View
219
Download
1
Embed Size (px)
DESCRIPTION
De negende editie van ons relatiemagazine!
Citation preview
1
nr. 9 - augustus 2011
Magazine van en over ATM Moerdijk, een Shanks bedrijf
RMD kijkt over schouder meeToezichthouders Pedro Wetzels
en Jim Florentinus
p. 02 | Van de directie p. 04 | RDM kijkt over schouder mee p. 07 | Investeren
in mens en machine p. 08 | Anammox geeft gas p. 10 | Milieuverslag 2010 p.
12 | Wisseling van de wacht p. 15 | Currenta: een milieugigant met vele gezichten
p. 17 | Drie-eenheid: magazijn, inkoop en werkplaats p. 20 | TassenBol bindt strijd
aan met plastic tassen p. 23 | Shanks België p. 26 | Een wereldprimeur
Shanks BelgiëAlles in één hand met
Total Waste
Management
Drie-eenheidMagazijn, inkoop en
werkplaats werken
nauw samen
ATMosfeer | augustus
Woord vooraf
ATMosfeer | augustus
De gevolgen van de economische crisis zijn nog steeds
voelbaar. Om de aanvoer in stand te kunnen houden en de
installaties te kunnen laten draaien, staan de prijzen voor
verwerking onder druk. Dat komt vooral door de malaise in de
bouw, waarvan we als verwerker van verontreinigde grond voor
een groot deel afhankelijk zijn. Door onze prijs te verlagen,
hebben we meer grond binnen kunnen halen. Dat was nodig
omdat onze installaties moeten blijven draaien vanwege de
relatief hoge vaste kosten.
Meer concurrentieVoor de verfverwerking was het een matig jaar; minder volume
en iets lagere prijzen. De industrie heeft gewoon minder
geproduceerd en we hebben te maken gehad met meer
ATM werkt met een gebroken boekjaar, waar-
door de resultaten van het afgelopen jaar on-
langs bekend zijn geworden. Dit was tevens
mijn eerste jaar bij ATM, waar ik zonder meer
een positief gevoel aan heb overgehouden.
Onlangs hebben we ons 30-jarig bestaan ge-
vierd. In deze 30 jaar is ATM van niets, uitge-
groeid tot de grootste gevaarlijk afval verwer-
ker van Europa! Wat mij is opgevallen, is de
inzet en grote betrokkenheid van iedereen.
Van de directie
Tijdens de vakantieperiode hebben we getracht om weer
een blad te maken waar elke lezer wat van zijn gading in
kan vinden. We vinden het zelf leuk om kris kras door
elkaar diverse onderwerpen aan te snijden, die met het
milieu en ATM te maken hebben. Wij vinden het belangrijk
om ons werk op een nette manier te doen en laten graag
zien hoe we dat doen. Blijkbaar doen we dat goed, want
de aanvoer van afvalstoffen blijft maar toenemen. ATM is
succesvol, zoals Eric Langedijk dit noemt in zijn bijdrage.
Het is belangrijk om niet tevreden achterover te leunen,
maar te blijven zoeken naar verbeteringen. Om de
serviceverlening op een hoog niveau te houden worden er
voortdurend plannen gemaakt. Dat is dan weer te zien aan
de bouwactiviteiten op het terrein. In een aantal artikelen
vertellen we dan ook het nodige over de plannen en de
innovaties, Anammox en ETV-ICP. Maar op de achter-
grond gebeurt er meer. Door de groei is er extra aandacht
voor nieuw personeel en is automatiseren een stille kracht
op de achtergrond, waardoor administraties verbeteren en
informatie sneller beschikbaar is. Kortom we zijn een
organisatie in beweging.
Daarnaast hebben we ook gemeend om eens onze
toezichthouders aan het woord te laten. De RMD is één
van de instanties waar veelvuldig contact mee is en die
de naleving van de vergunning bewaken. In het
verlengde hiervan wordt een samenvatting van het
milieujaarverslag gepresenteerd.
Zoals elke keer zetten we een afdeling in het zonnetje.
Deze keer zijn het er drie tegelijk. Het magazijn,
inkoop en werkplaats zijn immers onlosmakelijk met
elkaar verbonden.
Bedrijfsinterviews zijn er deze keer met Currenta,
waar ATM afval voor zogenaamde definitieve
verwijdering naar afvoert en met zusterbedrijf
Shanks in België.
We maken ook melding van een nieuw
recyclingfenomeen. Hoe de TassenBol zorgt
voor een nuttige reductie van CO2 uitstoot.
Verder nemen we afscheid van een
boegbeeld van ATM. Eens moest Wim
Hulshof zijn taken overdragen aan zijn
opvolger Danny van Leeuwen.
3
Gemotiveerd en gedrevenIk heb ATM leren kennen als een prachtig bedrijf met zeer gemotiveerde en gedreven
mensen. In zo’n omgeving is het plezierig werken en voel ik me helemaal thuis. In het begin
was het even wennen. Ik kom uit de procesindustrie en heb nu te maken met een
milieubedrijf. Het went echter snel. Het verwerken van afvalstromen, die telkens anders
van samenstelling zijn, is duidelijk anders dan bezig zijn met een continu proces van
chemische stoffen met duidelijk omschreven specificaties. Dit werk vind ik een veel
grotere uitdaging. Ook omdat je te maken hebt met een omgeving van bewoners en
toezichthouders die kritisch zijn ten opzichte van de activiteiten van ATM. De omstan-
digheden hebben geleid tot een organisatie die innovatief is en in staat is effectieve en
duurzame oplossingen te bedenken en te realiseren voor moeilijk te verwerken
afvalstromen. Dat alles onder één dak met specifieke knowhow die je nergens
anders vindt. De uitdaging is om aan onze omgeving duidelijk te maken dat
ATM bijdraagt aan een schonere en opgeruimde wereld.
Het mooie is dat ik terecht ben gekomen bij een bedrijf dat succesvol is. Mijn
rol is dat succes te continueren en voor de toekomst te borgen. ATM heeft
een missie geformuleerd die is uitgewerkt tot strategische doelen en concrete
actieplannen. Dit betekent dat er geïnvesteerd gaat worden en dat de
organisatie verder kan gaan groeien. Het is belangrijk dat we een aantrekkelijke
werkgever zijn met zorg voor veiligheid en gezondheid en waar medewerkers
zich kunnen ontwikkelen. Hiermee kunnen we kansen bieden aan onze
mensen en kunnen we tevens ons kwaliteits- en serviceniveau waarborgen.
Door samen te blijven werken met elkaar en onze omgeving kunnen we
ook de komende jaren met vertrouwen tegemoet zien.
concurrentie uit het buitenland, waar door de crisis de verbran-
dingsovens veel capaciteit over hadden.
De resultaten van de verwerking van verontreinigde olie/water/
sediment stromen waren zonder meer goed. Er is meer
aangevoerd en de prijzen stonden niet onder druk. De wet- en
regelgeving voor de industrie en de scheepvaart worden steeds
strenger. Wij zijn daarop ingesteld en de kennis en de verwer-
kingsmogelijkheden hebben we al in huis.
ServiceniveauWe merken dat niet alleen onze prijzen aantrekkelijk zijn, maar
ook onze service, zeker voor de scheepvaart. Door onze snelle
afhandeling hebben schepen minder wachttijd, waardoor
reders eerder een nieuwe vracht aan kunnen nemen. Dankzij
de drie nieuwe opslagtanks van 6.000 cbm kunnen we nu ook
gemakkelijker grote partijen accepteren.
Het betekent dat er veel werk is verzet en dat iedereen een
stukje harder heeft gelopen om de gewenste service aan onze
klanten te blijven bieden. Er zijn records gesneuveld. In
sommige maanden is meer grond en water verwerkt en zijn
meer schepen en tankwagens afgehandeld dan ooit tevoren.
GroeiHet ziet ernaar uit dat de groei in aanvoer zich de komende
jaren voortzet. De maatschappelijke functie van onze sector
wordt steeds belangrijker. De noodzaak om afvalstromen op
een verantwoorde manier te verwerken wordt meer en meer
onderkend. Dat is terug te zien in de wet- en regelgeving waarin
een duidelijk rol is weggelegd voor bedrijven als ATM.
We zitten echter tegen de grenzen aan van de organisatie en
van de installaties. Op diverse afdelingen zijn daarom al nieuwe
collega’s aangenomen en komen er nog meer mensen bij. Om
de groei te kunnen opvangen zijn al een aantal investerings-
plannen goedgekeurd en volgen er binnenkort nog een aantal.
Dit betekent dat we de komende jaren door blijven gaan met
het investeren van tien tot vijftien miljoen euro per jaar.
Eric Langedijk
ATMosfeer | augustus
“Een politieman bepaalt niet hoe hard je mag rijden; hij bekeurt je alleen als je over
die grens heengaat. Zo moet je ons werk ook zien”, zeggen Jim Florentinus en
Pedro Wetzels, beiden werkzaam als toezichthouder bij de afdeling handhaving
van de RMD (Regionale Milieudienst West-Brabant).
RMDkijkt overschoudermee
RMD-toezichthoudersJim Florentinus en Pedro Wetzels
ThemaHoewel ze zichzelf allerminst als agent zien en zeker niet
altijd met het vingertje omhoog zitten, is deze vergelijking
waarschijnlijk toch de beste die ze kunnen maken. De
RMD is eigendom van een aantal Brabantse gemeenten.
Pedro en Jim doen toezicht op naleving van milieuvergun-
ningen namens de gemeente Moerdijk en de provincie
Noord-Brabant.
Een groot deel van hun tijd werken ze voor de Provincie
Noord-Brabant die het preventieve toezicht bij grote
bedrijven uitbesteedt aan de RMD. “De vergunning is dan al
verleend door het bevoegd gezag, in dit geval de provincie,
en staat niet meer ter discussie. Als toezichthouder contro-
leren wij of het bedrijf zich aan de regels houdt”, legt Jim uit.
Het afgeven van vergunningen en het proces handhaving,
waar toezicht een onderdeel van is, zijn in Nederland strikt
gescheiden. “Wij voeren preventief toezicht uit bij bedrijven,”
vertelt Pedro. “Er wordt een meerjaren-milieu-inspectieplan
opgesteld met daarin een aantal onderwerpen uit de
milieuvergunning. Er wordt risicogericht bekeken welke
controles we één keer per jaar doen en welke kunnen
volstaan met één keer per vijf jaar. Elk onderdeel komt
dus minimaal één keer in de vijf jaar aan bod.”
Zo gaan Pedro en Jim vier keer per jaar naar ATM voor
themagerichte controles. “ATM bestaat uit drie fabrieken
te weten, de waterzuivering, Pyro (verfafval e.d.) en TRI.
(Thermische Reiniging). Eind vorig jaar hebben we de TRI
als onderwerp genomen. We bereiden ons voor achter het
bureau, we lopen de installatie bedrijfstechnisch helemaal
door. Daarna gaan we steekproefsgewijs controleren.
Net als andere bedrijven heeft ATM een ‘license to drive’
en moet men zelf regelen hoe men daar mee omgaat. Het
bedrijf moet zelf borgen dat ze zich aan alle voorschriften
houden die opgesteld zijn bij het afgeven van de vergunning.
