Arkat_Publike

8/2/2019 Arkat_Publike

1/53


2/53

2

Publikimi i Raportit Arkat Publike: Drejt Menaxhimit Efikas dhe Transparent t Buxheteve Komunale

sht mundsuar nga UNDP n Kosov, Projekti Partneriteti Kosovar Kundr Korrupsionit, i

financuar nga Qeveria Japoneze.

Vrejtje: Mendimet e shprehura n kt raport jan t autorve dhe nuk paraqesin domosdo mendimet

e UNDP-s apo t Qeveris Japoneze.

Prgatitur nga: Adem Gashi, Albert Krasniqi dhe Shkamb Qavdarbasha

Edituar nga: Artan Venhari, Ariana-Qosaj Mustafa dhe Krenar Gashi

Copyright 2011 KIPRED. T gjitha t drejtat e riprodhimit jan t rezervuara. Asnj pjes e ktij

botimi nuk lejohet t riprodhohet, t ruhet n sisteme riprtrisse ose t transmetohet n fardo forme

apo mjet elektronik, mekanik, fotokopjues, regjistrues, etj., pa lejen me shkrim t autorit. Luteni t

kontaktoni: [email protected] apo +381 38 227 778.

Mirnjohje: KIPRED shpreh mirnjohje dhe falnderim pr bashkpunim dhe kontribut t

palodhshm t gjith zyrtarve komunal, antarve t Kuvendeve Komunale, zyrtarve t organeve t

qeverisjes qendrore, aktivistve t shoqris civile, organizatave t ndryshme dhe t tjerve t cilat n

nj form apo tjetr kan kontribuar n kt raport.

Botuar nga

Instituti Kosovar pr Krkime dhe Zhvillime t Politikave

Rruga Rexhep Mala, Nr 5A

10 000 Prishtin, Kosov

Tel dhe Fax: +381 38 227 778www.kipred.net


3/53

3

PRMBAJTJA

I. HYRJE ............................................................................................................................................................ 5

II.

METODOLOGJIA ...................................................................................................................................... 6

III. PLANIFIKIMI DHE PRPILIMI I BUXHETIT ............................................................................. 9

a. Analizimi i nevojave ................................................................................................................................... 9

b. Planifikimi i dobt i projekteve dhe strategjive .................................................................................... 10

IV. MENAXHIMI I FONDEVE PUBLIKE DHE PASURIS S KOMUNS ............................ 11

a. Pasqyrat Financiare .................................................................................................................................. 11

b. Menaxhimi dhe realizimi i t hyrave vetanake ..................................................................................... 12

c. Prokurimi publik ...................................................................................................................................... 14

d.

Zotimi i mjeteve ....................................................................................................................................... 17e. Menaxhimi i pasuris ............................................................................................................................... 18

f. Mbikqyrja e brendshme ......................................................................................................................... 19

V. MBIKQYRJA E JASHTME .................................................................................................................. 21

a. Zyra e Auditorit t Prgjithshm dhe kompanit e kontraktuara ..................................................... 21

b. Komiteti pr Politik dhe Financa ......................................................................................................... 22

VI. PERSPEKTIVA GJINORE .................................................................................................................. 23

VII. PROFILET E KOMUNAVE ............................................................................................................... 26

VIII. REKOMANDIMET............................................................................................................................... 48

IX. REFERENCAT ....................................................................................................................................... 51


4/53

4

LISTA E SHKURTESAVE

AKK Asociacioni i Komunave t Kosovs

APP Agjencioni pr Prokurim Publik

KA Komitetet e Auditimit

KE Komisioni EuropianKIPRED Instituti Kosovar pr Krkime dhe Zhvillime t Politikave

KPF Komiteti pr Politik dhe Financa

KPF Komiteti pr Politik dhe Financa

KRRPP Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik

LAB Ligjin pr Auditimin e Brendshm

LFPL Ligjin pr Financat e Pushtetit Lokal

LMFP Ligjin pr Menaxhimin e Financave Publike dhe Prgjegjsit

LPP Ligjin pr Prokurimin Publik

LVL Ligjin pr Vetqeverisjen LokaleMAPL Ministria e Administrimit t Pushtetit Lokal

MEF Ministria e Ekonomis dhe Financave

MFP Menaxhimi i Financave Publike

NJQHAB Njsia Qendrore pr Harmonizimin e Auditimit t Brendshm

OJQ Organizata Jo-qeveritare

PF Pasqyrat Financiare

UNDP Programi pr Zhvillim i Kombeve t Bashkuara

ZAP Zyra e Auditorit t Prgjithshm

ZGJ Zyrtar pr Cshtje Gjinore


5/53

5

I. HYRJEMenaxhimi i Financave Publike (MFP) ngrthen n vete disa procese t rndsishme, si jan realizimi i

buxhetit, caktimi i prioriteteve, kontrolli i shpenzimeve, llogaridhnia, dhe transparenca. Gjat procesit

t shtet ndrtimit sht shum e rndsishme q t investohet n ngritjen e kapaciteteve njerzore q

do t ndrtonin nj sistem efektiv pr menaxhimin e financave publike. N t kundrtn, dshtimi prt vendosur sistem efektiv krijon mundsi pr keqprdorime dhe rrjedhimisht paknaqsi pr

shrbimet q duhet t ofrohen nga organet e qeverisjes pr qytetart. Menaxhimi efektiv dhe efikas i

financave publike, me theks t veant n fushn e prokurimit publik, garanton menaxhim racional t

paras publike dhe vler m t lart t t mirave q burojn nga parat e shpenzuara.

Nj pjes e madhe e buxhetit t Republiks s Kosovs ndahet pr institucionet e nivelit qendror 1.

Organet e vetqeverisjes lokale konsiderohen m t afrta me qytetart dhe si t tilla jan prgjegjse

pr menaxhimin e nj pjese t konsiderueshme t financave publike. Nga viti 2006 deri n vitin 2009,

buxheti vjetor i Kosovs pr nivelin komunal sht ngritur nga 157 milion n 263 milion euro2

. Rritja ebuxhetit sht rezultat i procesit t fuqizimit t vetqeverisjes lokale q vjen me shpalljen e pavarsis s

Republiks s Kosovs, me rast jan bartur kompetenca m t mdha n nivelin lokal dhe sht

arritur rritja e realizimit t t hyrave vetanake3 t komunave dhe nivelit qendror prkatsisht rritja e

buxhetit t Kosovs.

N Kosov brenda periudhs 2005-2009 jan ndryshuar dhe plotsuar disa her ligjet pr menaxhimin e

financave publike me qllim t ngritjes s transparencs dhe llogaridhnies. Rrjedhimisht, kryetart e

komunave kan fituar kompetenca t shtuara t cilat ndrlidhen me sigurimin e menaxhimit efektiv t

financave publike

4

. Menaxhimi i mir i financave publike prpos planifikimit efektiv ka t bj edhe mefunksionimin e mekanizmave pr mbikqyrjen e ekzekutimit t buxhetit. Nivelet komunale t vendim-

marrjes kan krijuar mekanizma pr sigurimin e menaxhimit racional dhe efektiv t resurseve publike.

Njri prej ktyre mekanizmave me rndsi t veant sht edhe Komiteti pr Politik dhe Financa

(KPF), i cili sht komitet i prhershm i prbr nga antar t Kuvendit Komunal t partive n

pushtet dhe opozit5. Auditimi i brendshm dhe ai i jashtm gjithashtu luajn nj rol shum t

rndsishm. Njsia pr Auditimin e Brendshm, e prbr nga auditort e brendshm, i raporton

menaxhmentit t komunave dhe Komitetit t Auditimit6. Zyra e Auditorit t Prgjithshm,7 sht

1 N vitin 2009 mbi 81% t buxhetit t Kosovs sht ndar pr nivelin qendror. Siguruar nga Pasqyrat Financiare, tbotuara nga Departamenti i Thesarit, Ministria e Ekonomis dhe Financave.2Edhe pse buxheti i nivelit lokal n kt periudh ka pas ngritje, prqindja e buxhetit pr komuna kundrejt buxhetit tprgjithshm ka psuar rnie pasi q n vitin 2006 ishte rreth 25% ndrsa n 2009 ulet n rreth 19 % t buxhetit tprgjithshm. Ibid.3 Nga 2006 n 2009 rritja n nivelin komunal ka qen pr 25% gjersa n nivelin qendror rritja nga viti 2006 n 2009 ebuxhetit t Republiks s Kosovs ka qen afr 100%. Ibid.4 N mes tjerash kompetencat e kryetarve t komunave lidhen me emrimin dhe shkarkimin e drejtorve t ciltmenaxhojn drejtoratet komunale si dhe kontrollit t brendshm t menaxhimit t financave publike ku raporti i Zyrs sAuditorit t Prgjithshm i drejtohet Kryetarit t Komuns dhe Njsia e Auditimit t brendhshm raporton te Kryetari. Shihm tutje Ligjin pr Vetqeverisje Lokale, Neni 62, alinea 2.5 N baz t Nenit 51, alinea 1 dhe nenit 52, alinea 2 t Ligjit pr Vetqeverisje Lokale (LVL), ky komitet ka mandat q t

shqyrtoj dokumente, strategji, politika, dhe rregullore t cilat kan t bjn me aspektin financiar duke prfshir edhe planinvjetor t prokurimit, planin vjetor t puns pr auditimin e brendshm dhe ndryshimet e buxhetit gjat vitit fiskal.6 Ligji pr Auditorin e Brendshm, Neni 12.7 Ligji pr Themelimin e Auditorit t Prgjithshm dhe Zyrs s Auditimit t Kosovs.


6/53

6

mekanizm i nivelit kombtar pr mbikqyrje nga jasht dhe do vit bn auditimin e t gjitha

organizatave buxhetore.

Pr m tepr, nj menaxhim i dobt i financave publike rrjedh nga dizajnimi i dobt apo mos

funksionimi i mekanizmave mbikqyrs t ndryshm sikurse auditort e brendshm, Komitetet e

Auditimit (KA) dhe Komiteti pr Politik dhe Financa (KPF). Niveli i profesionalizmit t auditorve tbrendshm, funksionimit i komiteteve prkatse si dhe angazhimi i antarve t tyre pr t kontribuuar

n planin e puns t auditorit t brendshm, jan disa nga faktort q ndikojn n fuqizimin ose

brishtsin e mekanizmave mbikqyrs. N rastet kur nuk funksionon n mnyr efektive auditimi i

brendshm n Komun zakonisht dalin probleme t cilat sht e vshtir t prmirsohen pas kalimit t

nj periudhe kohore, meq krijohen praktikat jofunksionale. Rrjedhimisht, q nga viti 2005 e deri m

2009 Zyra e Auditorit t Prgjithshm8 ka raportuar mbi nj sr t praktikave jofunksionale n nivelin

komunal sikurse lidhja e kontratave me kontraktuesit jo m t favorshm, pagesa m t mdha sesa ato

t parapara me kontrat apo ligj, dosje jo t kompletuara t tenderimit, pun t pa prfunduara, kualitet

m t dobt t punve t kryera, munges t pasqyrs s qart t realizimit t t hyrave vetanake si dhehyrje n obligime t mdha, e deri te prvetsimi i prons publike.

Prkitzai pr t arritur menaxhim efektiv financiar dhe transparent ne Komunat e Kosovs, KIPRED

ka ndrmarr kt analiz. Ky raport prbhet nga dy pjes, ku fillimisht prezantohet vlersimi

gjithprfshirs dhe n pjesn e dyt jan vendosur t gjeturat specifike pr seciln komun. Raporti

tenton q t ofroj zgjidhje pr prmirsimin e procesit t menaxhimit t financave publike, me fokus t

veant n shtjet t cilat adresohen n raportet e Zyrs s Auditorit t Prgjithshm t Kosovs.

Hulumtimi dhe publikimi i raportit sht mbshtetur nga Programi pr Zhvillim i Kombeve t

Bashkuara (UNDP) n Kosov.

II. METODOLOGJIAPr t analizuar menaxhimin e buxheteve komunale n Kosov, KIPRED ka hartuar nj metodologji t

przier, por kryesisht kualitatitve, duke u bazuar n analiz t prmbajtjes, analiz t diskursit dhe n

intervista t thella individuale.

Fillimisht, analistt e KIPRED-it kan br nj analiz t hollsishme t kornizs ligjore sa i prket

fushs s hulumtimit, duke u prqendruar n Ligjin pr Menaxhimin e Financave Publike dhe

Prgjegjsit (LMFP)9, Ligjin pr Financat e Pushtetit Lokal (LFPL)10, Ligjin pr Vetqeverisjen Lokale

(LVL)11, Ligjin pr Themelimin e Zyrs s Auditorit t Prgjithshm dhe Zyrs s Auditimit t

Kosovs (LTHZAPZAK)12, Ligjin pr Auditimin e Brendshm (LAB)13, dhe Ligjin pr Prokurimin

Publik (LPP)14.

