TS_2025 Buhar Kazanları Işletme, Muayene Ve Bakım Genel

ENISo0

TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD

TS 2025 Ekim 1983

ICS 27.060.30

Buhar kazanları işletme, muayene ve bakım genel kuralları General Rules for Operation Inspection and Maintenance of Steam Boilers

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDANiS GÜVENLiK MARKETi DAN. SAN. TiC. LTD. STi.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 12.05.2014TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

UDK 621.18 TÜRK STANDARDI TS 2025/Ekim 1983

İÇİNDEKİLER

0 - KONU, TANIM, KAPSAM..................................................................................... 1

0.1 - KONU........................................................................................................................ 1 0.2 - TANIMLAR............................................................................................................... 1

0.2.1 - Kazan İşletme Kurallarõ .................................................................................................... 1 0.2.2-Kazan Muayene ve Bakõm Kurallarõ ...................................................................................... 1 0.2.3-Kazan Donanõmõ işletme Muayene ve Bakõm Kurallarõ................................................... 1 0.2.4 - Kimyasal Koşullan Sağlama Kurallarõ ........................................................................... 1

0.3 - KAPSAM ................................................................................................................... 1 1 - KURALLAR .......................................................................................................... 1

1.1-KAZAN İŞLETME KURALLARI.................................................................................. 1 1.1.1-Genel ..................................................................................................................................... 1 1.1.2 - Yakõt Yakma Donanõmõ İşletme ve Bakõm Kurallarõ...................................................... 2 1.1.3 - Izgaralõ Ocaklarda, El veya Mekanik Bir Yolla Ateşlenen Katõ yakõt ................................... 2 1.1.4 - Toz Kömür Yakma Donanõmõ......................................................................................... 3 1.1.5-Yağyakõt Yakma Donanõmõ................................................................................................. 3 1.1.6 - Gaz Yakma Donanõmõ ......................................................................................................... 4 1.1.7-Kazanõn Çalõşmaya Hazõrlanmasõ ve İlk Ateşleme................................................................ 5 1.1.8 - Kazanõn Devreye Sokulmasõ ............................................................................................... 6 1.1.9-Yeni Bir Kazanõn İlk Çalõştõrõlmasõ ................................................................................... 7 1.1.10 - Devredeki Kazanõn İşletilmesi ........................................................................................... 8 1.1.11 - Kazanõn İşletmeden Çõkarõlmasõ ................................................................................. 11 1.1.12 � Olağan Üstü Durumlar .................................................................................................... 11 1.1.13 - Kazanõn Uzun Süreli Beklemeye Alõnmasõ................................................................... 12

1.2 � KAZAN DONANIMI İŞLETME, MUAYENE VE BAKIM KURALLARI ........................13 1.2.1-Ölçü Aletleri ......................................................................................................................... 13 1.2.2 -Kontrol Sistemleri ............................................................................................................... 13 1.2.3 - Otomatik Kilitleme ve Koruma Donanõmõ .......................................................................... 14 1.2.4 - Seviye Gösterge Camlan................................................................................................... 14 1.2.5 - Blöf Donanõmõ .................................................................................................................... 15 1.2.6-Kurum Üfleyiciler ................................................................................................................. 15 1.2.7 -Yakõt Yakma Donanõmõ ................................................................................................... 15 1.2.8-Güvenlik Vaüfleri (TS 494)................................................................................................. 15 1.2.9 - Üfleyiciler (Vantilatörler) ve Klapeler ................................................................................ 16 1.2.10 - Ekonomizörler.................................................................................................................. 16 1.2.11 - Rejeneratif Hava Isõtõcõlarõ .............................................................................................. 16 1.2.12 -Kazan Besleme Pompalan ...................................................................................... 17 1.2.13 - Kuzan Aspiratörleri......................................................................................................... 17

1.3 � KAZAN MUAYENE VE BAKIM KURALLARI ..........................................................18 1.3.1 - Genel................................................................................................................................. 18 1.3.2 - Muayene ve Bakõm Hazõrlõğõ ............................................................................................. 19 1.3.3 - İç Yüzeylerin Muayene ve Bakõmõ ..................................................................................... 19 1.3.4 - Kazan Dõş Yüzeylerinin ve Diğer Kasõmlarõnõn Muayene ve Bakõmõ ................................ 20

1.4-KİMYASAL KOŞULLARI KONTROL FAKTÖRLERİ..................................................21 1.4.1-Kazan İç Yüzeylerinin Temizlenmesi ........................................................................... 21 1.4.2 - Kazanlarõn Uzun Süreli Beklemeye Alõnmasõ................................................................ 22 1.4.3- Çökeltiler ............................................................................................................................. 22 1.4.4 - Korozyon.......................................................................................................................... 22 1.4.5-Kazanõn Çelik Kõsõmlarõnda Çatlama ve Kõrõlganlõk............................................................. 24 1.4.6 - Buhar Saflõğõnõn Bozulmasõ ............................................................................................ 24 1.4.7-Kazan Suyundan ve Buhardan Numune alma analizleri ................................................... 25

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDANTÜLAY YALIM'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 18.03.2014TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.



1

BUHAR KAZANLARI İŞLETME, MUAYENE VE BAKIM

GENEL KURALLARI

0 - KONU, TANIM, KAPSAM 0.1 - KONU Bu standard, buhar kazanlarõ ile bunlarõn yardõmcõ donanõmlarõnõn işletme, muayene ve bakõm kurallarõna dairdir. 0.2 - TANIMLAR 0.2.1 - Kazan İşletme Kurallarõ Kazan işletme kurallarõ, buhar kazanlarõnõn ilk işletmeye alõnmasõ, çalõşmasõ, işletmeden çõkarõlma-sõ ve bekletilmesi ile ilgili esaslardõr. 0.2.2-Kazan Muayene ve Bakõm Kurallarõ Kazan muayene ve bakõm kurallarõ, kazan arõza sebeplerinin saptanmasõ, bunlarõn giderilmesi için gereken ve belli zamanlarda yapõlan muayene ve bakõm esaslarõdõr. 0.2.3-Kazan Donanõmõ işletme Muayene ve Bakõm Kurallarõ Kazan donanõmõ işletme, muayene ve bakõm kurallarõ, kazanõn çalõşmasõnõ tamamlayan bütün do-nanõmõn istenen işlevi sağlayabilmesi için gereken işletme, muayene ve bakõm esaslarõdõr. 0.2.4 - Kimyasal Koşullan Sağlama Kurallarõ Kimyasal koşullarõ sağlama kurallarõ, kazanõn kusursuz çalõşmasõ için kazan suyu, kazan besleme suyu, kazan temizliği, iç ve dõş yüzeylerin aşõnmasõ, buhar kirlenmesinin kimyasal durumu ile uyulmasõ gereken esaslardõr. 0.3 - KAPSAM Bu standard, katõ,sõvõ veya gaz yakõtlarõnõn yanmasõ sonucunda oluşan õsõ ile, en az 1 D= 10 Pa = 1,0972 (kgf/cm) manometrik basõnçta ve kazan dõşõnda kullanõlmak üzere buhar üreten sabit veya taşõnabilen (paket) kazanlarõn ve kazanla arasõnda herhangi bir vana olmadan bağlanmõş kõzdõrõcõ ekonomizör veya buna benzer donanõm ile üfleyici (vantilatör) hava õsõtõcõlarõ vb. gibi kazan çalõşmasõnõ tamamlayõcõ başka donanõmõn güvenle çalõşmasõ kurallarõnõ kapsar. Kazanlarõn verimli çalõşmasõna ait kurallar ile Lokomotif kazanlarõ, sõcak sulu ve alçak basõnçlõ õsõtma kazanlarõ, kaynar su kazanlarõ ve gemi kazanlarõna ait kurallarõ kapsamaz. 1 - KURALLAR 1.1-KAZAN İŞLETME KURALLARI 1.1.1-Genel Kazanõn işletmesi ile görevlendirilecek personel, ortaya çõkabilecek ivedi duruma müdahaleden so-rumludur. Bunun için personel, herşeyden önce bütün donanõmõn görevleri, çalõşma özelikleri ça-lõşma basõnç ve sõcaklõğõ ile akõş miktarlarõ hakkõnda tam bilgili olmalõ; sistemde bulunan bütün kontrol devreleri ve ölçü aletleri ile elektrikli güvenlik donanõmõnõn görev ve çalõşmasõnõ iyi bilmelidir.




2

1.1.2 - Yakõt Yakma Donanõmõ İşletme ve Bakõm Kurallarõ Buhar kazanlarõ işletmesinde, her zaman, en önemli kõsõm yakõt yakma donanõmõdõr. Çeşitli yakõtlar için değişik yakma donanõmlarõ bulunmaktadõr. Yakõt yakmada otomatik sistemler de kullanõlmaktadõr. Otomatik yakõt yakmada, sistem herhangi bir nedenle her an arõzalanabildiğin-den, otomatik yanma kontrollü kazanlarõn kazancõlarõ kazanõ gerektiğinde el ile de güvenle çalõştõracak şekilde eğitilmeli ve otomatik çalõşma, kazancõlar tarafõndan sürekli olarak izlenmeli, olağanüstü durumda kontrol sistemi hemen elle çalõşma durumuna alõnmalõdõr. Yakõt yakma donanõmlarõ hakkõnda, her tip kazan yapõmcõnõn vereceği işletme yönergeleri aynen uygulanmalõ ve sistem otomatik olsun veya olmasõn aşağõdaki kurallara uyulmalõdõr. 1.1.2.1 - Hangi tip yakõt ile olursa olsun bir yakma donanõmõ ateşleme yapõlmadan önce, Madde 1.1.7 deki kazanõn işletmeğe hazõrlanmasõ ile ilgili kurallar yerine getirilmiş olmalõdõr. Aynõ şekilde bütün kazan yardõmcõ donanõmõnõn, Madde 1.2.1 de belirtilen şekilde bakõm ve kontrolleri yapõlmõş, iyi ve çalõşõr durumda bulunmalarõ sağlanmõş olmalõdõr.

1.1.2.2 � Gaz yakõt veya toz kömür yakan bütün kazanlarda, kazan ilk ateşlendiğinde veya herhangi bir nedenle sönen bir yakõcõ (brülör) yeniden yakõldõğõnda, ocakta ve baca gazõ kanallarõnda birikmesi olasõ yanõcõ gaz karõşõmõnõn süpürülüp bacadan atõlmasõ için kazanõn en az 5 dakika süreyle havalandõrõlmasõ gereklidir. Havalandõrma için verilecek hava, kazanõn tam yükte gerektirdiği yakma havasõ miktarõnõn % 50 sinden az olmamalõdõr (TS 2192) 1.1.2.3 - Kazan hiçbir zaman yapõmcõsõnõn verdiği kullanma yönergesindeki yanma rejiminin altõnda çalõştõrõlmamalõdõr. Tersi durumda hem alevin sönme tehlikesi vardõr, hem de yanma istenmeyen miktarda dumanlõ ve randõmansõz olur. Kazan yapõmcõsõnõn vereceği tam yük değerinin üstündeki yükle çalõştõrõlmamalõdõr; tersi durumda yakma donanõmõ ile kazan ve kõzdõrõcõ borularõ gibi õsõnma yüzeylerinin zarar görmesine ve isten-meyen miktarda duman ve kurum oluşur.

1.1.2.4 - Üstten yakma havasõ ile ateşin beslendiği katõ yakõtlõ kazanlarda, ocakta çok miktarda du-man meydana gelmesini ve gazin yanmadan çõkmasõnõ önlemek için, üstten yakma havasõ veren donanõm uygun şekilde kullanõlmalõdõr. 1.1.2.5 - Ana yakõtõn ilk ateşlenmesi için bütan, propan veya bunlarõn karõşõmõ (SPG) kullanõldõğõnda, brülöre gaz ileten boru, özel 3 yollu elektrikli vanalarla donatõlarak ana yakõt ateşlenip ilk ateşleyici gazõ kesildiğinde, boru içinde kalan gazõn dõş havaya atõlmasõ sağlanmalõdõr. Bu şekilde, kazan çalõşmaz iken ocağa gaz sõzmasõ önlenmiş olur. 1.1.3 - Izgaralõ Ocaklarda, El veya Mekanik Bir Yolla Ateşlenen Katõ yakõt Izgara üzerinde ateşlenen kok kömürü, linyit, odun, odun artõklarõ ve diğer çeşitli artõk maddeler ateşlenmesinde, yakõt õzgara yüzüne ince ve eşit kalõnlõkta bir tabaka halinde serilmeli; odun vb. gibi çabuk yanabilen bir madde veya kor halinde kömür ile tutuşturulmalõdõr. Ateşleme amacõ ile benzin vb. gibi uçucu yakõtlar kullanõlmamalõdõr. Ocak içinde ateşleme yapan personelin gözlerini toz kömür, kurum vb. den korumak için ateşleme sõrasõnda hava üfleyicileri (vantilatörler) çalõştõrõlmamalõ, klapeler aralanarak az miktarda çekiş sağlanmalõdõr.Izgara yakma donanõmõ genellikle ağõr koşullarda çalõştõklarõndan, bunlar aşõrõ sõcaklõk, kül ve kömür tozu gibi maddelerin etkilerinden az zarar görecek şekilde bilgili ve bakõmlõ kullanõlmalõdõr. Döner õzgaralarda, õzgaranõn dönmesini önleyen bir arõza ortaya çõktõğõnda, õzgaranõn zorlanmamasõ için, güvenlik pimi, vb. bir güvenlik donanõmõ bulunmalõdõr. Böyle durumlarda õzgarayõ sõkõştõran neden bulunup giderilmeli ve õzgara el ile dönebilir duruma getirilmeden õzgara motoruna yol verilmemelidir. Alttan stoker ile beslenen õzgaralõ ocaklarda, ateşin yakõt besleme kanalõna kadar inmemesine dikkat edilmeli; kõzgõn küller ho-men dõşarõ atõlarak õzgaraya değmesi önlenmelidir. Bu tip bir õzgaralõ yakma donanõmõ devreden çõkarõlõrken stoker haznesi boşaltõlmalõ ve yerine kül doldurularak besleme sürdürülmelidir. Öndeki yanmamõş kömür tümüyle yandõktan sonra besleme durdurularak stoker aşõrõ õsõnmadan korunmalõdõr. 1)Bu standardda atõf yapõlan Türk Standardlarõnõn numaralarõ metnin sonunda verilmiştir




3

Döner õzgara tip yakma donanõmõnda, ince bir yakõt tabakasõ oluşturacak aşõrõ õzgara hõzlarõndan kaçõnõlmalõdõr. Bu tip ocaklarda, õzgara ve tuğlalarõn zarar görmemesi için ocak içinde pozitif bir basõnç oluşma-masõna dikkat edilmelidir. 1.1.4 - Toz Kömür Yakma Donanõmõ 1.1.4.1-Toz (pulverize) kömür yakan kazanlar ilk ateşlemeden önce Madde 1.1.2.2 de belirtilen şekil-de havalandõrõlmalõdõr. Tozyakõt yakma donanõmõnda ateşlemeden önce, tozyakõt ve havanõn geçişini kõsõtlayacak şekilde kanallara ve püskürtücü çeperlerine yapõşõp kümeleşmiş birikintiler temizlenmelidir. Toz kömür ka-zan borularõna değerek geldiğinde, püskürtücü hücresinde borulara kömür tozlarõnõn yapõşmasõnõ önleyen bloklarõn yerinde olup olmadõklarõ muayene edilmelidir. Ateşlemeden önce ocakta uygun çekiş sağlanmõş olmalõ ve püskürtücü klapeleri ancak en küçük ateşin, sönmeden sürekli yanmasõna yetecek kadar açõlmalõdõr. 1.1.4.2-Ateşleme sõrasõnda, ocağa en düşük yanma rejimini sağlayacak kadar toz kömür sevk edilir, ateşlenir ve kömür güvenle yanabilecek miktara düşürülür. Kazanda rejeneratif hava õsõtõcõsõ bulunduğunda, õsõtõcõda dengesiz õsõ dağõlõmõnõ önlemek için hava õsõtõcõsõ daha önceden çalõştõrõlmõş olmalõdõr. Ateşleme, el tutuşturucusu ile veya kazanõn bünyesinde bulunan özel bir ilk ateşleyici ile yapõlõr. Güvenle yakõlabilen en düşük kömür miktarõ, kazanõn en düşük yanma rejiminin gerektirdiği miktardan yüksek olduğunda, kayõt daha çok azaltõlmamalõ, yakõp söndürme yolu ile bu düzey sağlanmalõdõr.

1.1.4.3-İlk ateşlemede, toz kömür çabuk alev almadõğõnda toz kömür beslemesi kesilir ve kömür öğütücü durdurulur. Üfleyici durdurularak ilk ateşleme el tutuşturucusu veya ilk ateşleyici sön-dürülür. İkinci bir ateşleme denemesi yapõlmadan önce kazan Madde 1.1.2.2 de belirtildiği gibi havalandõrõlmalõdõr. Kazanda ' birden çok kömür püskürtücü bulunduğunda. ateşleme tutuşturucusu (veya ilk ateşleyici sistem) her kömür püskürtücünün ateşlenmesinde kullanõlmalõdõr. Bir kömür püskürtücü devreye alõnõrken kömür borusunda birikmiş toz kömürün ocağa birdenbire girmesini önlemek için toz kömür klapesi çok yavaş açõlmalõdõr. 1 .1 .5-Yağyakõt Yakma Donanõmõ 1.1.5.1-Yağyakõt yakõlarõ kazanlarda, ilk ateşlemeden önce yakõt devresine ait bütün tank, õsõtõcõ, pompa, vana ve boru sistemi gözden geçirilerek iyi durumda olduklarõ ve normal çalõştõklarõ saptanmalõdõr.

Bulun kaçaklar giderilmeli, kaçõran vanalar onarõlmalõ veya değiştirilmeli, yeni monte edilmiş boru tesisatõ, buhar, basõnçlõ su veya basõnçlõ hava ile temizlenmiş olmalõdõr. Bununla birlikte kazan her ateşlemeden önce, sistemdeki bütün filtreler ve brülör püskürtme memeleri iyice temizlenmelidir.

1.1.5.2-Ağõr ve haf i f yağ yakõt, (mazot gibi) yakabilen ateşleme donanõmõnda, bu iki yak õ ta a i t de-polama boru ve pompa sistemleri birbir inden tanõ ayrõlmalõ ve bu sistemler, iki yakõt hiçbir yerde birbirine karõşmayacak yapõda olmalõdõr. Her ik i yakõt borusunun aynõ brülöre bağlandõğõ durumlarda boru sistemi her yakõtõ ayrõ olarak brülöre verebilecek şekilde düzenlenmiş olmalõdõr. Her brülöre giden yakõt borusundaki en son vana tam kapatõlmalõ ve sõzdõrma yapõp yapmadõğõ saptanmalõ: gerektiğinde değiştirilmelidir. 1.1.5.3-Yağyakõt tankõ, yakõt pompasõndan daha düşük düzeyde ise, depo ile pompa arasõndaki vana, flanş filtre gibi parçalar muayene edilerek emiş borusunda tam sõzdõrmazlõk sağlanmalõ; böylece pompanõn hava çekerek kötü çalõşmasõ önlenmelidir. Yağyakõt olarak ağõr yağyakõt (fuel-oil) kullanõldõğõnda, elektrikli veya buharla çalõşan bütün õsõtõcõlarõn iyi çalõşõr durumda olduğu saptanmalõdõr. Buharlõ õsõtõcõlarda, buhar tarafõna ağõr yağyakõt kaçağõ olup olmadõğõ kontrol edil-melidir. Bunu anlamak için, yağ pompasõ çalõştõrõlmalõ ve pompa emniyet valfi veya yağ borusunda, õsõtõcõ çõkõşõndan sonraki ilk vana kullanõlarak õsõtõcõ ağõr yağ tarafõna buhar kapalõ iken sistemdeki en yüksek basõnç 5 dakika uygulanmalõdõr. Bundan sonra, buhar girişi sonuna kadar açõlmalõ ve yoğunlaşma (kondens) suyu içinde yağõ olup olmadõğõna bakõlmalõdõr.