Dat komt dus niet meer aan bod. Na het bezoek wordt een
controlerapport gemaakt en worden de bevindingen in een
5
brief bevestigd. Wij komen namens
de provincie, onze directeur tekent
dus namens Gedeputeerde Staten”,
vertelt Jim.
KoploperHet is de bedoeling dat in de toekomst
steeds minder outputcontroles worden
uitgevoerd. “Bij zo’n controle kun je
bijvoorbeeld denken aan het in orde
zijn van overkapte transportbanden of
brandblussers, een momentopname
dus”, legt Pedro uit. Waar de provincie
met een aantal bedrijven naar toe wil is
het toetsen van de sterkte van het
gecertificeerd milieuzorgsysteem,
ofwel systeemgericht toezicht. De
provincie houdt al bij een aantal
bedrijven op deze nieuwe manier
toezicht op naleving van milieu-,
arbo- en veiligheidswetten. De
verantwoording komt dus meer bij
het bedrijf te liggen.
“Dat betekent dat wij in de toekomst
als systeemgerichte toezichthouders
gaan controleren of dat systeem
werkt. Hiermee controleren wij hoe het
bedrijf procedureel borgt dat bijvoor-
beeld de brandblussers tijdig worden
gekeurd”, legt Jim uit. Trots voegt hij er
aan toe dat de Provincie Noord-Bra-
bant koploper is in Nederland. “De
Provincie won zelfs in november 2010
de ‘Vernieuwing Toezicht-Trofee’. Een
trofee bedoeld om sprekende voor-
beelden voor vernieuwing in het
toezicht aan te moedigen en te laten
zien dat het toezicht echt meebeweegt
met de maatschappelijke veranderin-
gen. Volgens de jury is het een
moderne vorm van toezichtuitoefening
die helemaal past bij de tijdgeest.”
En dat laatste klopt helemaal. Het is
vandaag de dag gewoon onmogelijk
overal een handhaver naast te zetten.
Het heeft meer effect als een bedrijf
volgens de voorschriften werkt, dan
wanneer er af en toe een controle
plaatsvindt. De voorschriften moeten
ingebakken zijn in de bedrijfsvoering
en wellicht ook in de bedrijfscultuur.
Het is inherent aan afvalwerkende
bedrijven dat mensen al beginnen met
een negatief beeld. Als er iets mis gaat
kijken mensen meteen naar het
bevoegd gezag. “Terwijl de brand bij
wijze van spreke nog fikt, wordt
gevraagd of het bedrijf zich wel aan de
vergunning hield en of de overheid wel
genoeg toezicht hield”, zegt Jim. “Bij
calamiteiten gaat het natuurlijk
allereerst om rampenbestrijding en
hulpverlening. Los daarvan willen we
als provincie de omgeving laten zien
dat ons toezicht op bedrijven als ATM
een serieuze zaak is.”
“De Wet Milieubeheer beoogt de
burger te beschermen”, zegt Pedro.
“De Provincie bepaalt de kaders, maar
Provinciale Staten kiezen wij met zijn
allen. We betalen er ook met zijn allen
voor. Vragen of bedrijven hun zaken in
orde hebben zijn dus terecht. Het
nieuwe systeem is dan ook bedoeld
om effectiever en efficiënter met het
geld van de burger om te gaan. Met
dezelfde middelen op zijn minst meer
rendement krijgen. Dat doen we door
slimmer gebruik te maken van wat het
bedrijf al in huis heeft. En door een
nieuwe mentaliteit te creëren zodat het
systeem vanaf de werkvloer door ieder
personeelslid gedragen wordt.”
Jim en Pedro vertellen dat hun werk
niet altijd gemakkelijk is. “We zijn
procestechnoloog, maar we moeten
ook diplomaat zijn. Want we moeten
rekening houden met diverse politieke
gevoeligheden voor onze opdrachtge-
ver, de provincie. Namens hen
controleren wij of het bedrijf zich aan
de regels houdt. Daarbij is een goede
relatie met het bedrijf nodig, maar het
is niet goed als er een beeld ontstaat
dat controleurs en bedrijf twee handen
op een buik zijn. Dat moeten we te
allen tijde voorkomen.”
RelatieOp dit moment zijn Pedro en Jim
gemiddeld 2 uur per dag bezig met
ATM en dat is veel. Rijen werkdossiers
en volle laden in het archief zijn daar
de getuigen van. “Wij, maar ook ATM,
stoppen veel energie in de relatie,
zodat we verder kunnen met het
systeemgericht toezicht. Wetgeving
zorgt voor gescheiden afval, dat moet
ergens heen. Bedrijven als ATM zijn
een gevolg van deze wetgeving en de
maatschappij. Onze samenleving heeft
hen nodig, sluiting is geen optie. We
De Provincie won zelfs
in november 2010 de
‘Vernieuwing
Toezicht-Trofee’
ATMosfeer | augustus
Het werk van toezichthoudersis niet altijd even gemakkelijk
weten dat ATM een complex bedrijf is
dat goed werk verricht maar doordat
er gewerkt wordt met een enorme
hoeveelheid gevaarlijk afval bestaat
de kans dat er overlast in de omgeving
ontstaat en dat willen wij binnen de
perken houden. ATM mag hun
activiteiten uitvoeren, maar wel binnen
de lijntjes.”
Hoe lastig het ook is, als een bedrijf
zich niet aan de afspraken houdt,
volgen er sancties. “Denk maar weer
aan autorijden”, zegt Pedro. “Een
kleine snelheidsovertreding, als je 53
km/u rijdt waar 50 km/u is toegestaan,
valt binnen de meetnauwkeurigheid.
Als je op diezelfde plaats 60 km/u rijdt,
betaal je 70 euro boete en rij je, nog
steeds op diezelfde plaats, 120 km/u
dan mag je de auto laten staan. Zo
werken wij ook. Er is een beleid voor
sancties. Een fikse overtreding met
milieuschade handelen wij zelf niet
meer af. Wij werken preventief, kijken
naar voorschriften die nog niet
overtreden zijn. Wij werken onder de
wet Algemene wet bestuursrecht, als
wij iets vragen in dat kader is het
bedrijf verplicht mee te werken, ook al
zijn ze niet verdacht.” “Lopen we tegen
een categorie-1 overtreding (ernstig)
aan, dan dragen we het werk over aan
de afdeling repressieve handhaving”,
legt Jim uit. “Merken we een overtre-
ding op die acuut moet stoppen, dan
is directwerkendende bestuursdwang
mogelijk. Stel dat we tegen een
hoeveelheid opslagen afval aanlopen
die stinkt en niet vergund is en het
bedrijf wil het afval niet opruimen, dan
kunnen wij tankwagens, bakken en
kraanwagens laten komen om alles op
te laten ruimen. De rekening gaat dan
naar de overtreder.”
Soms worden dwangsommen
opgelegd. Een bedrijf moet bijvoor-
beeld een blusvoorziening aanleggen
en doet dat maar niet. Voor elke week
dat de installatie er niet is, moet een
dwangsom worden verbeurd. De
hoogte van de dwangsom wordt
zodanig bepaald, dat het voor het
bedrijf duurder is om de overtreding
te laten voortduren.
VertrouwenOok als een bedrijf volledig meedraait
in het systeemgericht toezicht kan
niet voorkomen worden dat er een
keer iets gebeurt, ook al doet het
bedrijf nog zo zijn best. Niemand kan
alleen maar 10 scoren, 100 procent
voldoen aan de eisen kan niet.
“Worden de lijnen dan een keer
overschreden en onderzoekt het
bedrijf zelf de oorzaak en melden ze
het zelf, dan hebben ze volgens de
overheid hun best gedaan mits ze
maar maatregelen voor de toekomst
nemen. In dat geval zullen we niet
sanctioneren. Dat is ook het doel van
de provincie, dat bedrijven binnen de
voorschriften opereren.
We hebben geen bekeuringenquo-
tum”, zegt Jim.
“Bij ATM krijgen wij altijd de volledige
medewerking”, laten Jim en Pedro
weten. “We kunnen alles inzien in
computersystemen. Er is vertrouwen
van ons naar Jacques de Jong en
Oscar van den Berg toe en volgens mij
is dat wederzijds. Dat is essentieel,
anders kun je niet verder gaan met
systeemgericht toezicht terwijl dat er
wel moet komen.”
7
Eind vorig jaar werd het nieuwe gebouw aan de waterkant in
gebruik genomen waarin de afdelingen operations, sales en
laboratorium een plaats kregen. Tegelijkertijd werd er gewerkt
aan de nieuwe opslagloods voor vaste stoffen. In de loop van
de zomer zal dit project zijn afgerond. Begin dit jaar werd de
transportband tussen ATM en Martens en Van Oord gereali-
seerd ten behoeven van de levering van gereinigde grond.
Een investering waardoor talloze transportbewegingen op
ons terrein voorkomen worden. Momenteel wordt hard aan
tankput B gewerkt. De tankdijk wordt vervangen door een
damwandprofiel zoals bij tankput AC, waardoor ruimte
ontstaat voor tien reeds vergunde acceptatietanks (60m3).
Tevens zullen hier opstel- en losplaatsen voor vrachtwagens
met vloeibare afvalstoffen gerealiseerd worden. Dit omdat het
ons een doorn in het oog is dat op de drukste momenten
van de dag er bijna geen manoeuvreerruimte is voor de
vrachtwagens.
De aanrijdroute gaat dan ook veranderen en de monster-
nameplaats wordt verplaatst, terwijl op de huidige losplaatsen
een extra weegbrug wordt geïnstalleerd. Op de tekening is
de nieuwe situatie te zien zoals die voor het eind van het jaar
gerealiseerd zou moeten zijn.
Daarnaast hebben we van Shanks investeringstoestemming
gekregen om de oude grondopslagloodsen te vervangen door
een geheel nieuwe loods. De scheepvaart wordt ook niet
vergeten. Uitbreiding van de steiger staat voor 2012 op het
programma. Een extra T aan de huidige steiger zorgt voor
meer aanlegplaatsen, zodat er meer schepen tegelijk gehol-
pen kunnen worden.
Investeringen die niet zo nadrukkelijk zichtbaar zijn, maar die
wel bijdragen aan de efficiëntie, is de steeds verder gaande
automatisering. Een continu proces van verbetering en
aanpassing waar veel door de mensen op de werkvloer
met onze IT afdeling over wordt nagedacht.
Toen de nieuwe milieuvergunningen in 2009 afgegeven
werd dachten we hier nog jaren mee vooruit te kunnen,
veranderingen gaan echter zo snel en zijn zo ingrijpend dat
nu al besloten is om een nieuwe vergunningsaanvraag in te
gaan dienen.
MensenOok op het gebied van mensen gebeurt er veel. Al de
genoemde uitbreidingen en aanpassingen hebben niet alleen
als doel om meer omzet te realiseren maar ook om de
arbeidsomstandigheden verder te verbeteren. Op het moment
dat de aanvoer toeneemt wordt er een punt bereikt dat de
organisatie gaat “kraken in haar voegen”. Het serviceniveau
onder druk staat en het werk de mensen boven het hoofd
groeit. Een belangrijk signaal dat hier actie op ondernomen
moet worden. En dat gebeurt ook!!