8 Raportet e Auditimit nga viti 2005 deri n vitin 2009, Zyra e Auditorit t Prgjithshm.9 Ligji numr 03/L-221.10 Ligji numr 03/L-049.11

Ligji numr 03/L-040.12 Ligji numr 03/L-075.13 Ligji numr 03/L-128.14 Ligji numr 2003/17.


7/53

7

Me t prfunduar analiza e kornizs ligjor, hulumtuesit e KIPRED-it kan shikuar me kujdes t gjitha

raportet e auditimit t publikuara nga Zyra e Auditorit t Prgjithshm (ZAP), pr t gjitha 27 komunat

q kan qen pjes e ktij hulumtimi15, prej vitit 2005 deri n vitin 2009. Gjithsejt jan analizuar 135

raporte t ZAP-it, me fokus n t gjeturat e prsritura dhe n rekomandimet e paprmbushura. M s

shumti jan marr parasysh rekomandimet e dala n raportet e ZAP pr komunat pr vitin 2009. Qasjae analizs ka qen fillimisht e veant, ku secila komun sht studiuar veanrisht, ndrsa m pas jan

studiuar me kujdes shtjet e ngjashme dhe fenomenet negative t spikatura n kto raporte.

Po ashtu, KIPRED ka grumbulluar dhe analizuar t dhna nga raportet dhe dokumentet e publikuara

nga Ministria e Administrimit t Pushtetit Lokal (MAPL), Departamenti i Thesarit n Ministrin e

Ekonomis dhe Financave (MEF), Asociacionin e Komunave t Kosovs (AKK), Komisioni Europian

(KE), UNDP, Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik (KRRPP), dhe raporte tjera relevante. T

gjitha kto informata, s bashku me analizn e raporteve t ZAP-it, jan futur n nj baz t prbashkt

t shnimeve, nga e cila jan analizuar edhe nj her me kujdes. Baza e shnimeve ka shrbyer edhe prt nxjerrur informatat dhe statistikat e nevojshme q jan prdorur n kt raport. Analizimi i raporteve

t ZAP-it ka prfunduar me identifikimin e fushave t caktuara ku ka pasur alime t shumta n

menaxhimin e buxheteve komunale. Kjo njkohsisht edhe e ka krijuar bazn e hulumtimit n terren.

Qasja e KIPRED-it n pjesn e hulumtimit n terren ka qen gjithprfshirse. Hulumtuesit tan jan

takuar dhe kan intervistuar detalisht zyrtar t t 27 komunave q kan qen pjes e ktij hulumtimi.

T intervistuarit kan qen kryesisht drejtor t Drejtorive pr Buxhet dhe Financa, antar t

Komiteteve pr Politik dhe Financa n Asamblet Komunale dhe udhheqs apo zyrtar pr shtje

gjinor n kto komuna. Pr m shum, KIPRED-i po ashtu ka zhvilluar intervista me aktivist t

shoqris civile t nivelit lokal dhe akter tjer relevant n fushn e menaxhimit t buxheteve komunale.

Gjat ksaj pjese t hulumtimit, jan mbeldhur informata t sakta dhe t detajizuara sa i prket sfidave

dhe problemeve n menaxhim t buxheteve komunale. Po ashtu gjat ksaj pjese t hulumtimit, jan

nxjerr edhe pikpamjet nga kndvshtrimi komunal pr temn e hulumtimit.

Informatat nga terreni jan regjistruar dhe jan analizuar dy her, nj her n baz t komunave dhe m

pas n baz t gjetjeve m t rndsishme t prbashkta n gjith Kosovn. Krahasimi i gjetjeve nga

pjesa e par e hulumtimit dhe gjetjeve nga terreni, ka rezultuar me nj analiz t detajizuar q

prshkruhet n kt raport.

Nj nga vshtirsit q sht paraqitur gjat puns kan qen raportet e ZAP t cilat nuk kan

vazhdimsi dhe dallojn pr kah cektsia e informatave q prmbajn. Auditimi i jashtm sht br

nga auditor t ZAP-it dhe auditor t tri kompanive private sic jan KPMG, Deloittee, dhe Grant

Thorton. Raportet e auditorve t ndryshm dallojn njri nga tjetri pr kah cshtjet t cilat i trajotojn,

cektsia e auditimit, mnyra e paraqitjes s rekomandimeve, dhe trajtimi i rekomandimeve t viteve

paraprake. Pr shkak t ktyre cshtjeve, raportet e disa komunave prmbajn t dhna t kufizuara

ndrsa disa tjera kan informata shum m t hollsishme dhe prekin numr m t madh t cshtjeve.

15 Studimi ka pr prfshir 27 komuna t Kosovs. Meq disa komuna n Kosov jan krijuar rishtazi kjo ka ndikuar q ato t mosprfshihen n kt analiz t KIPRED. Gjithashtu, mungesa e raporteve t ZAP pr vitet pr t cilat sht analizuar menaxhimi i fondevepublike npr komuna, raporti nuk ka prfshir komunn e Graanics, Hanit t Elezit, Junikut, Kllokotit, Leposaviqit, Mamushs,Parteshit, Ranillugut, Zubin Potokut, dhe Zveanit.


8/53

TABEL

AKRAHASIMORE16:

Buxheti

Thyratvetanake

Prbrjaebuxhetitngathyrat

2005

EUR(000)

2009

EUR(000)

Rritja

mesatare

vjetore05-

09

2005EUR(000)

2009

EUR(000)

Rritja

mesatare

vjetore05-

09

2005

EUR(000)

2009

EUR(000)

Mesatarja

vjetore05-

09

Dean

3,726

4,7

50

5.75%

370

427

4.49%

9.94%

8.99%

9.02%

Drenas

4,577

7,3

72

10.38%

363

680

14.36%

7.94%

9.22%

9.08%

Dragash

2,984

4,1

42

7.84%

208

358

12.20%

6.96%

8.63%

8.20%

Ferizaj

9,621

15,423

10.20%

1,554

2,965

14.54%

16.15%

19.23%

16.82%

Fush

Kosov

3,530

5,0

95

8.28%

675

1,125

11.89%

19.11%

22.09%

21.32%

Gjakov

8,628

14,203

11.01%

945

2,316

26.68%

10.95%

16.31%

15.08%

Gjilan

10,410

16,439

10.52%

1,737

2,608

12.12%

16.68%

15.86%

15.93%

Istog

3,705

5,6

65

9.70%

472

780

11.08%

12.73%

13.77%

12.93%

Kaan

ik

3,119

4,2

42

7.38%

274

445

14.56%

8.79%

10.48%

9.48%

Klin

4,031

5,9

39

8.65%

543

1,038

15.40%

13.47%

17.48%

15.03%

Kamenic

4,262

6,5

36

9.75%

466

678

9.68%

10.94%

10.37%

10.39%

Lipjan

5,681

9,2

43

10.62%

578

1,359

19.78%

10.18%

14.70%

14.23%

Malish

ev

4,599

6,8

26

8.49%

955

549

-8.15%

20.77%

8.04%

11.22%

Mitrov

ic

9,010

14,408

10.29%

838

1,715

15.76%

9.30%

11.90%

10.86%

Novobrd

696

1,1

00

13.94%

13

25

44.17%

1.82%

2.23%

2.21%

Obiliq

2,678

3,7

35

7.95%

397

507

5.29%

14.84%

13.58%

16.35%

Pej

9,112

15,387

11.66%

1,608

2,283

10.85%

17.65%

14.84%

15.47%

Podujev

7,181

11,983

11.50%

607

1,116

15.25%

8.46%

9.31%

9.17%

Prishtin

26,788

60,325

18.07%

5,563

18,301

28.74%

20.77%

30.34%

29.08%

Prizren

16,552

24,336

8.47%

3,150

4,342

7.88%

19.03%

17.84%

19.17%

Rahov

ec

4,752

7,3

60

9.69%

932

711

-2.42%

19.61%

9.67%

12.16%

Suhare

k

6,024

8,9

85

8.77%

800

1,125

7.81%

13.29%

12.52%

13.38%

Skenderaj

4,051

7,0

56

12.07%

367

564

13.04%

9.07%

8.00%

9.35%

Shtrp

c

1,355

1,7

27

7.56%

43

74

98.75%

3.17%

4.31%

3.22%

Shtime

2,091

3,4

85

11.24%

177

240

7.65%

8.47%

6.89%

7.50%

Viti

4,133

6,7

33

11.04%

469

750

13.44%

11.36%

11.15%

9.88%

Vushtrri

5,258

9,5

49

13.06%

575

906

9.80%

10.93%

9.48%

10.30%

TOTAL:

168,555

282,045

11.27%

24,680

47,987

15.25%

14.64%

17.01%

16.46%

Ko

munameperformancnmtmir;

Komunameperformancnmtd

obt

16T

dh

natjansiguruarngaPasqyratFinanciare,tpublikuarangaDepartamenti

iThesarit,MEF.


9/53

9

III. PLANIFIKIMI DHE PRPILIMI I BUXHETITa. Analizimi i nevojave

Me gjith se theksohet se komunat kan autonomi n planifikimin e buxhetit t tyre, realisht kyproces ende bhet nga niveli qendror n at komunal. Qarkoret buxhetore t lshuara nga

Ministria e Ekonomis dhe Financave (MEF) caktojn kufijt pr linjat buxhetore. Afr 50% e

buxhetit ndahet pr Paga dhe Mditje dhe diku 11% pr Mallra dhe Shrbime dhe Shpenzime

Komunale17. Komunat mund t planifikojn projekte kapitale me 38% t buxhetit dhe t ndajn

1.4% t buxhetit n Subvencione18. Komunat ngritin brengn se niveli qendror sht duke

injoruar krkesat reale q ekzistojn pr komunat, posarisht sa i prket linjs Mallra dhe

Shrbime dhe Shpenzime Komunale. Zyrtart komunal shprehen se MEF lshon qarkoret

buxhetore pa ndonj konsultim t mirfillt paraprak me komunat19. Jan dy shtje sipas

zyrtarve komunal q niveli qendror ka injoruar e t cilat kan ndikuar n rritjen e nevojs prbuxhet m t lart n linjn Mallra dhe Shrbime dhe Shpenzime Komunale, t cilat jan

inflacioni dhe mirmbajtja e infrastrukturs. N Kosov, inflacioni i mimeve ka ndikuar q

shpenzimet operative t rriten pasi q pr shrbime t njjta ka nevoj pr fonde m t mdha.

Pika tjetr ka t bj me ndrtimin e objekteve, rrugve, kanalizimeve, dhe implementimin e

projekteve tjera t cilat duhet t mirmbahen. Mungesa e fondeve adekuate pr kt linj ka

ndikuar q komunat t bjn shpenzime t cilat nuk mund ti mbulojn me buxhetin e alokuar

andaj ato hyjn n obligime t cilat barten nga njri vit n tjetrin. N ann tjetr, n munges t

mbikqyrjes efektive dhe mungess t formave tjera pr disiplinim e komunave sa i prket

shpenzimeve, zyrtart e MEF-it deklarojn se kjo ju mbetet e vetmja mnyr pr t ngritur

efikasitetin e komunave.

Ndarjet buxhetore pr 27 komuna ('000 Euro)

2005

2006

2007

2008

2009

Rritja20

RROGAT DHE PAGAT 96,651 98,677 99,160 110,234 128,724 5.62%

MALLRAT DHE

SHERBIMET26,399 23,834 24,558 29,645 29,077 2.42%

SHPENZIMET KOMUNALE - 8,103 7,757 7,449 8,440 0.87%

SUBVENCIONET DHE

TRANSFERET1,592 2,878 3,092 3,798 6,135 29.83%

INVESTIMET KAPITALE 43,842 49,539 54,143 70,990 109,670 17.73%

TOTAL 168,484 183,032 188,710 222,115 282,045

17 Tabelat e Buxhetit t Rishikuar 2010, Ministria e Ekonomis dhe Financave.18 Ibid.19 Asociacioni i Komunave t Kosovs (AKK) krkon q komunat t ken autonomi n ndarjen e buxhetit pr

shpenzimet operative, Deklarat Parimore, Asociacioni i Komunave (publikuar m 2010).20 Rritja mesatare vjetore e secils linj nga viti 2005 deri n vitin 2009. T dhnat jan siguruar nga PasqyratFinanciare, t publikuara nga Departamenti i Thesarit, MEF.


10/53

10

b. Planifikimi i dobt i projekteve dhe strategjivePlanifikimi i projekteve sht n nivel t ult. Kjo sht si rrjedhoj e mungess t nj konsultimi

gjithprfshirs gjat prpilimit t prioriteteve t komuns, arsyeshmris s dobt t projekteve

t planifikuara, dhe mosprputhjes t ndarjeve buxhetore me strategjit afatmesme t komunave.