1.1.5.4-Yağyakõt yakan kazanlarda bozuk yanmanõn en önemli nedeni yakõtõn tam atomize edilmemesidir. Tam atomizeyi sağlamak için yapõmcõnõn önereceği tip atomizasyon uygulanmalõdõr. Ağõr yağyakõt için mümkün olduğu kadar mekanik atomizasyondan kaçõnõlmalõ ve atomize edici ortam olarak basõnçlõ havadan ziyade buhar kullanõlmalõdõr. Mekanik atomizasyon veya basõnçlõ hava atomizasyonu mazot gibi haf i f yağyakõt için kullanõlmalõdõr.




4

1.1 5 5-Yağyakõt, tankõ dibinde çökelmiş olan su boşaltõlmalõdõr. Yağyakõt yakõlõyorsa, ateşlemeden ön yağ õsõtõcõlarõ devreye alõnarak yağ yakõtõnõn pompa girişine kadar akmasõ sağlanmalõdõr. Sistemde buhar õsõtma borularõ varsa, bunlara buhar verilerek boru içindeki ağõr yağyakõt akõşkan hale getirilmelidir. 1.1.5.6 - Borular içindeki ağõr yağyakõtõn akõşkanlõğõ sağlandõktan sonra, yakõt pompasõ çalõştõrõlarak yakõt dolaşõmõ sağlanmalõdõr. Ağõr yağyakõt kullanõlõyorsa, brülör onu ağõr yağyakõt kolektöründeki yakõt sõcaklõğõ, atomizasyon için en uygun yakõt viskozitesini sağlayacak değere ulaşmadan ateşleme yapõlmamalõdõr. Bütün yağyakõt donanõmõnõn havasõ alõnmõş olmalõdõr.

1.1.5.7 � Brülörde kalan önünde ve özellikle ocak tabanõnda birikmiş yakõt artõklarõ, ateşlemeden ön-ce temizlenmelidir. Hava üfleyicileri damperler ve bunlarla ilgili parçalar muayene edilip iyi çalõşõr durumda okluklarõ saptanmalõdõr ve bundan sonra, Madde 1.1.2.2 de belirtilen şekilde kazan havalandõrõlmalõdõr. Brülör uçlarõna gereken memeler takõlmõş olmalõ, brülörler ve brülör hava klapeleri ilk ateşlemeye hazõr duruma getirilmelidir. Atomize sistemi var ise bu sistem muayene edilmeli ve istenen basõnçta atomize buharõ veya havasõ sağlanmõş olmalõdõr. 1.1.5.8 - Ateşleme için Madde 1.1.7 de belirtilen koşullar yerine getirildikten sonra, ilk ateşleyici olarak kullanõlan bir el tutuşturucusu veya varsa kazandaki özel bir ilk ateşleme donanõmõ ateşlenmelidir. Ana yakõt vanasõ ve eğer varsa atomize ortam vanasõ açõlarak ana yakõt yakõlmalõdõr. Eğer brülör memesinden püskürtülen yakõt, 5 - 6 saniye kadar bir süre içinde alev almazsa veya alev meydana gelmeden tutuşturucu alevi sönerse, hemen yakõt vanasõ kapatõlmalõdõr. İlk ateşleyiciler dõşarõ alõnmalõ ve kazan Madde 1.1.2.2 de anlatõlan şekilde havalandõrõldõktan sonra yeniden ateşleme yapõlmalõdõr. Birden çok brülörü olan kazanlarda, her yeni brülör ateşlendiğinde o brülör için ayrõ bir ateşleme tutuşturucusu kullanõlmalõdõr. Yeni yakõlacak brülör hiçbir zaman yanmakta olan diğer bir brülörün alevinden tutuşturulmamalõdõr. Her brülörün ateşlenmesinde, hava miktarõ da yeteri kadar arttõrõlmõş olmalõdõr.

1.1.5.9-Kazan çalõşõrken yük düşürmek gerektiğinde, yanmakta olan brülörler teker teker devreden çõkarõlmalõ ve hiçbir zaman yanan brülörlerin alevi kõsõlarak gerekli en az yakõt miktarõnõn altõna inilmemeli, dolayõsõyla alevin sürekliliği tehlikeye düşürülmemelidir. 1.1.6 - Gaz Yakma Donanõmõ Gaz yakma donanõmõnda ateşlemeden önce gaz borusundaki vanalar flanşlar vb. gibi bütün ekleme noktalarõnda gaz kaçağõ olup olmadõğõ kontrol edilmeli, bulunacak kaçaklar zamanõnda giderilmelidir. Vanalarõn sõzõntõ yapõp yapmadõğõ kolayca anlaşõlmadõğõndan tehlikeli durumlar meydana gelebilir. Bu vanalar bulunup sõzõntõ önlenmelidir. Ateşlemeden önce gaz borusu içindeki hava ilk yanmada parlamaya neden olabileceğinden dõşarõ atõlmalõ, boru tam doldurulmalõdõr. Gaz borusu üzerinde onarõm ve bakõm yapõlõrken yakõnda hiçbir alev bulunmamalõ, el feneri veya uygun bir elektrik lambasõ kullanõlmalõdõr. 1.1.6.1-Ateşleme yapõlmadan önce, bütün yakma donanõmõ brülörler, kontrol el vanalarõ gibi dona-nõm muayene edilmeli ve Madde 1.1.7 de belirtilen koşullar yerine getirilmiş olmalõdõr. Çekiş sistemi muayene edildikten sonra kazan Madde 1.1.2.2 de anlatõlan şekilde havalandõrõlmalõdõr. 1.1.6.2-Brülörler gaz ve hava miktarlarõ ilk ateşleme değerlerine ayarlandõktan sonra ateşlenmelidir. İlk ateşlemede, el tutuşturucusu veya kazandaki özel ateşleyici kullanõlmalõdõr. Yakõlacak bir brülör hiçbir zaman yanmakta olan başka bir brülörün alevinden tutuşturulmamalõdõr. Yanma sõrasõnda uygun hava/yakõt oranõ sağlanarak tam olmayan yanma önlenmelidir. Birçok gaz yakõtlarda baca gazõndaki CO2 yüzdesi hava fazlalõğõ için doğru yargõ vermeyebilir. Alçak yakõt basõncõna inmek gerektiğinde, ani bir alev sönmesine karşõ uyanõk bulunmalõdõr. Gaz alevinin yetersiz hava ile yanma-sõ çok tehlikeli olduğundan, alevde tam olmayan yanma belirtileri görüldüğünde, hava miktarõ tam yanmayõ sağlayacak şekilde düzeltilmelidir. 1.1.6.3-Hem yağyakõt, hem gazyakõt yakma donanõmõnda yanma sõrasõnda brülör veya brülör grubu önündeki en son manometreden sonra gelen yakõt vanasõ veya vanalarõ her zaman tam açõk tutulmalõdõr. Tersi durumda brülördeki gerçek koşullar (Brülöre verilen yakõt basõncõnõn gerçek değeri gibi) izlenemez. 1.1.6.4-Toz kömür ile yakõt gazõ veya gaz yakan bütün kazanlarda, hangi nedenle olursa olsun alevin birdenbire sönmesi halinde ocakta patlayõcõ karõşõmõn meydana gelmemesi için bunun hemen saptanarak gereken güvenlik önlemi alõnmalõdõr. Bu amaçla, her brülör fotoelektrik alev gözleyicileri ile donatõlmalõ ve bunlar Madde 1.2.4 de belirtilen gerekli diğer güvenlik kilitleme devrelerine bağlan-malõdõr. Bununla birlikte otomatik koruma donanõmõnõn her an arõza yapabileceği göz önünde tutu-larak, alevin kararlõlõğõ sürekli olarak izlenmelidir.




5

1.1.6.5-Basõnçlõ ocaklarda kullanõlacak ilk ateşleme donanõmõnda ilk ateşleyici alevi, ocak basõncõnõ yenecek büyüklükte olmalõdõr. Otomatik ilk ateşleme donanõmõ varsa, bunlarõn çalõşmasõ bu standarddaki genel kurallara uygun olmalõdõr. 1.1.7-Kazanõn Çalõşmaya Hazõrlanmasõ ve İlk Ateşleme 1.1.7.1-Buhar kazanõ onarõm bakõm, vb. gibi nedenlerden uzun bir süre devre dõşõ bõrakõlmõşsa, tekrar ateşlemeden önce, Madde 1.3 te belirtilen bütün muayeneler yapõlmõş ve bulunan aksaklõklar giderilmiş olmalõdõr. 1.1.7.2-Yeni devreye alõnacak veya üzerinde bakõm, onarõnõ vb. gibi işlem yapõlmõş olan bir kazan ateşlemeden önce gerek su tarafõ (domlar ve kolelitörler gibi) gerekse gaz tarafõ (ocak içi, baca gazõ kanallarõ, hava kanallarõ, hava õsõtõcõsõ, brülör hücresi gibi) iyice gözden geçirilmeli; takõm, bez parçasõ, demir parçasõ, üstüpü, vb. den temizlenmelidir. Toz, kurum, cüruf gibi artõklar yõkanarak veya süpürülerek dõşarõ atõlmalõdõr.

Dom iç parçalarõnda ve diğer bütün askõ, bağlantõ, kelepçe vb. gibi kõsõmlarda gevşek yerler varsa sõkõlmalõdõr. Bundan sonra bütün girişler kapatõlmalõ, el ve adam delik kapaklarõ uygun contalar kullanõlarak sõkõlmalõdõr. 1.1.7.3-Yeni kazanlar veya basõnçlõ kõsõmlarõ geniş ölçüde onarõm görmüş kazanlar sürekli çalõşmaya girmeden önce, çalõşma basõncõnõn 1,5 katõ basõnçla hidrostatik deneyden geçirilmelidir.

1.1.7.4 - Yakma donanõmõndaki ve baca çekiş sistemindeki tüm donanõmõn doğru çalõştõğõ saptanmalõ, bütün klapelerin rahatça açõlõp kapandõğõ kontrol edilmelidir. Otomatik yanma kontrolü ve başka otomatik kontroller varsa bunlarda ilgili bütün ayar, deney ve kalibrasyonlarõnõn yapõlmõş ve sistemin kusursuz çalõşõr durumda bulunmasõ sağlanmõş olmalõdõr. Elektrikli koruma ve kilitleme sistemi ila ilgili bütün deney, ayar, kalibrasyon ve fonksiyon kont-rolleri yapõlmalõ ve sistemin bütün elemanlarõ çalõşõr durumda olmalõdõr. Brülörler fotoelektrik alev gözleyiciler ile donatõlmõş ise, bunlarõn aleve karşõ duyarlõlõğõ kontrol edilmeli, yanma sistemindeki bütün ölçü aletlerinin deney ve muayeneleri yapõlarak hepsi çalõşõr duruma getirilmelidir.

1.1.7.5 - Bütün blöf ve boşaltma vanalarõ, seviye gösterge camõ boşaltma vanalarõ, besleme suyu el vanalarõ ve kontrol vanalarõnõn iyi çalõşõr ve sõzdõrmaz durumda olduklarõ saptandõktan sonra bunlar kapatõlmalõdõr.

1.1.7.6-Kazanda otomatik dom su seviye kontrolü varsa, bu kontrol sistemi ile ilgili bütün ayar, deney, kalibrasyon ve fonksiyon muayeneleri yapõlmõş ve otomatik sistemin kusursuz çalõşmasõ sağlanmõş olmalõdõr. 1.1.7.7-Su seviye kolonu ile kazan arasõndaki vanalar ve su seviye camõ kapama vanalarõnõn tam açõk durumda olduğu kontrol edilmelidir. Kazan yeni ise, su seviye camõnõ muayene için kazana su doldurulmalõ ve üst dom kapaklarõ açõk iken dom ile gösterge camõndaki su seviyeleri kõyaslanarak gerektiğinde su seviye camõ bir miktar aşağõya alõnmalõdõr. Özellikle su seviye göstergesi kazandan uzakça bir yere yerleştirilmiş ise, olasõlõ montaj hatalarõnõ gözönünde tutarak bu işlem yapõlmalõdõr. Muayene yapõlõrken ayrõca büyük ve yüksek kazanlardaki sõcaklõkla genleşme nedeni ve domun karşõlaşacağõ seviye farkõ da düşünülmelidir. 1.1.7.8-Kazana, yapõmcõsõnõn önerdiği seviyeye kadar, gerekli kimyasal koşullara uygun su dol-durulmalõdõr. Bu sõrada üst dom, ekonomizör gibi kõsõmlarõn hava atma vanalarõ açõlarak kazana su dolarken hiçbir yerde hava kalmamasõ sağlanmalõ ve bütün kõzdõrõcõ blöf vanalarõ sonuna kadar açõk bulundurulmalõdõr. 1.1.7.9-Kazana ilk verilen su soğuk olmamalõ ve sõcaklõğõ, kazan metal sõcaklõğõndan en çok 10°C farklõ olmalõdõr.

1.1.7.10-Kazan istenen seviyeye kadar doldurulduktan sonra su beslenmesi durdurulmalõdõr. Su seviye kolonu ile seviye camõnõn boşaltma vanalarõ tam açõlõp bir miktar boşaltma yapõlarak vana ve borularda tõkanõklõk olup olmadõğõ saptanmalõdõr. Kazanla ilgili başka boşaltma vanalarõndan da boşaltma yapõlarak bunlar da muayene edilmelidir. 1.1.7.11-Ana buhar basõnç göstergesi muayene ve kalibre edilmiş durumda olmalõdõr. Basõnç göstergesinin dom ile olan bağlantõlarõ muayene edilmeli ve arada kapalõ unutulmuş vana veya gevşemiş rakor gibi bir aksak durum kalmamalõdõr. Gösterge, kazandan oldukça uzağa yerleştirilmiş ise borusu gösterge tarafõndan sökülerek içine basõnçlõ su veya hava tutulmalõ ve tõkanõklõk olmamasõ sağlanmalõdr.




6

1.1.7.12-Kazan ve kõzdõrõcõ üzerinde bulunan tüm güvenlik vanalarõnõn Madde 1.2.8 e göre kontrolü yapõlmõş olmalõdõr. 1.1.7.13-Kazan, ana buhar borusuna yalnõz bir vana ile bağlõ değilse buhar çõkõş vanasõ açõlõp kapatõlarak kontrol edilmeli ve iyi çalõştõğõ izlenmelidir. Bu vana buhar elde edildiğinde õsõnõp sõkõşmamasõ için çok sõkõlmamalõdõr. 1.1.7.14-Kazan ilk ateşlendiğinde, Madde 1.1.7 deki kurallar uygulanõr. Meydana getirilecek ilk alev. yakma donanõmõna ve kazana göre uygun ölçüde küçük olmalõdõr. İlk alevin büyüklüğünü saptamaya yarayan en önemli husus kõzdõrõcõ serpantinleri metal sõcaklõklarõnõn yapõmcõnõn vereceği değerler üzerine çõkmamasõdõr. Bu amaçla, yeni bir kazanda ilk ateşleme sõrasõnda kõzdõrõcõlarõn metal sõcak-lõklarõ veya bu bölgedeki baca gazõ sõcaklõğõ ölçülmeli bu sõcaklõk ilk alevin büyüklüğü ve istenilen değerler üzerine çõkmayacak şekilde ayarlanarak daha sonraki ilk ateşlemelerde bu büyüklüğe uyul-malõdõr 1.1.7.15-Soğuk bir kazan ilk ateşlendiğinde en küçük alev en az l saat büyütülmeyerek kazan bü-yüklüğü ve tipine bağlõ olarak değiştiğinden, bu konuda yapõmcõnõn önerisine uyulmalõdõr. Soğuk iken ateşlenen küçük bir su borulu kazanda çõkõş basõncõna yükselme süresi bir saatten az olmamalõdõr. Büyük kazanlarda ise bu süre 8 saate kadar uzayabilir. Isõtma süresinin kõsa tutulmasõ, kazanda eşit olmayan õsõ dağõlõmlarõ sonucunda büyük õsõ gerilmeleri doğmasõna yol açar. İlk kazanda basõnç altõndaki yüzeyler (kazan borularõ, ekonomizör, domlar, kõzdõrõcõlar gibi), olabildiği kadar eşit õsõtõlmalõ, kõzdõrõcõ serpantinlerinde aşõrõ metal sõcaklõklarõna meydan verilmemeli ve büyük metal parçalarda farklõ õsõ meydana gelmesi önlenmelidir. Birden çok brülörlü kazanlarda, õsõtma süresince brülörler nöbetleşe yakõlarak eşit õsõ dağõlõmõ sağ-lanmalõdõr.

1.1.7.16 - Kazan õsõnõp, dom havalõk borusundan buhar çõkmaya başladõktan sonra bir süre bekle-nerek dom içindeki havanõn buharla birlikte dõşarõ atõlmasõ sağlanmalõ ve kapağõ tam kapatõlmalõdõr. Kazan suyunun õsõnmasõ ile domda su seviyesi yükseleceğinden zaman zaman alt domdan blöf yapõlarak su seviyesi sabit tutulmalõdõr.

1.1.7.17-Kazan basõnç tutmakta iken, sisteme buhar verilmediğinden kõzdõrõcõ serpantinlerini aşõrõ sõcaklõktan korumak için kõzdõrõcõlarda bir miktar buhar dolaşõmõ sağlanmalõ ve bunun içinde sisteme buhar verilinceye kadar kõzdõrõcõ havalõk ve blöf vanalarõ bir miktar açõk tutulmalõdõr. Genel bir kural olarak, kõzdõrõcõ giriş ve ara kolektörü blöf vanasõ çok az, çõkõş kolektörü blöf vanalarõ ise tama yakõn açõlmalõdõr.

1.1.7.18-Kazanõn eşit olarak õsõnmasõ sağlandõktan sonra, gerektiğinde alev az bir miktar büyütülerek basõnç yükseltilmelidir. Basõnç yükseltme hõzõ yapõmcõnõn önerilerine uygun olmalõdõr.

