atedra i Klinika Dermatologii - dermatologia.wum.edu.pl · 965 Katedra i Klinika Dermatologii jeszcze przed wojną ukazały się pierwsze prace naukowe M. Grzybowskiego dotyczące

964

Maria Błaszczyk-Kostanecka

Katedra i Klinika Dermatologii

nazwa w 2008 r.pierwsza nazwa – Klinika Dermatologiczna

Warszawska Klinika Dermatologiczna powstała jako placówka uniwersytecka w 1920 r. w ramach Uniwersytetu im. Józefa Piłsudskiego. Jej pierwszym kie-

rownikiem został prof. dr hab. n. med. Franciszek Krzyształowicz (ryc. 1), jeden z najwybitniejszych dermatologów polskich, cieszący się ogromnym autorytetem również za granicą. Będąc uczniem Unny, zajmował się histopatologią i histogene-zą chorób skóry i miał w tej dziedzinie wybitne osiągnięcia. O uznaniu, jakim cie-szył się w Europie świadczy najlepiej wybranie go w roku 1928 na pierwszego Preze-sa nowo powstałego w 1927 r. Związku Dermatologów Słowiańskich, w skład którego wchodziły obok Polski również kraje o szczególnie wysokim poziomie kadry derma-tologicznej – Jugosławia, Bułgaria, Czechosłowacja. Dużym wyróżnieniem było tak-że powołanie go do 11-osobowego Komitetu Ligi Towarzystw Dermatologicznych.

Do asystentów Kliniki zaliczali się wybitni dermatolodzy, m.in. Marian Grzy-bowski, Adam Straszyński, Wojciech Kapuściński, Witold Borkowski.

Wysoki poziom warszawskiej dermatologii był związany w dużej mierze ze Szpi-talem św. Łazarza, którego dyrektorem był utalentowany klinicysta dr n. med. Ro-bert Bernhardt, a pracownikami wybitni dermatolodzy, późniejsi profesorowie, Bogdan Michałowski, Ludwik Kwazebard i Edward Bruner. Placówka cieszyła się ogromną popularnością, przy czym posiadała najnowocześniejszą na owe czasy apa-raturę do finseno- i rentgenoterapii, a konkurencja, jaka wytworzyła się między Kli-niką a Szpitalem, wpłynęła korzystnie na rozwój polskiej dermatologii. Po nagłej śmierci prof. Krzyształowicza w 1931 r. obowiązki Kierownika Kliniki objął młody, niedawno habilitowany docent Marian Grzybowski (ryc. 2), wykształcony głównie we Francji, utalentowany klinicysta i histopatolog. W tym okresie Klinika nie miała ani nowoczesnych pracowni, ani doświadczonego zespołu naukowego i młody do-cent rozpoczął od budowy fundamentów placówki uniwersyteckiej. Pomimo bar-dzo trudnych warunków, a w zasadzie braku warunków do działalności naukowej,

Prof. Wiesław GlińskiKierownik Katedry i Kliniki

965


jeszcze przed wojną ukazały się pierwsze prace naukowe M. Grzybowskiego dotyczące histogenezy raków skóry, mięsaka Kaposiego i lichen sclerosus, które w dużej mie-rze nadal są aktualne.

Wojna przerwała plany badawcze M. Grzybowskiego. Działalność naukowa Kliniki była oczywiście znacznie zredukowana, jednak prof. Grzybowski zorganizował tajne nauczanie, wykłady i zajęcia praktyczne, poma-gał osobom prześladowanym i zaangażowanym w wal-ce z okupantem. Asystentami Kliniki byli wówczas późniejsi profesorowie Franciszek Miedziński, Jan Ko-złowski, Józef Towpik, Marek Kozakiewicz, a także Ire-na Grzybowska. W 1944 r. Klinikę ewakuowano do bu-dynków Szpitala dla Psychicznie Chorych w Tworkach. Udało się również wywieźć część aparatury oraz za-bezpieczyć bardzo bogatą bibliotekę. W czasie Powsta-nia Warszawskiego budynek Kliniki został częściowo zniszczony, ale natychmiast po wyzwoleniu rozpoczę-to jego odbudowę.

Osobiste zainteresowania naukowe prof. M. Grzy-bowskiego były związane głównie z pracą kliniczną, histopatologią i histogenezą chorób skóry. Pasjonowa-ły go trudne diagnostycznie przypadki. W przeciwień-stwie do zainteresowań Bernhardta i Krzyształowicza, interesowały go mechanizmy etiopatogenetyczne, nie zadawalał się samą morfologią. Praca, która przyniosła mu największy rozgłos, dotyczyła przypadku nowotwo-rów skóry, określonych mianem uogólnionych skórnych guzów nabłonkowych, które są obecnie sklasyfikowa-ne jako specjalna odmiana keratoacanthoma – nazwana odmianą Grzybowskiego. Klinika pod jego kierunkiem rozkwitła, gwałtownie się zmieniając, wysunęła się na czoło w warszawskiej derma-tologii, uzyskując coraz większe uznanie w całym kraju, a nawet, dzięki nowocze-snym pracom, również i za granicą.

Najbardziej nurtowały profesora jednak problemy, które miały w tym czasie duże znaczenie epidemiologiczne – gruźlicy i sarkoidozy skóry oraz kiły, która szerzyła się w zastraszający sposób w okresie powojennym. Mając instynkt lekarza społecznika, M. Grzybowski zorganizował Przychodnię Gruźlicy Skóry, którą prowadził Franci-szek Miedziński, i pierwszy w Polsce wprowadził do leczenia kalcyferol, jedyny dzia-łający lek przeciwgruźliczy.

Najwięcej jednak wysiłku poświęcił M. Grzybowski walce z chorobami wene-rycznymi, inicjując na skalę ogólnokrajową akcję „W” z doc. Jerzym Suchankiem i dr. Tadeuszem Stępniewskim. Akcja ta w sposób spektakularny przyczyniła się do znacznego spadku chorób wenerycznych w Polsce. Dla celów walki z chorobami we-nerycznymi utworzono w 1949 r. na terenie Kliniki Instytut Wenerologii, którego pierwszym dyrektorem został właśnie Marian Grzybowski. Instytut ten następnie

Ryc. 1. Prof. Franciszek KrzyształowiczKierownik Klinikiw latach 1920-1931

Ryc. 2. Prof. Marian GrzybowskiKierownik Klinikiw latach 1931-1949

966

Dzieje I Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie

został w 1951 r. przekształcony w Instytut Dermatologii i Wenerologii pod kierownictwem docenta Jerzego Su-chanka, a przetrwał tylko do 1957 r., kiedy to uznano, że epidemia chorób wenerycznych wygasła. Jak bardzo było to złudne, przekonano się kilka lat później, gdy po-nowny wzrost chorób wenerycznych skłonił do reakty-wacji pracy instytutu w 1970 r.

