд Замаҳшарий

109. “Ижтимоий хокимият” деганда нимани тушунасиз?

А. Камбағаллар ҳокимиятини

В. Қонун устивор бўлган ҳокимиятни

С. Ҳамма одамлар томонидан бошқариладиган жамиятни

Д. Ижтимоий муносабатлар ривожланган давлатни

110. “Давлат” нима? А. Жамиятнинг шаклланган сиёсий институти

В. Бошқарув тизимига эга бўлган сиёсий тузилма

С. Маълум бир ҳудудда уюшган сиёсий ташкилот

Д. Бўлиниш принципига эга бўлган уюшма

111. Қуйидагилардан давлатнинг ички функциясига кирувчи

вазифасидан бирини аниқланг? А. Атрофдаги давлатлар билан маданий муносабатларни ўрнатиш

В. Чегараларни мустаҳкамлаш ва ташқи хавф-хатардан мудофа қилиш

С. Халқаро иқтисодий муносабатларни яхшилаш

Д. Фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш

112. “Куч адоватда эмас, адолатдадур” сўзи кимга тегишли?

А. Бобурга

В. Амир Темурга

С. Форобийга

Д. Мирзо Улуғбекка

113. Қуйидаги давлатлардан республика бошқарувига эга бўлган

давлатни топинг?

А. Буюк Британия

В. Дания

С. Бразилия

52

Д. Афғонистон

114. “Гипотеза” сўзи нимани билдиради? А. Лотинча сўз бўлиб, қоида ҳаракат деган маъноларни билдиради

В. Лотин тилидан олинган бўлиб, иш, ҳаракат деган маънони билдиради

С. Юнонча сўз бўлиб шарт-шароит деган маънони билдиради

Д. Юнонча сўз бўлиб, фараз қилиш, фикр юритиш деган маънони билдиради

115. Маҳкумларга асосий жазолардан ташқари яна қандай жазолар

қўлланилиши мукин? А. Хизмат бўйича чеклаш

В. Интизомий қисмга жўнатиш

С. Ҳарбий ёки махсус унвондан маҳрум қилиш

Д. Мол-мулкини мусодара қилиш

116. Вояга етмай туриб ижтимоий хавфи катта бўлмаган жиноят содир

этган шахсларга нисбатан? А. Уч ойдан уч йилгача жазо тайинланади

В. Уч ойдан тўрт йилгача озодликдан маҳрум этилади.

С. Озодликдан маҳрум қилиш тариқасидаги жазо қўлланилмайди.

Д. 2 йилгача ахлоқ тузатиш ишларига жалб қилинади

117. Талончилик, яъни ўзганинг мулкини очиқдан-очиқ талон-тарож

қилиш... А. Уч йилдан 5 йилгача озодликдан маҳрум қилинади.

В. Уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки 5 йилгача озодликдан маҳрум этиш


С. 2 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари 3 йилгача озодликдан маҳрум қилиш

билан жазоланади.

Д. Уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёки 3 йилгача озодликдан маҳрум этиш


118. Безорилик, яъни жамиятда юриш-туриш қоидаларини қосддан

менсимаслик, уриш-дўппослаш .... ёки жиддий зарар етказиш билан

боғлиқ ҳолда содир этади? А. 2 йил ахлоқ тузатиш ёки 2 йилга қамоқ билан жазоланади

В. Энг кам ойлик иш ҳақининг эллик бараваридан 75 бараваригача миқдорда

жарима ёки 3 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёхуд 3 ойгача қамоқ билан

жазоланади

С. Энг кам ойлик иш ҳақининг эллик бараваридан юз бараваригача миқдорида

жарима ёки уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари ёхуд 6 ойгача қамоқ билан

жазоланади.

Д. 3 йилдан 5 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.

119. “Ўзбекистон Республикасининг Референдуми тўғрисида”ги

Ўзбекистон Республикасининг қонуни қачон қабул қилинган? У неча

моддадан иборат?

А. 1990 йил 18 ноябрда қабул қилинган бўлиб, 8 та моддадан иборат

53

В. 1991йил 18 ноябрда қабул қилинган бўлиб, 11 та моддадан иборат бўлган

С. 1991йил 18 ноябрда қабул қилинган. У 4 та моддадан иборат бўлган

Д. 2001йил 18 декабрда қабул қилинган бўлиб, 12 та моддадан иборат бўлган

120. Қуйидагилардан қайсилари муниципал мулкка киради? А. Маҳаллий бюджет маблағлари

В. Комунал хўжалик, корхоналар, халқ таълими, маданият, соғлиқни сақлаш

муассасалари.

С. Ер, ерости бойликлари, сув, ҳаво бўшлиғи, ўсимлик ва ҳайвонот дунёси

ҳамда бошқа табиий бойликлар

Д. А, В жавоблар

121. Вояга етмаган қадар қонуний асосда никоҳдан ўтган фуқаро қачон

тўла ҳажимда муомала лаёқатига эга бўлади? (???) А. 18 ёшга тўлиши билан тўла ҳажимда муомала лаёқатига эга бўлади.

В. 25 ёшга тўлиши билан тўла ҳажимда муомала лаёқатига эга бўлади.

С. Никоҳдан ўтгандан бошлаб қисман, 18 ёшга бошлаб эса тўла ҳажимда

муомала лаёқатига эга бўлади.

Д. Никоҳдан ўтган вақтдан эътиборан тўла ҳажимда муомала лаёқатига эга

бўлади

122. Республикамизда фаолият кўрсатаётган Миллий тикланиш партияси

қачон рўйхатга олинган?

А. 1993 йил 1 ноябр

В. 1994 йил 18 феврал

С. 1995 йил 3 июн

Д. 1995 йил 3 июл

123. Ўзбекистонда тенг фуқаролик дейилганда нима тушунилади?

А. Фуқароликка қабул қилишда ҳеч қандай чекланишнинг қўйилмаслиги

В. Қандай ҳолатда Ўзбекистон фуқаролигини олганлигидан қатъий назар

фуқароларнинг тенг ҳуқуқлиги

С. Ўзбекистон фуқароларининг бирон бир чеклашларсиз қонун олдида тенг

эканлиги

Д. Фуқароликка қабул қилинувчининг давлат тилини билишлиги зарурлиги

124. Референдумда қабул қилинган қарорлар қандай тартибда бекор

қилиниши ёки ўзгартирилиши мумкин?