1.1.7.19-Toz kömür, yağyakõt veya gaz yakan kazanlarda, buhar basõncõ, sistem basõncõnõn 1/4 üne ulaştõğõnda, alev söndürülerek õsõnõn yayõlmasõ için bir süre beklenmelidir. Sönme sõrasõnda basõnç kaybõna yol açmamak için kõzdõrõcõ blöfleri kapatõlmalõ ve tekrar ateşlendiğinde aynõ miktarda açõlmalõdõr. Yeniden ateşleme yapõlmadan önce kazanõn havalandõrõlmasõ unutulmamalõdõr. 1.1.7.20-Isõtma sõrasõnda seviye camõ, el ve adam deliği kapaklarõ gibi contalõ kõsõmlar zaman zaman yoklanmalõ, varsa kaçaklar giderilmelidir. Yüksek basõnç ve sõcaklõk altõnda oluşan kaçaklar, bu du-rumda giderilmeyip ilgili kõsõmlar işletmeden çõkarõldõktan sonra giderilmelidir. 1.1.7.21-Yeni bir kazanda bundan sonra yapõlmasõ gereken işlemler için Madde 1.1.9 daki kurallar, uygulanmalõdõr. 1.1.8 - Kazanõn Devreye Sokulmasõ 1.1.8.1-Kazan basõncõ sistem basõncõna ulaşõp sisteme buhar vermeye hazõr duruma geldiğinde, kazanõ devreye bağlarken domdaki soğuk buharõn sistemdeki kõzgõn buhara ani değmesi önlenmeli ve .kazan buhar borusundaki bütün yoğunlaşma suyu dõşarõ atõlmalõdõr. Bu amaçla sisteme buhar verilmeden önce kazan tarafõndaki buhar blöfleri bir süre tam açõlarak blöf yapõlmalõ ve az açõk duruma getirilmelidir. Dõş buhar sisteminin buhar ve ren başka kazan yoksa, kazan basõncõ ilk yükseltilmeye başlandõğõnda dõş sisteme az miktarda buhar verilerek sistem õsõtõlmalõ ve bundan sonra (dõş buhar sistemindeki bütün blöfleri açõk tutularak), dõş sistem basõncõ kazan basõncõ ile birlikte yükseltilmelidir. 1.1.8.2-Kazanõn ortak bir buhar kolektörüne bağlõ olduğu sistemlerde aşağõdaki şekilde hareket edilmelidir : a) Kazan çõkõşõnda ne tip vana düzeni olursa olsun, kazan basõnç tutmakta iken, önce bağlõ olduğu kolektörle kazan çõkõş vanasõ arasõndaki bir bay-pas aracõlõğõ ile ana borudan buhar




7

verilerek bu kõsõm õsõtõlõr ve sistem basõncõna getirilir. Daha sonra kolektör üzerindeki giriş vanasõ sonuna kadar açõlarak sistemdeki buhar, kazan çõkõşõndaki son vanaya kadar getirilir. b) Kazan buhar çõkõşõnda iki tane kapatma vanasõ varsa, önce iki vana arasõndaki boruya kazan tarafõndan bir bay-pas aracõlõğõ ile buhar verilerek bu kõsõm õsõtõlõr ve basõncõ kazan basõncõna eşitlenerek kazana yakõn olan vana sonuna kadar yavaş olarak açõlõr. Kazan basõnç sistem basõncõna eşit duruma geldiğinde, ikinci vana yavaş yavaş açõlarak kazan devreye sokulur. c) Kazan çõkõşõnda bir kapama vanasõ, bir de geri tepme valfõ (Çek-valf) varsa önce iki vana

arasõndaki boruya kazan tarafõndan bir baypas aracõlõğõ ile buhar verilerek bu kõsõm õsõtõlõr ve basõncõ kazan basõncõna eşitlenerek, kazana yakõn olan kapatma valfi sonuna kadar yavaş olarak açõlõr. Kazan basõncõ sistem basõncõna yükseldiğinde geri tepme valfi kendiliğinden açõlarak kazanõ devreye sokar.

d) Kazan çõkõşõnda bir tane geri tepme valfli tip kapatma vanasõ varsa, kazan basõncõ sistem basõncõna yaklaştõğõnda, vana 1/4 açõlõr. Kazan basõncõ sistem basõncõna geldiğinde geri tepme klapesi kendiliğinden açõlarak kazanõ devreye sokar. Kazanõn devreye girmesinden sonra vana sonuna kadar açõlmalõdõr.

e) Kazan çõkõşõnda bir kapatma vanasõ varsa, kazan basõncõ sistem basõncõna geldiğinde, bu vana çok yavaş ve dikkatle açõlarak kazan devreye sokulur.

1.1.8.2.3-Kazan devreye buhar vermeye başladõktan sonra, daha önceden açõk tutulmakta olan kõzdõrõcõ blöf vanalarõ tam olarak kapatõlmalõdõr. 1.1.9-Yeni Bir Kazanõn İlk Çalõştõrõlmasõ 5Teni bir kazanõn işletmeye alõnmasõnda aşağõdaki yol uygulanmalõdõr.

1.1.9.1 Deney, Muayene ve Kontrol Yeni kurulmuş kazan ve yardõmcõ donanõmõ montaj sonunda yetkili kişilerce muayene edilmeli ve basõnçlõ kõsõmlarõn, hidrostatik deneyi ve basõnçlõ ocaklarda ocak hava sõzdõrmazlõk doneyi yapõlmalõdõr. Bütün kazan yardõmcõ donanõmõ, ölçü ve kontrol aletleri ile elektrikli koruma ve kilitleme devrelerinin Madde 1.2 de belirtilen kurallara uygun olarak ve kusursuz çalõşmasõ sağlanmalõ, bunlarla ilgili bütün deneyler ve fonksiyon kontrollerõ yapõlmalõdõr.

Kazanõn çalõşmaya hazõrlanmasõ ve ilk ateşlenmesinde Madde 1.1.7 deki özelikler uygulanmalõ, on küçük alev büyüklüğü Madde 1.1.7 de belirtildiği şekilde ayarlanmalõdõr.

1.1.9.2 -Kurutma Kazan tuğla ve ateşe dayanõklõ tuğla kõsõmlarõnõ kurutma amacõ ile belli bir süre ateşlenir. Yapõlan ilk ateşlemede alev açõk olan dom havalõğõndan haf i f bir buhar çõkmasõnõ sağlayacak büyüklükten çok olmamalõdõr. Bu alev yağyakõt yakan kazanlarda çoğu zaman en küçük emniyetli alevden daha küçüktür. Bu gibi durumlarda, tuğla kurutmasõ için ana brülör alevi kullanõlmamalõ, ocak içinde odun vb. gibi yakacaklar yakõlarak kurutma yapõlmalõdõr. Kurutma için gerekli süre, büyük kazanlarda 3 - 8 gündür. Bakõm yapõlmõş ve bir kõsõm tuğlalarõ değiştirilmiş kazanlarda bu süre 48 saat kadardõr. Kurutma süresinin saptanmasõnda yapõmcõnõn yönergesine uyulmalõdõr.

1.1.9.3-Kaynatma Yeni kurulmuş veya basõnç altõndaki kõsõmlarõ geniş ölçüde onarõm görmüş kazanlarda kazan su yüzeyleri ile kõzdõrõcõlar, ekonomizörler ve su borularõ iç yüzeylerindeki kir, pas, yağ, gres vb. inden temizlenmek üzere kimyasal temizleyiciler ve alkali deterjan ile kaynatõlmalõdõr. Kazan kõzdõrõcõ ser-pantenleri boşaltõlamaz tipte ise, bu tip kõzdõrõcõlar kaynatma dõşõnda tutulmalõdõr. Kaynatma sõrasõnda seviye camõ çõkarõlõp yerine geçici bir cam takõlarak kimyasal maddelerin seviye camõnõ kirletmesi önlenmeli ve kaynatma bittikten sonra, temizlenmiş olan seviye camõ takõlmalõdõr.

Kaynatmada kullanõlacak kimyasal maddelerin cirõ-si ve miktarõ yapõmcõnõn kullanma yö.õergesine göre saptanmalõ, bu olmadõğõ durumlarda aşağõdaki kimyasal maddeler kullanõlmalõdõr :

Kazan suyunun her 1000 kg'õ için;

- 2 kg Sodyum Karbonat (Na2CO3),

- 2 kg Trisodyum Fosfat (Na:3PO412H2O),

- 1 kg Sodyum Hidrokist (NaOH). dõr.




8

Bu maddeler, kazana normal seviyeye, kadar su alõndõktan sonra üst dom kapağõ açõlarak buradan kazandaki suya katõlabilir. Kazan suyuna katõlan kimyasal temizleme maddeleri kullanõlõrken personelin el, yüz, göz gibi yerlerine zarar vermemesi için lastik ayakkabõ, lastik eldiven, lastik önlük, koruyucu gözlük gibi İşçi Sağlõğõ ve iş Güvenliği Tüzüğüne uygun güvenlik malzemesi kullanõlmalõdõr. Kimyasal maddeler, suda iyice eritildikten sonra kazan suyuna katõlmalõdõr. Yukarõda belirtilen maddelere ek olarak, sõcak ve kuvvetli alkali bir eriyiğe karşõ dayanõklõ köpürme yapmayan bir sentetik deterjan da kazan suyuna yeteri miktarda katõlmalõdõr. Kimyasal maddelerin ve deterjanõn doma verilmesinden sonra kapaklar kapatõlmalõ ve kazan, Madde 1.1.7 de belirtiler, şekilde en küçük alevle ateşlenerek ve yapõmcõnõn öngördüğü süre kadar kaynatma yapõlmalõdõr. Bundan sonra, kazan basõncõ, işletme basõncõnõn 1/3 üne veya 60 bar (60 kgf/cm-) çalõşma basõn-cõndan yüksek kazanlarda 20 bar (20 kgf/cm2) ye yükseltilmeli ve bütün kaynatma süresince alev yakõlõp söndürülerek kazan basõncõnõn bu değerde tutulmasõ sağlanmalõdõr. Bu sõrada kõzdõrõcõ hava-lõğõ sürekli açõk tutulmalõdõr. Bundan sonra kazan alt dom ve duvar borularõ kolektörü blöflerinden seviye gösterge camõnõn yarõsõ kadar blöf yapõlarak ve normal seviyeye kadar sõcak su alõnmalõdõr. Kazan suyundan belli zamanlarda numuneler alõnõp analiz yapõlarak su temizleninceye kadar aynõ işlem sõk sõk tekrarlanmalõdõr. Daha sonra Madde 1.1.11 de anlatõldõğõ gibi kazan soğutulup, suyu boşaltõlmalõdõr. Dom kapaklarõ ve kolektör kapaklarõ açõlarak dom içi, borular, kolektörler vb. yerler basõnçlõ su ile yõkanmalõdõr. Alt dom ve alt kolektörler gibi yerlerde çökelmiş pislik, çamur vb. temizlenmelidir. Üst dom içinde buhar ayõrõcõsõ boru destek parçalarõ ve dağõtõm borularõ, saç tavalar vb. iç kõsõmlar varsa, bunlar monte edilmeden dom içine yõğõlmalõ ve kaynatma sõrasõnda temizlendikten sonra her parça bir bir yõkanõp yerine takõlmalõdõr. 1.1.9.4 -Güvenlik Valflerinin Kontrolü Kaynatma tamamlandõktan sonra, buhar kazanõ Madde 1.1.7 de belirtilen şekilde tekrar ateşlenerek kazan buhar çõkõşõ vanasõ kapalõ durumda iken basõnç yükseltilmelidir. Daha önceden güvenlik valflerinin üzerlerindeki etiket değerleri not edilmelidir. Birden çok güvenlik niyet valfi olan kazanlarda önce en yüksek basõnçta açan valf kontrol edilmelidir. Bu nedenle daha düşük açma basõnçlarõndaki valfler, özel kelepçeler ile kelepçelenmelidir, kontrol edilecek emniyet valfi yayõ serbest bõrakõlmalõdõr. Kazan basõncõ işletme basõncõna geldiğinde valf el ile bir iki kez açõlõp kapatõlmalõdõr. Bu şekilde valfin arõzasõz çalõştõğõ saptanmalõ ve gövdenin õsõnmasõ sağlanmalõdõr. Bundan sonra kazan basõncõ, güvenlik valfinin açma değerine çõkarõlarak güvenlik valfi gereken ba-sõnçta kendiliğinden açõlõp açõlmadõğõ kontrol edilmelidir. Valf açõlõr açõlmaz ateş söndürülmeli ve buhar blöfü yapõlarak basõnç, vana üzerinde güvenle çalõşmayõ sağlayacak kadar düşürülmelidir. Bu arada valf kapatma basõncõnõn da etiket değerine uygunluğu, kontrol edilmelidir. İstenilen değere uymayan güvenlik valfleri, yapõmcõnõn önereceği şekilde ayarlanõr. Güvenlik vanasõ üzerinde ayarlama yapõlõrken (özellikle yüksek ba- sõnç ve kapasiteli kazanlardaki valflerde) kazan basõncõ en az işletme basõncõnõn % 20 altõna düşü-rülmüş olmalõdõr. Valf ayarlandõktan sonra aynõ muayene tekrarlanmalõdõr. Gerekiyorsa yeni bir ayar daha yapõlõp tekrar kontrol edilmelidir. En yüksek basõnçta açõlan valfin muayenesinden sonra daha düşük basõnçta açan valfin kelepçesi çõkarõlarak aynõ şekilde muayenesi yapõlmalõdõr. Bu sõrada artõk ilk valf kelepçelenmez. Bu yoldan, en düşük basõnçta açan valfe kadar kazan üzerindeki (dom ve kõzdõrõcõlardaki) bütün emniyet valfleri muayene edilmelidir. Muayenede kullanõlacak kazan dom basõnç göstergesi önceden kalibre edilmiş olmalõdõr. Muayene sõrasõnda iki ayrõ basõnç göstergesi kullanõlmalõdõr. Güvenlik valflerinin muayene ve ayarlarõnda, Madde 1.2.8 deki kurallara uyulmalõdõr. Güvenlik valfleri muayene ve ayar edildikten sonra kazan Madde 1.1.8 de belirtilen şekilde devreye alõnmalõdõr. 1.1.10 - Devredeki Kazanõn İşletilmesi 1.1.10.1- Brülör Alevi Hangi tip yakõtla olursa olsun, brülör alevi olabildiği kadar düzgün ve kararlõ olmalõdõr. Sistem foto-elektrik alev izleyicilerle donatõlmõş olsa bile alev, kazancõ tarafõndan sürekli olarak gözlenmeli ve ani bir alev sönmesine yol açacak hareketlerden kaçõnõlmalõdõr. Toz kömür yakan kazanlarda, alevde olabilecek değişiklik yavaş olmalõdõr. Bu tip yakõtta olağanüstü bir durumda bile ani hareketlerden kaçõnõlmalõdõr. (Örneğin alev sönmelerinde derhal hava miktarõnõ değiştirmek veya hemen ateşi tekrar yakmak zararlõ sonuçlar doğurabilir). Alev sönmesinin nedeni saptanmalõ, gerekli tedbirler alõndõktan sonra kazan havalandõrõlõp yeniden yakõlmalõdõr. Kazan kõzgõn iken alev sönmüşse ve buna bağlõ olarak




9

buhar çõkõşõ ani olarak kesilmişse, buhar basõncõnõn aşõrõ yükselmesini önlemek için, hemen kõzdõrõcõ blöfleri açõlmalõdõr. Alev sönmesinden sonra ocaktaki yanõcõ gazlarõn dõşarõ atõlmasõ için kazan bir süre havalandõrõlmalõdõr. Izgaralõ ocaklarda, ateş söndükten sonra, hava klapeleri tam olarak kapatõlmamalõdõr.

1.1.10.2-Kurum Üfleme 1.1.10.2.1-Izgaralõ ocaklar dõşõnda kurum üfleme ancak kazan tam yükünün % 40'õ üzerinde çalõş-makta iken yapõlmalõdõr. Alçak yüklerde ve küçük ocaklõ kazanlarda kurum üfleyici buharõnõn alevi bastõrõp söndürmesi tehlikesi vardõr. 1.1.10.2.2-Kazan sönmüş durumda iken hiçbir şekilde kurum üflenmemelirdir. Ka/an devreye girmeden önce, kurum üfleyiciler Madde 1.2.6 da belirtildiği şekilde muayene edilmiş olmalõdõr. Kurum üfleyiciler saptanan aralarla periyodik çalõştõrõlarak, kõzdõrõcõ, kazan, ekonomizör veya hava õsõtõcõ gibi donanõmõn õsõnma yüzeylerinde aşõrõ kurum birikmesine meydan verilmemelidir.

1.1.10.2.3-Üfleme yapõlmadan önce, kurum üfleyici buhar borularõ blöf edilerek, üflenen buharõn kuru olmasõ sağlanmalõdõr.

1.1.10.2.4 - Kurum üflenmekte iken bacadan çõkan kurum gözlenmeli, iyi temizlik yapõlmadõğõ anlaşõ-lõrsa, üfleyiciler bir kaç kez daha çalõştõrõlmalõdõr. Çalõşmada ortaya çõkacak sõkõşma, aşõrõ ses, kaçaklar vb. arõzalar saptanarak bakõm sõrasõnda giderilmelidir.

1.1.10.2.5 - Otomatik yanõna kontrolü olan kazanlarda, kurum üflenirken alevin aniden sönmesi ola-sõlõğõna karşõ kontroller kesinlikle otomatikten el kumandasõna alõnmalõdõr. Kurum üfleme sõrasõnda hava miktarõ biraz arttõrõlmalõ ve kurum üfleme bitmeden kazan tekrar otomatiğe bağlanmamalõdõr.

1.1.10.3 -Su Seviyesi

1.1.10.3.1 -Kazan işletmesi sõrasõnda su seviyesinin istenilen değerde olabildiği kadar sabit tutulmalõ gereklidir. Büyük kapasitede ve buhar çekişinde süs ekli değişiklikler olan kazanlarda, su seviyesini otomatik kontrolü sağlanmalõdõr. Bununla birl ik le,otomatik cihazlarõn her an arõza yapabileceği düşünülerek, su seviyesinin durumu kazancõ tarafõndan sürekli olarak izlenmelidir. 1.1.10.3.2 -Kazan dom su seviyesinin görülmesi için her kazanda biri seviye gösterge camõ olmak ü/ero en az 2 seviye ölçü aleti bulunmalõdõr. Göstergeler arasõnda değişiklik saptanõrsa bunun nedeni bulunarak düzeltilmelidir.

1.1.10.3.3 - Seviye camlarõ göstergelerine ait vanalar, şişeler veya camlar blöf donanõmõ boru vb. kõsõmlar bakõmlõ ve iyi durumda bulundurulmalõ, bu konuda Madde 1.2.4 deki kurallara uyulmalõdõr.

1.1.10.3.4 - Her vardiyada en az bir kere, seviye camõ ile kazan arasõndaki vanalar kapatõlarak seviye camõ blöf edilmeli, sonra vanalar açõlarak seviye şişesine tekrar suyun dolduğu gözlenmelidir. (Sõcak kazanda seviye camõnõn devreye alõnõp, devreden çõkarõlmasõ için Madde 1.2.4 deki kurallara uyulmalõdõr). Eğer bağlantõlarda bir tõkanõklõk varsa, giderilme çareleri aranmalõdõr.Seviye camõ blöf ağlarõ akõşõn görülebileceği şekilde açõk olmalõdõr. 1.1.10 3.5 - Seviye camõ ve çevresi iyi aydõnlatõlmalõ buhar kaçaklarõna meydan verilmemelidir. Sevi-ye camlarõ teiniz bulundurulmalõdõr. 1.1.10.3.6-Seviye camõndaki su seviyesi kaybedilirse, cam blöf edilerek seviyenin camõn altõnda veya üstünde olduğu saptanmalõ ve su seviyesi normal duruma getirilmelidir.

1.1.10.3.7-Otomatik su seviye kontrolü olan kazanlarda, seviye aşõrõ şekilde düşer veya yükselirse, sistem otomatik kumandadan çõkarõlarak su seviyesi el ile düzeltilmelidir. Bundan sonra otomatik kontrolerdeki arõzanõn nedeni anlaşõlõp düzeltilmeden sistem yeniden otomatiğe bağlanmamalõdõr. 1.1.10.3.8 - Kazanda aşõrõ seviye yükselmesi ile birlikte, kõzdõrõcõlara su yürüyerek kõzdõrõcõ çõkõş bu-har sõcaklõğõnda ani düşme olursa ve buhar bir türbini çevirmekte ise kazan hemen devre dõşõ edilerek buhar çõkõşõ kapatõlmalõ ve su yükselmesinin nedeni bulunup giderilmeden kazan yeniden ateşlenmemelidir.