W 1968 r. warszawska Klinika zorganizowała pierw-szy powojenny Zjazd Polskiego Towarzystwa Dermato-logicznego.

Po tragicznej śmierci prof. M. Grzybowskiego Kie-rownikiem Kliniki została Stefania Jabłońska (ryc. 3), która w 1954 r. uzyskała tytuł profesora. Zmienił się również częściowo zespół asystentów, starsi, doświad-czeni lekarze odeszli, obejmując samodzielne placówki,

a na ich miejsce przyszli ludzie młodzi, wykazujący motywację do pracy naukowej. W latach 50. XX wieku nastąpił dalszy rozwój Kliniki – powstały nowe pracow-nie (alergologiczna, mikologiczna, immunopatologii skóry), rozszerzono działalność ambulatoriów o nowe wysoko specjalistyczne poradnie [poradnia matki i dziecka, urologiczna, kiły (późnej kontroli kiły), chorób alergicznych i zawodowych]. Oddział szpitalny liczył 132 łóżka.

Klinika, która od 1952 r. stała się „częścią” Szpitala Dzieciątka Jezus, nawiąza-ła również owocną współpracę z placówkami Szpitala, m.in. Kliniką Neurologicz-ną, Klinikami Chorób Wewnętrznych, Kliniką Okulistyczną, Zakładem Radiologii. Prowadzono wspólne prace naukowe, które owocowały publikacjami zarówno w pi-śmiennictwie polskim, jak i obcojęzycznym.

Nawiązano współpracę naukową z licznymi ośrodkami dermatologicznymi w Europie i USA. Dzięki kontaktom z ośrodkami zagranicznymi dermatolodzy pol-scy mieli możliwość kształcenia się w najlepszych ośrodkach, m.in. w Klinice Der-matologicznej w Monachium, której kierownik, prof. Alfred Marchionini, ufundo-wał stypendia dla polskich dermatologów. W Klinice monachijskiej wykształciło się ok. 30 polskich dermatologów. Wielu z nich uzyskało następnie stopnie docentów oraz profesorów i objęło samodzielne placówki. Miało to niewątpliwie wpływ na dal-szy rozwój dermatologii polskiej. W tym czasie powstała tzw. Warszawska Szkoła Dermatologiczna, a Klinika została uznana za najlepszą Klinikę Dermatologiczną w Polsce. Samoistnie tworzyły się naukowe zespoły skupione wokół osób, które za-częły prowadzić tematyczne badania naukowe. Nie było wówczas żadnych instytu-cji, które czuwałyby nad tematyką badawczą i mogły finansowo wspierać ważniejsze projekty. Nie istniała możliwość zakupu wielu z odczynników, toteż z konieczności badania ograniczyły się do funkcjonalnej diagnostyki z wykorzystaniem istniejącej aparatury. W badaniach tych wyróżniali się doktor Bogdan Bubnow i doktor (póź-niej profesor) Bożena Łukasiak, którzy opracowali nowe metody badań fizjologicz-nych skóry przy wykorzystaniu specjalnie przystosowanych istniejących aparatów. W nieco późniejszym okresie dołączyła do nich doktor (później profesor) Anna Koź-mińska, która jako pierwsza, we współpracy z Kliniką Neurologiczną, wykazała za-burzenia czynnościowe układu nerwowego skóry zarówno w twardzinie układowej,

Ryc. 3. Prof. Stefania JabłońskaKierownik Klinikiw latach 1950-1990

967


jak i w postaciach wyłącznie skórnych. Starsi, doświad-czeni dermatolodzy awansowali, obejmując stanowi-ska profesorów w innych Akademiach: prof. Franciszek Miedziński został profesorem Kliniki Dermatologicz-nej w Gdańsku, doc. Jan Kozłowski, znakomity klini-cysta, został profesorem w Instytucie Doskonalenia Kadr w Bydgoszczy. W Klinice warszawskiej utworzy-ła się nowa kadra o dużym potencjale badawczym, na czele z wybitnym immunodermatologiem Tadeuszem Chorzelskim i z udziałem Marii Błaszczyk-Kostanec-kiej. Wokół nich skupili się młodzi dermatolodzy, któ-rych celem była działalność naukowa. Trzon kadry na-ukowej Kliniki stanowili ponadto: Sławomir Majewski, Wojciech Kostanecki, Wiesław Gliński i Andrzej Lan-gner, a później również Anna Kozłowska, Cezary Ko-walewski i Hanna Wolska. Ta grupa wybitnych pracowników naukowych w dużej mierze wyznaczała kierunki nie tylko rozwoju Kliniki warszawskiej, ale wpłynęła na poziom dermatologii polskiej i jej miejsce w świecie.

Głównymi z obranych kierunków były immunologia i immunopatologia. Szcze-gólnie aktywny był badający autoimmunologiczne choroby pęcherzowe zespół pod kierunkiem Tadeusza Chorzelskiego z udziałem Marii Jarząbek-Chorzelskiej, Marii Błaszczyk-Kostaneckiej, Ewy Maciejowskiej, Stefanii Jabłońskiej, Anny Kozłowskiej, Cezarego Kowalewskiego, Małgorzaty Olszewskiej, Teresy Kraińskiej.

Najważniejszymi osiągnięciami w dziedzinie chorób pęcherzowych było opisanie immunologicznych zaburzeń w pęcherzycy i pemfigoidzie, wyodrębnienie odmiany pęcherzycy opryszczkowatej i innych odmian pęcherzycy, głównie pęcherzycy IgA, wykrycie zaburzeń immunologicznych typu SLE w pęcherzycy liściastej, wykazanie patogenetycznego znaczenia przeciwciał w pęcherzycy, co pozwala na śledzenie po-stępów leczenia na podstawie miana tych przeciwciał.

Niewątpliwie wielką rolę odegrała współpraca z wybitnym immunologiem Erne-stem Beutnerem z Buffalo. Klinika Dermatologiczna stała się – częściowo dzięki bar-dzo rozwiniętej współpracy z zagranicznymi placówkami – znana w świecie i uzna-na za jeden z wiodących ośrodków immunodermatologicznych.