Diverse redenen, zoals natuurlijk verloop, pensionering,
arbeidsongeschiktheid en verandering van baan, zorgen
ervoor dat het personeelsbestand op orde gehouden moet
worden. De keus maken wie doorschuift naar een andere
functie is ook onderdeel van het personeelsbeleid.
Vooral op operationeel gebied vindt er uitbreiding en vervan-
ging plaats. Reeds vijf nieuwe operators zijn vast in dienst
gekomen. Maar ook bij de ondersteunende diensten als
werkplaats en laboratorium zijn een drietal
nieuwe mensen
in dienst gekomen, terwijl ook in het
kader van permanente innovatie de
afdeling technologie is uitgebreid.
Men kan bijna stellen dat de afdeling
PZ overuren moet maken om dit
alles in goede banen te leiden, al
zijn natuurlijk de afdelingshoofden
hier ook nauw bij betrokken.
Investeren in mens en machineMensen die het ATM-terrein bezoeken zien de laatste paar jaar wel erg veel
activiteiten die het bedrijf doen lijken op een grote bouwput. Vandaar dat enige
toelichting wel op zijn plaats is.
De eindconclusie is
dat er bij ATM driftig
aan de weg getim-
merd wordt om op
een verantwoorde
wijze al dat afval te
verwerken.
ATMosfeer | augustus
Fosfaat was er de oorzaak van dat er overmatige algengroei
kon plaatsvinden, omdat deze eenvoudige organismen fosfaat
nodig hebben voor hun celopbouw. Dit leidde tot explosieve
groei in het oppervlaktewater en in de Noordzee, wat
gevolgen had voor de doorlaatbaarheid van zonlicht en het
wegnemen van zuurstof. Algen gebruiken immers ook
zuurstof om te leven.
WaaromIets vergelijkbaars vindt er nu plaats met stikstof (N). Tot een
aantal jaar geleden werd stikstof nooit als een probleem
gezien, tenminste zolang de gehaltes binnen de perken
bleven. Echter met het toenemende milieubesef is ook het
streven naar ‘arm’ water toegenomen. Vooral voor de
soortenrijkdom is het wenselijk dat het oppervlakte- en
zeewater zo weinig mogelijk voedingsstoffen bevatten. Omdat
al het afvalwater uiteindelijk terecht komt in zee is men
begonnen met het verwijderen van stikstof in de rioolwaterzui-
veringsinstallaties van de heemraadschappen. Deze extra
zuiveringsstap kost natuurlijk geld. Het is dus een kwestie van
rekenen in hoeverre het voor een bedrijf als ATM interessant
kan zijn om zelf stikstof uit het afvalwater te halen. Aan de
andere kant wil het heemraadschap natuurlijk voorkomen dat
zij hun eigen installatie steeds verder uit moeten breiden door
een toenemend aanbod. Zij zijn in staat om via het vergun-
ningstelsel dit onder controle te houden. ATM heeft met beide
factoren te maken en dus wordt er driftig geëxperimenteerd
met het fenomeen stikstofverwijdering.
VoorkomenStikstof komt in verschillende vormen voor in afvalwater. In
huishoudelijk afvalwater levert urine een belangrijke bijdrage
aan de stikstoflast. Eiwitten en de stoffen creatinine en ureum
zijn de belangrijkste verbindingen op een totaal van 10 – 20
Anammox geeft gas
Zo rond de jaren 80 van de vorige eeuw werd de aanwezige hoeveelheid fosfaat in huishoudelijk
afvalwater als een groot probleem gezien. Dit was veroorzaakt door de aanwezigheid van fosfaten
in wasmiddelen, die gebruikt werden om calcium en magnesium te binden. Deze twee ionen zijn
verantwoordelijk voor de hardheid van het water. In een korte tijd is toen fosfaat vervangen door
andere middelen, zoals zeoliet, en daarnaast is er begonnen met het ontharden van drinkwater.
Technoloog Ir. Ernst Olthuis
9
gram stikstof per liter. Daarnaast zijn veel voorkomende
stikstofverbindingen nitraat (NO3), nitriet (NO2) en ammonium
(NH4+) . In industrieel afvalwater komen veel door de mens
gemaakte verbindingen voor. Voor het merendeel worden
deze in een waterzuivering omgezet in ammonium.
HoeZoals in elk proces valt er aan de eerste versie het nodige te
verbeteren en te veranderen. Ook hier is dat het geval. De
traditionele stikstofverwijdering is er één die in een aantal
stappen verloopt. Als eerste stap is er de omzetting van
ammonium via nitriet naar nitraat. Deze omzetting vindt plaats
in een zuurstofrijke omgeving en ziet er chemisch weergege-
ven als volgt uit: 2NH4 + 3O2 2NO2 + 2H2O+
4H (1) en daarnaast of tegelijkertijd 2NO2 + O2 2NO3 (2).
Deze eerste stap wordt nitrificatie genoemd, waarna logi-
scherwijs de tweede stap volgt die denitrificatie wordt
genoemd. Hierbij wordt nitraat omgezet in stikstofgas.
Door bij de eerste stap de zuurstofdosering op het randje te
houden is het vrij eenvoudig om een zuurstofloos milieu te
creëren: 2NO3 + 2(CH2O) {koolstofbron} + 4H N2 + 2CO2
+ 4H2O (3).
De opmerkzame lezer ziet dat in deze laatste reactievergelij-
king ineens een koolstofbron opduikt. De bacteriën die deze
reactie verzorgen halen hun benodigde zuurstof uit nitraat,
maar zij moeten nog wel van voedsel voorzien worden in de
vorm van een koolstofbron om hun werk naar behoren te
kunnen doen. Het toe moeten voegen van extra voedsel
maakt dit proces behoorlijk duur.
Het is dus de moeite van het onderzoeken waard of dit niet
beter kan. Efficiënter, met energieterugwinning, andere
reactoren of andere vormen van optimalisatie.
Tijdens onderzoek naar optimalisatie in 1986 werd in een
zuurstofloze proefinstallatie het vreemde fenomeen waargeno-
men dat er afname was van ammonium in combinatie met
een toename van stikstofgas. Het heeft nog jaren geduurd
voordat onderzoek uitwees dat een gewoon in zee levende
bacteriesoort verantwoordelijk was voor de directe omzetting
van ammonium in stikstofgas. Men heeft het proces de mooie
naam Anammox gegeven, afgeleid van ANaerobe AMMonium
Oxidatie. We hebben het hier over een compleet andere
technologie. Weliswaar met bacteriën, maar wezenlijk anders
dan de bestaande techniek. Chemisch gaat het om de
volgende reactie: NH4 + NO2 N2 + 2H2O (4).
De reductie van de kosten loopt op tot ongeveer 90 % ten
opzichte van de conventionele techniek. Er is geen koolstof-
bron meer nodig en ook de hoeveelheid benodigde zuurstof
wordt drastisch gereduceerd.
De hamvraag in deze reactie is waar komt de nitriet vandaan
dat nodig is voor deze reactie. Er is zuurstof nodig om nitriet te
maken uit ammonium; zie reactie (1). In eerst instantie bestond
Thom start de proef
ATMosfeer | augustus
de installatie nog uit twee losse reactoren om dit mogelijk te
maken. Een reactor waarin zuurstof geïnjecteerd werd en een
waar de omgeving zuurstofloos was. Het zou handiger zijn als
dit in één simpele installatie gedaan kan worden, een installatie
die robuust is en nog minder kosten met zich meebrengt.
Daar is dus afgelopen tijd flink aan gewerkt door het bedrijf
Paques, dat samen met een aantal universiteiten wel brood
zag in deze techniek. De installaties die nu operationeel zijn
maken gebruik van bacteriën die samengeklonterd zijn tot
korrels. Op deze korrel wordt de buitenkant bezet door
bacteriën die de nitrificatie verzorgen, terwijl binnenin de korrel
de bacteriën leven die reactie (4) kunnen laten verlopen. Door
nu een klein beetje zuurstof aan het afvalwater toe te voegen
wordt er juist voldoende nitriet gevormd om de directe
omzetting naar stikstof te laten plaatsvinden. Het afvalwater
met ammonium en nitriet dringt namelijk de korrel in en komt
in een zuurstofloze omgeving terecht. Op deze manier kan de
reactie snel verlopen zodat er maar een kleine reactor nodig is
om een grote hoeveelheid water te ontdoen van stikstof. Men
moet hierbij denken aan een reactorgrootte van 20-25 % van
de hoeveelheid afvalwater die per dag ontdaan moet worden
van stikstof.
ProefATM zou ATM niet zijn als er niet geëxperimenteerd zou gaan
worden met deze manier van stikstofverwijdering. Al is het
alleen maar om te kijken of het werkt. Echter het afvalwater
van ATM is natuurlijk geen alledaags afvalwater. De sterk
wisselende samenstelling maakt het niet gemakkelijk om de
bacteriën zich comfortabel te laten voelen. De techniek op
zich heeft zich bewezen, maar het innovatieve zit hem in de
toepassing van deze techniek op ons afvalwater. Innovatie
gaat meestal met vallen en opstaan en dat is op dit moment
dan ook de status van de proefreactor. Technologisch gezien
dus een uitdaging. Voor het bedrijf is het belangrijk een
behoorlijke kostenbesparing te kunnen realiseren. Terwijl
daarnaast, aan de zijlijn, de overheden verwachten dat ATM
dit initiatief neemt.
Sinds maart is er een proef opgestart door technoloog Ernst
Olthuis, waarbij volgens een vast protocol, de stagiaire van het
laboratorium Thom Punt monsters neemt en analyseert op de
gewenste parameters met o.a ionenchromatografie. Een mooi
afstudeeronderwerp voor Thom, maar een eindconclusie kan
nog niet getrokken worden.
Sinds 2009 dient het zogenaamde cijfermatige gedeelte van
het jaarverslag elektronisch te worden ingediend bij de
bevoegde instanties. Daarnaast stelt ATM jaarlijks ook nog
een geschreven jaarverslag op. De belangrijkste zaken uit het
milieujaarverslag zijn hier samengevat en de onderwerpen
‘klachten’ en ‘emissies naar lucht’ worden in deze ATMosfeer
nader belicht.
Een voor ATM zeer belangrijke factor is het aantal klachten
dat zij ontvangt. Tot voor kort waren er duidelijke afspraken
met de overheid over de afhandeling en rapportage van
klachten die aan ATM zijn toegeschreven. In de loop van
2010 is de overheid, vooruitlopend op een nieuwe procedure,
gestopt met het terugkoppelen van klachten. GS (Gedepu-
teerde Staten) is momenteel bezig met het opstellen van een
nieuw klachtenbehandelingprotocol. Er wordt op gerekend
dat met het inwerkingtreden van een nieuw protocol de
terugkoppeling ook weer goed geregeld zal zijn.