N prputhje me Ligjin pr Vetqeverisjen Lokale21, komunat organizojn takime pr konsultime

me qytetart rreth planifikimit dhe shpenzimit t buxhetit22. Megjithat kto takime nuk jan

efektive dhe komunat e gjejn shum sfiduese pr t zhvilluar ndonj model i cili do t siguronte

pjesmarrje t knaqshme. Kshtu mbetet q informatat kryesore pr prioritetet dhe projektet t

bhen nga Drejtoratet e Komuns dhe n fund t vendoset nga Kryetari i Komuns se ka do t

prfshihet n propozim buxhetin q i drgohet Komitetit pr Politik dhe Financa. N praktik

shumica e antarve t Komiteteve pr Politik dhe Financa dhe shumica e Kuvendeve

Komunale jan antar t partive n koalicion q qeverisin komunn dhe ka pjesmarrje

margjinale nga opozita. Si rrjedhoj mungon ndonj vlersim m kritik nga ana e legjislativit. N

munges t sistemit efikas pr t marr informata nga qytetart pr nevojat reale n terren,

prioritetet pr shpenzime bhen sipas vlersimeve t grupeve t vogla t interesit. Prandaj edhebanort e komunave jan shum t paknaqur me punn e komuns, ku n baz t nj hulumtimi

t Ministris s Administrimit t Pushtetit Lokal23 del se n prgjithsi vetm 14.42% e

qytetarve jan t knaqur me Shrbimet Administrative t Komunave, 10.5% t knaqur me

Planifikim dhe Ndrtim n nivel komunal, 10.85% t knaqur me rrugt e komunave, dhe

11.65% t knaqur me sistemin e kanalizimit.

21 Shih nenin 68.22 Intervistat e KIPRED me Zyrtar Komunal t 27 Komunave dhe zyrtart e Ministris s Ekonomis dhe

Financave, tetor 2010 janar 2011.23 Raport i Performancs s Komunave 2009, Ministria e Administrimit t Pushtetit Lokal (publikuar n nntor,2010).

50,000

100,000

150,000

200,000

250,000

300,000

2005 2006 2007 2008 2009

INVESTIMETKAPITALE

SUBVENCIONETDHETRANSFERET

SHPENZIMETKOMUNALE

MALLRATDHESHERBIMET

RROGATDHEPAGAT


11/53

11

Pr m tepr, prpilimi i Kornizs Afatmesme Buxhetore apo Strategjive Afatmesme Zhvillimore

pr 3 vite sht n faz fillestare dhe ende nuk sht plotsisht i institucionalizuar. Propozimet

pr buxhet t cilat dorzohen n kuvende komunale kan munges t informatave. Drejtoratet e

komuns i ofrojn propozimet pr projekte Drejtoris pr Buxhet q shumicn e rasteveprmbajn vetm emrin e projektit dhe vlersimin e kostos, pa informata mbi arsyeshmrin apo

prputhsmris me strategjit e komuns24. Propozimet e tilla procedohen tek Komiteti pr

Politik dhe Financa dhe pastaj n Kuvend Komunal. Planifikimi n nivel komunal sht shum i

dobt dhe mungon prkushtim pr t vepruar n prputhje me strategjit afatmesme t

aprovuara nga kuvendet komunale. Sic tregon nj Drejtor i Drejtoris pr Buxhet dhe Financa:

prkundr paraqitjes t sektorit t bujqsis si prioritet n strategjin zhvillimore t komuns dhe deklarimeve

publike t antarve t kuvendit komunal se do t prkrahin kt fush, po t njjtit antar nuk kan lejuar q

n buxhet t prfshihen projekte t ktij sektori.25

Planifikimi i dobt paraqet probleme gjat ekzekutimit t buxhetit. Raportet e Zyrs s Auditorit

t Prgjithshm (ZAP) paraqesin se komunat kan br pagesa m t larta se ato t paraqitura n

oferta pr shkak t kontraktimit t punve shtes26, kontrata me shuma m t larta se ato t

aprovuara n Kuvend Komunal27, madje edhe planifikim shum m t lart se sa ofertat

aktuale28.

IV. MENAXHIMI I FONDEVE PUBLIKE DHE PASURISS KOMUNS

a. Pasqyrat FinanciarePasqyrat vjetore financiare jan kontakti i par i auditorve t jashtm n ciklin e vlersimit

kualitativ t rregullsis s menaxhimit t paras publike. Kryesisht analizohen dokumente t t

ndarjeve buxhetore, shifrat e realizuara dhe bilancet n librat kontabl. Menaxhmenti i

Komunave ka prgjegjsin e drejtprdrejt pr prgatitjen dhe prezantimin e Pasqyrave

Financiare n mnyr t drejt dhe n prputhje me ligjet dhe rregulloret n fuqi 29. Kjo

prgjegjsi gjithashtu prfshin ekzekutimin e buxhetit n mnyr t duhur, si dhe mirmbajtjen esistemit t kontrollit t brendshm.

24 Intervistat e KIPRED me Zyrtar Komunal t 27 komunave, tetor 2010-janar 2011.25 Intervist e KIPRED me Zyrtar Komunal t nj komune t Rajonit t Prishtins, 14 janar 2011.26 Gjat vitit 2009 jan paraqitur tet kontrata t tilla n komunn e Klins, Lipjanit, Mitrovics, Gjakovs, Gjilanit,dhe Kacanikut27 Gjat vitit 2009, jan identifikuar pes aktivitete t prokurimit n nj komun ku shuma e prgjithshme ekontratave t lidhura ka tejkaluar buxhetin e parapar mbi 262 mij euro28 Gjat vitit 2009, raporti i ZAP specifikon dy raste kur komuna e Pejs ka planifikuar shuma shum m t larta seato q jan kontraktuar dhe thekson se n shum prokurime tjera ka vrejtur mosprputhje n mes t planifikimit

dhe shumave t nnshkruara29 Ligji pr Menaxhimin e Financave Publike dhe Udhzimi Adminstrativ 20/2009 pr Raportimin Vjetor tOrganizatave Buxhetore, Ministria e Ekonomis dhe Financave.


12/53

12

Auditort e ZAP n raportet e tyre shprehin Opinione mbi Pasqyrat Financiare30 sa i prket

besueshmris dhe cilsis s menaxhimit financiar. Nga analizimi i raporteve t auditimit pr

prudhn 2005-2009, auditort kan refuzuar t japin Opinion n mbi 91% t rasteve 31. N vitin

2009, rastet m pozitive sa i prket opinionit t auditorit jan n Komuna e Prishtins dhePrizrenit32 ku auditort kan konstatuar se pasqyrat financiare jan paraqitur n mnyr adekuate.

Komunat kan kapacitete t dobta njerzore pr prgatitjen e pasqyrave financiare33. Mungesa e

trajnimeve cilsore dhe pjesmarrjes s zyrtarve kompetent pr kt fush ka rnduar edhe m

shum prezantimin jo adekuat t pasqyrave financiare. Gjat dhnies s Opinionit pr prgatitjen

e pasqyrave financiare kompanit audituese prdorin kritere t ndryshme nga ato q prdor

ZAP34. Vonesat e komunave n dorzimin e pasqyrave tek Departamenti i Thesarit i MEF, dhe

raportet financiare tremujore te Ministri i Ekonomis dhe Financave, n kohn e parapar

mbeten shqetsuese.

Edhe pse udhzimi administrativ dhe LMFP pr Raportimin Vjetor t Organizatave Buxhetore

parasheh ndrmarrjen e masave35 pr mos respektimin e afatit t dorzimit t pasqyrave

financiare, kjo vazhdon t ndodh. N t njjtn koh Ministria e Ekonomis dhe Financave

(MEF) dhe Zyra e Auditorit t Prgjithshm (ZAP) nuk jan mjaft bashkpunues me komunat

duke mos dhn udhzimet e nevojshme se si t veprohet36. N ann tjetr, komunat nuk

tregojn interesimin e nevojshm pr t adresuar problemet, q edhe sht detyr e komunave.

Sido q t jet, shqetsuese mbetet fakti q pr pes vitet e fundit ZAP prsrit t njjtin

rekomandim pr respektimin e afatit t dorzimit t pasqyrave financiare mirpo ky problem nukadresohet nga niveli komunal.

b. Menaxhimi dhe realizimi i t hyrave vetanakeT hyrat vetanake t komunave prbjn nj pjes t mir t buxhetit komunal. N vitin 2009, t

hyrat vetanake t komunave kan prbr 18.48% t 264 milion eurove t buxhetit pr

30 Opinion i Auditimit sht format standard q jepet nga auditort mbi rregullsin e prgatitjes s pasqyravefinanciare n baz t standardeve ISSAI 400.31 Sipas Standardeve Ndrkombtare t Institucioneve Supreme t Auditimit 400, mohimi i opinionit jepet n atoraste kur auditort konstatojn se ka mangsi substanciale, paqartsi apo informatat e ofruara nuk jan t besueshme.32 T dyja kto komuna n vitin 2009 jan audituar nga auditor t ZAP pr ndryshim nga komunat tjera t cilat janaudituar nga kompanit e kontraktuara nga ZAP.33 Me gjith trajnimet dhe udhzimet e prpiluara nga Departamenti i Thesarit n MEF, kapacitetet e nivelit lokalende vlersohen dobt nga Zyrtart e Komunave, MEF, dhe ZAP.34 Auditort e ZAP nuk marrin parasysh regjistrin e pronave pr dhnie t Opinionit pr pasqyrat financiare, n anntjetr, kompanit audituese e marrin parasysh paraqitjen e pronave kur japin Opinion pr rregullsin e pasqyrave

financiare. Takim i KIPRED me zyrtar t ZAP, mars 2011.35 Udhzimi Administrativ Nr. 20/2009, Neni 18 dhe LMFP, Neni 75.36 Intervistat e KIPRED me Zyrtar Komunal t 27 komunave, tetor 2010 janar 2011.


13/53

13

komuna37. Burimet kryesore pr realizimin e t hyrave vetanake jan lejet e ndrtimit me rreth

28% dhe tatimi n pron me 26.75%38.

T hyrat vetanake

2005

2006

2007

2008

2009

Realizimi 24,680 27,720 29,139 42,592 47,987.1

Prqindja e buxhetit total nga t

hyrat vetanake 14.64% 15.15% 15.44% 19.09% 17.01%

T hyrat vetanake realizohen nga departamentet e ndryshme t komuns. Zyrtari i t hyrave

vetanake pranon informatat nga drejtorit t cilat vjelin t hyrat vetanake dhe mban listn

gjithprfshirse t realizimit t t hyrave. Komunat ende nuk kan zhvilluar programe softuerike

t cilat do t shtonin efikasitetin dhe njkohsisht do t rrisnin cilsin e informatave tmbledhura. Tatimi n pron sht e vetmja e hyr e cila regjistrohet n nj program softuerik t

automatizuar. T dhnat pr burimet tjera t t hyrave vetanake, duke prfshir lejet pr ndrtim,

lejet pr ushtrim t veprimtaris afariste, regjistrimin e automjeteve, regjistrimin e trashgimis,

dhe shfrytzimin e prons publike, etj., ruhen n programe ku ndr m t shpeshtat jan MS

Word dhe Excel. Pr kto t hyra, komunat nuk kan nj sistem t automatizuar t faturimit i cili

do t ruante me saktsi numrin dhe detaje t informatave t debitorve. Raportet e Zyrs s

Auditorit t Prgjithshm do vit kan cilsuar kt dukuri si nj rrezik t lart, megjithat

komunat kan dshtuar t adresojn nj rekomandim t till. Kjo dukuri bart rrezikun q

komunat t mos jen n gjendje t tregojn me saktsi se kush jan debitort, pr far jan t

ngarkuar, dhe informata tjera. Kjo dukuri gjithashtu kontribuon n mos prputhjen e t dhnave

t paraqitura n pasqyra financiare, ato q i posedojn departamentet operacionale, dhe ato q

futen n sistemin Free Balance39. Zhvillimi i softuerve bart nj kosto financiare dhe nevojn pr

trajnim t stafit gj q komunat nuk kan mundur ta prkrahin. Kshtu q pritjet n komuna jan

q Ministria e Ekonomis dhe Financave t adoptoj nj program unik pr t gjitha komunat

duke ndikuar q kosto pr komun t jet shum m e vogl sesa n raste kur komunat e

porosisin programin ve e ve.

Nj problem tjetr i identifikuar n menaxhimin e realizimit t t hyrave vetanake sht mungesa

e bashkpunimit dhe koordinimit ndrinstitucional. Raportet e Auditorit t Prgjithshm ndrvite theksojn se Komunat nuk komunikojn me Agjencin pr Regjistrimin e Bizneseve dhe nuk

identifikojn bizneset t cilat operojn n komun pr ti ngarkuar me lejen e ushtrimit t

37 Raporti Vjetor Financiar 2009 i Departamentit t Thesarit t MEF, sipas t dhnave t futura n Sistemin tIntegruar pr Menaxhimin e Financave n Kosov.38 Raporti i Realizimit t Hyrave Vetanake t Komunave pr vitin 2009 krahasuar me vitin 2008, Departamenti iReforms dhe Integrimeve Evropiane, Ministria e Administrimit t Pushtetit Lokal. N kto tabela nuk janprfshir gjobat n trafik.39 Pr t ilustruar nj rast t till, n vitin 2009 auditori i prgjithshm gjen n nj komun se t hyrat nga taksa pr

lejet e ndrtimit sht paraqitur 71,798 euro n pasqyrat financiare, 77,024 euro n dokumentet e Departamentitprkats, dhe 76,161 euro n Free Balance. Nj gj e till sht edhe pasoj e dshtimit t zyrtarve komunal pr tbr barazime t rregullta pr t hyrat vetanake dhe futja e kodeve t gabuara n sistemet e raportimit financiar.


