14
A C I A T H E R I O L VOL. 19, 24. 355—366. BIAŁOWIEŻA O G I C A September, 1974 5 .C. TOAMH IB. S. JUDIN] OeOÓeHHOCTH pa3MHO>KeHHH CHÓHpCKOrO KpOTa Asioscalops altaica N i k o l s k y , 1883 Reproduction of Asioscalops altaica Nikolsky, 1883 [C I Ta6j]. h 3 pHC.] B pa3MHOJKeHMM cn6npcKoro KpOTa npocjieHiMBaeTCH HajiMHwe c£>eHO- MeHa JiaTeHTHoro nepno ,ąa B pa3BMTHM onjioflOTBopeHHOro aíiija. TOH y lípOTOB paCTHHyT C Mafl no aBryCT BKJIIOHMTeJIbHO. B 3TO BpeMH CHa- najia KPOIOTCH nepe3MM0BaBinne caMKM, a 3aTeM npwBbijibie 3BepbKM pojKAeHMH 3Toro ro^a. CaMijbi flOCTHraiOT IIOJIOBOM 3pejiocTH B B03pac- Te OKOJIO roAa. OruiOflOTBopeHHoe HMLJO ocTaeTcn 6e3 BMAMMBIX npocTbiM rjia30M M3Me.HeHMii AO anpejia cjie^iyiomero ro^a. AKTWBHbiü pocT 3M6PMOHOB AJIHTCH OKOJIO o^Horo MecHija. PojKaeiwe MOJIOABIX npwypo- NEHO K KOIMY anpejifl-Maio. RHE3;JOBOM nepno,n .ZJJIKTCH OKOJIO o^HORO MECHUA. B BBIBOFLKE HMCJIO FLETEHBMIEÍÍ KOJIE6JIETCH OT 3 AO 6, B cpeA - neM 4,6 Ha O^Hy 6epeMenHyio caMKy. HBJIEHME ^wanay3bi paccMarpH- BaeTca aBTopoM KaK a^anTauiia K cypoBbiM ycjiOBMHM KjiMMaTy CH6MPM. I. BBEflEHME B pa3MH0>KeHMH cn6npcKoro KpoTa ecTb cneijMc^jiHecKaH nepTa, CTa- BHMAFL ero B ocoSoe nojioxceHue He TOJIBKO cpe;o;M ^PYRWX BH,ZI;OB KPOTOB, HO M B OTpH^e HaceKOMOH^HLIX MJieKOnMTaKHUMX B LjeJIOM. STO (|DeHOMeH jiaTeHTHoro nepwofla B PA3BMTMK 3M6PMOHA. B o p o f l y j i M H a (1951, 1953) ycTaHOBMjia HecooTBeTCTBMe nojioBoro ijMKjia caMu;oB m BpeMerai pojK,o;e- HMH A e T e H B i m e í i . y caMOK nocjie TenKM MaKpocKonunecKM cjie^OB 6epe- MeHHocTM oÓHapyjKMTB He y^¡ajiocb. rMCTOJiorMHecKMe MCCJieAOBaHHH MSTKH M HMHHHKOB noATBepflMJiM HajiMHwe JiaTeHTHoro nepMo^a SepeMeH- HOCTM. flenapMa (1951) Tan me yKa3biBaeT HA 3a,o;ep:>KKy B PA3BHTHM 3M6pwoHa CHÓMpcKoro KpoTa. K a 3 a H C K a a (1952, 1953), nojiynujia Ma- Tepnajibi, noflTBep5KAaiomne HajiMHHe jiaTeHTHoro neppio^a, XOTH npw MMKpocKonMHecKOM M3yHeHHM eé He y^ajiocB oSHapyxciiTb MMnjiaHTnpo- BaHHBix 3apoflbimeíi mjih onjiOAOTBopeHHyio HÍiti¡eKjieTKy. HajuiHiie flMa- [355]

Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

A C I A T H E R I O L

V O L . 1 9 , 2 4 . 3 5 5 — 3 6 6 . B I A Ł O W I E Ż A

O G I C A

September, 1974

5 . C . T O A M H

IB. S. J U D I N ]

O e O Ó e H H O C T H p a 3 M H O > K e H H H C H Ó H p C K O r O K p O T a

Asioscalops altaica Nikolsky, 1883

Reproduction of Asioscalops altaica N i k o l s k y , 1883

[C I Ta6j]. h 3 pHC.]

B pa3MHOJKeHMM cn6npcKoro KpOTa npocjieHiMBaeTCH HajiMHwe c£>eHO-MeHa JiaTeHTHoro nepno ,ąa B pa3BMTHM onjioflOTBopeHHOro aíiija. TOH y lípOTOB paCTHHyT C Mafl no aBryCT BKJIIOHMTeJIbHO. B 3TO BpeMH CHa-najia KPOIOTCH nepe3MM0BaBinne caMKM, a 3aTeM npwBbijibie 3BepbKM pojKAeHMH 3Toro ro^a. CaMijbi flOCTHraiOT IIOJIOBOM 3pejiocTH B B03pac-Te OKOJIO roAa. OruiOflOTBopeHHoe HMLJO ocTaeTcn 6 e 3 BMAMMBIX npocTbiM rjia30M M3Me.HeHMii AO anpejia cjie^iyiomero ro^a. AKTWBHbiü pocT 3M6PMOHOB AJIHTCH OKOJIO o^Horo MecHija. PojKaeiwe MOJIOABIX npwypo-NEHO K KOIMY anpejifl-Maio. RHE3;JOBOM nepno,n .ZJJIKTCH OKOJIO o^HORO MECHUA. B BBIBOFLKE HMCJIO FLETEHBMIEÍÍ KOJIE6JIETCH OT 3 AO 6, B c p e A -neM 4,6 Ha O^Hy 6epeMenHyio caMKy. HBJIEHME ^wanay3bi paccMarpH-BaeTca aBTopoM KaK a^anTauiia K cypoBbiM ycjiOBMHM KjiMMaTy CH6MPM.

I. BBEflEHME

B pa3MH0>KeHMH c n 6 n p c K o r o KpoTa ecTb cneijMc^jiHecKaH nepTa, CTa-BHMAFL e r o B o c o S o e n o j i o x c e H u e H e TOJIBKO cpe;o;M ^ P Y R W X BH,ZI;OB K P O T O B ,

HO M B OTpH^e HaceKOMOH^HLIX MJieKOnMTaKHUMX B LjeJIOM. STO (|DeHOMeH j iaTeHTHoro n e p w o f l a B PA3BMTMK 3M6PMOHA. B o p o f l y j i M H a ( 1 9 5 1 , 1 9 5 3 ) ycTaHOBMjia HecooTBeTCTBMe noj ioBoro ijMKjia caMu;oB m BpeMerai pojK,o;e-HMH AeTeHBimeíi. y caMOK n o c j i e TenKM MaKpocKonunecKM cjie^OB 6 e p e -MeHHocTM oÓHapyjKMTB He y^¡ajiocb. rMCTOJiorMHecKMe MCCJieAOBaHHH MSTKH M HMHHHKOB noATBepflMJiM HajiMHwe JiaTeHTHoro nepMo^a SepeMeH-HOCTM. flenapMa ( 1 9 5 1 ) T a n me y K a 3 b i B a e T HA 3a,o;ep:>KKy B PA3BHTHM 3M6pwoHa CHÓMpcKoro KpoTa. K a 3 a H C K a a (1952, 1953) , n o j i y n u j i a Ma-Tepnajibi , noflTBep5KAaiomne HajiMHHe jiaTeHTHoro neppio^a, XOTH npw MMKpocKonMHecKOM M3yHeHHM e é He y^aj iocB oSHapyxciiTb MMnjiaHTnpo-BaHHBix 3apof lb ime í i mjih onjiOAOTBopeHHyio HÍiti¡eKjieTKy. Haju iHi ie flMa-

[355]

Page 2: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

356 E . C. lOflMH

n a y 3 b i B pa3BMTHM SMßpwoHa cHSnpcKoro KPOTA co Beei l 0npe,zjejieHH0c-TBK) 6BIJIO ,N;0KA3AH0 JIMLUB RHCTOJIORMHECKMMH MCCJIEAOBAHMHMM B a E B -

C K O T O (1967, 1970) . IIo apxMTeKType rHe3fla, 3HaHeHMio 3 a n a c o B FLOX-^EBBIX NEPBEII B BBIKAPM JIHBAHHM MOJIOABIX KPOTOB M MX NOCT3MÖPNO-

HAJIBHOMY PA3BMTNIO 0NY6JIMK0BAHBI p a ß o T b i ABTOPA ( I O ^ H H 1 9 7 0 , 1 9 7 2 ,

1 9 7 2 A ) . TIPYRMX MATEPWAJIOB NO PA3MH05KEHHK> CH6WPCKORO KPOTA B JIM-

TepaType HeT. OcTajracb He BbracHeHbiMH 0C06eHH0CTM TeneHWH SepeMeH-HOCTH, BpeMH pOJKfleHHH MOJIOflblX, He ¿rcen aflailTMBHblW xapaKTep 3M6pnoHajibHoii ^ n a n a y 3 b i M e e pojiw B penpoayKijMOHHOM ijHKJie xpoTa.