1.1.10.4-Köpürme Dorn seviyesindeki dalgalanmalar ve çõkõş buhar sõcaklõğõndaki açõklanamayan düşmelerle kendini gösteren köpürme meydana geldiğinde, buhar çõkõşõ azaltõlarak su seviyesinin sabitleştirilmesi sağlanmalõdõr. Köpürmenin giderilmesi için, su seviyesi normal seviyesine düşürülmeli ve buhar köpük hizasõndan sürekli blöf edilmelidir. Köpüklenme önlenene kadar kazana bir yandan taze su verilip bir yandan blöf sürdürülmeli köpüklenme önlenemezse kazan devreden çõkartõlarak olayõn nedenleri araştõrõlmalõdõr. Köpürmenin önlenmesinde, kazandaki kimyasal koşullarõn kontrolü ile ilgili Madde 1.4 deki kurallara uyulmalõdõr.




10

1.1.10.5-Kazan Besleme Suyu 1.1.10.5.1-Kazan besleme suyu, Madde 1.4 de belirtilen kurallara uyacak şekilde kimyasal işlemden geçirilmiş olmalõ, kazan suyunun sürekli analizleri yapõlarak istenmeyen kimyasal koşullar gideril-melidir. 1.1.10.5 2 -Kazan besleme suyu borusu sürekli muayene edilerek tõkanmalar zamanõnda saptan-malõdõr. Kazan suyu sõcaklõğõnõn istenilen değerde tutulmasõ sağlanmalõ, pompa çõkõş basõncõndaki normalden çok yükselmeler besleme borusundaki tõkanmaya veya kireçlenmeye bir işaret olacağõndan bu basõnç sürekli olarak izlenmelidir.

1.1.10.5.3-Besleme pompalarõ çalõşma sõrasõnda göz altõnda bulundurulmalõ ortaya çõkabilecek bir arõza halinde hemen yedek pompa devreye alõnarak besleme suyunun kesilmesi önlenmelidir. 1.1.10.6-Blöfler 1.1.10.6.1-Kazanda asõlõ haldeki katõ maddeler konsantrasyonunun istenilen sõnõrlar içinde tutulmasõ, kazan suyu sürekli analiz edilerek ve bu maksatla konulmuş blöf borusundan sürekli blöf yapõlarak sağlanabilir. Sürekli blöf miktarõnõ ve süresini saptayabilecek su analizleri yapõlmõyorsa, kazan günde bir kez alt dom blöf vanasõ sonuna kadar açõlõp, kapatõlmak -suretiyle blöf edilmelidir. Blöfler buhar çekişinin en az olduğu sõrada yapõlmalõdõr.

1.1.10.6.2-Kazan hangi nedenle olursa olsun blöf edilirken blöf hattõnda çift vana bulunduğu hallerde, en önce açõlan vana en son kapatõlmalõdõr. Bu şekilde blöf vanalarõnõn tek taraftan basõnç alarak sõkõ kapanmamalarõ önlenir. Blöf vanalarõ çok dikkatle ve yavaş açõlmalõdõr

1.1.10.6.3-Blöf sistemi sõk sõk muayene edilmeli ve sõzdõran vanalar onarõlmalõ veya değiştirilmelidir. Yüksek basõnç ve sõcaklõk altõndaki kaçaklar bu durumda giderilmemeli, bu gibi kõsõmlar kazan söndürülüp basõnç düşürüldükten sonra giderilmelidir.

1.1.10.6.4-Blöf yapan kazancõ, seviye camõnõ gözlemek amacõyla blöf vanasõnõn yanõndan ayrõlma-malõ, kendisi açõk blöf vanasõ yanõnda beklerken başka bir kazancõ da seviyeyi izleyerek vananõn ne zaman kapatõlacağõnõ bildirmelidir. 1.1.10.6.5-Kazan duvar borularõ ekonomizörler gibi kõsõmlardaki blöf vanalarõndan işletme sõrasõnda hiçbir şekilde blöf yapõlmamalõdõr. 1.1.10.6.6-Kazana yapõlan büyük miktardaki blöflerde, ilk önce kapama vanasõ yavaş olarak sonuna kadar açõlmalõ, sonra blöf vanasõ yavaş olarak 1/2 açõlarak blöfe başlanmalõdõr Bu durumda se-viye camõnda su seviyesi 1,5 - 2 cm düşene kadar blöf edilmelidir. Daha çok blöf gerekiyorsa, bun-dan sonra blöf vanasõ sonuna kadar açõlarak blöf tamamlanõr ve önce blöf vanasõ, sonra kapatma vanasõ tam olarak kapatõlõr. 1.1.10.7-Kül ve Cürufun Atõlmasõ 1.1.10.7.1-Toz kömür yakma donanõmõnda, brülörler ve borular üzerinde yapõşõp birikmiş cüruf, en az her vardiyada bir kere olmak üzere temizlenmelidir. Küller sõk sõk dõşarõ atõlmalõ, baca gazõ kanallarõ ekonomizör gaz giriş ve çõkõşlarõ ekonomizör içi, baca dibi gibi kõsõmlarda çok miktarda kül ve kurum birikmemesine dikkat edilmelidir. Temizlenen küller kazan önüne veya çevresine yõğõlmamalõdõr. Külleri õslatmak gerektiğinde, suyun kõzgõn döküm parçalarõna sõçramamasõna dikkat edilmelidir.

1.1.10.7.2-Cüruf kapanõ bulunan kazanlarda, bu kapan soğuk su ile taşma borusuna kadar dolu bu-lundurulmalõdõr. Cüruf deliği sõk sõk kontrol edilerek katõlaşan cürufun deliği tõkamasõ önlenmelidir. (Bu işlem özellikle yük değişmelerinde önemlidir). Soğutma halkasõnda su dolaşõmõ olup olmadõğõ araştõrõlmalõ soğutma halkasõnõn altõna cüruf sõzdõğõ görülürse bu durum giderilmelidir.

Uzun zaman erimiş cüruf atõlmadõğõnda, gerekirse cüruf akõşõnõ sağlamak için hava miktarõ arttõrõl-malõdõr.

1.1.10.7.3-Küllükte biriken küller bir emme sistemi ile dõşarõ atõlõyorsa patlama kapağõnõn iyi ve çalõşõr durumda bulunmasõna dikkat edilmelidir. Küller, buhar emişi ile küllükten atõlõyorsa, içeride birikebilecek suyun, temizlik için küllük kapağõnõ açacak kazancõya zarar vermemesi için gerekli uyarma yapõlmalõdõr. Cürufla tõkanmõş geçitlerin kanca, demir, çubuk, vb. ile açõlmasõ sõrasõnda, ça-lõşan personelin sõcak cürufa çok yaklaşarak zarar görmemesine dikkat edilmelidir.

1.1.10.7.4-Stokerli ocaklarda kül ve cüruf atma için öğütücü kullanõlmõşsa, küllüğe inen kül ve cüruf õslatõlarak kõzgõn cüruf parçalarõnõn öğütücü silindirleri, ağõzlarõ ve diğer kõsõmlarõna zarar vermesi önlenmelidir. Püskürtme su borusunda su bulunup bulunmadõğõ sõk sõk kontrol edilmelidir. Periyodik kül boşaltan õzgaralõ ocaklarda her kül dökülüşünden önce püskürtme suyu açõlarak dökülen kül soğutulmalõ ve küllük ile küllüğü boşaltacak personelin kõzgõn külden zarar görmesi önlenmelidir.




11

1.1.11 - Kazanõn İşletmeden Çõkarõlmasõ 1.1.11.1-Kazanõ Devreden Çõkarma

1.1.11.1.1-Kazan buhar çõkõşõ azaltõlõrken bir yandan da besleme suyu kõsõlmalõ ve alev küçültülmelidir. Alev büyüklüğü istenilen seviyeye inince yakõt kesilerek alev söndürülür. Hava akõşõ bir süre daha sürdürülerek ocakta ve baca kanallarõnda birikmiş yamçõ gazlar dõşarõ atõlmalõdõr.

1.1.11.1.2-Kazan çõkõşõnda geri tepme valfi olsun veya olmasõn, alev söndürüldükten sonra buhar çõkõşõndaki kapatma vanasõ sõkõca kapatõlmalõdõr. Çõkõşta iki tane kapatma vanasõ varsa her ikisi de kapatõldõktan sonra aralarõnda kalan borudaki buhar blöf edilmelidir

1.1.11.1.3-Yakõt kesildikten sonra buhar, basõnçlõ hava gibi bir atomize ortamõ varsa atomize ortamõn gelişi kapatõlmalõdõr.

1.1.11.1.4-Dom su seviyesi normal ise, besleme suyu pompasõ durdurulmalõdõr. Besleme suyu giriş vanasõ kapatõlmalõ ve su seviyesi çok yüksek ise normale gelecek şekilde blöf yapõlmalõdõr.

1.1 11.1.5-Hava üfleyicileri durdurularak klapeler az aralõk kalana kadar kapatõlmalõ ve kazan soğumaya bõrakõlmalõdõr.

1.1.11.1.6-Kazanõn soğuma süresi kazan tipi, kapasitesi ve özeliklerine göre değişir. Farklõ õsõ meydana gelmesini önlemek için, hõzlõ soğutmadan kaçõnõlmalõdõr. Çok büyük kazanlarda, soğut-ma sõrasõnda eşit õsõ dağõlõmõnõn sağlanmasõ için kazanda yeniden -kõsa süreli- ateşlemeler yapõl-masõ gerektir. Soğutma süresinin saptanmasõnda yapõmcõnõn tavsiyelerine uyulmalõdõr.

1.1.11.2-Boşaltma

1.1.11.2.1-Kazan soğumaya bõrakõldõğõnda,, basõncõn düşmesi izlenir. Dom basõncõ 2-2,5 bar (2-2,5 kgf/cm-) ye indiğinde, basõnç altõnda çalõşan kõsõmlarda vakum oluşumunu önlemek için dom havalõğõ açõlmalõdõr. Kazanda basõnç kalmadõktan ve su sõcaklõğõ 90 "C un altõna düştükten sonra kazan boşaltõlabilir. Bununla birlikte tuğla ve ateşe dayanõklõ harç kõsõmlar el yanmadan dokunabilecek seviyeye kadar soğumadan kazanõ boşaltmaktan kaçõnmalõdõr. 1.1.11.2.2-Boşaltõlacak kazan başka kazanlara paralel çalõşõyorsa, açõlacak boşaltma vanasõnõn sadece o kazana ait olmasõna dikkat edilmelidir. Özellikle boşaltma borularõ birbirine bağlantõlõ sis-temlerde bu şekilde yanõlmalar önlenmelidir. Kazan tam olarak boşaltõldõktan sonra blöf vanalarõ sõkõca kapatõlmalõ ve üzerlerine açõlmamasõ gerektiğini belirten uyarma etiketleri aşõlmalõdõr. 1.1.12 � Olağan Üstü Durumlar 11.12.1 - Anormal Düşük Su Seviyesi 1.1.12.1.1-Hangi nedenle olursa olsun, su seviyesi gösterge camõnõn görüş seviyesi altõna düşerse kazan hemen durdurularak buhar çõkõşõ kapatõlmalõ, sonra su seviyesindeki düşmenin nedenleri araştõrõlmalõdõr.

1.1.12.1.2-Bunun için durdurulmuş bir kazan su seviyesini tekrar eski durumuna çõkarmak üzere hemen su vermek tehlikelidir. Kazan bir miktar soğuduktan sonra ve azar azar su verilmelidir. 1.1.12.1.3-Su seviyesinin düşme nedeni anlaşõlõp arõza giderildikten sonra, seviye düzeltilip, kazan tekrar ateşlenmelidir. Düşük su seviyesi elektrikli alarm ve kilitleme sistemi olan kazanlarda bu sistem her zaman iyi çalõşõr durumda tutularak ani seviye kaybõna karşõ güven sağlanmalõdõr.

1.1.12.2 - Boru Patlamasõ 1.1.12.2.1-Izgaran veya bunlar gibi ateşin birden söndürülemeyen yakma donanõmlõ kazanlarda, işletme sõrasõnda büyük ölçüde bir boru delinmesi meydana geldiğinde, yakõt ve hava beslemesi hemen kesilerek ateş söndürülmeli ve dom su seviyesi kararõ emniyetli bir sõcaklõğa düşene kadar korunmaya çalõşmalõ (en çok 15 dak.) daha sonra su beslemesi tümüyle kapatõlmalõdõr. 1.1.12.2.2-Toz kömür, gaz veya yağyakõt yakan kazanlarda tehlikeli bir boru delinmesi halinde alev hemen söndürülerek yakõt vanasõ kapatõlmalõ ve hava üfleyicileri durdurulup buhar çõkõşõ kapa-tõlmalõdõr. Kazana besleme suyu girişi kapatõlmalõdõr. 1.1.12.3-Ocak Patlamalarõ 1.1.12.3.1-Ocak Patlamalarõnõn Oluş Nedenleri




12

- Alev söndükten sonra brülör vanalarõnõn sõzdõrmasõ veya tam kapatõlmamasõ ve/veya ilk ateş-lemede yakõt tutuşmasõnõn gecikmesi yüzünden ocağa sõzan yakõtõn buharlaşmasõ ile ocakta yanmamõş gazlarõn meydana gelmesi,-

- Ocakta meydana gelen bu gazlarõn, yanmayõ sağlayacak kadar hava ile karõşmasõ, - Bu hava - gaz karõşõmõ sõcaklõğõnõn, alevlenme noktasõna yükselmesi ve/veya ocakta bir kõvõlcõmõn

bulunmasõ 1.1.12.3.2-Ocak Patlamalarõnõn Önlenmesi İçin :

Söndürülen brülörlerin vanalarõ iyi kapatõlmalõ ve brülör ateşleme çubuklarõ dõşarõ alõnmalõdõr.

- Brülör alevi sürekli olarak gözlenmeli, brülör alevinin sönmesi halinde yağyakõt vanasõ hemen kapatõlmalõdõr.

- Yağyakõt vanasõ manyetik kumandalõ 4 otomatik kapatma vanasõ ise, alev söner sönmez vanayõ kapatõp kapatmadõğõ kontrol edilmeli ve ocak Madde 1.1.2.2ye göre havalandõrõlarak yanmamõş gaz karõşõmõ dõşarõ süpürülmelidir.

- Kazanõn ilk ateşlenmesinde alev kõsa zamanda oluşmadõğõnda yağyakõt vanasõ kapatõlmalõ ve ocak, Madde 1.1.2.2 de' belirtildiği gibi havalandõrõldõktan sonra yeniden ateşleme yapõlmalõdõr. 1.1.13 - Kazanõn Uzun Süreli Beklemeye Alõnmasõ

- Kazan uzun bir süre çalõştõrõlmadan kalacaksa, aşağõda anlatõlan kuru veya yaş bekletme metotlarõndan biri uygulanmalõdõr. Bu amaçla kazan Madde 1.1.11 de belirtildiği şekilde soğutulup boşaltõlarak Madde 1.3 e göre muayene ve bakõma alõnõr. Bundan sonra kuru veya yaş bekletme metotlarõndan biri uygulanõr.

1.1.13.1.Kuru Bekletme Metot Bu metot,kazanõn bulunduğu bölgelerde don oluyorsa veya kazan çok uzun süre için bekletmeye alõnacaksa uygulanmalõdõr.

Bunun için;

1.1.13.1.1-Yõkanan kazan iyice kurutulur ve bütün dõş bağlantõlar kapatõlõr. Dõş bağlantõlardan açõk kalmõş veya sõzdõrmakta olan vana vb. den içeri nem girmesi önlenmelidir.

1.1.13.1.2-Kazan içindeki her türlü nemin yok edilmesi için, kazan su hacminin her 500 kg'õ için l kg sönmemiş kireç veya 5 kg silika-jel içine serilir. Bundan sonra bütün adam ve el delikleri ile dõş bağ-lantõ vanalarõ kapatõlõr. Bekletme sõrasõnda zaman zaman muayene yapõlarak, kimyasal maddelerin durumu ve yenilenmesi gerekip gerekmediği araştõrõlõr ve/veya zaman zaman kazan içinden kuru hava geçirilir.

1.1.13.2-Yaş Bekletme Metodu Bu Metot, kazan kõsa süreli bekletmeye alõndõğõ zaman veya don olmayan bölgelerde uygulanmalõdõr. 1.1.13.2.1-Yaş bekletme için boşaltõlõp temizlenen kazan kapatõlarak en üst noktasõna kadar yoğunlaşma suyu veya kazan besleme suyu ile doldurulur. Doldurulan suyun, korozyona yol açmayacak şekilde oksijenden arõnmõş olmasõ gerekir. Bu amaçla suya sodyum karbonat ve sodyum sülfit gibi bir oksijen giderici katõlõr. Bunlardan sodyum karbonat için 450 ppm, sodyum sülfit için 200 ppm konsantrasyonu sağlayacak miktarlarõn kullanõlmasõ uygundur. 1.1.13.2.2-Kazan, su ile doldurulup en üst noktadan taşma olduktan sonra, havalõk vanasõ kapatõlõr ve basõncõ biraz arttõrõlõr. Kazanõn bütün bölümleri, bu arada kõzdõrõcõlar da kimyasal katõklõ su ile tüm dol-durulmuş olmalõdõr. Kõzdõrõcõlar boşaltõlmaz tipte ise ileride kazam boşaltmak gerektiğinde bunlar ba-sõnçlõ hava kullanmak suretiyle boşaltõlabilir. 1.1.13.2.3-Alev bomlu bir kazan uzun süre çalõşmadan bekletilecekse, baca gazõna değen ayna ve boru yüzeyleri temizlendikten sonra, ince bir tabaka gres veya başka bir koruyucu madde ile kaplanmalõ, bütün klapeler kapatõlarak içerideki havanõn kurutulmasõ için çeşitli yerlere sönmemiş kireç konulmalõdõr. Kazana olan bağlantõlarõn tümü kapatõlmalõdõr.




13

1.2 � KAZAN DONANIMI İŞLETME, MUAYENE VE BAKIM KURALLARI 1.2.1-Ölçü Aletleri Genellikle kazan ölçü aletleri panosu, kazan önünde bir yerde, kazancõnõn tablonun başõndan ayrõlma-dan seviye camlarõnõ ve brülörü alev gözleme deliklerini görebileceği şekilde yerleştirilmiş olmalõdõr. Bir buhar kazanõnda, yerinde veya panoda yerleştirilmiş olarak en az aşağõdaki ölçü aletleri bulunmalõdõr : (a) Dom buhar basõnç göstergesi : (Bu gösterge, kazancõnõn sürekli olarak izleyebileceği şekilde kontrol panosu üzerinde veya kazan önünde bulunmalõdõr). (b) Besleme suyu basõnç göstergesi.

(c) Ocak emiş hava basõncõ göstergesi.

(d) Kazan hava vantilatörü basõnç göstergeleri.

(e) Baca girişi gaz basõnç göstergesi.

(f) Buhar akõş miktarõ gösterge ve kaydedicisi. (g) Kazana verilen hava miktarõ göstergesi veya kaydedicisi.

(h) Kõzgõn buhar üreten kazanlarda buhar çõkõş sõcaklõk termometresi ve kaydedicisi. (i) Hava õsõtõcõsõ olan kazanlarda, õsõtõcõ çõkõş hava ve gaz sõcaklõklarõ göstergeleri.