Badania z zakresu autoimmunologicznych chorób pęcherzowych zostały opubli-kowane w wielu pismach, w dużej części zagranicznych o wysokim standardzie, tak że Klinika warszawska jest na ogół kojarzona z immunodermatologią, a nawet zo-stała określona na Trójkontynentalnym Kongresie (Europy, Ameryki i Japonii) jako jedna z jej kolebek.

Zakres badań immunodermatologicznych rozszerzył się znacznie, obejmując nie tylko choroby pęcherzowe, ale również inne schorzenia o podłożu autoimmunolo-gicznym. Dużej miary wydarzeniem było opracowanie przez Tadeusza Chorzelskie-go testu wykrywającego glutenozależną enteropatię.

Główne osiągnięcia zespołu pod kierownictwem prof. dr hab. n. med. Marii Błaszczyk-Kostaneckiej (ryc. 4.) (do którego należą również S. Jabłońska, S. Majew-ski, A. Górkiewicz, D. Kencka i inni) dotyczą badań patogenezy i immunologii ko-

Ryc. 4. Prof. Maria Błaszczyk-KostaneckaKierownik Klinikiw latach 1990-2007

968


lagenoz i chorób twardzinopodobnych u dorosłych i dzieci oraz tocznia rumienio-watego.

Znaczenie priorytetowe mają badania stanów imitujących twardzinę, które wy-magają wyodrębnienia z powodu nie tylko różnic patogenetycznych, ale również od-miennego przebiegu, rokowania, a głównie leczenia. W tej dziedzinie osiągnięcia zespołu polegają na wyodrębnieniu niesklasyfikowanych kolagenoz (overlap), któ-re nie odpowiadają określonym jednostkom chorobowym, a mają cechy kliniczne i immunologiczne różnych schorzeń z tego kręgu. Scharakteryzowanie tych chorób ma szczególne znaczenie, gdyż są one często praktycznie nierozpoznawane i niele-czone odpowiednio. Zespół pod kierunkiem Marii Błaszczyk-Kostaneckiej wykazał miedzy innymi, że zmiany uważane za twardzinę układową dzieci są w istocie od-miennymi jednostkami chorobowymi (mieszana kolagenoza – MCTD, scleromyosi-tis, zespół syntetazowy i inne), które nie wymagają tak intensywnego leczenia im-munosupresyjnego, jak właściwa twardzina, a mogą być rozpoznawane na podstawie charakterystycznych markerów immunologicznych.

W badaniach metabolizmu tryptofanu w schorzeniach twardzinopodobnych, a zwłaszcza w fasciitis eosinophilica, na szczególne wyróżnienie zasługują prace dr Aleksandry Stachów. Za rolą tryptofanu również w patogenezie twardziny prze-mawiają opisane przez ten zespół twardzinopodobne zmiany fenyloketonurii. Nato-miast fasciitis eosinophilica, uważana za odrębną jednostkę z grupy kolagenoz, wy-daje się być w istocie nietypową odmianą twardziny.

Wieloletnie badania Kliniki Dermatologicznej nad rolą układu nerwowego w twardzinie znalazły ostatnio szerokie potwierdzenie w pracach ośrodków euro-pejskich i amerykańskich. W ostatnich latach prace tego zespołu dotyczą związku zaniku połowiczego twarzy z twardziną, co wykazano w oparciu o rozbudowane no-woczesne badania elektrofizjologiczne prowadzone we współpracy z prof. Leszkiem Królickim z Zakładu Medycyny Nuklearnej. Wyodrębniono również twardzinopo-dobne genodermatozy, w dużej części uprzednio nieznane.

Badania kolagenoz były prowadzone zarówno w zakresie klinicznym i patofizjo-logicznym, jak i w aspekcie poznawczym i eksperymentalnym (pod kierownictwem S. Majewskiego z udziałem J. Malejczyka, S. Jabłońskiej, M. Błaszczyk-Kostaneckiej i L. Rudnickiej) dotyczą angiogenezy i czynników antyangiogennych, czynników pobudzających i hamujących włóknienie (przy współpracy z prof. M. Trojanowską z USA), roli TNF -α w zjawiskach immunologicznych (z głównym udziałem J. Ma-lejczyka). Zespół ten ma wybitne osiągnięcia, opublikował liczne prace w pismach o wysokim standardzie, a badania, które prowadzi, są powszechnie znane poza gra-nicami kraju i szeroko cytowane.

Jednym z głównych kierunków badawczych zespołu pod kierunkiem S. Majew-skiego były również nowotwory skóry. Priorytetowy charakter ma wykazanie wiru-sów w genetycznym raku skóry oraz innych rakach (S. Jabłońska i S. Majewski we współpracy z Instytutem Pasteura w Paryżu).

Dalsze badania niespodziewanie wykazały udział wirusów brodawczaka nie tyl-ko w procesach onkogenezy, ale również proliferacji łagodnej, której modelem była łuszczyca. Prace były publikowane w pismach o bardzo wysokim standardzie. Cały szereg prac poświęcono badaniom mechanizmów onkogenezy wirusowej [S. Majew-ski, J. Malejczyk, W. Gliński, M. Haftek (Inserm Lyon), A. Langner i inni]. Poznanie

969


antyonkogennych i antyproliferacyjnych czynników stworzyło podstawy do badań nad działaniem retinoidów-agonistów i antagonistów receptorów jądrowych, a tak-że zastosowania retinoidów w praktyce klinicznej.

Zespół pod kierunkiem prof. A. Langnera ma wybitne osiągnięcia w dziedzi-nie badań nad działaniem leków przeciwłuszczycowych, a zespół kierowany przez prof. Hannę Wolską – w dziedzinie fotobiologii.

Badania alergologiczne rozpoczęte przez Edwarda Rudzkiego w latach 60. XX wie-ku miały charakter priorytetowy w kraju. Duże zainteresowanie tą, tak ważną, dzie-dziną spowodowało powstanie w ostatnich latach nowego zespołu badawczego pod kierunkiem prof. W. Glińskiego, który ma znaczące osiągnięcia w dziedzinie immu-nologii, głównie łuszczycy.

Jednym z głównych kierunków działalności naukowej Kliniki była wciąż jesz-cze niewykryta patogeneza łuszczycy. Priorytetowe znaczenie miało wykazanie jej autoimmunologicznego charakteru (zespół – S. Jabłońska, W. Gliński, A. Langner, H. Wolska). W ostatnich latach badania w tej dziedzinie głównie dotyczą metod le-czenia (prof. A. Langner z zespołem), fotolecznictwa i fotodermatologii (zespół pod kierunkiem prof. H. Wolskiej).