14/53

14

veprimtaris afariste dhe me taksn pr shrbime profesionale40. Lista e bizneseve t cilat

ngarkohen me taksn komunale sht shum e vogl n krahasim me numrin e bizneseve t cilat

regjistrohen apo operojn. Nj shembull pozitiv e ka ngritur Drejtori i Financave n Komunn e

Gjakovs, ku menjher pas shkmbimit t informatave me Agjencin pr Regjistrimin e

Bizneseve dhe Administratn Tatimore t Kosovs t hyrat jan rritur nga 103 mij n 130 mijEuro nga viti 2009 n vitin 2010 vetm nga regjistrimi i bizneseve.

c. Prokurimi publikGjat vitit 2009, komunat kan lidhur 5,240 kontrata me vler mbi 154 milion euro pr blerjen e

mallrave, shrbimeve, apo produkteve t cilat kan kaluar npr procedura t prokurimit t

parapara me Ligjin pr Prokurimin Publik41. Komunat t cilat kan vler m t madhe t fondeve

t shpenzuara prmes procedurave t prokurimit jan Prishtina me mbi 26 milion euro,

Skenderaj me mbi 17 milion euro, dhe Prizreni me mbi 15 milion euro, ndrsa fondet m t

vogla i kan shpenzuar Novobrda me 505 mij euro, Obiliqi me 804 mij euro, Dragashi me

rreth 1.1 milion euro, dhe Shtrpca me 1.2 milion euro42. Prokurimi publik sht ndr shtyllat m

t kritikuara n Kosov43. Raportet e Auditorit t Prgjithshm theksojn n mnyr t veant

se problemet m t mdha n ekzekutim t buxhetit ndrlidhen me fushn e prokurimit,

menaxhimin e t hyrave vetanake, dhe mosfunksionimi i mekanizmave mbikqyrs. Sa i prket

fushs s prokurimit, zyrtart komunal shum shpesh shkelin procedurat e prokurimit duke

sakrifikuar transparencn dhe efikasitetin gjat shpenzimit t fondeve publike. shtjet

brengosse ndrlidhen me mos kompletimin e dosjeve t tenderve, pagesa m t mdha se sa

marrveshja n kontrat, apo ajo e lejuar apo e aprovuar nga Agjencia e Prokurimit Publik dhe

shkelje tjera t cilat vazhdimisht rndojn menaxhimin e financave publike n nivelin lokal. N

prgjithsi kto probleme jan pasoj e ndrhyrjeve t qllimshme pr t prcaktuar fituesin e

tenderit, mungess s profesionalizmit t stafit q punon n fushn e prokurimit publik,

mungess s ndjekjes penale t zyrtarve t cilt jan prgjegjs pr kto shkelje, dhe kontrollit t

brisht t brendshm. Nj nga zyrtart komunal shprehet se parregullsit n procedura t

prokurimit jan si rrjedhoj e manipulimeve dhe merr pr shembull kur kompania ofron nj

mim prej 30,000 eurove pr kryerje t punve prderisa n baz t kritereve t prcaktuara n

tender vetm materiali do t kushtonte 50,000 euro.44 Zyrtari tregon se ky nuk sht rezultat i

ekonomis s tregut duke shpjeguar se kjo sht arsyeja pse komunat kan kanalizime jo

funksionale, rrug t kualitetit t ult q dmtohen brenda vitit, dhe shum pun tjera t cilatmbesin t paprfunduara.

40 Ligji nr. 03/L-049 pr Financat e Pushtetit Lokal, neni 10 dhe 11.41 Raporti mbi aktivitetet e prokurimit publik n Kosov 2009, Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik, Shkurt2010.

42 Ibid.43 Shih Raportin e Progresit pr Kosovn 2010, Komisioni Europian (publikuar n nntor, 2010).44 Intervist e KIPRED me Zyrtar Komunal t rajonit t Pejs, 13 janar 2011.


15/53

15

1) Dosjet e tenderitRaportet e Zyrs s Auditorit t Prgjithshm vazhdimisht paraqesin se komunat shkelin

procedurat e prokurimit dhe posedojn dokumentacion jo t plot n dosjet e prokurimit.

Mungesa e nj dokumentacioni t till gjithnj krijon mundsi pr manipulim t tenderve duke

lejuar q komunat t prpilojn tender t cilt jan t destinuar pr kompani t caktuara dukeparaqitur kushte dhe kritere t cilat eliminojn apo dmtojn konkurrencn e mirfillt. N ann

tjetr dokumentacioni i pakompletuar tregon se kushtet e parapara me kontrat apo tender nuk

jan prmbushur as nga kompania fituese. Edhe pse n procedurat e vlersimit dhe mbikqyrjes

t tenderve nuk prfshihen kryetart e komunave megjithat ndikimi i tyre sht shum i madh

ndrsa n dokumentacion nuk figuron askund emri i tyre pr vendimet e marra.45 Mungesa dhe

plotsimi i mangt i dokumentacionit t dosjeve t tenderit tregon se prokurimi publik n nivel

lokal ka munges t cilsis dhe n pjes t madhe sht siprfaqsor.

Parregullsit vrehen qysh n fazat fillestare t procedurave t prokurimit. N 10 komuna,

raportet e ZAP nxjerrin n pah m shum se 31 raste kur ka munguar dokumenti pr caktimin e

komisionit t vlersimit, nnshkrimi i antarve t komisionit t vlersimit n procesverbalin e

vlersimit, apo antart e vlersimit nuk kan nnshkruar deklaratn nn betim46. Mungesa e

ktyre dokumenteve apo nnshkrimit t ndonj antari t vlersimit sht kryesisht rezultat i ikjes

nga vlersimi transparent, kryerjes s procedurs s vlersimit jo n prputhje me ligjin,apo

mospajtimit t antarit me rrjedhjen e procesit dhe vendimin e komisionit. Shqetsimi rritet kur

del n pah se komunat lidhin kontrata t cilat jo gjithher zgjedhin ofertuesin m t mir n

prputhje me kriteret e caktuara, ku raportet e ZAP pr 8 komuna gjat vitit 2009 kan ngritur

nj cshtje t till pr mbi 17 raste47. Argumentimi i dobt nga ana e zyrtarve komunal pr kto

shkelje l t nnkuptojm se m shum kemi t bjm me favorizim t kompanive t caktuara

sesa me munges t kapaciteteve t vlersimit apo gabimeve teknike. Si shembuj t mos

przgjedhjes s ofertuesve m t mir jan shpallja e ofertuesit me mimin m t lart si fitues

kur krkohet mimi m i lir,48 aplikimi i standardeve t dyfishta gjat vlersimit t kompanive n

fushat t cilat prcaktojn fituesin,49 dhe diskualifikimi i ofertuesve me arsyetime t

paqndrueshme. Gjendja rndohet edhe m shum kur komunat nuk ruajn dosjet me oferta t

konkurruesve tjer. Kjo gj rndon transparencn e komuns sa i prket aktiviteteve t

prokurimit dhe vlersimin adekuat rreth procedurave t prokurimit.

45 Intervist e KIPRED me Zyrtar t Lart t Agjencis Kundr Korrupsionit, mars 2011.46 Raportet e ZAP ngrisin kto cshtje pr komunat sic jan Lipjani, Novobrda, Shtrpca, Gjakova, Mitrovica, Vitia,Peja, Podujeva, Kacaniku, dhe Vitia47 Raportet e ZAP pr Komunn e Klins, Lipjan, Mitrovic, Novobrd, Prishtin, Prizren, Ferizaj, dhe Viti

48 Raste t tilla jan gjetur n shum komuna ndr vite mirpo ju mund t gjeni n tabeln e Shembujve ku Rasti 1dhe Rasti 3 ilustrojn kto raste.49 N tabeln me Shembuj, m specifikisht rasti 2 ilustron nj rast t till.


16/53

16

Vrehet se ka raste t shpeshta kur nuk deponohet siguria (garancia) e tenderit ose ajo skadon

para se t prfundojn punimet. Raportet e ZAP pr 14 komuna paraqesin m shum se 35 raste

t cilat kan pas probleme t tilla,50 ku pr komunn e Shtrpcs thekson se asnj nga mostrat e

testuara nga auditorit t jashtm kan munguar dokumentet e sigurimit t ekzekutimit t puns.

N baz t ligjeve n fuqi, n rast t mos depozitimit t siguris s tenderit, komuna nuk sht e

lejuar q t prfshij tenderuesin n procesin e vlersimit51. Duke par kt trend, do t nevojitet

ende koh pr Komunat q t fillojn t ekzekutojn garancit. Kjo praktik e puns lejon q

kompanit t mos ndjejn presion nga komuna pr t qen m efikase n kryerjen e punve apopr t ofruar kualitetin q krkohet me kontrat. Mirpo, numri i madh i shkeljeve t tilla52 dhe

reagimi i zyrtarve se ky sht vetm nj gabim i vogl procedural paraqet nj breng se komunat

jan duke i neglizhuar procedurat t cilat sigurojn menaxhim efektiv t financave publike.

2) Pagesat e parapara me kontratSipas zyrtarve komunal, sht normale q komunat t krkojn pun, shrbime apo materiale

shtes nga ato q jan kontraktuar fillimisht, dhe t cilat ofrohen me kompensim shtes nga

operatori ekonomik q vese sht duke implementuar projektin. Arsyetimet pr kto raste jan

se gjat implementimit t projekteve gjithmon paraqitet nevoja pr pun, shrbime apo mallrashtes t cilat pr shkaqe t ndryshme ka qen e pamundur t parashihen n projektimin fillestar

apo pr shkak t problemeve q lindin gjat implementimit. N ann tjetr, kontraktimin shtes

prmes procedurave t negociimit, leht shndrrohet n mjet q prdoret pr prfitime personale

pasi q kontrata n kt rast negociohet dhe eviton shum filtra t cilt do t prdoreshin n

50 Raportet e ZAP t cilat ngritin kto shqetsime jan pr komunn e Kamenics, Klins, Pejs, Podujevs,Prishtins, Prizrenit, Rahovecit, Shtrpcs, Skenderajit, Dragashit, Ferizajit, Istogut, Kacanikut, dhe Vitis.51 Ligji pr Prokurimin Publik, neni 57, alinea 2.52 Shkelje t tjera t cilat mungojn ose nuk jan t plota prfshijn edhe Deklaratn nn Betim; dokumentin pr

caktimin e mbikqyrsit ose komisionit mbikqyrs pr implementim; vendimin pr emrimin e komisionit tpranimit teknik; mungesn e nnshkrimit t personit t duhur n Formularin e Pranimit teknik; mungesn e faturavet lshuara pr projekte; dhe mungesn e raporteve t komisionit pr mbikqyrjen apo vzhgimin e projektit.

SHEMBUJ:

RASTI 1: N nj komun gjat vitit 2009, Auditori i Prgjithshm ka gjetur se komuna n nj

tender ku mimi pr njsi ka qen kriteri kryesor ka przgjedhur ofertuesin i cili ka ofruar

mim pr njsi prej 1,978 euro duke przgjedhur ofertuesin tjetr q ka ofruar 3,786 euro pr

njsi.

RASTI 2: N nj komun gjat vitit 2009, Auditori i Prgjithshm ka gjetur se komuna ka

prdorur standarde t dyfishta gjat vlersimit t stafit dhe referencave t ofertuesve, duke

dmtuar konkurrencn e barabart. N t dyja vlersimet nj ofertues, pr t cilin vlersimi ka

qen shum m i dobt se ai pr kompanin fituese, ka ofruar dshmi m t mdha se

posedon kapacitete njerzore dhe prvoj m t madhe se kompania fituese e cila ka marr

pikt maksimale.

