Armia Królewskiego Miasta Gdańsk.pdf

8/18/2019 Armia Królewskiego Miasta Gdańsk.pdf

1/17


2/17


3/17

Wydawca:

WARGAMER, ul. Mehoffera , lok. , - Warszawa,

[email protected],

www.wargamer.pl

www.ogniemimieczem.wargamer.pl

www.fireandsword.wargamer.pl

Warszawa

Autorzy gry:

Michał Paradowski, Rafał Szwelicki

Opisy historyczne:

Michał Paradowski

Zdjęcia i oprawa graficzna:

Rafał Bagiński/bigdesign.pl

Korekta:

Łukasz Cieluba

Malowanie modeli:

Jakub Zarecki, Łukasz Wnuk, Rafał Szwelicki

NOTA AUTORSKA


4/17

5

Armia królewskiego miasta Gdańsk 1655-1660

Gdańsk był największym portem bałtyckim, a jego ważna pozycja gospodarczo-polityczna

wynikała przede wszystkim z dogodnego położenia i kontrolowania handlu wiślanego. Naj-

większe i najbogatsze miasto Rzeczpospolitej odgrywało niezwykle ważną rolę w basenieMorza Bałtyckiego, co musiało oczywiście prowadzić do konfliktów zbrojnych obejmujących

miasto i jego okolice. W przypadku zagrożenia Gdańsk mógł liczyć na dwa główne źródła

sił zbrojnych dla swojej obrony – mieszczańskiej milicji (pospolitego ruszenia) i żołnierzy

zaciężnych. Siłą rzeczy to na tych ostatnich spadał ciężar walk, jako że powoływani pod broń

mieszczanie nie stanowi zbyt dobrego materiału żołnierskiego.

W 1576 roku Gdańsk, popierający kandydaturę arcyksięcia Maksymiliana, przeciwstawił się

wyborowi Stefana Batorego na króla. Doszło do krótkotrwałej wojny polsko-gdańskiej, której

najważniejszym punktem była bitwa pod Lubieszowem, stoczona 17 czerwca 1577 roku. Armia

gdańska, złożona z 3500 najemników (przede wszystkim niemieckich) i 8-10 000 pospolitego

ruszenia miejskiego, została rozbita i wręcz zmasakrowana przez wojska królewskie. Jednak

armia Batorego nie była w stanie wykorzystać doskonałego zwycięstwa. Gdańsk zaciągnął

kolejne oddziały najemne (w tym szkockie i niderlandzkie) i przy wsparciu Danii opierał się

oblężeniu. 12 grudnia 1577 roku doszło jednak do podpisania ugody na mocy której Gdańsk

rozpuścił wojsko najemne, zobowiązał się do zapłaty kompensaty i przeproszenia króla.

Mimo złożenia broni, wojna ta była tryumfem miasta, które zachowało swoją pozycję i nie

pozwoliło sobie na narzucenie kontroli królewskiej.


5/17

6

Niezwykle aktywną rolę odgrywał Gdańsk w latach 20-tych XVII wieku, kiedy to stał się jed-

nym z centralnych punktów konfliktu Rzeczpospolitej ze Szwecją. Miasto po raz kolejny za-

ciągnęło kilka tysięcy najemnych żołnierzy, tym razem by stawić opór wojskom Gustawa II

Adolfa. Mimo że, tak jak w 1577 roku, gdańscy najemnicy słabo stawali w boju (haniebna

ucieczka z szańców pod Kiezmarkiem czy porażka przy próbie odbicia Głowy Gdańskiej w

1627 roku) sam fakt stawiania oporu i nie poddania się Szwedom zdobył uznanie króla Zyg-

munta III i polskich elit politycznych. W toku wojny 1626-1629 i po jej zakończeniu przepro-

wadzono znaczną rozbudowę fortyfikacji Gdańska, będących najważniejszą częścią systemu

obrony miasta.

Niezwykle chwalebną postawę wykazała ludność Gdańska w czasie „Potopu”. Miasto stawiło

aktywny opór Szwedom, pozostając jedynym niezdobytym punktem na północy kraju. Ciężar

obrony spadł na kilkutysięczne wojska najemne, dodatkowo przez rok (1656-1657) wspierane

przez posiłki niderlandzkie i oddziały koronne, a w razie potrzeby także przez milicję miejską.

