Archaeological research in Estonia 1865–2005

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    1/388

    A

    R E

    E A

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    2/388

    A R E1865 2005

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    3/388

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    4/388

    E A 1

    ARCHAEOLOGICALRESEARCH IN ESONIA

    1865 2005

    Tartu University Press

    Humaniora: archaeologica

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    5/388

    Official publication of the Chair of Archaeology of the University of artu

    Estonian Archaeology

    E--C: V LE B: A A U Sk, SwB H F U B, GV K U , EA Kk U , EMk L U Hk, FH Lk U, EL L U, EY N U S. PJ P U, EK U C, DkJ-Pkk U k, FA U , EHk Vk U , EAj Vk U L, LV k U K, L

    E A, 1Archaeological esearch in Estonia 18652005

    E: V L M LE : Ax H, A k E IL- : M K J L-: M F

    U , 2006

    ISSN 1736-3810

    ISBN-10 9949-11-233-8ISBN-13 978-9949-11-233-3

    U Pwww.k.

    O . 159

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    6/388

    - -

    CContributors 7Editorial 9

    Part I. General rends in the Development o Archaeology in Estonia

    T H A ( 1980). V.Lang 13

    E A 19912005.M. Konsa 41

    Part II. esearch into the Prehistoric and Historical Periods

    S A.A. Kriiska 53

    Bz E I A. V. Lang 77

    I M I A.A. vauri 105

    L I A.A. Mesalu and H. Valk 127

    M A E Cx: w, C,M C. E. Russow, H. Valk, A. Haak, A. Prn and

    A. Mesalu

    159

    P-M A E. E. Russow 193

    M P-M A N P.H. Valk 205

    Part III. Collections and the Conservation o Archaeological Heritage

    T E A C E C S.A. vauri

    225

    T F N C I H.M. Kiudsoo

    239

    T C A H E.A. vauri 247

    293

    Part IV. Some Special Fields in Archaeological esearch

    S M E A.A. Kriiska and L. Lugas 269

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    7/388

    - -

    S L A E. V. Lang 293

    I Uw H E.M. Roio 301

    A, O C. H. Valk 311

    317

    A 367

    Ix P N 371

    Ix A S 379

    CONTENTS

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    8/388

    - -

    Arvi Haak (MA student) works as an archaeolo-

    gist at the Museum of Viljandi. His main scien-

    tific interests include the medieval town and castle

    of Viljandi, the Latest Iron Age and the medieval

    period in south-western Estonia. He has published

    16 articles.

    Mauri Kiudsoo (MA student) is Keeper of the

    Numismatic Collection in the Institute of History atTallinn University. His main areas of research are

    in medieval and early modern times, hoards and

    monetary circulation, ornaments, the reasons for

    depositing hoards, etc. He has published 23 articles

    on these topics.

    Marge Konsa (MA student) works as a technician,

    researcher and teacher at the University of Tartu.

    Herfields of activity are the archaeology of death,

    culture and society, and digital methods in archae-

    ology. She has published 30 articles.

    Aivar Kriiska (PhD) is Associate Professor of

    Archaeology at the University of Tartu. His main

    areas of research are the Stone Age in Estonia and

    neighbouring areas, especially from the point of

    view of the development of settlement, economy

    and technology. He has published a monograph on

    Stone Age settlement and economic processes in

    Estonian coastal areas and islands (Kriiska 2001c),

    as well as 60 articles on different topics in archae-

    ology and also some popular-scientific reviews andschool books.

    Valter Lang (PhD) is Professor of Archaeology at

    the University of Tartu. His main areas of research

    are the Bronze and Early Iron Ages in Estonia,

    settlement and landscape archaeology, the history

    of agriculture and land use systems, and the social

    structures of prehistoric society. He has published

    two monographs on prehistoric settlement in north-

    ern Estonia (Lang 1996; 2000a), 120 articles on dif-

    ferent topics in archaeology, and edited a number of

    books on archaeology.

    Lembi Lugas (PhD) is Head of the Laboratoryof Geoarchaeology and Ancient Technology in the

    Institute of History at Tallinn University. Her main

    research area involves the history of fauna (par-

    ticularly fish and marine mammals) in Estonia and

    northern Europe. On these topics she has published

    her doctoral thesis (Lugas 1997) and 42 articles.

    Ain Mesalu (MA) is Lecturer of Archaeology at

    the University of Tartu. His main interests in archae-

    ology are medieval weaponry, glasses, and the his-

    tory of late prehistoric hillforts and medieval townsand castles (particularly Otep and Tartu). He has

    published 50 articles on these topics. In addition,

    he is the author of a number of popular-scientific

    reviews and school books.

    Maili Roio (MA student) works as a maritime

    archaeologist at the National Heritage Board. Her

    main area of research is historical settlement and

    the exploitation of lakes in southern Estonia. She

    has published two articles about lake dwellings.

    Anton Prn (PhD student) is Undersecretary for

    Cultural Heritage in the Ministry of Culture. His

    main areas of interest are medieval urban archae-

    ology (incl. the development of early urban settle-

    ments, town planning and defence structures, build-

    C

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    9/388

    - -

    ings and issues of the hinterland). He has published

    40 articles on different topics in archaeology and

    heritage conservation.

    Erki Russow (PhD student) is Research Fellow in

    the Institute of History at Tallinn University. His

    main research interests are medieval and post-medi-

    eval pottery, urban archaeology, historical archae-

    ology in Europe, and the history of consumption.

    He has recently published a monograph on medi-

    eval and post-medieval imported pottery in western

    Estonian towns, 15 papers on several subjects and

    edited a couple of archaeological books.

    Andres Tvauri (PhD) is Senior Research Fellow

    at the University of Tartu. The main archaeologicalperiods of interest to him are the Middle and Late

    Iron Ages. In addition to 44 scientific articles, he

    has published two monographs, one on prehistoric

    Contributors

    Tartu (Tvauri 2001a) and another on Late Iron Age

    ceramics in Estonia (Tvauri 2005). He has recently

    begun to study questions of industrial archaeology.

    Heiki Valk (PhD) is Head of the Kabinetof Archae-

    ology and Senior Research Fellow at the University

    of Tartu. He is mainly involved in the study of the

    Late Iron Age and the medieval and post-medieval

    rural archaeology of southern Estonia, including the

    earlier history of the town of Viljandi. His studies

    concern burial customs, religious syncretism, popu-

    lar culture, ethno-cultural questions, settlement his-

    tory and the meeting points of archaeology and oral

    tradition. He has published two monographs on

    the rural cemeteries of southern Estonia in 1225

    1800 AD (Valk 2001a) and on the Iron Age andmedieval cemetery of Siksl (with Silvia Laul;

    Laul & Valk 2006) and c. 100 scientific articles,

    and has also edited four books.

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    10/388

    - -

    I 2005 E - w . F, 140 ( x ) (Gwk 1865). S q, - j , w

    w w w . S-, w 85 C A- w U . S w q - , . I E . T, k k

    w E .

    Cq, , w Estonian Archaeology, w . T w - , , E w . I E- k w E-

    . T E- - 75 (M1932), - w k 20 (S & - 1984). A w

    q -, k z .

    A w E, . Eestiesiajalugu (E P), 1982 (J et al. 1982),

    x w w kw -1970. I 30 , w, ,w w . I , - wk , w . T k

    . A - w E (Kk & 2002), w , w .

    T w - w , E, , E , . T , .. ,

    E . T k . P I ( V L M K) w E 19 21

    E

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    11/388

    - -

    , w - k . P II ( AKk, V. L, A , Hk Vk, AM, A P, Ek w A Hk) . I P III A. MK , - . P IV, , E . H (A. Kk), -

    (V. L), w - (M ), w (H. Vk).

    T x Estonian Archaeology w - . S - S A, Bz E I, M I A, L I A, - . I wk

    ,

    w w . Hw, w w wk w, E- .

    T -w Estonian Archaeology wk - M E (018255703 Social, Economical and Cul-tural Processes in Prehistoric and Medieval Estonia), U . I , j wk: Interdisciplinary Archaeology: Inter-actions o Culture and the Natural Environment inthe Past U (FLAJ

    05909), E SF (. 5328, 6451 6119). P Esto-nian Language and National Memory( jTe Publication o Estonian Archaeology, 16) U . T x E,w , I, w C A U- (www...).

    Valter Lang

    , D 2005

    Editorial

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    12/388

    PAR I

    G D A E

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    13/388

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    14/388

    - -

    Introduction

    T E - w : (1)

    B G - 18 ( 17) -, w q , WW I, (2) ( ) C A U 1920. T ; , w, w - S (J et al. 1982, 9 ; S1995). S ,

    k - ( ) x w , w S , .

    Iz z : w , -- w , . N, w - kw,

    w w - wk- w j k , w w w

    . F , U - C Gwk Hw - ( w

    1850 1860?); w - E. T 19 20 w w w q wk w k ( C G S, ). A

    w J J.I E

    . T , . T , w, w E w, w w w w E. S w ; ,

    x ( wk), , k w x. T w q political, social and cultural power

    T H A

    R ( 1980)Valter Lang

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    15/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    w .I w, q w , w x kw . W k x- , - ;, , w, w : . F , - E

    Mx 1940. F , E 1940 E, ; . O -E (K 2001) - . I w, k -S - 1990.

    T k z -

    E 1980, .. E S . P . I , k - k , -

    . O (19201950) - E x (J, L. 1991; 1995), w . Tw , k .

    Beore proessional archaeology

    From private collections to learnedsocieties and public museums (until 1865)

    A q- q E 17 -, (S 1995), x .