Poza głównymi nurtami zainteresowań Kliniki były w dużym stopniu prioryteto-we badania doc. W. Kostaneckiego nad cyklem włosowym u ludzi i zwierząt. Był on autorem monografii z dziedziny trichologii oraz 56 prac doświadczalnych i klinicz-nych, za które otrzymał prestiżową niemiecką nagrodę im. Schwarzkopfa w 1975 r. Z jego zespołu pochodzi dr Anna Kozłowska, obecnie najlepsza w kraju specjalistka z zakresu trichologii.

O dużym potencjale badawczym Kliniki świadczy nie tylko bardzo duża liczba opublikowanych prac naukowych, monografii i podręczników, ale również bardzo wysoki indeks cytowań oraz liczba uzyskanych stopni i tytułów naukowych.

Podstawą tego wydaje się być zespołowy charakter pracy naukowej, motywacja pracowników naukowych oraz powiązanie problemów klinicznych z naukowymi podstawami (szkolenie kliniczne młodych kadr naukowych – prof. M. Błaszczyk--Kostanecka, szkolenie głównie w zakresie laboratoryjnym i metod badawczych – prof. S. Majewski).

Na wysokim poziomie są prowadzone w Klinice konsultacje kliniczne, które mają podstawowe znaczenie dydaktyczne.

Dalsze plany rozwoju Kliniki obejmują uwzględnienie nowych technik moleku-larnych oraz ściślejsze powiązanie tematyki badań z praktyką kliniczną.

Klinika Dermatologiczna cieszy się dużym uznaniem w kraju i za granicą, co wy-raża się zaproszeniami do wygłaszania referatów i aktywnego udziału w zjazdach naukowych, licznych (powyżej 100) członkostwach honorowych w Naukowych To-warzystwach zagranicznych pracowników naukowych Kliniki, prestiżowych na-grodach międzynarodowych (m.in. R. Kocha 1986 r., im. Marchioniniego 1992 r., E. Stablum 1992 r. i inne), jednym z najważniejszych indeksów cytowań w naszej Akademii i w kraju.

W roku 2007 kierownictwo Kliniki objął prof. Wiesław Gliński (ryc. 5)

970


Kierownicy KlinikiLata 1921-1931: prof. Franciszek Krzyształowicz• Lata 1931-1949: prof. Marian Grzybowski• Lata 1950-1990: prof. Stefania Jabłońska• Lata 1990-2007: prof. Maria Błaszczyk Kosta-• neckaOd 2007 r. – nadal: prof. Wiesław Gliński•

Skład osobowyLata 1921-1931• (dane niepełne)

Marian Grzybowski, Wojciech Kapuściński, Adam Starzyński.

Lata 1931-1949• Irena Grzybowska, Witold Gutowski, Stefania Ja-

błońska, Wojciech Kostanecki, Marian Kozakiewicz, Jan Kozłowski, Franciszek Miedziński, Roman Michałowski, Jerzy Suchanek, Józef Towpik.

Lata 1950-1990• Janusz Bachurzewski, Emilia Bernhardt, Maria Błaszczyk-Kostanecka, Bogdan

Bubnow, Tadeusz Chorzelski, Halina Dąbrowska, Jan Dąbrowski, Lucyna Fabjańska, Maria Glińska-Ferenc, Wiesław Gliński, Aleksandra Gołębiowska, Anna Górkie-wicz-Petkow, Marek Haftek, Mieczysław Heliński, Kazimierz Jakubowicz, Maria Ja-rząbek-Chorzelska, Danuta Kencka, Wojciech Kostanecki, Cezary Kowalewski, Ma-ria Kowalska, Anna Kozłowska, Anna Koźmińska, Arkadiusz Krupiński, Andrzej Langner, Wojciech Leszczyński, Jan Łańcucki, Bożena Łukasiak-Bachurzewska, Ewa Maciejowska, Wojciech Maciejowski, Sławomir Majewski, Walentyna Mazurkie-wicz, Bogusław Milewski, Joanna Misiewicz-Wroniak, Krystyna Moskalewska, Sła-womir Opałek, Andrzej Pawłowski, Roman Petrykiewicz, Jerzy Pogorzelski, Irena Rdzanek, Tomasz Rogoziński, Jędrzej Różański, Lidia Rudnicka, Irena Kudowska, Edward Rudzki, Magdalena Skopińska, Aleksandra Stachów, Jerzy Suchanek, Jadwi-ga Sulej (asystent nauk techn.), Andrzej Szmurło, Jacek Szymańczyk, Józef Towpik, Renata Trafna, Danuta Weyman-Rzucidło, Jerzy Wnorowski, Hanna Wolska.

Lata 1990-2004• Dorota Bystrzanowska-Masłowska, Ewa Chlebus, Tadeusz Chorzelski, Olga Gliń-

ska, Maria Glińska-Wielochowska, Wiesław Gliński, Aleksandra Gołębiowska, Anna Górkiewicz-Petkow, Maria Jarząbek-Chorzelska, Danuta Kencka, Cezary Ko-walewski, Anna Kozłowska, Arkadiusz Krupiński, Andrzej Langner, Ewa Maciejow-ska, Wojciech Mickiewicz, Sławomir Majewski, Joanna Misiewicz-Wroniak, Krysty-na Moskalewska, Anna Pura, Tomasz Rogoziński, Lidia Rudnicka, Edward Rudzki, Hanna Rysik, Magdalena Skopińska, Jadwiga Sulej, Andrzej Szmurło, Jacek Szymań-czyk, Renata Trafna, Hanna Wolska, Katarzyna Wodniak.

Ryc. 5. Prof. Wiesław GlińskiKierownik Klinikiod 2007 r. – nadal

971


Tytuły profesora 1950-2004

Marian Grzybowski, Stefania Jabłońska, Edward Rudzki, Tadeusz Chorzelski, Andrzej Langner, Wiesław Gliński, Sławomir Majewski, Maria Błaszczyk-Kostanec-ka, Danuta Weyman-Rzucidło, Hanna Wolska (status prof. nadzw.), Józef Towpik.

Tytuł docenta

Wojciech Kostanecki, Janusz Bachurzewski.

