Atmosferde yükselen buhar soğuk hava tabakasıyla

SU, HALDEN HALE GİRER


Fen ve TeknolojiHüseyin SOYLU

Atmosferde yükselen buhar soğuk hava tabakasıyla karşılaştığında yoğuşur. Gaz halindeki bir madde dışarıya ısı verdiğinde sıvı hale geçiriyorsa bu olaya yoğuşma denir.

Sıcak Hava Yükselir ve Soğuyup Yağış

Bırakır



Deniz, nehir, göl gibi yeryüzü suları güneş enerjisinin etkisiyle buharlaşır. Bu nedenle soluduğumuz hava su buharı içerir ama biz bu su buharını göremeyiz. Su buharı atmosferde yükselirken soğuk hava ile karşılaşır ve su buharı su zerrecikleri halinde yoğuşur.



Yoğuşma sonucu bulut oluşur. Bulutu oluşturan su zerrecikleri birleşerek su damlalarına dönüşür. Su damlaları bulutta tutunamayacak ağırlığa ulaştığında yeryüzüne yağmur olarak düşer.



Oluşumu bakımından yağmura benzeyen diğer bir yağış türü de kardır. Bulutu oluşturan su zerrecikleri su damlacıklarına dönüşmeden donarak küçük buz kristalleri halini alır. Buz kristalleri 0 ‘un altında olan bulutlarda oluşur.

C



Bunlar birleşerek büyür ve kar tanelerini oluşturur. Bu taneler havada duramayacak ağırlığa ulaştığında yeryüzüne yağar.



Bulutlar çok soğuk hava tabakasıyla karşılaşınca su damlacıkları aniden donarak buza dönüşür. Bulutun içindeki su tanecikleri ağırlaşınca aşağı doğru hareket ettiğinde taneciğin çevresindeki su zerrecikleri tekrar donar. Rüzgarın etkisiyle de buz taneciği küre şeklini alır ve doluyu oluşturur.



Atmosferin yeryüzüne yakın bölgelerinde ani soğuma olduğunda buradaki su buharı yoğuşarak sisi oluşturur. Sis görüş mesafesini azalttığı için ulaşımı etkiler.



Havadaki su buharının soğumuş cisimlerle karşılaştığında yoğuşarak oluşturduğu su damlalarına çiy denir.



Çiye benzeyen başka bir oluşum ise kırağıdır. Çiyden farkı su buharının aşırı soğuyarak soğuk yüzeylerde buz kristalleri haline dönüşmeleridir. Bu olayın gerçekleşmesi için sıcaklığın 0 ‘un altına düşmesi gerekir.

C



Doğada Su Döngüsü Buharlaşma sonucu oluşan su buharı yoğuşarak bulutu meydana getirir. Sonra, yağmur, kar, dolu gibi yağışlar şeklinde yeryüzüne iner. Bu suların büyük bir kısmı akarsular aracılığıyla deniz ve göllere ulaşır



Bir kısmı da yer altı sularını oluşturur. Okyanus, deniz, göl ve akarsular yer üstü suları; sıcak ve soğuk su kaynakları ise yer altı sularıdır.



Suyun etkisiyle buharlaşarak atmosferde yükselmesi ve burada yoğuşup tekrar yeryüzüne inmesine su döngüsü denir. Su döngüsü sürekliliği olan bir olaydır ve bu süreklilik için enerjiyi Güneşten alır ve buharlaşma olur. Buharlaşan sular yağışlarla tekrar yeryüzüne döner ve bu olaylarla doğadaki su dengesi sağlanır.



Enerji Kaynağımız Güneş

Ev, okul ve iş yerlerini ısıtma ve aydınlatmada enerjiye ihtiyaç duyarız. Arabaların çalıştırılması, fabrikalar gibi birçok alanda enerjiden faydalanırız. Enerjiyi elde etmek için birçok kaynak vardır.



Rüzgar, petrol, kömür, doğal gaz yaşamımızın kolaylığını sağlamak için kullandığımız bazı enerji kaynaklarıdır.

Rüzgar Enerjisi Petrol Enerjisi Doğal Gaz Enerjisi



Bunların yanı sıra canlılığımızın devam etmesi için gerekli olan enerjiyi besinlerden karşılarız. Bu besinlerin bir bölümü bitkisel kaynaklıdır ve Güneş enerjisine ihtiyaç duyarlar.



Güneş enerjisi yeryüzüne ışınlarla ulaşır. Güneş’ten gelen ışık ışınları ulaştığı maddeyi ısıtır ve bu maddenin sıcaklığını değiştirir. Böylece Dünya’ya gelen ışınlar ısı enerjisine dönüşür ve yeryüzünü ısıtır. Güneş, Dünyamızı ısıtır ve aydınlatır.



Güneş Enerjisinden Yararlanılan Alanlar Güneş pilleri, güneş enerjisini elektrik enerjisine dönüştürür. Güneş pilleri aydınlatma lambalarında, evlerde ısıtma amacıyla; cep telefonu, televizyon gibi elektronik cihazlarda kullanılır ve arabalarda kullanımı için çalışmalar yapılmaktadır.



Güneş enerjisinden yararlanmak için kullandığımız bir teknoloji de güneş panelleridir. Evlerimizi ısıtmada ya da kullandığımız suyun ısıtılmasında kullanılır.



Güneş ışınları olmasaydı; Yeryüzü karanlık olurdu. Yeryüzü soğuk olurdu. Bitkiler olamayacağı için hayvanlar ve insanlar

yiyecek bulamazdı. Yani yeryüzünde yaşam olamazdı. Sonuç olarak Güneş yeryüzündeki tüm canlıların

ihtiyacı için var edilmiştir.



Hal Değişimi Maddelerin ısı etkisiyle bulundukları hali değiştirerek katı, sıvı ya da gaz haline gelmesine hal değiştirme denir.



Hal DeğişimiSıvı maddenin gaz hale geçmesi(buharlaşma)Gaz maddenin sıvı hale geçmesi(yoğunlaşma)Katı maddenin sıvı hale geçmesi(erime)Sıvı maddenin katı hale geçmesi(donma)Katı maddenin doğrudan gaz haline geçmesine ya da

gaz maddenin doğrudan katı hal geçmesi(süblimleşme) olmak üzere beş şekildedir.



Buharlaşma Sıvı bir maddenin ısı enerjisi alarak gaz hale geçmesine buharlaşma denir.Örneğin; Avucumuza döktüğümüz kolonya bir süre sonra derimizden ısı alıp buharlaşırken bir serinlik hissi oluşturur. Odada bulunan bir bardak su buharlaşarak bir süre sonra azalır.



Buharlaşma Her Sıcaklık Derecesinde Olur Mu? Dışarıya asılan ıslak çamaşırlar üzerindeki su damlacıkları ortamdan ısı alarak buharlaşıp havaya karışınca çamaşırlar kurumuş olur.Çamaşırlar sıcak havada,soğuk havaya göre daha çabuk kurur.



Buna göre;buharlaşma her sıcaklık derecesinde olur.Ancak sıcaklık arttıkça buharlaşma hızı artar. Buharlaşma hızı:Sıcaklık artışıyla,Rüzgarla,Havadaki nemin azalması ve Sıvı yüzeyinin genişlemesiyle artar.

Documents

Atmosferde yükselen buhar soğuk hava tabakasıyla