    I 18 19 , - w w E L. O w AW H (17371819), w w kw

    : w w x , opographische Nachrichten(3 , 17741782) Nordische ( NeueNordische)Miscellaneen (46 , 17811798). I , w - . I kw - 1780. J C Bz(17421823) w G wk . H -

    L E 10 2000 Sammlung verschidener liefndischer Monumente,Prospecte, Mnzen, Wappen etc. Liv- und Kurlands.T q w E P K (17701850), - V, E. I , , k H, . B w

    T - E B P (G. Ostsee-provinzen) E E(Estland), L (Livland) C (Kurland),w L w w E, -L. T E- L-k Lw , , .

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    16/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    LE S ( , , ).

    I 19 , 1830, w - w , Gesellscha r Geschichte und Altertumskundeder Ostseeprovinzen Russlands in Riga (1834),Gelehrte Estnische Gesellscha U (D) (1838), Estnische LiterrischeGesellscha () (1842). T k L E S, , w - w: die Kenntnis der Vorzeit undGegenwart des estnischen Volkes, seiner Sprache undLiteratur sowie des von ihm bewohnten Landes zu

    rdern (H 1921, 137). A ,

    x w - w . T w j .

    I z w E q . I E, L, BG, -q w ,

    , B G G . I , - q w ; w j . T k - . O x w - K E wk . A P

    L (1993), w E : w z w ,

    Establishment o scientifc archaeology:the Baltic German school

    I 19 , - E . O , - (wk) Ew I AC S. P, E B x , w G. A - w w . I, w

    , LE S w - (H1896, V).

    A w - w w U (D), w - 1802.A , w, B w -. A w , w

    w Gk . A - U 1803, w M C A (J, L. 1995). Hw, C M

    I ( ), -w : Vj (FellinerLitterarische Gesellscha, . S ), S (Verein zur Kunde sels, K (A) ), P(Altertumorschende Gesellscha zu Pernau, ), P

    (Gesellscha zur Erhaltung Jerwscher Altertmer, ) N (Altertumorschende Gesellscha, ). (S , , .) T U , wB w x , w C. Gwk, (k & V, ).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    17/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    F Aq w U ( L E S w j w 1860) 1843. F w

    E L , - .

    T w F KH K (17901866, - 18281853). I 1838 1839 w x E BP E w B (K 1842; 1846). N, x

    k w , .

    A K, , w A Gk E, w j w S

    T E L w C CA Gwk Das Steinalter derOstseeprovinzen, 1865 (F. 1, 2). H w S A L K (Gwk 1882;1884), w E B (Gwk 1874; 1877) w q- (Gwk 1884). Gwk (18191887) , J S.P; P M, w , SA. H k K (Gwk

    1882; Kk, ) w x- x : w ( w k, w w , ), w, w w , (Nationalitt). A Gwk -

    (, w), w . A Gwk, B S A AD, w wz j w kw .T w w w w , .. w

    S A G, w w w -, B. A

    (G G); E w w C S.

    Fig. 1. Constantin Caspar Andreas Grewingk (photo: AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    18/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    Gwk, w U L-S -. T - tarand- IA (14 AD) E L, w , w G, G

    kw . T E L w

    O w tarand- w G w - , w w - G , G.

    B 1 AD.

    I - G , k w . F, w w G - - B, - x w E L w V I A. E A E w k U w wkw . S, G - w w B

    G , - -- , w G w B . T w w, ,w B G - , A F (18741941) A L Sk (18631939), 1920 1930, w .

    w w

    G ( 2003). O w G Lk (18521915), w - Lz B. I1879 w - U . Lk U B. I , w B . W x tarand-, w -, Gwk ,

    q . T w P L S P P A. Vk

    S w x- ( ).

    Fig. 2. Cover o D S Oz byGrewingk, published in 1865.

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    19/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    (18421905). Vk x , tarand- , .. E.

    A B G w G G H (18421918),P H U 1880 (F. 3). A , w - I A; x

    . H w G : z , z G -

    F H, .

    B .T q tarand- .

    H w w E B U . H w E w 1890 (W1950, 43). H w -

    z 10 -w A C 1896. I - x z w , H w B (H1896). I 1910 w,

    Fig. 3. Richard Gustav Gotthard Hausmann (photo AI). Fig. 4. Artur Leopold Spreckelsen (photo AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    20/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    w BG (H1910).

    I 1913, H w wk. D W W I 1914, G w , w

    I B G - w :

    w (.. C. G. S,A. B, A. Bz, ), w x x ( .. Kk, ). T ,w, U .

    B G B G (A. Sk A. F;F. 4, 5) wk w.I w G ( Gesellscha r Geschichte und Altertumskundeder Ostseeprovinzen Russlands in Riga) z EB . Mx E(18791929) B w -, q w w w (E 1913)

    16 -w AC (B S, 1914). D w, k . E w w , w - E B. T w .

    Te Estonian dimension

    I B G- , Gwk , E - - wk 19. N, w x: - - w z z. L G 13 w , w , k

    . O w w

    L, , E w U L (), w . F E, M .

    Fig. 5. Adol Friedenthal conducting excavations in Jgala

    (photo AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    21/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    ; w - wk.I , w, ww z w - E 19 .

    T w J J (18351900; F. 6). H w , w x ( x

    F j). W w E w x B G .N, w w . F, E w E (J 1899)

    E . S, w wk , w BG w ( M1930). T w E-w , w J F J A, w E .

    I E -w - w (J 1898; 1910), x w J . T k

    w - wk, , , -. A x w - w E k, w wk w . T J, , (w) E w k

    , . T k , wk w J . S q J.

    I , , F SA A - w E , B G . O F E wk

    w wk (S 1996). T F E . T w F Fx w 1920.

    Fig. 6. Jaan Jung(photo AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    22/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    First decades o proessionalarchaeology (19201940):

    the artu school

    Proessor allgren and theChair o Archaeology

    A W W I W I- (19181920), E . T U w 1919,w E , w G .I w , w Ez -

    w w , , .A .

    P w -z E 1920, w C E N A w U . A w E , k . I - W I

    G w . T, w , - w F, AM (18851945), w E(F. 7). T k, k , .. F ( A)

    F-U S w wk w w k ( F ), .

    F , Kk .

    E w: , w ; -, z E-w ( w wk - wk); , E ( 1922;

    1925).Tk C A- U , E - q qk . D , -

    Fig. 7. Aarne Michal allgren (photo AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    23/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    Kabinet M A w - U . T 19 w ( , , ). A w Kabinet, w w z F x. A w (J, L.1995).

    T x w w E-w q w w - J. J. T

    w G; , BG . T q - w k E ; , w q . Tk H C A, w w E 1925, -

    w .A w

    kw , kw j , w k k . T j q- w w , .. x w q( , , ). A , -

    J, w w q- w x, w w . T wk , w w k .

    T w x E - w w - w w E.T 20 E w - - , w w k w w - ( w G. K V. G. C).A E w w ( ), w , w .

    Nw w (1922; 1923) ww E, S A K Vk, w . F , w w , - ( 1922, 70 ). I K Vk -

    , w - BzA . T F w w E G , w G (G). S

    I w , . H, E L, kw ; w w (H). A , ( ).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    24/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    w x w z.

    A , Gwk ( ) w w S F w (.. B S, P Vj k, .). T w S Aw w , I A w

    w w . T q - w , E ( L, , ).

    I , k Ek . F, w -

    B G , w w E -. S, wk w J q, w w w - . T, E w E . F, ( j-

    w ) G w F-U F-- E . TE w , w , -

    - .

    Research in the 1920s and 1930s

    A 1923, x w Sw. T BN (18881971; F. 8) w w S (J, L. 1995). N

    w (19231925), w w . I w 1930 H M (19001968, 1925), , w - , 1938 (F. 9). I M,

    Fig. 8. Birger Nerman (photo AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    25/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    w j - Kabinet M A: M S (18961981; 1923), Ik (19001961; 1927), Ek L (19041961; 1927), A V (19111977; 1939),E A (19042000; k 1931) O S (19041975). I - wk , w w B G -

    w P M E L S A. Sk A. F. I 1920 1930, wk x, - tarand E.

    A , z - E, w w w ww .. w -. I z, w, - w , (, ) (, -) ; w w , w w E - 1920 1930.

    I z

    , -, , IA w wk: w w (1922) q, w M 16 (1938). T x- ; L ( xE) P- IA. O k w w x M -

    wk, w q .

    B k S A, q (.. ) I A w , .A M k , w

    : w -. T ( ) w w x . M x w .

    Fig. 9. Harri Moora (photo AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    26/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    B M - w G P , w w . Tk w , M w w z P- I A; -, ( ). T I A w x M -, w . T w w ,

    . T w wk (.. -w w , w w ; ,M q w S ). I M , , w . I I A, w

    : ( L,E -w F) w L, E F( , w, AHk 1905), w w w w B ( ).I w , w w , ( ) w q

    . B M L I A, w E E ( w ), . A ,

    G E, w w x x G w E, B .

    A , M , w , ( wk w ), - . A wk M w, wk - , - w , -. N q k

    : - , , - , ( ), -, . I k q , w (.. ) w . M w E 1950 1960, 1970 1980, . I E, -

    w , w w Mx 1940; w, w, w k w - x , w w w.T E , w, - , S L (2001) P- I A -E 21 .