RASTI 3:N nj komun gjat vitit 2009, Auditori i Prgjithshm ka gjetur se komuna pr

furnizim ka zgjedhur operatorin ekonomik i cili ka ofertuar me vlern prej 55,376 , duke

eliminuar at me 48,368 . Dokumentacioni i operatorit t eliminuar nuk sht ruajtur n dosje


17/53

17

ndonj procedur t rregullt t prokurimit53. Pr m tepr prdorimi i shpesht i ksaj metode

dhe mungesa e transparencs paraqet brengn se pr far n t vrtet shpenzohen fondet.54 N

baz t Ligjit pr Prokurim Publik, me aprovim t Agjencionit pr Prokurim Publik (APP),

organizatat buxhetore lejohen t prdorin procedurat e negociuara pa publikim paraprak mirpo

vlera e shrbimeve apo mallrave duhet t jet m e vogl se 10% e kontrats55

. Raportet e ZAPpr vitin 2009 paraqesin raste kur komunat kan kontraktuar pun shtes pa krkuar fare

aprovim nga APP ku pagesat e bra shkojn deri n dhjetra mijra euro prmbi shumn e

marrveshjes fillestare56. Nganjher shuma e kontraktuar ka tejkaluar madje edhe 10% t

shums totale duke br shkelje t dyfisht t ligjit.57 Problemet e prmendura dhe shqetsimet e

ngritura nga aktert e ndryshm tregojn se ka zbraztira t theksuara n procedurat dhe sistemet

e menaxhimit t fondeve t cilat shpenzohen prmes procedurave t negociimit.

3) Prfundimi i punve t tenderuara

Komuna sht e detyruar q n do kontrat t specifikoj datn e fillimit dhe prfundimit tpunimeve. N rast se kompania dshton q t prfundoj punn para afatit t parapar me

kontrat, ather komuna sht n gjendje q t shqiptoj dnim pr do dit vones ashtu si e

parasheh edhe n kontrat. Deri m tani, reagimi i komunave ka qen i dobt ndaj kompanive t

cilat kan dshtuar t prfundojn n koh projektet, duke prfshir ktu raste t vonesave prej

disa dit e deri n m shum se nj vit. Arsyetimet zyrtare gjithnj qndrojn n at se sezoni

dimror ka pamundsuar kryerjen e projekteve n koh dhe rrjedhimisht ka munguar shqiptimi i

dnimeve. Megjithat, komunat kan marrveshje gojore me kompanit fituese t tenderve pr

mos aplikim t dnimeve58. Kto marrveshje gojore, apo marrveshje xhentlmene,

parashohin q n njrn an komuna t kursej kompanit nga dnimet pr vonesa e n anntjetr kompanit t mos bjn ndonj ankes pr vonesa t pagesave. Komunat kan mundur t

arktojn shuma t mdha nga shqiptimi i dnimeve pr vonesa mirpo marrveshjet gojore kan

dmtuar rnd efikasitetin e zhvillimit t projekteve duke lejuar kompanit t bjn vonesa pa

ndonj ndshkim. Pr m tepr, komunat nuk kan absorbuar fondet t cilat burojn nga

ndshkimet ashtu q t sanojn dmet q shkaktohen nga ato vonesa.

d. Zotimi i mjeteveLikuiditeti financiar i komunave sht shum i rndsishm pr t siguruar se komunat kryejn

me koh pagesat ndaj kompanive q kan ofruar shrbime, pun apo mallra. N baz t ligjit pr

prokurim publik, komunat nuk kan t drejt t fillojn procedurat e prokurimit pa e br

vlersimin e implikimeve buxhetore dhe pa u siguruar se ekzistojn mjetet pr t mbuluar

53 Intervistat e KIPRED me akter t shoqris civile dhe antar t partive opozitare n Kuvende Komunale, tetor2010 janar 2011.54 Ibid.55 Ligji pr Prokurimin Publik, neni 35.56 Raste ku t tilla jan paraqitur n raportet e ZAP pr vitin 2009 pr komunat Klin, Lipjan, Mitrovic, Gjakov,Ferizaj, dhe Kacanik.

57 N vitin 2009 n nj komun, me miratim t kryetarit t komuns jan kontraktuar pun shtes prej rreth 24 mijeurove q, ka qen diku 14% e kontrats s prgjithshme.58 Intervistat e KIPRED me Zyrtar t Komunave, tetor 2010 janar 2011.


18/53

18

shumn e caktuar. Zyra e Auditorit t Prgjithshm paraqet se n shum raste komunat nuk kan

prfillur zotimin e mjeteve deri n lidhje t kontrats, kan br zotimin e mjeteve n vler

shum m t vogl se vlera e projektit, dhe n nj numr t dosjeve nuk ka poseduar Deklaratn

e Nevojave dhe Vendosshmris pr

Disponueshmrin e Fondeve. Kto gjetje paraqesin seKomunat kan dshtuar t prmbushin t gjitha kushtet

pr t filluar me procedurat e prokurimit. Pasi q

procedurat e prokurimit deri n przgjedhjen e nj

kompanie fituese marrin shum koh, komunat kan

preferuar q t fillohet me prokurimin dhe n ndrkoh t mblidhen fondet e nevojshme.

Komunat shohin kt si mnyrn e vetme pr t shfrytzuar buxhetin me efikasitet.59 Megjithat,

mungesa e sigurimit t mjeteve para fillimit t projektit bart edhe rreziqet e veta.Komunat

vazhdojn t jen n obligime nga qindra mijra euro e deri n miliona euro pr shkak se kan

iniciuar projekte dhe kan marr shrbime pr t cilat vazhdojn t mungojn mjetet pr ti kryer

obligimet. 60 Nj gj e till sjell probleme n planifikimet dhe ekzekutimin e buxhetit pr vitet n

vijim.

e. Menaxhimi i pasurisLigji mbi Menaxhimin e Financave Publike dhe Prgjegjsive obligon t gjitha Organizatat

Buxhetore t regjistrojn pasurit dhe t mbajn regjistra kontabl.61 Me qllim q t siguroj nj

menaxhim sa m efektiv t Pasurive Qeveritare, Ministria e Ekonomis dhe Financave n korrik

t vitit 2005 kishte nxjerr Udhzim Administrativ i cili obligon t gjitha Organizatat Buxhetore

q n afat prej 45 ditve t formojn Komisionin pr Vlersimin e Pasurive, t caktojn t paktn

nj zyrtar t Pasurive si dhe t bjn regjistrimin dhe mirmbajtjen e t gjitha shnimeve mbi

pasurit. 62 Nj gj e till nuk sht prmbushur plotsisht gjat viteve t kaluara. Ndrsa me

udhzimin administrativ 21/2009 themelimi i Komisionit pr Vlersimin e Pasuris krkohet t

bhet vetm n raste kur ka nevoj63. Mungesa e regjistrave t plota t pasurive paraqet nevoj

pr krijimin e Komisioneve pr Vlersimin e Pasurive dhe Pajisjeve.

Kan kaluar mbi pes vite nga hyrja n fuqi e udhzimit administrativ pr rregullimin e cshtjes

t regjistrimit t pronave dhe Komunat akoma nuk kan zbatuar n trsi obligimet q kan dal

nga udhzimi 2005/11 apo udhzimi 21/2009 q ka zvendsuar at t parin por n esenc ka

mbetur shum i ngjajshm. Raportet e Zyrs s Auditorit t Prgjithshm paraqesin se gjendja

mbetet pothuajse e njjt q nga viti 2006, me disa prmirsime t vogla. T gjeturat kryesore n

59 Intervistat e KIPRED me Zyrtar t Komunave, tetor 2010 janar 2011.60 T gjitha komunat gjenden n obligime. Raportet e ZAP nxjerrin n pah listat e obligimeve t komunave, ku prshembull gjat vitit 2009 komuna nj komun ka realizuar shpenzime t cilat e tejkalojn buxhetin e aprovuar pr341 mij euro, ndrsa komuna tjetr kishte obligime prej mbi 2 milion Euro t cilat do t ndikonin n realizimin eplaneve t vitit 2010.61 Ligji nr 03/L-048 (apo m hert i njohur me nr 2003/2) pr Menaxhimin e Financave Publike dhe Prgjegjsit.

62 Udhzimi Administrativ 2005/11 i cili sht zvendsuar nga Udhzimi Administrativ 21/2009 pr Menaxhimin ePasuris Qeveritare.63 Udhzimi Administrativ 21/2009 pr Menaxhimin e Pasuris Qeveritare, Neni 5, Alinea 1.

Komuna ka obligime mbi njmilion euro t cilat i bart nga

viti n vit - Drejtor Komunalpr Buxhet dhe Financa


19/53

19

menaxhimin dhe regjistrimin e pasurive jan: regjistrat jo t plot t pasurive; mos mbajtja e t

dhnave t sakta t pasurive n shnimet kontabl t Free Balance, posarisht vlersimi i

pasuris, si dhe nuk sht kryer zhvlersimi i pasurive pr nevoja t pasqyrave financiare t

komuns64.

Mos hartimi i nj regjistri t plot dhe t sakt t pronave dhe pajisjeve n posedim, ka br q

Komunat t mos jen n dijeni pr pasurit q kan n posedim e as pr vlern reale t ktyre

pasurive. Mungesa e nj regjistri t till bn t pamundur kontrollet e brendshme mbi pasurit e

Komuns. Kjo mund t shpie deri n keqprdorim t pasurive, si jan shpronsimi apo

prdorimi pa kompensim i pronave, dhe n munges t transparencs sht e vshtir t bhet

identifikimi i ktyre keqprdorimeve n koh. Mundsia e vetme pr t siguruar nj regjistr

gjithprfshirs mbetet n dokumentacionet q disponon Kadastra. Pr m tepr, Ministrit e

linjs t cilat investojn npr komuna nuk ju ofrojn informata t plota komunave 65 duke krijuar

kshtu mangsi n t dhnat q komunat i posedojn rreth pasurive t tyre.

Rastet m t rnda t dmtimit t buxhetit t komuns q kan ndodh si pasoj e mos hartimit

t nj liste gjithprfshirse t pronave dhe objekteve n posedim jan ato t dhnies s prons

s komuns me koncesion dhe m von bartja e atyre pronave n pronsi t prhershme t

kompanive private. 66Mungesa e hartimit t nj liste t pronave dhe objekteve n posedim t

komunave ka quar edhe n dhnien e lokaleve t komuns me qira pa aplikuar procedurat e

rregullta.

Pik tjetr e parapar me Ligjin mbi Menaxhimin e Financave Publike dhe Prgjegjsit, sht

obligimi q kan Organizatat Buxhetore q nj her n vit, n prfundim t do viti fiskal, t

bjn inventarizimin e t gjitha pasurive q jan n posedimin e saj. Komunat kan filluar t

bjn inventarizimin, por procesi jo n t gjitha rastet ka shkuar si duhet. Zyrtart komunal

prkundr pjesmarrjes n trajnimet e organizuara nga MEF pr prdorimin e Sistemit

Informativ t Menaxhimit Financiar, vazhdojn t ken paqartsi rreth prdorimit t Regjistrit

Kontabl. 67 Kto paqartsi ndrlidhen me zhvlersimin e prons e cila sht trashguar nga vitet

paraprake dhe regjistrimin e prons e cila n baz t dokumentacionit nuk sht pron e

Komuns por ende figuron si pron e ndrmarrjeve shoqrore.

f. Mbikqyrja e brendshmeLigji pr Auditim t Brendshm synon t avancoj nivelin e disiplins dhe efikasitetin n

menaxhimin e financave publike duke obliguar krijimin e mekanizmave pr mbikqyrje t

brendshme. Auditimi i brendshm kontrollon pajtueshmrin e aktiviteteve t institucioneve me

64 Disa nga komunat nuk kan dokumentacionin e plot pr objektet q i kan n posedim dhe si rrjedhoj nuk jant sigurt se n cfar forme ti regjistrojn ato pasuri n sistem.65 Intervista t KIPRED me Zyrtar Komunal, tetor 2010 janar 2011, dhe Raportet e ZAP.

66 Raportet e ZAP-it 2005-2009, Intervistat e KIPRED me Zyrtar t Komunave, tetor 2010-janar 2011 dheIntervist e KIPRED me Zyrtar t Lart n Ministrin e Administrimit t Pushtetit Lokal, dhjetor 2010.67 Intervistat e KIPREDme Zyrtar t Komunave dhe auditor t ZAP, tetor 2010 janar 2011 dhe shkurt 2011.


20/53

20

ligjet n fuqi, me fokus t veant n ligjin pr menaxhimin e financave publike, ligjin pr

prokurimin publik, dhe rregulloret tjera n fuqi. Sistemi institucional i auditimit t brendshm

prbhet nga Komiteti i Auditimit i cili e mbikqyr punn e auditorve t brendshm q veprojn

brenda Njsis s Auditimit t Brendshm.

Numri i auditimeve t brendshme n nivelin lokal sht ngritur ndr vite, ku nga viti 2008 n

vitin 2009 ka pas rritje t auditimeve t kryera pr rreth 13%, duke u rritur nga 131 n 148

auditime gjat vitit 2009.68 Gjat vitit 2009 sht prmbushur 82% nga plani i auditimeve t

planifikuara, apo jan kryer 148 nga 180 auditime. Megjithat, ky mund t konsiderohet si sukses

pr auditimin e brendshm duke pas parasysh prkrahjen jo t mjaftueshme t sistemit me

kapacitete njerzore. Numri i auditorve t brendshm n komuna sht larg atij t planifikuar,

pasi q n vitin 2009 jan punsuar vetm 36 nga 66 sa ka qen plani.69 Mungon prkrahja

financiare pr sisteme efektive t auditimit t brendshm nga ana e komunave dhe si pasoj

gjithnj ato hasin n vshtirsi pr t rekrutuar dhe mbajtur n pun auditort e brendshm.Sfidat m t rndsishme n kt sistem mbesin rekrutimi, mbajtja n pun dhe aftsimi i

avancuar i auditorve dhe antarve t komiteteve t auditimit.

