12
ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE ISIFINYEZO SEMANIFESTO YOKHETHO LUKA 2019 IMPILO ENGCONO KUBO BONKE ABANTU

ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

ASIKHULISENI ININGIZIMUAFRIKA SISONKE

ISIFINYEZO SEMANIFESTO YOKHETHO LUKA 2019

IMPILO ENGCONO KUBO BONKE ABANTU

Page 2: ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

Sisonke nabantu baseNingizimu Afrika, i-ANC izimisele ukubhala isahluko esilandelayo kumlando wezwe lethu.

Isahluko sethemba elisha ekulweni nokuqeda ukusweleka kwemisebenzi, inhlupheko kanye nenqubo yokungalingani.

Isahluko sokubhoncula inkohlakalo kwezezimali.

Isahluko semvuselelo.

Isahluko sokwakha kabusha.

Isahluko sokuqikelela ukwabelana ngokusimama kanye nokukhula okubandakanya wonke umuntu.

Asiqaleni indima entsha kanti futhi ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA, SISONKE.

Page 3: ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

Lesi sifinyezo siwumkhombandlela kwiManifesto ye-ANC yoKhetho luka-2019. Umbono wethu kanye nesu njengoba sikhulisa iNingizimu Afrika ukugxila kule mikhakha ebalulekile nephuthumayo:

• Ukwakha imisebenzi emisha neyesithunzi

• Ukuguqula umnotho ukuze usebenzele bonke abantu

• Ukuqinisekisa ukuthi wonke umuntu ufinyelela unakekelo lwempilo futhi leqophelo

• Ukuhlinzeka ngohlelo lwenhlalakahle olugxilile

• Ukwakha imiphakathi evikelekile

• Ukulwa namanyala enkohlakalo kwezezimali kanye nokuqinisa inqubo yokuphatha nokubusa kahle

• Ukwakha ubunye nokuhlanganisa bonke abantu baseNingizimu Afrika kanye nokwengamela imikhakha yokwehlukahluka kwethu

Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya kanye nabantu basemadolobheni.

Nisilekelele ukwenza leManifesto. Asisebenzisaneni ukuqikelela ukusebenza nokuphumelela kwayo.

IMPILO ENGCONO KUBO BONKE ABANTU

Page 4: ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

IMISEBENZI EMININGI, IMISEBENZI YESITHUNZI

Ngokusebenzisana nezinhlangano zabasebenzi, zamabhizinisi kanye nemiphakathi, SIZOVIKELA imisebenzi ekhona manje, SIBANGE amathuba eminye imisebenzi emisha kanye nokuqinisekisa ukuthi bonke abasebenzi bahola imiholo ephilisayo nenesithunzi.

Ukubanga amathuba eminye imisebenzi engu 275 000 kunyaka nonyaka ngokuthuthukisa ukuthi kuthengwe impahla yangaphakathi kwezwe, ukutshala imali eningi kwezezimayini, izimboni zokukhiqiza, ezolimo kanye nasekunwebeni izimakethe zokuthumela impahla kumazwe angaphandle.

Ukuthuthukisa izimpilo zabantu abanngu 6mililyoni ngenqubo yeholo eliyisisekelo okungamele abantu bahole ngaphansi kwalo i-National Minimum Wage kanye nokuqinisekisa ukuthi kuba nomthetho ozoqikelela isinqumo seNkantolo yoMthethosisekelo sokuthi kuqedwe inqubo yama-labour broker.

Ukwandisa inqubo yokuqeqeshwa kwabantu emisebenzini, inqubo yama-internship kanye namathuba oqeqesho.

Ukugqugquzelela ukuthola utshalomali olusha olulingana u-R1,2trillion kwimikhakha yotshalomali olusha eminyakeni emine (4) ezayo njengengxenye yesu lethu lokukhulisa umnotho kanye nokubanga amathuba emisebenzi.

Ukwakha isivumelwano sensebenziswano yabalingani abehlukene ukwenzela utshalomali lwezingqalazizinda ngokusebenzisana nabamabhizinisi, izinhlangano zabasebenzi, kanye nemikhakha yezezimali ukusiza ngezimali zamaprojekthi ezingqalazizinda zomnotho nezabantu.

Ukuphuthumisa kanye nokususa izihibe ukwenzela ukuthuthukisa ukuqalwa kwamaprojekthi amakhulu ngokuthuthukisa iKhomishana yokuxhumanisa yezingqalazizinda kaMongameli.

Ukusebenzisana nabalingani ukuqeqesha abasebenzi kumatheknoloji amasha kanye nokukhulula amathalente abo kanye nobuqambi bezinto ezintsha.