    I A E 1920 1930. T x tarand- w x - ; H. M M. S, w

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    27/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    w w .T x S A - Gwk , w . Ik w 1930; -wk ( x w ) w L K 19331937 (J, L. 1995, 23 ). Tk Ik x A, SI, 1931, w - E. T Bz P- IA w j L - E , x E. N w w M

    L I A, w x, w -. E. L E w .

    T 1930, w . A wk U w k ( w), , wkw L

    I A L Bz A.

    Archaeology and national-romanticist ideology

    A - , k x 1920: E - w ( ). W -

    , w - E . O - (). T z w (L 1995, 262):

    T - // j k -. P w - w z, w j

    w w. I w w I A E w w w . F w , - w x . T - w w F-U - Ew z, w-ww w I-E .T x x 700 , x

    w E E A.T B G E , E .

    O , w, k - , w , ,

    x E , w w . I x , - w E (EA I, 1932 EA I, 1935), w w, , j- J L, H. M.T w - - (w w w -) ( - ) , x,

    wk.I w, w-

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    28/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    k. T

    T E J.J wk BG , w RepublicofE, E. T q k: , w x - (. ); , ,

    w , (),. S w , w w - . A , -

    , - . Hw - w w ; w w wk - .

    W J w , (- -

    ), q, w , w

    , w .

    Fig. 10. Archaeological excavations on the hillort o Lhavere (photo AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    29/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    .I w z wk E N C 1930 w E (F. 10). T wk wk k w z Muistse Eesti linnused(T H A E; MEL, 1939). I , M, , k

    (w w ) 19 , - w -. F w , - x w kw L IA , w ; , L Bz A

    w , w w - . I w w H C A w E 1936. F , I P Aq M E ( w E. L) w q

    I E NC, , x, w x I . T - w E E. T kx, , G.

    ( , , ).Tk wk , w .

    New trends in the 1940s and 1950s

    Institutional reorganization in the 1940s

    A E S U 1944,

    w C Kabinet A U . F w w I H w - A S ESS ( 1946) 1947. A I H w k ( ) E, ( ) w , - , C

    Kabinet( , , ). TC A w w w, - , C A . B -, w cathedra w , w w, .H. M w - (wk w ).M. S w

    S Fw; L J L M wk. E. A cathedra, wA. V (F. 11) w Cathedra EH (J, L. 1991, 24). . Ik E. L x (Sw) w.

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    30/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    I 1950, , -, , , w . Nx, w I H w , . A w wk (7 E S.), w

    w -, w 1980. I w, w , , w - I H . A -

    w w w , w S,F E , w - E (J, L. 1991, 39).

    New approaches in archaeological research

    A D A I H w S- - . I w - w w : N

    E M (.. Bz P- I A), L I A; J ( N ) M.S wk w P- I A -E, w M w Mx (J, L. 1991, 25).

    A E w w SU,

    w z USS, E w (M 1954, 6). T w w w z , K. Mx F. E - - , w .T M N(.. S A) w ; L N P- I A (.) w

    . T w w: (.. L N E Bz A) () ( L Bz P- IA). T I A w

    Fig. 11. Artur Vassar (photo: AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    31/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    ( ) , M I A w , w L I A w w , .. - (M 1954; V 1954, 26 ).O w z - ( II ), w - , w , w .

    I Mx

    , w . N, k,w w E k k w- Mx? W 1940, E . w S E I A w M ( -P) Ik M E - . S

    G, x - 20 . T wk w kw S ; , 1990, w P (S 1990). Ik M Sw(Ik 1948). F w, Ik w -w E, wk

    Sw F. I k, M w k, - . I k , Ik

    K C ( ,q z - , .), w x w E.

    T V (1943, ) N tarand-, w, . A , - wk, w w x . I - , V k .. -

    , w w . H - w -w: - tarand-, w - . I - , w : T

    tarand-. Cq, V, , . W x I A, V , , , w ww w , w wk , z . T , -z

    w TReich . V w w w tarand- - , ,

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    32/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    - P- I A w q: Why k ? T w q, k j -, V x x . T - k .

    W E , S , (w ) S (1955) E I A - E.

    I q- w 1930: .. q(w w, , q w - ), , , , -, , . N, Mx (, , w x V), q k. S w -

    P- I A ( wk -); ( z , x , .), - , ,.. -. I (tarand- - ), w

    - (, k ; , k , , - w ). T -

    k w w - , .. z , w, w w z x . T w - w . I - , - () ( w

    ). T tarand- w x ; w w , .. -- w .

    I z k- 1950, w w

    w E E,w, , x w - w. T S (1955) j wk - , w q w , . O w , k W -

    , w . T w, w, Mx, w , . T k - w

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    33/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    w -- . D , w V, S 1950 interpretation , k q - k - .

    W w x w - (.. - ), w . I w w j , w -z w

    - . N - w - wk. D( ) , k ( ) w -w - . T w , w w w wk Mx.

    O

    1950 w E . E q , x, x , w w E (EA I, 1935). Nw w , . F, H. M, - wk, -z w , w - w Mx . S, E w ,

    w w F-U ,w x . T, - (.. - w ) -

    j E w ,w w ( ) w -. I , k - . W , w , wk - w , , k w , w.

    M, q - , -

    w kw k . I , w G.K V. G. C 20 .T w multi , .. - , k w ; , inter w . T -

    w . S, , M (1956) w - , w . A , w w (, , w B I A,x

    ). H w w x , , - . Hw, K, w z wk -

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    34/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    . I wk E B , .

    A kw ( EEA, 1956), B w (.. I A) (kw) -E .I w F-U . 5000 , w w; - B w C W C. Tw w M w wk 1935. D

    , w w q - . A , ww B 1 BC: D w F ( E L) B. B , w q .

    I F-U. I 1948, Ik w [] F-U w - E P (Ik 1948,13). T, Ik, F-U B M N, E w

    C W C ww, , w - w. T , w, F-U w B , w () . T Ik

    wk x w E 1950. T M (EEA,1956) SE , w w ( L 2001).

    Archaeology in the 1960s 1980s

    Te archaeologists, institutionsand feldwork

    I 19601980, w I H . A w D C w 1971 ( w J S; F. 12). I k w z x. S w O w (- S.), , -

    w . L, 1986, w L G A ( w A-Mk k; 19431997), k w w x , - () .

    T w -, wz 1980 (

    w, F. 16). A - w U , w - V wk L ( A P, .. D - S ). A w

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    35/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    w wk , w I H w - (L. J, E. V. L).A I H w j , w wk . S w

    E H M (M M), C M (K D) S-M C M C H, w w M C (A K).

    T w - E.T w , .. N (L. J) M L IA ( S M AK (19301970), L L E (19282001) - E J. S).

    S w w : Bz P- I A E j V L (19371998; F. 13), M I A -- E (. w w) M A M K

    Fig. 12. Jri Selirand (photo: AI). Fig. 13. Vello Lugas (photo: AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    36/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    J. T q , w, w 1980. T w

    w ( , A L, V L), w V q- - E (P L; 19581994), (Hk Vk), (J P), w (M. M A M), . I , w - K Mk (19221999), LH G S (19401993) wk I H, w -

    . w q, w

    P- x ; w wk : Mketal. .

    - (A.-M. k, M ), w .

    I wk, w

    . T w w E-w - , w w L 1970. T w x - w w . T wk w x, q ( - E). D

    wk, w , w ( , -k ) w (

    O LMEA, Kk & L, ..

    Fig. 14. Archaeological rescue excavations in the settlement site o Olustvere (photo: AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    37/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    , , ). T x (F. 14). D x q wk kkz, , k q w - q, x. x j wk 1970 1980, w . T x - O, Lj U V, I, J k x - wk. N

    wk.

    New Archaeology in Estonia?

    A w 1960 1970, w w z N A W E - - Nw A, kw w S E. O k , w,

    (1) I C, w kw- w w W, (2) xMx w x w , (3) Nw A w w A-A w kw E , E. F , x - . O Nw A w

    . N, w , w . F , k J. S (1977, 72) w--, z - :

    T k x - , w - w

    .

    Cx w k w 1970 w E ( S,, ); wk wV. L . M. H - : w w - w , E -

    w z:

    T q w w ; w q w w - (S 1977, 73).

    I q S , w w

    x S I. M: W w , w k . T -x w , : j - wk w w ( ) w , q . Hw, - w , k z ,

    wk.

    F , w x E (EA,), w w w , w (, , , .) -

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    38/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    I - , w E , . F , V. L K. J - x 1970 z .N k w , w, , - q .

    T - ( S.) . S w :

    , w , , , , ,, x-. T w , w; , w w .

    O NwA w , w kw E.M w

    , w . F, qk I A (w w q), kw S A, . A , w , z w, w .

    x ( x) w - . N, w K.J K C (J ).

    Eesti esiajaluguand other studies

    I , ww 1950. I z , , w x 1960 1970.T w A. K(1962). T w - E S M 1113 . A w (1965), J. S E , w

    (S 1974). T x , ,w L I A L Gj L ( 1968, 1974). A , L IA qk - x E,w k , w ( M & Vk, ). . I 1970,

    V. L Bz P- I A E, 1974,S. L I A - E ( w w 2001). T M. A (1979)w - E;

    A z S , - w k, - . T - PD , w w - (

    ), , , k . T S , , w () wk . A E q w ; ( M. S) w E. ().

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    39/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    w, x MI A ( wk w 1992).

    O - . I , wk w w - wk. A wk ..culture-historical archaeology mixed with orthodox

    Marxism and natural-scientic methods. A w , w , -, , - ,

    . A E w w ( w V. L .M), w x - . A w x - , Mx .