Menaxhmenti i komuns ka keqkuptuar rolin e auditorve t brendshm, ku kta t fundit shihen

m shum si penges dhe detyrim ligjor se sa prkrahje pr menaxhim m t mir dhe evitim t

shkeljeve ligjore. Rrjedhimisht, auditort e brendshm, prve auditimeve t planifikuara t cilat

bhen n konsultim me menaxhmentin e komuns, kan marr nj numr shum t vogl t

krkesave nga menaxhmenti pr t br auditime t proceseve t caktuara. N kuadr t ktij

bashkpunimi t brisht, menaxhmenti komunal ka dshtuar t zbatoj nj pjes t madhe t

rekomandimeve t adresuara nga auditori i brendshm.70 N vazhdimsi ka munguar ndshkimi

ndaj personave t cilt jan gjetur t ken br shkelje.

Deri n fund t vitit 2009, vetm 11 nga 27 komunat patn themeluar komitetin e auditimit71.

Pjesa tjetr e komunave nuk kan krijuar ambient t prshtatshm pr t siguruar pavarsin e

auditorve t brendshm pasi q nuk kan Komitete t Auditimit72. Pr m tepr, n kto

komuna ku nuk ka Komitete t Auditimit, auditort e brendshm raportojn vetm te kryetari i

komuns pr veprimtarin e tyre gj q limiton lirin e veprimit q auditori do t kishte po t

raportonte te nj komitet, n prputhje me ligjin.

68 Raporti pr funksionimin e sistemit t Auditimit t Brendshm n Sektorin Publik t Kosovs pr vitin 2009,Njsia Qendrore pr Harmonizimin e Auditimit t Brendshm, Ministria e Ekonomis dhe Financave.69 Ibid.70 N vitin 2009, menaxhmenti komunal ka zbatuar 48% t rekomandimeve t auditorit t brendshm, 29% i kazbatuar pjesrisht, dhe 23% kan mbetur t pazbatuara. Raporti pr funksionimin e sistemit t Auditimit tBrendshm n Sektorin Publik t Kosovs pr vitin 2009, Njsia Qendrore pr Harmonizimin e Auditimit tBrendshm, Ministria e Ekonomis dhe Financave.71 Komunat t cilat kishin komitete t themeluara jan Drenasi, Fush Kosova, Prishtina, Shtimja, Dragashi,Suhareka, Mitrovica, Vushtria, Gjilani, Ferizaji, dhe Vitia. Raporti pr funksionimin e sistemit t Auditimit t

Brendshm n Sektorin Publik t Kosovs pr vitin 2009, Njsia Qendrore pr Harmonizimin e Auditimit tBrendshm, Ministria e Ekonomis dhe Financave.72 Deri n fund t 2010, tri komuna tjera kan formuar Komitetet e Auditimit.


21/53

21

Auditort e brendshm n vazhdimsi kan marr pjes n trajnime, prfshir ato teknike, dhe

simulime t udhhequra nga ekspert ndrkombtar. Prkundr trajnimeve t mdha puna e

auditimit t brendshm sht ndikuar mjaft nga lshimi i puns nga ana e auditorve. sht

vrejtur nj shembull pozitiv t trajnimit apo shkollimit t 54 auditorve t brendshm nga t

gjitha institucionet pr tu certifikuar ndrkombtarisht, ku 19 nga ata jan auditor t brendshmt komunave.73 Njkohsisht, shkollimi do t ndikoj edhe n ngritjen e kapaciteteve vendore pr

zhvillimin e trajnimeve t nivelit ndrkombtar pr auditort n t ardhmen.

V. MBIKQYRJA E JASHTMEa. Zyra e Auditorit t Prgjithshm dhe kompanit e kontraktuara

Zyra e Auditorit t Prgjithshm (ZAP) dhe Zyra e Auditimit t Kosovs, jan organe t

prcaktuara me ligj74 si prgjegjse pr auditimin e nj numri t entiteteve t lidhura me shtetin e

Kosovs, pronn publike, buxhetin e Kosovs si dhe komunat. Auditimi duhet t bhet t

paktn nj her n vit sipas Standardeve Ndrkombtare t Auditimit.

N prgjithsi, mungon llogaridhnia pr implementimin e rekomandimeve t ZAP. Kjo vrehet

nga numri i madh i shtjeve sic jan pasqyrat financiare, rexhistrimi i prons, pagesat nga palt e

treta, prokurimi publik, sistemi i faturimit, e cshtje tjera q vazhdojn t prsriten nga njri vit

n tjetrin dhe pajtimi i menaxhmentit t komuns me vrejtjet pa marr mundin t sqarojn m

hollsisht shkakun e atyre problemeve. Nj pjes e madhe e komunave kan injoruar

rekomandimet duke mos prpiluar planin e veprimit pr tiu qasur problemeve t ngritura.75 Nj

gj e till vrehet nga komentimi i menaxhmetit t komunave n t gjeturat e auditorit, ku n

vitin 2009, nnt komuna nuk dhn ndonj sqarim pr t gjeturat e auditorit76, tet komuna

kan kthyer prgjigje shum t kufizuar77, dhe vetm 10 komuna kan marr mundin q t japin

komente dhe sqarime t detajuara rreth t gjeturave t auditorit78. Deri m tani ka munguar

ndshkimi apo ndjekja penale e zyrtarve t cilt kan qen prgjegjs pr shkeljet e ngritura n

raporte t auditimit. Kjo tregon se ka munguar angazhimi i mekanizmave pr mbikqyrje t

jashtme dhe prokuroris publike q t ushtrojn presion n komuna pr t prmirsuar

funksionimin e menaxhimit t financave publike.

73 Puna e Auditimit t Brendshm monitorohet dhe prkrahet prmes trajnimeve nga Njsia Qendrore prHarmonizimin e Auditimit t Brendshm (NJQHAB), e cila funksionon n kuadr t Ministris s Ekonomis dheFinancave. NJQHAB prodhon nj raport vjetor t detajuar ku paraqiten t dhnat e detajuara pr performancn eauditorve t brendshm n t gjitha institucionet, si dhe punn e institucioneve n prkrahjen dhe bashkpuniminme auditort e brendshm.74 Shih Ligjin 2008/03-L075 pr Themelimin e Zyrs s Auditorit t Prgjithshm dhe Zyrs s Auditimit tKosovs, Neni 3, alinea 2.75 Intervistat e KIPRED me Zyrtar t Komunave, tetor 2010 janar 2011.76Komunat jan: Decani, Dragashi, Ferizaji, Fush Kosova (pr shkak se ka pas shum pak rekomandime nga

auditori), Istogu, Lipjani, Podujeva, Sknderaji, Vitia.77Komunat jan: Drenasi, Klina, Kamenica, Malisheva, Novobrda, Obiliqi, Rahoveci, dhe Vushtrria.78 Komunat jan: Gjakova, Gjilani, Mitrovica, Peja, Prishtina, Prizreni, Suhareka, Shtrpca, dhe Shtimja.


22/53

22

Prderisa auditimi i komunave t Kosovs deri n vitin 2007 sht kryer nga vet ZAP, ky i

fundit, pr shkak t kapaciteteve njerzore t limituara, tani kontrakton kompani t jashtme pr

t audituar komunat e Kosovs do vit n prputhje me ligjin. Sidoqoft, raportet e auditimit t

kompanive t jashtme nuk kan vazhdimsi me ato t ZAP. Zyrtart komunal jan ankuar pr

kohn e shkurt q kompanit i kushtojn auditimit, nivelit profesional t ktyre auditorve tkontraktuar si dhe cektsis t nivelit t auditimit, me theks t vecant pr kompanit KPMG

dhe Grant Thorton. Nj shenj e ksaj sht fakti se disa nga raportet e audimit t kryera nga

kompanit jan gati identike gjat viteve, nganjher duke pasur paragraf t tr t njjt.

Pr m tepr, raporteve t auditimit nga kompanit e jashtme shpesh u mungojn dy detaje

kryesore q jan t nevojshme pr kryerjen e nj auditimi kualitativ. Nj nga kriteret t cilat kto

kompani nuk i plotsojn mir sht citimi i detajuar i ligjeve n rastet kur auditori v re ndonj

parregullsi. Kjo shkakton paqartsi pr personat t cilt i lexojn kto raporte dhe n vet

komunat. Pr m tepr, kto kompani nuk e bjn t qart mjaftueshm nse komentet e

menaxhmentit t komuns ndaj vrejtjeve t tyre qndrojn apo nuk qndrojn. Proceset e

prshkruara m lart jan t rndsishme pr t ndihmuar komunn n implementimin e

rekomandimeve si dhe pr t korrigjuar gabime t mundshme t kompanive t auditimit.

b. Komiteti pr Politik dhe FinancaSipas Ligjit pr Vetqeverisje Lokale, Komiteti pr Politik dhe Financa duhet t bj

shqyrtimin e t gjitha politikave, dokumenteve fiskale dhe financiare, planeve dhe iniciativave,

duke prfshir dokumentet e planifikimin strategjik, Kornizn vjetore buxhetore afatmesme,

planin vjetor t prokurimit, rregulloren vjetore pr tatimet, tarifat dhe pagesat, planin vjetor tpuns pr auditimin e brendshm, buxhetin vjetor afatmesm dhe do ndryshim t buxhetitgjat vitit fiskal si dhe pr marrjen e raporteve nga kryetari dhe dorzimin e rekomandimeve n

kuvendin e komuns.79 Prbrja e Komitetit reflekton prbrjen e Kuvendit Komunal,

rrjedhimisht shumicn e prbjn antart e partive q jan n koalicionin qeveriss. do

dokument q ka t bj me menaxhimin e financave publike s pari kalon npr kt Komitet

dhe m pastaj prcillet s bashku me komente dhe rekomandime pr n Kuvendin Komunal pr

miratim prfundimtar.

Prkundr prgjegjsive dhe obligimeve t cilat rrjedhin nga ligji pr Komitetin pr Politik dheFinanca, n praktik puna e ktij organi sht shum e zbeht. Koalicioni qeveriss siguron pa

problem shumicn pr t votuar dokumentet q kalojn prmes ktij komiteti, dhe n kt frym

bhet shqyrtimi i dokumenteve t rndsishme pa ndonj debat t mirfillt.80 Kontributi i

antarve t Komitetit pr Politik dhe Financa sht i mangt si n fazn e planifikimit t

buxhetit ashtu edhe n mbikqyrjen e implementimit t planeve t aprovuara dhe menaxhimit t

fondeve publike. Komunat prfundojn me planifikime vjetore t cilat nuk prkojn me

Strategjin Afatmesme Zhvillimore apo Kornizn Afatmesme t Buxhetit, t cilat jan hartuar

79 Ligji pr Vetqeverisjen Lokale, Neni 52, alinea 2.80 Intervistat e KIPRED me antar t Komiteteve pr Politik dhe Financa dhe Zyrtar t Komunave, tetor 2010 janar 2011.


23/53

23

nga vet komuna dhe aprovuar nga Kuvendi Komunal. N njrn an, nj gj e till ndodh pasi

q koalicioni qeveriss injoron opozitn rreth rekomandimeve dhe shqetsimeve t ngritura dhe

prfaqson vetm agjendn e caktuar nga partia. Ndryshe antart e Kuvendit Komunal kan

munges t njohurive profesionale rreth shtjeve t menaxhimit t financave publike dhe

sistemit t kontrollit t brendshm komunal duke mos e ndihmuar procesin transparent dhellogaridhns n komun ndaj qytetarve.

VI. PERSPEKTIVA GJINOREQeveria lokale gjendet n vshtirsi pr t vendosur komunikim efektiv me qytetart apo

organizatat e shoqris civile.81 Prkundr angazhimit t komunave pr t organizuar takime me

qytetart pr t diskutuar buxhetin dhe shtje tjera, interesimi dhe pjesmarrja e qytetarve sht

shum e ult.

82

Takimet me pjesmarrje m t lart rezultojn t jen ato q mbahen jashtndrtess s Kuvendeve Komunale, megjithse pjesmarrja e grave edhe n kto raste sht

shum e vogl.83 Andaj, nevojat dhe shtjet e ngritura n kto takime nuk reflektojn edhe n

aspektit gjinor.