А. Олий Мажлис қарори билан

В. Президент қарори билан

С. Олий суд қарори билан

Д. Фақат қайта референдум ўтказиш йўли билан

125. Ҳуқуқий муносабатнинг элементлари деб нимага айтилади? А. Ҳуқуқий муносабатнинг мазмунига

В. Ҳуқуқий муносабатнинг мазмунига, ҳуқуқий муносабатнинг вужудга

келиши учун зарар бўлган таркибий қисмларга

54

С. Ҳуқуқий муносабатнинг вужудга келиши учун зарур бўлган таркибий

қисмларга

Д. Қонунларга, мажбурий бўлган бошқа норматив актларга

126. “Ҳуқуқий муносабатда жисмоний шахслар” деб кимларга айтилади? А. Ўзбекистоннинг ҳар бир фуқаросига

В. Ҳуқуқий лаёқатга ва ҳуқуқий муомала лаёқатига эга бўлган фуқароларга

С. Ўзбекистоннинг 16 ёшдан юқори бўлган барча фуқароларига

Д. Ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларига ариза билан мурожаат қилган

шахсларга

127. Ҳуқуқий муносабатнинг 2 тури бу..? А. Жисмоний ва юридик шахслар

В. Ҳуқуқий лаёқатли ва лаёқатсиз шахслар

С. Ҳуқуқий муомала лаёқатликка эга ва эга бўлмаган шахслар

Д. Мансабдор шахслар ва фуқаролар

128. Ҳуқуқ нормаларини ким ўрнатади?

А. Жамият

В. Бош прокурор

С. Халқ

Д. Давлат

129. Ахлоқ нормалари ким томондан ишлаб чиқилади? А. Жамият томонидан

В. Давлат томонидан

С. Олий мажлис томонидан

Д. Маҳалла томонидан

130. Иш вақтининг ҳафталик нормал муддати неча соат?

А. 36 соат

В. 41 соат

С. 24 соат

Д. 40 соат

131. 15 ёшдан 16 ёшгачабўлган шахслар учуниш вақтининг ҳафталик

қисқартирилган муддати?

А. 36 соат

В. 30 соат

С. 24 соат

Д. 22 соат

132. 14 ёшли вояга етмаган шахс оғир жиноят қилди унга нисбатан

қандай жазо қўлланилади? А. Ота- онасига жарима солинади

В. 6 йилгача озодликдан махрум қилинади. Жазони тарбия колонияларида

ўтайди

55

С. 8 йилдан йилгача озодликдан маҳрум қилинади. Жазони тарбия

колонияларида ўтайди

Д. 10 йилдан йилгача озодликдан маҳрум қилинади. Жазони тарбия

колонияларида ўтайди

133. 17 ёшли шахс ўта оғир жиноят қилди. Унга қандай жазо

қўлланилади?

А. Энг кам ойлик иш хақининг икки бараваридан ўн бараваригача жарима

солинади

В. 6 йилгача озодликдан маҳрум қилинади. Жазони тарбия колонияларида

ўтайди

Д. 10 йилгача озодликдан маҳрум қилинади. Жазони тарбия колонияларида

ўтайди

134. Терроризмни тайёрлашда иштирок этган шахс, агар у ҳокимият

органларига ўз вақтида ҳабар бериш ёки бошқа усул билан оғир

оқибатлар юзага келишининг ҳамда террорчилар мақсадлари амалга

оширилишининг олдини олишга фаол кўмаклашган бўлса, бу шахснинг

ҳаракатларида жиноятнинг бошқа таркиб бўлмаса...

А. Жарима солиш билан жазоланади

В. 1 йилгача уй қамоқ берилади

С. Жиноий жавобгарликдан озод қилинади

Д. 1 йилгача озодликдан маҳрум қилинади

135. Одам савдоси яъни одамни олиш-сотиш ёхуд одамни ундан

фойдаланиш мақсадида ёллаш, ташиш, топшириш, яшириш ёки қабул

қилиш... А. 3йилдан 5 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади

В. 1 йилдан 4 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади

С. 5 йилдан 10 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади

Д. Энг кам ойлик иш ҳақини 5 бараваридан 10 бараваригача жарима солишга

сабаб бўлади

136. Пиротехника буюмларини қонунга хилоф равишда ишлаб чиқариш,

тайёрлаш, сақлаш, ташиш, жўнатиш, улардан фойдаланиш, худди

шунингдек уларни қонунга хилоф равишда Ўзбекистон Республикасига

олиб кириш ёки ўтказиш: агар одам ўлимига сабаб бўлса...

А. 1 йилгача қамоқ, йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади

В. 2 йилдан 5 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади

С. 5 йилдан 8 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади

Д. 8 йилдан 10 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади

137. 1989-йил 20- ноябръда қабул қилинган “Бола ҳуқуқлари тўғрисида”

Конвенцияга Ўзбекистон қачон қўшилган?

А. 1991- йил 31 августда

В. 1992-йил 9-декабрда

С. 1994-йил 22-сентябрда

Д. 1997-йил 27-августда

56

138. Давлатлар бошқарув шаклига кўра қандай турларга бўлинади?

А. Монархия ва федератив

В. Монархия ва республика

С. Парламентар ва президентлик

Д. Конституциявий монархия ва парламентар республика

139. Меҳнат низолари бўйича берилган ариза комиссия томонидан қанча

вақт ичида кўриб чиқилади?

А. 10 кун ичида

В. 3 кун ичида

С. 5 кун ичида

Д. 1 кун ичида

140. Интизомий жазонинг амал қилиш муддати қанча? А. Жазо қўлланилган кундан бошлаб 1 йил давомида

В. Жазо қўлланилган кундан бошлаб 10 кун ичида

С. Жазо қўлланилган кундан бошлаб 1 хафта ичида

Д. Жазо қўлланилган кундан бошлаб 3 кун ичида

141. Ўзбекистон Республикасининг “Бола ҳуқуқларининг кафолатлари

тўғрисида” ги Қонун неча боб ва неча моддадан иборат? А. 4 боб, 32 моддадан

В. 4 боб, 34 моддадан

С. 3 боб, 32 моддадан

Д. 3 боб, 36 моддадан

142. Бугунги кунда Ўзбекистонда нечта сиёсий партия бор?

А. 1 та

В. 2 та

С. 3 та

Д. 4 та

143. Жамиятда ҳуқуқий маданиятни юксалтириш Миллий дастури қачон

қабул қилинган?

А. 1991 йил 31 августда



Д. 1998 йил 29 августда

144. “Ўзбекистон давлат бошқаруви давлат ҳокимияти ваколатларининг

бўлиниши принципига асосланади” ,- деганда нима назарда тутилган? А. Қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимиятининг мавжудлиги

В. Икки палатали парламентнинг мавжудлиги

С. Ҳокимликлар ва фуқаролар еғинларининг мавжудлиги

Д. Соҳага оид вазирликларнинг мавжудлиги

145.Апатридлар деб кимларни айтилади?

А. Қочоқларни

В. Чет эл фуқароларини

С. Фуқаролиги бўлмаган шахсларни

Д. Фуқаролигини ўзгартирганларни

57

146. Бевосита демократия- бу....