II. MATEPMAJI M METOflMKA

RJIH M3YNEHHH PA3MH03KEHMH CMÖWPCKORO KPOTA ABTOP B TENENME PHFLA JIE^ co6paji MaTepwaji M3 pa3Hi>rx paßOHOB 3anaflHOü CM6MPM. MccjieflOBaHO 6ojiee 350 3Bcpt>K0B, ^oßbiTbix B pa3Hbie ce30Hbi, npeuMymecTBeHHO 6JIM3 r . H0B0CM6Mpcica B 1965—1971 r.r. ÄJIH ycTaHOBjieHMH BPEMEHM POJKÄCHMH 3BepbKOB, ycTpoiicTBa n 3amKTHtix KanecTB BbraoflKOBoro coopyHteHMH pacK0naH0 189 rHe3a KpoTa. Pe-3yjii>TaTbi MaicpocKonMHecKMx MOCJIEFLOBAHMÜ nojiOBOü cMcreMbi caivrijeB M caMOK (M3MepeHMH flJIMHbl M UIMpMHbl CeMeHHMKOB, HaJIMMMe CnepMbI B CeMeHHHKaX M npM-Äancax; M3MepeiiMH M Mop4>ojiorMHecKoe M3yneHMe MaTKM, cocroHHue nojiOBOii m e -JIM H MJieHHbrx scejie3 B pa3Hbie ce30Hbi), a TARAE HaftfleHHbix BBIBOAKOB, IK>3BOJIM-JIM COCTABMTB NPEÄCTABJIEHME o BpeineHM pojKfleHMH flereHbimeM, MX HMCJie B noMe-Te, BpeMeHM rrpoflOJiJKMTejibHOCTM roHa, rrpoflOJiJKMTejibHOCTb 6epeMeHHOCTM, BpeMe-HMHH nepexo^a npwöbijibix 3BepbKOB K caMOCTOHTeJibHOii JKM3HM M HX ynacTMe B PA3MHOSCEHMM. RUCTOJIORWHECKME HCCJIEAOBAHMH e i q e HE 3AK0HTIEHBI M MX p e 3 y j i b -TATBI 6Y^YT NPEßCTABJIEHBI CAMOCTOHTEJIBHOII NYSJIMKAIIMEFI.

III. nOJIOBOii UMKJI CAMIJEB

IIOJIOBaH aKTMBHOCTb CaMIjeB Cn6npCKOrO KpOTa HÖCHT HpKO Bbipa-JKeHHyiO IJHKJIHHHOCTb. ITo HaniHM HaßjHO^eHMHM B OKpeCTHOCTHX r. H o -Bocw6npcKa B c^eBpajie-MapTe ceMeHHMKH KPOTOB eme Majibi, a ceMeHHbie MEMOHKM ACTAIOTCH B 3ANAT0HH0M COCTOHHMM. B ANPEJIE REHMTAJIBHBIÜ an-napaT caMijeB Bcex B03pacT0B enj;e He TOTOB K npoflyijMpoBaHMio ceivieHM. y KpoTa ,qo5biToro 30 a n p e j i n ceMeHHMKM MMejin pa3Mepbi 16 ,0x8 .0 MM. M c c j i e ß O B a H H e m 3 3 K O B M3 CEMEHHMKOB m CEMEHHBIX MEUIOHKOB n o K a 3 a j i o ,

Ha OTCYTCTBUE npoqecca CNEPMATOREHE3A. CEMEHHMKM ßocTnraiOT M a K C H -MajibHbix PA3MEPOB (^o 24 MM) jiHinb B cpe^we Man, B MiOHe (PMC. 1). H a u ß o j i e e PAHHHH #ATA OßHAPY^KEROIH BNOJIHE CC|DOPMHPOBAIHHXCH CNEP-

MaT030HA0B — 14 Man. B TeneHne MIOHH-MIOJIH y Bcex nepe3MM0BaBHiMx CAMI^EB HAßJHO^AETCH AKTMBHBIM CNEPMATOREHE3 M CNEPMATOREHMH. B A B -

rycTe P A 3 M E P CEMEHHMKOB PE3KO COKPAU;aeTCH, T K a H b H X craHOBHTCH pbixjiOM, cnepMaToreHe3 n p e x p a m a e T c n , iceMeHHbie MemoHKH c o K p a m a -TCH B p a 3 M e p a x . B Ma3Kax B STO BpeMH cnepMaT030H^0B He oßHapyjKH-BAETCH. REHHTAJIBHBIII ANNAPAT CAMI^EB OCTAETCN B YRAETEHHOM COCTOH-

HHH ^O BECHBI CJIE/J;YIOUI;ERO ro,n;a.

Page 3: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

Pa3MH05KeiIHe CMÖMpCKOrO KpOTa 357

B AHMHCKOM paííoHe KpacHonpcKoro KpaH, cnepMaT030M,zjbi Hen3-MEHHO Haxof lMJiM B n p n , n ; a T K a x c 2 0 M a n n o 1 8 MIOJIH. y KPOTOB, ^OÔBITBIX

7-28 aBrycTa 1938 r. cnepMaT030n,zjbi He GbijiM oÔHapyjKeHbi. B 1948 r. cnepMaToreHe3 npocjiejKHBajicH ^o 17 aBrycTa (jH e n a p M a 1953). AHajio-rMHHblM XOfl nOJIOBOM aKTMBHOCTM 3ac£>MKCMpOBaH Ha AjITae B o p o a y -ji u H o ñ (1953). CooômeHue K o n b i J i o B a (1948) o T e n x e B anpej ie , ocHOBaHo Ha HeTOHHbix Ha6jno,z];eHHHx, 3anMCTBOBaHHbix M3 OTHeTa X y -Ä A K O B a (1938).

B roHe npwHMMaiOT ynacTMe 3BepbKM B B03pacTe OKOJIO roßa M po>K-ßeHHH n p e f l b m y m n x jieT. B pa3Hbie ro/jbi roTOBHOCTb xpbiTb caMOK Ha-cTynaeT He 0;jH0BpeMeHH0. B 1965 r. ceMeHHMKM caMijOB, floôbiTbix 15—20 M a n MMEJIM FLJIMHY 1 7 — 2 1 MM. B NOCJIEFLYIOMMX n n c j i a x M a n 1 9 — 2 4 MM.

npiißbiJibix 3BepbK0B B Mae sToro ro,zja e m e He BCTpenajiocb. B 1966 r. B CEPEFL¡HHE MIOHH FLJIMHA CEMEHHMKOB K o j i e ö a j i a c b OT 1 8 — 2 3 MM, a BO

BTopoíí nojiOBHHe M KOHIJ;e Mecaija Gbijia paBHa 16,5—19,9 MM. y caMija floôbiToro 30 anpejiH 1968 r. ceMeHHMKM SbijiM 16 MM. B 1969 r. 3BepbKM AOÔBITBIE 5 — 6 MAN MMCJIM CEMEHHMKM 1 7 — 2 0 MM M TOJIBKO B CEPE^MHE

Man CTajiM nona^aTb KpoTbi, y xoTopbix Ha6jiio^ajicH cnepMaToreHe3 M cnepMaToreHMH. B STO BpeMH ceMeHHMKM flocTurjin 21—23 MM, a B MK>- He 1 8 — 2 2 MM. B 3TOM ROßY n e p B b i n npwßbiJiOM KPOT FLOÔBRR 2 8 MAN.

