Arz ve Talep Esnekliği ve Arz ve Talep Esnekliği ve EğrileriEğrileri

Bekir KAVAKEndüstri Mühendisliği

20594038

4 Aralık 2005

TalepTalep Talep(demand): Satın alma gücüyle desteklenen istektir.Talep(demand): Satın alma gücüyle desteklenen istektir.

(efektif talep)(efektif talep) Talebi etkileyen faktörler:Talebi etkileyen faktörler: Malın fiyatı (ters etki)Malın fiyatı (ters etki) Parasal gelir (doğrusal etki)Parasal gelir (doğrusal etki) İkame malların fiyatları (doğrusal etki)İkame malların fiyatları (doğrusal etki) Tamamlayıcı malların fiyatları (ters etki)Tamamlayıcı malların fiyatları (ters etki) Tüketicinin zevk ve tercihleriTüketicinin zevk ve tercihleri Gelecekteki fiyat ve gelir düzeyine ilişkin bekleyişler Gelecekteki fiyat ve gelir düzeyine ilişkin bekleyişler

(doğrusal etki)(doğrusal etki)

ArzArz Arz (supply): Bir üreticinin belirli bir dönemde üretmek – Arz (supply): Bir üreticinin belirli bir dönemde üretmek –

satmak istediği mal mikterına arz denir.satmak istediği mal mikterına arz denir. Arzı etkileyen faktörler:Arzı etkileyen faktörler: Malın fiyatı (doğrusal etki)Malın fiyatı (doğrusal etki) Kaynakların fiyatları (ters etki)Kaynakların fiyatları (ters etki) Teknolojik gelişme (doğrusal etki)Teknolojik gelişme (doğrusal etki) Diğer malların fiyatları (ters etki)Diğer malların fiyatları (ters etki) Vergiler (ters etki)Vergiler (ters etki) Sübvansiyonlar (doğrusal etki)Sübvansiyonlar (doğrusal etki)

* Ceteris paribus:* Ceteris paribus: diğer şeyler sabit iken demektir. diğer şeyler sabit iken demektir.

Talebin Fiyat EsnekliğiTalebin Fiyat Esnekliği Bir maldan talep edilen miktarının, o malın fiyatındaki Bir maldan talep edilen miktarının, o malın fiyatındaki

değişmelere olan duyarlılığına, talebin fiyat esnekliği (price değişmelere olan duyarlılığına, talebin fiyat esnekliği (price elasticity of demand, ed) denir.elasticity of demand, ed) denir.

Bir maldan talep edilen miktar, o malın fiyatı ile ters yönlü Bir maldan talep edilen miktar, o malın fiyatı ile ters yönlü değiştiğinden talebin fiyat esnekliği daima negatiftir.değiştiğinden talebin fiyat esnekliği daima negatiftir.

Talebin fiyat esnekliği beş grupta incelenir ;Talebin fiyat esnekliği beş grupta incelenir ; Esnek talep (elastic demand)Esnek talep (elastic demand) Esnek olmayan talep (inelastic demand)Esnek olmayan talep (inelastic demand) Birim esnek talep (unit elastic demand)Birim esnek talep (unit elastic demand) Tam esnek olmayan talep(perfectly inelastic demand)Tam esnek olmayan talep(perfectly inelastic demand) Tam esnek talep (perfectly elastice demand)Tam esnek talep (perfectly elastice demand)

Esnek talep (elastic demand) talep edilen miktardaki yüzde Esnek talep (elastic demand) talep edilen miktardaki yüzde değişmenin fiyattaki yüzde değişiminden büyük olması halinde, değişmenin fiyattaki yüzde değişiminden büyük olması halinde, talebin fiyat esnekliğinin bir’den büyük olmasıdır.(ed>1)talebin fiyat esnekliğinin bir’den büyük olmasıdır.(ed>1)

Esnek olmayan talep (inelastic demand) talep edilen miktardaki Esnek olmayan talep (inelastic demand) talep edilen miktardaki yüzde değişiminin fiyattaki yüzde değişiminden küçük olması yüzde değişiminin fiyattaki yüzde değişiminden küçük olması halinde, talebin fiyat esnekliğinin bir’den küçük olmasıdır.halinde, talebin fiyat esnekliğinin bir’den küçük olmasıdır.(ed<1)(ed<1)