Gelet op voorgaande mag het duidelijk zijn dat we geen
volledig beeld kunnen geven van de aan ons toegewezen
klachten over 2010. We gaan er vanuit dat er over het
verslagjaar 2011 weer een volledig en juist overzicht
opgenomen kan worden in het milieujaarverslag.
Milieujaarverslag 2010Al vele jaren maakt ATM een milieujaarverslag waarin verantwoording wordt afgelegd over
emissies naar water en lucht, effecten van proeven ter verbetering en aanpassingen, maar
ook over klachten.
Opvallend is dat in september 2010 veel geurklachten bij
ATM zijn onderzocht. Deze geurklachten vonden plaats in
een periode dat de Thermische Reiniging Installatie en Pyro
wegens een onderhoudsstop buiten bedrijf waren. Enige
mogelijke stabiele stationaire geurbronnen op het terrein
waren destijds de waterzuivering en de grondfakkel ten
behoeve van de verwerking van afgassen. Diverse onderzoe-
ken, van zowel de overheid als onszelf, hebben geen verband
kunnen leggen tussen onze activiteiten en de klachten in die
periode. We gaan er dan ook vanuit dat wij niet de oorzaak zijn
geweest van de opvallend veel geurklachten vanuit het dorp
Moerdijk in die periode.
Aangeboden/Verwerkte afvalstoffen GrondreinigingDe TRI heeft ca. 970.000 ton verontreinigde grond, teerhou-
dend asfaltgranulaat en andere verontreinigde bouwstoffen
gereinigd. Een toename van ca. 10% ten opzichte van een
jaar eerder.
PyroIn de Pyro is in 2010 ca. 20.000 ton verfafval van huishoudens
en van bedrijven verwerkt. Daarnaast is nog ca. 11.750 ton
oliehoudend afval verwerkt. Ten opzichte van 2009 een
toename van ca. 5%.
WaterkantIn 2010 is ca. 650.000 ton afvalwater, olie en oliehoudende
slibben uit land- en scheepvaartactiviteiten verwerkt. Een
toename van maar liefst 23%.
Afgegeven afvalstoffenIn totaal is er ca. 1.6 miljoen ton (gevaarlijk) afval bij ATM
aangevoerd. Uiteindelijk is van het aangeboden afval ruim 90%
geschikt gemaakt voor hergebruik als bouwstof, brandstof of
als gezuiverd water.
Emissies naar lucht en waterOmdat de installaties in 2010 technisch zeer goed hebben
gefunctioneerd, zijn de milieuprestaties, in de zin van
emissies naar lucht en water, wederom goed geweest.
Toelichting geurklachtenHoewel het aantal geurklachten dat aan ATM is
toegeschreven niet exact bekend is, hebben er
diverse klachtenonderzoeken plaatsgevonden.
Onbevredigend voor ons is hierbij dat diverse
onderzoeken door de overheid worden afgeslo-
ten met de conclusie: “Oorzaak onbekend,
veroorzaker ATM”. Wij beseffen dat een
objectief geuronderzoek naar aanleiding van een klacht zeer
lastig is, maar de genoemde conclusie wordt
wat ATM betreft te vaak getrokken. Er wordt te gemakkelijk
voorbijgegaan aan de mogelijke impact van het totale
industrieterrein op het dorp Moerdijk. Zo komt het regelmatig
voor dat bij een klachtenonderzoek bovenwinds van ATM
niets wordt geroken, op het terrein zelfs geen geur hangt,
maar benedenwinds wel geur wordt waargenomen. Op basis
van dergelijke waarnemingen wordt de klacht aan ATM
toegeschreven met als toevoeging ‘oorzaak onbekend’.
Samen met onze externe geurexpert zijn wij van mening dat
in het geval van geurwaarnemingen op grote afstand van ons
terrein bij ons een dergelijk grote geurbron aanwezig zou
moeten zijn, zodat deze blindelings getraceerd zou moeten
kunnen worden. Met andere woorden ‘dan zou je op het
terrein van ATM moeten omvallen van de stank’. Voor alle
duidelijkheid; aan de schoorsteen zijn al zoveel metingen
verricht dat deze door alle instanties als oorzaak van geurpro-
blemen wordt uitgesloten; er wordt daarom gezocht naar een
lage geurbron. Voor ons is het, gezien de kennis en ervaring
die is opgedaan, erg onbevredigend als geurklachten aan ons
worden toegeschreven zonder dat de bron op ons terrein
wordt gevonden. In dergelijke gevallen kunnen we dan ook
geen actie ondernemen.
Met bovenstaande wil ATM niet beweren dat haar activiteiten
geurloos zijn en dat ze nooit geurklachten veroorzaakt.
Afvalverwerking kan helaas nog niet geheel geurloos. ATM wil
aangeven dat wanneer er langdurig geurklachten zijn, deze
veroorzaakt moeten worden door een stabiele stationaire bron
die dan ook zou moeten kunnen worden aangewezen.
Omdat wij voor onze buurbedrijven en de ons omliggende
dorpen geen hinder willen veroorzaken, zijn wij voortdurend
zeer kritisch op onze geurbijdrage. We laten zelf enkele malen
per jaar onderzoek uitvoeren naar geuremissies om zo een
steeds beter beeld te krijgen van de op het terrein aanwezige
geurbronnen. Daar waar nog onbekende bronnen worden
gevonden zullen we ons tot het uiterste inspannen ook deze
bronnen te saneren.
11
Gereinigd water
Wie meer dan veertig jaar bij een bedrijf heeft werkt, gezichtsbepalend is geweest
en een belangrijk aandeel heeft geleverd in de groei, heeft moeite met afscheid
nemen. Ook al heeft hij zijn opvolger destijds zelf binnen gehaald en heeft hij volop
vertrouwen in de nieuwe man op zijn plaats. “ATM is mijn baby, de mensen zijn mijn
familie”, zegt Wim Hulshof, daarmee aangevend hoe enorm groot zijn band is.
Het heeft dan ook even geduurd eer hij de knop echt heeft kunnen omdraaien en
Danny van Leeuwen als nieuwe commercieel directeur alle ruimte heeft kunnen geven.
ATMosfeer | augustus
Wim vond dat er een goede kop op
zat bij Danny en heeft hem gevraagd
bij ATM te komen werken
Samen met Jack, die vorig jaar helaas is overleden en Rinus
heeft Wim van ATM een groot en gerenommeerd afvalver-
werkingsbedrijf gemaakt. Hij heeft het altijd op zijn eigen
manier gedaan. Wim bijt zich ergens in vast en haalt eruit wat
erin zit. Snel kunnen schakelen en denken en mensen op hun
waarde kunnen schatten. Op deze manier heeft Wim een
grote en betrouwbare relatiekring opgebouwd, waarvan ATM
vandaag de dag nog de vruchten plukt. “Er moet heel wat
gebeuren willen die relaties me laten vallen”, weet Wim. Vooral
in de beginjaren ging het allemaal zeker niet voor de wind.
Afvalverwerking had geen beste naam en ATM ( en zijn
rechtsvoorgangers) vormde daarop geen uitzondering. “Die
tijd is gelukkig al lang voorbij. Alleen de professionele
bedrijven hebben kunnen overleven. Afval moet op een nette
manier en volgens de regels worden verwerkt. Dat vind ik en
zo heb ik ook altijd gewerkt. Ik doe alles voor ATM, ik sta er
24 uur per dag voor klaar.”
PensioenHet thuisfront weet ook wat dat betekent. “Ik ben niet van de
veertigurige werkweek: ik heb nooit op een uurtje extra
gekeken.” Wim wist natuurlijk dat er ooit een eind aan zal
komen; dat hij met pensioen zal moeten gaan. Hij kon gebruik
maken van een regeling om er met zijn zestigste mee te
stoppen. “Ik werd daar een beetje zenuwachtig van en
daarom heb ik nog maar voor anderhalf jaar bijgetekend.“
Vorig jaar oktober is dan toch afgesproken dat Wim met pré
pensioen gaat, maar hij heeft er voorlopig nog een jaar aan
vastgeplakt. Als grote vraagbaak voor degenen die zijn werk
overnemen. Wim werkt nu officieel halve dagen. “Dat zijn dan
nog altijd twaalf uur”, laat hij er gekscherend op volgen. “Maar
in oktober zie ik me nog niet voor honderd procent thuis
zitten.” Met die stap terug heeft Wim de grootste moeite
gehad. Al die jaren was hij gewend verantwoordelijkheid te
nemen en te zeggen waar het op staat. “Ik wil me altijd overal
mee bemoeien”, zo weet hij van zichzelf. “Ik ben dominant
aanwezig en wil ook wel eens agressief overkomen. Als ze
dan niet meer naar je luisteren, omdat je mede de eindverant-
woordelijkheid niet meer hebt, terwijl je nog vol ideeën zit, is
dat een heel rare gewaarwording. Ik kan goed relativeren en
neem het werk eigenlijk nooit mee naar huis, maar hier kon ik
niet goed mee omgaan.” Na een maand vakantie heeft Wim
dan eindelijk die knop wel kunnen omzetten, waarmee een
last van zijn schouders viel. “Het klinkt misschien raar om dat
uit mijn mond te horen, maar ik had het op die manier niet
volgehouden.” Wim is met zichzelf goed in gesprek gegaan
en kwam tot de conclusie dat er keuzes gemaakt moesten
worden. “Ik heb het altijd hartstikke druk gehad, me druk
gemaakt en ik ben nooit overspannen geweest, maar hier
werd ik overspannen van. Ik werd chagrijnig en zo wilde ik
niet op de zaak rondlopen. Ik heb de knoop definitief
doorgehakt en besloten er een punt achter te zetten, in de
13
Wim en Danny verzorgenwisseling van de wacht
Het was in die tijd hoogst ongebruikelijk om vervuilde grond in te voeren
Wim is zijn carrière begonnen in de scheepvaartwereld bij Hansa en OCS (Ocean Combustion Services). Tot OCS werd
overgenomen door Waste Management, op dat moment de grootste afvalverwerker ter wereld. Wim was binnengekomen
als assistent, maar had zich inmiddels opgewerkt tot ‘chef de bureau’. Hoewel het helemaal niet zijn passie was, werd hij
noodgedwongen verantwoordelijk voor de financiën. “Wie ziet mij nu als controller? Ik heb me erin vastgebeten en ben
controller geworden.” In 1988 werd het bedrijf voor zeventig procent eigenaar van ATM en Wim werd commercieel direc-
teur. Daar zat hij beter op zijn plaats, hoewel ATM toen nog maar een kleine speler was. “Ik begreep al snel dat we afval uit
het buitenland nodig zouden hebben. Iedereen verklaarde me voor gek. Het was in die tijd namelijk hoogst ongebruikelijk
om vervuilde grond in te voeren.” Wim heeft doorgezet en niet zonder succes. Evenals de vele andere contacten die in de
jaren daarna ATM het nodige werk hebben opgeleverd en die voor een groot deel hebben bijgedragen aan de groei.
ATMosfeer | augustus
wetenschap dat hier veel goede en capabele mensen
zitten die ATM verder kunnen brengen. Ik ben en blijf
natuurlijk iemand die graag zijn mening geeft. Dat blijf ik
doen, maar loop vervolgens verder.”