Podjazdy kawalerii wysłanej z miasta szarpały oddziały szwedzkie, atakowały furażerów i

konwoje, nierzadko zadając okupantom duże straty. Najważniejszym sukcesem sił gdańskich

(wspartych posiłkami z armii koronnej) było zdobycie 22 grudnia 1659 roku Głowy Gdańskiej.

Twierdza skapitulowała po trzymiesięcznym oblężeniu, w którym główną rolę odegrała pie-chota i artyleria armii gdańskiej.

Armia Gdańska w oblężeniu G łowy Gdańskie j w 1659 roku:

R egiment pu łkownika Wintera – 656 żo łnierzy

- dwie kompanie Wintera

- kompania Dirscha

- kompania van der Linde

R egiment ma jora Bobarta – 608 żo łnierzy

- dwie kompanie Bobarta

- dwie kompanie Wechelta

- kompania Jerzego Strakowskiego (który by ł też naczelnym inż

ynierem armii)

R egiment ma jora Alexandra Thompsona – 500 żo łnierzy

- dwie kompanie Thompsona

- dwie kompanie Brandesa

R egiment ma jora Siebersa – 501 żo łnierzy

- dwie kompanie Siebiersa

- dwie kompanie Stelznera

R egiment ma jora Schura (z łożony z jedne j kompanii!) – 105 żo łnie

rzy

R egiment ma jora Fryderyka Gerschaua – 499 żo łnierzy

- dwie kompanie Gerschaua

- dwie kompanie kapitana Johna Montgomery’ego

W sk ład parku artylery jskiego mia ło we jść przyna jmnie j 31 dzia ł – z tego g łówne

si ły Wintera dysponowa ły 6 pó łkartaunami, 6 ćwierćkartaunami,

3 6 -f untówkami

i 3 4 - f untówkami. Przy pozosta łych regimentach zna jdu jemy odpow

iednio

6 (regiment Siebersa), 5 (regiment Thompsona) i 2 (regiment Schu

rze) dzia ła.

Oprócz dzia ł Gdańszczanie używali także moździerzy – w relac jac

h zna jdu jemy

wzmiankę o 220 - f untowym, 70 - funtowych, 60 - funtowym i 30 -f unto

wych.


6/17


7/17

8

Kadra wojsk najemnych składała się z doświadczo-

nych oficerów, którzy walczyli poprzednio w sze-

regach armii biorących udział w Wojnie Trzydzie-

stoletniej (przede wszystkim szwedzkiej). Dowódcą

sił zbrojnych Gdańska był pułkownik Walenty von

Winter, oficer z długoletnim stażem. Regimentami

i wydzielonymi zgrupowaniami dowodzili najczę-

ściej majorzy lub kapitanowie, tacy jak Alexander

Thompson, John Montgomery czy Friedrich Ger-

schau.

Formacja Ruch Odporność Morale Wyszkolenie Walka Wręcz Strzelanie Broń Skuteczność Zasięg Zasady specjalne

PUŁKOWNIK [ ]Dowódca

Pułkownik /+ Broń ręczna WW Dowódca

Pistolety Mało amunicji


MAJOR/KAPITAN [ ]Dowódca

Major /+ Broń ręczna WW Dowódca

Pistolety Mało amunicji

Kadra dowódcza

. Jako modelu majora/kapitan użyj dowódców z zestawów

szwedzkiej rajtarii (dowolnego) lub z zestawu GDA-. Jako

modelu pułkownika użyj generała szwedzkiego z zestawu

SWE- lub SWE- lub modelu dowódcy z zestawu GDA-.


8/17

9

Historia formacji

Mimo że Gdańsk zaciągał głównie piechurów, po-

trzebnych do obsady murów miejskich i fortyfika-

cji, zdarzały się także kompanie jazdy. Przydawały

się przede wszystkim do zadań rozpoznawczych,

osłony konwojów a także walki ze szwedzkimipodjazdami . Składały się zapewne najczęściej z

żołnierzy niemieckojęzycznych, w tym dezerterów

z szeregów armii walczących w czasie „Potopu”.

Uzbrojenie i taktyka

Wyposażenie gdańskiej rajtarii nie odbiegało od

podobnych formacji z tego okresu, biorąc jednak

pod uwagę zasobność skarbca miejskiego uwzględ-

niliśmy opcję uzbrojenia ochronnego i arkebuzów.