B 1970 roAy y caMijOB ,o;o6biTbix B nepBbix HMCJiax anpejra ceMeHHM-KM ßbiJiw cjiaßo yöejiMHeHbi, TKaHb MX MMejia pbixj iy io KOHCMCTCHIJMK), npocTaTejibHan 3Kejie3a M ceMeHHbie KaHajibijbi onaBiime. Pa3Mep ceMeH-HMKOB 1 1 MM. B NEPWOFL 1 0 — 1 5 a n p e j i H OTJIABJIMBAJIMCB c a M i j b i , y KOTO-

pbix pa3Mep ceMeHHMKOB Kojieöajica OT 10 a o 15 MM. C 15 n o 20 a n p e -jiH cooTBeTCTBeHHo: 10—17 MM, c 20 n o 25 anpejiH M c 26 n o 30 anpej ia OT 16 ,zi;o 16,2 MM. CeMeHHMKH nocTeneHHo CTaHOBHTCH CBeTJiOTejiecHoro I BETA yBejiMHMBaiOTCH B pa3Mepax, npeoöpeTaioT n j i o r a y i o KOHCMCTeH-LJMIO. 3aMeTHo pacinnpHiOTCH KpoBeHOCHbie cocyzjbi, HCTKO BbipMcoBbi-BAIOMMECH Ha CBCTJIOM NOBEPXHOCTM ceMeHHMKOB. B KOHije a n p e j i n KO-nyjiHTMBHbiM opraH HaßyxaeT M npnoöpeTaeT pa3Mepbi TaxoBoro CBOM-cTBeHHbie B3pocjibrM, pa3MHo^caionj;MMCH caMijaM. O^Haxo, cnepMaTore-HE3A B anpej ie e m e HET. B KOHije Mecnija yßejiMHMBaeTCH npocTaTnnec-KAJI ?KEJIE3A. IlepBbiM caMen; c rrpn3HaK0M cnepMaToreHe3a B STOM RO^y floóbiT 8 Man. Pa3Mepbi ceMeHHMKOB y caMijOB aoöbiTbix c 1 n o 10 Man KOJieöajiMCb OT 16,5 # 0 20 MM. B c e caMijbi floßbiTbie B KOHije 3Toro cpo -Ka MMejiM npM3HaKM Hanajra cnepMaToreHe3a. C 10 n o 15 Man pa3Mepbi ceMeHHMKOB ^ocTMrajiM 20,0—23,0 MM, caMijbi ßbijiM TOTOBBI K ynacTMio B roHe. B HioHe cynjecTBeHHbix BHeniHMx M3MeHeHMM ceMeHHMKOB He OTMeneHo — MX pa3Mepbi KOJießajiMCb OT 16,5 ^O 24,0 MM, a B Miojie — OT 15,5 # 0 20,7 MM, T.e. HecKOJibKo YMEHBNIMJIMCB n o cpaBHeHMio c rrpe-flKflyqMM MecimeM.

Page 4: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

358 E. C. lOflMH

KocBeHHbiM noKa3aTejieM nojiOBOÍi aKTMBHOCTM caMijOB M05KeT cjiy-5KMTB M3MeHeHMe HX nOflBHJKHOCTM B pa3Hbie Ce30HbI TOfla. 3HM0Í1 KpO-TBI O6OHX nojiOB BeflyT MajionoflBM^KHyio 5km3hb, HaxoAHCb 6oj ib inyio nacTb BpeMeHM B rae3fle. B 1969 r. 6JIH3 H0B0CM6npcKa B anpejie nona-,n;ajmcb B Kp0T0BKM caMijbi B uiecTb pa3 peíKe, neM caMKM, B Mae noHTM o MHaKOBO c caMKaMM (51% cfá* h 49% 9 9 ) . IIpMHeM c 1 no 15 Man ao-6 M T O 3 caMija, a BO BTopoií nojiOBHHe 13, irpn cpaBHHTejibHo paBHOM KOJiMHecTBe JioByineK. B MioHe HHCJIO noiÍMaHHbix caMijOB ITOHTM B nrecTb pa3 6BIJIO 6ojibine, neM noíiMaHHbix caMOK (85% efe? m 15% 9 9 ) . B Hiojie OTJIOB npoBO^MJiCH He peryjiapHo, HO TeM He MeHee noKa3aTejibHo, HTO

HH o^Horo B3pocjioro caMi^a He ,a;06biT0. B 1970 r. B arrpejie — Mae HHCJIO

CAMI;OB M caMOK B y j i o s a x SBIJIO 6JIM3KO O^HH K 0,N;H0My. B n i o n e M Hiojie caMijbi npeoSjia^ajiH Ha,n; caMKaMM n o nwcjiy nonaAeHHH B 6—8 pa3.

HYSCHO n o j i a r a T b , HTO HANÓOJIBMAH N0FLBM?KH0CTB c a M i j o B BO BTOPOM

nojiOBHHe Man H B MioHe, OTpaHcaeT HX nojiOByK) aKTMBHOCTb. HaSjno^eHHH aBTopa H jiMTepaTypHbie CBe,zjeHMH, nonepnHyTbie H3

paSoT B o p o a y j i M H O M (1951, 1953), JJ, e n a p M a (1951), K a 3 a H-C K O Í Í (1952, 1953), noKa3biBaroT, HTO nojiOBan cwcTeMa npnóbuibix caM-U;OB 0CTaeTCfl BecHbi cjie^yionjiero ro,n;a He,n;0pa3BMT0H. ^jiHHa MX ce-MEHHHKOB KOJieÓJieTCH OT 4,0 ro 6,7 MM. CeMeHHbie ny3bipKH npeóbiBa-K)T B yrHeTeHHOM COCTOHHHH (PMC. 1 ) . CnepMaToreHe3a M cnepMaToreHHH He HaÓJiioffaeTCH. IIojiOBaH aKTMBHOCTb y npnSbiJibix caMijoB HanHHaeTCH cjieflyiomeií BecHoíí B B 0 3 p a c T e OKOJIO ropa. B 1970 r. B rHe3,o;e 6BIJIO no-Meneno n«Tb MOJIO^BIX KPOTOB. O ^ M H M3 HHX noÜMaH B MioHe 1971 r. B B 0 3 p a c T e OKOJIO 13 MECHIJEB. 3TO 6BIJI yace B3pocjibiM, n0Ji0B03pejibiM caMeij, YNABCTBYIOHÍHM B roHe. B STOM OTHOUIEHMM CHSHPCKMÍÍ xpoT cxo-^ E H c 06BIKH0BEHHBIM ( T a l p a europaea L . ) M ^AJIBHEBOCTOHHBIM KPOTOM

(Mogera robusta N e h r i n g, M. wogura T e m i n c k) x a x HBCTByeT H3 pa5oT ü o ^ C T E B O H K M H A (1947), ^ e n a p M a (1951), O X O T H H O H

(1966) w pp.