Ukususa isidingo sokuthi abantu abasha kumele babenesipiliyoni sokusebenza ngaphambi kokuba baqashwe emisebenzini lapho beqala ukusebenza, ikakhulukazi emkhakheni wemisebenzi kahulumeni, kanye nokuqikelela ukuthi kuqedwe izinqubo zokuthi abantu basebenze ngamakontraki angaphandle, kodwa kumele baqashwe ngokuphelele kumkhakha wemisebenzi kahulumeni.

2

Page 5: ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

SIZOKWAKHA UMNOTHO lapho bonke abantu bakithi bebanesabelo esibonakalayo kuwo kanti futhi bonke bakwazi ukuzuza kuwo.

UMNOTHO OBANDAKANYA BONKE

Ukwenza ukuthi kubelula kumabhizinisi amancane nawabantu abamnyama ukuthola izikweledu kanye nezimali-mboleko.

Ukusekela ukukhuliswa komkhakha wama-cooperative ezamabhangi kanye nokukhuliswa kobunikazi nolawulo lwezokubhenka ngabasebenzi kanye nemiphakathi.

Ukuqinisekisa ukuthi izinkampani zisebenza ngokulandela inqubo ebekiwe nentsha yohlelo lokuhlinzeka ngamandla kubantu abamnyama.

Ukuphungula izindleko zedata kanye nokunweba ukutholakala kweWi-Fi yamahhala ukufinyelela ezindaweni eziningi kulo lonke izwe.

Ukwabela inani elingu 30% wemali esetshenziswa nguhulumeni ukusetshenziswa kumabhisinisi amancane kanye nemifelandawonye yama-cooperative, kanye nokukhuthaza abamabhizinisi angasese ukwenza lokhu.

Ukusungula imithetho emisha ukwenzela ukuthi abasebenzi bakwazi ukuba nezabelo kwizinkampani abasebenza kuzo kanye nokuhlomula ngokuzuza kumaprofithi ezinkambani.

Ukusungula isikhwama sezomnotho wasemalokishini kanye nezindawo zasemakhaya kanye nokusekela ukusungulwa kokuxhunyaniswa kwezitolo ezinkulu zemiphakathi nama-wholesale.

Ukuqinisekisa ukuthi izikhungo ezibhekene nezokuqhudelana ziba namandla kwezomthetho kanye nezezimali ukubhekana nezinkinga zogwimbela kwezabo zama-monopolies avimbela ukuqhudelana.

Ukuphuthumisa inguquko kwezomhlaba, okubandakanya ukunikezelwa kwamatayitela obunikazi bemihlaba kanye nosekelo kubalimi bohwebo.

Ukuqikelela ukuthi abesimame bathola imihlaba kanye nokuvikela amalungelo abesimame okuhlala, obunikazi nokusebenzisa imihlaba yemiphakathi.

3

Page 6: ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

SIZOTHATHA IZINYATHELO ZAMASISHANE UKUTHUTHUKISA izibhedlela kanye namakliniki kanye nokusebenzela ukuthi kuqalwe inqubo YOMSHUWALENSE WEZEMPILO KUBO BONKE abantu ngonyaka ka 2025.

UNAKEKELO LWEZEMPILO LWEQOPHELO KUBO BONKE ABANTU

Ukuqeqesha odokotela kanye nonesi kanye nokuthuthukisa ubuphathi nobuholi bemikhakha yezempilo kahulumeni.

Ukuhlola abantu abangu 2miliyoni ukubahlolela isifo sofuba i-TB kanye nokuqinisekisa ukuthi u 90% wabantu abane-HIV+ bathola imithi yokwelashwa ngo 2020.

Ukuqashwa kwabasebenzi bezempilo abangu 50,000 ezikhungweni zikahulumeni. Eminyakeni emihlanu (5) inani labasebenzi bezempilo emiphakathini isibalo sabo siyongezelwa ngokuphindwe kabili emalokishini, ezindaweni zasemakhaya nasezindaweni zokuhlala ezingahlelekile.

Ukufezekisa inqubo, yonakekelo lwezempilo mahhala yeqophelo kubo bonke abantu ngonyaka ka 2025 ngohlelo Lomshuwalense Kazwelonke Wezempilo.

Ukugcwalisa izikhala zemisebenzi ebalulekile zabasebenzi bezempilo kwizibhedlela kanye namakliniki.

Ukunikezela amandla kumkhakha wamadistriki kanye nabaphathi bonakekelo lwezempilo ezibhedlela nasemakliniki, ukuphungula olayini bokulinda abade beziguli lapho belindele ukubonwa ngodokotela nokusizwa ngemithi.

4

Page 7: ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

UKUVIKELEKA KANYE NOKUNETHEZEKA KUBO BONKE ABANTU

Ukuhlinzeka ngamathoyilethi aphephile kanye nokuqeda inqubo yamathoyilethi asebenzisa amabhakede.