Najemnicy walczyli zarówno za pomocą karakolujak i dążąc do zwarcia. Ważną cechą jazdy gdań-

skiej było ścisłe współdziałanie z piechotą, która

wspierała rajtarów ogniem swych muszkietów.


RAJTARIA NAJEMNAKawaleria

Rajtaria /+ Broń ręczna WW Strzał w szarży

Rajtaria /+ Pistolety Karakol

Arkebuz / /opancerzona

- pistolety

Rajtaria najemna

Jako modeli rajtarów najemnych użyj zestawu SWE- lub

SWE-. Modele opancerzone to zestawy SWE- i SWE-.


9/17

10

Historia formacji

Synowie gdańskich patrycjuszy tworzyli kompanie

konnej milicji. Było to typowe „malowane wojsko”,

dobrze wyglądające na paradach, ale nie mające

większego zastosowania bojowego.


Konna milicja stawała na sposób rajtarski, jeżeli

jednak przyszłoby jej do walki to szybko oddana

salwa byłaby wszystkim na co stać ten oddział. Za

to bez wątpienia mogły to być oddziały dobrze się

prezentujące, opis z 1646 roku mówi o kompaniach

ubranych całkowicie na szkarłatno lub czarno, z

białymi i czarnymi piórami przy kapeluszach. Część

oddziałów miejskich wyposażona była w kirysy, a

wszyscy mieli dosiadać bardzo dobrych koni.


KONNA MILICJA MIEJSKAKawaleria

Milicja /+ Broń ręczna WW Niesubordynowani

Milicja /+ Pistolety Słaba dycyplina

Arkebuz / / Mało amunicji

taktycznaOpancerzona

Konna milicja miejska

. Mieszczanie gdańscy ubierali się często wg. mody zachod-

niej. Jako modeli użyj zestawu SWE- uzupełnionego o mo-

dele z zestawu GDA-.

. Miejskie synki:

Miejska kawaleria – złożona najczęściej z synów bogatych

patrycjuszy – była dobrze uzbrojona, brakowało jej jednak

wyszkolenia i morale podobnego oddziałom najemnym.

Słabo również spisywali się poza miastem, na wszelkiego

typu harcach czy podjazdach.

Jednostka nie generuje Punktów Zwiadu. Dodatkowo Jed-

nostka musi zdawać testy Morale, za każdym razem, gdy po-

niesie jakiekolwiek straty w wyniku ostrzału.

Opis konne j milic ji mieszańskie j z 1646 roku:

N astępnie widzieć się da ło czterystu K awalerzystów Gdańskich,

z których dwieście pięćdziesiąt m łodych ludzi bezżennych: reszta g

ospodarzy,

wszyscy ogólnie wybrani z celnie jszych Obywatelów i K upców miasta

tego.

Ubiór ich by ł niemiecki z sukna czarnego, katanki podobnego axamitu.

Mieli g łowy nakryte kapeluszami kastorowemi, podpiętemi z jedne

j strony, nad

któremi wznosi ły się pióra bia łe i czarne, wisia ły im u szyi łańcuc

hy z łote, a na nich

klucze do pistoletów. Siedzieli na dzielnych koniach, kulbaki i cza

praki po większe j

części srebrem ha f towane mieli, nag łówki równie okryte. S łowem ci

ężko widzieć

Szlachtę lepie j ukszta łconą i zręcznie jszą na koniu, jak ten stan m

ie jski, który się

rodził w żo łnierskiem ćwiczeniu, do czego jest mu bodźcem mi łość

wolności.


10/17

11

Piechota zaciężna podzielona była na niewielkieregimenty, te z kolei dzieliły się na kompanie, naj-

prawdopodobniej składające się z samych musz-

kieterów. Gdańskie regimenty miały najczęściej

4-5 kompanii. Do kategorii piechoty zaciężnej zali-

czamy także ponad 1000-osobowy regiment nider-

landzki (również złożony z muszkieterów), który od

1656 roku przez rok pomagał w obronie Gdańska.

Historia formacji

Gdańsk miał długą tradycją zaciągania żołnierzy

najemnych – działo się tak chociażby w 1577 roku

przed wojną z Batorym czy w latach 20-tych XVII

wieku w obliczu zagrożenia szwedzkiego. W czasie

„Potopu” zaciągnięto ok. 3000-4000 najemników,

w przeważającej większości piechurów.