А. Ҳалқнинг ўз суверен ҳуқуқларини сайлаб қўйилган ишончли вакиллари

орқали амалга ошириши

В. Ҳалқлар референдумда қатнашиш ҳуқуқи

С. Ҳалқнинг давлат ишларини ҳал қилишда тўғридан тўғри ўзи иштирок

этиши

Д. Сиёсий ҳуқуқларга эгалик қилиш ҳуқуқи

147. Давлат рамзларига хурматсизлик қилинса Жиноят кодексига кўра

қандай жазо қўлланилади?

А. 1 ойдан 6 ойгача аҳлоқ тузатиш ишлари

В. Энг кам иш хаққининг 25 бараваригача миқдордаги жарима, 3 йилгача

аҳлоқ тузатиш ишлари ёки 3 ойгача қамоқ жазоси

С. Энг кам иш хаққининг 25 бараваригача миқдордаги жарима, 3 йилгача

аҳлоқ тузатиш ишлари ёки 1 йилгача қамоқ жазоси

Д. Фақат маъмурий жазо қўлланилади

148. Ўзбекистон иқтисодиётининг негизини қандай мулк ташкил қилади? А. Хусусий мулк ва давлат мулки

В. Хилма-хил шаклдаги мулк

С. Шахсий мулк

Д. Умумий мулк

149. Маъмурий йўл билан ушлаб туришнинг муддати қанча?

А. 1 сутка

В. 3 соат

С. 3 сутка

Д. 10 сутка

150. Ақли расо жисмоний шахслар неча ёшдан бошлаб ҳар қандай

жиноятлари учун жавоб берадилар?

А. 13 ёшдан

В. 14 ёшдан

С. 15 ёшдан

Д. 16 ёшдан

КОНСТИТУЦИЯВИЙ ҲУҚУКДАН ТЕСТЛАР

1. Тошкент шаҳар давлат ҳокимияти вакиллик органлари депутатлари

орасидан Сенатга нечта аъзо сайланади?

А. 6 та

В. 8 та

С. 10 та

Д. 20 та

2. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг сенати аъзоси бўлиши

учун қандай талаблар мавжуд?

А. Ўзбекистон Республикаси фуқароси бўлиши керак

58

В. 5 йил Ўзбекистонда яшаган, ўзбек тилини яхши билган, Ўзбекистон

Республикаси фуқароси бўлиши мумкин

С. Сайлов куни 25 ёшга тўлган, Ўзбекистон Республикаси ҳудудида муқим

яшаётган Ўзбекистон Республикаси фуқароси бўлиши керак.

Д. Сайлов куни 21 ёшга тўлган, Ўзбекистон Республикаси ҳудудида муқим

яшаётган Ўзбекистон Республикаси фуқароси бўлиши керак.

3. Солиқлар ва бошқа мажбурий тўловларни жорий қилиш кимнинг

ваколатига киради? А. Ўзбекистон Республикаси Президентининг

В. Ўзбекистон Республикаси Қонунчилик палатасининг

С. Ўзбекистон Республикаси Президенти ва Қонунчилик палатасининг

Д. Ўзбекистон Республикаси Қонунчилик палатаси ва Сенатининг

биргаликдаги ваколати

4. Қуйидагилардан қайси бири Олий Мажлис Қонунчилик палатаси ва

Сенатининг биргаликдаги ваколатига киради?

А. Сиёсий, ижтимоий-иқтисодий ҳаёт соҳасидаги у ёки бу масалалар юзасидан

қарорлар қабул қилиш

В. Давлат мукофотлари ва унвонларни таъсис этиш

С. Ўзбекистон Республикаси Президентининг тақдимига биноан Ўзбекистон

Республикаси Олий судини сайлаш

Д. Ўзбекистон Республикаси Президентининг тақдимига биноан Ўзбекистон

Республикаси Олий хўжалик судини сайлаш

5. Ўзбекистон Республикаси Президентининг Ўзбекистон Миллий

хавфсизлик хизмати раисини тайинлаш ва уни лавозимидан озод этиш

тўғрисидаги фармонларини тасдиқлаш қайси орган ваколатига киради?

А. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Сенати мутлоқ

ваколатларига

В. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси

мутлоқ ваколатларига

С. Ўзбекистон Республикаси Президенти мутлоқ ваколатларига

Д. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ваколатларига

6. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва

Сенатининг биринчи мажлиси қайси муддатда чақирилади?

А. Қонунчилик палатасига сайловдан кейин икки ойдан кечиктирмай

чақирилади

В. Қонунчилик палатасига сайловдан кейин икки ойдан кечиктирмай ва Сенат

таркиб топганидан кейин бир ойдан кечиктирмай Марказий сайлов

комиссияси томонидан чақирилади

С. Сенат таркиб топгандан кейин икки ойдан кечиктирмай Марказий сайлов

комиссияси томонидан чақирилади.

Д. Қонунчилик палатасига сайловдан кейин икки ойдан кечиктирмай ва Сенат

таркиб топганидан кейин икки ойдан кечиктирмай Марказий сайлов

комиссияси томонидан чақирилади

59

7. Маълумки, Олий Мажлиснинг Сенати аъзосининг дахлсизлик

ҳуқуқидан маҳрум этиш тўғрисидаги масалаларни ҳал этиш Ўзбекистон

Республикаси Олий Мажлисининг Сенати мутлоқ ваколатларига киради.

Ушбу масала Сенатга ким томонидан тақдим этилади? А. Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан


Спикери томонидан

С. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Сенати раиси томонидан

Д. Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори томонидан

8. Олий Мажлис томонидан қабул қилинган қонунлар қандай тартибда

юридик кучга эга бўлади.

1. Қонунчилик палатаси томонидан қабул қилингандан сўнг

2. Сенат аъзолари маъқуллагандан сўнг

3. Ўзбекистон Республикаси Президенти имзолагандан сўнг

4. Қонунда белгиланган тартибда расмий нашрларда эълон қилингандан сўнг

А. 1,2,4

В. 1,3,4

С. 2,3,4

Д. 1,2,3,4

9. Маълумки Ўзбекистон Республикаси Президенти Ўзбекистон

Республикаси Вазирлар Маҳкамаси аъзоларини тасдиқлайди ва

лавозимидан озод этади. Вазирлар Маҳкамаси аъзоларини Президентга

ким тақдим этади?