IV. nOJIOBOU IJMKJI CAMOK

CoSpaHHBiíí HaMM MaTepwaji, co Bceíi onpe^ejieHHocTBio no^TBep->K£aeT HajiMHHe ,zi;Manay3bi B pa3BHTHH 3M6pnoHa cnSupcKoro xpoTa B paBHHHHOíi nacTM 3ana,a;HOH CM6MPH. CaMKM ,u;o6biTbie B c£>eBpajie, Map-Te H B caMOM Hanajie anpejin MMCJIM cnerKa yBejiHHeHHBie MSTRH C xopo-UIO pa3BHT0ÍÍ CeTbK) KpOBeHOCHBIX COCyflOB 6pH3^eíÍKM, HO 6e3 BH^HMblX (MaKpocKonwHecKH) cjie^OB SepeMeHHocTM. B Hanajie anpejin HanHHaeTCH MHTeHCMBHBIM pOCT SMÓpHOHOB, a nOJIOBaH CHCTeMa CaMIJOB eme Haxo-ftHTCH B COCTOHHHH nOKOH OHM He CnOCOÓHbl B 3TO BpeMH KpbITb ca-MOK. CjieflOBaTejibHo, caMKM MorjiH SbiTb noKpbiTbi jiwuib B nponiJiOM ro^y. roH y cwSHpcKoro KpoTa npnypoMeH K Maio—HIOJIIO. BO BpeMH roHa

Page 5: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

Pa3MH02KeHMe CM6npCKOrO KpOTa 3 5 9

p a 3 M e p b I M3TKM yBeJIMHMBaiOTCH, HTO COnpOBOSCflaeTCH MHT6HCMBHBIM KpOBOCHa6HCeHMeM. lio HaiHMM HaÓJIIOfleHHHM pa3MepBI MaTOK M3MeHH-IOTCH B cjie^yiomeíi nocjie,zjOBaTejibHOCTM: B KOHije Man — nepBbix HMC-

jiax MIOHH, y npn6bijibix caMOK T0JibK0 HTO nepemeflHiHx K caMOCTOH-TejibHoíí 5KH3HM, MaTKa MMeeT flJiMHy yTepo-BarMHajibHoro KaHajia 15—22 MM, a poroB (AByx) 24—28 MM. B nepBoíí NOJIOBMHE MIOHH pa3Me-p b l p e 3 K 0 B03paCTaK)T HaHMHaeTCH rOH. B 3TO BpeMH OHM COOTBeT-CTBeHHO paBHbi 2 7 — 3 6 M 2 8 — 4 2 MM. TaKMe pa3Mepbi coxpaHHK)TCH Becb HioHb M Miojib, B aBrycTe OHM paBHbi COOTBGTCTBOHHO 2 4 — 2 8 M 3 6 — 4 2 MM,

ocTaBancb B nocjie,n;yiom;Me Mecnijbi IIOHTM 6e3 M3MeHeHMM (PMC. 2 ) .

B oKTnSpe Ao6biTbi caMKM c MaTKOM B 21—25 M 33—34 MM. 3MMOM

MaTKa 0CTaeTCH TaKMx 5Ke pa3MepoB. IIojioBoe OTBepcTMe y Bcex caMOK cerojieTOK FL;o6biTbix B MKDHO—aBrycTe SBIJIO OTKpbiTO. B anpejie c MH-

TOHCMBHblM pOCTOM SMÓpMOHOB pa3MepbI MaTKM HaHMHaiOT 6bICTpO yBe-JIM HMB aTbCH. B npe^poflOBOM COCTOHHMM CMJIBHO yBejiMHMBaiOTCH pora MaTKM, flocTMran AO 109 MM. y TOJIBKO HTO po MBiueM caMKM MaTKa co-Kpain;aeTCH, HO Bce eme 3aMerao yBejraneHa (Tejió MaTKM — 54,0; pora — 72,0 MM), NPOFLOJHKAET coKpamaTbCH (30,0—43,0 H 36—64) B npoijecce jiaKTau;MM. ITocjie onjio OTBopeHMH MATKA NEPE3MM0BABMMX caMOK no pa3-MepaM no HTM He OTJiMnaeTCH OT TaKOBbix npnSbijibix 3BepbK0B (PMC. 3).

IIO HaiUMM ¿jaHHblM n O K p b I T M e n e p e 3 M M 0 B a B H I M X 'CaMOK npOMCXOflMT

BO B p e M H BbiKapMJiMBaHMH M o j i o ^ b i x MJiM B C K o p e n o c j i e p a c n a ^ a BBIBO,ZI;-

Ka. Cy,N;H n o COCTOHHMIO MaTOK, n p M 6 b i j i b i e caMKM KPOIOTCH H e O A H O B p e -

M6HHO, HTO CBH3aHO C pa3JIMHMHMM B 3peJI0CTM n p n S b l J I b l X C3MOK paHHMX

M n 0 3 ^ H M X BblBOflKOB M aCMHXpOHHBIM n e p e X O f l O M 3 B e p b K 0 B K CaMOCTOH-

TeJIbHOM 5KM3HH. Ha6jno,z];eHMH .zjaiOT 0CH0BaHMH n p e ^ n o j i a r a T b , HTO

B RHE3FLAX c ÓOJIBIHMM HMCJIOM A e T e H b i m e í i K p o T b i p a c T y T M e ^ J i e m i e e , n e -

p e x O A H T K CaMOCTOHTeJIbHOM 5KM3HM n 0 3 , H H e e , HeM 3 B e p b K M M3 rae3^; c

MEHBIUMM HMCJIOM FTETEHBIUIEM K > A M H (1972). BcKope nocjie nepexo^a K CaMOCTOHTeJIbHOM 3KM3HM MOJIOflbie CaMKM KpOIOTCH. B o B p e M H TOHa,

H a p n f l y c y B e j i M H e H M e M pa3MepoB y c M j i M B a e T c n K p o B o c H a 6 5 K e H H e n o j i o -

BOÍÍ CMCTeMbi, cTeHKM MaTKM H a 6 y x a i O T , a y T e p o - B a r M H a j i b H b i í í K a H a j i

3 a n o j i H H e T C H S e j i b i M M s n M T e j i n a j i b H b i M M H e m y M K a M M . T e j i ó MaTOK o n n o -

, n ; o T B o p e H H b i x caMOK p e 3 K 0 M3rMÓaeTCH, a p a 3 M e p b i n o c T e n e H H o c o x p a -

m a i o T C H . B a B r y c T e p a 3 M e p b i MaTKM CTa6MjiH3MpyioTCH M o c T a i O T c n 6 e 3

3HaHHTeJIbHbIX BMflMMblX M3MeHeHMM flO BeCHbl . I I o j i o B o e O T B e p c T M e y n o -

K p b i T b i x caMOK 3 a p o c T a e T . C p o K c MOMeHTa n o K p b i T M H ^ o H a n a j i a p o c T a

SMGPMOHOB, p a B H b i M OKOJIO 1 0 MecHi^eB, c o o T B e T C T B y e T ^ M a n a y 3 e B p a 3 -

BMTMM 3M6pMOHOB CMÓMpCKOrO KpOTa. B M a p T e p a 3 M e p b I MaTKM H e OTJIM-

n a i o T C H OT T a K O B B i x B a B r y c T e . B n e p B b i x HMCJiax a n p e j i n n o B b i u i a e T C H

T y p r o p MaTKM, n p n n e M p o r a yBejiMHMBaiOTCH S o j i b i n e , n e M T e j i ó . Ü H T e H -

CM(J)Mi^MpyeTCH K p o B o c H a S ^ K e H M e ( x o p o r n o 3 a M e T H o y B e j i M n e H M e c o c y ^ ; o B

Page 6: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

360 E. C. lOflMH

6pW35KeMKM) H HâHMHcieTCH pOCT 3M6pMOHOB. IlepBOHaHaJIbHO OHM npOHB-jTHioTCH B BM^e E^BA 3aMeTHBix B 3 ^ y T n í í Ha B e p x H e í i cT6HKe p o r o B . K cepe^HHe anpejiH SMÖPMOHBI y j x e flocTHraioT pa3MepoB flo 10 MM. O TeMne pocTa 3M6PMOHOB B STOT n e p n o f l MOÎKHO cocTaBMTB npe^CTaB-jienwe no cjie^yiomeMy c£>axTy. BepeMeHHan TpeMH 3M6pnoHaMH caMxa nojiyHMjia TpaBMy xanxaHOM, HO BBipBajiacB M3 Hero. O^MH 3M6PMOH n p n 3T0M 6BIJI noBpe^K^eH M n o r n 6 (14 a n p e j i n 1970 r.). H e p e 3 Tpoe cyTOx 3Be-p e x ôbiJi noMMaH. IIorMÔHiMM sMÔpwoH npaBoro p o r a 3a STO BpeMH OTCTaji B pOCTe OT flByX 2XMBBIX Ha 4 ,5 MM ( P u c . 3). ECJIM 3TM ,n;aHHBie npMHHTB x a x TiocTOBepHbie, TO SMÔPMOHBI npMÔaBJiHJiM B pa3Mepe öojiee 1,5 MM

B CyTKM. ripM yCJIOBMM, HTO TeMn pOCTa CHMTaTB paBHOMepHBIM Ha n p o -THHceHMM Bcero nepMOfla n o c j i e flManay3Bi M ,O;O POFLOB, ^eTeHbmiM FFOJI-

Ta6ji*ma I

HHCJIO FLETEHBINIEIŁ B NOMETE y KPOTOB H3 OKPECTHOCTEIŁ r. HOBOCWSUPCKA.