    S E w . A , w M I A 1950, w L I A w - . I 1960, w - S U , HM H L x , L I

    A k - -, (M & L 1970). L, - .A P L (1995, 189),

    . F, k, L I A E, O , E . S, w - , -w q (.. ) .O : x E . T w, w, E - w kw w

    , w . I , -- E G (EA, 1992, 116 ). W , , B G kw E.

    T 1970 1980 z

    w k, w (L 2000). T w x, w . N, k wk w 1980 1990.

    T Eesti esiajalugu(E P; J et al. 1982)

    k - E . T w 1970, w - Bz E I A(L 1970; L 1974) L I A

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    40/388

    he History of Archaeological Research up to the late 1980s Valter Lang

    - -

    (K 1962; S 1974). I , - , w Mx ( x 1950). T wk , -w , - ( ), - . Eesti esiajalugu z .Hw, - , . T Mx k

    q; w 1950(w -w), w w K E.

    Summary

    S E 140- . I 1860, - , U . D - w , C. Gwk . H, , k wk w w w wk . T B G

    E . I , w kw J. J E-w q.

    E w z - B , .. 1920. T C Kabinet A, w , z P A. M. , x30 . A - w 20 , 1930. F w, .. -, w .S wk w - q, x q -. T w --

    , w w , w q .

    T S w , w C A w w I H . A w , w Mx . I x Mx

    w - , , k w q - . G, w , w w ; x , Mx , w - .

    I w -E w S . T 1950 -w w . A - H. M.

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    41/388

    THE HISTORYOF ARCHAEOLOGICAL RESEARCHUPTOTHELATE 1980S VALTERLANG

    - -

    T w z ; - w q w. D , w w . T x w , 1960, - wk .

    T x x - 1970 1980, - - w . T w 1960 1970, w - wkEesti esiajalugu. T 1980 -z , w w .

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    42/388

    - -

    Introduction

    F w, - . I , x -

    x x, w x. I w, x x w ( 2000). M - , E z q w . O x w j j , x

    x, E , . F , k w , - k, q .

    E 1990 z - (N 2002). A, E , w S- , east, minor-

    ity, traditional. O west, main-stream, innovative. S ( L 1997) 1990 -C , w Wz -

    . C k, k w E-k . I , w-, , W w

    W w - 1990.

    I , . F w , secondary archaeolo-

    gies w -, k w w w , wk corearchaeologies ( .. C2003, 2).

    I , E -

    w . I, , . A , , - x , w , , , , - . , E

    1990. B S - E, w j j- . Hw, w , -

    E A

    19912005Marge onsa

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    43/388

    Estonian Archaeology from 19912005 Marge onsa

    - -

    , w j w w -, w - (L & V 2002, 58).P- E w W z -, .A , , (B& O 2000), w () w -, w , , (K 2004). O

    w w w - x, - (K 2004). S w w , x, w w 2002. T j x - w w w w , w - -

    (K et al. 2003).

    Research milieu: institutionaland social changes

    T - . T w

    w w . T, w

    E A.

    1990, - w 1994, w (), ,k . U , - k j. I E, E- , S w A S . Mk - w - , w E E w S . T

    w w , wk . I , - w - w , w (K & L 2001, 10).

    I w - x , -

    U w 1980. I 1990 L A( Mk) w U , , Kabinet A w - 1993.A w S , C Aw 1992. I 19901993, E w P A, , C w x . I 19941996 A Kk,

    w w L, 19971999 LA M, w k C. I 1999V L P C.T Kabinet, w S Fw Hk Vk -, , -

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    44/388

    Estonian Archaeology from 19912005 Marge onsa

    - -

    , . T - , 2005, - , - .

    A z A S, w w 19961998. A I H, w w A, w M E, . T

    ( P L 19921994, V. L 19941999, Mk M 2003), ( 1993), L G A ( J P 1993) . T - w w , j. O

    I Hw w U 2005, - .

    T w , w - , j - .

    I -, -

    , E, ,, public relations(popularization). I 2005, E x50. T F 15. I w -

    , -, z

    - zM Akk (A C), 2002. I - , w, , w , x .A , 12 - . T

    -. S ,.. , , x , k . Hw, - (z) w x q, E U j Pathwaysto Cultural Landscape European Cultural Paths, (K 2002).

    F , w

    C , - , , j, x.

    Fig. 15. Distribution o Estonian archaeologists in dierentareas o employment.

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    45/388

    Estonian Archaeology from 19912005 Marge onsa

    - -

    . I - (19902000), PD w V. L, w - (1996). Fw , w 20012005. I , w- j : S A - E (Kk 2001), w w (Vk 2001), - ( 2001), z

    S 9 13 (M 2002), k (P 2003), LC 513 (M 2003), E VkA M A (Lk 2005).

    I z , -C 1990 w

    - . I E -, k -w , w w: Eesti Arheoloogiaseltsi eataja ( 7 19901991), Stilus (7 19921997),

    Austrvegr(4 19951998, E ). T w z 1997 w j Eesti Arheoloogia Ajakiri / Journal oEstonian Archaeologyw j - A S I

    H ( 2001 U )w w ; 2004 - E, Estonian Journal o Archaeology. T NH B Arheoloogilised vlitdEestis / Archaeological Fieldwork in Estonia (

    1998) . T Muinasaja teadus/ Research into Ancient imes (16 1991) w j I H U U .

    I w ,

    (F. 16). S 1920 1980, 29 11 - ( 50 ) E E- j w , 14 E ( 2005) w - 70 , 19 31 . I , (L

    1993; Lk 1998; L & M 2001; 2005) (L2000) (M1994) z (L 1997) . S w S

    Fig. 16. Dynamics o the number o excavations, disserta-

    tions, publications and researchers in Estonian archaeologyin 19502000 (aer Lang 2000c, g.).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    46/388

    Estonian Archaeology from 19912005 Marge onsa

    - -

    - w (A 1992; L 1995;L 2001; 2002). T - V E (Mj 2), (Mj 5), S A E (Mj 8), - w - (Mj 11), k (Mj 15), (EJA 8: 1) (EJA 9: 2). T E E.T W

    w E . F x, Sw K Cz (2003) F Mk (2004) E .

    I - - w W w -. I 1990, C E PAC j E w . O j w x E

    U M, A P G U Sk. I w- , j - w, . P - - , - w w ( Kk & L, ).

    T , x . A

    E S G P, C, B M q A A.

    , w w k -. F w, , , w .T x , x , , , w ( L, , ). T , - - .

    I 1990 w

    - j - w E w . M E w - wk Castella Maris Baltici Lbecker Kolloquium zur Stadtarchologie imHanseraum ( w et al., ); -- - ICAZ Wk B G; x j EAH j, . A

    w x E CCC (Culture Clash or Compromise?) j, ww 1995 U G Ez B S , w - x x w w (M & Vk, ). O w w

    x , - w .I - E ,

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    47/388

    Estonian Archaeology from 19912005 Marge onsa

    - -

    - k w (Vk 2001; 2003).

    Changes in the interpretationso the past

    Te incommensurability o worlds

    E - (k- ) w / j, , -

    , , -- ( G 1986, 57 ; 1990, 270 ). T x z w / - w , , / w, .. w w resp. . F w w --/ ,

    w w. T S. K (1970) - incommensurability o theories z w , - w. T w 1990 - w E .

    A w E E w

    , W E -, x z- . I w

    , , . W w E 1990 P L(F. 17), w z z - E (L 1993; 1994), w x -. I , L w - w x E -

    , w Mx. I w k , w ( 1994-; S1994).

    Fig. 17. Priit Ligi (photo: AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    48/388

    Estonian Archaeology from 19912005 Marge onsa

    - -

    T w w x L w - E -. A K - ( ) (K 1970, 15; Chapman 2002, 228), normal science z S- - , w w x x. O , - . I

    S w -, -- . I H M, w x, w w 5000-- E, , -. M,

    S , j - , x, . H w w-k - w, x- kw, A-A w 1990, -, - w , x ,

    q .A w w - w w 1990. I , j- w

    . SP Szk (2000) k - . O w w w (.. ) k : S ver-sus , Eversus W . I, 21 E . D , w , E - .T w -C

    w, w x Mx, w , k .

    New prehistoric society

    T x -- P. L w j ( )

    . T E V. L (1987) j w L - (L & L 1991) M I A x , ( L, , ).T z w w

    w q. T E w Bz A , w w -

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    49/388

    Estonian Archaeology from 19912005 Marge onsa

    - -

    w k- w - -w E. Nw , .. kw w , - E Bz I A w S. I , w w -Mx (L. H) (I. H, C. ) . A , w - .

    L (1995) w

    - . I x , - , . H, L (2000) k x , , - w w () . I x

    , w . I x-, - .

    A L, E , .. . H L Bz A w -z w, I A,

    -k - w . Hw, , -z w M I A,w w w L I A. I L (1996),

    w w k -- . A , w L BzA, w . T z I A . I IA , M I A, w w w, w . T --- P-Vk Vk A

    . B L I A , x vakus, .

    I w , - . T - /- . A , - , , , . C

    , E k Jk (2005). O w -- , , , w . O L BzA, w k x - . B S -

    (A. K, D. W), Jk z w - w , , w . S M P, x w -

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    50/388

    Estonian Archaeology from 19912005 Marge onsa

    - -

    w Aw, w w L I A. A , , w w . T w C ww k .

    Some general theoretical trends

    I L L, 1990 w

    / wk -. S j / j .T -, - , , - w . T . I

    , .. , ,.. w , j x(.. K et al. 2003; M & w 2003; 2003; 2003).