А. Олий Мажлис палаталари ҳамкорликда тақдим этадилар

В. Бош вазир тақдим этади

С. Олий Мажлиснинг Қонунчилик палатаси депутатлари тақдим этадилар

Д. Олий Мажлиснинг Сенати тақдим этади

10. Маълумки, Ўзбекистон Республикаси Президенти Тошкент шаҳар ва

вилоятлар ҳокимларини қонунга мувофиқ тайинлайди ҳамда

лавозимидан озод қилади. Уларни Президентга ким тақдим этади? А. Олий Мажлис палаталари ҳамкорликда тақдим этади

В. Бош вазир тақдим этади

С. Олий Мажлиснинг Қонунчилик палатаси депутатлари тақдим этади

Д. Олий Мажлиснинг Сенати тақдим этади

11. Ўзбекистон Республикасида Олий ҳарбий унвонлар ким томонидан

берилади? А. Ўзбекистон Республикаси Бош вазири томонидан


Спикери томонидан

С. Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан

Д. Ўзбекистон Республикаси Қуролли кучларининг Олий қўмондонлари

томонидан

60

12. Ўзбекистон Республикаси фуқароси бир вақтнинг ўзида нечта давлат

ҳокимияти вакиллик органининг депутати бўлиши мумкин? А. Фақат битта давлат ҳокимияти вакиллик органига сайланиши мумкин

В. Аъзолигига қараб, партиянинг қарорига кўра сайланиши мумкин

С. Фуқаронинг хоҳишига қараб

Д. Иккита давлат ҳокимияти вакиллик органининг депутат бўлиши мумкин

13. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисига сайлов ким томонидан

ташкил этилади ва ўтказилади? А. Олий Мажлис Қонунчилик палатаси Спикери томонидан

В. Марказий сайлов комиссияси томонидан

С. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан

Д. Конституциявий Суд томонидан

14. Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси аъзолари ким

томонидан тавсия этилади? 1. Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси тавсияси бўйича

2. Халқ депутатлари вилоятлари ва Тошкент шаҳар Кенгашларининг тавсияси

бўйича

3. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси тавсияси бўйича

4. Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси тавсиясига биноан

А.1,2

В. 1,3

С. 1,3,4

Д. 2,3,4

15. Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси аъзолари ким

томонидан сайланади?

А. Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан

В. Фуқаролар томонидан

С. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси ва

Сенати томонидан

Д. Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси аъзолари

томонидан

16. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг IV бўлими нимага

бағишланган?

А. Давлат ҳокимиятининг ташкил этилишига

В. Маъмурий-ҳудудий ва давлат тузилишига

С. Жамият ва шахсга

Д. Инсон ва фуқароларнинг асосий ҳуқуқлари, эркинликлари ва бурчларига

17.Ўзбекистон Республикасининг 2007 йил 11 апрелдаги қонуни билан

Конституциянинг қайси моддаларига тузатишлар киритилган?

А. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 48 – 75 – 79- моддаларига

В. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 76 – 77 – 78- моддаларига

С. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 89 моддасига, 93 – 102 -

моддасининг иккинчи қисмига

61

Д. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 76 – моддасига, 93 –

модданинг 18-бандига 103 – модданинг биринчи қисмига

18. Конституциявий суднинг қарорлари қачон кучга киради?

А. Қарор имзоланиб, аниқ рақам белгилангандан сўнг

В. Қарорни Ўзбекистон Республикаси Президенти имзолагандан сўнг

С. Конституциявий суд аъзоларининг имзолари қўйилган кундан эътиборан.

Д. Матбуотда эълон қилингандан сўнг

19. Вилоятлар, туманлар, шаҳарлар, давлат ҳокимияти вакиллик

органларига сайлов қачон ўтказилади?

А. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси томонидан белгиланган кунда

В. Сайлов кунини Марказий сайлов комиссияси белгилайди

С. Ваколат муддати тугагандан сўнг Марказий сайлов комиссияси белгилайди

Д. Ваколат муддати тугайдиган йилда декабр ойи учинчи ўн кунлигининг

биринчи якшанбасида

20. Вилоят, туман, шаҳар прокурорларининг ваколат муддати неча йил?

А. 3 йил

В. 4 йил

С. 5 йил

Д. Ваколат муддати белгиланмаган

21. Олий Мажлиснинг Қонунчилик палатаси томонидан қабул қилинган

қонун неча кун ичида Сенатга юборилади?




Д. 2 ой ичида

22. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг қайси бўлим, нечанчи

боб ва қайси моддасида “Давлат ўз фаолиятини инсон ва жамият

фаровонлигини кўзлаб, ижтимоий адолат ва қонунийлик принциплари

асосида амалга оширади” дейилган?

А. I бўлим, II боб, 14-модда

В. I бўлим, I боб, 5-модда

С. II бўлим, V боб, 20-модда

Д. II бўлим, VI боб, 24-модда

23. Ўзбекистон Республикаси фуқароларининг сиёсий ҳуқуқлари

Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг нечанчи боби ва

моддаларида берилган? А. VII боб, 24 – 31-моддаларида

В. VIII боб, 32 – 35-моддаларида

С. VIII боб, 30 – 33-моддаларида

Д. IX боб, 36 – 38-моддаларида

24. Фуқороликка оид масала юзасидан Ўзбекистонда қандай ҳуқуқий

ҳужжат чиқарилади?

62

А. Республика Президентининг фармони

В. Олий Мажлис қарори

С. Вазирлар Маҳкамасининг фармони

Д. Президент ва Олий Мажлис қарори

25. Ўзбекистон Республикасининг бошқарув органлари ҳамда ҳокимлар

қабул қилган ҳужжатлар ким томонидан тўхтатилиши ва бекор

қилиниши мумкин?

А. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан

В. Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан

С. Олий Мажлис томонидан

Д. Олий Суд томонидан

26. Қўрғон, қишлоқ, овул ва маҳаллалардаги ўзини-ўзи бошқариш

органлари қандай номланади?

А. Фуқаролар мажлиси

В. Оқсоқоллар йиғини

С. Фуқаролар йиғини

Д. Фуқаролар кенгаши

27. Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органини ким бошқаради? А. Маҳалла фаоли

В. Маҳалла қўмитаси

С. Уй-жой бошқармаси бошлиғи

Д. Оқсоқол

28. Конституцияга кўра давлатимизнинг расмий номи қандай?

А. Мустақил Ўзбекистон Республикаси, Ўзбекистон

В. Суверен демократик Ўзбекистон Республикаси

С. Ўзбекистон, Ўзбекистон Республикаси

Д. Ўзбекистон-суверен демократик давлат

29. Олий Мажлиснинг Қонунчилик палатаси неча нафар депутатдан

иборат?

А. 86 нафар

В. 100 нафар

С. 120 нафар

Д. 150 нафар

30. Ўзбекистонда қайси орган давлат ҳокимиятининг олий вакиллик

органи ҳисобланади?

А. Ўзбекистон Республикаси Президенти

В. Ўзбекистон Республикаси Олий суди

С. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси

Д. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси

31. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қачондан амалга

киритилган?

А. 1992 йил 10 декабрдан

63

В. 1992 йил 8 декабрдан

С. 1993 йил 1 январдан

Д. Қабул қилинганидан 15 кун ўтгач

32. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг XX боби нимага

бағишланган?