Tytuł profesora (byli asystenci Kliniki) poza AM w WarszawieAdam Straszyński – Kierownik Kliniki Dermatologicznej w Poznaniu.• Wojciech Kapuściński – Kierownik Kliniki Dermatologicznej w Łodzi.• Franciszek Miedziński – Kierownik Kliniki Dermatologicznej w Gdańsku.• Roman Michałowski – Kierownik Kliniki Dermatologicznej w Lublinie.• Kazimierz Jakubowicz – Kierownik Kliniki Dermatologicznej MSW w War-• szawie.Jan Łańcucki – Kierownik Kliniki Dermatologicznej WAM w Warszawie.• Bożena Łukasiak-Bachurzewska – Służba Zdrowia PKP.• Lidia Rudnicka – Kierownik Kliniki Dermatologicznej MSW w Warszawie.•

Prace habilitacyjneDr hab. n. med. J. Bachurzewski – 1. Analiza przyczyn obecnego wzrostu zachoro-

wań na kiłę w Polsce (1970 r.).Dr hab. n. med. M. Błaszczyk – 2. Związek między układową i skórną postacią li-

szaja rumieniowatego w świetle badań immunologicznych (1976 r.).Dr hab. n. med. T. Chorzelski – 3. Badania nad zjawiskiem LE (lupus erythema-

tosus) (1965 r.).Dr hab. n. med. W. Gliński – 4. Nieprawidłowa czynność limfocytów i leukocytów

wielojądrzastych jako odbicie ogólnoustrojowych zaburzeń immunologicznych w patogenezie łuszczycy (1980 r.).

Dr hab. n. med. R. Górska – 5. Badania epidemiologiczne i zaburzenia dotyczące limfocytów u chorych z aftami nawracającymi (1998 r.).

Dr hab. n. med. S6. . Jabłońska – Odczynowość skóry w gruźlicy i sarkoidozie (1951 r.).

Dr hab. n. med. K. Jakubowicz – 7. Badania nad etiopatogenezą dermatitis herpe-tiformis i pemphigoidu (1970 r.).

Dr hab. n. med. M. Jarząbek-Chorzelska – 8. Badania nad markerami immunolo-gicznymi w chorobach tkanki łącznej (1986 r.).

Dr hab. n. med. W. Kostanecki – 9. Zaburzenia melanogenezy i zmiany struktu-ralne włosów (1966 r.).Dr hab. n. med. C. Kowalewski – 10. Cząstki adhezyjne i cytoplazmatyczne biał-ka łączące keratynocytów, ich zaburzenia w chorobach pęcherzowych i nowo-tworach skóry (1994 r.).

972


Dr hab. n. med. J. Kozłowski – 11. Przewlekłe plamice naczyniowe (Capilaritis chronica-capillaropathia. Mechanizm powstawania i stosunek do plamic hi-perergicznych (1965 r.).Dr hab. n. med. A. Koźmińska – 12. Badania czynnościowe w twardzinie ze szcze-gólnym uwzględnieniem badań naczyń obwodowych (1967 r.).Dr hab. n. med. J. Kudejko – 13. Liszaj rumieniowaty podskórny (1976 r.).Dr hab. n. med. A. Langner – 14. Rola zjawisk immunologicznych typu komórko-wego w rozrostach limforetikularnych (1974 r.).Dr hab. n. med. B. Łukasiak-Bachurzewska – 15. Wpływ układu wegetatywne-go na odczyny naczyniowe typu odczynu Arthusa i odczynu Schwartzmana (1970 r.).Dr hab. n. med. E. Maciejowska – 16. Znaczenie kliniczne badań immunopatolo-gicznych w chorobach pęcherzowych skóry (1986 r.).

Dr hab. n. med. S. Majewski – 17. Zmiany naczyniowe i zaburzenia immunolo-giczne w twardzinie i ich wzajemne powiązanie (1988 r.).Dr hab. n. med. W. Mazurkiewicz – 18. Obraz kliniczny i histopatologiczny, prze-bieg oraz wyniki leczenia kłykcin kończystych w świetle spostrzeżeń własnych (1986 r.).Dr hab. n. med. A. Pawłowski – 19. Rola elementów nerwowych skóry w przebiegu doświadczalnej karcinogenezy nabłoniaków podstawnokomórkowych i raków kolczystokomórkowych (1969 r.).Dr hab. n. med. L. Rudnicka – 20. Rola transformującego czynnika wzrostowego beta w patogenezie twardziny układowej: wpływ na metabolizm tkanki łącznej, naczynia krwionośne i odczynowość komórkową (1994 r.).Dr hab. n. med. E. Rudzki – 21. Badania nad mechanizmem alergii bakteryjnej (1964 r.).Dr hab. n. med. A. Stachów – 22. Rola przemiany tryptofanu w patogenezie twar-dziny i stanów rzekomotwardzinowych (1980 r.).Dr hab. n. med. D. Weyman-Rzucidło – 23. Cytologiczne i immunologiczne wła-sności elementów morfologicznych Candida albicans (1966 r.).Dr hab. n. med. H. Wolska – 24. Nowe możliwości diagnostyki nadwrażliwości na światło i fototerapii (1988 r.).Dr hab. n. med. M. Zawadzka – 25. Ocena sfigmograficzna stanu drobnych na-czyń tętniczych palców rąk u osób narażonych na działanie miejscowej wibra-cji (1971 r.).Dr hab. n. med. J. Łańcucki – 26. Elektrograficzne badania skoków napięcia w oceniebioelektrycznej właściwości skóry (1965 r.).Dr hab. n. med. Chowaniec O. – 27. Badania nad histogenezą łuszczycy opiekun – prof. dr Stefania Jabłońska (1980 r.).Dr hab. n. med. Fr. Miedziński – 28. O zmianach histologicznych i mechanizmieustępowania nacieku w toczniu gruźliczym w czasie leczenia kalcyferolem(1951) opiekun – prof. dr Stefania JabłońskaDr hab. n. med. R. Michałowski – 29. O zastosowaniu zjawiska fluorescencji w dia-gnostyce dermatologicznej opiekun – prof. dr Marian Grzybowski (1949 r.).

973


Dr hab. n. med. K. Woźniak – 30. Nowe metody diagnostyczne i postępowanie te-rapeutyczne w nietypowych przypadkach autoimmunizacyjnych podnaskórko-wych chorób pęcherzowych skóry, opiekun – prof. C. Kowalewski (2008 r.).

Prace doktorskieDr n. med. Abbas Omar Ahmed – 1. Histologic features of warts induced by va-

rious human papilloma viruses with special reference to potentially oncogenic HPVs (1982 r.).