To« KojiMHecTBO caMOK c 3M6pnoHaMH (M nocjie-

pOflOBblMM nHTHawn) 3 4 5 6

C p e ^ n e e HHCJIO 3M6PMOHOB (H ITHTGH) Ha o^Hy

caMKy

1969 2 (7) 0 (7) 1 (0) 4,6 (4,5,) 1970 2 (0) 8 (1) 5 (2) 1 (1) 4,3 (5,0,)

Bcero: 2 18 14 3 4,6

5KHbi ,n¡ocTMrHyTb p a 3 M e p o B H O B o p o ^ x f l e n H B i x (OXOJIO 4 0 MM) rrpMMepHO

nepe3 M e c H i j . 3 T O n p e ^ n o j i o ^ e H M e n o ^ T B e p ^ ^ a e T c n HaniMMM M a T e p w a -

jiaMM. 3 a M e T H b i e n p o c T b i M r j i a 3 0 M SMÖPMOHBI x o H C T a T n p y i o T C f l y caMOK

A O O b i T b i x B n e p B b i x n n c j i a x a n p e j i n ( n e p B a n 3 a n p e j i n ) , a n e p B b i M BBIBO-

HOK 3 a p e r M C T p M p o B a H 2 8 a n p e j i n . H o B o p o ^ ^ e H H b i e B B 0 3 p a c T e 1 — 2 flHeíí

MMejiM ßJiMHy 42—44 MM. H a m e Bcero S e p e M e H H b i e caMKM BCTpenaioTCH B a n p e j i e . C p e ^ n 2 1 MCCJief lOBaHHbix B a n p e j i e c a M o x — 1 7 ÖBIJIM 6 e p e -

M e H H b i e M 4 x o p M í i n j n e ( 2 9 a n p e j i n ) . B M a e M3 2 3 MCCJIE^oBaHHbix c a M o x

S e p e M e H H b i x o x a 3 a j i o c b 5 , XOPMHEU;MX — 1 5 , o ^ H a HJiOBan M o ß H a n p n -

ß b i j i a n c a M x a p o j x ^ e H M H 3 T o r o r o ^ a . B M i o H e floöbiTb 6 e p e M e H H b i x c a M o x

H e y z j a j i o c b , x o p M H i i j M e B C T p e n a j i M C b p e ^ x o ( T o n b x o TPM) M y j x e 3 a x a H -

HMBajiM j i a x T a i j H K ) . H a m e flpyrnx JIOBMJIMCB n p n ô b i J i b i e caMXM. B M i o j i e

ö e p e M e H H b i x M XOPMHUJ;MX c a M o x y ^ x e HeT. C j i e ^ o B a T e j i b H O , caMXM n p M -

HOCHT n o M e T B a n p e j i e — M a e . I I o c j i e ^ H H a 6 e p e M e H H a a c a M x a 3 a p e r M C T p M -

p o B a H a 1 3 M a n . M 3 nHTM e e SMÖPMOHOB TPM ÖBIJIM B n p e ^ p o ^ o B O M COCTO-

HHMM M MMejiM p a 3 M e p B I 34,0—40,5 MM, a ß B a p a 3 0 p ß M p 0 B a J I M C B . CpOK p o o T a SMÖPMOHOB n o c j i e « M a n a y 3 B i p a B e H OXOJIO M e c n i j a .

Page 7: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

Pa3MHOîKenne cM6npcKoro KpoTa 361

y ôepeMeHHbix caMOK OTMeneHO OT 3 ro 6 SMÔPMOHOB. Hauje Bcero B C T p e n a e T C H 4 M 5 SMÔPMOHOB ( T a ô j i n i j a 1 ) . B raes^AX HAII^SHBI BBIBOA-

KM c 3 ( 3 ) , 4 ( 4 ) , 5 ( 4 ) , 6 ( 1 ) * AETEHBIUIAMH. X y p K O B ( 1 9 3 8 ) B BOCTOHHOM

CHÔMPM B Miojie Harneji flBa rHe3fla c 4 M 5 FLETEHBIINAMH.

V. OECy^KflEHME MATEPMAJIA

CnepMaToreHe3 y CHÖHpcKoro KpoTa b OKpecTHocTHX HoBOCMÖnpcKa HacTynaeT b Hanajie — cepeAHHe Man, cnepMaToreHMH okojio cepeAHHbi Maa. roH npoMCxo^MT b Mae—niojie, b o3m o ä h o 3axBaTBiBaeT h aBrycT. Ha AjiTae cnepMaToreHe3 HanMHaeTCH b KOHije anpejin m flocTwraeT Han-ÖO.TTBineii MHTeHCMBHOCTM B MIOHe (B o p o fl y JIM h a, 1951, 1953).

B TO ace BpeMH, ôepeMeHHBie caMKH CMÔMpcKoro KpoTa BCTpenaiOTCH B TeneHwe Bcero anpejin, a B KOHije MecHija KopMHmwe caMKM m BBIBOA-

KM. T a x o e HecooTBeTCTBMe BpeMeHM co3peBaHMH caMi;oB M pojK^eHnn MO-Jio/jbix MOXHO OÓTJHchmtł jiMniB HajiMHMeM jiaTeHTHoro nepno^a B pa3-BMTMH 3M6pHOHa, HTO £OKa3aHO mCTOJIOrHHeCKHMH MCCJie OBaHMHMM B a e B C K o r o (1967, 1970).

NOßABJIHIOMEE ÖOJIBIHMHCTBO npnÔBijiBix caMOK ^OCMRAET nojiOBO-

3 p e j i o c T M B ROA PO5K,A;EHMH, BCKope nocj ie MX n e p e x o ^ a K CAMOCTOHTEJIB-

HOÍÍ JKM3HM, M KPOIOTCH NEPE3MM0BABINNMM caMijaMM. IIpMÖbiJiBie caMijbi

ynacTMH B roHe B roß MX PO>KfleHMH He npMHHMaiOT, CO3PEBAN B B03pacTe

OKOJIO ro,zia. IIepe3MM0BaBHiMe, poAMBinne caMKM KPOIOTCH p a m n e n p n -

ÔBIJIBIX, e m e BO BpeMH BCKapMJiMBaHnn noTOMCTBa. PacTHHyToe noHBJie-

HMe BbIBOflKOB BeCHOH BepOHTHO 06yCJI0BJIMBaeTCH He OAHOBpeMeHHBIM

noKpBiTHeM MOJiOflBix H nepe3HM0BaBiHMx caMOK B NPEFLBMYMEM RO^y H

aCHHXpOHHBIM pacnaflOM BbIBOflKOB C pa3HBIM HMCJIOM fleTeHBIHieił. A K -

TMBHOe paCCejieHMe B3pOCJIBIX CaMIJOB C npM3HaKaMM nOJIOBOH aKTHBHO-

CTH, no BpeMeHM CMHXpOHHO C M3CC0BBIM pO^KfleHHeM y caMOK. OnJIOßO-

TBopeHHoe HMIJ;O ocTaeTca 6e3 M3MeHeHMM AO anpe j in c j i eAv iomero ro/ja. KpOT OTHOCMTCH K HMCJiy BHßOB C reHeTMHeCKH ^eTepMMHMpOBaHHOM

SMÔpMOHajiBHOM ,a;nanay30M Ha CTa MM TMna ßjiacTyjiBi, npoHBjiHK)iii;eM-CH B KaJK^OM penpO^yKUMOHHOM UHKJie. n p H 3T0M MaKpOCKOnMHeCKM 3a-pOßblHI OÖHapy>KMBaeT M3MeHeHHH CBH3aHHBie JIMIHB C yBeJIMHeHHeM pa3-MepoB ( B a e B C K M M , 1967) B Miojie—OKTHÔpe 3apo,n;bim yBejiMHMBaeT pa3MepBI OT CTaflMM K CTa MM (CTa^MH flpoßjieHMH 126—140 M, paHHHH 6JIACTOU;MCTA 2 9 4 — 3 3 6 M, NO3AHHH ßJIACTOIJMCTA BPEMEHM RJIYÔOKOÎI NXA-

nay3Bi — 432—581 M). MMTOTMnecKan aKTMBHOcTB 6jiacTou¡MCTBi MHTeH-CMBHO T0PM03MTCH. ^OÖblTbie H3MH B pa3HBie TO^BI C3MKM B (£>eBpajie, MAPTE M caMOM Hanajie anpejui HMejiM JIMIHB cjierKa yBejiMneHHBie M3TKM c em;e HE BMAMMBIMM npocTbiM rjia30M SMÔpMOHaMM Ha CTa^HM ßjiacTO-mMCTbl.