В. Ўзбекистон Республикаси Президенти ваколатига

С. Маҳаллий давлат ҳокимияти органларига

Д. Вазирлар Маҳкамасига

33. Референдум якунлари ҳамда давлат ҳокимиятини ташкил

этилишининг асосий принциплари тўғрисидаги Ўзбекистон

Республикасининг Конституциявий қонуни қачон қабул қилинган? А. 1997 йил 29 августда

В. 1998 йил 1 майда

С. 2000 йил 19 январда


34. Конституциявий қонун қабул қилинаётганда депутатлар,

сенаторларнинг қанчаси иштирок этиши шарт? А. Депутатларнинг барчаси

В. Депутатлар, сенаторларнинг ярми

С. Депутатлар, сенаторларнинг ярмидан кўпи

Д. Депутатлар ва сенаторларнинг учдан икки қисми

35. Конституциявий суднинг йиғилиши 1 йилда неча марта ўтказилади?

А. Йилига камида 2 марта

В. Йилига 3 марта

С. Заруратдан келиб чиқиб

Д. Йилига 6 марта

36. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси

Спикери қандай ҳуқуқий ҳужжат чиқаради?

А. Қарор, Фармон

В. Фармойиш

С. Қарор

Д. Фармон, Фармойиш

37. Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори неча йилга тайинланади? А. 5 йилга

В. 7 йилга

С. 3 йилга

Д. 2,5 йилга

38. Ўзбекистон Республикаси Олий суди раиси ва аъзолари номзодини

Олий Мажлис Сенатига ким тақдим этади? А. Ўзбекистон Республикаси Президенти

В. Олий Мажлис раиси

64

С. Ўзбекистон Республикаси Бош вазири

Д. Ҳокимлар

39. Туман ва вилоятга бўйсинувчи шаҳар ҳокимларини ким тайинлайди?

А. Президент

В. Туман ҳокими

С. Вилоят ҳокими

Д. Вазирлар Маҳкамаси

40. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 1-бўлими неча боб ва

неча моддадан иборат?

А. 3 боб, 18 модда

В. 2 боб, 14 модда

С. 4 боб, 17 модда

Д. 1 боб, 6 модда

41. Конституциямизнинг XIV боби нимага бағишланади? А. Жамоат бирлашмаларига

В. Оилага

С. Оммавий ахборот воситаларига

Д. Жамиятнинг иқтисодий негизларига

42. Вилоят, туман ва шаҳар ҳокимлари тегишли ҳудудларда қандай

ҳокимиятни бошқаради? А. Суд ҳокимиятини

В. Вакиллик ва ижро этувчи ҳокимиятни

С. Бошқарув ҳокимиятини

Д. Қонунчилик ҳокимиятини

43. Ўзбекистон Республикаси Конституциявий судининг иш бошлаши

учун қанча судья йиғилиши шарт? А. 3 нафар судья

В. 4 нафар судья

С. 6 нафар судья

Д. 8 нафар судья

44. Қонун устиворлиги тамойили ва қонунларнинг барча учун

мажбурийлиги Ўзбекистон Республикаси Конститциясининг қайси

моддасида белгиланган?

А. 16,70 модда

В. 89,90 модда

С. 15,48 модда

Д. 114,115 модда

45. Бош вазир номзоди қачон тасдиқланган ҳисобланади? А. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси

депутатлари ва Сенати аъзолари умумий сонининг ярмидан кўпи томонидан

овоз берилган тақдирда

65


депутатлари ва Сенати аъзолари умумий сонининг тўрдан икки қисми

томонидан овоз берилган тақдирда

С. Ўзбекистон Республикаси Президенти имзолагандан сўнг

Д. Олий Мажлис Қонунчилик палатаси ва Сенатининг қўшма йиғилишидаги

муҳокамадан сўнг

46. “Ҳеч қайси мафкура давлат мафкураси сифатида ўрнатилиши

мумкин эмас” - Конституциянинг қайси моддасида берилган? А. 13-моддасида

В. 15-моддасида

С. 12-моддасида

Д. 31-моддасида

47. Халқаро шартномаларни ратификация ва денонсация қилиш

кимнинг ваколатига киради? А. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ваколатига

В. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати ваколатига

С. Ўзбекистон Республикаси Президенти ваколатига

Д. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва

Сенатининг биргаликдаги ваколатига

48. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Сенати маъқуллаган қонун

неча кун ичида имзолаш учун Президентга юборилади?




Д. 30 кун ичида

49. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг

мажлислари ишида қанча депутатлар, сенаторлар иштирок этса

ваколатли ҳисобланади? А. Тўлиқ иштирок этиши шарт

В. Камида ярми иштирок этиши керак

С. Депутатлар, сенаторларнинг 2/3 қисми иштирок этиши шарт

Д. Қонунда кўрсатилмаган

50. Вазирлар Маҳкамаси қандай ҳуқуқий ҳужжат чиқаришга ҳақли?

А. Қарор, Фармон

В. Қарор, Фармоиш

С. Қарор, Фармон, Фармойиш

Д. Фақат фармойиш

51. Ўзбекистонда давлат ҳокимияти ... га бўлинади А. Суд, прокуратура ва қуролли кучлар

В. Вазирлар Маҳкамаси, ҳокимликлар ва суд ҳокимияти

С. Қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимияти

Д. Олий Мажлиснинг икки палатаси

66

52. Вояга етган, меҳнатга лаёқатли фарзандларнинг ўз ота-оналари

ҳақида ғамхўрлик қилишлари шарт эканлиги Конституциянинг қайси

моддасида қайд этилган?

А. 65-моддада

В. 63-моддада

С. 64-моддада

Д. 66-моддада

53. “Конституция” сўзининг маъноси? А. “Тасдиқлаш”, “белгилаш”

В. “Тузилиш”, “низом”, “қоидалар”

С. “Қонунлар тўплами”

Д. “Қатъий қонунлар

54. Ўртоғингиз мактаб ҳовлисида хазонларни ёқиб юборди. У Ўзбекистон

Республикаси Конституциясининг қайси моддасига хилоф иш тутди? А. 48-модда

В. 49-модда

С. 50-модда

Д. 52-модда

55. Конституциявий суднинг ҳар бир судьяси ...?

А. Олий Мажлис депутатлари томонидан яширин сайланади

В. Олий Мажлис раиси, унинг ўринбосарлари томонидан яширин овозга

қўйиш йўли билан сайланади

С. Олий Мажлис раиси, унинг ўринбосарлари томонидан очиқ овоз бериш

йўли билан сайланади

Д. Якка тартибда сайланади

56. Ўзбекистон Конституциясига кўра қандай қадриятлар олий қадрият

ҳисобланади?

А. Инсон

В. Миллий тотувлик

С. Инсон, унинг ҳаёти, эркинлиги, шаъни, қадр-қиммати

Д. Кўппартиявийлик

57. Фақатгина Олий Мажлис Ўзбекистон Республикаси Олий суди

таркибини сайлаш ҳуқуқига эгадир, дейилиши тўғрими?

А. Ҳа

В. Йўқ

С. Қисман

Д. Шароитга қараб

58. Ўзбекистон Республикаси Олий суди раиси ва аъзолари номзодини

Олий Мажлисга ким тақдим этади?