Dr n. med. Bachurzewski J. – 2. Badania nad celowością leczenia profilaktycznego dzieci urodzonych z matek kiłowych (1961 r.).

Dr n. med. Banaszkiewicz H. – 3. Epidemiologia kiły (1960 r.).Dr n. med. Bernhardt E. – 4. Kalcyfikacja jako model doświadczalny twardziny

uogólnionej (1968 r.).Dr n. med. Bień K. – 5. Zmiany w naczyniach włosowatych w łuszczycy w świetle

badań czynnościowych i morfologicznych (1970 r.).Dr n. med. Błaszczyk M. – 6. Immunopatologiczne kryteria rozpoznania i różnico-

wania liszaja rumieniowatego (1968 r.).Dr n. med. Brodecka H. – 7. Zachowanie się poziomu betaendorfiny u chorych na

łuszczycę (1991 r.).Dr n. med. Bubnow B. – 8. Liszaj twardzinowy i zanikowy w świetle badań czyn-

nościowych i histopatologicznych skóry (1962 r.).Dr n. med. E. Chlebus – 9. Przydatność testów świetlnych i badań immunolo-

gicznych w rozpoznawaniu podostrej skórnej postaci tocznia rumieniowatego (SCLE) (1995 r.).Dr n. med. Chorzelski T. – 10. Badania nad powstaniem konstytucjonalnej akan-tolizy (1961 r.).Dr n. med. Chowaniec O. – 11. Działanie miejscowe kortykosteroidów i dziegci w łuszczycy w świetle badań klinicznych i histologicznych (1970 r.).Dr n. med. Ciecierski L. – 12. Badania nad zastosowaniem klinicznym i mecha-nizmem działania kryoterapii płynnym azotem w lecznictwie dermatologicz-nym (1968 r.).Dr n. med. Czuwara-Ładykowska J. – 13. Wpływ kamptotecyny na aktywność limfocytów i fibroblastów. Implikacje terapeutyczne w twardzinie układowej (1998 r.).Dr n. med. Dąbrowski J.H. – 14. Badanie mikroskopowo-elektronowe nad mecha-nizmem akantolizy w pęcherzycy właściwej (1973 r.).Dr n. med. Dulczewska-Kłopotowska M. – 15. Ocena działania środków osłania-jących przed promieniowaniem UV. Próba wprowadzenia nowej metody bada-nia (1984 r.).Dr n. med. El-Szarif A.I. – 16. The effects of retinoids on leukocyte-extracellular matrix interactions in psoriasis (1994 r.).

Dr n. med. Filipowicz-Iwanowska T. – 17. Choroba Duhringa wieku dziecięcego a pemfigoid i choroba Durhinga wieku dojrzałego (1973 r.).Dr n. med. Gede K. – 18. Badania immunopatologiczne w chorobach naczynio-wych krwi (1970 r.).

974


Dr n. med. Glińska-Ferenz M. – 19. Czynniki powodujące odpowiedź zapalną skó-ry w łuszczycy (1990 r.).Dr n. med. Gliński W. – 20. Rola zjawisk immunologicznych typu komórkowego w liszaju rumieniowatym i twardzinie (1974 r.).Dr n. med. Gołębiowska A. – 21. Brodawki rzeźników: typy wirusów brodawcza-ka, ze szczególnym uwzględnieniem nowego typu HPV7 (1987 r.).Dr n. med. Górkiewicz A. – 22. Występowanie przeciwciał ENA (RNP i Sm) w ko-lagenozach – ich znaczenie diagnostyczne i prognostyczne (1983 r.).Dr n. med. Guzikowska-Bulińska M. – 23. Limforetikularne rozrosty w świetle ich histogenezy i wzajemnych powiązańDr n. med. Gwieździński Z. – 24. Możliwości powstawania nabłoniaków pod-stawnokomórkowych ze stanów przedrakowych (1968 r.).Dr n. med. Haftek M. – 25. Zjawiska immunologiczne w łuszczycy ze szczególnym uwzględnieniem wpływu fotochemoterapii (1978 r.).Dr n. med. Heliński M. – 26. Badania nad pyodermą rumieniowo-wysiękową. Ocena sfigmograficzna stanu drobnych naczyń tętniczych palców rąk u osób narażonych na działanie miejscowej wibracji (1952 r.).Dr n. med. Jabłońska S. – 27. Cechy histologiczne odczynów skórnych na tuberku-linę i wyciągi z prątków gruźlicy (1950 r.).Dr n. med. Jakubowicz K. – 28. Badania histologiczne i obserwacje kliniczne nad przynależnością czerniaka młodzieńczego do grupy czynnych zmian (1963 r.).Dr n. med. Jarząbek M. – 29. Badania nad cytotoksycznym działaniem autoprze-ciwciał „pemphigus” w próbie biernego przeniesienia pęcherzycy na zwierzęta doświadczalne (1968 r.).Dr n. med. Kalbarczyk K. 30. – Znaczenie kliniczne badań immunopatologicznych w liszaju płaskim (1974 r.).Dr n. med. Kamiński A. 31. – Rola naczyń krwionośnych i skórnej sieci nerwowej w patogenezie twardziny uogólnionej (1972 r.).Dr n. med. Kencka D. 32. – Twardzina typu Crest oraz choroba Raynauda – dia-gnostyka i prognozowanie w oparciu o badanie immunologiczne i kapilarosko-powe (1983 r.).Dr n. med. Kik A. 33. – Miękkie i ultramiękkie promienie Roentgena w leczeniu nabłoniaków i raków skóry (1970 r.).Dr n. med. Kleniewska D. 34. – Alergia kontaktowa na związki paragrypy (1973 r.).Dr n. med. Kołacińska-Strasz Z. 35. – Identyfikacja przeciwciał przeciwjądrowych w twardzinie układowej przy zastosowaniu trzech różnych metod immunolo-gicznych (1990 r.).Dr n. med. Kostanecki W. 36. – Doniosłość badania płynu mózgowo-rdzeniowego w kile (1950 r.).Dr n. med. Kowalewska Z. 37. – Miękkie promienie X w skojarzeniu z innymi meto-dami w leczeniu nowotworów skóry dużych rozmiarów i bujających (1976 r.).Dr n. med. Kowalewski C. 38. – Nowe metody immunologiczne w rozpoznawaniu nietypowych chorób pęcherzowych skóry (1988 r.).Dr n. med. Kowalska M. 39. – Uczulenie kontaktowe na streptomecynę i penicyli-nę w warunkach zawodowych (1965 r.).