OpvolgingDanny houdt zijn oren zeker niet gesloten als zijn voorgan-
ger ergens wat van vindt. Of hij er ook gehoor aan geeft, is
een andere zaak. “Ik doe het op mijn eigen manier, maar
onwillekeurig neem je ook wat over. Dat kan haast ook niet
anders als je hier al meer dan 22 jaar werkt en veel met
hem te maken hebt gehad.” De commerciële afdeling van
ATM ziet er nu dan ook anders uit. Danny is de commerci-
ele directeur, maar is niet zoals Wim, die als een soort
zigeuner bijna elke dag wel ergens in Europa op pad was.
Danny heeft collega’s die in de diverse landen ATM
vertegenwoordigen en het werk binnenhalen. Hij stuurt ze
als een soort supervisor aan en wijst ze de weg. “Ik heb
ook andere ideeën, maar we kunnen er met elkaar goed
over praten. Ik luister altijd naar hem, ook als hij zegt dat
hij het in dat geval anders zou hebben gedaan. Er komt
natuurlijk een tijd dat Wim hier niet meer is. Ik weet dat ik
altijd in Dordrecht op nummer 25 aan kan kloppen als ik
iets nodig heb en ik weet dat ik dan ook alle informatie van
Wim krijg.” Zolang Wim er nog is, blijft hij bij een aantal
projecten betrokken en kan hij nieuwe projecten opstarten
die helemaal bij hem passen.
Danny is zich ervan bewust dat Wim een gigantisch groot
netwerk heeft opgebouwd. Vooral zijn open en eerlijke
manier van omgaan met mensen en zaken doen, hebben
hem dat grote aantal relaties opgeleverd. “Ik ben altijd
keurig netjes behandeld, zowel in goede als in slechte
tijden.” Danny denkt dat hij de komende tien jaar uit die
enorme vijver kan putten. “Wat in veertig jaar tot stand is
gekomen, kun je niet een-twee-drie overnemen. Dat we er
dankbaar gebruik van kunnen en mogen maken, lijkt me
meer dan duidelijk.” Enige relativering vindt Wim wel op zijn
plaats. “Het wil natuurlijk niet zeggen dat ik het altijd goed
heb gedaan.” Danny: “Het heeft wel gewerkt en daarom
zou het niet verstandig zijn om niet voort te borduren op
wat je voorganger heeft gedaan. Het liefst zou ik het nog
beter doen.”
Een goede mentaliteiten een goed verstand
Wim heeft Danny hoogstpersoonlijk zelf in huis
gehaald. Danny was lid van de zwemvereniging
waarvan Wim voorzitter was. Danny heeft nog in de
nationale zwemploeg gezeten. Inge de Bruin, Neder-
lands bekendste zwemster en meervoudig Olympisch
en wereldkampioen, zwom ook bij de club. “Ik heb hem
leren kennen als een hardwerkende, eerlijke en betrouw-
bare vent. Een jongen die binnen ATM goed zou passen
en die we op dat moment ook goed konden gebruiken.”
Tekenend was de manier van reageren op een opmerking
van Wims zoon Theo. “Hij vond dat wij ons niet met zijn
zwemmen mochten bemoeien, omdat wij er helemaal niets van begrepen. Danny en ik zijn toen naar Nunspeet gereden om onze
trainingsdiploma te halen.” Wim vond dat er een goede kop op zat en heeft hem vervolgens gevraagd of hij bij ATM wilde komen
werken. “Dat was op een zondag”, zo kan Danny zich nog goed herinneren. “Maandag heb ik me op kantoor gemeld. Ga maar
aan de slag, werd me verteld. Dat heb ik gedaan met allerlei hand- en spandiensten voor de commerciële afdeling. Maar natuurlijk
moest er eerst koffie worden gezet.” Voor Wim is mentaliteit en een gezond stel hersens erg belangrijk. “Je hoeft niet per se
gestudeerd te hebben om goed te zijn in je werk. Ik ben ook niet geworden wat ik nu ben door veel te studeren. Natuurlijk heb ik
wat opleidingen gevolgd, maar dat waren er meer van dertien of zelfs veertien in een dozijn. Danny was een topsporter en was
bereid om vijf dagen in de week zes uur in het water te liggen, naar school te gaan, te leren en ’s avonds weer te zwemmen.
Als je dat kan opbrengen, heb je mentaliteit en als je daarbij een goed verstand hebt, dan heb je je voor mij bewezen.”
Jan Wolters
... Danny is zich ervan bewust
dat Wim groot netwerk heeft
opgebouwd...
Het Chemiepark Leverkusen biedt ruim 30.000 mensen werk.
Currenta alleen al heeft, verdeeld over zes bedrijfsunits, meer
dan 3.000 mensen op de loonlijst. De toeleverende bedrijven
zijn ook nog eens goed voor 2.000 arbeidsplaatsen. Currenta
kent op zijn beurt ook nog twee dochterondernemingen.
Tectrion ontstond in 2008 vanuit de verzelfstandigde techni-
sche dienst. De tweede dochter is Chemion Logistik.
In het nabijgelegen Dormagen en in het meer noordelijk
gelegen Krefeld-Uerdingen zijn soortgelijke concentraties van
milieu en chemie te vinden. Ook hier terreinen waar Currenta
als afvalverwerker actief is en tevens het facilitaire beheer
verzorgt. De afmetingen van de sites zijn vergelijkbaar met
die van Leverkusen, maar qua werkgelegenheid komen de
cijfers lager uit. Het Chemiepark Dormagen telt circa 10.000
arbeidsplaatsen, Krefeld-Uerdingen telt er 7.000.
Op de dag van het bezoek is het op de bovengenoemde
snelwegen vrij rustig. Het is de vrijdag na Hemelvaartsdag.
Veel werknemers hebben met een extra vrije dag gekozen
voor een lang vrij weekeinde. Klaus Somke, ATM’s vooruitge-
De rijbanen en de fly-overs van de E35 aan de ene kant en aan de andere kant de
oever van de Rijn, vormen min of meer de begrenzingen van het immense Chemiepark
Leverkusen. Het 340 hectare grote terrein is goed voor zo’n 600 voetbalvelden.
Currenta, een joint-venture van Bayer (60 procent) en Lanxess (40 procent), heeft er
als afvalverwerker niet alleen zijn gebouwen, installaties en depots, maar fungeert
tevens als beheerder van het park, waarop ongeveer 70 milieu en chemie gerelateerde
ondernemingen gevestigd zijn.
Currenta: een milieugigant met vele gezichten
Currenta is meer danalleen afvalverwerker
15
ATMosfeer | augustus
schoven post in Europa, heeft de ATMosfeer-verslaggever
in Venlo opgepikt en rijdt in no-time naar Leverkusen. Op
het terrein van Currenta verraadt een nagenoeg verlaten
parkeerterrein dat ook veel Currenta-medewerkers van
het hemelvaartsweekeinde genieten. De afvalverwer-
kingsinstallaties werken, zij het niet volledig belast. Andere
bedrijfsonderdelen draaien door met minimale bezetting.
De gastvrijheid lijdt er niet onder. Een driemansdelegatie
heet het ATM-bezoek van harte welkom. Frank Tausch,
die doorgaans zaken doet vanuit zijn standplaats
Dormagen, geeft een uitgebreide uitleg. Wanneer
ingezoomd wordt op de werking van de reinigings- en
verbrandingsinstallaties, neemt Olaf Fleth, de technische
man, het woord. En wanneer milieu-aspecten in alge-
mene zin aan bod komen, komen er aanvullingen van
Ulrich Bornewasser, hoofd communicatie milieuzaken bij
Currenta.
Huwelijk“Dat een bedrijf als Bayer én op grote schaal chemische
producten fabriceerde én tegelijkertijd ook op de markt
actief was als afvalverwerker, zorgde voor verwarring bij
potentiële klanten”, legt Ulrich Bornewasser uit. “De
dienstverlenende onderdelen van Bayer (de voormalige
Bayer Industry Services, red.) zijn daarom in 2007 in
samenwerking met partner Lanxess) gaan opereren
onder de naam Currenta.” Het bedrijf schrijft de naam zelf
overigens in allerlei publicaties en reclame-uitingen
consequent met hoofdletters.
“Als verwerker krijgt Currenta ook stoffen uit Nederland
aangeboden”, vertelt Klaus Somke. “Je moet dan denken
aan oplosmiddelen en ook aan afvalresiduen uit de
verwerkingsinstallaties in Moerdijk. Maar ook via zusteron-
derneming Reym worden er afvalstoffen ter verwerking bij
Currenta aangeboden. Ik denk dat we op jaarbasis vanuit
de Nederlandse Shanks-bedrijven al gauw een tien- tot
vijftienduizend ton aanbieden.” Veelal worden deze stoffen
verwerkt in de zogenaamde draaitrommeloven, een
geavanceerde verbrandingsinstallatie. Een rondgang over
de site leert dat alles er pico bello uitziet. Laat een
huwelijksreportage op dit complex maken en de trouwjurk
van de bruid zal er na afloop nog smetteloos uitzien. Even
later veert Somke op, wanneer Frank Tausch even
stilstaat bij de werking van een installatie die vloeistoffen
reinigt en waarbij om te neutraliseren kalk aan het proces
wordt toegevoegd. Meteen meldt hij dat hij met een
project bezig is, waarbij een grote hoeveelheid kalkhou-
dende materiaal vrijkomt. Tausch maakt meteen een
aantekening in zijn agenda: een afspraak is geregeld.
Het drietal meldt dat het met Currenta - het bedrijf is voor
70 procent afhankelijk van de Duitse markt - ondanks de
laagconjunctuur goed gaat. “Er was weliswaar minder
aanbod vanuit Duitsland en de rest van Europa, maar dat
wordt ruimschoots gecompenseerd door een groter
aanbod (o.m. van bestrijdingsmiddelen) uit de rest van de
wereld”, verduidelijkt Frank Tausch. In veel gevallen gaat
het hier om bedrijven die tot de Bayer-familie horen.
DiversiteitCurrenta is ook niet geheel afhankelijk van afvalverwerking
en saneringen. Het bedrijf kent een veelzijdig diensten-
aanbod. Het biedt oplossingen op het gebied van
energiegebruik en bedrijfsveiligheid, is specialist wat
productanalyses betreft, treedt op als beheerder van
chemieparken en fungeert tevens als hoogwaardig
opleidingsinstituut. Currenta kent in die laatste hoedanig-
heid een nauwe samenwerking met technische hoge-
scholen. Recent werd nog een verbintenis aangegaan
met de Hogeschool Zuyd, met vestigingen in Heerlen,
Sittard en Maastricht. En op milieugebied kan men dan
bijna ook met elke vraag bij Currenta terecht. Of het nu
om verontreinigingen gaat, of om geluidsmetingen, om
bodemanalyses of om de complete organisatie van een
seminar: Currenta komt met een antwoord.