Komunat kan t caktuar nga nj Zyrtar pr shtje Gjinore (ZGJ) q vepron n kuadr t

Njsis pr t Drejtat e Njeriut. N munges t nj linje buxhetore pr kta zyrtar, vrehet qart

mungesa e nj strategjie afatgjat pr realizimin e projekteve me efekt m t gjer ndaj shtjeve

gjinore. Financimi i ktyre projekteve varet nga vullneti i Kryetarit t Komuns. Zakonisht

buxheti i ndar pr aktivitete t tilla sht shum i vogl dhe n t shumtn e komunave ky

buxhet shfrytzohet pr mbulimin e shpenzimeve t takimeve t ZGJ-s. Perceptimi i shtjeve

gjinore zakonisht ndrlidhet me organizimin e ndonj takimi pr festimin e 8 marsit, ku shum

zyrtar e interpretojn si nj aktivitet pr barazin gjinore.84 Ajo ka sht m shqetsuese sht

se n shum komuna ky sht aktiviteti i vetm q u kushtohet projekteve t veanta t grupeve

m t diskriminuara sikurse grave.85 N raste t rralla organizohen trajnime dhe puntori.

Trajnimet dhe seminaret e ndjekura nuk kan vazhdimsi ashtu q t konkretizohen n ndonj

projekt apo aktivitet i cili do t ishte n prfitim t grave apo edhe burrave n nivele lokale duke

marr parasysh nevojat e ndryshme t projekteve t zhvillimit pr burra dhe gra. Puna e ZCGJ-s

rndohet edhe m shum nga ngarkimi me detyra shtes pr shkak t limitimeve q Komunat

kan pr rekrutimin e stafit.

81 Intervistat e KIPRED me Zyrtar t Komunave, tetor 2010 janar 2011; dhe Ariana Qosaj-

Mustafa, Fuqizimi i Pjesmarrjes Qytetare t Grave n Proceset e Shtetndrtimit, KIPRED

2010.82 Kosovo Mosaic, me fokus n Shrbimet Publike dhe Autoritetet Lokale, tetor 2009.83 Intervistat e KIPRED me Zyrtar t Komunave, tetor 2010 janar 2011; dhe Ariana Qosaj-Mustafa, Fuqizimi iPjesmarrjes Qytetare t Grave n Proceset e Shtetndrtimit, KIPRED 2010.84 Intervistat e KIPRED me Zyrtar t Komunave, tetor 2010 janar 2011.85 Grat n Kosov jan m t diskriminuara kur vie deri te pozita e tyre ekonomike, sociale dhe politike n krahasim

me burrat, duke vshtirsuar pjesmarrjen e tyre si qytetar aktiv n proceset e vendim-marrjes n Kosov si nenivelin lokal ashtu edhe at qendror. Shih KIPRED Fuqizimi i Pjesmarrjes Qytetare t Grave n Proceset eShtetndrtimit: Rishikimi i sektorit te siguris dhe decentralizimit,(2010).


24/53

24

Financimi i projekteve t OJQ-ve q kan pr qllim avancimin e shtjeve gjinore n nivel lokal

sht shum i vogl dhe shpesh anashkalohet Zyrtarja pr shtje Gjinore. Pr shkak t

mungess s nj linje buxhetore dhe rrjedhimisht pamundsis s ZGJ-ve pr t dhn

prkrahje financiare pr nj numr t madh t projekteve t OJQ-ve, OJQ-t kan vendosur tndrpren bashkpunimin me ZGJ-t.86 Si rrjedhoj, OJQ-t komunikojn drejtprdrejt me

Drejtoratet e caktuara t cilat kan linja buxhetore dhe mund t prkrahin projekte t tilla. Kjo ka

ndikuar q roli i ZGJ-ve npr komuna t zhvlersohet dhe t mos ket vlersim adekuat t

ndikimit t projekteve q prfshijn shtjet gjinore. Aktiviteteve t pakta q fokusohen n femra

dhe shtje t barazis gjinore n nivelin lokal zakonisht u mungon kualiteti. Mungesa e nj linje

t veant ka ndikuar q ZGJ-t t mos ken plane t puns dhe projekte t cilat me koh jan

t planifikuara dhe kontribuojn ndaj qllimeve afatmesme apo afatgjata.

Sa i prket statistikave, stafi i komunave prbhet nga 77% meshkuj dhe 23% gra.

87

Pjesa m emadhe e grave jan t punsuara si shrbyes civil, dhe vrehet se prfaqsimi i tyre n nivel t

lart dhe menaxherial sht edhe m i ult. Asnj Kryetar Komune nuk sht grua, dhe grat

prbjn vetm 12.95% t pozitave t larta dhe menaxheriale. Edhe pse ZGJ-t marrin pjes n

rekrutimin e stafit, prqindja e grave t punsuara sht larg prej 40% q parashihet me Ligjin pr

Barazi Gjinore.88 Ka rnie t interesimit t organeve t qeverisjes lokale dhe donatorve pr t

prkrahur OJQ-t dhe iniciativat t cilat synojn n ngritjen e vetdijes t grave dhe burrave

npr komuna pr mundsit e punsimit dhe angazhimit n strukturat e qeverisjes gj q

vshtirson m tutje ngritjen e pjesmarrjes s grave.

86 Intervistat e KIPRED me Zyrtar t Komunave, tetor 2010 janar 2011.87 Komunikim me email i KIPRED me zyrtar t Ministris s Administrimit t Pushtetit Lokal, janar 2011.88 Ligji pr Barazin Gjinore, nr 2004/2.


25/53

25

PUNSIMI SIPAS GJINIS89:

Administrata n Komun Drejtor n Komuna

M F TOTAL M F TOTAL

Dean 75% 25% 106 92% 8% 12Drenas 77% 23% 120 92% 8% 12Dragash 91% 9% 126 100% 0% 8Ferizaj 74% 26% 280 92% 8% 13Fush-Kosov 66% 34% 137 73% 27% 11Gjakov 70% 30% 256 85% 15% 13Gjilan 77% 23% 312 100% 0% 15Istog 73% 27% 139 100% 0% 9Kaanik 82% 18% 119 100% 0% 8Kamenic 78% 22% 220 92% 8% 12Klin 77% 23% 124 100% 0% 10Lipjan 79% 21% 180 100% 0% 14

Malishev 83% 17% 126 100% 0% 12Mitrovic 71% 29% 283 100% 0% 13Novobrd 87% 13% 46 90% 10% 10Obiliq 60% 40% 87 88% 13% 8Pej 65% 35% 272 80% 20% 15Podujev 79% 21% 223 90% 10% 10Prishtin 69% 31% 654 73% 27% 11Prizren 77% 23% 287 92% 8% 13Rahovec 86% 14% 148 89% 11% 9Skenderaj 85% 15% 196 100% 0% 11Suharek 79% 21% 147 100% 0% 10Shtrpc 74% 26% 65 88% 13% 8

Shtime 54% 46% 70 100% 0% 7Viti 88% 12% 165 90% 10% 10Vushtrri 81% 19% 221 93% 7% 14PRGJITHSHME 75% 25% 5,109 92% 8% 298

Komunat n t cilat punsimi i t dy gjinive sht m i baraspeshuar se n tjerat;

Komunat n t cilat punsimi i t dy gjinive sht m s paku i baraspeshuar

89 T dhnat jan t dats maj 2010, t siguruara nga Ministria e Administrimit t Pushtetit Lokal.


26/53


27/53

27

DEANN periudhn 2005-2009, buxheti ka pasur trend rritjeje me nj mesatare prej 5.75% n vit. N

vitin 2009, komuna ka realizuar nga t hyrat vetanake 357,921 , q ka prbr rreth 7.54 %t

buxhetit t prgjithshm prej 4,749,873 Euro. N vitin 2010, buxheti i rishikuar i komuns ka

qen 4,928,772Euro.

Sipas raporteve t Auditorit t Prgjithshm, organet e auditimit t brendshm nuk funksionojn

m s miri si pasoj e mungess s Komitetit t Auditimit dhe efikasitetetit t ult t Njsis s

Auditimit t Brendshm. Komuna ka dy auditor n Njsin e Auditit t Brendshm. Kto

mungesa kan br q komuna t ket n vazhdimsi probleme me raportim financiar t cilat

nuk i prodhon n prputhje me aktet ligjore dhe rregullative. Funksionimi m i mir i

mbikqyrjes t kontrollit t brendshm sigurisht se do t prmirsonte problemin si sht

barazimi n mes t departamenteve t cilat vjelin t hyra dhe Zyrtarit pr t Hyra Vetanake.

Komuna ndodhet n vshtirsi rreth menaxhimit t buxhetit n linjat pr Mallra dhe Shrbime

dhe Shrbime Komunale. Zyrtart komunal theksojn se prgjegjsia pr borxhet e komuns n

kto dy linja bie mbi nivelin qendror pasi q nuk kan marr pr baz nevojat n terren. Me

ndrtimin e objekteve, rrugve t reja dhe me shtrenjtimin e energjis elektrike, shpenzimet e

operimit dhe mirmbajtjes jan rritur ndrsa n ann tjetr Ministria e Ekonomis dhe Financave

ka zvogluar buxhetin pr kt linj.

Komuna nuk bn rishikim t buxhetit nga perspektiva gjinore. Megjithat, komuna prkrah

projekte t cilat krkohet t mbshteten nga Zyrtarja pr shtje Gjinore. Njra nga organizatat

q mbshtetet sht OJQ Jeta. Grat prbjn 21.80% t stafit t komuns, ndrsa n nivel t

vendim-marrjes prbjn 7.41% t pozitave t Larta dhe Menaxheriale.

DRENAS

N periudhn 2005-2009, buxheti ka pasur trend rritjeje me nj mesatare prej 10.38% n vit. N

vitin 2009, komuna ka realizuar nga t hyrat vetanake 593,853 Euro, q ka prbr rreth 8.06% t


qen 7,852,555 Euro.

Auditimi i jashtm pr komunn e Drenasit v n pah problemet si prgatitja jo e rregullt e

pasqyrave financiare t cilat nuk jan n pajtueshmri me ligjet dhe rregulloret n fuqi, regjistri i

pakompletuar i debitorve t komuns q mund t ndikoj direkt n mbledhjet e t hyrave

vetanake, si dhe mosprfillja e procedurave t prokurimit.

Zyrtart e financave n komunn e Drenasit, prgatitjen jo t rregullt t Pasqyrave Financiare e

arsyetojn me mungesn e trajnimeve adekuate t zyrtarve t saj. Dizajnimi i nj moduli t

veant dhe mir t detajuar nga MEF n bashkpunim me Zyrn e Auditorit t Prgjithshm do

t ndihmonte shum n shmangien e gabimeve q n vazhdimsi bhen gjat prgatitjes spasqyrave financiare. Rekomandimet e auditorve pr regjistrimin e pronave dhe pasurive duket


28/53

28

q m n fund jan marr seriozisht, pasi q komuna ka punsuar nj zyrtar t certifikuar q t

bj regjistrimin dhe inventarizimin e pasurive. Dmet q eventualisht jan shkaktuar deri m

tani mund t jen t parikuperueshme n kt faz.

Edhe zyrtart e financave n Drenas, kan vrejtjet e tyre karshi institucioneve qendrore. NgaMEF ata krkoj m shum autonomi gjat shprndarjes s mjeteve npr linja buxhetore,

prderisa nga Ministria e Tregtis dhe Industris krkojn bashkpunim m t madh q ti pajis

me listn e bizneseve aktive, q t mos i ngarkojn me taksa edhe bizneset q tashm jan shuar,

por n ann tjetr MTI nuk duhet t lejoj shuarjen e bizneseve pa u siguruar nse ato i kan

fshir obligimet ndaj komunave.

Grat prbjn 20.38% t stafit t komuns, ndrsa n nivel t vendim-marrjes prbjn 10.81%

t pozitave t Larta dhe Menaxheriale. Zyra pr shtje Gjinore ka nj buxhet vjetor prej rreth

5,000 euro q kryesisht sht shpenzuar n organizimin e festave t grave. Edhe pse zri i grave

nuk dgjohet gjat planifikimit t buxhetit, zyrtart meshkuj jan treguar t kujdesshm ku n

disa projekte kan marr parasysh nevojat e tyre si sht rasti i ndriimit t rrugve me qllim t

rritjes s siguris.

DRAGASH


vitin 2009, komuna ka realizuar nga t hyrat vetanake 302,650 Euro, q ka prbr rreth 7.31% t


qen 4,461,977 Euro.

Ndr problemet kryesore t cekura n raportet e auditimit sht se komuna prballet me nj

sistem t brisht t kontrollit t ekzekutimit t buxhetit. N baz t ktyre raporteve komuna ka

probleme t theksuara me mungesn e lists s debitorve t komuns dhe anashkalim t

procedurave t prokurimit. Vetm rishtazi komuna ka formuar komitetin e auditimit i cili ende

nuk operon. Komuna sht shum e vogl dhe ka vshtirsi t rekrutoj staf t kualifikuar q do

t ishte pjes e Komitetit t Auditimit. Pr t rnduar m shum gjendjen e kontrollit, antart e

partis opozitare refuzojn t marrin pjes n Komitetin pr Politik dhe Financa. Kta antar

pretendojn se prezenca e tyre nuk on pesh pasi q komiteti dominohet nga partia n pushtet ecila limiton rolin e opozits n mbikqyrje t mirfillt. Si pasoj, mungojn organet qensore pr

t siguruar kontroll t mirfillt t brendshm. Prandaj, ka rrezik t lart pr shprdorim t

detyrs dhe gabimeve gjat shpenzimit t fondit publik.