Piechota najemna zaciągnięta przez Gdańsk w

zasadzie nie odbiegała uzbrojeniem od piechoty

szwedzkiej czy cudzoziemskiej piechoty na służbie

RON, składała się najprawdopodobniej z żołnierzy

niemieckojęzycznych, być może także (przynaj-

mniej patrząc na nazwiska oficerów) ze Szkotów

czy Anglików. Różniło ją to iż najprawdopodobniej

nie posiadała pik – kompanie tworzyli sami musz-

kieterzy. Nie wiadomo zbyt wiele o jej wyszkoleniu.

Prawdopodobnie nie odbiegało jednak od stan-dardów innych armii, być może w pewnej przynaj-

mniej części składała się z weteranów Wojny Trzy-

dziestoletniej, a także dezerterów z innych armii.


PIECHOTA ZACIĘŻNAPiechota

Muszkieterzy Broń ręczna WW Salwa

Muszkiet / /


MUSZKIETERZY – STRZELCY WYBOROWI.Piechota

Strzelcy Broń ręczna WW Harcownicy

Muszkiet / /wyborowi

Piechota zaciężna

. Jako modeli użyj zestawu SWE- uzupełnionego o modele z

zestawu GDA-

. Jako modeli użyj dowolnych muszkieterów w pozach

strzeleckich (np: SWE-, GDA-).

. Podstawka strzelców wyborowych ma Punkty Siły

. Niezależnie od wyników Zwiadu możesz ich rozstawić w

Zasadzce. Nie liczą się do limitu oddziałów, które możesz

wystawić w Zasadzce. Zasada ta działa nie zależnie od Sce-

nariusza czy wybranych przez przeciwnika Taktyk, chyba że

dany Scenariusz/Taktyka wyraźnie stwierdza inaczej.


11/17

12

W przypadku zagrożenia rada miejska mogła po-

wołać milicję miejską, złożoną z członków cechów.

Skrajnym przypadkiem mogło być natomiast po-

spolite ruszenie z wszystkich mężczyzn zdolnych

do noszenia broni

Historia formacji

W chwilach zagrożenia cechy miejskie tworzyły

roty milicji, których można było użyć do obsadze-

nia murów. Można było także powołać pospolite

ruszenie złożone z wszystkich mężczyzn zdolnych

do noszenia broni. Wyszkolenie i dyscyplina takprzypadkowej grupy musiało jednak pozostawiać

wiele do życzenia.


Milicja była formacją strzelczą, wyposażoną w

muszkiety, jednak brak informacji o jakimkolwiek

jej użyciu w działaniach polowych.


PIESZA MILICJAPiechota

Milicja Broń ręczna WW Ludzie nieumiejętni

Muszkiet / /i niewprawni

w boju

Piesza milicja

. Mieszczanie gdańscy ubierali się często wg. mody zachod-

niej. Jako modeli użyj muszkieterów z zestawu SWE- lub

SWE- uzpełnionych o modele z zestawu GDA-.

. Ludzie nieumiejętni i niewprawni w boju:

Milicja miejska złożona z członków cechów nie przedsta-

wiała większej zdolności bojowej. Zapewne była dobrze

uzbrojona, jednak brakowało jej doświadczenia i karno-

ści – szczególnie gdy przyszło jej walczyć twarzą w twarz z

przeciwnikiem.

Jeżeli Jednostka zostanie zaszarżowana przez przeciwnika,

to po wykonaniu dodatkowego Ruchu szarżujących, a przed

Ostrzałem w Reakcji musi rzucić test Morale. Testu nie musi

zdawać jeżeli ma nad wrogiem przynajmniej dwukrotną

przewagę liczebną lub broni Przeszkody, albo obsadza bu-

dynki. Dodatkowo jednostka musi zdać test Morale by zade-

klarować szarżę na liczbniejszego wroga (analogicznie jak w

przypadku zasady Hołota na s podręcznika) .

K ole jny opis milic ji z 1646 roku:

Sz ło Muszkieterów od przedmieścia y po wszystkich ulicach, cech

ów rożnych, po

stronach ze trzy rzędy, Chorągwi ze sto.(...) następowa ła szeregami R

aytarya Miey -

ska pod kornetem swym, stroyno ubrana, wszyscy w barwie karmaz

ynowey iedney

potrzeby Srebrne, pod kapeluszami barwianemi z piórami Strusiemi, Trębaczow

czterech, w teyże barwie, szeregów 47, osób 35, a dwa szeregów w z

upe łnych kiry -

sach, wszyscy na dobrych barzo koniach. Po nich sz ła R aytarya ta

kże mie jska, wszy -

scy w iedney barwie plisiowey czarney, pod kapeluszami czarnemi

a piórami bia łemi

na wybornych koniach szeregów 20.Trębaczow w takie j barwie 4.