975


Dr n. med. Kozłowska A. 40. – Alergia na związki chromu (1980 r.).Dr n. med. Koźmińska A. 41. – Zmiany mięśniowe w twardzinie a dermatomyosi-tis (1962 r.).Dr n. med. Kraińska T. 42. – Wykrywanie zjawisk immunologicznych w niektó-rych autoimmunologicznych chorobach skóry przy zastosowaniu metod immu-nohistochemicznych (1983 r.).Dr n. med. Krajewska D. 43. – Uczulenie na żywice epoksydowe (PD10)Dr n. med. Krupiński A. 44. – Zjawiska adhezji komórkowej w patogenezie łusz-czycy (1994 r.).Dr n. med. Kudejko J45. . – Liszaj rumieniowaty podskórny (1976 r.).Dr n. med. Langner A. 46. – Badania nad mechanizmem powstawania stanów przedrakowych i łagodnych przerostów naskórka (1967 r.).Dr n. med. Łańcucki J. 47. – Wpływ układu nerwowego na odczynowość skóry (1961 r.).Dr n. med. Łukasiak B. 48. – Badania kapilaroskopowe w chorobach naczyń ob-wodowych i w kolagenozach (1961 r.).Dr n. med. Maciejewski W. 49. – Badania nad obecnością wirusów i tworów wiruso podobnych w rozrostach nabłonkowychDr n. med. Maciejowska E. 50. – Badania porównawcze nad wartością metod wy-krywania uczulenia na penicylinę ze szczególnym uwzględnieniem penicylo-polilizyny (1968 r.).Dr n. med. Makieła B. 51. – Interakcje komórek jednojądrowych krwi obwodowej z fibroblastami w twardzinie układowej (1993 r.).Dr n. med. Malejczyk M. 52. – Rola czynnika martwicy nowotworu w regula-cji wzrostu nowotworów związanych z wirusami brodawczaka ludzkiego (1994 r.).Dr n. med. Marczak M. 53. – Wpływ retinoidów na angiogenezę indukowaną lim-focytami i komórkami nowotworowymi (1994 r.).Dr n. med. Mazurkiewicz W. 54. – Badania nad etiologią i patogenezą tzw. zespo-łu Melkerssona i Rosenthala i cheilitis granulomatosa (1964 r.).Dr n. med. Milewski B. 55. – Histologiczne badania nad mechanizmem powstawa-nia akantolizy w pęcherzycy oraz zmian pęcherzowych innego typu (1961 r.).Dr n. med. Misiewicz J. 56. – Epidermodysplasia verruciformis (EV) związana z zakażeniem HPV3/1 (1988 r.).Dr n. med. Moskalewska K. 57. – Test transformacji limfocytów przy użyciu strep-tolizy O w wykrywaniu alergii na paciorkowce ze szczególnym uwzględnieniem grupy rumieni (erythema multiforme i erythema nodosum) (1968 r.).Dr n. med. Murzynowska B. 58. – Ocena niektórych metod diagnostycznych i lecz-niczych liszaja płaskiego jamy ustnej (1975 r.).Dr n. med. Nizar Nasib Hallak 59. – Liszaj płaski i liszaj rumieniowaty, wzajemne powiązania w świetle badań immunopatologicznych (1989 r.).Dr n. med. Nowicka D. 60. – Wpływ 1,25-dihydroksywitaminy D3 na wybrane pa-rametry progresji nowotworowej: badanie możliwości połączeń z innymi mo-dulatorami odpowiedzi biologicznej na modelu angiogenezy nowotworowej (2002 r.).

976


Dr n. med. Obałek S. 61. – Badania odczynowości komórkowej u chorych z zaka-żeniami skóry wywołanymi przez wirusy z grupy papilloma /HPV/ (1980 r.).Dr n. med. Olszewska M. 62. – Swoistość przeciwciał przeciw antygenom po-wierzchniowym keratynocytów a obraz kliniczny dermatoz akantolitycznych: spektrum pemphigus, czy nowe jednostki chorobowe? (1992 r.).Dr n. med. Padlewska K. 63. – Badania nad rolą p53 i apoptozą w epidermody-splasia verruciformis (1999 r.).Dr n. med. Papuziński M. 64. – Badania nad patogenezą acrodermatitis entero-pathica (1973 r.).Dr n. med. Pawińska-Proniewska M. 65. – Badania nad mechanizmem dyskera-tozy (1971 r.).Dr n. med. Pawłowski A. 66. – Badania sieci nerwowej skóry w różnych odmia-nach twardziny i stanach rzekomo twardzinowych (1963 r.).Dr n. med. Petkow L. 67. – Pemphigoid a epidermolysis bullosa acquisita w świe-tle badań immunofluorescenyjnych i badań immunoelektronowo-mikroskopo-wych (1987 r.).Dr n. med. Pieczara D. 68. – Zmiany mikrokrążenia skórnego w atopowym zapa-leniu skóry i chorobie wibracyjnej (1998 r.).Dr n. med. Pierożyńska-Dubowska. M. 69. – Badania elastazy neutrofilowej i jej inhibitorów w skórze chorych na łuszczycę (1990 r.).Dr n. med. Pochydyła-Polańska B. 70. – Zastosowanie metabolitów witaminy D3 w leczeniu łuszczycy i ich wpływ na zjawisko chemotaksji granulocytów wielo-jądrzastych (1991 r.).Dr n. med. Pogorzelski J. 71. – Działanie kwasu para-aminosalicylowego PAS w gruźlicy skóry (1952 r.).Dr n. med. Prystupa K. 72. – Wartość rozpoznawcza testu prowokacji doustnej różnymi dawkami alergenów kontaktowych (2000 r.).Dr n. med. Pura A. 73. – Wirusy epidermodysplasia verruciformis w autoimmu-nologicznych proliferacyjnych schorzeniach skóry (2004 r.).Dr n. med. Rdzanek I. 74. – Ziemia jako źródło zakażenia człowieka i zwierzęcia przez grzyby chorobotwórcze Dermatofyty (1959 r.).Dr n. med. Rebandel P. 75. – Alergiczny wyprysk zawodowy w populacji warszaw-skiej (1984 r.).Dr n. med. Rogoziński T. 76. – Morfologia i immunologia ustępujących brodawek wywołanych wirusem brodawczaka ludzkiego HPV3 (1983 r.).Dr n. med. Rosińska-Borkowska D. 77. – Choroby pęcherzowe u dzieci ze szcze-gólnym uwzględnieniem utajonej glutenozależnej enteropatii w dermatitis her-petiformis (1988 r.).Dr n. med. Różański J. 78. – Badania fizjologiczne w różnicowaniu czynnościo-wych i granicznych zmian naczyń obwodowych (1974 r.).Dr n. med. Rudnicka L. 79. – Interakcje komórek jednojądrzastych krwi obwodo-wej z komórkami śródbłonka w twardzinie układowej (1990 r.).Dr n. med. Rudowska I. 80. – Badania nad skutecznością leczenia bielactwa naby-tego psoralenami i nad mechanizmem działania leku (1964 r.).Dr n. med. Rudzki E. 81. – Badania nad mechanizmem alergii bakteryjnej (1964 r.).