*) B CKOÔKax yKa3aHO hmcjio rHe3A c aHHbiM KOjiKHecTBOM fleTeHbnneii KpoTa.

Page 8: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

362 E. C. lOflMH

JlaTeHTHtiit nepno,n; B pa3BMTHM 0nji0fl0TB0peHH0r0 nííija MBI pac -CMaTpMBaeM KaK oflHy M3 C | D O P M peajiM3aipm aflanTaijMM, npn3BaHHbix fljra npeo^ojieHMH sjiHMiiTnpyioinMx c^axTopoB. C T p o r a H O B (1957) CBO^mt ÓMOJiorMHecxoe 3HaneHne ,n;nanay3bi x npncnocoSjieHHio, HanpaB-jieHHOMy Ha nepeHeceHwe roHa Ha 6ojiee SjiaronpwHTHoe B X O P M O B O M O T -

HoniGHHM BpeMH, Tax x a x TOH TpeSyeT óojibinoro HanpHJxeHiiH opraHH3Ma m cooTBeTCTByK>m;Mx SHepreTMHecxMx 3aTpaT. T a x a n oijeHxa HBJieHMH Ha Haiu B3rjiH73; 0,zj;H0CT0p0HHaH, He pacxpBiBaeT nojiHOCTBK) 6MOJiorMHecxopí cynj;HocTM ^nanay3Bi B P A 3 B H T M M S M Ó P N O H A M 3aTpy^HHeT oó'BHCHeHMe MexaHM3Ma ero B03HiixH0BeHMH. B Heíi oÓHapyjKHBaeTCH cepBe3Hoe npo-

TMBOpeHMe CaMXH, B OCHOBHOM OTBeTCTBeHHBie 3 a C O X p a H e H H e nOTOM-

CTBa, B CaMBIM HanpH5KeHHBlíí MOMeHT OXa3BIBaiOTCfl B MCXJIIOHMTeJIbHO TpyzjHbix ycjiOBHHX. B anpejie, xor#a HannHaeTCH HHTeHCMBHbiíi pocT 3M6pHOHOB M BO BpeMH BblXapMJIMBaHMH fleTeHblIHeM, nOHBa 3aMep3LLiaH, ^oóbiTb nraijy TpyzjHO, m 3BepbKM X O P M H T C H B O C H O B H O M 3a cneT 3anacoB flOJKAeBbix HepBeíi. BecHoíi 6JIH3 rHe3A0Bbix xaMep aBTop oÓHapy^xMBaji B oflHOM 3anace 2 xr ( O X O J I O 2600 3 X 3 . ) FLOJKFLEBBIX nepBeíí. XO,ZI;BI He-pe^XO 3aÓMTbI JieflHHHblMM npoSxaMM M3 npOHHXHieM B HHX M 3aMep3Hieíl BemHeíí B O ^ B I M J I M 3aTonjieHbi. O^HOBpeMeHHo caMxn J I M H H I O T , Ha H T O

Taioxe Heoóxo^MMbi .zjonojiHMTejibHbie sHepreTHHecxne 3aTpaTbi m fíeü-CTBHTejiBHO MCXjiiOHMTejibHoe HanpH^xeHjie opraHM3Ma. M TeM He MeHee O T S O P 3 a x p e n m i Taxyio N O C J I E F L O B A T E J I B H O C T B p e n p o ^ y x u ; M O H H O R O ijMXjia.

Mbi oi eHMBaeM HBJieHue flnanay3bi npe^x^e Bcero xax npncnocoSjie-HMe HanpaBjieHHoe Ha nepeHoc po^^eHMH MOJIOAMX Ha 6ojiee paHnee BPEMH. 3 T O o,a¡Ha M3 aAanTau;Mií B ijemi npncnocoSjieHHM, cnocoScTBy-lonjan npeoAOJieHMK) pnfla JiMMMTMpyiomnx c£>axTopoB, cneLjM(|)HHHaH TOJIBXO flJiH c n 6 n p c x o r o xpoTa, 3B0JiK)ii;M0HMp0BaBHier0 M jKMByni;ero B HawSojiee cypoBbix xjiMMaTMHecxMx ycjiOBMHX, neM ^pyrwe npe^cTa-BMTEJIM ceMeíicTBa. OS'bHCHeHMe ee CBO^HTCH X cjie/jyioinHM nojiojxeHJi-HM. Hawóojiee y3XMM nepHO^OM B 5XM3HM cn6Mpcxoro xpoTa HBJIHKDTCH

cypoBbie MajiocHe^cHbie 3MMbi. OT Toro xax 3Bepn nepejKMBaiOT cypoByio 3HMy, BO MHoroM 3aBncnT cyn;b6a nonyjiHu;HM BM,n;a Ha ^aHHOíi TeppHTO-puM. Bojiee rjiySoxoe npoMep3aHiie rpynra, neM cpe^Hee MHorojieTHee, 3aTpyflHHeT ^oGbiMy ^o^AeBbix HepBeii (^axce M3 3anacoB), cocTaBJin-IOUJMX ocHOBy nnineBoro paijMOHa, BCJie^CTBne nero xpoTbi cTpa^aiOT OT

He^ocTaTxa nMHi¡ii. PlcTomeHHBie 3Bepbxn noxM^aiOT CBOM MH^MBHAyajib-ribie ynacTXM, BBIXOAHT Ha noBepxHocTb cHera, coBepmaK)T 3HaHMTejib-TXBIO nepexoHeBKM, CT3HOBHTCH XCEPTBOÍI nn i i j (COB, BopoH, copox h np.) M 3Bepeíi, MJIM N A M E Bcero norMÓaiOT, He Haü^h GjiaronpMHTHbix yCJIOBMM.

Kax noxa3ajiM Mccjie^oBaHMH IIlTaíiHa (S t e i n, 1951) no eBponeü-cxoMy xpoTy, nocjie cypoBbix 3 M M M 3 nonyjiHi^MM B B U X M B A I O T caMbie Meji-

Page 9: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

Pa3MH05KeHHe Cn6npCKOrO KpOTa 363

KMe ocoßn, y xoTopBix cyTOHHBiií pan;MOH B aöcojiiOTHOM Bece 3HaHHTejiB- Ho MeHBine, HeM y ßojiee xpynHBix 3BepBX0B. B ycJiOBHHx cypoBoíí 3M-MŁI MEJIXMM x p o T a M Jierne AOÔBITB HeoôxoflHMoe ¿I;JIH NOHFLEPXAHHH

2KH3HM xojiMHecTBO xopMa, HeM xpyiiHBiM. ITocjie TaxMx 3MM nonyjraijnH xpoTa «MejiBHaeT». Ha^o nojioraTB, HTO no aHajiornHHOMy npnHijMny ^en-CTByeT MexaHii3M OTßopa m y c n ß n p c x o r o xpoTa. B STOM cjiynae B cypo-Byio 3MMy OT6OP OTMETAET B nepByio onepe^B caMBix xpynHBix 3Bepeïï