Grat prbjn 7.64% t stafit t komuns, ndrsa n nivel t vendim-marrjes nuk ka asnj grua

t vendosur n pozitat e Larta dhe Menaxheriale. Sipas Zyrtares pr shtje Gjinore edhe pse

menaxhmenti i komuns pohon se shtjet gjinore jan t rndsishme, kjo nuk prkthehet n

veprime konkrete. Mjetet e vetme t ndara pr shtje gjinore jan mbulimi i shpenzimeve t

udhtimit t zyrtares pr tu takuar me grat e ksaj komune, blerja e dhuratave pr puntoret e

komuns dhe organizimi i koktejit pr 8 mars.


29/53

29

FERIZAJ


vitin 2009, komuna ka realizuar nga t hyrat vetanake 2,309,075 Euro, q ka prbr rreth

14.97% t buxhetit t prgjithshm prej 15,423,454 Euro. N vitin 2010, buxheti i rishikuar i

komuns ka qen 16,261,478 Euro.

N baz t raporteve t auditorit t prgjithshm, ndr vite Komuna sht treguar e ngatht q t

prmirsoj sistemin e menaxhimit t buxhetit. Shqetsimet t cilat prsriten nga viti 2005 e tutje

jan prokurimi i brisht, mungesa e nj regjistri adekuat t pasuris, mungesa e kontrollit t t

hyrave vetanake, dhe mosprkrahje e auditorit t brendshm. N baz t hulumtimit, komuna ka

prmirsuar cilsin e rrugve dhe investimeve tjera kapitale mirpo ka munges t planifikimit t

duhur dhe transparencs n ekzekutim t buxhetit. Njri nga antart e Komitetit pr Politik

dhe Financa kritikon procesin e dobt t planifikimit duke deklaruar se n rishikim t buxhetit

bhet diku 50% korrigjim i planifikimit fillestar t investimeve kapitale. Dshtimi pr t br

planifikimin e detajuar t projekteve n koh l mundsin q projektet t zhvillohen n baz t

tekeve personale t menaxhmentit, gj q sakrifikon kualitetin q sjell puna e bazuar n strategji

m afatgjate. Anashkalimi i kushteve t kontrats, posarisht kryerja e pagesave m t mdha se

ato t parapara n kontrat limitojn mundsit e komuns pr tiu prmbajtur obligimeve tjera.

N baz t raporteve t auditorit t prgjithshm, Komuna nuk ka prkrahur me resurse t

mjaftueshme njerzore auditorin e brendshm. Komiteti i Auditimit i formuar rishtazi duhet t

aftsohet sa m shpejt n adresimin e shtjeve n t cilat po alon menaxhimi i buxhetit. Pr m

tepr, drejtort e komuns duhet konsultuar m shum auditorin e brendshm, posarisht prprocedurat e prokurimit. Zyrtart e komuns kan fituar prshtypjen se gabimet procedurale

mund t prcillen vetm me ndshkime t vogla apo n shumicn e rasteve t kalojn pa u

ndshkuar.


t pozitave t Larta dhe Menaxheriale. Komuna nuk bn rishikimin e buxhetit apo projekteve

nga perspektiva gjinore me arsyetimin se Zyrtarja pr shtje Gjinore ka hapsirn pr t vepruar

nga aspekti gjinor. Buxheti i ndar pr shtje gjinore sht rreth 125 Euro n muaj, dhe

kryesisht shfrytzohet pr takime t zyrtares me grat e komuns. Zyrtarja pr shtje Gjinoren kt komun ankohet pr mbingarkesn me detyra t shumta pasi q MAPL dhe ABGJ

lshojn vendime t pa koordinuara.

Shoqria civile ka luajtur rol pozitiv n ushtrimin e presionit publik pr t prmirsuar

performancn e komuns ku n nj rast ka rezultuar edhe me largim nga pozita t zyrtarit t

prokurimit. N baz t hulumtimit, angazhim t nivelit t njjt nuk kan treguar antart e

partive n opozit, t cilt deklarohen se kan hapsir t limituar t ndikimit.


30/53

30

FUSH KOSOV


vitin 2009, komuna ka realizuar nga t hyrat vetanake 969,451 Euro, q ka prbr rreth 19.03%

t buxhetit t prgjithshm prej 5,094,669 Euro. N vitin 2010, buxheti i rishikuar i komuns ka

qen 4,787,226 Euro.

Komuna ka trajtuar me kujdes vrejtjet e auditorit t prgjithshm pasi q ndr vite numri i

rekomandimeve sht zvogluar dukshm. Sipas zyrtarve komunal, komuna ka arritur q

prmes trajnimit t stafit t ngrit nivelin e performancs n shtjet q kan qen m t

ndjeshme si ishte edhe kompletimi i dosjeve t tenderit. Edhe prkundr ktyre zhvillimeve

pozitive antar t partive opozitare dhe akter tjer vlersojn se n praktik qytetart nuk

marrin kualitetin e duhur pr parat q investohen. Si pik reference pr kto vlersime shrbejn

projektet kapitale, si rrugt, q kur jan t financuara nga donatort apo t bashk-financuara nga

qytetart jan t cilsis m t lart se sa projektet t cilat jan t ekzekutuara nga komuna.

Edhe pse planifikimet pr t hyrat vetanake mbeten nj problem serioz, pasi q caqet e ulta t

caktuara nga komuna kan ndikim t keq n ekzekutimin e buxhetit, zyrtar komunal dhe antar

t partive opozitare jan shprehur t knaqur me realizimin e t hyrave vetanake. N vitin 2009

komuna kishte realizuar 149% t planit t t hyrave vetanake. Shfrytzimi i ktyre mjeteve shtes

duhet t aprovohet nga Kuvendi Komunal gj q paraqet m shum pun burokratike dhe

dmton efikasitetin n shpenzimin e fondeve publike.

Grat prbjn 32.93% t stafit t komuns, ndrsa n nivel t vendim-marrjes prbjn 29.63%t pozitave t Larta dhe Menaxheriale. Kjo komun ka ndar nj buxhet vjetor prej rreth 4,000

euro pr Zyrtaren pr shtje Gjinore, megjithat, kjo sht e tra q sht br pr barazin

gjinore, pasi q mungon rishikimi i buxhetit apo projekteve nga perspektiva gjinore.

Pos q sht paraqitur si nj shembull i mir sa i prket trajtimit t gjetjeve t auditorit dhe

prmirsimit t ekzekutimit t buxhetit, vlersohet lart edhe fakti se kjo sht komuna e par e

cila ka trajtuar zhvillimin e softuerit pr futjen e t dhnave financiare e cila ka qen krkes e

vazhdueshme e auditorit t prgjithshm pr t gjitha komunat.

GJAKOV





Raportet e Auditorit theksojn se komuna fillon procedurat pa e br zotimin e mjeteve. Sipas

zyrtarve komunal, korniza ligjore90 sa i prket zotimeve financiare dhe procedurave t

90 Kjo nnkupton Ligjin pr Menaxhimin e Financave Publike dhe Prgjegjsit dhe Ligjin pr Prokurimin Publik


31/53

31

prokurimit nuk sht efikase pr shkak t afateve kohore shum t gjata dhe burokratike.

Dshtimi pr t br planifikimin e detajuar t projekteve n fillim t vitit e ka br t vshtir

pr kt komun q ti prmbahet procedurave ligjore.

Komuna ka munges t nj baze t t dhnave pr debitort ku prfshihet prshkrimi i detajuar ishrbimit pr t cilin komuna ngarkon debitort. Zyrtari komunal thekson se gabimet evitohen

duke prdorur UNIREF-t t cilt shrbejn si sistem i faturimit. Hulumtimi ka treguar se

komuna ka mangsi t kontrollit t brendshm, pasi q komuna operon me nj auditor t

brendshm i cili ka munges t prkrahjes. Kombinimi i ktyre problemeve l hapsir pr

shprdorimin e detyrs nga zyrtar t komuns.

Gjat fazs s planifikimit, komuna nuk ka zhvilluar plane t detajuara t projekteve t cilat

llogarisin m saktsisht koston, kohn e prokurimit dhe implementimit. Korniza afatmesme

buxhetore komunale 2011-2013, do t ishte bhej dokument m i kompletuar sikur t prmbante

informata m t detajuara t projekteve dhe arsyetimit pr projektet e paraqitura. Gjithashtu,

komuna duhet t mbshtes Njsin e Auditorit t Brendshm duke siguruar m shum staf dhe

trajnime t nevojshme gj q do t siguronte efikasitet m t lart n zbatimin e mbikqyrjes dhe

kontrollit t brendshm.


t pozitave t Larta dhe Menaxheriale. Komuna nuk ka br rishikim buxhetor sipas nevojave

gjinore, si pasoj e pjesmarrjes t ult t grave n vendimmarrje dhe mungess s avokimit pr

nj gj t till. Komuna e Gjakovs ka mbshtetur financiarisht projekte t cilat prkrahin grat

posarisht n sfern e siguris si sht strehimorja si dhe projektet e bujqsis t zhvilluara nga

grat e Krushs.

GJILAN





Raportet e auditorit t prgjithshm vn n pah se komuna nuk iu sht prmbajtur

procedurave t prokurimit n baz t ligjit dhe ka pas munges t dosjeve t kompletuara t

prokurimit. N baz t hulumtimit, kan munguar ndshkimet ndaj zyrtarve t cilt kan br

shkeljen e procedurave t prokurimit. Sipas zyrtarve komunal vrejtjet e auditorit jan

siprfaqsore dhe baza ligjore nuk krkon nga ata prgjegjsi pr implementimin e ktyre

rekomandimeve. N munges t ndshkimeve, ka rn interesimi pr ti kushtuar ndonj rndsi

t madhe mekanizmave t mbikqyrjes.

N baz t hulumtimit, rol t madh pr lidhjen e kontratave luan marrveshja gojore n mes tkomuns dhe kompanis e cila fiton tenderin. Marrveshjet xhentelmene prfshijn


32/53

32

mosndshkimin e komuns nga ana e kompanive pr vonesat n pagesa ndrsa n ann tjetr

komuna nuk aplikon penallti n rast se kompania vonohet n implementimin e projekteve.

Bazuar n kto lloj marrveshjesh komuna i bart obligimet nga nj vit n tjetrin n munges t

mjeteve. Komuna rrezikon t hapen raste gjyqsore kundr saj dhe t krijohen obligime shtes

sikurse q ka ndodh n t kaluarn91

.

Strukturat vendimmarrse t komuns duhet t fillojn t aplikojn ndshkime pr zyrtart t

cilt shkelin procedurat ligjore, si parashihet me Ligjin pr Menaxhimin e Financave Publike. N

munges t ndshkimeve nga komuna apo hetimit t rasteve nga zyra e prokurorit, si dhe sistemit

t brisht t kontrollit t brendshm, komuna rrezikon t gjendet n m shum raste gjyqsore

sikurse ai i ngritur nga puntort.


t pozitave t Larta dhe Menaxheriale. Komuna gjendet n vshtirsi t madhe pr t vendosur

kontakt t qndrueshm me qytetart pr t marr informata rreth nevojave t tyre si pasoj e

mospjesmarrjes s qytetarve n tubimet e organizuara nga komuna. Planifikimi i komuns nuk

bazohet n parimin e rishikimit t buxhetit apo projekteve t caktuara nga perspektiva gjinore.

Komuna bazohet vetm n takimet e Zyrtares pr shtje Gjinore me qytetart sa i prket

aspektit gjinor. Komuna prkrah OJQ-n Liria, strehimore, duke siguruar objektin dhe

shpenzimet operative t ksaj qendre.

ISTOG

N periudhn 2005-2009, buxheti ka pasur trend rritjeje me nj mesatare prej 10.28%n vit. Nvitin 2009, komuna ka realizuar nga t hyrat vetanake 626,649 , q ka prbr rreth 11.06%tbuxhetit t prgjithshm prej 5,665,165 Euro. N vitin 2010, buxheti i rishikuar i komuns ka

qen 6,063,744 Euro.

Sipas Auditorit t Prgjithshm, komuna e Istogut nuk ka arritur q t siguroj ambient t

prshtatshm pr auditimin e brendshm pasi q nuk ka krijuar Komitetin e Auditimit. Sipas

Drejtorit t Financave, n komun sht i punsuar vetm nj Auditor i Brendshm. Mungesa e

funksionimit t pavarur t mekanizmave t mbikqyrjes dhe kontrollit t brendshm ka rezultuar

me dosje t tenderit t pa kompletuara. Sigurimi i pavarsis dhe prkrahjes m t madhe me staft auditorit t brendshm do t prkthehej n kontroll m t mir n respektimin e procedurave

t prokurimit. Rrjedhimisht, do t minimiz

Documents

Arkat_Publike