Michel van Straten
Van links naar rechts: Frank Tausch, Olaf Fleth, Klaus Somke en Ulrich Bornewasser
17
De samenwerking gaat voortreffelijk; zelfs beter dan het ooit geweest is. Marcel van der
Feest, Cor van der Maden en Tonny Cornel behoren weliswaar niet tot dezelfde afdeling,
maar hebben wel dagelijks met elkaar te maken. Inkoop, het magazijn en de werkplaats
liggen in elkaars verlengde en dan is het eigenlijk niet meer dan vanzelfsprekend dat er een
vorm van samenwerking is. Cor en Marcel zitten zelfs tegenover elkaar en Tonny is slechts
één deur van het tweetal verwijderd. Dat is wel zo praktisch en ook logisch, vinden de drie.
Drie-eenheid: magazijn, inkoop en werkplaats
Van links naar rechts: Tonny Cornel, Ron Heurter, Ricardo van Vianen,Ad van de Wijngaard en Peter Suijkerbuijk
Inkoop heeft de contacten met de
leveranciers en stelt de contracten op
voor de levering van alles wat nodig is
om de installaties te kunnen laten
draaien. Die leveranties komen in het
magazijn terecht. De voorraad moet op
peil worden gehouden zodat niet alleen
de werkplaats niet mis grijpt, maar dat
ook degenen die in de plant aan het
werk zijn, kunnen pakken wat ze op dat
moment nodig hebben. Er is een
duidelijke relatie tussen de drie afdelin-
gen. Goede samenwerking is dan ook
noodzakelijk om alles op rolletjes te
laten lopen. Niet alleen de bureaus van
inkoper Marcel en magazijnchef Cor
staan tegen elkaar aan; het kantoor van
Jenny de Putter, het hoofd inkoop van
ATM, grenst direct aan de werkruimte
van de twee. De deur staat meestal
gewoon open. Marcel heeft het meeste
contact met de leveranciers. Doordat
de twee bijna op elkaars lip zitten,
weten ze van elkaar waar ze mee bezig
zijn. “Tot op zekere hoogte kunnen we
elkaar vervangen”, geeft Cor aan. Het
afsluiten van de grotere contracten is
vooral het werk van Jenny. Dat geldt
ook voor grotere projecten waarvoor het
nodige moet worden ingekocht.
Engineering geeft de gegevens en
specificaties door en inkoop bekijkt
welke leverancier daarvoor als beste uit
de bus komt. “Er gaat meer werk in
zitten dan menigeen denkt”, weet
Marcel. “Offertes die binnenkomen,
kunnen behoorlijk verschillen. Daar
moet je heel goed naar kijken. Het is
een hele grote markt met veel aanbie-
ders. Wat je in elk geval niet moet doen
is maar klakkeloos wat inkopen. Juist
door het goed te doen, kun je heel veel
geld verdienen voor de zaak. Voor ons
is het ook een vorm van sport. Als je
wat bestelt en je zegt, ik hoor wel wat
het kost, dan is de lol er snel af. Alleen
bij spoed kan het gebeuren dat we op
basis van nacalculatie wat inkopen.
Onze eigen engineers weten natuurlijk
ook wat een en ander kost.”
5.000 artikelenCor heeft bijna twintig jaar in de ploegen
gezeten. Hoewel het magazijn pas een
jaar onder zijn verantwoordelijkheid valt,
weet Cor wel waar hij het over heeft. “In
de plant heb ik alles gelopen; ik weet
dus waar ze het over hebben als ze wat
uit het magazijn nodig hebben.” Het
magazijn heeft zo’n 5.000 artikelen op
voorraad, variërend van de kleinste
boutjes en moertjes, persoonlijke
beschermingsmiddelen tot de grootste
pompen en elektromotoren. “Op
sommige artikelen zit een bepaalde
levertijd en als bijvoorbeeld zo’n pomp
cruciaal is voor het productieproces,
dan kun je hem beter op voorraad
hebben. We zijn een continubedrijf en
kunnen ons niet veroorloven een dag of
wat stil te liggen.” Toch komt het wel
eens voor dat er iets moet worden
besteld. Het kan zelfs gebeuren dat het
uit Zweden of Amerika wordt ingevlo-
gen. “Dat is dan altijd nog goedkoper
dan stilstand van de fabriek”, weet
Marcel. Het gaat niet altijd even
gemakkelijk; Marcel heeft het bij die
moeilijke gevallen liever over uitdagin-
gen. “Alle smoesjes ken ik inmiddels
wel. Het vervelende is dat je vaak niet
naar een andere leverancier kunt
uitwijken. Je hebt een contract en wat je
nodig hebt moet aan de vereiste
specificaties voldoen. Ik blijf dan bellen,
zodat ze er helemaal gek van worden.
Duurt het dan toch nog te lang, dan bel
ATMosfeer | augustus
Cor van der Maden (links) en Marcel van der Feest
Van interieurverzorgster tot werkplaatschef
Het is ook in deze moderne tijd en ondanks de soms ver doorgevoerde emancipatie, nog steeds bijzonder: een
vrouw die aan het hoofd staat van een werkplaats. Tonny Cornel vervult die rol al weer zeven jaar. Bij ATM werkt
ze al veel langer, 27 jaar. “Ik ben ooit begonnen als interieurverzorgster, ik heb in het magazijn gewerkt en nu
dus in de werkplaats. Al die spullen waar ik nu mee werk, heb ik toen besteld.” Tonny heeft gevoel voor het
werk. “Wat mijn ogen zien, kunnen mijn handen maken. Ik zeg nooit, het kan niet; ik probeer het altijd.” Ze voelt
zich helemaal op haar plek in de werkplaats. Ze staat er niet alleen voor. Er is een back-up voor de heel moeilijke
gevallen en ze heeft vijf medewerkers die ook van wanten weten. Zelf vindt Tonny een vrouwelijke werkplaats-
chef trouwens helemaal niet vreemd en wat anderen er eventueel van vinden, maakt haar niet veel uit. “Ik doe
gewoon mijn werk.”
ik de manager of de directeur van dat
bedrijf. In zo’n geval wil ik dan wel eens
laten doorschemeren dat ze zich
moeten verbeteren willen ze in de
toekomst aan ons blijven leveren.”
Elke dag wordt er gecheckt wat er aan
bestellingen binnen moet komen. Het
werk buiten mag niet stil komen te
liggen. “Er kunnen veel mensen
ingehuurd zijn en die moeten direct aan
de slag kunnen. De spullen moeten er
dan wel zijn”, geeft Marcel aan. Cor
loopt ’s morgens vroeg altijd een rondje
door het magazijn, vooral om te kijken of
de grijpvoorraden nog op peil zijn. Hij
hanteert daarbij een eigen tactiek. “Ik
weet wat de hardlopers zijn.”Er wordt
momenteel gewerkt aan een nieuw
systeem. De kaarten, waarvan de
gegevens handmatig in het inkoopsys-
teem worden getypt, worden vervangen
door een systeem van streepjescodes
en een scanner. “Dat gaat ons erg veel
tijd besparen”, weet Cor. Jammer
genoeg kan niet alles op deze manier
worden geautomatiseerd. Iedereen is
namelijk vrij om het magazijn in en uit te
lopen en te pakken wat hij nodig heeft.
“Dan moet ik zelf de uitgifte gaan doen.
Vroeger gebeurde dat, maar nu kan dat
niet meer. ’s Nachts wordt er ook
gewerkt en daarbij hebben ze wel eens
wat uit het magazijn nodig. Maar met
mijn tactiek kan ik het aardig goed
bijhouden. Verder is het vooral een
kwestie van opvoeden.”
SamenEen stop zorgt voor extra drukte bij
inkoop en in het magazijn. Hetzelfde
geldt, weliswaar in wat minder mate,
voor grote projecten. Een stop wordt
maanden van tevoren voorbereid. Aan
de hand van de uit te voeren werkzaam-
heden worden de spullen ingekocht. Op
de eerste dag moet alles er zijn zodat
iedereen meteen aan de slag kan. Voor
Cor is het dan behoorlijk aanpoten in het
magazijn. “Dan moet je zestig man
tegelijk helpen. Iedereen vindt zichzelf
het belangrijkste en wil als eerste
worden geholpen. Dat is best
hectisch.” Tijdens een grote stop is
er tussen 100 en 150 man extern
personeel op het terrein. De
werkplaats is dan stand by om
daar waar nodig de helpende
hand te bieden. Voor Tonny is
het als leidinggevende van
de werkplaats belangrijk dat
inkoop zijn werk goed doet
en het magazijn gevuld is.
“Alles wat met de plant te
maken heeft onderhou-
den en repareren we
zelf. En dat is nogal
wat”, zegt ze. Tonny staat er niet alleen
voor; ze heeft vijf medewerkers en een
zesde is op komst. ATM heeft een tiental
heftrucks, een vacuümwagen en een
brandweerwagen die moeten blijven
rijden. Het equipement uit de plant heeft
onderhoud nodig en moet soms
gerepareerd worden. Dat gebeurt in
een volledig geoutilleerde werkplaats.
“Een externe partij is niet handig; dat
kost te veel tijd. De heftrucks hebben op
het terrein nogal wat te verduren, tot
kromme en soms gebroken lepels toe.
Dat krijgen wij dan op ons bordje. Wij
moeten ervoor zorgen dat ze zo snel
mogelijk weer kunnen worden ingezet,
omdat ze eigenlijk niet kunnen worden
gemist.”
19
Tonny Cornel staat er niet alleen voor
Jan Wolters
... een stop zorgt voor
extra drukte bij inkoop
en in het magazijn ...
ATMosfeer | augustus
San Francisco kondigde in maart 2007 als eerste Amerikaan-
se stad een verbod op plastic tassen af. Ze mogen niet meer
worden meegeven in winkels. Het verbod veroorzaakte veel
ophef in het hele land. Een dergelijk verbod zorgt volgens de
detailhandel alleen maar voor stijgende prijzen en zal initiatie-
ven om plastic te recyclen dwarsbomen. Toch is er de
afgelopen jaren over de hele wereld een groeiende tendens
om plastic tassen te verbieden. Ierland, Australië, Oeganda en
Taiwan gingen San Francisco al voor. Met een verbruik van
ruim één biljoen plastic tassen per jaar is dit product - met olie
als basisgrondstof - een regelrechte bedreiging voor het milieu
geworden. Plastic tassen blokkeren afvoerputten en riolen,
bedreigen het leven in de zee en zijn een goede kweekplaats
voor malariamuggen. Bovendien veroorzaken de tasjes ook
extra CO2-uitstoot als ze na gebruik in de vuilnisbak terecht
komen en verbrand worden.
In Zuid-Afrika staan plastic tasjes bekend als ‘de nationale
bloem’, omdat je ze werkelijk overal ziet. In China worden ze
de ‘witte vervuilers’ genoemd. “De meeste mensen weten wel
dat ze te veel afval produceren”, verklaart Claire Wilton, van de
Britse afdeling van Greenpeace. Deze organisatie was een
groot voorstander van de belastingheffing van twintig cent op
We proberen als redactie om leuke
initiatieven op milieugebied een
plaatsje te geven in ons blad. Deze
keer vertellen we het verhaal over het
hergebruik van plastic tassen.