    T 1990, w - archaeological worlds w w , - w , w

    x E . I , - - , - w w ,

    w -- . O , k j- , - , w w , . I creolization - . I , z w z-, w , , , . T kw w

    q x. S z k . M x - k , - . O , - , living human being.F x,

    x - , , . T x w - w -. I w, w, , q x - , S A. A w x z,

    , x . T w - . S x

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    51/388

    Estonian Archaeology from 19912005 Marge onsa

    - -

    w , k .

    B, E k - , w ,apossible society . I -S , w x - . F, L w - w 1990(S 1999, 106). A w (.. LSV, 2001),

    L .A ,

    q A-A , x .T B A S (BASE), 2003, -, - w w

    ( x ), x ( CMC, 2005).

    Conclusions

    I z w , -

    E . T 19911994w , 19952004 , 2005 .T x Wz , W . I k- . A x, wk , (.. ).

    M, E 1990 w

    z , / -, . T z S- - , - w w j, q, - w . T, , - - w . T k

    . D w k, k - E . P , .. w j , w . I , .

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    52/388

    PAR II

    R P H

    P

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    53/388

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    54/388

    - -

    Introduction

    T S A, w E w - M (90004900

    BC) N (49001800 BC) , - P - .

    I , w kw S A E, w (1) (2) . Hw, -

    k , , - - , -wk ,. O , w kw.

    S A (3) -, x x .A , -, w , w , w S

    A . S A , x z, , , - ( x L, V. 1996, 115 ; Kk& S 2000, 9). T

    , - .

    I S A, w 140 ,

    w, w S A , w w E .

    Te frst studies and fndcollections 18651920

    Constantin Grewingk the ounder o the

    eastern Baltic Stone Age investigation

    T ES A w C Gwk ( L, , ).A , - D Q B . A w , -. T S A

    E w Gwk 1865. I k, - E ( L) ,w w . L 20 S A

    R S A

    Aivar riisa

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    55/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    , x z, w kw E (Gwk 1865,20 ), w w z w w . I 1870 Gwk w (1871) x S A

    (1874; 1877).

    Gwk S A, , , w w .

    F Gwk, j - K - E,w 1872 k (F. 18). Gwk S A, -

    k . H w wk w - K (Gwk 1882; 1884). I 1886 -k x k k L (S H) S A . T

    Fig. 18. Stone Age sites mentioned in the text. 1 Lehola, 2 Kroodi, 3 Jesuu in Jgala, 4 Vihasoo and Vhma (Kadrina),

    5 Lammasmgi in Kunda, 6 Koogu, 7 Sope, 8 Kudrukla and Riigikla, 9 Lommi, 10 Joaorg and Siivertsi in Narva,11 Ardu, 12 Haapsi, 13 Umbusi, 14 Kunila, 15 Ko, 16 Kivisaare, Siimusaare and Moksi, 17 Valma, 18 Karlova, 19 Akali,20 Kullamgi, 21 amula, 22 Villa, 23 Kpa, 24 Lemmetsa, 25 Pulli, 26 Sindi-Lodja, 27 Lepakose, 28 Jlevere, 29 Kasekla,

    30 Kpu, 31 Undva, 32 Vhma (Mustjala), 33 Loona, 34 Paju, 35 Koki, 36 Naakamgi, 37 Knnu, 38 Kljala, 39 Kuninguste,40 Klasema, 41 Ruhnu.

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    56/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    w S A - E w .

    T Gwk - w .D , w k , w k (Gwk1871). I K - k- (Gwk 1882). T kw , Uk,Dk F w.A w, wk Gwk -z x

    , ( x ) -q S A.

    A Gwk, S A B w B S. A - S A B 2500 , 6 AD (Gwk 1865, 108; 1871, 49),

    w- (PN) , N (Gwk1871, 44). H , 1 AD (Gwk1874, 34). T S A w w S w, , w - k . T , w 2 AD (Gwk 1865, 110 ).

    I , j K, K, M, (Ik , ).

    Case studies and the compiling ocollections at the end o the 19th and

    the beginning o the 20th century

    A 19 20, S A w wk H, P H U , w I A. F , w K ( E), Kj (S) K w (H 1904;1912), w x K E (Ow 1911,154 ), w . H S

    A E L ( H 1910). I S A , - w w w w - Vk E ( Lk Vj) - -w- E. O E , -

    K, w P Kj, K K. A H, S A ( 3 BC ) wU w , -, k w-.

    A 19 , M Bz(18681917), V. Bz : w, , ,, k ;

    S A ,

    B k w - (W ; F ) F Bz, M .

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    57/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    . Bz 500 x, z, k ,. 18901913, Vj, x P w. I1914 w (Bz 1914), w (1914).

    Bz x K E. T w 1882, w k w 1903, w Bz x k w J Pkk,

    (Bz 1914).T E S A w -

    Mx E, G . H x K , E` - w E B (1913) .

    O JJ w, w F x, q. T w w

    S A (J 1898; 1899; 1910). I -w S A, w w q , J w Gwk, E , q B.

    A J (), E w A z , w w L. T F k E - -

    , Kz V. I F k w B, : W G F, w w w, w E w w N, j B , w J.

    Te collectors o the PrnuSociety or Antiquities

    Fw x , 19 , P S Aq (Altertumorschende Gesellschazu Pernau) w 1896. I - B G - w , z w E . I w

    w E (P 1997), P w k - E S A.

    S P S Aq S A ,

    Fig. 19. Eduard Glck (photo: Prnu Museum).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    58/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    w - w E - ( x, 1914 k w 104 Ez). C w w w w E , w ( , Kk 1997). F 1899 1939, PS Aq 12 - Sitzungsberichteder Altertumorschenden Gesellscha zu Pernau ( w w w P).

    A w 1897, w x- I A w k. T S A w ( x P ) 1901 - E Gk (18661918; F. 19).T 774 , j w Gk 19041905, w

    w . T Gk .

    A F (18531916), (Gk 1906, 272; Ik1932, 283), . 550 (Ik 1926).T w (

    1903) k P , x, .

    F Gk, E .

    T - B G w P .T , - B - L L (Vk1999). M w w . I 1905

    x w k Gk, ,H Fk, Ax Jx, w w , - , wk - (Fk 1906).

    Fig. 20. Eduard Bliebernicht (photo: Prnu Museum).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    59/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    L, W W II, w w E GB(19021943; F. 20). H - w P (B 1924), w - S A P . A 378 B .

    I , w w P w A L J Pj. TL 147 19201926, Pj 150 1931, w j

    w Ik. T w k P x 10-k- k x w S P. Tj w Kabinet A U (Ik1931; 1935, 140).

    T 2000 S A , , w , w w P

    20 . T : -, ,w, k, w, -k, z x, w -, k ( x), . T j , w P w wk, w w . I M , S A

    N w . A w , w

    F B, S et al. .

    w w .

    w x x SA w : w P x (Gk 1906), (W 1926). T w N w- (PN) , z- D G F. L. Sw E N, w L S, - K E V Nw

    (Gk 1906, 246). C w , w w w - Gwk` G -, Gk (1906, 302) : Berechtigen unsvorlug: die hiesige neolithische Fundstelle an derReidenmndung als eine Niederlassungssttte einesnordugrischen, den Lappen verwandten Volksstammesanzusehn, der spter von den Gothen und Esten ausden Ostseeprovinzen verdrngt wurde.

    Investigation o the Stone Age at theUniversity o artu rom 19201945

    Te frst hal o the 1920s

    A SA k 1920 w C A U .

    A E S A - , .

    T S A w P AM . A x-

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    60/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    S A ( K 1921 N J J 1923), , -z wk . H (1922) w . A -w S A k w , - . I ( A 1924), w w x (- J A A ).

    kw

    -w S A k w w ( -). H x . I w S A, w - (x 900 1900 1922, 23), w j

    . I w x w , w. A , - , LkVj, S A (1922, 30 ).

    S A w

    q, w S A. H

    8 In addition to Richard Indreko, whose work will be dis-cussed below, amateur archaeologist E. Bliebernicht, whowas mentioned in the context of the Prnu find collections,might also be considered a disciple of Tallgren.

    w w - E: (1) (K) (2) (Vk) ( x , L, , ). I w w A Lk B S (L K,w 60005000 BC) L S ( w P ). A , w E Vk x- L S ( : 50003000 BC). - w -

    , k der Stein kam immermehr und mehr in Anwendung, der Knochen verlorimmer mehr seine praktische Bedeutung (1922, 45). H , w w w E, w - .

    I S A C W C W . C W C ,

    3 BC. W C W C, E 2500 BC. A , w B-Ax C (Bootaxtkultur) w w- , E, E w (1922, 65).

    A S A q 1920. M w

    w ( x Nk M L N , U K L N - H, Kk, K LL N C W C )

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    61/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    w ( 1922, 125 ; 1924,59 ). A w - z 1924, w S A w x H M (1925).

    T w x wk N - J J w k 19201923 ASk. T w w C W C w .

    Research rom 19261945

    Ik (F. 21) w -

    w U -z S A. E - , w S A, 1926 S A - P M. T - wk k w P w LkVj, w w kw . I w , Mk, S A w

    w x. I 1931 Ikk x K S.I 1932 S A - . Ex w w , S, N (Ik 1932), .

    B , , w

    P . F Ik, Kk . x Ik , x L Bz A A k.

    F 19331937, Ik - L K, w Gwk. L w j , w w 1941 x Sw(Ik 1948; w).