В. Олий Мажлис раиси

С. Ўзбекистон Республикаси Бош вазири

67

Д. Ҳокимлар

59. “Конституциявий суд тўғрисида”ги қонун қачон қабул қилинган? А. 1991 йил 21 январ

В. 1992 йил 14 феврал

С. 1993 йил 24 март

Д. 1995 йил 30 август

60. Конституциявий суд аъзосига нисбатан ким жиноий иш қўзғаши

мумкин? А. Президент

В. Бош прокурор

С. Олий Мажлис

Д. Тўғри жавоблар А ва В

61. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Сенати мажлислари

бир йилда неча марта ўтказилади? А. Йилига 2 мартадан кам эмас

В. Заруратга қараб, лекин йилига камида 3 марта ўтказилади

С. 4 мартадан кам эмас

Д. 1 мартадан кам эмас

62. Конституциявий суднинг қарорлари қачон кучга киради?

А. Матбуотда эълон қилинган пайтдан бошлаб

В. Ўзбекистон Республикаси Президенти имзолагандан сўнг

С. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис тасдиқлагандан сўнг

Д. Конституциявий суднинг қарорларида муддати кўрсатилади.

63. Фуқаролар йиғини оқсоқоли неча йилга сайланади? А. 2 йилга

В. 2,5 йилга

С. 3 йилга

Д. 3,5 йилга

64. Бош прокурорни вазифасига ким тайинлайди?

А. Президент тайинлайди, Олий Мажлиснинг Сенати тасдиқлайди

В. Олий Мажлис

С. Вазирлар Маҳкамаси билан келишган ҳолда Президент

Д. Конституцион суд раиси

65. Ўзбекистон Республикаси Президенти Олий Мажлиснинг Қонунчилик

палатаси ва Сенатини тарқатиш ҳуқуқига эгами?

А. Йўқ

В. Ҳа, Вазирлар Маҳкамаси билан келишган ҳолда

С. Ҳа, Бош прокурор билан келишган ҳолда

Д. Ҳа, Конституциявий суд билан келишган ҳолда

66. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг

мажлислари ишида жами депутатлар, сенаторлар умумий сонининг

қанчаси иштирок этган тақдирда ваколатли ҳисобланади?

68

А. Камида 2/3 қисми

В. Камида 1/3 қисми

С. 90% дан кам эмас

Д. Камида ярми иштирок этса

67. Агар, Олий Мажлис Конституцияга ўзгартириш киритиш

тўғрисидаги таклифни рад этса, таклиф яна қайта кўрилиши мумкинми? А. Ҳа, 2 ойдан вақтли эмас

В. Йўқ, қайта кўрилмайди

С. Ҳа, 1 йилдан сўнг

Д. Битта сессиянинг йиғилишидан сўнг

68. Ўзбекистон Республикаси ички ва ташқи сиёсатининг асосий

йўналишларини белгилаш кимнинг ваколатига киради? А. Ўзбекистон Республикаси Президентининг

В. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг, Ўзбекистон

Республикаси Президенти билан келишган ҳолда

С. Ташқи ишлар вазирлигининг

Д. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва

Сенатининг биргаликдаги ваколатига

69. Ўзбекистон Республикаси вилоятлар, шаҳарлар чегараларини

ўзгартириш, вилоятлар, шаҳарлар, туманлар ташкил қилиш ва уларни

тугатиш қайси орган розилиги билан амалга оширилади?

А. Вазирлар Маҳкамаси, Ўзбекистон Республикаси Президенти розилиги

билан

В. Вазирлар Маҳкамаси, Олий Мажлис розилиги билан

С. Бош прокурор, Ўзбекистон Республикаси Президенти розилиги билан

Д. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиснинг розилиги билан

70. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг қайси бобида

Конституция ва қонунларнинг устунлиги принципи берилган А. I бобда

В. II бобда

С. III бобда

Д. IV бобда

71. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси III бўлимининг XII боби

қандай муносабатларга тааллуқли? А. Оила

В. Жамиятнинг иқтисодий негизларига

С. Жамоат бирлашмалари фаолиятига

Д. Халқ бошқаруви ва сиёсий партиялар

72. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг IV бўлими неча боб ва

моддадан иборат? А. 2 боб ва 2 моддадан

В. 2 боб ва 6 моддадан

69

С. 3 боб ва 8 моддадан

Д. 2 боб ва 8 моддадан

73. Конституциянинг III бўлимида акс этган муносабатлар?

А. Жамият ва шахс муносабатлари

В. Фуқаролар бурчлари

С. Жамиятнинг иқтисод асослари

Д. Фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларига

74. Ўзбекистон Республикаси фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари

кафолатчиси ким?


В. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси

С. Ўзбекистон Республикаси Олий суди

Д. Президент ва Олий Мажлис

75. Давлат ҳокимиятининг бирдан-бир манбаи халқ эканлиги

Конституциянинг қайси моддасида кўрсатилган?

А. I боб 1-моддасида

В. I боб 5-моддасида

С. I боб 6-моддасида

Д. II боб 7-моддасида

76. Ўзбекистон Республикаси Конституциясига ўзгартириш киритиш

тартибини кўрсатинг?

1. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси

депутатлари ва Сенати аъзолари умумий сонининг камида учдан икки

қисмидан иборат кўпчилиги томонидан қонун қабул қилинади.


депутатлари ва Сенати аъзолари умумий сонининг тенг ярми иштироки билан.

3. Ўзбекистон Республикаси Конституциясига ўзгартириш киритиш

Ўзбекистон Республикасининг референдуми билан киритилади.


депутатлари ва Сенати аъзолари умумий сонининг учдан бир қисми

томонидан қонун қабул қилинади

А. 1,3 В. 1,4 С. 2,3 Д. 3,4

77. Ўзбекистон Республикасининг Бош вазири номзодини кимлар таклиф

этиш ҳуқуқига эга? 1. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатасига

сайловда энг кўп депутатлик ўринларини олган сиёсий партия.

2. Тенг миқдордаги энг кўп депутатлик ўринларини қўлга киритган бир неча

сиёсий пратия томонидан таклиф этиши мумкин.

3. Ўзбекистон Республикаси Президенти давлат бошлиғи сифатида Бош вазир

номзодини таклиф этиш ҳуқуқига эга.

4. Вазирлар Маҳкамаси аъзолари ўз ичидан Бош вазир номзодини таклиф

этиш мумкин.

А. 1,3 В. 1,2 С. 2,3 Д. 2,3,4

70

78. Бош вазир номзоди қачон тасдиқланган ҳисобланади?

А. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси

депутатлари ва сенати аъзолари умумий сонининг ярмидан кўпи томонидан

овоз берилган тақдирда.


депутатлари ва сенати аъзолари умумий сонининг ярми овоз берган тақдирда.

С. Ўзбекистон Республикаси Президенти имзолагандан сўнг.

Д. Вазирлар Маҳкамаси аъзоларининг биринчи йғилишида муҳокама

қилингандан сўнг.