(k) Ara õsõtõcõsõ olan kazanlarda ara õsõtõcõ buhar giriş ve çõkõşõnda sõcaklõk ve basõnç göstergeleri. (1) Besleme suyu giriş sõcaklõğõ termometresi.

(m) Toz kömür yakan kazanlarda, öğütücüdeki basõnç düşmesini gösteren manometre ile öğü-tücüden çõkan toz kömür ve hava karõşõmõ sõcaklõk termometresi (Bu değer için bir sõcaklõk alarmõ da eklenmelidir). (n) Yağyakõt yakan kazanlarda, brülör önündeki yakõt basõncõ manometresi, ağõr yağyakõt brülörleri varsa, yağyakõt sõcaklõğõ termometresi ve atomize buhar (veya basõnçlõ hava) basõncõ göstergeleri. (o) Uygulamaya göre gerekli olan diğer ölçü aletleri. Bütün ölçü aletleri, kazan ilk işletmeye alõnmadan önce gerekli şekilde kalibre ve muayene edilmiş ve yerlerine takõlmõş olmalõdõr. Yerlerine takõlan bütün ölçü aletleri bağlantõlarõnõn tam ve doğru olmasõ kontrol edilmelidir. Kaydediciler iyi çalõşõr durumda bulunmalõdõr. Ölçü aletleri en az yõlda bir kez muayene edilmelidir. Çalõşma sõrasõnda arõ/alanlar sökülüp onarõlmalõ veya değiştirilmelidir. 1.2.1.1-Basõnç Göstergeleri Basõnç göstergeleri, dikkatli kullanõlmalõ ve doğruluklarõ sõk sõk muayene edilmelidir. Bu muayene, ağõrlõklõ kontrol gerecinde veya duyarlõ bir manometre ile yapõlmalõdõr. Kullanõlacak manometre tuşu bir süre önce muayene edilmiş olmalõdõr. Basõnç göstergeleri muayene için söküldükleri sõrada,, gös-terge kapama vanasõnõ açarak gösterge borusu blöt edilip, temizlenmelidir. Buhar borusuna takõlan basõnç göstergeleri sifonlarõna, gösterge takõlmadan önce su doldurularak, manometre iç kõsmõnõn buharla temasõ önlenmelidir. Gösterge camlarõ sürekli olarak temiz tutulmalõ ve basõnç göstergelerinin çevresi iyi aydõnlatõlmõş olmalõdõr. Gösterge camõ gevşek olmamalõ ve kõrõldõğõ takdirde yenilenmelidir. Don yapan bölgelerde buhar kazanõ devre dõşõ edildiğinde basõnç göstergelerindeki su boşaltõlmalõdõr. Kazan domu ana buhar basõnç göstergesinin arõzasõz durumda olmasõ sağlanmalõdõr. Kazandaki bütün basõnç göstergeleri en az yõlda bit kez sökülerek kalibre edilmelidirler. Göstergeler yağmur, kar vb. dõş etkenlerden korunmuş olmalõdõr. 1.2.1.2 - Sõcaklõk Göstergeleri Sõcaklõk göstergelerinin doğruluklarõ yõlda en az bir kez kontrol edilmelidir. Sõcaklõk göstergelerinin takõldõğõ kõsõmlar, iyi aydõnlatõlmalõ ve dõş etkenlerden korunmuş olmalõdõr. 1.2.2 -Kontrol Sistemleri Genellikle bir buhar kazanõnda aşağõdaki kontrol sistemleri bulunmalõdõr :

(a) Yanõna kontrolü :

Kazan buhar basõncõnõn sabit tutulmasõ gereken durumlarda




14

(b) Besleme suyu kontrolü :

Kazan dom su seviyesinin sabit tutulmasõ amacõyla uygulanõr. (c) Sõcaklõk kontrolü :

Buhar çõkõş sõcaklõğõnõn sabit tutulmasõ amacõyla uygulanõr. Bu kontrol sistemleri elemanlarõnõn, kazanõ ilk ateşlemeden önce bütün deney ve ayarlarõ yapõlmõş ol-malõdõr. Sistemde bulunan kontrol valflerine, bir bay-pas vanasõ eklenerek kontrol sistemleri arõza-landõğõnda el ile çalõşma sağlanabilmelidir. Kontrol sisteminde b i r tutukluk veya arõza olduğunda, sistem hemen otomatikten çõkarõlarak el ile kumandaya alõnmalõ veya arõza araştõrõlmalõdõr.

Kazan ilk ateşlendiğinde bütün kontrol sistemleri ol kumandasõyla çalõşmalõ; ancak kazan basõnç tutup devreye girdikten ve kararlõ bir rejime geçtikten sonra otomatiğe alõnmalõdõr. Kontrol sistemleri ve elemanlarõ yõlda en az bir kez ayar ve fonksiyon muayenesinden geçirilmelidir. 1.2.3 - Otomatik Kilitleme ve Koruma Donanõmõ - Kazanlar, güvenle çalõşmalarõ için tip, kapasite ve özeliklerine göre güvenlik kilitleme sistemleri ve alarm devreleri ile donatõlmalõdõr. Bir kazanda en az şu kilitleme elemanlarõ bulunmalõdõr : (a) îlk ateşleme alevini sürekli izleyerek alev sönmesi halinde ana alevin meydana gelmesini ateşleme devresini durdurarak,

(b) Ana brülör alevini sürekli izleyerek alevin sönmesinde veya ocaktaki aşõrõ dumanlõ yanmada yakõtõ kesip alevi söndüren bir fotoelektrik gözleyici, (c) Aşõrõ buhar basõncõnda yakõt kesen ayarlõ bir basõnç şalteri (presostat).

(d) Dom su seviyesinin aşõrõ düşmesinde yakõtõ kesen bir seviye aygõtõ. (e) Yağyakõt yakan kazanlarda, yakõt pompasõ çõkõş basõncõnõn düşmesi halinde yakõtõ kesen ayarlõ bir basõnç şalteri.

(f) Ön õsõtma gereken ağõr yağyakõt yakan kazanlarda, yakõt sõcaklõğõnõn düşmesi halinde yakõt yağõnõ kesen ayarlõ bir sõcaklõk şalteri (termostat) .

(g) Kazan yakma havasõnõn birden kesilmesi halinde yakõtõ kesen bir basõnç şalteri. (h) Yağyakõt yakmada bir atomizasyon var ise, atomizasyon ortamõ (buhar veya basõnçlõ hava) basõncõnõn düşmesi halinde yakõt kesen donanõm.

(i) Gaz yakan kazanlarda, gaz basõncõnõn düşmesi halinde yakõtõ kesen ayarlõ bir basõnç şalteri.

(k) Bunlardan başka uygulamaya göre gerekli koruma elemanlarõ.

Bir kazanda bulunmasõ gerekli alarm elemanlarõ şunlardõr : (a) Alçak ve yüksek dom su seviye alarmõ, (b) Alev sönme alarmõ,

(c) Toz kömür yakan kazanlarda, brülöre gönderilen hava - toz yakõt karõşõmõ yüksek sõcaklõk alarmõ,

(d) Bunlardan başka uygulamaya göre gerekli başka alarm donanõmlarõ. Kazanda bulunan bütün kilitleme, alarm ve koruma devreleri yõlda en az bir kez fonksiyon ve ayar muayenesinden geçirilmelidir. Kazan ilk ateşlemeden önce bütün koruma donanõmõ kusursuz çalõşõr durumda olmalõdõr. 1.2.4 - Seviye Gösterge Camlan Kazanlarda dom su seviyesini sürekli gözlemek için bir seviye göstergesi olmak üzere en az 2 tane seviye göstergesi bulunmalõdõr. Seviye göstergesi camlarõ temiz tutulmalõ işletme sõrasõnda görülecek kaçaklar giderilmelidir. Seviye gösterge camõnõn blöf hattõ ucu, blöf yapan kazancõnõn blöf akõşõnõ görebileceği şekilde açõk olmalõdõr. Seviye gösterge camõ yağmur, don, kar vb. gibi dõş etkenlere karşõ korunmuş olmalõdõr. Kazan durduğu sõrada gösterge camõ muayene edilmeli, çatlak olanlar de-ğiştirilmelidir. İşletme sõrasõnda bir seviye camõ kõrõlõrsa, kapatma vanalarõ kapatõlarak cam çõkarõl-malõ ve boru blöf edilerek kõrõk cam parçalarõ temizlenmelidir. Yeni gösterge camõ takõldõğõnda, sal-mastra somunlarõ aşõn sõkõlmamalõdõr. Seviye camõnõ devreye alõrken ilk önce üst kapatma vanalarõ ve seviye camõ blöfü biraz açõlarak, camdan buhar akõşõ sağlanõp cam õsõtõlmalõ, bundan sonra blöf kapatõlarak alt kapatma vanasõ az açõlmalõ, seviye gösterge camõnda su seviyesi belirip sabit duruma geldiğinde ilk önce alt, sonra da üst kapatma vanalarõ sonuna kadar açõlmalõdõr. Devrede




15

bulunan kazanda, seviye gösterge camlarõnõn değişmesi vb. amaçlarla seviye gösterge camõ kapatma vanalarõnõn açõlõp kapanmasõ sõrasõnda kazancõ vanalarõn yanõna yaklaşmamalõdõr. (Örneğin, vanalar zincirli tip olmalõdõr). Kazana hidrostatik deney uygulanõrken, seviye gösterge kapatma vanalarõ tam kapatõlmõş ve seviye gösterge camlarõnõn blöfü açõlmõş olmalõdõr. Seviye camõnõn kullanõlmasõnda Madde 1.1.10.3 de belirtilen kurallar uygulanmalõdõr. 1.2.5 - Blöf Donanõmõ Kazandaki bütün blöf boru donanõmõ ve vanalarõ sõzõntõ kaçak yapmamalõ ve blöf borularõ ağzõ, kaçaklarõ saptayabilmek için görülebilir şekilde açõk bõrakõlmalõdõr. Blöf donanõmõnõn kullanõlmasõnda, Madde 1.1.10.6 daki kurallara uyulmalõdõr. 1.2.6-Kurum Üfleyiciler 1.2.6.1-Kazanlarõn verimli çalõşmasõnõ sağlamak için, kazan, kõzdõrõcõ ekonomizör ve hava õsõtõcõlarõn yüzeylerinde biriken kurumlarõn temizlenmesi amacõ ile basõnçlõ hava veya kuru yakõt kõzgõn,buhar üfleyen donanõm iyi çalõşõr durumda olmalõdõr. Kurum üfleyicilerin çalõştõrõlma süre ve aralõklarõ kazan bir süre çalõştõktan sonra saptanmalõdõr.

1.2.6.2 - Buharlõ kurum üfleyiciler monte edildikten sonra muayene edilerek buhar püskürtme delikle-rinin boru aralõklarõna rastlamasõ sağlanmalõdõr. Girip çõkmalõ kurum üfleyicilerin çalõşmasõ gözlen-meli ve sõkõşma veya tutukluk varsa giderilmelidir.

1.2 6.3-El, zincir veya, motorla çalõştõrõlan kurum üfleyicilerinin rahat çalõştõğõ sõk sõk muayene edil-meli ve sõkõşmalar giderilmelidir. Kurum üfleyicilerin kullanõlmalarõnda Madde 1.1.10.2 deki kurallar uygulanmalõdõr. 1.2.7 -Yakõt Yakma Donanõmõ Çeşitli yakõt yakma donanõmõnõn işletme, muayene ve bakõmõnda Madde 1.1.2 den 1.1.7 ye kadar verilen kurallar uygulanmalõdõr. 1.2.8-Güvenlik Vaüfleri (TS 494) 1.2.8.1 - Genellikle buhar domu üzerinde iki emniyet valfi, kõzdõrõcõ olan kazanlarda, kõzdõrõcõ çõkõ-şõnda bir veya iki güvenlik valfõ bulunmalõdõr. 1.2.8.2-Güvenlik valfleri her zaman iyi çalõşõr durumda bulunmalõdõr. Güvenlik valfi dõş etkenlere açõk bir yerde monte edilmişse, valfin serbestçe çalõşmasõnõ sağlayacak şekilde saçtan yapõlma bir ko-ruyucu muhafaza içine alõnmalõdõr. Güvenlik valfi boşaltma borusu, uygun olarak döşenmiş ve sağ-lam şekilde desteklenmiş olmalõ, valf gövdesine bağlantõlõ olmamalõdõr (TS 2736) 1.2.8.3-Güvenlik valfleri yõlda en az bir kez sõcak deneyden geçirilerek açma ve kapama değerlerinin etiket değerlerine uygunluğu kontrol edilmelidir. Bu deney sõrasõnda kazan, işletme basõncõna yükseldiğinde güvenlik valfi el ile birkaç kez kapatõlarak valfin normal çalõştõğõ gözlenmeli ve õsõnmasõ sağlanmalõdõr. Bundan sonra Madde 1.1.9.4 de belirtilen şekilde güvenlik valfinin açma ve kapama noktalarõ muayene edilmelidir. Güvenlik valileri özellikle yüksek basõnç ve kapasitelerdeki valfler, el ile açõlõp kapatõlõrken uzaktan çalõşõlmalõ, vana uzun bir demir çubuk veya vana koluna bağlanacak tel-makara sistemi ile açõlmalõdõr. Kazan basõncõ, çalõşma basõncõnõn % 75 inin üstünde değilse, valf el ile açõlmamalõdõr. Önceden ayarlanmõş olduğu bilinen bir güvenlik valfi, deney sõrasõnda gereken basõnçta açma yapmazsa tutukluğu gidermek için valf gövdesine veya başka kõsõmlarõna vurulmamalõdõr. Böyle bir durumda güvenlik valfi el ile birkaç kere açõlõp kapatõlarak deneme tekrarlanõr. Eğer Tutukluk giderilmediğinde güvenlik valfi sökülüp temizlenir ve yeniden ayarlanarak denenir.

1.2.8.4-Yeni durumdaki güvenlik valflerinin yapõmcõ tarafõndan ayarlanmõş olmasõna bakõlmaksõzõn mutlaka etiketindeki değerlerin kontrolü yapõlmalõdõr. 1.2.8.5-Çalõşma sõrasõnda güvenlik valf inde bir kaçak olduğu görülürse, bu kaçağõn giderilmesi için valf el ile açõlarak kõsa bir süre buhar blöfü yapõlõr ve valf oturma yüzeyinde bulunabilecek yabancõ maddelerin dõşarõ atõlmasõ sağlanõr. Buna rağmen kaçak giderilmemişse, valf sökülür ve onarõlõr. Ka-çak yapan güvenlik valflerinde kaçağõn giderilmesi amacõ ile yay basõncõ arttõrõlmamalõdõr. 1.2.8.6-Güvenlik vanalarõ açma deneyinde aşağõdaki toleranslar geçerlidir

Güvenlik Vanalarõ Basõnç ve Toleranslarõ




16

Açma Basõncõ Tolerans

1-5 bar (kgf/cm-) ± 0,15 bar (kgf/cm-)

5-20 bar (kgf/cm-) ± 3 bar (kgf/cm2)

20 (kgf/cm-) den büyük ± 0,75 bar (kgf/cm2)

1.2.8.7 - Güvenlik valfi yayõ arasõnda toz, pislik veya yabancõ maddelerin girmesi önlenmeli, valf ve çevresi temiz tutulmalõdõr. Emniyet valfleri hiçbir şekilde kazan buhar basõncõnõ düşürmek amacõ ile kullanõlmamalõ, yõpranan valf parçalan zamanõnda değiştirilmelidir. 1.2.8.8-Kazana hidrostatik deney uygulanõrken güvenlik valfleri sökülerek yerlerine kör flanş takõlmalõdõr. 1.2.9 - Üfleyiciler (Vantilatörler) ve Klapeler 1.2.9.1-Vantilatörler, çalõşmadan önce el ile çevrilerek rahat ve sürtünmesiz döndüğü saptanmalõ, ge-rekli yağlama yapõldõktan ve yatak soğutma suyu devreye alõndõktan sonra üfleyiciye (elektrik motoru üe çevrilenler için) bir anlõk yol verilerek dönme yönü muayenesi yapõlmalõdõr. İlk çalõşmadan önce bütün klapeler muayene edilmeli, rahat ve tutuksuz çalõşmalarõ sağlanmalõ, gereken yerler yağlan-malõdõr. Klapelere kumanda eden bir otomatik kontrol sistemi varsa, klape kumanda donanõmõ muayene edilmeli ve normal çalõşmasõ sağlanmalõdõr. Kazan ilk ateşlemeden önce, üfleyiciler yatak ve motordaki titreşimlerin izlenmesi için bir süre çalõştõrõlmalõdõr. Üfleyicilere yol vermeden önce klapeler tam kapatõlarak üfleyicinin devreye yüksüz girmesi sağlanmalõdõr. Bir süre bu şekilde çalõş-tõktan sonra klapeler yavaş yavaş aralanarak üfleyici yüklenir. Uzun süre durmuş bir üfleyicide ça-lõştõrõlmadan önce gerekli yağ değişimi yapõlmalõdõr. 1.2.9.2-Üfleyici yatak soğutma suyu borularõ üfleyicinin çalõşmasõ sõrasõnda izlenmeli ve borularda fazla titreşim varsa gerekli yerlerden desteklenerek bu titreşim önlenmelidir. Üfleyici çalõştõrõlmadan önce kavrama ayarõ yapõlmõş ve yataylõğõ muayene edilmiş olmalõdõr. 1.2.9.3-Üfleyiciler, genellikle kazancõnõn bulunduğu yerden uzakta olduklarõndan çalõşma sõrasõnda kazancõ zaman zaman üfleyicinin çalõşmasõnõ kontrol etmelidir. Bu amaçla yatak sõcaklõk göstergesini kazan kontrol panosuna yerleştirmek yararlõdõr. 1.2.9.4-Üfleyiciler ve motorlarõ kavramalar, yataklar ve üfleyici klapelerinin, yapõmcõnõn öngördüğü şekilde periyodik bakõmlarõ yapõlmalõ ve iyi durumda bulunmalarõ sağlanmalõdõr. 1.2.10 - Ekonomizörler 1.2.10.1 -Ekonomizör borularõ üzerinde biriken kurumlar temizlenerek õsõ transferinin azalmasõ ön-lenmelidir. Bu amaçla kullanõlacak kurum üfleyicilerinin borularõ dikkatle ayarlanarak buhar püskürtme memelerinin borulara rastlamamasõ sağlanmalõdõr. 1.2.10.2 -Ekonomizör borularõnda meydana gelecek su sõzõntõlarõnõn baca gazõndaki kükürtle birleşmesi sonucunda meydana gelecek asit dõş korozyona yol açacağõndan bu gibi kaçaklar önlenmelidir. Kazan ilk devreye alõndõğõnda ve besleme suyu akõşõ yokken aşõrõ õsõnan ekonomizörde buhar meydana gelmesi ve bunun besleme suyu ile temasõ sonucunda ortaya çõkan termal şoklarõn önlenmesi için kazan, õsõtma sõrasõnda zaman zaman blöf edilerek az miktarda besleme suyu akõşõ sağlanmalõdõr. Baca gazõndaki su buharõnõn ekonomizör bölgesinde yoğunlaşõp korozyona yol açmamasõ için, kazan besleme suyu giriş sõcaklõğõ, olabildiği kadar yüksek tutulmalõdõr. 1.2.10.3 - Ekonomizör üzerindeki bütün kapaklar kontrol edilerek contalarõnõn iyi yerleşmiş ve sõz- dõrmaz durumda olmalarõ sağlanmalõdõr. Ekonomizör borularõndaki iç korozyonun en önemli nedeni kazan besleme suyundaki çok miktarda çözülmüş oksijen olduğundan, çözülmüş oksijen miktarõnõn en küçük değerde tutulmasõ sağlanmalõdõr. 1.2.11 - Rejeneratif Hava Isõtõcõlarõ