N astępowa ła

potym R aytarya karmazynowey barwy iako pierwsza, szeregów 16

, a w pliszowey

czarney szeregów 10. Z herbami Gdańskiemi, na fartuszkach czerw

onych adamasz -

kowych przy każdey stronie uwieszonych bogato.


12/17

13

Zasady specjalne

Na własnej ziemi:Oddziały gdańskie walczyły na dobrze znanym sobie terenie, korzystając z lokalnych prze-

wodników i dokładnych map.

Oddziały gdańskie otrzymują +2 dodatkowe Punkty Zwiadu

Nie ryzykować walnej bitwy:Najemna armia miała przede wszystkim bronić miasta i jego okolic, poza wypadami pod-

jazdów nie szukała więc okazji do większego starcia przeciw Szwedom. Jeżeli więc oddziały

gdańskie ruszają do boju, to zapewniają sobie odpowiednie zaplecze w postaci fortyfikacji

polowych.

Regiment z tą zasadą musi wystawić od 1 do 6 elementów Umocnień Polowych. Koszt ta-kiego regimentu wzrasta o 1 PS w przypadku wystawienia 1-3 elementów Umocnień, a o 2 PS

w przypadku wystawienia 4-6 elementów Umocnień. Umocnienia te wykupuje się na etapie two-

rzenia armii. Można je wystawić zawsze, nawet wtedy gdy to dywizja gdańska jest Atakującym.

Strzał z zasadzki:Mamy przekazy źródłowe o wykorzystywaniu przez wojska gdańskie dobrze wyposażonych

strzelców, skutecznie ostrzeliwujących nieprzyjaciela z zasadzki.

Podjazd: Nieżależnie od wyniku Zwiadu możesz umieścić 1 kompanię piechoty najemnej

w Zasadzce (jest to dodatkowa kompania w stosunku do normalnych zasad Zwiadu)

D ywizja: Niezależnie od wyniku Zwiadu możesz wystawić dodatkowe kompanie piechoty(te które mają tę zasadę) w Zasadzce.

Jeżeli masz kilka jednostek w Zasadzce to mogą one normalnie sformować Skwadron, gdy je

wystawiasz.


13/17

14

Podjazd armii gdańskiej 1655-1660

+ PS za Majora zamiast

+ PS za dodatkowe podstawki rajtarów najemnych

* Maksymalnie połowa podstawek rajtarii najemnej może być opancerzona

za + PS

* Możesz zamienić kompanie rajtarów z podstawy podjazdu – jedną dwu

podstawkową i jedna jedno podstawkową na kompanie muszkieterów

po podstawki każda.

+ PS za wystawienie konnej milicji. Tworzy ona kompanie - podstawek. Jeżeli

wydałeś PS na opancerzenie rajtarów to także maksymalnie połowa konnej

milicji może mieć pancerze.

+ PS za wystawienie strzelców wyborowych

U W A G I :

Zasady specjalne:N ł ii, Sł Zi


14/17

15

Kombinowany regiment jazdy


+ PS za uzupełnienie wszystkich kompanii rajtarów i milicji

* Maksymalnie połowa podstawek rajtarów może mieć zbroje.

U W A G I :

%


15/17

16

Regiment piechoty najemnej


+ PS za działo regimentowe

* Statystyki działa regimentowego znajdują się w liscie armii RON

(podręcznik strona )

U W A G I :

%

Zasady specjalne:Ni ć i


16/17

17

Regiment milicji miejskiej


+ PS za działo regimentowe

* Statystyki działa regimentowego znajdują się w liscie armii RON

(podręcznik strona )

U W A G I :

%

Zasady specjalne:Ni ć i


17/17

Dywizja gdańska (1655-60)

* Możesz wystawić dowódcę

artylerii tylko jeżeli wystawisz

przynajmniej działa.

+ PS za każde lekkie działo.

+ PS za każde średnie działo.

* Statystyki dział znajdują się w liście

armii RON (Podręcznik s. )

U W A G I :

Zasady specjalne:N ł ii, Sł i, Ni ć i

Documents

Armia Królewskiego Miasta Gdańsk.pdf