B3pOCJIBIX CaMIjeB, XOTOpBIM FLJIH nO^^ep^XaHMH 5KM3He^eHTejIBHOCTM TpeßyeTCH HanßojiBinee xojiMHecTBo nnnj;pi. ßajiee B HeBBiro^HOM nojio-jxeHMM oxa3BiBaK)TCH B3pocjiBie caMXM n npnÔBijiBie caMupbi. HanSojiB-rnne maHCbi Ha BBDKMBaHMe y caMBix Mejixwx npwÔBiJiBix caMOx. H a Hain B3rjiH^; aßanTMBHBiii x a p a x T e p ^nanay3Bi 3axjirc>HaeTCH B oSecnenerom B03M05KH0CTH paHHerO p05K/];eHMH MOJIOßBIX M yCJIOBHM OnJIO^OTBOpeHMH npnßBijiBix caMOx B rofl MX po5x,o;eHMH. B pe3yjiBTaTe B 3MMHen nonyjia-UMM xpOTa 0Xa3BIBaK)TCH pa3H0B03paCTHBie OnJIOAOTBOpeHHBie caMXM. B 3T0M cjiynae uiaHCBi Ha coxpaHeHMe BM^a B sxcTpeMajiBHBix ycjiOBMHx B03pacTaK>T, Tax xax y onjio/i;oTBopeHHBix MOJIOABIX caMox ßojiBine Be-POHTHOCTM BBI5KHTB n p M OrpaHMHeHHBIX B03M0JXH0CTHX ßOÖBIBaHMH X O p -

Ma. BecHOM OHM A^AyT npMnjio,n¡ ;;a>xe npn rnôejin ocTajiBHBix coHJieHOB nonyjinniiH. MHBIMM cjiOBaMM, oßecnenaT BoccTaHOBJieHne HMCJICHHOCTM BM^a M OCBOeHMe TeppMTOpMM OCBOÔO^MBUieMCH B CJießCTBMM MaCCOBOM rMßejiM xpoTOB. H a AjiTae Taxne HBjieHMH Ha6jno,n;ajracB Heo^HOxparao. IloCJie XOJIOflHBIX MaJIOCHe^XHBIX 3MM, B TeHeHMe HeCXOJIBXMX JieT, B Mec-Tax paHee HBJIHBUIMXCH OCHOBHBIMM paiioHaMM npoMBicjia xpoTa, ero He yzjaBaJiocB oßHapyjxHTB. ^epes HexoTopoe BpeMH, BM^MMO 3a cneT pac-epe^OTOHOHMH 3BepBX0B M3 MeCT MX nepe^KMBAHHH, HMCJieHHOCTB BM^A BOCCTaHaBJIMBaeTCH.

T a x npeflCTaBJiHeTCfl a B T o p y 6 n o j i o r n H e c x o e 3 H a n e H n e HBJieHUH

fl;Manay3BI B 5XM3HM CMÔMpCXOrO x p O T a . M e x a H M 3 M B 0 3 H M X H 0 B e H M H M 3 B 0 -

jnoijMOHHBie HCTOHHMXM , n ; i i a n a y 3 B i H e HCHBI. O n B i T K y p B e M M a p y a (I;MT.

no E a e B c x o M y , 1970) no o x j i a H c ^ e H M i o ö e p e M e H H B i x x p B i c noxa3ajiM, HTO rnnoTepMMHecxoe B03,zjeMCTBMe BBi3BroaeT ,a;nanay3y ßjiacTOMMCT M n o ^ T B e p j x ^ a e T a ^ a n T M B H o e 3 H a n e H M e (£>eHOMeHa. H e x o T o p B i e M c c j i e ^ O B a -

Tej iM c B H 3 B i B a i O T HajiMHMe ^ M a n a y 3 B i y p a 3 H B i x XŒBOTHBIX C n j i e i i c T O -

IJEHOBBIM o j i e ^ e H e H M e M . M O X H O BBi f lBMHyTB NPE^NOJIOÍKEHME, HTO n e p B O -

H a n a j i B H O CMÔMPCXMM x p o T MMeji OÖBIHHBIM p e n p o ^ y x T M B H B i í í U¡MXJI HE

T0pM03Hn^MMCH flnanay3oii. BO3MO5XHBI ß B E c x e M B i 3 a x p e n j i e H M H j i a T e H T -

H o r o n e p n o f l a . Y npnÔBijiBix c a M o x , n 0 3 £ H 0 noxpBiBniMXCH B r o a MX

pO^K^EHMH, HaCTynMJIO TOpMOJXeHMe B pa3BMTMM SMÔpMOHa N O ß BJIMHHM-

e M H a c T y n M B m e r o o c e H H e r o n o x o j i o a a H M H , / j o H a c T y n j i e H M H Ô J i a r o n p M H T -

HLIX ycj iOBMM. T o p M O J x e H M e M o r j i o H a c T y n M T B n o # BJiMHHweM J i a x T a n M M y

B3pOCJIBIX X O p M H H ^ M X , B T O p M H H O nOXpBIBUIMXCH CaMOX, a 3 a T e M yCMJIMTB-

Page 10: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

364 E. C. lOflMH

c a no,n; B03^eiicTBMeM HeÓJiaronpiiHTHBix TeMnepaTypHBix ycjiOBMM. B flajiBHeiiiiieM OT6OP 3 a K p e n m i 3TO BBiroflHoe .ZJJIH BH^a KanecTBO. OFLHA-KO B 3TOM Te3MCe CKpBITO npOTMBOpeHMe BeCHOM 3M6pMOHaJIBHaH AMa-n a y 3 a npepBraaeTCH M HaniíHaeTCH HHTeHCHBHBiií pocT 3M6PMOHOB rrpw 6 o -j i ee HeSjiaronpMHTHBix TeMneparypHBix ycjioBHHX, neM B n e p u o f l H a n a -Jia TOpMOJKeHMH. B03M05KH0, HTO 3T0 oS'BHCHHeTCH BTOpHHHBIMH M3MeHG-HMHMH KJiMMaTa, Kor,o;a y5Ke yeraHOBHJiacB M reHeTMHecKM 3 a K p e n m i a c B BBipaSoTaBinajiCfl IJMKJIHHHOCTB. HaKOHeu;, MOXCHO ripearlo JIOJKMTB, HTO ^Manay3a B pa3BMTnit 3M6pMOHa 4)MJioreHeTHHecKM nepBMHHa, a OTcyT-CTBME e e y flpyrwx BM,ZJ;OB MCTopwHecKH 6 o j i e e no3f lHee HBJieHPie.

J I M T E P A T Y P A

1 . B A E B C K H Ü I O . E . , 1 9 6 7 : I J M T O - M KAPMOMGTPMHECKME WCCJIEFLOBAHMH SJIACTOHMCT

K P O T A (Talpa altaica) N E P M O ^ A flnanay3bi. ^OKJI . AH CCCP, 6 H O J I . , 176, 4: 5-6. 2. E a e B C K M í i KD. E„ 1970: 3M6pM0HajibHaH £nanay3a MJieKonHTaiomMx. A B T O -

pecJjepaT / JOKTOPCKOÍÍ flwccepTaijMM. H O B O C M 6 H P C K .

3. B o p o A y j i M H a T. JI.,1951:0 jiaTeHTHOM N E P N O ^ E B P A 3 B M T N N 3 M 6 P N O H A ajiTaíi-CKoro KpoTa. ftOKji. AH CCCP, 30, 4: 689-692.

4. B o p o f l y j i w i i a T. JL, 1953: K 6nojiornM ajiTañcKoro KpoTa. Tp. MH-Ta Mopcfco-jiomn JKMBOTHBIX H M . A. 14. C E B E P Q E B A , 9: 250—280.

5. flenapMa H. K., 1951: KpoT. 3aroTM3^aT: 1-47. 6. J e n a p M a H, K., 1953: Oco6eHHOCTM crpoeHMH nojiOBoro annapaTa m 6nojiorwM

pa3MHOJKeHMH eBponeilCKHX H CM6MPCKMX KPOTOB. Tpyflbl, BceC0K)3HbIM HayHHO-MCCJieflOBaTejibCKMÍi HH-T oxoTHMHbero npoMbicjia, 13: 98—115.