17

1.2.11.1-Hava õsõtõcõlarõ, kazan ateşlemeden önce kontrol edilmeli, õsõtõcõ üzerinde veya gaz hava ka-nallarõnda bulunabilecek her türlü pislik temizlenmeli, yabancõ madde, vb. kalmamalõdõr. Gereken yerler yağlanmalõ, bundan Sonra õsõtõcõ bir süre çalõştõrõlarak dönme yönü kontrol edilmeli ve sürtün-meler varsa bunlar giderilmelidir. Isõtõcõ giriş veya çõkõşõnda, hava - gaz damperleri varsa, bunlar kont-rol edilip iyi çalõşõr durumda olmalarõ sağlanmalõdõr. 1.2.11.2-Hava õsõtõcõlarõ, petekleri üzerindeki bölgesel õsõnmalarõn önlenmesi için kazan ateşlenmeden önce devreye alõnmalõdõr. Isõtõcõnõn çalõşmasõ sõrasõnda peteklerin kurumdan temizlenmesi için sõk sõk üfleme yapõlmalõ, varsa kurum yuvasõ temizlenmelidir. Hava õsõtõcõ çõkõş gaz sõcaklõğõnõn birdenbire yükselmesi, hava õsõtõcõ bölgesinde meydana gelen bir alevlenmeyi belli edeceğinden böyle durumda gerekli tedbir alõnmalõdõr. 1.2.11.3-Kazan çalõşmakta iken, gaz kanallarõnda, hava õsõtõcõ petekleri yakõnlarõnda birikebilecek yanmamõş gaz karõşõmõnõn herhangi bir nedenle tutuşmasõ, hava õsõtõcõ peteklerinin biçim değiştirmesine ve elden çõkmasõna yol açacağõndan gazõn yanmadan çõkõşõnõn önlenmesi için ocakta sürekli olarak tam yanma sağlanmalõdõr. 1.2.11.4-Hava õsõtõcõ bölgesinde veya gaz kanallarõnda bir yanma olduğu anlaşõlõrsa, aşağõdaki şekilde hareket edilmelidir : (a) Yakõt kesilir veya õzgara durdurulur. (b) Üfleyiciler durdurularak bütün hava giriş klapeler kapatõlõr. (c) Alevin bulunduğu yer saptanarak buraya COa veya başka bir yangõn söndürme maddesi uy-gulanõr. (d) Gaz kanallarõndaki alevlenmelerde gaz ekonomizör veya hava õsõtõcõsõna ait kurum üfleyiciler çalõştõrõlmaz. (e) Alev söndükten ve kazan soğuduktan sonra kapaklar açõlarak içeri girilir ve gerekli onarõm yapõlõr. 1.2.11.5-Hava õsõtõcõlarõ ve hava õsõtõcõsõ kõsmõnõn üfleyicilerine periyodik bakõm uygulanmalõ ve iyi durumda bulunmalarõ sağlanmalõdõr. 1.2.12 -Kazan Besleme Pompalan 1.2.12.1-Kazan besleme pompalarõ devreye alõnmadan önce yapõmcõnõn korozyonu önlemek gayesi ile açõktaki parlak yüzeyler üzerine kapladõğõ maddeler temizlenmelidir. Pompa uzun süre çalõşmadan bekletilmişse, uygulanmõş olan bütün koruyu maddeler temizlenir. Yataklar ve ana yağ depolarõ vb. yerler yağlanõr. Pompa emişi kontrol edilerek su beslemesi sağlanõr. Emiş basõncõnõn istenen değerde olup olmadõğõ kontrol edilir. Pompa üzerinde bulunan her türlü donatõm (yağ pompasõ, yatak soğutma suyu sistemi, göstergeler vb.) muayene edilerek iyi çalõşõr durumda olmalarõ sağlanõr. Bun dan sonra pompaya bir an yol verilerek dönme yönü kontrol edilir (bu kontrol eğer büyük güçlük göstermiyorsa motor ile pompa arasõndaki kavrama ayrõlarak sadece motora yol vermek sureliyle de yapõlabilir).

1.2.12.2-Pompa çalõşmakta iken yatak yağ sõcaklõğõ emiş ve çõkõş basõnçlarõ vb. değerler sürekli kontrol edilerek meydana gelebilecek bir ama başlangõç önlenmelidir. Besleme pompalarõ kazan giriş vanayõ kapalõ iken çalõştõğõnda aşõrõ derecede õsõnacaklarõndan pompa çõkõşõnda geri tepme valfi ile pompa arasõnõ pompa cmiş'ine bağlayan bir bay-pas borusu eklenmeli ve pompa çõkõş vanasõ kapalõ iken çalõştõğõnda bu bay-pas içinde az miktarda dolaşõm sağlanarak pompanõn soğutulmasõ sağlanmalõdõr. Bay-pas borusuna bir kapatma vanasõ ve orifis flanş konularak geriye verilen su miktarõ, anma basõna basõncõndan nominal kapasitenin % 10 u civarõnda bir akõş sağlayacak şekilde bu orifis flanş boyutlandõrõlmalõdõr. 1.2.12.3-Pompa, kavrama ve pompa ile ilgili tüm donanõmõn, periyodik bakõmlarõ yapõlarak iyi durumda bulunmalarõ sağlanmalõ ve bu bakõm sõrasõnda işletme sõcaklõğõnda pompa - motor gurubunun yağ aylõğõ ve kavrama ayarõ da muayene edilmelidir. 1.2.13 - Kuzan Aspiratörleri 1.2.13.1 - İşletmeye alõnmazdan önce aspiratör rotoru, yabancõ bir malzemenin olup olmadõğõnõ kontrol için el ile döndürülmelidir.Ünite uzun süre çalõşmamõş ise yağ depolan ince bir yağ ile temizlenmeli ve tavsiye edilen yağ ile doldurulmalõdõr. Yaylõ yataklõ ünitelerde ilk çalõştõrma sõrasõnda, mil in hasar görmemesi için,-yatak burcu önünde mil üzerine yağ damlatõlmalõdõr.




18

Titreşimin ve özellikle rotorun balansõnõn uygun olup olmadõğõ deneme işletmesinde kontrol edilme-lidir. Kaynak malzemesi dolayõsõyla bozulmuş kõsõmlarõn olup olmadõğõnõn kontrolüne özellikle önem verilmelidir. Yataklarõn soğutma suyu borularõnõn titreşim dolayõsõyla eskimelerini önlemek için kontrol edilmeleri Rorekir. Uygun dayanaklar ve fleksibl bağlantõlar yapõlmak suretiyle bu amalar önlenmelidir. Rotor donanõmõnõn montajõ ve taşõnmasõnda milin hasar görmemesi ve aspiratör kõsõmlarõnõn bükülmemesiiçin özel dikkat gösterilmelidir. 1.2.13.2-İşletmeye alma sõrasõnda klapelerin ve kanatlarõnõn, tahrik şuasõnda yol verme enerjisinin en az olmasõ için, kapalõ olmasõ kontrol edilmelidir. Eğer hõz kontrol donanõmõ var ise, ilk yol verme olabilen en alçak hõzda yapõlmalõdõr. Su soğutmalõ yataklarõn su temizliği ve drenajlarõ, uygun çalõşõp çalõşmadõklarõ bakõmõndan kontrol edilmelidir. 1.2.13 3 - Normal işletme sõrasõnda, aspiratörleri genellikle kazan kontrol tablasõndan oldukça uzakta yerleştirilmiş olduğundan periyodik kontrollerin yapõlmasõna özel önem gösterilmelidir. Kontrol aşamasõndaki yatak uzaklõk göstergelerinin kontrolleri de yapõlmalõdõr. Yalanmõş kavramalar sõzma olup olmadõğõ bakõmõnda gözlenmeli ve uygun yağlamanõn her zaman yapõlmasõnõ sağlamak için düzenli olarak yağ katõlmalõdõr. Yõlda en az bir kez kavramalar açõlmalõ, temizlenmeli ve yeni yağlayõcõ ile tekrar doldurulmalõdõr. Kavramalarda biriken çamurlar muhtemel olarak önemli derecede fleksibiliteyi bozabilir. Ünitenin işletme sõcaklõğõnda alevmanõ periyodik olarak kontrol edilmelidir. 1.2.13.3-Olağanüstü işletme halinde, normal soğutma olmamasõna karşõ ayrõ olarak bir yatak soğutma kaynağõ olmalõdõr. 1.3 � KAZAN MUAYENE VE BAKIM KURALLARI 1.3.1 - Genel 1.3.1.1 -Buhar kazanlarõnda görülen bozukluklarõn giderilmesi amacõ ile kazan yõlda en az bir kez durdurularak kazan ve kazan donanõmõ genel muayene ve bakõmdan geçirilmelidir. - Buhar kazanlarõnda görülen bozukluklarõn önlenmesi amacõ ile ; Aşõrõ basõnçtan doğanlar için ;

Basõnç göstergelerinin işletme ve bakõmõnda Madde 1.2.1.1 deki, - Su seviye camlarõnõn işletme ve bakõmõnda Madde 1.2.4 deki,

- Kazan basõncõ ve dom seviyesi elektrikli alarm ve kilitleme elemanlarõnõn işletme ve bakõmõnda Madde 1.2.8 deki

- Güvenlik vanalarõnõn işletme ve bakõmõnda Madde 1.2.8 deki, kurallara uyulmalõdõr.

Basõnç altõndaki kõsõmlarõn zayõflamasõndan doğanlar için;

- Kazanõn ilk çalõştõrõlmasõnda ve işletmesinde Madde 1.1 deki, - Su seviyesinin kontrolünde Madde 1.1.10.3 deki,

- Korozyonu önleyici kimyasal koşullan sağlamada Madde 1.4 deki, - Kazan muayene ve bakõmõnda Madde 1.3 deki, - Kurum tifleyicilerinin ayarlanmasõnda Madde 1.1.10.2 deki,

- Kazanõ beklemeye almada Madde 1.1.3 deki kurallara uyulmalõdõr.

- Yakma donanõmõnõn yanlõş işletme, muayene ve bakõmõndan doğanlarõn önlenmesi için Madde 1.1.2 den. Madde 1.1.7 ye kadar verilen kurallara uyulmalõdõr.

1.3.1.2-Her muayene ve bakõm sonunda yapõlan işler ve görülen bozukluklar yazõlmalõ, sonraki bakõnõ ve muayeneden önce bu kayõtlar incelenmelidir. Bunlardan özellikle aşõnmalar, korozyon, meydana gelmiş olan kireçlenme ve çatlaklar veya boru delinmeleri kaydedilip, sonraki bakõmlarda buna göre muayene yapõlmalõdõr.




19

1.3.1.3 - Kazan büyük ölçüde onarõm görmüş ve basõnç altõndaki kõsõmlarõnda yenileme veya kaynak işlemleri yapõlmõş ise, kazan devreye alõnmadan önce hidrostatik deneyden geçirilmelidir. 1.3.1.4-Kazan çalõşmakta iken görülen aksamalar sorumlularca kaydedilmeli, yõllõk muayene ve bakõm sõrasõnda bunlar giderilmelidir. 1.3.2 - Muayene ve Bakõm Hazõrlõğõ 1.3.2.1-Kazan muayene ve bakõm için Madde 1.1.11 de belirtilen şekilde durdurulur ve soğutularak boşaltõlõr. 1.3.2.2 - Kazana muayene için gerilmeden önce, ana buhar çõkõş vanasõ veya vanalarõ kapatõlõr. İki vana ortasõndaki blöf vanasõ açõlõr. Vanalar üzerine uyarma etiketi bağlanõr. Kazan besleme suyu giriş vanasõ blöf vanalarõ kapatõlõr ve üzerlerine uyarma etiketleri bağlanõr. Kazan blöf borusu başka kazan-larõn blöf borularõna bağlantõlõ ise, daha sõkõ güvenlik sağlanmalõdõr (örneğin, blöf vanalarõnõ kapattõktan sonra, el çarklarõnõ sökmek gibi). 1.3.2.3-Bütün yakõt giriş vanalarõ kapatõlmalõ ve üzerlerine uyarma etiketleri bağlanmalõdõr. Brülör ateşleme borularõ dõşarõ alõnmalõ, gaz yakõt yakan kazanlarda bakõm personelinin güvenliğini sağlamak için gaz hattõ körletilmeli veya gaz borusunun bir kõsmõ sökülmelidir. 1.3.2.4-Kazan içine girilmeden önce, ocak ve baca kanallarõ havalandõrõlmalõ ve içeride gaz kalmamasõ sağlanmalõdõr. 1.3.2.5-Muayene vb. amaçla kazan içine personel girdiğinde, içeride çalõşan olduğunu belirten etiket veya uyarma levhalarõ görünür yerlere konulmalõdõr. Menteşeli kapaklar içeriye girilmeden önce iyice açõlõp arkadan bağlanmalõdõr. Hava õsõtõcõ ve üfleyici motorlarõ şalterleri, ana tablodan açõlarak üzerlerine uyarma etiketleri bağlanmalõdõr. 1.3.2.6-Kazan muayene ve bakõm amacõ ile durdurulmadan kõsa bir süre önce kurum üfleme yapõlarak õsõtma yüzeylerinin temizlenmesi sağlanmalõdõr. Muayene amacõ ile ilk önce kazanõn boru vb. gibi õsõ transfer yüzeyleri üzerindeki kurumlar iyice süpürülerek yüzeyler temizlenmelidir. 1.3.2.7-Kazan içinde aydõnlatma için kullanõlacak seyyar lambalar ve tesisatõ 24 Voltan dan yukarõ olmamalõ, kullanõlacak ara kablolarõ kusursuz vs kalõn izoleli olmalõdõr. Kablolar zarar göreceği yerlerde (keskin kenarlar kapak aralõğõ gibi) ezilme, kesilme vb. den korunmuş olmalõ, kullanõlacak her türlü elektrik cihazõ uygun şekilde topraklanman ve en düşük voltajla çalõşan cihazlar seçilmeli ve elektrik bağlantõsõ işleri kazan dõşõnda yapõlmalõdõr. 1.3.3 - İç Yüzeylerin Muayene ve Bakõmõ 1.3.3.1-Kazan basõnçlõ kõsõmlarõnõn iç yüzeyleri, kullanõlmakta olan besleme suyu ve kazan suyu kimyasal özeliklerinin uygunluğunu kontrol amacõ ile muayene edilir. Bu amaçla dom içine girilmeden önce, her iki kapak da açõlmõş ve dom iyice havalandõrõlmõş olmalõdõr. İç yüzeylerin muayenesi, domlar, duvar borularõ, kolektörleri ekonomizör ve kõzdõrõcõlara uygulanarak yüzeyler üzerindeki her türlü kireçlenme, korozyon, çatlama ve kabuklanmõş çökeltiler vb. incelenerek, bu kõsõmlarõn işletmeye elverişli olup olmadõklarõ kontrol edilmeli, dom iç yüzeyleri buhar kõsmõnda, gres yağ veya benzeri çökeltilerin bulunup bulunmadõğõ araştõrõlmalõdõr. 1.3.3.2-Dom iç kõsõmlarõnõn yüzeyleri, buhar seperatörleri kontrol edilerek elek şeklindeki kõsõmlarõn Çökelti ile tõkanõp tõkanmadõğõ muayene edilmelidir. İç kõsõmlardaki bağlantõlar kontrol edilip, gevşeyenler sõkõlmalõdõr. Domdaki bütün giriş ve çõkõş ağõzlarõ içten kontrol edilerek tõkalõ olup olmadõklarõ muayene edilmelidir.

1.3.3.3-Kazan domu, borular ve basõnç altõndaki diğer iç yüzeyler, meydana gelmiş olan çökeltiler ve kireçlenme bakõmõndan muayeneden geçirilip değerlendirmeler yapõldõktan sonra, gerekli ise mekanik usulle veya Madde 1.4.1 deki kimyasal metotlarla temizleme yapõlmalõdõr. Kimyasal usulle temizleme yapõldõğõnda, işlem bittikten sonra bütün kõsõmlar temiz su ile yõkanmalõ ve kimyasal maddelerden temizlenmelidir. Kimyasal temizlik sõrasõnda, tuğlalar, beton kõsõmlar gibi yerlere zarar verilmemeli, aynõ zamanda personelin kimyasal maddelerin etkisinden korunabilmesi için gerekli bütün emniyet tertipleri alõnmalõdõr.

1.3.3.4-Temizlikten sonraki yõkama sõrasõnda, alt dom boşaltma borusu ayrõlarak yõkama suyu geçici bir boru ile drenaj sistemine verilmelidir. Mekanik usulle çökelti temizliği yapõldõğõnda, bu iş için uygun el aletleri ve yeteri basõnçta su kullanõlmalõdõr. Borular bir bir temizlenmeli ve yõkanmalõdõr. Pis su blöf sistemine değil, ayrõ bir drenaja verilmelidir.




20

1.3.3.5-Mekanik temizlemede kullanõlacak aletler için gerekli gücü sağlayan cihazlar kazan dõşõnda bulunmalõ ve bunlarõ çalõştõrmak için basõnçlõ hava, su veya buhar kullanõlmasõ gerektiğinde en düşük basõnç kullanõlmalõdõr. Buhar kullanõlmasõ halind»;, borular buhar ile fazla õsõtõlmamalõdõr.

1.3.3.6-Alev borulu kazanlarda, temizlikten sonra borular arasõna õşõk tutarak boru içlerinin tenm ve tõkanõksõz olduğu kontrol edilmelidir. 1.3.3.7-Mekanik yõkama ve temizlik sõrasõnda borularda herhangi bir hasara meydan verilmemelidir. Yõkama sõrasõnda kazanõn tuğla ve ateşe dayanõklõ kõsõmlarõ õslanmõşsa, kazan devreye alõnõrken Mad-de 1.1.9.2 ye göre kurutulmalõdõr. 1.3.4 - Kazan Dõş Yüzeylerinin ve Diğer Kasõmlarõnõn Muayene ve Bakõmõ 1.3.4.1-Kazanõn dõştan gözle muayenesi yapõlara õsõnõp, genişleme sonucu herhangi bir kõsõmda kop-ma, parçalanma,kaynak atmasõ olup olmadõğõ muayene edilmeli, kazanõn tümüyle kot kaybetmiş ya da yataylõğõnõn bozulmuş olup olmadõğõ araştõrõlmalõdõr. Çeşitli kõsõmlardaki genleşme körükleri içlerine çamur pislik dolup dolmadõğõ ve yõrtõlõp yõrtõlmadõklarõ kontrol edilerek gereken yerler onarõlmalõdõr.

1.3.4.2-Kazan içine girilerek dom borular, kõzdõrõcõ cerpantüeri, ekonomizörler, kolektörler vb. õsõnma yüzeyleri, tuğla ve ateşe dayanõklõ kõsõmlar ve bön: duvarlarõnõn dõş yüzeyleri muayene edilir. Muayene için ocak içine girilirken her türlü emniyet tedbirleri alõnmalõ ve ocak iyice havalandõrõlmõş olmalõdõr.