Senze amaprojekthi ahlanganisa izindawo kwintuthuko yezomnotho, ezezindlu, amatheknoloji kanye nezinto zokugibela nokuthutha.

Ukukhulula imihlaba kahulumeni kubantu ukuze bazakhele amakhaya nemizi yabo.

Singezele nokunabisa ukutholakala kwe-UIF.

Sicacise kahle ubhasikidi omkhulu wezibonelelo zezidingo eziyisisekelo kwezenhlalakahle kanye nokwenza ukuthi zifinyeleleke kalula ngesikhathi sisabheka ukungabonelelwa kwezintandane, izingane kanye nabantu abakhubazekile kanye nabantu asebekhulile ezindaweni zasemakhaya kanye nasemapulazini.

Sizoqhubeka NOKUTHUTHUKISA IZIMPILO zezigidigidi zabantu ngokusebenzela ukuthi kube nenqubo ejulile yokuvikeleka kwezenhlalakahle kanye nokuhlinzeka ngokufinyeleleka kahle kwezenhlalakahle, izinto zokugibela nothutho kanye nezindlu eziseduzane namathuba emisebenzi.

Ukuqhubeka nokuqikelela ukuthi sibonelela ngokusheshisayo ukutholakala kwezingqalazizinda zamanzi ukuze sihlinzeke ngamanzi ahlanzekile, kanye nokusheshisisa amaprojekthi abalulekile asalele emuva.

Sisheshisise ukunikezelwa kwamatayitela.

Sitshale imali kwinqubo yezitimela eziphephile nezihamba ngokuthembekile.

Sisebenzisane nemboni yamatekisi ukuqinisekisa ukuthi ibangephephile, ehlanzekile nehamba netholakala ngazo zonke izikhathi.

5

Page 8: ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

IMIPHAKATHI EVIKELEKILE IMPILO EVIKELEKILE

SIYOQINISA ezobuphoyisa ukuqeda zonke izinhlobo zobugebengu, amagenge, kanye nezidakamizwa EMIPHAKATHINI yethu kanye nokusebenza ngokulandela uhlelo lukazwelonke lwezinyathelo zokulwa nodlame olwenziwa kwabesimame.

Ukuqinisekisa ukuthi amaphoyisa ahlala ekhona ebonakala emiphakathini ngokungezela inani lamaphoyisa emiphakathini.

Ukuhlinzeka amaphoyisa nezinkantolo ngezinsiza eziyimfanelo ukuze akwazi ukusekela amaxhoba odlame olwenziwa kwabesimame.

Ukuqondana ngqo nodlame lwamagenge kanye nezidakamizwa ngokusebenzisa amayunithi amasha alwa namagenge.

Ukusebenza ngohlelo lukazwelonke oluzobhekana nezimbangela zodlame olwenziwa kwabesimame.

Ukuqinisekisa ukuthi amaphoyisa aqeqeshwa kangcono ukuze akwazi ukuphenyisisa amacala kanye nokuthuthukisa ukuxhumana phakathi kwabaphenyisisi kanye nabashushisi.

Ukusheshisisa uhlelo lwezemfundo kanye nosekelo ngokwengqondo nosekelo lwezenhlalakahle kubafundi nasezinganeni ezincane.

Ukuqinisa Amaforamu ezobuphoyisa emiphakathini kanye namaForamu ezokuphepha emiphakathini.

Ukuthuthukisa usekelo lwama-Thuthuzela Care Centres kanye namanye ama-empowerment centres.

Ukwenza isimemezelo sokuthi kuqiniswe izimo zokunikezwa kwamabheyili kumacala odlame olwenziwa kwabesimame emakhaya kanye namacala okuhlukumeza ngokocansi.

6

Page 9: ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

INQUBO YEZINGUQUKO EZINKULU KWEZAMAKHONO

Kwimfundo eyisisekelo, ukuqasha othisha abaqeqeshiwe nabanekhono kanye nokuqikelela ukuthi basebenza ngendlela eqotho nethembekile.

Ukuphothula uhlelo olukhulukazi lokuqeqeshwa kwabantu besemisebenzini lwama-apprenticeship.

Ukunweba umkhakha wezemfundo ephakeme yamahhala ukuze ufinyelele abantu abampofu kanye nabezinga eliphakathi-naphakathi abangabonelelwa.

Ukuthuthukisa i-curriculum kanye nokulungiselela abafundi inqubo yezinguquko ezinkulu kwezamakhono ye-4th Industrial Revolution.

Ukudlulisela umsebenzi wentuthuko yezingane ezincane yohlelo lwe-early childhood development (ECD) kwaboMnyango weMfundo eyisiSekelo nokuqikelela ukuthi iminyaka yokuqala emibili (2) yohlelo lwe-ECD luba ngoluphoqelelayo kuzo zonke izingane.