79. Бош вазирга нисбатан ишончсизлик вотуми қачон қабул қилинган

ҳисобланади? А. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси

депутатлари ва сенати аъзолари умумий сонининг камида учдан икки қисми

овоз берган тақдирда.


депутатлари ва Сенати аъзолари умумий сонининг камида ярми овоз берган

тақдирда.

С. Ўзбекистон Республикаси Президенти тасдиқласа.

Д. Вазирлар Маҳкамаси аъзолари тасдиқласа

80. Бош вазирга нисбатан ишончсизлик вотуми билдириш ҳақидаги

масала қайерда муҳокама қилинади?

А. Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузурида

В. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг қўшма

мажлисида.

С.Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси

мажлисида

Д. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг йиғилишида.

81. Агар, Ўзбекистон Республикаси Бош вазири ва Ўзбекистон

Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси ўртасида

зиддиятлар доимий тус олган ҳолда ...? 1. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Қонунчилик палатаси

депутатлари умуий сонининг камида учдан бир қисми томонидан Бош вазирга

нисбатан ишончсизлик билдиради

2. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси

депутатлари томонидан Ўзбекистон Республикаси Президенти номига расман

таклиф киритилади

3. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг қўшма мажлиси

муҳокамасига Бош вазирга нисбатан ишончсизлик вотуми билдириш ҳақидаги

масала кириталади.

4. Ўзбекистон Республикасида референдум ўтказилади.

А. 1,2,4 В. 2,3,4 С. 1,2,3 Д. 1,3,4

71

82. Вояга етган, меҳнатга лаёқатли фарзандлар ўз ота-оналари ҳақида

ғамхўрлик қилишга мажбурдирлар. Қайси ҳуқуқий ҳужжатдан олинган?

А. Инсон ҳуқуқлари умумжахон Деклорациясининг 19-моддаси

В. Бола ҳуқуқлари тўғрисидагиКонвенция материалларидан

С.Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 66-моддасидан

Д. Амир Темурнинг “Тузуклари” дан

83. Маълумки, Ўзбекистон Республикаси Олий мажлисининг Сенати

аъзолари Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси, вилоятлар,

туманлар ва шаҳарлар давлатҳокимияти вакилликорганлари

депутатларининг тегишли қўшма мажлисларидамазкур депутатлар

орқасидан сайланади. Улар қандай тартибга сайланадилар?

А. Сайлов учаскалари тузилади ва сайлов ўтказилади

В. Мазкур депутатлар орасидан яширин овоз бериш йўли билан сайланади

С. Сайлов депутатлар орасидан овоз бериш йўли билан ўтказилади

Д. Сенат аъзолари Президент томонидан сайланади

84. Ўзбекистон Республикаси Олий мажлисининг Сенати аъзоси бўлиши

учун қандай талаблар мавжуд?

1. Сайлов куни 25 ёшга тўлган бўлиши

2. Камида 5 йил Ўзбекистон Республикаси худудида муқим яшаган бўлиши

3. Ўзбекистон Республикаси фуқароси бўлиши

4. Олий маълумотли, ҳуқуқий саводхон бўлиши

А. 1,2,3 В. 1,3 С. 2,3 Д. 1,2,3,4

85. 2014 йил 16 апрелда қабул қилинган Қонун билан Ўзбекистон

Республикаси Конституциясининг қайси моддаларига ўзгартириш ва

қўшимчалар киритилган?

А. 12, 19, 97, 103, 117 моддаларига

В. 32, 78, 93, 103, 117 моддаларига

С. 36, 77, 90, 117, 126 моддаларига

Д. 40, 76, 98, 105 моддаларига

86. Қуйидагилардан Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг асосий

принципларидан бирини кўрсатинг:

А. Республиканинг хар бир фуқароси илм олиш ҳуқуқига эгалиги принципи

В. Хар бир фуқаро яшаш ҳуқуқига эга эканлиги принципи

С. Конституция ва қонунларнингустуворлиги принципи

Д. Виждон эркинлиги принципи

72

87. Қонунчилик палатасига депутат бўлиш учун Ўзбекистонда неча йил

муқим яшаш керак?

А. 7 йил В. 10 йил С. 5 йил Д. 3 йил

88. Инсон ва фуқароларнинг хқуқ ва эркинликлари Конституцияда

қандай гуруҳларга бўлинади?

А. Шахсий, сиёсий, маданий, иқтисодий

В. Сиёсий, шахсий, маънавий, ижтимоий

С.Шахсий, иқтисодий, ижтимоий, маданий

Д. Шахсий, сиёсий, иқтисодий, ижтимоий

89. Конституцияга кўра халқаро хуқуқнинг асосий принципларидан

бирини кўрсатинг А. Ўзаро ёрдам

В. Давлат суверинитетини ўзаро эътироф этиш ва хурмат қилиш

С. Тенглик

Д. Тенг асосларда иқтисодий алоқа

90. Ўзбекистон Республикаси Конституциясида белгилаб қўйилган

шаҳсий хуқуқлардан бирини кўрсатинг

А. Виждон ва диний эътиқод эркинлиги

В. Дам олиш хуқуқи

С. Оммавий ахборот воситалари эркинлиги

Д. Истаган партия ва жамоат ташкилотларига аъзо бўлиш

ЁПИҚ ТЕСТЛАРДАН НАМУНАЛАР

1. Ўзбекистонда қайси органлар ижро этувчи органлар тизимига киради? Ж. Вазирлар Маҳкамаси

2. Ўзбекистон Республикасининг “Конституцион суд тўғрисида”ги Қонуни қачон қабул қилинган?

Ж. 1995 йил 30 август

3. Ҳуқуқ нормалари бажарилмагани учун давлат томонидан

қўлланиладиган мажбурлов чораси бу ...? Ж. Санкция

4. Вояга етмаган шахс неча ешдан бошлаб меҳнат шартномасини тузиш

хуқуқига эга?

Ж. 15 ёшдан

5. Хуқуқнинг қандай шакиллари бор?

Ж. Одат, суд, норматив ҳужжат ва халқаро шартнома

6. Хуқуқий норма қандай элемнтлардан ташкил топган?

73

Ж. Гипотеза, диспозиция ва санкция

7. Ўзбекистон Республикаси Президентининг Ўзбекистон Республикаси

Миллий хафсизлик хизмати раисини тайинлаш тўғрисидаги фармонини

тасдиқлаш кимнинг ваколатига киради? Ж. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Сенатининг

8. Ўзбекистон Республикаси Конституциявий судининг судьялари қанча

муддатга сайланади?

Ж. 5 йил

9. Даъво қилишнинг умумий муддати қанча

Ж. 3 йил

10. Қўшимча вазифада ишловчи шахснинг иш вақти қанча давом этади?

Ж. Кунига 4 соат

11. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг XXV боби нимага

тааллуқли Ж. Молия ва кредит

12. Олий Мажлиснинг инсон ҳуқуқлари бўйича вакили лавозими қачон

таъсис этилган?