1.3.4.3-Dõş yüzeylerin muayenesinde aşõrõ õsõnmadan doğan zayõflamalar sõzõntõ, korozyon ve boru-larda incelme veya delinmeler, muayeneden geçirilerek aksaklõklar saptanmalõ ve gereken onyrõm yapõlmalõdõr. Tuğla ve ateşe dayanõklõ kõsõmlar kontrol edilerek çatlama, gevşemiş tuğia ve dökühno olup olmadõğõ araştõrõlarak gereken yerler onarõlõr. Ocak tabanõ aynõ şekilde kontroldan geçirilir. Tuğla kaplanarak alevden korunmuş bütün kõsõmlarõn iyi durumda olup olmadõğõ muayene edilir ve gereken yerler onarõlõr. Kazanõn çalõşmasõ sõrasõnda, dõş kaplamada kötü izolasyonu belirleyen kõzgõn ve kararmõş bölgeler varsa, bunun nedenleri araştõrõlõr ve gereken onarõm yapõlõr. 1.3.4.4-Gaz perdeleri ve perde boru demetleri muayene edilerek gaz kaçõrabilecek delikler saptanmalõ ve gereken onarõm yapõlmalõdõr. Kurum üfleyicilerin durumlarõ incelenerek püskürtme deliklerinin boru aralarõna rastlayõp rastlamadõğõ muayene edilmeli ve gerektiğinde ayarlanmalõdõr. Kurum üfleyici deliklerinin karşõsõna rastlayan boru dõş kõsõmlarõ muayene edilerek püsküren kurum üfleme buharõnõn borularda aşõnma yapõp yapmadõğõ incelenmelidir. 1.3.4.5 - Kazan iç kõsõmlarõ kurum ve cüruflardan olabildiği oranda temizlenir. Bu amaçla fõrça keski, tel, vb. el aletleri kullanõlmalõ ve sonra iç kõ-sõralar yõkanmalõdõr. Temizlik ve yõkama işinde gö-revlendirilecek personele bütün güvenlik tedbirleri aldõrõlmalõdõr. Yõğõlmõş küllerin altõnda sönmemiş ateş olabileceğinden, üzerlerine basõlmamak ve basõnçlõ su tutulmalõdõr. Ocak içinde, dom diplerinde birikmiş küller temizlenmeli, küllükler açõlarak boşaltõlmalõdõr. Gaz kanallarõ muayene edilerek çeşitli yerlerde birikebilecek kül ve kurumlar temizlenmelidir. Tuğlalar üzerine yapõşmõş cüruflar temiz-lenirken tuğlalardan parça kopmamasõna dikkat edilmelidir.

1.3.4.6 - Kazanda basõnçlõ su veya buharla yõkama yapõldõğõnda, õslak yüzeylerin korozyona uğrayacağõ gözönünde tutularak kazan yõkamadan hemen sonra, ateşlenmelidir. Bu yüzden yõkama işi en sona bõrakõlmalõdõr. Çok kükürtlü yakõt yakan kazanlarda kurum ve küllerin suya temasõ sonucu asit meydana gelmesini önlemek için yõkama suyuna yeteri kadar alkali maddeler karõştõrõlmalõdõr. Tuğla kõsõmlar õslanmõş ise, ateşlemeden sonra Madde 1.1.9.2 de belirtilen şekilde kurutulmalõdõr.

1.3.4.7-Perdeler, askõlar, bağlantõ ve destekler ile borular üzerindeki ek ve bağlantõ yerleri muayene edilip gevşeyen yerler sõkõştõrõlmalõdõr. Sõkõştõrmada, anahtarlarõn ucuna boru takõlarak sõkma yapõlma-malõdõr.

1.3.4.8-Saptanmõş olan tüm sõzõntõ ve kaçaklar giderilmelidir. Bu amaçla yapõlan sõkmalarda aşõn kuvvet uygulanmamalõ, sõkõştõrmasõna rağmen kaçak kesilmiyor ise, kaçõran yer açõlõp yüzeyler temizlenerek yeni conta takõlmalõ veya gereken başka bakõm yapõlmalõdõr. Parlak yüzeylerdeki contalarõ sökerken yüzeylerin çizilmemesine dikkat edilmelidir. 1.3.4.9-Muayene sonucunda üzerinde aşõrõ incelme ve kabarma eğrilme ve ezilme gibi bozukluklar görülen borular değiştirilmeli, delik borular onarõlmalõ veya değiştirilmelidir.

1.3.4.10 -Boru değiştirilirken, eski borunun dom dan çõkarõlmasõ sõrasõnda delik kenarlarõnõn zedelen-memesine dikkat gösterilmelidir. Yeni takõlacak borunun dom'a giren kõsõmlarõ iyi temizlenmeli ve makinetolanacaksa, bunun aşõrõ ölçüde yapõlmasõndan kaçõnõlmalõdõr. Boru değiştirmede oksijenle ke-silmiş veya kaynakla ekli boru kullanõlmamalõdõr Boru onarõmõ yapõlan kazanlar devreye alõnmadan önce hidrostatik deneyden geçirilmelidir. 1.3.4.11-Kazan ve kazan donanõmõ üzerindeki vanalar, borular, boru bağlantõ parçalarõ ile dõş borularõn kazan bağlantõlarõnõn sõzdõrõp sõzdõrmadõğõ muayene edilir.




21

1.3.4.12-Gösterge camlarõ, blöf vanalarõ, kontrol valfleri, basõnç ve sõcaklõk göstergeleri, emniyet valflerl, kurum üfleyiciler, ölçü ve kontrol aletleri, kilitleme ve koruma donanõmõ, hava õsõtõcõlarõ, ekonomizörler, kazan besleme pompalarõ, üfleyici, aspiratör ve klapeler muayene edilmeli, Madde 1.2 deki kurallara ve yapõmcõnõn tavsiyesine uyularak bakõm, kontrol ve ayarlama işlemleri yapõlmalõdõr.

1.3.4.13-Kazanõn bütün kõsõmlarõ sõcaklõkla genleşme bakõmõndan muayene edilmeli, kritik parçalarõn rahatça genleşebildikleri kontrol edilmelidir. Özellikle dom ve kolektör destekleri bu bakõmdan mua-yene edilerek õsõnma sonucunda aşõrõ bir gerilemeye uğrayõp uğramadõklarõ araştõrõlmalõdõr.

1.3.4.14-Kaçak yaptõğõ saptanmõş olan el ve adam delikleri bakõmdan geçirilmeli ve buralardaki kaçaklar giderilmelidir. Kazan çatõsõndan içeri sõzabilecek yağmur suyu kazan içindeki tuğla veya metal kõsõmlara zarar verebileceğinden, kazan bu gibi kaçaklar bakõmõndan muayene edilmeli ve gereken bakõm yapõlmalõdõr.

1.3.4.15-Baca doğrudan doğruya kazanõn üstüne veya kazan konstrüksiyonunun üstüne oturmuşsa, bacadan gelen yağmur sularõnõn kazan içine girip, korozyona yol açmamasõ için alõnmõş olan tedbirler kontrol edilmelidir. 1.3.4.16-Bütün boru destek ve askõlarõ kontrol edilerek yõprananlar değiştirilmeli, aşõrõ yük gördüğü anlaşõlan yerlere ek askõ veya destekler konulmalõdõr. 1.3.4.17-Çelik konstrüksiyon, çelik platform ve merdivenler, kazan duvar borularõ, destek putrelleri, boru askõ çubuklarõ kontrol edilerek yerlerinden oynama ve eğilme olup olmadõğõ araştõrõlmalõdõr.

1.3.4.18-Su seviye camõ ve konumu Madde 1.1.7.7 ye göre muayene edilerek yerlerinden oynama olup olmadõğõ araştõrõlmalõ ve seviye kolonunu doma bağlayan borularõn dom'a doğru hafif eğimli olmasõ kontrol edilmelidir. Kõrõk veya çatlak seviye camlarõ yenilenmelidir.

1.3.4.19-Bakõm ve muayene sõrasõnda kazan ve çevresi hava kanallarõ, baca dibi, brülörler, kazan önü, yakõt donanõmõ ve kontrol aletleri her zaman temiz tutulmalõdõr. Bakõm sõrasõnda kullanõlacak alet ve takõmlar gelişigüzel etrafa atõlmamalõdõr. 1.3.4.20-Kazan, iç ve dõş yüzeyleri ve kazan donanõmõ muayene edildikten ve bakõmõ yapõldõktan sonra gerçekleştirilen onarõmlar görülen işletme hatalarõ, değiştirilen parçalar ve öneriler bir rapor haline getirilip dosyaianmalõ, sonraki bakõma başlanmadan önce incelenmek üzere saklanmalõdõr. 1.4-KİMYASAL KOŞULLARI KONTROL FAKTÖRLERİ - Kazan işletmesinde güvenliğe etki yapan faktörler : a) Kazan iç yüzeylerinin temizliği, b) Kazanlarõn uzun süreli beklemeye alõnmasõ, c) Çökeltiler. d) Korozyon, e) Kazan çelik kõsõmlarõnda çatlama ve metalurjik yapõdaki kõrõlganlõk, f) Buhar saflõğõnõn bozulmasõ, g) Kazan besleme, kazan suyu ve buhardan numune alma ve kimyasal analizler, dir. 1.4.1-Kazan İç Yüzeylerinin Temizlenmesi 1.4.1.1-Montajõ biten bir kazan, işletmeye alõnmadan önce pas, korozyon yapan maddeler, gres artõklarõ, organik maddeler artõklarõ, koruyucu boya. kaynak elektrodu yapõm ve montaj artõğõ başka yabancõ maddelerden olabildiği kadar temizlenmiş olmalõdõr. - Kazanõn çalõşmasõ sõrasõnda su ve buharla temasta olan yüzeyler yağ, gres, yağ asitleri, pas, boya gibi maddelerden temizlenmelidir. 1.4.1.2-Yeni devreye girecek kazanõn su ve buhar yüzeylerindeki yağ, pas, gres gibi yabancõ maddeler, alkali bir deterjan eriyiği ile Madde 1.1.9.3 teki kurallara göre temizlenmelidir.

1.4.1.3 - Asitle Temizleme Belli bir süre çalõşmõş kazanlarda, su ve buhar yüzeylerinde meydana gelen kireçlenme ve çökel-tilerin temizlenmesinde zayõf asit eriyikleri kullanõlõr. Asitle temizlik yapõlõrken personel ve kazan metal kõsõmlarõnõn zarar görmesi önlenmelidir. Asitle temizlemede kullanõlacak metot ve uygulanacak yolun saptanmasõ için kazan yapõmcõsõna ve uzman personele başvurulmalõdõr. 1.4.1.4-Belli bir süre çalõşmõş kazan, bakõm ve muayene için durdurulduğunda veya uzun süreli beklemeye alõnacaksa, iç yüzeyleri Madde 1.3.3.3 e göre temizlenmelidir. Kir, toz, çamur, çökelti ve




22

paslar yõkanmalõ veya diğer mekanik usullerle dõşarõ atõlmalõ, bu şekilde temizlenemeyen maddeler kimyasal olarak temizlenmelidir. Kimyasal temizlikte kullanõlacak eriyikleri saptamak için önceden temizlenecek maddelerin kimyasal analizi yapõlmalõdõr. 1.4.2 - Kazanlarõn Uzun Süreli Beklemeye Alõnmasõ Bu konu için Madde 1.1.13 deki kurallar uygulanmalõdõr. 1.4.3- Çökeltiler Kazandaki katõ madde çökeltileri, boru vb. yüzeylerde kabuklanma veya çamur şeklindedir. Kazan yüzeylerindeki yağ bu çökelti içinde olabileceği gibi, yüzeylerde ayrõca da bulunabilir. Bu çökeltiler aşağõdaki şekilde giderilmelidir.

1.4.3.1-Kabuklanma Şeklindeki Çökeltiler 1.4.3.1.1- Kabuklanma şeklindeki bu çökeltiler yüzeylerde ince ve kabuk şeklinde sert bir tabaka halinde kaplanmõş olarak bulunur. Bunlar yüzeyden kolayca kalkabilir veya yapõşmõş durumda da olabilir. Kabuklanmanõn nedeni birçok kazan suyunda meydana gelecek olan çökeltileri çamur haline getirecek kimyasal ortamõn bulunmamasõ ve bu gibi aslõnda çamur halinde oluşacak çökeltilerin, belli koşullar altõnda sertleşerek yüzeylere yapõşmasõdõr. 1.4.3.1.2 -Kabuklanma, õsõnma. yüzeylerinde aşõrõ õsõnmalara ve dolayõsõ ile boru delinmelerine yol açar. Kabuklanmanõn önlenebilmesi için kazan besleme suyu kazana verilmeden önce istenilen kimyasal koşullarõ sağlayacak şekilde işlemden geçirilmiş olmalõdõr. Kazan içindeki su da uygun kimyasal koşullarda tutulmalõdõr. Uygulanacak kimyasal işlemin doğruluğu periodik kazan ve kazan besleme suyu analizleri ile kontrol edilmelidir. 1.4.3.1.3-Bu gibi kontrol deneyleri veya analizlerinin sõklõğõ, tesisin özeliğine ve kullanõlan suyun koşullarõna göre değişir. Kazan suyundaki alkalitik çözülmüş katõ maddeler, fosfat, sülfat veya başka kimyasal maddelerin miktarõ için yapõmcõnõn verdiği değerlere uyulmalõdõr. 1.4.3.2-Çamur 1.4.3.2.1-Çamur, genel olarak gevşek bir çökeltidir. Kazan suyundaki kabuklanma yapmayan katõ maddelerden meydana gelmekle birlikte içinde bütün asõlõ katõ maddeler ve yağ da bulunabilir. Kazan boşaltõldõktan sonra, normal çamur halinde değil õsõ ile pişerek sertleşmiş halde bulunabilir. Kazan yüzeylerinde çamur meydana gelmesi,õsõ iletimini azaltarak yüzeylerin aşõrõ õsõnmasõna yol açacağõn-dan, önlenmelidir.

1.4.3.2.2-Çamurun kazanda yumuşak kõvamda bulunmasõ için kazan suyu uygun koşullarda tutul-malõ ve aşõrõ çamur birikimi, düzenli blöflerle önlenmelidir. Kazan devre dõşõ edildiğinde, iyice so-ğuyana kadar içindeki su boşaltõlmamalõ ve bu şekilde meydana gelmiş olan çamurun õsõdan pişerek katõlaşmasõ önlenmelidir. 1.4.3.2.3-Çamura karõşarak çökelip, õsõ iletiminin zayõflamasõna yol açan yağ, aynõ zamanda buharõn aşõrõ derecede kirlenmesine yol açar. Bu yüzden besleme suyunda yağ bulunmamalõ ve temizlik yapõlan kazanda yağ veya yağlõ çamur olduğu görülürse, bunun giderilmesi için en uygun temizleme maddesi kullanõlmalõdõr. 1.4.4 - Korozyon 1.4.4.1-Kazan ve Kõzdõrõcõlardaki Korozyon ve Yõpranma

1.4.4.1.1-Korozyon kazan devrede iken veya devre dõşõ edilmiş iken meydana gelebilir. Kazanda kabuk şeklinde çökelti yoksa, dom metal kõsmõ ile borularõn ve kõzdõrõcõlarõn ömrü bölgesel karõncalan-malara veya boru ve gövdenin korozyon nedeni ile aşõnmasõna bağlõdõr. 1.4.4.1.2-Geniş bölgelere ayrõlmõş karõncalanmalar, pas ile kaplõ değilse, kazan suyunda serbest mineral asitleri, olabilir. Ancak bu gibi karõncalanmalar çökelti ile kaplanmõş ve doğrudan doğruya suya değen çõplak yüzeylerde oluşur. Eğer karõncalanmõş bölgelerde kõrmõzõ veya siyah demir oksit; lekeleri varsa, bunlar nötr veya alkali karakterdeki kazan suyu sonucunda meydana gelmişlerdir. 1.4.4.1.3 -Korozyonu genellikle aşağõdaki nedenler hõzlandõrõr : a) Suda çözülmüş oksijen yoğunluğunun artmasõ, b) Su sõcaklõğõnõn artmasõ, c) Çözülmüş tuz miktarõnõn yükselmesiyle kazan tuzlarõnõn elektrikli iletkenliklerinin artmasõ, d) Hidrojen iyonu yoğunluğunun artmasõ sonucunda suda pH değerinin azalmasõ.




23

1.4.4.1.4-Metal kõsõmlara değen kazan suyunda, alkali bileşiklerin bölgesel olarak yoğunlaştõğõ kõsõm-lar, özellikle bu kõsõmlarda aşõrõ sõcaklõk varsa ve yeterli su dolaşõmõ yoksa, karõncalanma veya yen-meye (pitting) uğrarlar. Bu türlü korozyon yatõk veya eğik borularda çok görülür. Benzer şekilde korozyon daha yavaş olmakla birlikte nötr karakterdeki suda da meydana gelebilir. Bu tip korozyon sonucunda demir oksit ve hidrojen gazõ oluşur. 1.4.4.1.5-Bir kõzdõrõcõ borusunda hidrojen ve demir oksit meydana getiren geniş ölçüdeki korozyonun en önemli nedeni, metal duvarlarõn aşõrõ sõcaklõkta, buhar ile reaksiyona girmesidir. Aşõn metal sõcak-lõklarõnõn nedeni kazanõn iyi veya kõzdõrõcõlardaki tõkanõklõk vb. yüzünden buhar akõşõnõn normalden az olmasõdõr. 1.4.4.1.6-Bir kõzdõrõcõ borusunda, bölgesel korozyonun nedeni, buhar ile birlikte domdan sürüklenip gelen su damlacõklarõ ve hatalõ yapõlmõş beklemeye alma işlemi sonucunda kõzdõrõcõlarõn nemlenmesidir. 1.4.4.1.7 - Aşõrõ çökelti kaplanmõş yüzeylerde bazen, kötü õsõ transferi nedeni ile ortaya çõkan yüksek metal sõcaklõklarõ sonucu, çökelti maddesi metal ile reaksiyona girerek korozyona yol açar.

1.4.4.1.8-Borularda oluşabilecek kabarma ve yõrtõlmalar, her zaman iç korozyona bağlõ değildir. Bu gibi arõzalarõn en basit nedeni o bölgede aşõrõ õsõnma ile borunun incelmesi olabilir.

1.4.4.2-Kazan Dõşõndaki Korozyon ve Yõpranma 1.4.4.2.1-Kazan dõşõndaki su ve. buhara değen metal kõsõmlarõn yõpranmasõnõn iki önemli nedeni, erozyon veya mekanik etkiler ile korozyon veya kimyasal etkilerdir. Erozyonun şiddetli şekli olan kavitasyon, santrifüj pompalarõ kanatlarõnõn ve õsõ eşanjörleri giriş kõsõmlarõnõn aşõnmasõna yol açar. Buhar türbünleri kanatlarõ, õsõ eşanjönleri borularõ ve kondenser üst sõra borularõna çarpan buhardaki su damlacõklarõ, metal yüzeylerde aşõnmaya yol açar. Bu aşõnma ile kopan parçacõklar doğruca ka-zana gideceklerinden, erozyon sonucunda korozyon meydana gelebilir. 1.4.4.2.2 - Kazan dõşõnda bulunan donanõmdaki korozyonun en önemli nedenleri, suda erimiş gazlar ile serbest mineral asitleridir. Yüksek alkali yoğunluğu da, bu gibi donanõmda demir olmayan kõsõmlarõn korozyonuna yol açar. Metal üzerindeki karõncalanma veya bölgesel reaksiyonlar, genellikle oksitlenmelerle kendini gösterir. Buhar kondense borularõnda, kondanstoplarda ve boşaltma borularõndaki CO2 korozyonu, su çizgisi altõnda oyulmalarla kendini gösterir. Bu korozyonda oksit tabakasõ yoktur. Hidrojen sülfit ve başka mineral asitleri geniş bölgesel karõncalanmalar şeklinde korozyon meydana, getirir. Bunda oksit tabakasõ yoktur. Korozyon giderici tedbirler alõnmadan önce, korozyonun hangi nedenden olduğu, saptanmalõdõr.

