ASAT og ALAT

Auður Sigbergsdóttir

Almennt

• Lifrin hefur lengi getu til að sinna störfum sínum þrátt fyrir skaða

• Hækkun á lifrarensímum getur þannig verið eina merki um lifrarsjúkdóm áður en klínísk merki koma fram

• Hvert og eitt lifrarpróf er ósértækt en mynstur afbrigðilegra prófa gefur meiri nákvæmni

Lifrarpróf

• Lifrarpróf:– Hepatocellular skemmdir:

• ASAT, ALAT, LD

– Cholestasis• GGT, ALP, bilirubin

– Noninvasíf aðferð til að leita að lifrarsjúkdómum

– Til að mæla áhrif meðferða við lifrarsjúkdómum

– Til að fylgjast með gangi sjúkdóma

ASAT og ALAT

• ASAT = Aspartat aminotransferasi• ALAT = Alanine aminotransferasi

• Innanfrumu ensím

• Sensitivustu prófin á frumuskaða í lifur– Rof á frumum– Breyting á frumuhimnu

• Magn hækkunar eru ekki í samræmi við hversu mikill lifrarfrumuskaði reynist á biopsiu

• Magn hækkunar hefur ekki prognotiskt gildi

Efnafræði

ASAT

• Mest í lifur en finnst einnig í

• Hjartavöðva, þverrákóttum vöðvum, nýrum, heila, bris, lungu, hbk og rbk

• Finnst bæði í umfrymi og hvatberum

• Ónæmisfræðilega mismunandi isoenzym

• Mögulegt að greina í sundur

• Hækkar við skemmdir á áðurnefndum líffærum

• Er hreinsað hraðar úr sermi en ALAT og lækkar því fyrr.

• Viðmiðunarmörk eru – Karlar <45 U/L– Konur <35 U/L

ALAT• Finnst í

– Hæstum styrk í lifur– Í minna magni í rákóttum vöðvum

• Er sértækara fyrir lifur en ASAT

• Er aðeins í umfrymi frumna

• Viðmiðunarmörk– Karlar <70 U/L– Konur <45 U/L

Hækkanir í lifrarsjúkdómum

• Almennt benda mælingar á aminotrasferösum ekki til sérstakra lifrarsjúkdóma en miklar hækkanir geta þó bent m.a. til – Akút viral hepatitis– Blóðþurrð í lifur – iskemiskur hepatitis– Lyfja/eiturefna lifrarskaðar

• Minni hækkun – Skorpulifur– Meinvörp í lifur

Lifrarsjúkdómar án hækkunar á aminotransferösum

• ALAT og ASAT geta verið eðlileg í ákveðnum lifrarsjúkdómum– Hemochromatosis– Lifrarskaða vegna methotrexat eða

amiodarone– Krónískur hepatitis C

Hækkun án sjúkdóma í lifur

• Fölsk hækkun

• 2.5% einstaklinga hafa há aminotransferasa gildi.

• ALAT fylgir BMI, fólk með hátt BMI getur haft hækkun

• Hækkun á ASAT og ALAT í primary vöðvasjúkdómum

• Thyroid sjúkdómar

• Celiac sjúkdómur

ASAT/ALAT hlutfallið

• ASAT/ALAT– Um 0,8 í eðlilegum einstaklingum– Getur breyst á einkennandi hátt

• Hefur mesta þýðingu í alkohól hepatitis– ASAT meira hækkað en ALAT og hlutfallið er meira en 2:1– Getur verið >1 í cirrhosis

Lækkun á aminotransferösum

• ASAT getur mælst falskt lágt í nýrnabilun

• Í Crohn’s

• ALAT lækkað við mikla koffein neyslu

• Geta mælst lág vegna undirliggjandi B6 vítamín skorts

Takk fyrir