7. 14 B a H T e p 3 . B., 1968: MaTepwajibi K n3yHeHMio KpoTa (Talpa europaea L.) B KapejiMw. 3anncKM NETPO3ABO,QCKORO KH-Ta 6MOJIORHHECKKX HayK, 41, 3: 1 8 6 - 2 0 2 .

8. K a 3 a H c K a H B. R . , 1952: KpoT T O M C K O M o6jiacTM M ero npoMbicjiOBoe ncnojib-30BaHMe. Tp. TOMCK . Toe. yH-Ta, 118: 101-106.

9. K a 3 a H C K a n B. I\, 1953: BMOJiorMH pa3MHOJKeHMH cwSwpcKoro KpoTa (Talpa altaica N i k.) Tp. T O M C K . Toe. yH-Ta, 123: 115-118.

10. K o n bi JI o B 14. n. , 1948: OxoTHMHbe X O 3 H Í Í C T B O MpKyTCKOíí O6JI. MpKyTCK. 1 1 . O x o T H H a M. B., 1 9 6 6 : ^ajibHeBOCTOHHbiíi K P O T M ero npoMbiceji. 1 4 3 « . „Hay-

K a " : 1 - 1 3 6 .

12. Ü A B J I H H H H B. H., 1956: Pa3MH03KeHMe M cpoKM npoMbicJia KpoTa Ha Ypajie. 3oojior. JK., 35, 4: 606-613.

13. n O f l C T a B O H K M H A. M., 1947: nOJIOBOÍÍ HMKJX OfiblKHOBeHHOrO KpoTa. y «i. 3anMCKn MOCKOB. neflHHCTMTyTa, 40: 103-158.

14. C T p o r a H O B C. y . , 1957: 3Bepn Cw6npn. HaceKOMOHflHbie. 143«. AH CCCP: 1-267. MocKBa.

15. $ o j i H T a p e K C. C., 1932: PacnpocrpaHeHue, 6nojiornH m npoMbiceji Kpora (Talpa europaea brauneri S a t u n.) na yKpawHe. B IOJ I J I . M O C K O B . o6m. wcnbiT. npwpoflbi, 11, 3-4: 235-302.

16. X Y F L H K O B n . H., 1938: KpoT B B O C T O H H O Í Í Cw6npn. O-rneT 3a 1937-1938 r. PyKonucHbifi <$>OHA B0CT0MH0-Cn6npcK0r0 OT ejieHMH BH1403 (r. MpKyTCK).

17. I I l T p a y c y . P., 1961: EHOJiorMH KpoTa B JlaTBMücKoií CCP. C6. <E>ayna Jlar-BMHCKOÍÍ CCP, III. Pura: 227-241.

Page 11: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

365

18. lOflMH B.C., 1970: ApxMTCKTypa rHe3ßa cwöiipcKoro KpoTa. M3fl. CM6. OTACJL AH CCCP, 6nojior., 15: 98-103.

19. lOf lHH B. C., 1972a: EnojiorHHecKne OCOOCHHOCTM CH6wpcK0r0 KpoTa (Asioscalops altaica N i k o 1 s k y, 1883) CBH3AHHBIE c PA3MH03KEHMEM. M3B. CH6. OT^. A H CCCP, 6nojior., 10, 2: 64-75.

20. I O Ä M H B . C., 19726: 3anacaHHH CH6MPCKMM KPOTOM AOAC^EBBIX n e p B e f i KAK OFLHA M3 aßanTauHii K 3KM3HH B ycjiOBHHx KjiKMaTa CH6MPM. Ü3B. CM6. OTfl. AH CCCP, 6noj ior . , 15, 3: 1 3 3 - 1 3 6 .

21. S t e i n G. H. W., 1951: Populationsanalytische Untersuchungen am europäis-schen Maulwurfe. Zool. Jb. (Syst.), 79: 567—590.

Accepted, February 10, 1974.

Biological Institute, Academy of Sciences of S.S.S.R., Novosibirsk, Frunze 23b.

B. S. JUDIN

WŁAŚCIWOŚCI ROZRODU ASIOSCALOPS ALTAICA NIKOLSKY, 1883

Streszczenie

W rozrodzie kreta A. altaica obserwuje się zjawisko pauzy w rozwoju zapłodnio-nego jaja. Okres rui przypada na miesiące od maja do końca sierpnia. W rozrodzie biorą udział wpierw samice-przezimki, a dopiero później samice urodzone w danym roku. Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku około roku. Zapłodnione jajo po-zostaje bez zauważalnych zmian do kwietnia następnego roku, a rzeczywisty wzrost embrionu trwa około miesiąca. Młode rodzą się w końcu kwietnia i w maju. Rozwój gniazdowy trwa około miesiąca. Liczba młodych w miocie waha się od 3 do 6 a średnio wynosi 4,6.

Zjawisko diapauzy jest, zdaniem autora, wyrazem adaptacji do warunków suro-wego klimatu Syberii. Pozwala to bowiem na wczesne rozpoczynanie okresu uro-dzeń i wczesne dojrzewanie młodych urodzonych w danym roku. Zatem zimują za-płodnione samice urodzone w danym roku lub poprzednich latach, jednakże te naj-młodsze mają największe szanse przeżycia mroźnych i prawie bezśnieżnych zim, gdyż potrzebują mniej pokarmu niż osobniki większe.

Page 12: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

A C T A T H E R I O L O G I C A , Vol. X I X , 24. P l a t e VII .

PMC. 1. PA3BMTNE ceMenuMKOB y caMueß cnöwpcKOro KpoTa. a — 8 anpeJiH CGMCIÍHHKH C pbixjiofi TKanbio, MejiKwe, npH^aTKM M ceMenabie ny -3bipbKM yrneTenbi. CnepMaTorene3a HeT, 6 — 1 9 anpejiH, renwTajiMH 3naHMTejibiio yBejiMHMJiMCb, HO c n e p M a T o r e n e 3 a e m e neT, B—r — 5 MHDHH, NOJIOBA« cwcTeMa B p a s -rap rOHa.

B. S. J u d i n H T

aucioT phbt.

Page 13: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

A C T A T H E R I O L O G I C A , V o l . X I X , 2 4 . P l a t e V I I I .

R 0 1 .

PMC. 2. M3MENEHME MBTKM y n p n 6 b i j i b i x caMOK.

a — M a T K a n p n 6 b i J i O M , H e n 0 J i 0 B 0 3 p e . J i 0 M , c a M K H n e / j a B n o o c T a P M B i u e i i m e 3 . n o

( 2 8 MAS 1 9 6 9 ) , 6 — MATKA NOJIOB03PEJIOFI CSMKH ^OSBITOM 9 HIOHH 1 9 6 9 r . , B, r , —

MATKH n 0 j i 0 B 0 3 p e j i b i x e a M O K , flo6biTbix B K o n i j e a B r y c T a , p a 3 M e p b i c o K p a T m m c b ,

H a c T y n M j i a flManay3a B PA3BMTHM 3 M 6 p n o H a .

B . S . J u d i n auctor phot.

Page 14: Asioscalops altaica Nikolsky1883 - rcin.org.pl€¦Asioscalops altaica Nikolsky1883 , Reproduction o Asioscalopsf altaica Nikolsky1883 , [C I Ta6j] h.3 pHC.] B pa3MHOJKeHM cn6npcKor

ACTA THERIOLOGICA, Vol. XIX, 24. P la te IX.

Piic. 3. Pa3BMTne 3M0pMOiiOB y GepeMemibix caMOK c w 6 n p c K 0 r 0 K p o T a .

a - 3 anpejiH, 3M6pnoiibi eme ne ccpopMHpoBajiwcb, 6 — 14 anpejin, 3M6pnoHbi eABa 3aMeTHbi, b—18 anpejiH, SMÖpwoiibi MHTencHBHO pacTyT ( j i e s b i f i pe3op6npyeTCJi OT

HOBPEJKAENMH KannaiiOM M OTCTaji B pocTe 3a 3 ^HH na 4,5 MM.), r — SMÖpwoHbi noji-HOCTbK) cdbopMMpoBajiMCb, — onaBiiiaH MaTKa .qaBno po/jMBiiieii, icopMHiueii caMKw.

B. S. Judin auctor phot.