    B 1930, Ik z w M, N, w , . H w : 19331934 Ik x CW C S (-E) 1936 k -x

    K E. I1938 Ik - Ak E, N V - E; 1939 x Ak K; 1940 x - L. H w wk w: 19421943 Ik x 1943 U

    S. Hw, wk -, 1943 Ik w F Sw.

    W Ik , x S A E .Lk x w x- w wk. T wk w -, w , w w . T - w . A ,

    w x w Ik , w w , w - .

    T S A w x E : 1926 H M x C W C

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    62/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    S 1936 E S C W C A w (Ik 1937).

    I , w w x , , j

    w . M w (

    T w : w k(Ik , ) - .

    x Ik 1932, ; 1945), w , Ik, w S A (1931), - (1932) (1934), . H w - Vj C Viljandimaa E (Ik 1935).

    T , , w - S A ( Kk & L, ). S wk S A, - w , Ik.

    T 1920 w . T w Sw L P q 20 w qk , w - , w w. P W T (18921957), E , kw - K, w P (T 1928;

    1930) S (Ik 1932, 65). I x L K, 1935 K Ok (19031981) k.T wk z J Lk(19072005) w , L, - (..Lk 1938). H C W C w J A (18971994), w

    T E , w L. P k K (L ). T Ik (Ok ).

    Fig. 21. Richard Indreko (photo: AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    63/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    w (.. A 1935).

    General treatments o the Stone Ageand some important interpretations

    in the 1930s and 1940s

    I 1930 1940, z wk S A w M (1932; EA I, 1935) Ik (1937; 1940) w . T - w x M, w w I A. T 1920 w k .

    T x w 1930. T w q , w - , , , z,, . T S A w w w BS, Lk Vj Lk P (.. M 1932, . 2). M

    w , . I k/ w : - , , .

    T E A Lk B S (75 BC); w, w - E

    (EA I, 1935, 2). T w P

    F x: A , -k x -; , - (Ik , ).

    - ( P ) E (M 1932, 11). w w M: (1) K () C A Lk (2) Vk () C L S (5 -2 BC). B K w E w w . T j w P, - E LkVj w VkC. T w j

    . O - w x w Sj C z F, w - E w G F (EA I,1935, 18). A Ik , VkC w , K C w B , F(.. Ik 1940).

    I L S A (30001300 BC), w -

    w : C W C B-Ax C. T w - w - E, ( ) G. C C W C B S U AO P (EA I, 1935, 22 ).

    Q - . M, x, kEesti ajaluguI(T H E), -

    1935, 15 S x ( k) w - . B , w - , M. Bz.

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    64/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    S A . I , F-U , ,w w z - w x -, w . Hw, M - F-U C W C - w w F-U C W C. A , - w K C w z,

    k F-U (w- x ) (EA I, 1935, 28, 58). T B-AxC w w I-E (the nomadic warlike herding people) (Ik 1940, 21).

    I 1930 w S A - ( - z , -w, .), k w- ,

    . T w w -. T -k w- (EA I, 1935, 38). T w, w, w , S A w wx E. A,

    I E , - (Ik , ) w w x - Mk (Ik ). I ,

    S A q , .N, Ik k w S A w , w w x Pkj K I F SkP. A , -

    ( V S) - k E x w (EA I, 1935, 39). Ik - N; x K, E, w 3040 -k w (Ik 1940, 23).

    A - x -x- k C W C (EA I, 1935, 47 ). Ex - ( ) w - S A . Ex

    k- w -, . T C WC N (EA I, 1935, 49 ).

    A 1930, k S A, w - B-Ax C (x2000 BC M 1932, 15), w w

    w w-.A C W Ck w w

    (P ). T P - S A E S A (M, ), - . ,w, -, P x (O

    S, . . ). T w w w S A, w j , - .

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    65/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    , w -. C w Bz A, x1300 BC, - w x w k (Ik 1940,41 ). T x (Ik 1934, 119). Ik(1940, 50) w E w w E. A w C W C : , w w (Ik 1940, 33, 47).

    A z,

    S A E 1920 1930 w L J (1991, 36):

    E , w - - z (w w A. M. x N -), x ( w

    w E , 1930, H. M) . A , E w. T w -, x w . A w w k , x , - , .

    B , Ik (, ), C W C w w - .

    Research during the years 19451994

    Te post-war years 19451955

    W W II S A. Ik w Sw, w wk, w . ISk w (Ik 1948; L, , ) N 1930 1940 (1948).

    D 1940, L J (F. 22)

    S A. I 1947, - L N - U , N wk Ik w. A J x- M S A, w w w .

    J wk w - E (1948

    K C W C , 19491955Ak S Bz A ; 1950,19531955 V N ; 19511952 K N ;1951 V III N ; 1954 JS A N). O , 1954, w w 1959 - (J 1959). T -wk 1950

    J (.. 1954; 1955). J F , Ik wk P D E S I Sw. A L. J, x Kk -;; & Kk ; , Mj , , .

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    66/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    N kw , x -

    w ,, .

    I J, E S A w - w N G (19091990), w x N k, -- E. M (G1967). A w wk w k H. M,w x w

    w SA (M 1952; 1957).A w

    z S A. A 1947 w 1949 x -

    S A Ak, , V U , P K (V 1952;L 1988).

    B 1950, 13 N - wkw E, w w z j N (J 1955, 176, . 50).Fwk, L S A w E w J w k N, w - x

    . T Ak k Ak w - j .C k , k. T w , , . T - - w

    wk , k - - .

    A - , w w E N w z, w N C ( w N ) k N .

    I w , --k

    (J , ). J (, ) - Ak: N , w, w, w x- w. T N E w - Ak w .

    Fig. 22. Lembit Jaanits (photo: AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    67/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    I 1950 w w E w (M 1952; EAI, 1955), w SA w H. M. I , S A w w z( ) - , S U. A , w - w ( J,L. 1991, 37 ). T M N w ( 7 2 BC) L N C W C,

    , , (x 18 BC ). I w w qF E J S S A .

    I , - 1930, w . P w -

    . A, - N k-, w J . I Ik (1940, 23),M 510 w w z normal z N. A x , Nw - w (EA I, 1955, 19 ). T -

    C W C - wk w w , w w (EA I, 1955, 29).

    C k : , w 1956 E (J 1956; Mk 1956; M 1956). M C W C w F-U, w , w V K U. TC W C w w - B w w w F-U C W C D q ,

    w w w , k, ( L, , ).

    Research rom 1955-1994

    D , - S A . A wk L. J .H x- S A -

    (1957, 1960, 19621964 J S A - N; 19551956, 1961,1968, 19881989 L N ; 1958 k III N - ; 19571959 L L N - ; 19581959, 19611962 Nk M L N ; 19591962, 1974K N ; 1960 K EN ; 19611964 SM L N ; 1961L S A K;

    S- x L. J k L K , w w - wk, S A - w k - (J, L. , ).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    68/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    1962 1965 K S A ; 19771986 K N 19681973, 19751976 P EM ).

    I 1970 1980, K J, L.J, w ES A. H U 1968 w M -, (J 1989; 1990). H x- S A E(19721973, 1976 Lk, 19701971 J,19741975 U), w E w ( Pj S

    19751976, Kk 1980 L K 1981, - E).

    D - , - S A, w - , w , L. J, 1970 K. J. O (1964) w w Ik. S x - S A (J, L. 1966;1968; J, K. 1990) (J, L. 1970),

    (J, L. 1965), (J, L. 1955;1973; J & L 1973), N (J, L. 1970; 1981; 1984), (J, L. 1973; 1975; J, K. 1973), (M 1957), (J, K.1991), S A(J, L. 1956; 1973), (J, L. 1961), w ( : J, L. 1957; 1959; 1976; 1979; 1984; J& J 1975; 1978; J, K. 1975; 1977; 1978) q (J, L. 1952; 1966; J,

    K. 1981).C w w k- ( Kk & L, ).A w Kj P(19211985), w E

    (1965). S (Ak, V ) w z V. k (1962). P q - , w -. K Mk w w E SA (.. Mk 1956; 1970-).T w (L 1963; I etal. 1974; J & J 1981). T - w , K S,

    S A w , w - (H et al. 1985).

    I , w, - wk E (SS) , w w S A. T S A w w L. J Eesti esiaja-lugu (E P; J et al. 1982) Eesti talurahva ajalugu (T H E

    P; EA, 1992), x , w . T - w - B S. A w , w w w 1956. T w , w L. J (J etal. 1982, 66).

    I , S A w w : M N. I w , (86 BC) (54 BC) w ,w w -. I w

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    69/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    . I , P ( 1967),w kw - E w , became the beginningof the Estonian Mesolithic. A , wz , E w - . O k-q - L B, w wk P, L. J ( -), w (J et al. 1982, 32, 53). M

    w, w Ew w w .

    A J, , w , w K C, M k- w. N, k k : qz, E.

    A w , K C w z - x z k (J et al. 1982,52). O - k Zjk S A L, w K C M.

    w w wM q -

    Sk E M w - M k Zjk -; w w .

    (J et al. 1982, 48).S k w- ( ---k) w , . Dw w w - , (op. cit., 49). T -x w k- wz ( ). T w .

    T N w . A L. J,

    -k kw-w w E - B S. C M, wk, - z x ,w N.W N w -: E N (30002200 BC) LN (22001500 BC), w w - (x ) - (J et al. 1982, 58 ).

    O w , , L. J E N N C M w j; , (J et al. 1982,125). T w D . O , w w , .. : (1) -

    (2) - E. I , w (1) K I (2) L (op. cit., 67).