Birim esnek talep (unit elastic demand) talep edilen malın Birim esnek talep (unit elastic demand) talep edilen malın miktarının fiyatı ile aynı oranda değişmesi halinde, fiyat miktarının fiyatı ile aynı oranda değişmesi halinde, fiyat esnekliğinin bir’e eşit olmasıdır.(ed=1)esnekliğinin bir’e eşit olmasıdır.(ed=1)

Tam esnek olmayan talep(perfectly inelastic demand) talep Tam esnek olmayan talep(perfectly inelastic demand) talep edilen miktarın malın fiyatına hiç duyarlı olmaması halinde, edilen miktarın malın fiyatına hiç duyarlı olmaması halinde, talep esnekliğinin sıfır olmasıdır.(ed=0)talep esnekliğinin sıfır olmasıdır.(ed=0)

Tam esnek talep (perfectly elastice demand) talep edilen Tam esnek talep (perfectly elastice demand) talep edilen miktarın malın fiyatına sonsuz duyarlı olması halinde talep miktarın malın fiyatına sonsuz duyarlı olması halinde talep esnekliğinin sonsuz olmasıdır.esnekliğinin sonsuz olmasıdır.

Talebin Fiyat Esnekliğinin Ölçülmesi:Talebin Fiyat Esnekliğinin Ölçülmesi: Talebin fiyat esnekliği, hem talep eğrisi üzerinde belirli bir Talebin fiyat esnekliği, hem talep eğrisi üzerinde belirli bir

noktadaki esneklik biçiminde hem de iki nokta arasındaki noktadaki esneklik biçiminde hem de iki nokta arasındaki esneklik biçiminde ölçülebilir.esneklik biçiminde ölçülebilir.

İktisatçılar talep eğrisi üzerinde belirli bir noktadaki İktisatçılar talep eğrisi üzerinde belirli bir noktadaki esnekliğe talebin nokta esnekliği (point elasticity of demand), esnekliğe talebin nokta esnekliği (point elasticity of demand), iki nokta arasındaki esnekliğe ise, talebin yay esnekliği (arc iki nokta arasındaki esnekliğe ise, talebin yay esnekliği (arc elasticity of demand) derler.elasticity of demand) derler.

Talebin Gelir EsnekliğiTalebin Gelir Esnekliği Bir maldan talep edilen miktarının gelirdeki değişmelere olan Bir maldan talep edilen miktarının gelirdeki değişmelere olan

duyarlılığına, talebin gelir esnekliği (income elasticity of duyarlılığına, talebin gelir esnekliği (income elasticity of demand) denir.demand) denir.

Talebin gelir esnekliği bir maldan talep edilen miktardaki Talebin gelir esnekliği bir maldan talep edilen miktardaki yüzde değişmenin gelirdeki yüzde değişmeye oranına eşittir.yüzde değişmenin gelirdeki yüzde değişmeye oranına eşittir.

Talebin Gelir esnekliğinin Ölçülmesi:Talebin Gelir esnekliğinin Ölçülmesi: Talebin fiyat esnekliği gibi talebin gelir esnekliğide, hem yay Talebin fiyat esnekliği gibi talebin gelir esnekliğide, hem yay

esneklik hem nokta esneklik biçiminde ölçülebilir.esneklik hem nokta esneklik biçiminde ölçülebilir.

Talebin Çarpraz EsnekliğiTalebin Çarpraz Esnekliği Bir tüketicinin bir maldan talep ettiği miktarın diğer bir malın Bir tüketicinin bir maldan talep ettiği miktarın diğer bir malın

fiyatındaki değişimlere olan duyarlılığına, talebin çapraz fiyatındaki değişimlere olan duyarlılığına, talebin çapraz esnekliği (cross price elasticity of demand) denir.esnekliği (cross price elasticity of demand) denir.

Talebin çapraz esnekliği X malından talep edilen miktardaki Talebin çapraz esnekliği X malından talep edilen miktardaki yüzde değişmenin Y malının fiyatındaki yüzde değişmeye yüzde değişmenin Y malının fiyatındaki yüzde değişmeye oranına eşittir.oranına eşittir.