Dit initiatief is zich als een olievlek over
Nederland aan het verspreiden.
Hans Kok gelooft in de TassenBol
TassenBol bindt strijd aan met de plastic tassen
elke plastic tas in Ierland, waardoor het verbruik sinds de
invoering in 2002 met meer dan negentig procent is afgeno-
men.
SuccesNederland kent nog geen verbod op plastic tasjes. Ook de
prijs van een tasje wordt door de winkelier bepaald. Wel moet
eind 2012 maar liefst 42% van al het Nederlandse plastic
verpakkingsafval efficiënt worden gerecycled. Hiervoor is de
‘Plastic Hero’ in het leven geroepen. Deze campagne levert
uiteraard een bijdrage aan het bewustwordingsproces van alle
Nederlanders. Toch blijft hergebruik van producten vele malen
beter dan hergebruik van het materiaal.
Dat was ook een van de beweegredenen van Caroli Buiten-
huis. Toen ze in 2004 voor de zoveelste keer nog, vlug, vlug,
even wat boodschappen ging halen voor het avondeten,
kwam ze er bij de kassa achter dat ze geen boodschappentas
bij zich had. Dus kocht ze haar zoveelste tasje, dat vervolgens
thuis in de kast ging bij tientallen andere plastic tasjes. Wie
komt dit niet bekend voor? Caroli wist zeker dat ze niet de
enige was, die het zonde vond om iedere keer weer een
nieuw tasje te kopen. Ze vroeg zich af waarom supermarkten,
net als kartonnen dozen, niet een rek met gebruikte plastic
tasjes hadden. Toen ze daar bij een paar supermarkten om
vroeg, keken ze haar aan of ze gek was. Dat sterkte Caroli
juist om iets aan deze milieuvervuilende gemakzucht te
veranderen. Het idee voor de TassenBol was geboren. Caroli
zocht contact met GreenWish die haar hielp met een succes-
volle subsidieaanvraag bij het ministerie van VROM. Met
behulp daarvan werden de eerste modellen gemaakt.
Al met al duurde het tot september 2006 voor de eerste
TassenBol in vijf supermarkten, op proef, geplaatst werd. De
proef werd een succes, zowel de winkels als de consumenten
waren enthousiast. Veel natuurvoedingswinkels volgden al
snel, reguliere supermarkten lieten het aan de bedrijfsleider
over er al dan niet een TassenBol kwam.
C-1000Een van de supermarken die een TassenBol liet plaatsen is de
C-1000 in Deventer. Op een zonnige ochtend in april zocht ik
eigenaar Hans Kok op en sprak met hem en een paar van zijn
klanten.
“Op de eerste plaats wil ik graag maatschappelijk betrokken
ondernemen. Daar ben ik op alle fronten mee bezig. Er komen
zo’n 17.000 klanten per week in de winkel en ik vind dat ik een
voorbeeldfunctie heb. Je moet dus je verantwoordelijkheid
nemen”, zegt Hans. ‘Zo ben ik op dit moment in onderhande-
ling met een eco-slachterij en een vleesverwerker om vlees
van boeren uit de buurt te gaan verkopen. De Stichting
Overijssel is in deze het overkoepelend orgaan.’
Hans vindt het belangrijk om vooral op lokaal gebied actief te
zijn. ‘Ik woon hier, ik wil ook sociaal betrokken zijn. Ik doe aan
sponsoring, ik ben voorstander van lokale producten verko-
pen en ik denk uiteraard na over de afvalproblematiek.’
In een supermarkt is het gebruik van vele duizenden plastic
tasjes per jaar, de meest in het oog springende afvalberg.
Omdat Hans zelf eigenaar van de supermarkt is, en aan
niemand toestemming hoeft te vragen, was het voor hem dus
21
Rikie Pondes (links) en Karin Camfferman
bijna vanzelfsprekend om ja te zeggen toen hij vorig jaar
telefonisch benaderd werd door iemand van de organisatie
TassenBol. Tijdens een bezoek kreeg Hans de nodige uitleg
en hij is er trots op dat er sinds half november 2009 een
tassenbol in zijn winkel staat. Zijn klanten maken er alleen
maar positieve opmerkingen over. “Een negatieve opmerking
heb ik tot nu toe niet gehoord, klanten vinden het gemakkelijk
dat ze, als het nodig is, een tas mee kunnen pakken. Ik denk
dat het alleen al in mijn winkel 100 tassen per week bespaard.
Dat is toch fantastisch”, lacht hij. Zelf maakt Hans geen
gebruik van de TassenBol. “Ik doe de boodschappen niet en
mijn vrouw werkt alleen met ‘echte’ boodschappentassen.”
VoorbeeldDat geldt ook voor Karin Camfferman. Voor haar was de
TassenBol een onbekend fenomeen, ze had er nog nooit van
gehoord en ook niet in de winkel zien staan. “Natuurlijk weet
ik dat plastic slecht is voor het milieu. Ik neem daarom mijn
eigen tassen mee, dan heb ik het idee dat ik er iets aan doe.”
Maar nu Karin weet wat de TassenBol is, vindt ze het wel een
goed idee. “Kijk, ik krijg natuurlijk soms toch voor ik er erg in
heb een plastic tasje mee. In het vervolg zal ik die in de
TassenBol doen.” Het lijkt Karin ook wel handig voor die
enkele keer dat ze iets meer meeneemt dan op haar lijstje
staat en haar tassen vol zitten. “Ik zal vanaf nu wel anders
naar die bol kijken ja. Het is helemaal niet verkeerd om
mensen bewust te maken.”
Jinke Tigchelaar kende de TassenBol wel. “Af en toe pak ik er
ook wel eens een tas uit, maar meestal gebruik ik toch tassen
die wat langer mee gaan. Ik ben erg voor hergebruik. Of dat
nou voor boodschappen is, of voor iets anders”, zegt ze.
Jinke ziet in de buurt maar weinig mensen met plastic tassen
en daar is ze erg blij mee. “Ik wist alleen niet dat je ook tassen
in de bol kon stoppen”, lacht ze. “Wat dat betreft heb je me
wel op een idee gebracht. Nu zal er zeker geen plastic tas
meer verloren gaan.”
Rikie Pondes maakt al langer gebruik van de TassenBol. “Ik
spaar thuis alle tasjes op en doe ze van tijd tot tijd in de
TassenBol. Niet allemaal, want voor de pedaalemmer komen
ze ook van pas. En de wat steviger tassen, die gebruik ik wel
een paar keer.” Rikie haalt daarom ook minder tassen uit de
TassenBol dan ze er in stopt. “Een heel enkele keer, als ik
een tas vergeten ben, dan haal ik er nog wel eens eentje
uit”, zegt ze.
In Deventer komt het dus wel goed. Pas als de TassenBol
in alle 4.500 supermarkten in Nederland geplaatst gaan
worden, zet het zoden aan de dijk. Dan kunnen er tot
184 miljoen tasjes op jaarbasis hergebruikt worden en
kan de productie en afvalverwijdering van bijna 30 Kton
aan CO2-uitstoot voorkomen worden.
Jumbo gaf wat dat betreft onlangs het goede
voorbeeld. Sinds 29 maart heeft elk filiaal in het hele
land zijn eigen TassenBol. Hopelijk volgen meer
supermarktketens.
Jinke Tigchelaar kende de TassenBol al
ATMosfeer | augustus
Adriënne Nijssen
23
Shanks België
Als Geert erover nadenkt, heeft hij eigenlijk zijn hele
professionele leven al iets met afval. “Ik heb een opleiding
gehad in milieutechnieken. Dat is vrij algemeen. Ik had wat
achtergrondinformatie. Hoe zuiver je water, hoe behandel je
lucht. Maar het echte vak leer je pas in de praktijk.”
Al twintig jaar werkt Geert bij het bedrijf dat destijds
anderhalf jaar bestond. Toen was het nog een familiebedrijf,
dat echter na 10 jaar verkocht werd. Vanaf het moment dat
het Shanks werd, trok de familie zich volledig uit het bedrijf
terug. Sinds tien jaar is Geert leidinggevende. “Ik heb nooit
in een andere branche gewerkt en zou dat liever ook niet
doen. Deze branche is continu aan verandering onderhe-
vig. Het is elke dag anders. Je moet steeds met je tijd
meegaan en bijblijven. Daardoor wordt het nooit saai.
Afvalverwerking is een levendig onderwerp en dat zal
het altijd blijven.”
Hij spreekt zijn woorden langzaam en overdacht uit,
meent alles wat hij zegt. Hij is zichtbaar trots op
Shanks Vlaanderen en vooral op de divisie Roeselare.
In de ogen van een leek zijn alle afvalverwerkende
bedrijven hetzelfde, toch is dat niet zo. Als ik Geert vraag
wat de divisie Roeselare zo anders maakt dan andere
afvalverwerkingsbedrijven steekt hij dan ook direct van wal.
“De divisie Roeselare heeft veel verwerkingsmethoden
voor chemisch afval, afvalwater, slib en vergelijkbare
afvalstoffen, maar juist niet voor huis-, tuin- en keukenaf-
val. We halen dat wel op, maar brengen het naar andere
bedrijven. Wij gaan er vooral voor om met Shanks
Vlaanderen ‘Total Waste Management’ aan te bieden. Dit
houdt in dat we voor één bedrijf zowel het ophalen van al
het geproduceerde afval als het verwerken verzorgen. Dit
betekent voor onze klanten dat ze niet firma X voor schroot
en firma Y voor slib hoeven te benaderen, maar dat alles in
handen is van één bedrijf. Het gaat om inzameling en
verwerking van industrieel afval, zowel gevaarlijk als
niet-gevaarlijk afval.
Een ferme handdruk van exploitatiedirecteur Geert Schoutteten en een kop koffie
is mijn eerste kennismaking met Shanks Vlaanderen. “Shanks Vlaanderen bestaat
niet alleen uit Roeselare”, benadrukt Geert aan het begin van ons gesprek. “Er
zijn namelijk nog twee divisies in Vlaanderen, één in Gent en één in Kortemark.”
“In België heeft elke site zijn eigen exploitatiedirecteur en hier ben ik dat dus,”
stelt Geert zich voor. Hij vindt exploitatiedirecteur een draak van een woord, maar
beseft ook dat dat blijft, welke naam je er ook aan geeft. “Het houdt in dat ik als
leidinggevende verantwoordelijk ben voor alle lopende zaken. Dat is heel divers en
dus ook niet in één jaar gegroeid; daar zijn jaren overheen gegaan.”
ATMosfeer | augustus
Wij willen hiermee vooral excellente service leveren. De
klant hoeft geen specialist voor het afvalvraagstuk in huis te
hebben en krijgt grotere kortingen dan wanneer hij aparte
afvalverwerkers in de hand neemt. Wij investeren ook
specifiek op het vlak van transport en reiniging. Wij reinigen
installaties bij de klant, nemen het afval mee en de verwer-
king gebeurt hier. We doen dat met 125 mensen, waarvan
er zo’n 40 als kantoorpersoneel werken. Dat laatste is
relatief veel, maar een goede organisatie van dit alles
vraagt veel inspanning.”