977


Dr n. med. Rzęsa G. 82. – Swoistość autoprzeciwciał pęcherzowych i pemfigoido-wych wykrywanych pośrednią metodą immunofluorescencji (1975 r.).Dr n. med. Shibeshi D. 83. – Mixed connective tissue and its relationship with sys-temic lupus erythematosus and systemic scleroderma: immunological studies (1991 r.).Dr n. med. Siwiec-Dachów E. 84. – Zastosowanie krioterapii w lecznictwie derma-tologicznym (1983 r.).Dr n. med. Stachów A. 85. – Charakterystyczne cukrowce niektórych przedstawi-cieli grzybów chorobotwórczych (1962 r.).Dr n. med.86. Stąpór W. – Calcitriol w leczeniu przewlekłej łuszczycy plackowatej: (badania kliniczne i próba wyjaśnienia mechanizmu działania) (1995 r.).Dr n. med. Sulej J. 87. – Przeciwciała klasy IgA przeciw endomysium mięśni gład-kich – nowo wykryty marker glutenozależnej enteropatii (1985 r.).Dr n. med. Szczepański A. – 88. Badania nad mechanizmem zanikowej twardzi-ny (1965 r.).Dr n. med. Szmurło A. 89. – Użyteczność testu angiogenezy indukowanej limfo-cytami w diagnozie niektórych jednostek chorobowych oraz w ocenie immuno-kompetencji tkanki limfoidalnej (1984 r.).Dr n. med. Szymanek-Grzywa Z. 90. – Alergia na substancje zapachowe (1978 r.).Dr n. med. Szymańczyk J. 91. – Typy brodawek i wywołujących je wirusów oraz zmiany przednowotworowe i nowotworowe skóry u chorych w przebiegu im-munosupresji (1987 r.).Dr n. med. Szymańska E. 92. – Interakcje komórek jednojądrowych krwi obwo-dowej ze składnikami macierzy zewnątrzkomórkowej i twardzinie układowej (1995 r.).Dr n. med. Szyszymar B. 93. – Badania nad zachowaniem się białek krwi w nie-których chorobach skóry (1966 r.).Dr n. med. Tigałonowa M. 94. – Ocena mobilizacji in vivo leukocytów wieloją-drzastych w łuszczycy (1982 r.).Dr n. med. Walczak L. 95. – Związek dysplazji nabłonka szyjki macicy z zakaże-niem wirusem brodawczaka ludzkiego HPV (1965 r.).Dr n. med. Wasyłyszyn J. 96. – Elementy nerwowe skóry w znamionach i zmia-nach barwnikowych (1969 r.).Dr n. med. Weyman-Rzucidło D. 97. – Zależność zakażeń drożdżakami chorobo-twórczymi od odporności nieswoistej (1962 r.).Dr n. med. Włodarczyk S. 98. – Test transformacji limfocytów w wykrywaniu uczulenia na penicylinę (1971 r.).Dr n. med. Wnorowski J. 99. – Badania układu naczyniowego skóry w kolageno-zach (1971 r.).Dr n. med. Wojas-Pelc A. 100. – Korelacje kliniczne wybranych parametrów odczy-nowości humoralnej i komórkowej w twardzinie układowej (1995 r.).

978


Dr n. med. Woźniak K. 101. – Diagnostyka różnicowa autoimmunizacyjnych pod-naskórkowych chorób pęcherzowych skóry z zastosowaniem techniki mikrosko-pii konfokalnej (2001 r.).Dr n. med. Górska M. 102. – Ocena uszkodzeń granicy skórno-naskórkowej i zabu-rzeń w układzie naczyniowym skóry w skórnych postaciach twardziny i liszaju twardzinowym (2007 r.).Dr n. med. Glińska O. 103. – Ocena czynności komórek śródbłonka u chorych na cukrzycę (2007 r.).

Rola pracowników Kliniki w instytucjach uczelnianych i pozauczelnianych

Prof. dr hab. n. med. Stefania Jabłońska �Wieloletni prezes Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego do 1995 r.• Wieloletni Konsultant Krajowy ds. Dermatologii.•

Prof. dr hab. n. med. Wiesław Gliński �Od 1995 r. prezes Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego.• Lata 1999-2005 konsultant krajowy.• Prodziekan I Wydziału Lekarskiego.• Dziekan I Wydziału Lekarskiego.• Prorektor ds. Nauki AM.•

Aktualni członkowie ZG PTD �Prof. Andrzej Langner, prof. Edward Rudzki, prof. Sławomir Majewski, prof. Han-

na Wolska, prof. Maria Błaszczyk-Kostanecka, prof. Cezary Kowalewski.Na rycinie 6 przedstawiono Zespół Kliniki w 2008 r.

Na następnej stronie. Ryc. 6. Siedzą od lewej: Lew Petkow, Anna Górkiewicz-Petkow, Hanna Wolska, Wiesław Gliński (Kierownik Kliniki), Zbigniew Samochocki, Anna Kozłowska, Katarzyna Woźniak, Barbara Niemczyk. Stoją od lewej: Małgorzata Noll-Kaczyńska, Olga Wiśniewska, Beata Jakubowska, Wojciech Mackiewicz, Jacek Szymańczyk, Udaya dev Acharya, Renata Jeziorkowska, Olga Glińska, Maria Glińska--Wielochowska, Małgorzata Olszewska, Anna Wolf, Agnieszka Kalińska, Danuta Kencka, Iwona Pniewska, Alicja Kryst.

Documents

atedra i Klinika Dermatologii - dermatologia.wum.edu.pl · 965 Katedra i Klinika Dermatologii jeszcze przed wojną ukazały się pierwsze prace naukowe M. Grzybowskiego dotyczące