    T N C w w C W C, w z

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    70/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    , w ( z w - ), - , , ., . A L. J, C W C -, E, F, , L, L -w B -P (J et al. 1982,. 52).

    I w w M - N w - . T C W

    C (- Lk L, w w - w Ok V ), (J et al. 1982,75 ). J - ( V , - B S, Lk O, .) . B -

    , , - (w z ) C W C w F-U , w F (op. cit., 123).

    T L C W C , w , w (: N C) ,w w

    E N (J et al. 1982, 77).A L S A (x

    2200 BC), w L C W C B-Ax C,w J w

    I-E -w w D 3 . T w (J et al. 1982,101 ,125).

    T , w 1970 w z , w - - x , C WC w .T wk -, w , - - w

    C W C (J et al.1982, 105 ).

    A J, x CW C W k S A (J et al. 1982,120), w B -w w k E, E - E . S w w : w x w -

    , - x w - - x w x , , E S. T x-- - w (op. cit., 117 ).

    C w M , N w w , J x k (J et al.

    1982, 88 ). T wk kw . H - N,

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    71/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    (Typical Combed Ware) Nk SI, - w (op. cit., 93).

    A J, w w ( w-) . 2050wk- , , z wk. D N, w z w , k- (J etal. 1982,91).

    D 1980 -w , w w . T w .

    T M. K. J - M , x , x . O E , P, Lk, L K, U,S J (J & I 1988)

    j M kw . W w , M ( x), - - B S (Y S, ALk L S). T -, - w - M E.

    T K C, w w - ,

    T x w S A S - ( .. J & I , ).

    w j .

    F , wk w E :32 M w Mk Z (J 1990, 24 ).

    M wk VL 1980, w V (I) -w S K (I) w H w , , w E w M E N(.. L 1982; J, L. 1991, 25).

    Research into the StoneAge aer 1994

    T S A - x . F, w - , w , -

    x E w.

    S 1994, wk - , w - U S, Mj O, K J M L. T wk k E w E, x E.N w S A wk. A

    M , w w w .Fw N (x) , x, E - M -

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    72/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    Lk Vj .

    I 1990, S A. I , - k,K V, w SPO- .

    A x k 20 (1994, 1998,2001 K I N ; 19941995K VII/VIII L M ; 19951996 K IV/V L M ;1995 k IV N ; 19961997 K XI M N ; 1995

    V I L M 19951996 V IIIE N ; 1997 V I(Mj) L M L N - ; 1997 Kk L N ; 1998 k XIV L N ; 1999 I L M IIL M E N ;19992002 V I (K) L N - ; 2000 L II N ; 20012003 S-Lj I M ; 2001 S-Lj II M ;

    20022004 K S A - ; 20022003 S-Lj III N - ).

    D 19972001, S A x, : z L L(1997), S Vk (1998), - A Kk (2001) APk (2001).

    T x

    E S A w - Kk & 2002, w w ( Kk1995; 1997; 1998; 2001; k et al. 1996;L& K1998;Kk et al. 1998; 2004-; Kk

    & S 2000-), S A (Kk 1999; 2001), - S A(Kk 2003), (Kk 2001; L& Kk 2001), (Kk 2002; 2003), (L 1995; Kk 1996; 2000; 2003;L et al. 1996;), (Kk 2002;), (Kk 1995; 1996; K et al. 1997), (O 2003), w (.. k et al. 1995; M & L1995; L et al. 1996; Vk et al. 2004), - (L 1998; L & M 2000) .

    T S A k. T , , w - ,

    - E w (Kk 2001; L &Kk 2001). I E S Bz A - w , - w 14C (J & Kk 2004). T k L L S

    , - w .

    T S A z L. J, M w w 90004900 BC, w w : E L, w k x 6500 BC. I w, -- w N: EN (49004200/4000 BC), M N

    (4200/40003200/3000 BC) L N(3200/30001800 BC) (Kk 2001).

    W M , w M N, w M LN, w .

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    73/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    T S A , . k M, w - z - (.. J, K. 1995;Kk 2000). E , w . T , - k, w w (Kk 2003, 11).

    T

    . T - S, H M.P , w w w , - S LM, w w H L N (Kk 2001).

    Vw .

    T , - - LM, q - M N C W (Kk 2003, 12 ).

    P . O

    F , qz .W w - Pz -

    E (J , ), wk , w Q E. I E, w S , w k M.

    (w, , ), k C W C, .. M N, E -z. N, - x , k ( C WC) (Kk2000, 73; 2003, 15).

    P - w w, LN, k , -, w - , w

    w -(Kk & 2002, 78 ).

    Nw S A ( E Bz A), w - x . C - x , x (-) k (Kk2003; J 2005). T , w -

    1 AD (M, . 1966).

    M CW C W , w w - z ( x- M 1956, 55; J et al. 1982, 102; Mketal. 1994, 248), w (L1995, 135 ; 1998; Kk 2004, 47 ). E C W C, w wk

    (L 1998). A ,30 This correlates with the decrease in the pollen of trees andthe increase in herbaceous plants (Veski 1998; Poska 2001). E E w w S A (EA I, , ).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    74/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    S A, C C W - (L 1998; Kk & 2002, 54, 84).

    Summary

    T SA E 1865, wC. Gwk k q . F , S A ,

    , wk w S A w w E L K w - w .

    T 20 -z .I k P (E. Gk, F. E. B). S A , x , w

    k P .

    A SA w C A U 1920. A , P A. M. w S A w w- E , w . z w x , -

    - SA (K, Vk, C W CW). V x w q k C A.

    A x 1920 k w . T k wkw . Ik, w x L K 1930. T, w x (Mk, K, S S) , w M, w ( 1941)x E S A.

    A 1930, w Ik z w M,

    N. T wk , Ik w E w.

    A w x E , - 1930 w Ik, w (J. A,J. Lk, K. Ok P. T). A Ik, w - H. M, w w z I A, w w S A

    E 1935 1955.D , w ,

    , S A w -- w w . F ( -) wk F - S. P, w -k -. SA w x , -

    C W C, w . A 1930, k S A, w B-Ax (C W) C, w w w w -

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    75/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    k , w-.

    T q -, w - w , . A M, - F-U C W C. T B-Ax C w w - I-E.

    A N - W W II, q w L. J 1950. Ex x - w

    z N . I - w kw , N Cw w . A 1960, w - .

    I 1950 -- w (K. Mk, H. M, L. J), -1990 w -

    . A , S A - w : M, F-U -N I-E N.

    P EM w 1960,w E M P , w kw E, w . I 1970 1980, K. J x M

    , . N, -.

    I 1982 1992, w - S A w - (J

    et al. 1982; EA, 1992); L. J. T z w q 1950. A, w S A . D M, 50 , w w .I N, C W , w - . A S A, C W C w (-) w -. D N, -z . D

    V. L w E 1980 1990 21 . M , z w .

    T z w S A . T -w - kw S A w .

    T z x : , w S A ,, w . T - z (L. L) (A. Pk, S. Vk).

    I - , - S A . Nw x-

    - . O E, - , q.

    T S A , - . T

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    76/388

    Research into the Stone Age Aivar riisa

    - -

    M w E, w - , k x. T - x. I , - L M. P - . P

    (w, ) w w C WC. T w -, L N . D C WC, - . D x w - C C W, wk .

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    77/388

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    78/388

    - -

    Introduction

    T Bz A (1800500 BC), P- I A

    (500 BC 50 AD) I A (50450AD) ( w EI A) , kw 21 , w:

    (1) - , w :- - ( ),- -,- tarand-,- tarand-,

    - -tarand-,- ,- bauta- ;

    (2) - w ;

    (3) :- L Bz A,- - E I A,- ;

    (4) ;

    (5) :- ,- k- ;

    (6) -k ;(7) ;(8) ;

    (9) .

    A w Bz P- IA, E w B E M A. A w q , k w . T I A w k -

    , w, w . I E M A, .. 1950, w Bz P- I A w kw; w, w, . , -, , 1100 BC 450 AD (.. L Bz A I

    A) , w E Bz A.I w , , Bz E I Aw .

    R Bz

    E I AValter Lang

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    79/388

    Research into the Brone and Early Iron Ages Valter Lang

    - -

    Fig. 23. Bronze and Early Iron Age sites mentioned in the text. 1 Iru, 2 Viimsi, 3 Vo, 4 Nehatu, Proosa, Saha and Lagedi,5 Saha-Loo, 6 Migu, Kurna, Assaku and Lehmja-Loo, 7 Jri and Rae, 8 Rebala and Jelhtme, 9 Rannamisa andIlmandu, 10 nsu, 11 Mikuri, 12 Valkla, 13 Muuksi and Uuri (Klaukse), 14 Kolga-Aabla, 15 ugu, Vhma (Kadrina),Uuskla, Ilume and Palmse, 16 Moe, 17 Ojaveski, 18 Kloodi, 19 Kunda, 20 Koila, 21 Pada, 22 Purtse, Purtse-Matka,Lganuse and Napa, 23 Jbara, 24 Jrve, 25 Kahula, 26 oila, 27 rsame, 28 Joaorg in Narva, 29 Metskla, 30 Nurmsi,

    31 arbja, 32 oovere, 33 Krenduse and Nava, 34 indimurru and Puiato, 35 Saadjrve, 36 Alatskivi and Lahepera,37 Akali, 38 Siimusaare, 39 Vehendi, 40 amsa, Jaagupi and Peedu, 41 Kullaku and Unipiha, 42 Kambja and atra,43 Paali, 44 Mletjrve, 45 Knnu, 46 Ala-Pika, 47 Saamueli (ruuta), 48 Pikkjrve, 49 Plgaste, 50 Villa, 51 Loosi,

    52 Virunuka, 53 Sadrametsa, 54 siistre, 55 lpre, 56 Keava and Vnnumgi, 57 Lipa, 58 Kabala (amme), 59 aebla,60 Poanse, 61 Kmsi and Kasekla, 62 Altkla, 63 Srve (Llle) and Karuste, 64 ehumardi, 65 Lmanda (Punapea),66 Loona, 67 Kurevere, 68 Vhma (Mustjala), 69 Kuninguste, 70 nija, 71 Ridala, 72 Asva, 73 Kaali, 74 Liiva-Putla,

    75 Mla, 76 Kpu (Pihla), 77 Misakla (Kihnu).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    80/388

    Research into the Brone and Early Iron Ages Valter Lang

    - -

    Te ormation o the conceptso the Bronze Age, Pre-Romanand Roman Iron Ages and the

    frst results o research (untilthe middle o the 1930s)

    A w 2 1 BC w kw 19 20, Bz A P- I A w - -. A C Gwk H, w E S A

    I A, w kw (Gwk 1882, 58;H 1896, XII ; 1910, 11 ). F q- 19 , L Bz P- I A, -, kw , w x w (L 2002, 10 ).