Arz EsnekliğiArz Esnekliği Bir maldan arz edilen miktarın o malın fiyatındaki Bir maldan arz edilen miktarın o malın fiyatındaki

değişmelere olan duyarlılığına, arzın fiyat esnekliği (price değişmelere olan duyarlılığına, arzın fiyat esnekliği (price elasticity of supply) denir.elasticity of supply) denir.

Arzın fiyat esnekliğinde beş farklı esneklikten söz edilir:Arzın fiyat esnekliğinde beş farklı esneklikten söz edilir: Esnek arzEsnek arz bir maldan arz edilen miktarın malın fiyatından bir maldan arz edilen miktarın malın fiyatından

daha yüksek oranda değişmesine denir.daha yüksek oranda değişmesine denir. Esnek olmayan arzEsnek olmayan arz bir maldan arz edilen miktarın malın bir maldan arz edilen miktarın malın

fiyatından düşük oranda değişmesine denirfiyatından düşük oranda değişmesine denir Birim esnek arzBirim esnek arz bir maldan arz edilen miktarın fiyatla aynı bir maldan arz edilen miktarın fiyatla aynı

oranda değişmesine denir.oranda değişmesine denir. Tam esnek olmayan arzTam esnek olmayan arz bir maldan arz edilen miktarın bir maldan arz edilen miktarın

fiyatındaki değişmeye hiç duyarlı olmamasına denir.fiyatındaki değişmeye hiç duyarlı olmamasına denir. Tam esnek arz bir maldan arzTam esnek arz bir maldan arz edilen miktarınmalın edilen miktarınmalın

fiyatındaki değişmeye sonsuz duyarlı olmasıdır.fiyatındaki değişmeye sonsuz duyarlı olmasıdır.

Arz Esnekliğinin ÖlçülmesiArz Esnekliğinin Ölçülmesi Talep esnekliği gibi arz esnekliğide hem arz eğrisi üzerinde Talep esnekliği gibi arz esnekliğide hem arz eğrisi üzerinde

yer alan belli bir noktadaki esneklik biçiminde hem de iki yer alan belli bir noktadaki esneklik biçiminde hem de iki nokta arasındaki esneklik biçiminde ölçülebilir.nokta arasındaki esneklik biçiminde ölçülebilir.

İktisatçılar, arz eğrisi üzerinde belirli bir noktadaki esnekliğe İktisatçılar, arz eğrisi üzerinde belirli bir noktadaki esnekliğe arzın nokta esnekliği (point elasticity of supply), iki nokta arzın nokta esnekliği (point elasticity of supply), iki nokta arasındaki esnekliğe ise, arzın yay esnekliği (arc elasticity of arasındaki esnekliğe ise, arzın yay esnekliği (arc elasticity of supply) derler.supply) derler.

Bireysel Talep Eğrisi

0

0,5

1

1,5

2

0 4

Bireysel Arz Eğrisi

0

0,5

1

1,5

2

0

Malın Malın FiyatıFiyatı

Arz Edilen Arz Edilen Mal Mal MiktarıMiktarı

AA 22 33

BB 1.51.5 22

CC 11 11

DD 0.50.5 00

Malın FiyatıMalın Fiyatı Talep Edilen Talep Edilen Mal MiktarıMal Miktarı

AA 22 00

BB 1.51.5 11

CC 11 22

DD 0.50.5 33

EE 00 44

Bireysel Talep Şedülü Bireysel Arz Şedülü

SorularSorular1-Talebin fiyat esnekliği birden küçükse talep esnek midir?1-Talebin fiyat esnekliği birden küçükse talep esnek midir?

2-Talebin fiyat esnekliğinin 0 olması ne anlama gelir?2-Talebin fiyat esnekliğinin 0 olması ne anlama gelir?

3-Birim esnek arz nedir?3-Birim esnek arz nedir?

KaynaklarKaynaklar1-Mikro İktisada Giriş Erdal M. Ünsal1-Mikro İktisada Giriş Erdal M. Ünsal

2-Economics Principles and Policy Ninth Edition William J. 2-Economics Principles and Policy Ninth Edition William J. Baumol & Alan S. BlinderBaumol & Alan S. Blinder