Ukuqinisekisa ukuthi amakholishi ama-TVETs kanye namakholishi emiphakathi athola izimali ngokwanele.

Siyohlomisa abantu abasha baseNingizimu Afrika, ukubalungiselela ikusasa NGOKUVULA iminyango yezemfundo kubo bonke eyogxila kwimfundo YEQOPHELO KANYE NOBUQAMBI BEZINTO EZINTSHA.

Ukuqhubeka nokuthuthukisa amabhilidi ezikole kanye nokwakha amathoyilethi ezikole aphephile.

7

Page 10: ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

UHULUMENI ONEKHONO, NOQOTHO

SIZOQEDA ukubanjwa kukahulumeni ngobhongwane (state capture), sibuyise ukwethembeka nesithunzi sezikhungo zikahulumeni kanye nokulwa nenkohlakalo kwezezimali, futhi siqinisekise ukuthi uhulumeni uba ngonekhono, onemithombo yosizo kanye nabasebenzi abazosebenzela izakhamizi ngokwethembeka.

Sizoqinisa indima yePalamende nezishayamthetho zamaprovinsi yokuqapha ngeso elibukhali ukusebenza kukahulumeni.

Ukusekela imikhandlu yezindawo ukuthuthukisa ulawulo nokuphathwa kwezimali kanye nokwethulwa kwezidingo.

Sizoqikelela ukuthi inqubo yamathenda kahulumeni yenziwa ngendlela esobala, ehamba ngendlela efanele futhi ethembekile neqotho.

Ukuthatha izinyathelo ezinqala maqondana nenkohlakalo kwezezimali kanye nokubanjwa kukahulumeni ngobhongwane (state capture).

Ukuqhubeka nokuqinisa abophiki lwama-Hawks, i-NPA kanye nabe-SIU.

Sizokwenza uhlolo lwama-audit endlela yokuphila kuzo zonke izikhulu ezisebenzela uhulumeni kanye nabaholi bakahulumeni kanye nokuvimbela ukuthi izikhulu zikahulumeni kanye nabaholi bakahulumeni bangenzi amabhizinisi nohulumeni ngasemaceleni ukuzizuzela bona.

Ukuqhubeka nokuvikela ukuzimela kwamajaji nezinkantolo.

Ukuqinisa ubudlelwane nezikhungo zabaholi besintu kanye nokusebenzisana nabenhlangano ye-Contralesa.

8

Page 11: ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

ISIZWE ESIBUMBENE NESINOBUNYE NGISHO NOMA ABANTU BEHLUKAHLUKENE

Sizophakamisa ukuhlonishwa nokukhululeka kwabezindaba kanye nokuba nemikhakha yabezindaba ehlukahlukene.

Sizobandakanya izidingo zabesimame kanye nabantu abakhubazekile kukho konke ukuhlela kukahulumeni kanye nazo zonke izinhlelo zikahulumeni

Sizoqhubela phambili inqubo nemisebenzi yokwakha inqubo engenabandlululo ngokwebala, ngokobulili, ngokusebenzisa izinhlelo zemidlalo, ezobuciko, ezamasiko kanye nezinkolo ezehlukahlukene.

Sizogqugquzela izinhlelo zokuhlonipha abesilisa nabesimame abangamagqala ayesezimpini kanye nabalwela inkululeko yethu.

Sizokwethula imithetho yokulwa nobugebengu benzondo yabanye abantu.

Sizoqala izinhlelo zemfundo yezilimi zomdabu ezikoleni nakweminye imikhakha.

Sizoqhuphela phambili ukufundwa kwezomlando ezikoleni.

Sizoqeqesha othisha kanye nabasebenzi bakahulumeni ukwazi ukubhekana nabantu abehlukahlukene.

SIZOSEBENZELA ukuhlanganisa bonke abantu baseNingizimu Afrika ukuqeda uqhekeko lwesikhathi esedlule kanye nokwakha izwe lapho BONKE ABANTU BEZOZIZWA NOKUZIBONA besekhaya.

Ukubhiyozela onke amasiko ngesikhathi samaholidi kazwelonke.

9

Page 12: ASIKHULISENI ININGIZIMU AFRIKA SISONKE...imikhakha yokwehlukahluka kwethu Isu lethu limaqondana nani, bantu baseNingizimu Afrika, abamhlophe nabamnyama, abasha nabadala, abantu basemakhaya

Ukhishwe yi-African National Congress, 54 Pixley Ka Seme Street, Johannesburg 2001.

Tel: 0113761000 Email: [email protected]

@MyANC @MyANC @myanc_ @MyANC

#GrowSouthAfrica #PeoplesManifesto

www.anc1912.org.za www.voteanc.org.za

IMPILO ENGCONO KUBO BONKE ABANTU