GroenVoor bepaalde technieken doet Shanks Roeselare zelf de
eindverwerking, 300.000 ton afval haalt de divisie
Roeselare per jaar op. Een groot gedeelte verwerkt de
firma zelf, het restant gaat naar collega-bedrijven.
“Bijna de helft wordt buiten de deur verwerkt, omdat
je altijd de beste oplossing zoekt”, legt Geert uit.
“Vorig jaar haalden we veel afval op dat ergens
anders behandeld moest worden. Zo is er bijvoor-
beeld 10.000 ton naar ATM in Moerdijk afgevoerd,
voornamelijk moeilijke producten als olieslib. In
retour neemt Shanks waterzuiveringsslib mee
naar Roeselare.”
We hebben een goede samenwerking met ATM
omdat we complementair zijn. Door daar tijd
en aandacht aan te besteden, wordt de
samenwerking steeds hechter en beter. En
dat is een goede zaak voor beide. Grens-
overschrijdend gaan met afval wordt steeds
makkelijker. Ook qua transportkosten is
ATM kortbij”, vindt Geert.
Honderden soorten afval komen bij
Shanks binnen. Deze worden verwerkt
tot vier hoogwaardige producten die
vervolgens weer hun weg vinden bij
andere bedrijven. “Zo leveren wij
bijvoorbeeld energie en mineralen aan
voor cementovens.”
Sinds 2009 produceert Shanks Roeselare groene energie.
Afvalverwerking vraagt veel energie. Zo is voor het zuiveren
van afvalwater en het immobiliseren van vliegassen veel
elektriciteit nodig. “Wij produceren daarvoor biogas dat we
verbranden in gasmotoren. Die leveren enerzijds elektriciteit
en anderzijds warmte op dat we vervolgens gebruiken om
het water uit waterzuiveringsslib te verdampen. Daarmee
zijn we tevens, wat energie betreft, self supporting”, legt
Geert uit. De divisie Roeselare produceert zelfs zo veel
energie dat een deel verkocht wordt aan een elektriciteits-
bedrijf die het weer verkoopt als groene stroom.
“En op die lijn zijn we best trots”, vertelt Geert. “Een
probleem hierbij zijn de certificaten. Groene energieopwek-
king is per definitie gesubsidieerd en de regering regelt dit
via het verlenen van verkoopbare certificaten per megawatt
geproduceerde elektriciteit of nuttig gebruikte warmte.
Jammer genoeg stellen we vast dat er geen consistent
beleid op is. De voorwaarden veranderen onverwacht. De
waarde van een warmtecertificaat is bijvoorbeeld in twee
Geert Schoutteten heeft iets met afval
... We hebben een goede
samenwerking met ATM
omdat we complementair zijn ...
25
jaar tijd met dertig procent gezakt. Dat is dramatisch en
uiteraard niet bevorderlijk voor het gebruik van groene
stroom. Als er bezuinigd moet worden, wordt het minder
aantrekkelijk om groene stroom te slijten aan bedrijven en
particulieren.”
OmgevingZoals alle afvalverwerkende bedrijven moet ook Shanks
Roeselare hard zijn best doen om de relaties met omwonen-
den goed te houden. Iedereen weet dat afvalverwerking
noodzakelijk is, maar niemand heeft een dergelijk bedrijf
graag in de spreekwoordelijke achtertuin. Ook in België
hebben vrijwel alle milieuvergunningsystemen een ingebouw-
de bezwaarprocedure die garandeert dat lokale belangen
worden meegewogen. Als de relatie met de omwonenden
slecht is krijgt Shanks Roeselare problemen bij de toewijzing
van nieuwe vergunningen of het verlengen of wijzigen van
bestaande vergunningen. “Dat is de reden dat we veel
investeren in het verbeteren van geuremissie die onvermijde-
lijk vrijkomt bij afvalverwerking. Dit jaar bedroeg die investe-
ring maar liefst zo’n 600.000 euro, in tijd van 10 jaar zal dat
oplopen tot 2,2 miljoen euro. Wij willen geen stank veroorza-
ken in de buurt. Ten aanzien van geur wordt de publieke
opinie steeds strenger. Wat vijf jaar geleden nog kon, kan nu
absoluut niet meer”, zegt Geert. “Als ik het vergelijk met
concurrenten, staan wij het verst van allen. Al onze tanks zijn
aangesloten op een drietraps luchtzuiveringsinstallatie met
additionele actiefkool zuivering. Dat geeft 96 procent reductie
van de geur.”
NaverbranderDan wordt het tijd even naar buiten te gaan. Trots laat Geert
de naverbrander zien. “Wij zijn de enige die alle lucht uit de
slibdroger en vergisting naar een naverbrander met energie-
recuperatie sturen. Dat is redelijk uniek in onze sector. In de
chemische industrie bestaat het al jaren. Wij zijn het eerste
afvalverwerkende bedrijf dat het in België ging gebruiken. Ik
hoop dat andere bedrijven zullen volgen.” Links en rechts
wijst Geert de verschillende soorten afval aan en trots wijst hij
ook op de nieuwste auto’s van Shanks Roeselare. Praten is
nauwelijks nog mogelijk; er wordt hard gewerkt op het terrein,
in allerlei opzichten. Maar het is ook eigenlijk niet nodig, ik zie
wat er gebeurt.
Na de rondgang over het terrein nemen we afscheid van
elkaar en begin ik aan de reis naar Nederland. Tussen Kortrijk
en Gent wordt aan de weg gewerkt. Dat levert wat vertraging
op, maar heeft als voordeel dat ik in de file het gesprek met
Geert nog eens rustig kan overdenken.
Afvalverwerking De gedachte dat samenwerken in de wereld van de afval-
verwerking vaker voorkomt dan je op het eerste gezicht zou
kunnen bedenken, schiet door mijn hoofd. Er zijn zoveel
soorten afval en dat maakt dat er specialisten nodig zijn om
op efficiënte wijze die enorme hoeveelheden afval op een
nette manier te verwerken.
En dat het veel geld kost om dat allemaal mogelijk te maken,
wordt me ook steeds duidelijker.
25
De processen zijn volledig geautomatiseerd
Adriënne NIjssen
... dit jaar bedroeg die investering
maar liefst zo’n 600.000 euro...
ATMosfeer | augustus
Wereldprimeur met
snelle analyse van
metalen in afvalwater
Sommige partijen afvalwater dienen bij aanlevering
geanalyseerd te worden op zware metalen. Dit is een
tijdrovende bezigheid en dat kan menig chauffeur
beamen.
Om dit probleem de wereld uit te helpen heeft ons
laboratorium, door een combinatie van twee instrumen-
ten, een wereldprimeur op het gebied van analyseren
van afvalwater. Door de koppeling van deze instrumen-
ten kan de langste stap, de destructietijd van twee uur,
achterwege gelaten worden.
Rechts op de foto is de grafietoven zichtbaar en links
de ICP. Binnenkort wordt de opstelling operationeel.
Nieuwe overdekte transportbandATM en MVO hebben een contract over de afzet van de
gereinigde grond. Om allerlei transportbewegingen te
vermijden heeft ATM een overdekte transportband, met een
lengte van 72 meter, laten maken en aangesloten op de
uitloop van de grondreiniger en op de loods van Martens en
Van Oord. Een duidelijke verbetering van de logistiek op ons
terrein.
Om onze service naar de klanten te verbeteren wordt
het gehele tankenpark onder handen genomen,
tankwallen worden vervangen door damwand, het
aantal losplaatsen wordt flink uitgebreid, er komen 10
acceptatietanks bij en de gehele logistiek zal worden
aangepast. Ook zullen de chauffeurs digitaal, via een
groot scherm in de kantine en ook buiten, geïnformeerd
worden waar en wanneer ze kunnen lossen.
Renovatie tankenpark
Nie
uw
sflit
s
27
Een standbeeld voor Wim Hulshof
Geleefd als een zigeuner, altijd voor ATM onderweg.
ATM nationaal en internationaal op de kaart gezet.
Bedankt Wim!
Een frissere aanblik is het resultaat van de nieuwe tuin. De
vorige dateerde nog uit de jaren 80, was verwilderd en vergde
teveel onderhoud. De verandering past in het plaatje van onze
directie om ATM een strakkere, schonere en een eigentijdse
aanblik te geven.
Nieuwe tuin
Groot saneringsproject Sicilië
ATM heeft een grote sanering, waar kalkhoudend
verontreinigd zuiveringsslib bij vrijkomt, geboekt in
Sicilië.
Inmiddels is er al 10.000 ton als proef gereinigd en dat
is uitstekend verlopen. De eerste hoeveelheden zijn
per trein aangeleverd en de grote bulk, circa 200.000
ton komt per schip. Het materiaal is na reiniging
nagenoeg schoon en kan dan nog als hulpstof gebruikt
worden in ons rookgasreinigingsysteem om zwavel af
te vangen. Ook kan het materiaal gebruikt worden bij
de productie van kalkzandsteen en en/of andere
betonproducten.
Dit wordt een mooi staaltje van nuttige toepassing en
hergebruik van een grote verontreinigde locatie.
Francis Criens volgt een studie natuur, milieu en ruimte aan
het Prinsentuin College Breda.In het kader daarvan loopt ze
nu stage bij ATM, onder begeleiding van Jacques de Jong.
Tijdens deze stage heeft ze gekeken naar de processen bij
ATM en de benodigde vergunningen. Ook heeft ze een
melding ingediend, klachten afgehandeld en de zorgsyste-
men bestudeerd. Een echt voorbeeld waar milieu-coördina-
toren in de praktijk mee hebben te maken. Bij maatschap-
pelijk verantwoord ondernemen hoort het dat je jongeren in
de gelegenheid stelt ervaring op te doen in het bedrijfsleven.
ATM neemt deze verantwoordelijkheid en is daarom dan ook
een gecertificeerd “Erkend Leerbedrijf” voor milieutechniek,
zoals we al zijn op het gebied van
Laboratoriumtechniek.
ATM erkend leerbedrijf
De kade van het ZHD, onze buur, waar onze schepen
worden gelost, wordt geheel gerenoveerd. Afgeschermd
met een betonnen muur en daaraan een hydraulische
morsluifel zorgt ervoor dat bij het morsen niets in het water
terecht kan komen. De mobiele systemen voldeden ook,
maar dit is qua gebruik een duidelijke verbetering.
Hydraulische morsluifel
ATMosfeer | augustus
Afvalstoffen Terminal Moerdijk B.V.
Industrieterrein - Seaport M 152Vlasweg 12, 4782 PW MoerdijkPostbus 30, 4780 AA Moerdijk
Nederland
t | 0168 389 289f | 0168 389 270
e | [email protected] | www.atmmoerdijk.nlShanks. waste solutions
Colofon
ATMosfeer is een uitgave van
Afvalstoffen Terminal Moerdijk B.V.
EindredactieEric LangedijkJacques de JongArno NijssenPiet Rolloos
t | 0168 389 225f | 0168 389 270
InterviewsAdriënne NijssenMichel van StratenJan Wolters
VormgevingDokkum communicatie | Brielle
DrukQuadraat | Oud-Beijerland