Ж. 1995 йил 23 февралда

13. Юридик шахснинг ҳуқуқ лаёқати қачон вужудга келган?

Ж. У тузилган пайитдан бошлаб вужудга келади, уни тугатиш якунланган

пайтдан эътиборан тугатилади.

14. “Халқ ҳокимиятчилиги” бу ... Ж. Демократия

15. Қонунга биноан жиноий жавобгарликка неча ёшдан бошлаб

тортилади?

Ж. 16 ёшдан

16. Конституциянинг асосий принциплардан бирини кўрсатинг?

Ж. Конституция ва қонуннинг устунлиги принципи

17. Нима мақсадда референдум ўтказилади?

Ж. Жамият ва давлат ҳаётининг энг муҳим масалалари халқ муҳокамасига

тақдим этилади, умумий овозга (референдумга) қўйилади

18. “Бола ҳуқуқлари тўғрисидаги Конвенция”га Ўзбекистон қачон

қўшилган?

19. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг I бўлими неча боб ва

моддадан иборат? Ж. 4 та боб, 17 та модда

20. Омбудсман бу ... Ж. Парламентнинг инсон ҳуқуқлари бўйича вакили

74

21. Фуқаролик дегани нима?

Ж. Шахснинг аниқ бир давлатга сиёсий ва ҳуқуқий мансублигидир

22. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг I бўлимида нечта модда

бор? Ж. 17 та модда

23. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати раиси қандай

ҳуқуқий ҳужжат чиқаришга ҳақли?

Ж. Фармойиш

24. Ўзбекистон Республикасининг “Фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш

органлари тўғрисида”ги Қонуни (янги таҳрири) қачон қабул қилинган? Ж. 1999 йил 14 апрел

25. Қамоқ жазосининг муддати?

Ж. 1 ойдан 6 ойгача

26. Ўрта махсус ўқув юртига кириш учун рухсат этилган ходимга неча

кун таътил берилади?

Ж. 15 календар кун

27. “Гипотеза” сўзи нимани билдиради?

Ж. Юнонча сўз бўлиб, фараз қилиш, фикр юритиш

28. Ўзбекистон Республикасининг “Терроризмга қарши кураш

тўғрисида”ги Қонуни қачон қабул қилинган? Ж. 2000 йил 15 декабр

29. Ўзбекистон Республикасининг “Референдуми тўғрисида”ги Қонуни

қачон қабул қилинган? (янги таҳрири)

Ж. 2001 йил 30 августда

30.Ўзбекистонда қайси орган қарорлари қатъий ва улар устидан шикоят

қилиш мумкин эмас? Ж. Конституциявий суднинг

31. Ўзбекистон Республикасининг 2008 йил 25 декабрида қабул қилинган

қонуни билан Ўзбекистон Республикасининг Конституциясининг қайси

моддасига ўзгартириш киритилган? Ж. 77-модданинг биринчи қисмига

32. Конституциявий қонун қабул қилинган барча депутатлар,

сенаторларнинг қанчаси иштирок этиши март?

Ж. Учдан икки қисми

33. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг XX боби нимага

бағишланган? Ж. Вазирлар Маҳкамси

34. Мажбурият объекти нима? Ж. Ҳаракат (Действие)

75

35. “Стандарт” сўзининг маъноси....

Ж. Инглизча норма, мезон, асос

37. “Суверенитет” сўзининг маъноси нима?

Ж. Французча сўз бўлиб, давлатнинг ички ва ташқи муносабатларида тўла

мустақиллиги

38. Ўзбекистон Республикаси Президентлигига номзодни ким рўйхатдан

ўтказади?

Ж. Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси


нечта депутатдан иборат бўлади? Ж. 150 депутат

40. Ўзбекистон Республикаси Президентининг Ўзбекистон Республикаси

Конституциясида белгилаб қўйилган нечта ваколати бор?

Ж. 25 та

41. Бурхониддин Марғинонийнинг фиқх илмига бағишланган асарининг

номи? Ж. Ҳидоя

42. Сиёсий партиялар ҳаракатини назорат қилувчи идора? Ж. Адлия вазирлиги

43. Ишга қабул қилишда синов муддати кимларга белгиланмайди? Ж. Ҳомиладор ва уч ёшгача боласи бор аёлларга, корхона учун квота

ҳисобидан ишга юборилган ходимларга

44. Кундалик дам олиш вақти қанча бўлиши керак?

Ж. 12 соат

45. Ўзбекистон Республикаси қачон БМТга қўшилган?

Ж. 1992 йил 2 март

46. “Қамоқ” жазоси нима?

Ж. Шахсни батамом ажратилган шароит остида сақлаш

47. Ўзбекистон Республикаси Президентининг ваколат муддати қанча?

Ж. 5 йил

48. Сенат раиси қандай ҳуқуқий ҳужжат чиқаради?

Ж. Фармойиш

49. Шаҳар прокурорининг ваколат муддати неча йил?

Ж. 5 йил.

50. “Республика” сўзининг маъноси?

Ж. Юнонча сўз бўлиб, “Умумий иш” деган маънони билдиради.

76

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР:

1. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси Тошкент “Ўзбекистон”

нашриёт-матбаа ижодий уйи. 2014 йил.

2. “Мамлакатимизни демократик янгилаш ва модернизация қилишга

қаратилган тараққиёт йўлимизни қатъият билан давом эттириш бош

мақсадимиздир”. Ислом Каримовнинг Ўзбекистон Республикаси

Конституцияси қабул қилинганлигининг 22 йиллигига бағишланган тантанали

маросимдаги маърузаси 2014 йил 5 декабр.

3. Ўзбекистон Республикасининг Жиноят кодекси. Тошкент. “Адолат” 2014

йил.

4. Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги

кодекси. Тошкент. “Адолат” 2013 йил.

5. Ўзбекистон Республикасининг Оила кодекси. Тошкент. “Адолат” 2013 йил.

6. Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодекси. Тошкент. “Адолат”

2011 йил.

7. В. А. Костецкий. “Ўзбекистон Республикаси Конституцияси умумтаълим

мактаблари, коллежлар ва лицейларнинг ўқувчилари ва ўқитувчилари учун

изоҳли луғат”. Тошкент. “Билим” 2004 йил.

8. О. Каримова ва б. “Давлат ва ҳуқуқ асослари” умумтаълим

мактабларининг 8-синф ўқувчилари учун дарслик. 2014 йил. Тошкент

“Янгийўл полиграф-сервис”

9. У. Ж. Хотамов ва б. “Давлат ва ҳуқуқ асослари фанидан олимпиада

иштирокчилари учун ўқув қўлланма”. Тошкент. “Адолат” 2011 йил.

Documents

“ДАВЛАТ ВА ҲУҚУҚ АСОСЛАРИ” ФАНИДАН ... · 2017. 9. 21. · 4 айтилганидек, иқтидорли ҳуқуқшунос бўладиган ўқувчини