1.4.4.2.3-Kazanda ortaya çõkan amonyak, ortamda oksijen de bulunduğunda, demir olmayan kõsõmlar üzerinde korozyonu yaratõr. Yüksek basõnç ve sõcaklõktaki kazanlarda varlõğõ daha çok göze çarpan hidrojen gazõ ise, korozyonun nedeni değil sonucudur. Bununla birlikte õsõ iletme yüzeylerindeki korozyon sonucu ortaya çõkan hidrojen õsõnmõş çelikteki moleküllerin yapõsõnda zararlara neden olabilmektedir.

1.4.4 3 - Korozyona Ait Muayene ve Deneyler

1.4.4.3.1 -Kazanõn uzun süreli bakõm için beklemelerinde bütün iç yüzeyler muayeneden geçirilerek çeşitli şekillerde görülebilen korozyon izleri araştõrõlmalõ ve korozyon sonucunda ortaya çõkan mad-delerin analiz edilmesi için çökeltilerden numuneler alõnmalõdõr. Önemli korozyona rastlandõğõnda, kazan suyu koşullarõnda ne gibi düzeltmeler yapõlacağõ hakkõnda gerekli araştõrma yapõlarak gereken tedbir alõnmalõdõr. Bu araştõrma kazanda olduğu kadar kazan dõşõndaki donanõmõnõn iç yüzeylerinde de yapõlmalõdõr. Büyük bakõnõ sõrasõnda herhangi bir nedenle değiştirilmiş olan kazan borusu üzerinde korozyon nedenleri ve sonuçlarõnõn araştõrõlmasõ için laboratuvar deneyleri yapõlmalõdõr. Bu gibi araştõrmalarõn sonuçlan bir rapor haline getirilip, ilerideki muayenelerde bilgi olarak kullanõlmak üzere saklanmalõdõr. 1.4.4.3.2-Bir işletmede sürekli su analizleri yapmak olanaklarõ varsa, su koşullandõrmasõ için yapõlacak deneylerden ayrõ olarak, erimiş oksijen, pH değeri, hidrojen ve CO- analizleri de yapõlmalõdõr. Bu ana-lizler genellikle kazan besleme suyunun kazana girdiği kõsõmmdan, kazan suyundan ve buhar sis-teminin bir ya da iki noktasõndan alman numunelere uygulanõr. Ayrõca, özel koşullarõn gerektireceği başka noktalardan da numuneler alõnabilir. Yeni devreye girmiş kazanda numune alma ve analiz işlemine hemen başlanmalõ ve düzgün aralarla sürdürülerek korozyon yaratan koşullar giderilmelidir.




24

1.4.4.3.3-Korozyon nedeni sanõlan kusurlar, bazen aşõnma ve korozyon yüzünden olmayabilir. Bu ba-kõmdan kusurun gerçek nedeni iyi araştõrõlmalõ ve bulunmalõdõr.

1.4.4.3.4-Korozyon, besleme suyundaki erimiş gazlardan oluşabilir. Bu bakõmdan kazan besleme suyunun her türlü gazdan özellikle oksijenden arõnmasõ için gerekli donanõm kullanõlmalõdõr. (Bu amaçla degazör denilen gazdan arõtõcõ kullanõlmalõdõr.) Ayrõca kazan suyuna gaz alõcõ çeşitli kimyasal maddeler de katõlmalõdõr. Oksijen gidermek için genellikle sodyum sülfit kullanõlõr. Bu madde, kazan besleme suyuna pompa ile õsõtõcõ arasõnda uygun bir noktadan katõlmalõdõr. Verilecek sodyum sülfit dozajõ kazan suyundaki oksijen miktarõnõn saptanmasõ ve sülfit analizleri, günlük olarak yapõlmalõdõr.

1.4.4.3.5-Kazan suyundaki en az amonyak ve COj değerleri, uygulanmaya göre değişir. Buhar kondensindesi CO2 konsantrasyonu en küçük değerde tutulmalõdõr. Amonyak özel cihazlar kullanarak giderilmelidir. 1.4.5-Kazanõn Çelik Kõsõmlarõnda Çatlama ve Kõrõlganlõk 1.4.5.1-Kazan domlarõ veya borularmdaki çatlaklar, tehlikeli sonuçlar meydana getireceği için hemen giderilmelidir. Çatlamalar esas olarak gerilmelerin veya gerilme ile yürüyen korozyonun sonucudur. Bu tip arõzalar ve dokusal kristal yapõdaki çatlamalar olmak üzere iki türlüdür. 1.4.5.2-Dokusal yapõdaki çatlamalarõn başlõca nedenleri şunlardõr : a) Uygun olmayan nitelikte çelik kullanõlmasõndan veya kazan yapõmõ sõrasõndaki soğuk biçimlendir-meden veya yanlõş õsõ işlemlerinden doğan iç gerilmeler, b) Kazan montajõ veya onarõmõ sõrasõnda, borularõn aşõrõ makinatolanmasõ veya kaynaklõ kõsõmlardaki gerilmelerin tavlama ile giderilmemesi, c) Kazanõn çalõşmasõ sõrasõnda ani sõcaklõk değişmeleri yaratõlmasõ veya sõcak kõsõmlarõn birdenbire soğuk suya değmesi, d) Kazandaki korozyonlar, e) Kazanõn çabuk õsõtõlõp soğutulmasõndan doğan gerilmeler. 1.4.5.3-Kristal içi çatlamalar, kostik çatlamalar, daha çok su seviyesinin altõnda, ekleme yerleri, dikiş veya ince kanal gibi kazan suyunun sõzabileceği ve konsantre olduğu bölgelerdeki metal kõsõmlarda görülür. Genel olarak bu kusur aşağõdaki koşullarda ortaya çõkar: a) Kazan suyunda, gerilim altõndaki çelik kõsõmlar etrafõnda yoğunlaştõğõ takdirde korozyona yol açacak (özellikle hidroksiller gibi) maddelerin varlõğõ. b) Böyle bir kazan suyunun, ek yeri, dikiş yeri veya girintilerden dõşarõ sõzmasõ ile c) Kazan suyunda korozyon yapan maddelerin bu gibi bölgelerde yoğunlaşmasõ ile d) Kimyasal maddelerin yoğunlaştõğõ bölgelerdeki çelik kõsõmlarõn aşõrõ gerilmelere uğramasõ. 1.4.5.4 -Bu koşullar, genellikle gövdesi perçinli kazanlardaki ek yerleri ile makinatolanmõş borularõn makinato ağõzlarõ etrafõnda meydana gelir. Bu bakõmdan, dikiş yerlerindeki sõzõntõlarla çok sayõda makinatolanmaya rağmen kesilmeyen boru ağzõ sõzõntõlarõ saptanõp giderilmelidir. 1.4.5.5 - Araştõrma ve deneylerin sonucuna göre çeşitli işletme koşullarõnda çatlamalarõn önlenmesi için genellikle aşağõdaki metotlar geçerlidir : a) Kazan besleme suyunu kimyasal işlemden geçirerek kazanda serbest hidroksil bulunmamasõnõ sağlamak. b) Kazan suyundaki sülfatlarõn, nitratlarõn veya tanen, liğnin gibi organik maddelerin, kazan suyundaki alkalilere oranõnõn sõnõr değerler içinde tutulmasõnõ sağlamak. c) Kazan suyundaki alkalilik ve fosfat değerlerini ortamda serbest kostik soda bulunmayacak şekilde ayarlamak. 1.4.5.6-Bütün bu uygulamalarõn etkinliği kazanda ortaya çõkacak çeşitli çatlama arõzalarõ izlenerek kontrol edilmelidir. Ayrõca özel olarak yapõlmõş düzenler ile kazan suyundaki koşullarõn, sõzõntõ olan yerlerde metali ne derecede zayõflattõğõ saptanabilir. 1.4.6 - Buhar Saflõğõnõn Bozulmasõ




25

1.4.6.1 - Kazanda üretilen buharla birlikte sürüklenip giden bütün katõ ve sõvõ yabancõ maddeler buhar saflõğõnõn bozulmasõna yol açan kirleticilerdir. Bunlardan sõvõ maddeler, buharlaşmadan giden su damlacõklarõndan, katõ maddeler, ise kazan suyundaki asõlõ veya çözülmüş katõ maddelerin bu su damlacõklarõ ile ya da buharla birlikte sürüklenmesinden meydana gelir. 1.4.6.2-Buhar dom içindeki tavalar, perdeler veya buna benzer başka õslaklõk giderici donanõmõn el-verdiği oranda su damlacõklarõndan arõtõlmakla birlikte, bir kõsmõnõn sürüklenmesi tam olarak ön-lenemez. Kabul edilebilen sürüklenme oranõ üretilen buharõn kullanõlacağõ donanõma göre tesbit edilir. Aşõrõ sürüklenmeler kazandaki köpürme veya su yürümesinden doğar. 1.4.6.3-Su yürümesi, herhangi bir nedenle dom seviyesinde yükselme veya buhar çekişindeki ani artõş nedeni ile çok miktarda suyun buharla birlikte kõsa bir süre içinde sürüklenmesidir. Su yürümesi kõzgõn buhar sõcaklõğõnda düşmelere, buhar borularõnda su darbelerine ve türbün kanatlarõnda çizilmelere yol açar. 1.4.6.4-Köpürme, kazan suyunun, içinde bulunan kirletici katõ veya sõvõ maddeler nedeni ile buhar kabarcõklarõ etrafõnda bir zar şeklinde toplanmasõdõr. Bunun sonucunda meydana gelen köpük yük-selerek buharla birlikte sürüklenebilir. Köpüğün sürüklenmesi çabuk veya yavaş olabilir ve bu sõrada dom su seviyesinde gözle görülür bir değişmeolmaz. Köpük sürüklenmesinin türbün kanatlarõna olan zararõ su yürümesine benzer şekilde olmakla birlikte aynõ şiddette değildir. Bununla birlikte köpükte asõlõ katõ veya çözülmüş yabancõ maddeler bulunduğundan kõzdõrõcõlarda ve türbün kanatlarõnda istenmeyen çökeltilere neden olur. Bu tip sürüklenme, daha çok su içinde bulunan kirletici maddelerin çeşit ve miktarõna bağlõ olduğundan mekanik usullerle kontrol edilmesi güçtür. Köpüklenme yapan bu kirleticiler kazan suyunda yer yer yoğunlaşmõş organik veya inorganik maddeler, olabilir.

1.4.6.5-Kazan suyunda yoğunlaşmõş kirletici maddelerin dõşõnda, köpüklenmeyi, etkileyen faktörler, su seviyesi buhar çekiş miktarõ, buhar çekişindeki değişmelerin büyüklüğü ve hõzõ, buhar basõncõ, kastana verilen kimyasal madde besleme usulleri ve miktarõ ile kazan tipi ve, ateşleme usulleridir.

1.4.6.6-Buhar Saflõğõnõn Kontrolü

1.4.6.6.1-Kazanda köpürme ve su yürümesi derhal tedbir alõnõp giderilmesi gereken tehlikeli durumlardõr. İşletme sõrasõnda köpürme olduğunda, Madde 1.1.10.4 deki kurallar uygulanmalõdõr.

1.4.6.6.2-Su yürümesini önlemede en önemli nokta, dom su seviyesinin dikkatli kontrolü ve buhar içindeki su damlacõklarõnõ ayõran dom iç donanõmõnõn iyi şekilde projelendirilmesidir. Dom içinde su ve buharõ birbirinden ayõran perdelerde, yanlõş montajdan meydana gelen kaçaklar kõzdõrõcõ borularõnda belli bir bölgede görülen boru delinmelerine neden olabilir. 1.4.6.6.3-Köpürme, esas olarak kazan suyu içindeki kirletici yabancõ maddelerin yoğunluğuna bağlõ olduğundan, köpürme derecesi ve hõzõ aşağõdaki şekilde azaltõlabilir veya durdurulabilir. (a) Kazan suyundaki yoğunlaşmayõ uygulamanõn öngördüğü değerlerde tutmak için sürekli ve kontrollü blöfler yapmak, (b) Kazan suyunda köpürebilen maddelerin bulunmamasõnõ sağlamak, (c) Buhar çekişindeki ani değişmeleri önlemek, (d) Su seviyesini düşürmek, (e) Kazana verilen kimyasal maddeleri azaltmak (f) Buhardaki su damlacõklarõnõ ayõrma donanõmõnda düzeltme yapmak, (g) Kazan besleme suyu koşullandõrma sisteminde değişiklikler yapmak, (h) Kazan suyuna, özel köpük giderici maddeler katmak.

1.4.6.6.4-Buharõn saflõk derecesi ve ne derecede kirlendiği periyodik olarak buhar kondensantõndan alõnnan numunelere uygun deneyler saptanmalõdõr. Bu amaçla elektriki geçirgenlik testi yapõlmaktadõr. Aşõrõ miktardaki sürüklenmenin saptanmasõnda kalorimetre kullanõlõr. Ayrõca kõzgõn buhar sõcaklõğõndaki açõklanmayan değişmeler de aşõrõ sürüklenme için bir ölçüdür. 1.4.7-Kazan Suyundan ve Buhardan Numune alma analizleri 1.4.7.1-Buhar üretiminde kullanõlmakta olan ham suyun özelikleri kuruluş yerine göre çok çeşitli olabil-diğinden, standard bir su koşullandõrma sistemi öngörülmemektedir. Bir tesis için ekonomik olan bir koşullandõrma işlemi, aynõ bölgede başka bir tesis için olmayabilir. Bu bakõmdan, kazan suyunun ko-şullanmasõ için aşağõda belirtilen deneylere ek olarak gerekli görülen başka deneyler yapõlabilir.




26

1.4.7.2-Bu koşullarõn kontrolü için yapõlmakta olan deneylerde kullanõlacak numunelerin hangi tarihler aralõğõnda ve ne miktar suyun alõndõğõ kesinlikle belirtilmiş olmalõdõr.

1.4.7.3-Kazan suyu bileşiminin yavaş değiştiği veya genellikle sabit kaldõğõ bölgelerde, her vardiya bir kez veya günde bir kez numune almak yeterlidir. Su bileşiminin çabuk değiştiği yerlerde ise daha çok numune alõnmalõdõr.

1.4.7.4-Çeşitli kazanlarõn bulunduğu bir sistemde, her kazandan ayrõ bir numune alõnmalõdõr. Numu-neler blöflerden az önce veya blöf sõrasõnda alõnmalõ ve basõnç altõnda iken soğutularak bekletilmeden analiz edilmelidir.

1.4.7.5-Numunenin alõnacağõ kap, temiz olmalõ ve en son numune kaba alõnmadan önce kap aynõ su ile çalkalanmalõdõr. Numune kaplarõnõn ağzõ kapatõlarak havanõn toz veya karbondioksidine değmesi önlenmelidir. Yapõlan deneylerin sonucu bir raporla günlük olarak saptanmalõ ve saklanmalõdõr.

ÇİZELGE - 1 Kazanda Kullanõlacak Suyun Kontrolü İçin Yararlõ Deneyler Hangi Tip Arõzayõ Önleme veya Kontrol İçin Yapõldõğõ

Kimyasal Deney

Korozyon

Kabuk Şeklin-deki Çökeltiler

Kõrõlganlõk

Sürüklenme

Ham su

A - Asitlik veya Alkalilik X

B - Sertlik

X

Yumuşak su

A - Asitlik veya Alkalilik X

B - Sertlik, Kalsiyum,

X

Magnezyum

Kazan Besleme Suyu

A - Asitlik veya Alkalilik X X

B - Sertlik, X Kalsiyum, Magnezyum

Kazan Suyu

A - Asitlik veya Alkalilik X X

B - Hidroksit X X X X C - Fosfat X X

D - Sülfit X

E - Nitrat X

F - Elektriki iletkenlik

X

1.4.7.6 - Yukarõdaki çizelgede kazan için kullanõlan suyun kontrolünde genellikle yararlõ olan deneyler belirtilmiştir. 1.4.7.6.1 - Asitlik veya Alkalilik (pH olarak) Asitlik veya alkalilik saptanmasõ ham su yumuşak su ve kazan besleme suyu ile kazan suyunda kazandaki korozyonun doğrudan doğruya ve kabuklanma şeklindeki çökeltilerin dolaylõ olarak kontrolü için yapõlõr.




27

1.4.7.6.2 - Sertlik, Kalsiyum, Magnezyum Sertliğin veya su sertliğinin başlõca nedeni olan kalsiyum ve magnezyum miktarõnõn saptanmasõ ham su, yumuşak su ve kazan besleme suyunda, kazanda oluşabilecek kabuk şeklindeki çökeltilerin kontrolü için yapõlõr.

1.4.7.6.3-Hidroksit Hidroksit tayini, kazan suyunda korozyonun, kõrõlganlõğõn veya sürüklenmenin doğrudan doğruya ve kabuk şeklindeki çökeltilerin de dolaylõ kontrolü için yapõlõr. Hidroksit değerinin düşük tutulmasõ üe köpürdeterek sürüklenme ve kõrõlganlõk kontrol altõnda tutulabilir. Ancak, normal korozyonun kontrolü için ve kazan besleme suyundaki sertliğin kabuklanma şeklinden çok, çamur şeklinde çökelmesine yardõm ettiği için kazan suyunda bir miktar hidroksit bulunmalõdõr.

1.4.7.6.4-Fosfat Fosfat tayini, kazanda kabuk şeklindeki çökeltilerin doğrudan doğruya ve kõrõlganlõğõn dolaylõ kontrolü için yapõlõr. Kabuklanma şeklindeki çökeltilerin kontrolünde. kazan suyuna verilmekte olan fosfatõn az miktarõ serbest kalmalõdõr. Kõrõlganlõğõn önlenmesi için kazan suyundaki fosfat ve alka-lilik oranõ ortamda serbest hidroksit kalmayacak değerde tutulmalõdõr.

1.4.7.6.5-Sülfit Sülfit tayini, kazandaki korozyonun kontrolü için yapõlõr. Kazan suyunda az miktarda serbest sülfit bulundurularak ortamdaki çözülmüş oksijenin sülfat haline getirilmesi sağlanõr.

1.4.7.6.6-Nitrat Nitrat tayini, kazandaki sodyum nitrat (NaNO4) ile sodyum hidroksit (NaOH) arasõnda belli bir oran sağlanarak kõrõlganlõğõn kontrolü için yapõlõr.

1.4.7.6.7-Sülfat Sülfat tayini, kazandaki sodyum sülfat (Na2SO4) ve sodyum karbonatla (Na2CO:4) gösterilen toplam alkalilik arasõnda belli bir oran sağlayarak, kõrõlganlõğõn kontrolü için yapõlõr.

1 .4.7.6 8 - Elektriki İletgenlik Elektriki iletgen tayini, kazan suyundaki çözülmüş maddelerin ne derecede yoğunlaştõğõ hakkõnda bilgi verdiğinden, sürüklenmenin kontrolü için yapõlõr.

Bu Standard Metninde Atõf Yapõlan Türk Standardlarõ TS 494 TS 192 TS 2736



Documents

TS_2025 Buhar Kazanları Işletme, Muayene Ve Bakım Genel