    T Bronze Age w A M

    (1922, 72); , Bz A 1800600/400 BC. I 14 z 11 w kw; ( ) w L Bz A, w

    O . w Bz A w E, L C , w

    P- I A w kw. H (), , Bz A , w k w S, w - z . N, Steinzeit und Eisenzeit berhren sich hieretwa um die Zeit der Geburt Christi (H , ).

    E Bz A ( 1922, . 74). , z w, w H M w w w : 1500500 BC (M 1932, 22 ). S w , Bz A 1300BC (EA I, 1935). T (1300500 BC) x , wk V L (1970, ).

    S 20 , - . I w B G - A Sk AF w x-

    E, .. S, L, Mk, N ( Sk 1907;1932; 1926; 1927; F 1927) (F. 23, 24).D , w, w, . A H (1908) Sk (1932), - w S A, w I A. T w x - w

    w ( LN ), w - E I A. (1922, 77) ; -, w M S

    A , w : , ( x j; J et al. ,). T, z w . T E - -

    , w w ( ) -w() () () . T . w . T -, w ( ).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    81/388

    Research into the Brone and Early Iron Ages Valter Lang

    - -

    (F. 25) x J 1920, w

    - E L BzA (M 1932, 26).

    T Bz A B , - E, w j E, L . C E, Bz A P- I A w ( 1935). A , E Bz A E (S,

    B , ), LBz A, S - . T wS B D , w w C. S

    w P- I A,

    w w P- I A.

    C , w B N(1933). T w - w S B Bz P-I A, - C - E. N w z q

    S, Sw, G Lk M. H F k k - (Mk) - N . T E

    Fig. 24. Reconstructed stone-cist graves in Jelhtme (photo: . Volmer; AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    82/388

    Research into the Brone and Early Iron Ages Valter Lang

    - -

    q - , - G P (M1929, 15; 1932, 26 ).

    A w 1 BC, (1922) Bz A . 600400 BC, I A 1 AD. T - w w ;, F (- G ) w w E vorr-mische Eisenzeit( 1922, 126). T Pre-RomanIron Age 1920, w S - x - (J A),w z (S1926). Nx, (500 BC )w M (1929, 1), w w . A M, - ,

    - , w P- I A, w w (M1932, 28 ). A z j w kw ( k- ); w S P. I k, M k - Bz A P- : - ( )

    V () w , - - L Bz A, w ( w). T k .

    . I w E ,

    w qk , - . I M 1932, w , E N C W C Bz P- I A I A, .

    M (1932) x P- IA

    w BzA. T , w, w , , w kw - (M 1938, 369). I , I A, w w P- x, w kw - .

    Uk Bz P- I A, Roman Iron Age w z w , .19-

    Fig. 25. Marta Schmiedehelm (photo: AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    83/388

    Research into the Brone and Early Iron Ages Valter Lang

    - -

    I A E ( w

    L) w : (1) AD ( I A), w B - G -, (2) (8) 9 13 (L I A), w (.. E,L L) .

    T (, ) - I A w tarand- -

    tarand E (F. 26). A T tarand- ( ) , w w- -- . T (tarand) z;

    , .. 1870,

    w G -. A Gwk, w I A w G , G,w w V w w E L 200 AD (Gwk 1877; L, , ). M wk J N ( P A. Vk G Lk) 1880 tarand-

    -

    x w . T ; - . O x Gwk U, Kj, Pkkj (II), (L, ).

    Fig. 26. ypical-grave in Jaagupi (photo: AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    84/388

    Research into the Brone and Early Iron Ages Valter Lang

    - -

    ( 2003, 46 ). Fw x- H, w z w w -, w Steinreihengrber( w w). H x S (),, Kk Kj .

    T IA w w x tarand-. I , x N(19211922 , 19221923 M, 19341935V), P (19281929 S), Ojk(19321933 F), P-Mk (19271933F), P (1933 S), J

    N (19331935, 1938 M, V A), J (1926,19331934 S). I E , (1922) Steinreihengrab, F (1911) - (Steinsetzungen) w. A , w F , w E P- I A

    G (G) . E x G - w . T tarand-(tarandkalme) w -1930 M (EA I, 1935, 116 ), w (..G. arandgrab, F. tarhakalmisto).

    I ,M (1932; EA I, 1935) w

    T V

    ; S ; L ; . T x G E w D W T q ; w F J . A ( , ).

    (1922) I A, k () . T w w S A ww , . T tarand- w -. M G () E; w - B S G -w

    F (M 1932; EA I, 1935, 88,114).

    T q w 1930, w w . Kw Bz A, P- I A w x (w ), w

    -. T w w x tarand-,w - w -. T E Bz Aw .

    New discoveries and approaches(rom the late 1930s to the late 1950s)

    T - (F. 27) 1930 w L Bz E I A,

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    85/388

    Research into the Brone and Early Iron Ages Valter Lang

    - -

    - . T A S w 1930; w x 1931,1934 19381939 (Ik 1939). T x w I ( E) 19361938 (V 1939). B w x W W II. A

    , Bz E I A : , - tarand-; k.

    Te sites and excavations

    T ortifed settlements , Bz P-I A w - (M 1938, 366 ). T w .. -

    w - w (M 1939,10). T A w 87 BC (Ik 1939, 47), I w , .. 1 -

    Fig. 27. Fortied settlement in Iru (photo: AI).

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    86/388

    Research into the Brone and Early Iron Ages Valter Lang

    - -

    BC (V 1939, 78 ). O w w L, L , -G C, w F-U , w w E LzC (Ik 1939, 49 ). A , - w z, , , w .

    T x w. Nw x w A(19481949 V S) I(19521958 V);

    w . I w E( E SS), A I w q 1 BC , w w w V (Dk C) , LzC . S - - w wk , w w

    w (Mk, K P), w , w w . T - w (A I) w x (EA I, 1955).

    S w opensettlement sites. A - L J, z

    () Bz A w L N E:Ak, S, V, J N,

    T - -w A z V ().

    (J 1959). T z w wkw, w, w - w , x- w w L N E BzA. , w, - (L & Kk 2001).

    A stone-cist graves w A V x Mk (19361937) (V 1938). W x , .. , V w .W w ,

    V w - w, - w . A w . T V ;, w w , , - w , .. tarand- (V 1943). T w w

    - , , xw, w ( ). A , tarand- w (H1910; M 1932, 31), V w w w w : -

    w w w - . B , w : w w w -

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    87/388

    Research into the Brone and Early Iron Ages Valter Lang

    - -

    j q. T, V, , tarand- x . T - - tarand- , w Bz A I A.

    T w . I wk V Mk, x K(S), (Pk P) P

    (K P H) w V S 1941, w - S . A w, w L (1954, 19561957S L) w - L (S, 19581959 J) w x. I w 1930 w - k (Kk

    U, 1939 V) (N, 1936 V) . T - P- I A. I 1921, x Mk H (1921).

    tarand-graves I A w x (1941 V), Mj (1942, 19471948 V A) N (19451946 M). Sq, x w

    - E (L1991, 13). T, tarand- (1947

    Hw, N w M I A V () w V L(), w .

    S), w w J (19461947 S A), K J (1948 S), w x-. I , x w (- E), (1947M). T w (Sw. bau-tastenar) Vk, E, w wx 1937 O S, w x .

    Te development o a general treatment

    F w Bz EI A, wk

    -1950 w - E (EAI, 1955; S 1955; EEA, 1956). F, z (M 1954; EA I, 1955). A S Mx w w w w w - -. T E Bz A w L N ( C W

    C) w . T L Bz A P- I A (1 BC) ww -, w I A w .

    P , patriar-chal clan society w , x, - -

    -- (EA I, 1955, 31 ). A k w - , w - wk , , w . I w w

  • 7/30/2019 Archaeological research in Estonia 18652005

    88/388

    Research into the Brone and Early Iron Ages Valter Lang

    - -

    x ; , w (.. Lk K E), ( ) . T x - - , w , , w w w , - . T - w x , w - . T A I w x w

    . T w w w - , w , .

    T - - -. A w , k . T . 4/5

    A I; w : , x , , . Mwk :, w w , -. T , 1 BC w - w , , V D . N w w -

    w .W Roman Iron A